Goed Gevoed maart 2010 - Stichting Zorg voor Borstvoeding

11e jaargang nr.1 | maart 2010
In het voorjaarsnummer kan een artikeltje over de lijn niet
ontbreken! Op deze bladzijde kunt u het lezen. Verder kregen we van veel verschil-
lende kanten informatie uit de praktijk toegestuurd, waar u uw voordeel mee kunt doen.
Ook uit de wetenschap komen weer interessant berichten, er zijn symposia in de maak en
sinds eind vorig jaar hebben we weer aan een aantal instellingen het WHO/UNICEF -
certificaat Zorg voor Borstvoeding toegekend.
Minder overgewicht: In een omvangrijk
onderzoek waarbij bijna 1 miljoen vrouwen van
middelbare leeftijd waren betrokken is gekeken
naar de relatie tussen moederschap en borstvoeding
en de latere Body Mass Index (BMI). Van deze grote
groep vrouwen had 87% kinderen gekregen en 68%
had tenminste enige tijd borstvoeding gegeven.
Gemiddeld hadden ze per kind 3,8 maanden gevoed.
De BMI blijkt voor elke zwangerschap en bevalling
omhoog te gaan; bij vrouwen zonder kinderen is de
BMI gemiddeld 25,8, vergeleken met 28,1 van vrouwen
die vijf of meer kinderen hebben. Maar als ze borst-
1
[Foto: Wilco van Dijen Fotografie]
voeding hebben gegeven is de BMI significant lager,
ook na controle voor variabelen. De conclusie van dit
onderzoek is dan ook dat de hogere BMI van vrouwen
met kinderen gecompenseerd wordt door borstvoeding
geven en dat dit resultaat opnieuw aangeeft dat
borstvoeding positieve langere termijn-effecten heeft
op de gezondheid van vrouwen.
Bobrow K et al (2009) The Long Term Effects of Childbearing
and Breastfeeding on Body Mass Index in Middle Aged
Women: Results from the Million Women Study. J Epidemiol
Community Health; 63 (Suppl_2): 56

Proficiat!
En weer zijn er borstvoedingcertificaten toegekend!
Om te beginnen hebben drie kraamzorgorganisaties het
WHO/UNICEF certificaat Zorg voor Borstvoeding verworven:
Natus Kraamzorg in Hurwenen, Kraamzorg
Anne in Den Haag en Regionale Kraamzorg
Kennemerland in Beverwijk.
Ook in drie ziekenhuizen zijn mooie resultaten behaald,
namelijk in het Maastricht Universitair Medisch
Centrum, het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam en
het ZorgSaam Ziekenhuis in Terneuzen.
Bovendien is deze eerste maanden een begin gemaakt
met de reassesments die voor 2010 op het programma
staan. Totaal zullen dat er dit jaar 48 zijn.
Goed van de tongriem gesneden
In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde is
een klinische les gepubliceerd met de titel
‘Problematische borstvoeding door een te korte
tongriem’. Hierin worden eerst twee patiëntjes
besproken en daarna wordt ingegaan op diagnose,
gevolgen, beloop en behandeling van een te korte
tongriem.
Zoals de titel al aangeeft staat het negatieve effect van
deze ankyloglossie op borstvoeding centraal.
Aanhoudende tepelproblemen komen voor bij 36 tot
80% van de moeders van baby’s met een korte tongriem,
terwijl dat bij slechts 3% van de moeders het
geval is als de baby een normaal tongriempje heeft.
Om borstvoedingsproblemen te kwantificeren kan
men gebruikmaken van de ‘LATCH’ score; daarbij
wordt gekeken naar de manier van aanhappen, hoorbaar
slikken, het type tepel, het welbevinden van moeder
en de mate waarin hulp bij het voeden nodig is. Het
aspect van de tongriem (tot vlak bij de tongpunt), een
V-vormige tong bij optillen en een hartvorm bij uitsteken,
wijzen op een te korte tongriem als mogelijke
oorzaak van problemen. De behandeling, het inknippen
van de tongriem met een paar millimeter, is bij
jonge baby’s eenvoudig en snel en vereist geen pijnstilling.
Omdat de baby de tong daarna veel beweegt tijdens
de voedingen is er evenmin risico van adhesievorming.
Uit gerandomiseerd onderzoek in het Verenigd
Koninkrijk blijkt dat bij 27 van de 28 moeders de tepelproblemen
snel verdwenen na de frenulotomie. Ook in
Nederland doet men steeds meer ervaring op met deze
ingreep. Voortijdig stoppen met borstvoeding kan
ermee voorkomen worden.
2
[Foto: Erica Post]
Erica D.M. Post et al. Problematische borstvoeding door een
te korte tongriem. Ned Tijdschr Geneeskd 2010;154:A918
http://www.ntvg.nl/publicatie/problematische-borstvoedingdoor-een-te/volledig

Erasmus MC Sophia krijgt Moedermelkbank
Baby’s in het Erasmus MC Sophia kunnen vanaf
komend voorjaar melk krijgen uit de moedermelkbank.
Het ziekenhuis richt deze bank op voor baby's
van wie de moeder geen of onvoldoende borstvoeding
heeft.
"Een kind doet het veel beter op moedermelk dan op
kunstmelk", zegt hoogleraar neonatologie Hans van
Goudoever. "Moedermelkkinderen blijken minder vatbaar
voor infecties en maken een gezondere geestelijke
ontwikkeling door. Daarbij krijgen ze veel minder vaak
ernstige darmziekten. Vorige jaar overleden 25 kinderen
in het Sophia aan zo'n darmziekte. Wanneer zij
moedermelk hadden gekregen, was dit aantal waarschijnlijk
vijf geweest. Moedermelk is echter niet altijd
aanwezig voor te vroeg geboren kinderen.
Hun moeders zijn vaak ook ziek, gebruiken medicijnen
en maken zich heel veel zorgen over hun kind. Daarom
lukt of kan het geven van de eigen moedermelk soms
niet. "
Voor pasgeborenen die door allerlei omstandigheden
in het ziekenhuis opgenomen worden is goede voeding
van levensbelang. Van Goudoever: “Door een ziek kind
in een goede voedingstoestand te houden of te brengen
is de ziekenhuisopname korter en sterven er minder
kinderen. Een goede groei direct na de geboorte
3
[Foto: José G. Salvadó]
geeft op lange termijn bovendien een kleinere kans op
hart- en vaatziekten en suikerziekte.” De neonatoloog
wil een ‘bank' waar op gezondheid gescreende moeders
hun melk kunnen doneren. "Veel vrouwen hebben
meer dan genoeg melk voor hun eigen kind en
kunnen dus wel wat missen. Zij kolven de melk thuis af
en brengen deze naar het Sophia. Wij controleren die
melk op ziektekiemen, zorgen voor pasteurisatie en
voegen er voor prematuren noodzakelijke voedingstoffen
aan toe. Daarna vriezen we de melk in en
leggen we een voorraad aan zodat er voldoende
beschikbaar is voor onze afdeling."
De moedermelkbank van het Erasmus MC Sophia is de
eerste in Nederland. Tot 1973 waren moedermelkbanken
een normaal verschijnsel. Ze werden geleidelijk
gesloten omdat steeds meer gekozen werd voor
kunstvoeding.
De Intensive Care neonatologieafdeling wil ervoor
zorgen dat voortaan alle couveusebaby's moedermelk
kunnen krijgen van goede kwaliteit. Dat kan met een
moedermelkbank. In het Sophia zal ook wetenschappelijk
onderzoek worden verricht naar vroeggeborenen
en donormelk.

De Praktijk
Borstvoeding geven aan een tweeling
In het Deventer Ziekenhuis kunnen vrouwen die een
tweeling verwachten informatie krijgen over borstvoeding
onder het genot van een kopje koffie of thee.
Vier keer per jaar wordt deze groepsvoorlichting aangeboden.
Ook partners en aanstaande oma’s zijn welkom.
Een moeder, die zelf haar tweeling borstvoeding heeft
gegeven, en de lactatiekundige van het ziekenhuis geven
gezamenlijk de voorlichting. Deze bijeenkomsten worden
als zinvol ervaren en de zwangeren vinden het ook erg
leuk om andere moeders te ontmoeten die net zij zelf een
[Foto: Grup Nodrissa, Educaciò i salut familiar]
Borstvoeding en medicatie
Nog te vaak stoppen moeders onnodig en met pijn in
het hart vanwege medicijngebruik met het geven van
borstvoeding. De bestaande medicatielijsten van 2006
op borstvoeding.com zijn herzien naar aanleiding van
de nieuwe uitgaven van Hale van 2008. Dit alles in
nauw overleg met Thomas Hale en met zijn toestemming.
Er is een Nederlandse en een Engelse versie.
Beide lijsten zijn volledig in html opgemaakt en hebben
een zoekfunctie. Ze zijn ook als pdf beschikbaar om te
printen.
tweeling verwachten. Een mooie bijkomstigheid is dat de
vrouwen die de voorlichting bijwonen al kennisgemaakt
hebben met de lactatiekundige. Het contact wordt
daardoor na de bevalling makkelijker gelegd en dat bevordert
een goede begeleiding op de kraamafdeling of op de
afdeling neonatologie, wanneer er bijvoorbeeld sprake is
van vroeggeboorte.
Erna Klein Hofmeijer IBCLC
Lactatiekundige Deventer Ziekenhuis
Medicatie en borstvoeding: verklarende lijst voor
moeders en professionals
www.borstvoeding.com/problemen/medicijnen/medicijnlijstnl.html
of een pdf-bestand:
www.borstvoeding.com/files/medicijnenlijst-nl2009v3.pdf
Medication and breastfeeding: an explanatory list for
mothers and professionals www.borstvoeding.com/proble-
men/medicijnen/medicijnlijst-e.html
4

Wetenschap
Opnameduur van te vroeg geboren kinderen:
korter bij borstvoeding
Kinderen die na 30 tot 34 weken zwangerschapsduur
worden geboren hebben een belangrijk aandeel in
opnames en ligdagen op afdelingen neonatologie. In
een groot Zweeds onderzoek onder 2388 te vroeg
geboren kinderen is gekeken naar de leeftijd met
ontslag uit het ziekenhuis in relatie tot de geboden
zorg en andere relevante factoren.
Daaruit blijkt dat de kinderen met gemiddeld 36,9
weken zwangerschapsduur naar huis gaan. Op afdelingen
waar men individuele afwegingen maakt zijn ze bij
ontslag 4,7 dagen jonger dan wanneer er vaste ontslagcriteria
gelden. Baby’s die borstvoeding krijgen zijn
verder gemiddeld 2,7 dagen jonger dan degenen die
geen borstvoeding krijgen. Dit wordt deels verklaard
door het feit dat zij minder (vaak) ziek zijn. De aanbeveling
van de onderzoekers luidt dat op neonatologieafdelingen
de ondersteuning van borstvoeding hoge
prioriteit moet hebben.
M.Altman et al. Moderately preterm infants and determinants
of length of hospital stay. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed
2009 94 F414-F418
http://fn.bmj.com/content/94/6/F414.abstract
Vuistregel 4:
goede zorg werkt
In een groot prospectief onderzoek zijn gegevens
verzameld van alle vrouwen die gedurende een jaar
zijn bevallen (geen meerling, 37 tot 40 weken zwanger)
in 19 ziekenhuizen in Californië. Totaal ging het
om 21.842 moeders en kinderen.
Uit het onderzoek bleek dat huid op huid contact tussen
moeder en kind in de eerste drie uur na de bevalling
samenhing met uitsluitend borstvoeding tijdens de
kraamtijd. Er was ook sprake van een dosis-respons
effect. De kans op borstvoeding zonder bijvoeding was
groter naarmate de duur van het huid op huid contact
langer was geweest: een odds ratio van 1,37 bij een
kwartier contact en van 3,14 als het huid op huid contact
meer dan een uur had geduurd.
L.Bramson et al. Effect of Early Skin-to-Skin Mother–Infant
Contact During the First 3 Hours Following Birth on Exclusive
Breastfeeding During the Maternity Hospital Stay. First
published on January 28, 2010, Journal of Human Lactation.
http://jhl.sagepub.com/cgi/content/abstract/08903344093557
[Foto: Grup Nodrissa, Educaciò i salut familiar]
79v1?ct=ct [Foto: Wilco van Dijen Fotografie]
5

Gestroomlijnde zorg
In het Franciscus Ziekenhuis in Roosendaal zijn we
vorig jaar we begonnen met de ontwikkeling van een
stroomschema voor de begeleiding bij borstvoeding.
We liepen namelijk tegen problemen aan: de patiënten
klaagden veel over de verschillende werkwijzen
en adviezen van de verpleegkundigen.
De kraam- en de kinderafdeling werkten al wel met het
handboek voor Borstvoeding. Dit is een zeer uitgebreid,
maar niet direct handzaam naslagwerk.
Verpleegkundigen pakten het er dan ook te weinig bij,
als zich in de praktijk vragen voordeden.
Er moest iets overzichtelijks komen: het stroomschema.
In feite zijn het er twee, voor elk van de afdelingen een.
Vanuit de normale situatie kun je doorstromen naar
afwijkende situaties en daar zie je dan de acties die je
moet ondernemen en waar je op moet letten; uiteindelijk
kom je terecht bij het betreffende protocol. Zo biedt
het stroomschema een leidraad hoe om te gaan met het
probleem dat je tegenkomt.
In ons ziekenhuisnetwerk werken we met DKS. In dit
programma zitten alle protocollen van alle specialismen
van het ziekenhuis. Bij gebruik van het stroomschema
kom je vanzelf bij een protocol uit als zich een probleem
voordoet. Dit protocol in DKS print je uit voor
het verpleegkundig dossier en uiteraard werk je vervolgens
aan de hand van dit protocol. Je kunt aanvinken
6
wat je al gedaan hebt en wat er nog moet worden
gedaan.
Het resultaat is dat we meer eenduidig werken.
De moeder kan het stroomschema zelf ook doorlezen,
want we hebben er posters van gemaakt. Deze hangen
bij de moeders op de kamer. Samen met de verpleegkundige
kunnen ze kijken waar ze zich in het stroomschema
bevinden en welk protocol eventueel van toepassing
is. De protocollen zijn kort en duidelijk, voor
meer achtergrondinformatie wordt verwezen naar het
handboek.
De ervaring is dat we nu veel minder verschillende
adviezen geven aan moeders, maar ook dat we tijdig
helpen. Dat is voor onszelf heel prettig, de moeders
waarderen de eenduidige en goede begeleiding en we
zien ook betere resultaten. Zowel de kraam- als de kinderafdeling
werken hiermee op het eigen vakgebied.
We hebben beide afdelingen geschoold, ook in elkaars
stroomschema en we hebben hierdoor meer begrip
voor elkaars werk gekregen.
Nicole de Nooijer, Jeanne Rijsdijk
Borstvoedingscommissie Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal
Voor meer informatie of bestanden van de stroomschema’s:
Carine Luijten, cluijten@fzr.nl
Afbeelding:
pagina uit het
stroomschema voor
begeleiding bij
borstvoeding

Borstvoeding op z’n best
Zo heet het tweejaarlijkse borstvoedingssymposium
dat op 29 april weer in Capelle aan den IJssel door
het IJsselland Ziekenhuis wordt georganiseerd.
Op het programma staat ‘het partnerschap borstvoeding,
landelijke multidisciplinaire richtlijnen borstvoeding’,
door dr. J.P. van Wouwe, TNO Kwaliteit van
Leven. Verder geeft Jack Newman enkele lezingen
onder de titel ‘Numbers on Demand – norms for the
breastfeeding baby’, en spreekt drs. Nikk Conneman,
7
Dit is het sectiofotoboek dat we gebruiken tijdens
ons voorlichtingsspreekuur om vrouwen en hun
partners op een sectio voor te bereiden. We laten het
ook nog wel eens zien aan mensen die met spoed een
sectio hebben ondergaan; dan bespreken we wat er in
alle hectiek is gebeurd. We krijgen er van de ouders
heel positieve reacties op.
Erna Klein Hofmeijer IBCLC
Lactatiekundige Deventer Ziekenhuis
neonatoloog Sophia Kinderziekenhuis, over
(borst)voeding en ontwikkelingsgerichte zorg.
Voor de volgende beroepsgroepen wordt accreditatie
aangevraagd: gynaecologen, kinderartsen, verloskundigen,
lactatiekundigen, artsen jeugdgezondheidszorg.
Kijk voor meer informatie en aanmelding op
www.ysl.nl

Zorgzame zorg
Het ZorgSaam Ziekenhuis in Terneuzen haalde
onlangs het WHO/UNICEF certificaat voor de zorgeenheid
Kind en Kraam. Respect, bevorderen van
zelfstandigheid en zelfredzaamheid, vriendelijkheid
van het personeel en optimale kwaliteit van zorg
zijn belangrijke uitgangspunten voor het ziekenhuis.
Men wil ouders, die de keuze maken hun kind
borstvoeding te geven, van harte ondersteunen.
De kraamsuites en de couveusesuites bootsen de thuissituatie
zo veel mogelijk na.
Het borstvoedingsbeleid van het ZorgSaam Ziekenhuis
is heel beknopt, maar in de acht bladzijden die het
omvat valt de manier van formuleren op. We geven
een aantal letterlijke citaten:
“Het kind blijft gedurende een uur ongestoord bij de
moeder liggen. De verpleegkundige observeert het
kind, terwijl het bij moeder ligt en attendeert de
ouders op de signalen die de baby afgeeft als hij er aan
toe is om aan de borst te drinken. (…) stimuleert de
ouders om zelf hun kindje te helpen (…) ze worden zo
bevestigd in hun ouderrol.”
“Het baden van de baby geschiedt bij voorkeur pas de
volgende dag, zodat de baby alle energie kan gebruiken
voor kennismaking met de ouders en drinken aan
de borst.(…) Ouders kunnen na het meten en wegen
zelf hun kind aankleden.”
8
“Valkuil: zelfstandigheid bevorderen is niet hetzelfde
als de ouders het zelf maar laten uitzoeken.”
“Na een sectio: (…) hierna wordt de baby (eventueel
door partner) naar moeder gebracht, aan haar getoond
en op haar gelegd. De baby wordt goed toegedekt en
blijft bij de moeder totdat zij gehecht is. Er worden
steeds foto’s gemaakt.”
“Bedding-in kan uitkomst bieden bij de baby die
onrustig is, waardoor moeder en kind een goede
nachtrust genieten. Hiertoe dient uitleg gegeven te
worden over veilig samen slapen en dient de moeder
geen medicatie te hebben gehad waardoor zij wat suf
kan zijn.”
“Ouders dienen uitleg te krijgen over prikkelvermindering
tijdens kangaroeën en voeden. Steeds aaien of
wrijven kan (…) energie kosten, onrustig gedrag uitlokken
of laat de baby zich juist afsluiten voor alle prikkels.
Het kan rustgevend zijn om de baby juist met
rustige handen te omgeven.(…) de stemmen van de
ouders stellen de baby gerust.”
[Foto: Grup Nodrissa,
Educaciò i salut familiar]

Promotie van borstvoeding in Utrechts programma
Gezond Gewicht
Sinds 2007 werkt de gemeente Utrecht aan preventie
van overgewicht via het programma Gezond
Gewicht. Vele partijen werken hierbij samen om bij
de grootste risicogroepen een gezonde leefstijl te
stimuleren. Daarbij gebruikt men de landelijke preventieve
BOFT-boodschap. In Utrecht zijn hier
illustraties bij ontwikkeld. De BOFT-boodschap is
met zo veel mogelijk professionals gedeeld, met
name in de Utrechtse aandachtswijken. Ook zijn de
slogans en illustraties verwerkt in brochures, op
posters en op gadgets zoals waterflesjes en kleurplaten.
Zo komt de boodschap steeds opnieuw
terug.
De B staat voor zowel Borstvoeding als voor Bewegen.
Om de BOFT-boodschap ook aan de moeilijk bereikbare
groepen uit te dragen, is er een spel ontwikkeld
dat lijkt op het lottospel. Voor elke letter van de
(B)BOFT is een speelbord gemaakt met daarop foto's
en een korte tekst (zie illustratie). Door het verzamelen
van bijpassende kaartjes kan ieder zijn eigen bord
volmaken. In de handleiding staat een uitgebreidere
toelichting per thema die de spelleider kan inbrengen
in de discussie. Het spel is bedoeld voor ouders en
begeleiders van jonge kinderen, bijvoorbeeld op peuterspeelzalen
en in de onderbouw van de basisscholen.
9
Het spel bevindt zich nog in de testfase, het hier afgebeelde
speelbord is nog niet de definitieve versie. Uit
de proefrondes blijkt al dat het spel doet waar het voor
bedoeld is: het levert veel gespreksstof op. Er ontstaat
vaak een levendige discussie over hoe de adviezen in
de thuissituatie kunnen worden toegepast.
Meer informatie
Gemeente Utrecht, GG&GD,
Judith van Noort,
telefoon 030 - 286 3347,
gezondgewicht@utrecht.nl
of kijk op
www.utrecht.nl/gezondgewicht

Vierde SBO congres ‘Borstvoeding blijft’ 5 oktober 2010
De World Alliance for Breastfeeding Action, WABA,
heeft als thema voor Wereld Borstvoeding Week
gekozen voor het Baby Friendly Hospital Initative en
daarbij hoort de slogan: Breastfeeding, the Baby-
Friendly Way - just Ten steps. Daarmee wordt
gerefereerd aan de Tien vuistregels van Zorg voor
Borstvoeding, oorspronkelijk de ‘Ten steps’
geheten.
WABA streeft met deze keuze de volgende doelstellingen
na:
- meer aandacht voor de bijdrage van de tien
vuistregels aan het welslagen van uitsluitend borstvoeding;
- hernieuwd enthousiasme in de gezondheidszorg en
in de samenleving om vrouwen te ondersteunen bij
het realiseren van hun voornemen om borstvoeding
te geven;
- informatie voor iedereen over het feit dat de
bescherming, bevordering en ondersteuning van
borstvoeding het recht is van de moeder en van het
kind – het is een mensenrecht;
10
Het belang van borstvoeding voor de gezondheid
van moeder en kind blijft de aandacht vragen en over
de praktijk van de begeleiding bij borstvoeding
wordt steeds meer bekend. Op het vierde SBO congres
Borstvoeding op 5 oktober 2010 staan uiteenlopende
onderwerpen op het programma, zoals de rol
van oxytocine, hypoglykemie van de pasgeborene,
optimale voedingshoudingen, couveusesuites, video
interactiebegeleiding en de fysiologie van nachtvoedingen.
Voor een deel betreft het parallelsessies, waarbij u een
keuze uit twee lezingen moet maken. We hebben
bekende en minder bekende, maar veelbelovende,
sprekers bereid gevonden hun kennis over borstvoeding
met u te delen; tijdens de lezingen zal ook regelmatig
gebruik gemaakt zal worden van aansprekende videobeelden.
Sprekers zijn: Suzanne Colson, Kerstin
Moberg, Agnes Kuijper – Visser, Nynke van der Werf -
Westra, Femke van Roozendaal - Hendrikx, Ben
Semmekrot en Martin Ward Platt.
Voor het volledige programma en inschrijving kunt u
binnenkort terecht op www.borstvoedingblijft.nl
Het congres is bedoeld voor consultatiebureauartsen,
huisartsen, JGZ-verpleegkundigen, kinderartsen,
kraam- en kinderverpleegkundigen, kraamverzorgenden,
verloskundigen en lactatiekundigen.
Accreditatie is aangevraagd voor verloskundigen en lactatiekundigen.
Wereld Borstvoeding Week 2010
Zorg voor borstvoeding, stap voor stap
- de garantie dat zorgverleners die met moeders en
baby’s werken goed geschoold zijn zodat ze hen
kunnen begeleiden en ondersteunen bij de optimale
babyvoeding.
De slogan ‘Zorg voor borstvoeding, stap voor stap’
maakt duidelijk dat vrouwen stap voor stap vertrouwd
raken met borstvoeding geven, maar ook dat er stappen
gezet moeten worden om goede kwaliteit van zorg te
blijven realiseren.
Welke stappen dat zijn? Het is aan u om daar, voor het
straks week 40 is, de beste keuze in te maken!

Haïti
‘Ten tijde van de aardbeving werkte ik voor artsen zonder grenzen in Haïti; we hadden daar een project, een ziekenhuis
voor verloskundige zorg, met name gericht op probleemzwangerschappen, gecompliceerde bevallingen en sectio’s.
Het ziekenhuis is met de aardbeving zwaar beschadigd en onbruikbaar geworden.
De foto toont moeders en baby's op de avond na de aardbeving. We hebben een tent opgezet en daar onze patiënten
die we nog hadden in gehuisvest. De dag na de aardbeving hadden we een flinke naschok, iedereen is toen gevlucht
op vijf patiënten na; die hebben we ondergebracht bij een ziekenhuis van artsen zonder grenzen België, dat inmiddels
operationeel was.’
Marja Scholten, verpleegkundige O & G en fotograaf.
Meer informatie op www.artsenzondergrenzen.nl
Cadeautjes Wereld Borstvoeding Week 2010
Zoals gebruikelijk zullen de instellingen die in bezit zijn
van het borstvoedingcertificaat gratis ZvB cadeautjes
ontvangen om in week 40 hun cliënten mee te verrassen.
We hebben gekozen voor fotolijstjes in een maat
van 14 x 19 cm, waarin een 13 x 18-foto past. U kunt nu
opgeven of u er meer wilt aanschaffen dan de toegekende
hoeveelheid, die wij baseren op het door u opgegeven
aantal cliënten per jaar. En ook als u nog geen
borstvoedingcertificaat heeft, kunt u de cadeautjes
11
bestellen.
Mail uw wensen naar:
bestellingen@zorgvoorborstvoeding.nl
De prijzen zijn inclusief verzendkosten.
5 stuks € 5,50
10 stuks € 10,00
25 stuks € 22,50
[Foto: Marja Scholten]

Uit de kunst
Gustav Klimt (1862 – 1918) was een
van de meest prominente leden van
de Weense Jugendstilbeweging. Hij
schilderde ‘Die drei Lebensalter’,
waarvan hier een detail is afgebeeld,
in 1905. Van de drie levensfasen van
de mens laten we hier alleen moeder
en kind zien. De vrouw staat in
Klimts werk centraal. In zijn kenmerkende
stijl komt zijn voorliefde
voor het decoratieve duidelijk naar
voren. Gestileerde kleurvlakken en
mensfiguren combineert hij als een
soort patchwork in zijn symbolische
voorstellingen en portretten.
GoedGevoed © Nieuwsbrief van de stichting Zorg
voor Borstvoeding nummer 11.1, maart 2010
Oplage: 2100 exemplaren
Kopij voor het volgende nummer inleveren vóór 15 juni 2010.
Voor een extra (gratis) instellingsabonnement: neem
contact op met de stichting Zorg voor Borstvoeding.
Een pdf-file van GoedGevoed staat ook op de website.
Stichting Zorg voor Borstvoeding (1996) implementeert het
WHO/UNICEF Baby Friendly Hospital Initiative in Nederland.
Postbus 2047 2930 AA Krimpen aan de Lek.
tel./fax: 035 · 544 57 12 of 0343 · 591 319
e-mail: info@zorgvoorborstvoeding.nl
website: www.zorgvoorborstvoeding.nl
(ook voor on line bestellen)
ZvB is telefonisch bereikbaar op werkdagen: 9.00 tot 14.00 u
12
Op zoek naar
Zorg voor Borstvoeding?
Hebt u onze vernieuwde website ook al bezocht? Wie
googlet op ‘Zorg voor Borstvoeding’ krijgt 27.600 hits.
Dat is niet mis! Daarbij zitten natuurlijk alle zorginstellingen,
die bekendheid hebben gegeven aan hun
borstvoedingcertificaat. Maar verder?
B.v.
“ Borstvoeding.
Absoluut crisisproof! ”