Schuttersbrief 091 - Verbond der Schuttersgilden Genk

SCHUTTERSBRIEF
Aperiodiek maar frequent verschijnend e-magazine
als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatiebulletin
voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS
Nummer 91 – Maastricht, zondag 31 mei 2009
REDACTIE
Hoofdredacteur, tevens redacteur-Handboog: Alfred Disch
Adjunct-hoofdredacteur, tevens ICT-coördinator en redacteur-Kruisboog: Jelger Visser
Eindredacteur: Mathy Leunissen
Redacteur voor Documentatie, Exercities en Zware Buks: Thimo Zegers
Redacteur-Muziek: Reinhard Wind
Redacteur voor de provincies Gelderland en Overijssel: Sjoerd Wannet
Redacteur-vertaler voor de Schützenbrief (SB) - Gekürzte Version: Hans Steijns
Redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan): Ans Moors
Redacteur-webmaster en plaatsvervangend redacteur-webmaster: Willem van Uden en Ab Reuling
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
INHOUDSOPGAVE
Redactie, Inhoudsopgave en Internet………………………………………………………………………...blz. 1935
De woordenboeken over het schutterswezen (1). Inleiding; Uit de dikke Van Dale…………………...blz. 1936-1938
Het schutterijwezen in de gemeente Roerdalen (Lb.), vroeger en nu (1)………....................................blz. 1939-1941
Het duifschieten in de Grijze Oudheid en Klassieke Oudheid (1). De Romeinse dichter Vergilius……blz. 1942-1944
SP-redactiebeleid (1). Over links en het menu-item ‘Evenementenagenda’…………………………………blz. 1945
De tambour-maître (3). Advies voor de aanschaf van een tamboer-maîtrestok. ………………….......blz. 1946-1947
Vendeliers (4). Wanneer en aan wie wordt er wat gevendeld?...............................................................blz. 1948-1949
EST 2009: het Europees Schutterstreffen 2009 in Kinrooi, Belgisch-Limburg (3)…………………………..blz. 1950
Het predicaat ‘Koninklijk’ (13). Ten onrechte ‘Koninklijk’ en/of ten onrechte ‘Koninklijk erkend’…...blz. 1951-1953
Colofon en Redactieadres…………………………………………………………………………………….blz. 1954
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
INTERNET
Websites: www.sb-stichting.nl (bestuur); www.schuttersbrief.nl (SB); www.schuttersportaal.eu (algemeen).
De SB is ook te lezen op de website van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS):
www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com => Schuttersbrief [= Schützenbrief = Gazety Strzelcow].
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
© Copyright: SB-stichting (i.o.), Maastricht MMIV
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1935
1

DE WOORDENBOEKEN OVER HET SCHUTTERSWEZEN (1)
Inleiding
VAN: Alfred Disch,
schutterijvorser
Beste Schutters en Schuttersvrienden, Maastricht, 1 mei 2009
In deze nieuwe rubriek starten we met ‘de dikke Van Dale’, officieel geheten: Van Dale. Groot woordenboek der
Nederlandse Taal. De kleinere woordenboeken (zoals de Koenen, de Kramer en het Prismawoordenboek) bewaren
we voor later.
Ongetwijfeld is Van Dale de bekendste onder de Nederlandse woordenboeken, al zal - ook vandaag de dag - de
doorsnee-leerling van zelfs een instelling voor Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs zelden of nooit de
dikke Van Dale thuis op de boekenplank hebben staan. Hooguit de verkorte versie, want ook die is er.
Overigens is de dikke Van Dale (drie banden; 4.464 bladzijden!; sinds 2008 ook te verkrijgen in één enkele band
maar dan wel met flinterdun papier) bij lange na niet de grootste onder de dictionaires binnen het Nederlandse /
Vlaamse taalgebied. Qua omvang wint namelijk het WNT met straatlengten van de dikke Van Dale. De afkorting
‘WNT”staat voor: Woordenboek der Nederlandsche Taal. Het WNT telt maar liefst 40 (zegge en schrijve: veertig)
boekdelen plus nog eens één ‘supplement’, drie ‘aanvullingen’ alsmede één ‘bronnenlijst’. Dit grootste woordenboek
ter wereld vermeldt zóveel over het schutters(gilde)wezen, dat we alleen dááraan ettelijke afleveringen van
deze SB-rubriek kunnen wijden. We bewaren die afleveringen dan ook tot het laatst.
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
Uit de dikke Van Dale,
de eerste editie (1864) en de veertiende editie (2005)
v. vrouwelijk
(-en) het meervoud wordt gevormd door toevoeging van en achter het woord
_ de klemtoon hoort te liggen op de klinker boven het liggend streepje [geldt alleen vanaf de 14 de druk]
Het woord schutterij
Van Dale 1864: Schutterij, v. (-en),
gewapende burgerij, burgerwacht, nationale garde.
Van Dale 2005: schutterij, de (v.)
1) plaatselijk korps van in het hanteren van wapens geoefende burgers, die in tijd van oorlog
meestreden en voorts belast waren met de wacht en de handhaving van de orde (van 1815 tot
1901 maakte de schutterij deel uit van de militaire organisatie en bestond ze uit alle mannelijke
ingezetenen van 25 tot 35 jaar die niet door de wet waren vrijgesteld)
2) schietvereniging
Het woord schuttersgilde
Van Dale 1864: [géén vermelding; kennelijk kwam het woord schuttersgilde in 1864 niet of nauwelijks voor!]
Van Dale 2005: schuttersgilde, het & de
schutterij, vereniging waarvan de leden zich gezamenlijk in het schieten en de wapenhandel oefenen
Toelichting en commentaar
Met name in de oudste editie van Van Dale (1864) werd elk trefwoord als eerste woord van een lemma (= bespreking
van een tref- of titelwoord) consequent nog met een hoofdletter weergegeven.
Van Dale 2005 bericht in de lemmata schutterij en schuttersgilde niets over het meervoud, omdat in de lemmata -ij
en gilde al de meervoudsvorm (nl. toevoeging van resp. -en en -n) aangegeven wordt. Volgens Het Groene Boekje
(2005) is bij (schutters)gilde echter óók de toevoeging -s mogelijk in plaats van -n; dus: gilden of gildes.
Niet alleen volgens Van Dale maar ook volgens Het Groene Boekje is (schutters)gilde te beschouwen als onzijdig
(dus: het gilde, het schuttersgilde) én als mannelijk dan wel vrouwelijk (dus: de gilde, de schuttersgilde). [Het
Groene Boekje is voor alles bedoeld als woordenlijst waarin we kunnen zien hoe een woord gespeld en afgebroken
wordt en wat het taalkundige geslacht is van een woord. Woorden worden in Het Groene Boekje dus niet uitgelegd.
Het Groene Boekje is dus géén woordenboek maar een woordenlijst. Om de vijf jaar verschijnt een nieuwe editie.].
Van Dale 2005 geeft in feite een verkeerde (!) definitie van het woord schuttersgilde. Een schuttersgilde is namelijk
beslist méér dan een ‘vereniging waarvan de leden zich gezamenlijk in het schieten en de wapenhandel oefenen’.
De gegeven omschrijving is zo goed als die van een schietvereniging oftewel sportschutterij, terwijl een schutters-
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1936 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
2

gilde tegenwoordig een folkloreschutterij is en vroeger tevens een weerbaarheidsschutterij kon zijn. Merk eveneens
op, dat bij het woord of de term schutterij de meest correcte volgorde van betekenisverschillen is: 1)
weerbaarheidsschutterij (het oudst); 2) folkloreschutterij (vóór en na 1789); 3) sportschutterij (sinds ±19 de eeuw).
Van Dale geeft die drie verschillen dus min of meer ook wel al aan, maar niet duidelijk genoeg. Voor elke van die
drie vermelde betekenisverschillen bestaat weer een aantal synoniemen (= woorden met dezelfde betekenis). Zo
wordt een sportschutterij meestal aangeduid als schietvereniging (in het Vlaams: schietmaatschappij) of schietsportvereniging.
De meest voorkomende synoniem voor folkloreschutterij is, zoals gezegd, schuttersgilde, hoewel heden
een folkloristische studentenweerbaarheid toch net weer iets anders is dan een schuttersgilde. Weerbaarheidsschutterijen
waren er in allerlei soorten en maten, zoals o.a.: de Nachtwacht (Rembrandt!), het Vrijkorps of Exercitiegenootschap,
de Dienstdoende Schutterij, de Rustende Schutterij, de Reserveschutterij, de Weerbaarheidsvereniging,
het Weerkorps. Over het verschil tussen partiële (= gedeeltelijke) en échte synoniemen zie SB 89, blz. 1906.
Van Dale 2005 maakt in het lemma schutterij gewag van de jaartallen 1815 en 1901. Beide jaartallen zijn onjuist
en dienen te worden vervangen door respectievelijk 1816 en 1907.
Nog een aantal woorden uit de veertiende editie van Van Dale
Hieronder volgt nog een aantal woorden uit de voorlopig laatste, d.w.z. veertiende editie van de dikke Van Dale,
blz. 3149-3150. Het zijn enkelvoudige woorden zoals schut en schutter, en samengestelde woorden waarvan het
eerste lid bestaat uit een van de zojuist bedoelde enkelvoudige woorden. Misschien dat ik later eraan toekom om in
deze rubriek ook de samengestelde woorden (zoals scherpschutter en kruisboogschutter) op te nemen waarvan het
tweede of derde lid gevormd wordt door een woord als schut of schutter.
In elk geval is het niet mijn bedoeling om in deze rubriek spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen te vermelden
die met schut, schutter e.d. te maken hebben. Daarvoor verwijs ik naar de reeds bestaande rubriek Spreekwoorden,
gezegden, uitdrukkingen; zie SB 72, blz. 1370, en volgende SB-nummers.
Bovendien kan ik - en hier spreekt niet zozeer de schutterijvorser in mij maar Uw hoofdredacteur - niet genoeg de
nadruk erop leggen, dat het iedere SB-lezer vrijstaat om ook zelf een of meer bijdragen te leveren aan deze rubriek.
Sterker nog: niet zelden begin ik aan een rubriek om juist anderen te prikkelen tot het aanleveren van kopij en
koester ik de hoop dat SB-lezers een door mij opgestart onderzoek willen voortzetten.
Ik beperk me in deze aflevering tot het bespreken van woorden als schut, schuts, schutten, schutter en hun
eventuele samenstellingen, voor zover genoemd in de dikke Van Dale en voor zover ze uiteraard rechtstreeks of
zijdelings te maken hebben met het schutterswezen. Heeft een (met het schutterijwezen verband houdend)
enkelvoudig of samengesteld woord ook een of meer betekenissen die niets van doen hebben met het schutterijwezen,
dan laat ik die betekenis(sen) doorgaans onvermeld.
Staat voor een trefwoord een cijfer in superscript (bijvoorbeeld: 1 schut en 2 schut), dan wil dit zeggen dat het hier
om homoniemen gaat. Homoniemen zijn gelijkluidende (!) woorden van afwijkende (!) betekenis, soms (!) te herkennen
aan een verschillend gebruik van het lidwoord van bepaaldheid (in ons voorbeeld: het schut en de schut).
Het zijn woorden die altijd (!) een verschillende herkomst hebben; in hetzelfde voorbeeld, volgens Van Dale: het
schut is als woord afgeleid van schieten, daarentegen de schut van schutten.
1 schut, het (-ten)
Van Dale (blz. 3149): 1) deur of dam om water op te stuwen of tegen te houden, synoniem: keerdam, beer, stuw; 2)
lichte, gewoonlijk losse of verplaatsbare wand, m.n. kamerscherm; 3) (literaire taal) beschutting, bescherming;
[oudst bekend voorbeeld, uit het jaar] 1410 [afgeleid] van schieten (vergelijk schot, beschot].
COMMENTAAR
Helaas vermeldt Van Dale niet een vierde betekenis die het woord 1 schut (ook: schutte, schot, beschot) nog beslist
heeft, nl.: plaats waar men opgevangen loslopend vee bergt of in veiligheid brengt, bijv. schutstal (schut-stal).
2 schut, de (mannelijk) (-ten):
(gewestelijk) koddebeier, boswachter; [oudst bekend voorbeeld uit het jaar] 1325 [afgeleid] van schutten.
COMMENTAAR
De dikke Van Dale is geen Middelnederlands woordenboek. Dus: dat schut in de zin van schutter, schutterijlid,
schiettuig / pijl en de meervoudsvorm schutten ook in de zin van schutterij niet genoemd worden, is te billijken.
Maar dat het woord 2 schut als gewestelijk (Brabants!) woord in de betekenis van schuttersgilde ook vandaag de dag
nog voorkomt, had misschien toch wel vermeld kunnen worden. Bovendien geldt de kwalificatie gewestelijk zeker
niet voor de tijd tot in de eerste helft van de 20 ste eeuw. M.i. was 2 schut destijds een héél gewoon woord in (ten minste
het zuidelijke gedeelte van) de Lage Landen en had het toen tevens de betekenis van ‘veldschut’, veldwachter of,
zo men wil, politieagent ten plattelande, en van ‘veeschut’, schotter, beambte die loslopend vee (dat anderer eigendom
beschadigt) opvangt en in het schot (= 1 schut) opsluit.
schuts, schutse, de (respectievelijk -en, -n)
Volgens Van Dale alleen: beschutting, bescherming; afgeleid [en ik vraag me af, of dit wel zo is] uit het Duits: Schutz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1937
3

COMMENTAAR
In de Langstraat, de landstreek tussen Den Bosch en Geertruidenberg (Noord-Brabant), is schuts een synoniem van
schutterij, schuttersgilde.
schutsheer, de (mannelijk): beschermheer.
schutsheilige, de: beschermheilige, patroon.
schutspatroon, de (mannelijk): beschermheilige.
schutsvrouw, schutsvrouwe, de (vrouwelijk):
1) vrouwelijke beschermheilige; synoniem: patrones; 2) (weinig gebruikt) beschermvrouwe.
schutswapen, het: (historisch) tot bescherming of afweer dienend.
schutten (overgankelijk; schutte; heeft geschut)
Volgens Van Dale (blz. 3150) heeft dit werkwoord zes betekenissen, waarvan de volgende vier voor ons van belang
zijn: 1) tegenhouden, keren, stuiten; 2) afweren, afwenden, beschermen tegen; 3) binnen een omheining of stal
brengen, opsluiten; 6) (literaire taal) beschutten; [oudste voorbeeld uit] 1240 [in de zin van] tegenhouden,
beschermen, sluizen; [afgeleid] van schot (afsluiting).
schutter, de (mannelijk) (-s)
Dit lemma bij Van Dale (t.a.p.) somt acht betekenissen op, waarvan de helft voor ons relevant is: 1) iemand die
schut; 2) persoon die schiet of voor zover hij schiet of kan schieten; 4) lid van een uit burgers bestaand plaatselijk
verdedigings-korps: ‘Daar komen de schutters, zij lopen zich lam, de mannetjesputters uit Rotterdam’ K.Speenhoff
[zie SB 48, blz. 809-812]; 6) iemand die deel uitmaakt van een schietvereniging. [Oudste voorbeelden uit de jaren]
1201-1250 [afgeleid] van schieten [maar moet dit niet schutten zijn?].
COMMENTAAR
Het woord schutter (iemand die schut) in de betekenis van beschermer van have en goed kwam al eerder (!) voor
en wel in het oude Vlaanderen (= Noordwest-Frankrijk en Zuidwest-België), bijvoorbeeld zowel in de stad Dowaai
(Frans: Douai) anno 1114 als omstreeks dezelfde tijd (12 de en 13 de eeuw) te Antwerpen; in het laatste geval niet
alleen onder de Latijnse benaming custos agrorum [= letterlijk: ‘akkerbewaker’] maar ook in de Middelnederlandse
vorm scuttere [= letterlijk: ‘schutter’; we zouden vandaag de dag zeggen, gelet op het toenmalige zinsverband:
‘veldschutter’, ‘veldschut’]; zie en vergelijk hierboven het trefwoord 2 schut. Bron: Roeck e.a. 1982, blz. 88 en 91.
In de nog op te starten SB-rubrieken De term schut en De term schutter zal ik het dáár nog uitgebreid over hebben.
schutteren (onovergankelijk; schutterde; heeft geschutterd)
Een van de twee betekenissen bij Van Dale is voor ons van belang: (verouderd) als schutter dienen, dienstdoen.
schutterig (bijvoeglijk naamwoord):
[Oudst bekend voorkomen in het jaar] 1806; [afgeleid] van schutter, gezien als niet-professioneel militair. [Heeft
volgens Van Dale alleen de betekenis van]: onhandig of onbeholpen in zijn bewegingen, m.n. door verlegenheid.
schutterijmuziek, de (vrouwelijk): kapel van de schutterij.
Schutterijwet, de (geen meervoud): wet van 27 febr. 1815 betreffende de schutterijen.
COMMENTAAR
Met de Schutterijwet kan evenwel ook bedoeld zijn: wet van 27 april 1827 betreffende de schutterijen. Doorgaans
spreekt men van: de 1 ste Schutterijwet (1815) en 2 de Schutterijwet (1827). Schutterijwet heeft dus wél een meervoud!
schutter(s)koning, de (mannelijk) (-en):
iemand die bij een schietwedstrijd van een schuttersgilde de eerste prijs behaalt en tot koning uitgeroepen wordt.
COMMENTAAR
Correcter zou zijn om hier het (te enge) woord schuttersgilde te vervangen door schutterij: wegens de uitgebreidere
betekenis van de term schutterij (zie hierboven blz. 1936-1937).
schutterlijk (bijvoeglijk naamwoord):
1) (als) van een schutter of schutters; 2) betrekking hebbend op schutters, op de schutterij.
schuttersbond, de (mannelijk): bond van schuttersverenigingen.
schuttersdienst, de (mannelijk): dienst bij de schutterij: vrij van schuttersdienst.
schuttersdoelen, de (mannelijk): verenigingsgebouw en oefenplaats der schutters.
schuttersfeest, het: feestelijke schietwedstrijd van een schuttersgilde; synoniem: verschieting.
schuttershof, het: schuttersdoelen (later vaak als naam van herbergen).
schuttersmaaltijd, de (mannelijk): feestmaal van een schuttersgilde; schilderij dat zo’n maal voorstelt.
schuttersstuk, het: schilderij dat een groep schutters voorstelt.
NOTA BENE: merk op, dat in Van Dale de categorieën schutters(gilde)wezen en schutterijwezen (nog) niet voorkomen.
- - - - - -
- - - - - - Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1938 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
4

HET SCHUTTERIJWEZEN IN ROERDALEN (Lb.),
VROEGER EN NU (1)
Inleiding
Beste Schutters en Schuttersvrienden, Maastricht, 14 mei 2009
Het Nederlandstalige werkgebied van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS) telt vele honderden
gemeenten, verspreid over Nederland, Vlaanderen en Noordwest-Frankrijk. Het ligt in de bedoeling om aan elke
van die honderden gemeenten een aparte SB-rubriek te wijden waarin het voormalige en huidige schutters(gilde-)
wezen min of meer uitgebreid behandeld wordt aan de hand van diverse afleveringen. Natuurlijk kan niet alles in
één keer in de SB worden gepubliceerd. Met name de volgorde waarin de gemeenten aan bod komen, hangt in
belangrijke mate af van vragen die U aan de SB-redactie stelt.
Zo kwam vandaag een korte maar interessante vraag binnen, afkomstig van de heer Coen Thevissen, samensteller
van de tentoonstelling ‘130 Jaar IJzeren Rijn’ in het te Sint-Odiliënberg gevestigde Roerstreekmuseum, gemeente
Roerdalen, provincie Limburg (NL). Voor de SB-redactie voldoende reden om een nieuwe rubriek op te starten,
ditmaal dus gewijd aan de vroegere en nog bestaande schutterijen (schuttersgilden en schietsportverenigingen) in
de betrekkelijke jonge gemeente Roerdalen.
De huidige gemeente Roerdalen ontstond op 1.1.2007 door samenvoeging van de voormalige gemeente Roerdalen
en de per zelfde datum opgeheven gemeente Ambt Montfort. De per 1.1.1991 opgerichte gemeente Ambt Montfort
was tot stand gekomen door fusie van de gemeenten Montfort, Sint-Odiliënberg en Posterholt en heette aanvankelijk
Posterholt, totdat in 1994 de hernoeming Ambt Montfort volgde. De voormalige gemeente Roerdalen werd in 1991
gevormd doordat de gemeente Vlodrop opging in de fusiegemeente Melick en Herkenbosch waarvan de naam
(d.w.z. Melick en Herkenbosch) behouden bleef totdat in 1993 werd gekozen voor de naam Roerdalen.
De Midden-Limburgse gemeente Roerdalen heeft thans ruim 21.000 inwoners en omvat, behalve het historische
stadje Montfort, tevens de oude kerkdorpen Herkenbosch, Melick, Sint-Odiliënberg, Posterholt en Vlodrop alsmede
de woonkernen (buurtschappen, gehuchten): Annendaal, Aan de Berg, Borg, Donck, Lerop, Paarlo, Reutje,
Roskam, Vlodrop-Station, Voorst, Voorsterveld en Zittard. Let U op de vermelding van Vlodrop-Station, want dáár
gaat zo meteen de mailing van dhr. Thevissen over.
De gemeente Roerdalen (groen) in de provincie Limburg (donkergrijs) in Nederland (lichtgrijs)
[Bron kaartje: www.wikipedia.nl → (zoekwoord) Roerdalen]
Alvorens de heer Thevissen aan het woord te laten, geef ik U een tabellarisch overzicht van alle weerbaarheids-,
folklore- en sportschutterijen uit verleden en heden binnen de grenzen van de gemeente Roerdalen, uiteraard voor
zover die mij bekend zijn. Uit mijn reactie op de mailing van dhr. Coen Thevissen zal duidelijk worden dat ik
beslist niet zeker ervan ben, of het navolgende staatje wel kan bogen op volledigheid qua aantal schutterijen. Het
staatje zelf is sowieso al vatbaar voor aanvullingen op onderdelen, bijvoorbeeld waar het gaat om vermelding van
stichtingsdata (kolom 5) en opheffingsdata (kolom 6).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1939
5

Overzichtstabel van de voormalige en tegenwoordige schutterijen in de gemeente Roerdalen
Kolom 1 en kolom 3: vetgedrukte nummering betreft een weerbaarheidsschutterij (W) of een folkloreschutterij (F); niet-vetgedrukte
nummering betreft een sportschutterij; (W > F) = van weerbaarheidsschutterij gewijzigd in folkloreschutterij. Kolom 4:
D = kleiduivenschieten; G = geweer; H = Handboog; K = Kruisboog; L = luchtgeweer en -pistool; R = Rijnlandse, Limburgse of
‘zware’ buks; V = vuurwapen. Kolom 5: < = opgericht vóór; > = opgericht na. (f) = opgericht door fusie; XVII = 17 de eeuw =
1601-1700. Kolom 6: †> = opgeheven na; (f) = opgeheven door fusie. Kolom 7: KNSA = Koninklijke Nederlandse Schutters
Associatie; NHB = Nederlandse Handboogbond; OLS = Oud-Limburgse Schuttersfederatie.
1 2 3 4 5 6 7
Nr. Plaats Schutterij Wapen Opgericht Opgeheven Koepelof
bestaand organisatie
01) Herkenbosch St.-Sebastianus (W > F) H?>G>R

Toelichting bij de tabel
Alle Nederlandse gemeenten hadden tijdens de periode 1816-1907 twee soorten schutterijen van overheidswege:
a) een Dienstdoende Schutterij (in gemeenten met 2500 of meer inwoners) dan wel een Rustende Schutterij (in
gemeenten met minder dan 2500 inwoners); b) een Reserveschutterij. Een bijzondere situatie deed zich destijds
voor de gemeenten in de provincie Limburg voor, dus ook voor de gemeenten die aan de huidige gemeente Roerdalen
zijn voorafgegaan. Tijdens de Belgische Afscheiding (1830-1839) maakte namelijk het gebied dat we thans kennen
als de Nederlandse provincie Limburg, deel uit van België, uitgezonderd de gemeenten Maastricht en Sint-Pieter.
Als gevolg van die afscheiding werden in de bewuste periode - om precies te zijn: vanaf 1831 - overal in Limburg
de Dienstdoende / Rustende Schutterij en de Reserveschutterij vervangen door de Garde Civique (= letterlijk:
Burgerwacht), de Belgische tegenhanger van de Nederlandse Dienstdoende / Rustende schutterij en Reserveschutterij.
Toen het huidige Limburg in 1839 weer deel ging uitmaken van Nederland, handhaafde de Nederlandse
overheid - wonderlijk genoeg - de Garde Civique in dit deel van ons land en wel tot en met 31 december 1867. Pas
met ingang van 1 januari 1868 werden immers van rijkswege de schutterlijke zaken in het Limburgse gelijkgetrokken
met de rest van Nederland.
Opmerkelijk vind ik het, dat vroeger noch vandaag de dag binnen de grenzen van de gemeente Roerdalen sprake
was / is van het hanteren van de kruisboog in verenigingsverband, althans voor zover mij bekend.
De in kolom 3 gebruikte afkortingen HBV, SV en ELKKS staan voor, respectievelijk: Handboogvereniging, Schietvereniging
en Eerste Limburgse Kleinkaliberschietvereniging.
Een schietsportvereniging met de naam Wells Fargo (zie Vlodrop) ben ik ook tegengekomen in het Noord-Limburgse
Venray. Betreft het hier misschien een en dezelfde sportschutterij?
In de tabel is (als nr. 47) van de buurtschap Vlodrop-Station de schutterij Eendracht (folklore- of sportschutterij?;
wapen: onbekend; opgericht vóór 1891; opgeheven na dat jaar; aangesloten bij een koepelorganisatie?) niet opgenomen,
simpelweg daar ik van het eventuele bestaan van dit schuttersgezelschap totaal niet op de hoogte was
vóór de ontvangst van het onderstaande e-mailtje van de heer Coen Thevissen.
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
Schutterij Eendracht te Vlodrop-Station
VAN: De Heer C.T.G. (Coen) Thevissen,
inrichter van de expositie ‘130 Jaar IJzeren Rijn’ in het Roerstreekmuseum te Sint-Odiliënberg (Lb.)
L.S., Herkenbosch, gemeente Roerdalen (Lb.), 14 mei 2009
Bij het napluizen van archieven, documenten etc. werd mij verteld dat op Vlodrop-Station in het verleden een
schutterij geweest zou zijn. Een medaille zou vermelden op de voorzijde: Koning Eendracht 1891 Vlodrop Station;
op de achterzijde: Wat ook val, trouw staat pal. De medaille zou kruisvormig zijn.
Kunt U mij wat meer vertellen over deze schutterij? Aangezien ik zaterdag een lezing verzorg over de IJzeren Rijn
in de plaats Vlodrop, zou het fijn zijn wanneer U de informatie naar mijn thuisadres zou mailen.
Met vriendelijke groeten Coen Thevissen
AAN: De Heer Coen Thevissen
Geachte Heer Thevissen, Maastricht, 14 mei 2009
In het hierboven door mij gegeven staatje kunt U zien, dat mij alléén de thans nog bestaande schutterij Eendracht in
het kerkdorp Herkenbosch bekend is. Wanneer deze sportschutterij opgericht is en of deze schietvereniging altijd te
Herkenbosch gevestigd is geweest, weet ik niet. En of deze schutterij wel dezelfde is als de door U bedoelde gelijknamige
uit 1891 te Vlodrop-Station?
Opmerkelijk vind ik trouwens de zinspreuk op de keerzijde van de door U aangehaalde medaille: Wat ook val,
trouw staat pal. Ik moet U in alle eerlijkheid bekennen, dat ik die spreuk nooit eerder was tegengekomen. Eerst
toen ik na ontvangst van Uw mailtje eens ging surfen op het internet, kwam ik exact dezelfde spreuk tegen op een
medaille die in 1832 was ingesteld door de Amsterdamse ‘Commissie van Erkentenis’ als huldebetoon aan de verdedigers
van de Citadel van Antwerpen; bron: www.geocities.com/komanfam = website Genealogie van [de familie]
Koman, Kooman, Cooman, Coman… door R.A. (Ruben) Koman te Utrecht; zie meer speciaal de link of URL
www.geocities.com/komanfam/artikelbrab.htm.
Ziet U kans om een afbeelding te bemachtigen van de medaille waarover men U verteld heeft? We zouden die
afbeelding dan eventueel in de Schuttersbrief kunnen plaatsen. Ik hoop van harte, dat onze correspondentie ertoe
zal leiden dat er meer duidelijkheid komt omtrent de schutterij Eendracht die omstreeks het jaar 1891 te Vlodrop-
Station zou hebben bestaan.
- - - - - - Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
- - - - - -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1941
7

HET DUIFSCHIETEN
IN
DE GRIJZE OUDHEID EN KLASSIEKE OUDHEID (1)
De Romeinse dichter Vergilius over het duifschieten
VAN: De Heer Dr. J.A. (Jos) Verhulst,
quantumchemicus, wis- en natuurkundeleraar, publicist
Geachte Heer, Antwerpen (B), 22 mei 2009
In verband met de interpretatie van de schildering in de ‘Puits’ in Lascaux (F), waar door sommige onderzoekers
(bv. de doctoraatsthesis van Rappenglück, 1999) ondanks de enorme tijdskloof de band wordt gelegd met tradities
als duifschieten, ben ik op zoek naar verwijzingen uit de Oudheid betreffende deze praktijken.
In de Schuttersbrief (nr. 71) las ik een terloopse opmerking van Uw hand, met verwijzing naar Homerus en Vergilius.
Kunt U me meedelen over welke passages het juist gaat?
Ook verwijzing naar andere elementen uit de Oudheid zouden me zeer interesseren.
Hoogachtend, Jos Verhulst.
AAN: De Heer Jos Verhulst
Geachte Heer Verhulst, Maastricht, 22 mei 2009
Anders dan hetgeen keizer en filosoof Marcus Aurelius Antoninus (121-180 n. Chr.) beweerd zou hebben, staat wat
volgt, niet (!) altijd in verband met wat eraan voorafging. In SB 71 (blz. 1342) viel ik Uw landgenoot en schutterijvorser
Marc Lemahieu uit Brugge (W.Vl.) aan waar hij eerder in de Schuttersbrief (nl. in SB 70, blz. 1325-1328,
meer speciaal blz. 1326, eerste alinea) had betoogd dat het duifschieten (pakweg tot na de 13 de eeuw) wel eens in
oorzakelijk verband (!) vooraf kon zijn gegaan aan het papegaai- of vogelschieten zoals we deze vorm van
koningschieting kennen sinds ongeveer de 13 de eeuw. Met het oog op zijn bewering voerde ik een viertal tegenargumenten
aan om duidelijk te maken, dat er tussen het (vroegere) duifschieten en het (latere) papegaaischieten
vooralsnog in het geheel géén koppeling te leggen is, hoezeer ook diverse schutterijvorsers zo’n koppeling hebben
gepoogd aannemelijk te maken. Daarbij schroomden zij zelfs niet om te verwijzen naar het duifschieten bij de oude
Grieken (Homerus: 8 ste eeuw v. Chr.) en Romeinen (Vergilius: 1 ste eeuw v. Chr.).
Hoewel U het niet zo stelt, lijkt het er nu wel sterk op dat aan de aanhangers van de zojuist door mij aangestipte én
door mij (wel terecht?) aangevochten theorie weer een extra argument in handen gespeeld is door hetgeen U thans
meldt met betrekking tot millennia (dus duizenden jaren) oude ‘tradities als duifschieten’. Die tradities zouden dan
terugreiken tot zelfs vér in de zogeheten Grijze Oudheid, een tijdvak dat we doorgaans aanduiden met de term Prehistorie,
Voorgeschiedenis of, hybridisch, Voorhistorie. Begrijp ik U goed, dan zouden onderzoekers als Dr. Michaël
A. Rappenglück (voorheen werkzaam aan de Universiteit van München en beroemd geworden door zijn studies op
het gebied van het lokaliseren van sterrenkaarten op de wanden van prehistorische grotten) 1) het fenomeen
duifschieten voorwaar tot in het Paleolithicum (= de Oude Steentijd, d.w.z. de tijd vóór ca. 8.000 jaar v. Chr.)
hebben weten te traceren. ALS dat al zo is, dan denk ik dat het eerder zal gaan om duiven schieten (lees: jacht op
duiven) dan om - zoals pas uit de Klassieke Oudheid bekend - de folklore van het duifschieten! Maar niettemin:
graag zie ik nadere gegevens van Uw kant tegemoet inzake afbeeldingen (in o.m. Lascaux) die aantonen dat onze
prehistorische voorouders met pijl-en-boog reeds op duiven schoten. In SB 53 (blz. 937; met kleurfoto) heb ikzelf
een artikeltje geschreven over de ontdekking (in 1940 te Lascaux) van prehistorische grottekeningen, jagers voorstellende
die met pijl-en-boog schieten op herten, paarden, reusachtige stieren en bizons. Waarom zou - vraag ik
me nu af - de toenmalige mens dan niet óók op duiven hebben geschoten? Een afbeelding van dergelijke grotschilderingen
mét duiven zou ik best wel in de SB willen plaatsen! Dus graag in deze aangelegenheid Uw medewerking.
Bij voorbaat dank daarvoor.
U op Uw beurt vraagt mij naar passages uit de werken van de Griekse dichter Homerus en van de Romeinse dichter
Vergilius. Of er ook ‘andere elementen’ uit de Oudheid (Klassieke en/of Grijze Oudheid) zijn die rechtstreeks of
indirect te maken hebben met het duifschieten (folklore) dan wel met het duiven schieten (jacht), weet ik niet. Wél
meen ik ooit ergens iets (bij J.A. Jolles?) gelezen te hebben over de folklore van het duifschieten bij de oude
Germanen. Maar dát kan verbeelding van mij zijn. Wellicht weet iemand van de SB-lezers ons meer in deze
aangelegenheid te vertellen.
- - - - - -
1) M.A. Rappenglück: Eine Himmelskarte aus der Eiszeit? [= ‘Een sterrenkaart uit de IJstijd?’] [Proefschrift Universiteit van
München, 1998]. München 1999. Zie ook diverse artikelen in Zenit. Sterrenkunde - Weerkunde - Ruimteonderzoek, het
maandblad van de stichting De Koepel te Utrecht, o.a. het decembernummer van 2001 en het januarinummer van 2003.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1942 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
8

Zelf wil ik nu beginnen met het introduceren en citeren van Vergilius i.v.m. met het duifschieten bij de oude
Romeinen. Ik doe dat met des te meer plezier, daar ik me nog goed kan herinneren dat ik de desbetreffende passage
tijdens mijn mondelinge eindexamen-gymnasium moest vertalen. Toen ik ergens in de originele tekst het Latijnse
werkwoord petěre vertaalde met richten, vroeg de examinator mij of ik misschien een ander Nederlands woord
wist. Waarschijnlijk door de zenuwen, kwam ik daar niet zo gauw op. En ik kreeg te horen: Jongeman, richten is
niet fout, maar mikken is toch net iets beter vertaald. U begrijpt, mijnheer Verhulst, dat ik daarmee rekening hou in
de onderstaande, door mij gegeven vertaling! Die vertaling is zo letterlijk mogelijk, ook qua woordvolgorde,
zonder het Nederlands geweld aan te doen. Helaas heb ik niet het talent van een dichter. Anders had ik me óók nog
gewaagd aan gebruikmaking van het metrum of de versmaat zoals door Vergilius gebezigd, en dus gebruikgemaakt
van de hexameter oftewel de zesvoetige versregel: 5x dactylus (lang-kort-kort) en, aan het eind, 1x
spondeus (= lang-lang) dan wel 1x trocheus (= lang-kort); ‘lang’ wil zeggen dat een lettergreep de klemtoon krijgt,
bij ‘kort’ juist niet. Alleen de groten onder de dichters (zoals vroeger Joost van den Vondel) zijn in staat de
hexameter te gebruiken en tegelijk ook nog dat soort versregels op elkaar te laten rijmen.
Tot de groten onder de Romeinse dichters, zo hij al niet de allergrootste onder
hen was, mogen we wel beschouwen: Publius Vergilius Maro, kortweg Vergilius.
Hij werd in het jaar 70 v. Chr. geboren te Andes bij Mantua (Noord-Italië). Hij
stierf op 21 september 19 v. Chr. te Brindisi (Zuid-Italië), 51 jaar oud. Zijn as
werd naar Napels overgebracht en daar nabij de weg naar Puteoli bijgezet. Zijn
belangrijkste en tegelijk omvangrijkste dichtwerk (maar liefst bijna 10.000
versregels!) is zonder enige twijfel Aeneïs (= vrij vertaald: ‘Lofzang op Aeneas’).
9
Publius Vergilius Maro,
hier uitgebeeld in een mozaïek
[Bron: www.rug.nl > Klassieke Talen]
Aeneas is een Trojaanse held. Hij ontsnapt aan de ondergang van zijn stad Troje (ook wel Ilium geheten), wanneer
die bij het einde van de tienjarige Trojaanse Oorlog (1284-1274 v. Chr.) wordt verwoest door de Grieken. Na een
lange zwerftocht komt Aeneas uiteindelijk terecht in Midden-Italië. Daar, in de landstreek Latium, zou een nakomeling
van hem, genaamd Romulus, de naar deze nakomeling vernoemde stad Rome in 751 v. Chr. hebben
gesticht. Tijdens zijn zwerftocht doet Aeneas met een groep volgelingen (onder wie zijn vader Anchises en zijn
zoontje Ascanius) ook het Italiaanse eiland Trinacria (= Sicilië) aan. Op Sicilië sterft de vader. En ter ere van de
nagedachtenis aan zijn vader organiseert Aeneas lijkspelen. Een van die lijkspelen betreft het boogschieten of,
preciezer gezegd, het duifschieten. Vergilius wijdt er in Boek 5 van zijn epos exact 60 versregels aan: zie voor de
oorspronkelijke tekst met een Nederlandse vertaling op de navolgende bladzijde.
Tot slot van deze beknopte inleiding nog een enkel woord over de belangrijkheid van Vergilius en diens heldendicht
Aeneïs. Een van mijn vroegere leraren Klassieke Talen placht het aldus uit te drukken: Als de Griekse dichter
Homerus de zon is, dan is Vergilius de maan. Ikzelf heb die vergelijking altijd in drieërlei opzicht heel treffend
gevonden. In de eerste plaats omdat Homerus een nóg groter dichter was dan Vergilius. In de tweede plaats, omdat
de invloed van Homerus op de Westerse cultuur groter blijkt dan de toch al niet geringe impact van Vergilius. En in
de derde plaats, omdat veel van Vergilius’ Aeneïs ontleend is aan het dichtwerk van Homerus: niet alleen op hoofdlijnen
maar niet zelden ook in details. Een van die details is, dat we al bij Homerus (zo’n zeven eeuwen vóór
Vergilius) een poëtische beschrijving vinden van het duifschieten als onderdeel van een reeks lijkspelen. Strikt
genomen, vond het door Vergilius beschreven duifschieten dus niet eens plaats bij de oude Romeinen maar bij de
Grieken en Trojanen!
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1943

Uit: Aeneïs - Boek 5, vers 485 t/m 544 2)
485 Protinus Aeneas celeri certare sagitta Meteen nodigt Aeneas tot een wedkamp met de pijlsnelle boog
invitat qui forte velint et praemia dicit, al wie graag wil, uit en stelt hij prijzen ter beschikking,
ingentique manu malum de nave Seresti en met zijn forse hand richt hij de mast van het schip van Serestus
erigit et volucrem traiecto in fune columbam, op en een klapwiekende duif bindt hij vast aan een touw en
quo tendant ferrum, malo suspendit ab alto. hij bevestigt deze aan de top van de mast waarop ze de pijl moeten richten.
490 Convenere viri deiectamque aerea sortem Bijeenverzamelen zich de mannen en in een bronzen helm gaan de loten
accepit galea, et primus clamore secundo voor de trekking en als eerste valt - onder toejuiching -
Hyrtacidae ante omnis exit locus Hippocoontis; de beurt vóór alle anderen toe aan Hyrtacus’ zoon Hippocoon;
quem modo navali Mnestheus certamine victor op hem volgt Mnestheus, zo pas nog winnaar in de roeikamp,
consequitur, viridi Mnestheus evinctus oliva. Mnestheus, bekranst met zijn groene olijftak.
495 Tertius Eurytion, tuus, o clarissime, frater, De derde wordt Eurytion, jouw broer, o zeer vermaarde
Pandare, qui quondam iussus confundere foedus Pandarus, die eertijds bevolen werd de wapenstilstand te schenden en
in medios telum torsisti primus Achivos. als eerste een pijl midden tussen de Achiven [= de Grieken] schoot.
Extremus galeaque ima subsedit Acestes, En als laatste blijft in de helm het lot achter van Acestes,
ausus et ipse manu iuvenum temptare laborem. die het aandurft ook zelf de prestatie van jongeren ter hand te nemen.
500 Tum validis flexos incurvant viribus arcus Dan met krachtsvertoon spannen de mannen hun boog,
pro se quisque viri et depromunt tela pharetris, ieder voor zich, en ze halen hun pijlen uit de kokers,
primaque per caelum nervo stridente sagitta en het eerst snort met kracht door het zwerk de pijl van
Hyrtacidae iuvenis volucris diverberat auras, Hyrtacus’ snelle jongeling ; de pijl splijt de lucht vaneen
et venit adversique infigitur arbore mali. en bereikt wel het doel maar blijft steken in de mastboom.
505 Intremuit malus micuitque exterrita pennis Een siddering vaart door de mast en de geschrokken vogel klapwiekt
ales, et ingenti sonuerunt omnia plausu. heftig en heel de kring dreunt van donderend applaus.
Post acer Mnestheus adducto constitit arcu Daarna stelt de ijverige Mnestheus met gespannen boog zich op en
alta petens, pariterque oculos telumque tetendit. hij mikt omhoog en gelijkelijk houdt hij zijn ogen en pijl gespannen.
Ast ipsam miserandus avem contingere ferro Maar, jammer, om de vogel zelf te raken met zijn pijl
510 non valuit; nodos et vincula linea rupit is hij niet bij machte; de pijl snijdt wel de knoop van het touw door
quis innexa pedem malo pendebat ab alto; waarmee de vogel aan een poot hoog op de mast vastgebonden hangt;
illa Notos atque atra volans in nubila fugit. meteen vliegt en vlucht die de Zuidwind en de donkere wolken tegemoet.
Tum rapidus, iamdudum arcu contenta parato Dan snel als hij is, met zijn pijl allang op de boog
tela tenens, fratrem Eurytion in vota vocavit, in de aanslag, roept Eurytion zijn broer aan,
515 iam vacuo laetam caelo speculatus et alis bespiedt hij de duif, die zich al in de vrije lucht verheugt en met de
plaudentem nigra figit sub nube columbam. vleugels klappert, en doorboort hij hem onder de sombere lucht.
Decidit exanimis vitamque reliquit in astris Hij valt ontzield neer en laat zijn leven achter, hoog
aetheriis fixamque refert delapsa sagittam. in de lucht, en brengt in zijn val de vastgestoken pijl terug.
Amissa solus palma superabat Acestes, Terwijl de erepalm al gewonnen is, moet alléén nog Acestes
520 qui tamen aerias telum contendit in auras en toch richt hij zijn pijl in de hoogte
ostentans artemque pater arcumque sonantem en toont hij als veteraan zijn kunde met de zoevende boog.
Hic oculis subitum obicitur magnoque futurum Nu doet zich aan hun ogen plots iets voor, een voorteken met grote
augurio monstrum; docuit post exitus ingens betekenis; dat leerde nadien de geweldige afloop
seraque terrifici ceciderunt omina vates. en vol ontzag hebben zieners de latere uitkomst geduid.
525 Namque volans liquidis in nubibus arsit harundo Want in zijn vlucht door de ijle wolkpluimen gloeit de pijl
signavitque viam flammis tenuisque recessit en trekt hij een kielzog van vuur, verschraalt en verdwijnt hij,
consumpta in ventos, caelo ceu saepe refixa verteerd in de wind, zoals vaak aan de hemelkoepel kometen zich lostranscurrunt
crinemque volantia sidera ducunt. rukken, eraan voorbijsnellen en in hun vlucht een staart trekken.
Attonitis haesere animis superosque precati Onthutst staan als genageld aan de grond en bidden tot de goden
530 Trinacrii Teucrique viri, nec maximus omen de Trinacriërs en Teucriërs, en niet alleen miskent de machtige
abnuit Aeneas, sed laetum amplexus Acesten Aeneas het teken niet maar ook omhelst hij de stralende Acestes,
muneribus cumulat magnis ac talia fatur: overlaadt hij hem met grote geschenken en aldus bejubelt hij hem:
‘Sume, pater, nam te voluit rex magnus Olympi ‘Aanvaard dit, veteraan, want jou heeft de grote koning van de Olympus
talibus auspiciis exsortem ducere honores. met deze tekenen - hoewel je niet meedong - eer willen bewijzen.
535 Ipsius Anchisae longaevi hoc munus habebis, Van de hoogbejaarde Anchises zelf krijg je dit geschenk,
cratera impressum signis, quem Thracius olim een mengvat bewerkt met reliefs, dat eens de Thraciër
Anchisae genitori in magno munere Cisseus Cisseus mijn vader Anchises geschonken heeft als bijzondere gift,
ferre sui dederat monimentum et pignus amoris.’ een herinnering aan hemzelf en een onderpand van zijn vriendschap.’
Sic fatus cingit viridanti tempora lauro Na deze jubelwoorden omkranst hij diens slapen met groene laurier
540 et primum ante omnis victorem appellat Acesten. en roept hij ten eerste vóór alle anderen Acestes tot winnaar uit.
Nec bonus Eurytion praelato invidit honori, En ook de grootmoedige Eurytion misgunt hem de voorrangseer niet,
quamvis solus avem caelo deiecit ab alto. hoewel alleen hij de vogel neerhaalde uit de hoge lucht.
Proximus ingreditur donis qui vincula rupit, Als volgende valt in de prijzen degene die het touw aan flarden schoot;
extremus volucri qui fixit harundine malum. als laatste degene die met zijn snelle pijl de mast trof.
2) De Latijnse tekst is ontleend aan Loeb Classical Library [Series]: Virgil. Uitgeverij: Harvard University Press, Londen 2006.
- - - - - -
- - - - - - A.D.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1944 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
10

SP-REDACTIEBELEID (1):
Over links en het menu-item Evenementenagenda
VAN: Mevrouw E.A.J.M. (Esther) Gerris-Lahou,
lid van de PR-Commissie Schutterij St.-Urbanus te Maasniel
Beste Alfred, Maasniel, gemeente Roermond (Lb.), 25 mei 2009
Via Google kwam ik bij het Schuttersportaal terecht. Mijn complimenten voor het opzetten van deze uitgebreide en
informatieve website.
Al rondkijkende kwamen er een paar vraagjes bij me op die ik graag zou willen stellen.
1) Komt er t.z.t. ook een links-sectie met info over diverse schutterijen en andere gerelateerde verenigingen?
2) Is het toegestaan als wij een link naar het Schuttersportaal toevoegen op onze eigen website (www.urbanus
maasniel.nl)?
3) Wat betreft de Evenementenagenda: mogen daar ook schuttersfeesten in vermeld staan? Zo ja dan wil ik eventueel
graag de komende feesten / wedstrijden binnen de MLSB opgeven.
11
Alvast bedankt en vriendelijke groeten, Esther Gerris
AAN: Mevrouw Esther Gerris
Beste Esther, Maastricht, 25 mei 2009
Het Schuttersportaal (SP) is nog slechts in opbouw. En dan nu al complimenten ontvangen! Dank daarvoor.
Antwoord op vraag 1
Uiteraard komt er ook een ‘links-sectie’. Alleen weet ik niet, of die sectie onderdeel gaat uitmaken van het menuitem
Adresboek dan wel dat er een afzonderlijk menu-item Links gaat komen. Daarover moet ik eerst intern overleg
plegen en bovendien is de ICT-coördinator / site-ontwerper Jelger Visser momenteel op vakantie. Als gevolg van
dit laatste liggen trouwens de werkzaamheden in de digitale bouwput tijdelijk - d.w.z. tot medio juni a.s. - stil. U
merkt vanzelf wel in de tweede helft van de komende maand hoe het met de ‘links-sectie’ zal uitpakken.
Antwoord op vraag 2
Natuurlijk is het U toegestaan om op de website van Uw schutterij een link naar het Schuttersportaal te plaatsen.
Daar hebt U onze toestemming zelfs niet eens voor nodig. Niettemin zéér attent van U om tóch daar eventjes naar
te vragen.
Antwoord op vraag 3
Ik ben ook blij met Uw derde vraag omdat ik daardoor nu in de gelegenheid ben om uiteen te zetten wat de
bedoeling is van de rubriek Evenementenagenda in de Schuttersbrief (SB) en van het gelijknamige menu-item op
het Schuttersportaal (SP).
Het oogmerk van de SB-Evenementenagenda is, dat daarin alléén de grotere evenementen worden vermeld, variërend
van bondsschuttersfeesten en gildekringfeesten tot een internationaal evenement als bijvoorbeeld het Europees
Schutterstreffen (EST). In principe wordt daarbij géén onderscheid gemaakt tussen het schuttersgildewezen (folklore)
en de schietsport.
Als hoofdredacteur deed het mij steeds pijn om aanvragen voor plaatsing in de Evenementenagenda van de SB te
moeten afwijzen wanneer die een lokaal gebeuren betroffen. In het gunstigste geval maakte ik melding (met of zonder
illustratie) in de SB-rubriek Mededelingen. Anders zou ik per SB-nummer geen of onvoldoende ruimte hebben voor
de ‘gewone’ artikelen. Ik heb daar bij de aanvragers steeds begrip voor gekregen. En ik wou het ook zo houden.
Nu het Schuttersportaal er is, kunnen gelukkig alle aanvragen worden gehonoreerd, hoe groot of klein de betreffende
annonce ook is en ongeacht om welk schuttersgebeuren het gaat.
Uw kopij voor het melden van een schuttersevenement is dus altijd (!) welkom. De SB-redactie, die tevens de SPwebredactie
vormt, plaatst Uw kopij in principe steeds op het Schuttersportaal en bekijkt tegelijk of dezelfde kopij
(al dan niet in gewijzigde vorm) ook een plaats kan krijgen in de Schuttersbrief.
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
- - - - - -
- - - - - -
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1945

DE TAMBOUR-MAÎTRE (3)
Vervolg op SB 60, blz. 1072, en SB 85, blz. 1759-1761
Advies voor de aanschaf van een tambour-maîtrestok
VAN: De Heer J.A.M. (Jan) Peeters,
docent TM-cursussen en oud-docent Oriëntatiecursus OLS-Jury,
Specifiek
• Lengte: minimaal ¾ van de lichaamslengte gebruiker en niet hoger dan de schouderlijn.
Weert (Lb.), 21 februari 2009
• Dikte / omtrek: 8 - 10 cm (hand- of balansgreep).
• Gewicht: 800 - 1200 gram, afhankelijk van lengte, dikte en gebruikte materialen.
• Materiaal:
• stok: niet buigzame houtsoort of kunststof, conisch dunner wordend naar de punt
• bol: holle metaallegering of niet breekbare kunststof
• punt: holle metaallegering of niet breekbare kunststof en afgeronde, conische punt.
• Versieringen:
• stok: onbewerkt, gelakt of met dunne laag kunststof overtrokken (geplastificeerd)
• kroon, leeuw enz. op de bol bevestigd
• metalen ketting of stoffen koord, kruislings gevlochten over stok tussen handgreep en punt.
• Hand- of balansgreep (de grip):
• onbewerkt / glad cilindrisch gedeelte van minimaal 20 cm / twee handbreedten, tussen bol en (eventuele)
stokversiering.
Algemeen
• Kort gezegd: een deugdelijke TM-stok dient ‘functioneel hanteerbaar’ te zijn. Prettig in de hand liggend qua
dikte, gewicht en balans. Geen ‘storende’ versieringen ter hoogte van de boven- of onderzijde van de grip.
• Stok: van stevige structuur, geen te dun, ‘zwabberend’ of ‘kromtrekkend’ materiaal. Vanaf de bol enigszins conisch dunner
wordend tot aan de punt.
• De grip: (balans) gedeelte voor het plaatsen van de hand(en) tijdens loophoudingen en/of stokhandelingen.
• De bol dient bij voorkeur van metaal(legering) of onbreekbare kunststof te zijn.
• Stel het functionele gebruik (wat ga ik er - niet - mee doen, zie hieronder) altijd centraal en kies niet voor duur, mooi,
oversized of anderszins (nutteloos) ‘indrukwekkend’.
• Zorg dat de stok niet met de tambour-maître optreedt, maar omgekeerd.
• De TM-stok is een ‘functioneel’ hulpmiddel voor het ‘vertalen’ van mondcommando’s in (stok)tekens en handelingen. Een
persoonlijk ‘verlengstuk’ voor de tambour-maître!
• Loophoudingen en stokshow zijn slechts van ‘toegevoegde waarde’ (... het oog wil ook wat ...), zolang deze het
functionele stokgebruik niet belemmeren of overrulen.
• Waak voor de verleiding van een zogenaamd ‘deskundig advies’. Zwicht niet voor een ‘mooi verkooppraatje’.
Vraag bij twijfel of ter overtuiging om een demonstratie van de verkoper in de hafabra- en/of druma-muziekhandel’
*) .
• Vraag enkele stokken ‘op proef’, desnoods tweedehandse. Uit één kun je nl. niet kiezen.
• Een deskundige, ervaren TM om advies vragen voordat je besluit tot een (dure) aankoop, strekt tot aanbeveling.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1946 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
12

Tot slot
• TM-stokken worden voornamelijk in standaardmaten geproduceerd. Persoonlijk ‘fabrieksmaatwerk’ is mogelijk maar erg
duur! Een inventieve metaal- of houtbewerker kan relatief eenvoudig de specifieke wensen van een TM realiseren. Zowel
bol, stok als punt kunnen aan de gebruiker aangepast worden voor het verkrijgen van een optimale lengte, gewicht en balans.
Een ‘aangemeten’ TM-stok dus.
• Handschoenen, van katoen of zeemleder (zonder kap) en in de handpalm voorzien van ‘puntjes’ / ‘bolletjes’, worden in het
gebruik als het meest ideale ervaren. In de paardendressuur gebruikt men deze handschoenen vanwege de flexibele doch
stevige grip; ze zijn verkrijgbaar bij de betere zaak voor paardrijaccessoires.
- - - - - -
*) Noot van de SB-redactie:
hafabra = harmonies, fanfares, brassbands; druma = drumbands, majorettes.
A.D.
- - - - - -
Naamkaartje en portretfoto van J.A.M. (Jan) Peeters
- - - - - -
Bron onderste zes illustraties: www.google.nl
- - - - - -
- - - - - -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1947
13

VENDELIERS (4)
Vervolg op SB 25, blz. 451-454, SB 28, blz. 504, en SB 41, blz. 660-662
Wanneer en aan wie wordt er wat gevendeld?
VAN: De Heer J.P.A. (Jan) Gondrie,
tamboer en schutterijvorser van de St.-Jorisgilde te Asten (N.Br.),
NBFS - kring Peelland
Beste Alfred, Asten (N.Br.), 12 mei 2009
De volgende vragen wil ik je voorleggen.
Ik heb binnen ons Gilde St.-Joris een discussie over de definitie van de begrippen vendelgroet, vendelhulde en vendeldemonstratie.
Wanneer en aan wie wordt er wat gevendeld?
Een paar voor mij evidente voorbeelden. Bij de eed van trouw van een nieuwe koning: vendelhulde. Bij de opening
van de kermis: vendeldemonstratie. In de kerk bij de gildeheer: vendelgroet.
Maar wat bij: een dodenherdenking, in aanwezigheid van de beschermheer / burgemeester? Bij een begrafenis? Wat
voor de Kerk?
Misschien kun je me wat op weg helpen.
Met vliegend vaandel en slaande trom, Jan Gondrie
Het oude vaandel van de St.-Jorisgilde Asten:
Het nieuwe vaandel van de St.-Jorisgilde Asten:
op de tentoonstelling van 9 t/m 14 maart 2007 te Asten tijdens het afleggen van de koningsgelofte op 26.4.2008
[Bron van de beide foto’s: www.sintjorisgilde-asten.nl]
AAN: De Heer Jan Gondrie
Beste Jan, Maastricht, 12 mei 2009
Laten we het maar eerst eens hebben over het verschil tussen een vaandel en een vendel. Want: jouw mailing begin
je weliswaar met een bericht over o.a. de vendelhulde maar je beëindigt dezelfde e-mail met o.m. de vaandelgroet!
Inleiding
Vaandel en vendel zijn binnen het schutters(gilde)wezen beslist niet hetzelfde. Kort gezegd komt het hierop neer:
een vaandel is de schutterijvlag, de (schutters)gildevlag, en daarvan is er maar één in gebruik binnen elke schutterij
(schuttersgilde) 1) ; daarentegen is een vendel een zwaaivlag en menige schutterij (schuttersgilde) heeft daarvan
diverse exemplaren tegelijk in gebruik. De drager van het vaandel heet vaandeldrager, de drager van een vendel
noemen we vendelier. Maar er zijn meer verschillen te noemen.
De meest opvallende uiterlijke verschillen tussen een vaandel en een vendel hebben betrekking op enerzijds de
vorm, het opschrift en de stof van het vlaggendoek en anderzijds de draagstok. [Dit laatste natuurlijk niet te
verwarren met de vlaggenstok, waarmee een vlag niet gedragen maar waaraan een vlag gehesen wordt!]. De vorm
van een vaandel kan zijn: die van een standaard (niet te verwarren met een wimpel!), die van een drapeau dan wel
- - - - - -
1) Natuurlijk zijn er ‘uitzonderingen’ op de regel. Zo bijvoorbeeld voert de Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen (Lb.)
altijd 3 (drie) vlaggen mee wanneer ze uittrekt, t.w.: de schutterijvlag, de Limburgse vlag en de Nederlandse vlag. Het zal
duidelijk zijn, dat de eerstgenoemde vlag het vaandel is, reeds protocollair tot uitdrukking komend doordat het vaandel
geflankeerd wordt door de beide andere vlaggen..
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1948 31 mei 2009 Schuttersbrief – nummer 91
14

die van een vendel (al is het vaandel meestal wél een stuk groter dan een vendel). Het opschrift van een vaandel
bestaat uit tekst en een of meer afbeeldingen, dat van een vendel doorgaans uit een simpele versiering. Het doek
van een vaandel is overigens niet zelden vervaardigd van zwaar materiaal (bijv. fluweel met brokaat), terwijl een
vendel letterlijk (!) op te vatten is als een dundoek. [Het zal nu ook wel duidelijk zijn, waarom de aanschaf van een
vaandel heel wat duurder is dan van een vendel.]. En de draagstok van een vendel heeft aan de onderkant een (als
tegengewicht dienende) metalen bol, terwijl zo’n bol bij een vaandel helemaal niet nodig is. Per slot van rekening
hoeft een vaandeldrager zijn loodzware vaandel ‘alleen maar’ stevig en op een correcte manier vast te houden,
terwijl de onderkant van de draagstok rust in een leren bandelier.
Er is trouwens nog een ánder, zéér opvallend uiterlijk verschil op te merken in relatie tot vaandel en vendel. En dat
verschil heeft óók alles te maken met de grotere betekenis (in protocollair opzicht) van het vaandel in vergelijking
met het vendel. Het vaandel vertegenwoordigt namelijk de gehele schuttersvereniging (inclusief de vendeliergroep)
en wordt bijgevolg - althans bij militair geörienteerde schuttersgezelschappen - gedragen door een vaandeldrager in
de rang van (onder)officier en zelfs - indien het schuttersgezelschap dit als een morele plicht beschouwt - vergezeld
van een escorte, de vaandelwacht. Het ganse gebeuren rondom het vaandel is te betitelen als een meer serieuze
aangelegenheid, terwijl alle ‘toestanden’ met een vendel een veeleer speels karakter hebben. [Dit laatste is ook
historisch te verklaren, maar dáár komen we in latere afleveringen nog over te spreken wanneer we het hebben over
het vendelzwaaien als (schouw)spel]. Niettemin kan één enkel vendel of kunnen de vendels tezamen eveneens in
protocollair opzicht het schuttersgezelschap vertegenwoordigen, met name bij het brengen van de zogeheten
vendelgroet.
De genoemde uiterlijke verschillen tussen vaandel en vendel zeggen dus al iets over het gebruik van elk van beide
typen vlaggen. Het vaandel heeft namelijk een veeleer passieve rol, het vendel juist een meer actieve rol. Een
vendel wordt immers gezwaaid, gedraaid en geworpen; dit noemen we het vendelen of vendelzwaaien. Met andere
woorden: het vendel moet wel tamelijk licht van gewicht zijn, want anders is het verrichten van allerlei bewegingen
ermee haast ondoenlijk voor de vendelier. Daarentegen is de enige noodzakelijke handeling bij een vaandel het
neigen (doen nijgen) van de vlag, d.w.z. in welbepaalde gevallen laat de vaandeldrager ten opzichte van hem de
vlag tot 45˚ (= nijghoek) naar voren hellen. Het neigen van het vaandel heeft een tweeërlei doel: groeten (actieve
rol) of de gelegenheid bieden om te worden gegroet (passieve rol).
Voor zowel het vaandel als het vendel geldt de algemene regel dat de vlag nooit de grond mag raken. Op die regel
is slechts één uitzondering: het ‘betreden’ van (lees: lopen over, staan op) de vlag. Daarover is in de Schuttersbrief
bereids een en ander gezegd: zie de rubriek ‘Het betreden van een schuttersvaandel’ in SB 57 (blz. 1014), SB 62
(blz. 1126-1127) en SB 68 (blz. 1270). Echter, enige onduidelijkheid bestaat nog over de precieze symboliek en
oorsprong van deze schutterstraditie. Algemeen lijkt de opvatting te heersen, dat binnen deze (waarschijnlijk toch
nog tamelijk jonge, nl. naoorlogse) schutterstraditie niet een vendel maar het vaandel ‘het lijdend voorwerp’ dient
te zijn. Dus ook hier weer: niet een vendel maar het vaandel representeert bij uitstek de schutterij (schuttersgilde).
Stelling
Beste Jan, ik hoop dat jij het mij als schutterijvorser en schuttersvriend niet euvel zult duiden dat ik me hier een
meer persoonlijke noot veroorloof. Ik geef de navolgende overweging dan ook voor wat ze is: een privé-mening,
niet minder maar zeker ook niet meer.
Zelf ben ik namelijk de opvatting toegedaan dat de protocollaire rol van een vendel (de vendels) zoveel mogelijk
zou moeten worden teruggedrongen. Mijn overweging is zowel van historische (!) als van actuele (!) aard. Vroeger
immers representeerde een vendel een onderdeel van een leger of schutterij. En dát was de reden waarom een legeronderdeel
en een schutterijonderdeel gaandeweg eveneens met vendel betiteld werden. Die laatste (tweede) betekenis
ging van lieverlede de overhand krijgen. Als gevolg daarvan deed zich het curieuze verschijnsel voor, dat men de vlag
van een vendel weer vaandel ging noemen. Vóór de Franse Revolutie (dus vóór 1789) bestond menige schutterij
(schuttersgilde) uit twee of meer groepen manschappen, vaak aangeduid met: het Gele Vendel, het Groene Vendel,
enz., of de Blauwe Compagnie, de Rode Compagnie, enz.; meestal zo genoemd naar de kleur van het eigen vaandel
van het schutterijonderdeel. Vandaag de dag mag een folkloreschutterij al héél blij zijn met één enkele, redelijk grote
groep wapendragers (manschappen). Het is dan eigenlijk onzinnig om de term vendel nog langer te bezigen in zijn
eerste (oorspronkelijke) en/of tweede (afgeleide) betekenis. Vendel heeft binnen het schutters(gilde)wezen dan ook
inmiddels een volslagen ándere betekenis gekregen: die van zwaaivlag in folkloristische zin. Die derde, huidige (!)
en zinvolle betekenis moet dan niet vertroebeld worden door een protocollaire rol die voorheen het vendel (als vlag
van een vendel) en het vaandel (als schutterijvlag) vervulden en die tegenwoordig alléén de schutterskoning én het
vaandel vervullen als resp. de persoonlijke en de symbolische representant van de schutterij (de schuttersgilde).
Wordt vervolgd.
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
- - - - - -
- - - - - -
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1949
15

EST 2009: HET EUROPEES SCHUTTERSTREFFEN 2009
IN
KINROOI, BELGISCH LIMBURG (5)
Vervolg op SB 73, blz. 1411, SB 82, blz. 1657-1658, SB 83, blz. 1683-1684, en SB 86, blz. 1812-1815
VAN: De Heer Hubert van Eygen,
lid Stuurgroep EST Kinrooi 2009 alsmede lid Werkgroep PR en Sponsoring EST Kinrooi 2009
Geachte, Kinrooi (Belg.Lb.), 17 februari 2008
Hierbij bezorg ik U het derde persbericht in verband met het EST 2009 te Kinrooi. Een foto is bijgevoegd.
Met vriendelijke groeten,
Hubert van Eygen,
pr-verantwoordelijke EST 2009;
hubert.vaneygen@kinrooi.be
Persbericht van 12.2.2009
EGS-secretaris bezoekt Kinrooi
Op donderdag 12 februari bracht Peter-Olaf Hoffmann, de algemeen secretaris van de Europese Gemeenschap
van historische Schuttersgilden (EGS), een bezoek aan Kinrooi om de nodige afspraken te maken in verband met
het Europees Schutterstreffen dat op 28, 29 en 30 augustus 2009 zal worden georganiseerd in Kinrooi. Dan
zullen meer dan 600 schutterijen uit gans Europa aan de Vlasbrei te Molenbeersel strijden voor de titel van
Europees schutterskoning en -prins!
Samen met EST-voorzitter Hubert Brouns, ondervoorzitter Peter Ressen, de EGS-regio 4 - secretaris Stan
Krolicki en pr-verantwoordelijke Hubert van Eygen werden de voorbereidingen voor dit groots folkloristisch
evenement besproken met Peter-Olaf Hoffmann.
Vervolgens werd nagegaan op welke manier de vergadering van het presidium en de plenaire vergadering van de
EGS zullen geïntegreerd worden in het programma van het Europees Schutterstreffen. Er werd beslist dat het
presidium zal vergaderen op vrijdag 28 augustus om 11.00 uur in De Spaanjerd te Ophoven. Vervolgens zal
vanaf 13.30 uur de plenaire vergadering worden georganiseerd in de tot vergaderzaal omgebouwde sportzaal te
Molenbeersel.
Tijdens deze plenaire vergadering zal eerst een voorstelling worden gegeven van de diverse facetten van het
EST-feest. Daarna zal uitleg worden gegeven over de manier van buksschieten zoals dat in onze regio wordt
gedaan. Als apotheose wordt een aantal schutters en schuttersvrienden gedecoreerd. Tijdens de daaropvolgende
investituur in de Sint-Leonarduskerk te Molenbeersel zullen een aantal onder hen opgenomen worden in de Orde
van de Heilige Sebastiaan in Europa.
Na afloop van de vergadering keerde een tevreden algemeen secretaris terug naar Keulen met de belofte dat hij
aan de organisatie van het EST zijn volle medewerking zal verlenen!
Van links naar rechts: Peter Ressen (ondervoorzitter EST 2009), Hubert Brouns (voorzitter EST 2009), Stan Krolicki
(secretaris EGS-regio 4), Marion Stimmel-Schreiber (assistente van Peter-Olaf Hoffmann) en Peter-Olaf Hoffman
(algemeen secretaris van de EGS) [Fotograaf: Hubert van Eygen]
- - - - - -
- - - - - -
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1950 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
16

HET PREDICAAT ‘KONINKLIJK’ (13)
Vervolg op SB 86, blz. 1816-1817
Ten onrechte Koninklijk en/of ten onrechte Koninklijk erkend Vervolg 2
AAN: De Heer Mr. Drs. J.I.F. (Jos) Kooijman,
gemeentesecretaris van Voerendaal (Lb.)
[CC aan bondsvoorzitter Karel van Knippenberg, schutterijvorser Jo Pluymakers en webredacteur Wiel Leunissen]
Geachte Heer Kooijman, Maastricht, 18 mei 2009
Afgelopen vrijdag ontving de Broederschap St.-Sebastianus Klimmen bij gelegenheid van haar 500-jarige jubileum
de Koninklijke Erepenning. Op zondagmiddag daaraanvolgend hadden de heren K.J.J. (Karel) van Klippenberg als
voorzitter van de OLS-Schuttersbond St.-Gerardus en Drs. E.A.J. (Ed) Sprokkel als burgemeester van Voerendaal
in hun toespraak bij de officiële opening van het Bondsfeest het ten onrechte over de ‘Koninklijk erkende’ resp.
‘Koninklijke’ Broederschap St.-Sebastianus Klimmen.
Tijdens onze ontmoeting op het feestterrein wees ik U als gemeentesecretaris van Voerendaal terloops op het
gerezen misverstand t.a.v. het gebruik van de aanduidingen ‘Koninklijk erkend’ en ‘Koninklijk’. U wilde daarover
nader geïnformeerd worden.
Bij dezen doe ik U een kopie toekomen van alle artikelen die tot nog toe verschenen zijn in de rubriek Het predicaat
Koninklijk van het internationale e-magazine Schuttersbrief (SB). Méér over de SB vindt U op de navolgende drie
websites: www.sb-stichting.nl (bestuur), www.schuttersbrief.nl (SB) en www.schuttersportaal.eu (algemeen).
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
VAN: De Heer Jos Kooijman
Voerendaal (Lb.), 18 mei 2009
Hartelijk dank voor deze attente reactie; ik zal e.e.a. doorgeleiden ter bestemder plaatse!!
Hoogachtend, Jos Kooijman
VAN: De Heer J.H.A.L. (Jo) Pluymakers,
schutterijvorser
Beste Alfred, Beek (Lb.), 19 mei 2009
Bedankt voor toezending van de correspondentie. Zelfs de hoogste gezagsdrager van de gemeente Voerendaal gaat
duidelijk de mist in. Ongelofelijk!
Groetjes, Jo
VAN: de website van de Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen,
in eigendom en onder redactie van Wiel en Lieske Leunissen-Ritzen
Klimmen, gemeente Voerendaal (Lb.), 19 mei 2009
Ter gelegenheid van de viering van ons 500-jarig bestaansfeest op 15 mei 2009 heeft het Hare Majesteit Koningin
Beatrix behaagd de Broederschap te onderscheiden met de Koninklijke Erepenning. Deze bijzondere medaille is
bedoeld voor verenigingen die minimaal 50 jaar bestaan (of een veelvoud van 25 daarboven). De aanvraag kan
door de jubilerende vereniging zelf worden ingediend bij de burgemeester van de vestigingsplaats van de
vereniging. De burgemeester stuurt het voorstel vervolgens aan de commissaris van de Koningin. Deze wint advies
in bij de eventuele koepelorganisatie en adviseert de Koningin over de aanvraag.
Naast een toets aan de geldende criteria worden de justitiële antecedenten van de betrokken persoon c.q. bestuursleden
onderzocht. Het spreekt voor zich dat grote waarde wordt gehecht aan het van onbesproken gedrag zijn,
voordat wordt overgegaan tot toekenning van dit koninklijke ereteken.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1951
17

Bron afbeeldingen: www.sint-sebastianus.nl
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1952 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
18

De veronderstelling dat wij hierdoor het predicaat ‘Koninklijk’ mogen voeren, berust echter op een misverstand!
De toekenning houdt wel in, dat wij met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid hebben kunnen aantonen dat
onze vereniging daadwerkelijk 500 jaar oud is. En dat is een compliment waar we onze vorstin tot in lengte van
dagen dankbaar voor zijn...
[Wiel Leunissen]
AAN: De Heer W.G.M.P. (Wiel) Leunissen,
mede-eigenaar en mede-redacteur van ‘de Website van Klimmen’
Beste Wiel, Maastricht, 19 mei 2009
Compliment voor de helderheid die je vandaag op jouw webstek schept t.a.v. wat de toekenning van de Koninklijke
Erepenning aan jullie schutterij niet inhoudt. Maar of die toekenning wél inhoudt dat jullie ‘daadwerkelijk’ en ‘met
een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’ erin geslaagd zijn de 500-jarige ouderdom van jullie vereniging
aan te tonen?
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
Koninklijke schutterijen in NL-Limburg
Vervolg op SB 40, blz. 652, en SB 86, blz. 1817
VAN: De Heer J.W.M. (Wim) Douven,
archivaris van de Koninklijke Schutterij St.-Lambertus te Oirsbeek
Geachte Heer Disch, Oirsbeek, gemeente Schinnen (Lb.), 19 mei 2009
De aanvraag voor het predicaat Koninklijk is gedaan door de burgemeester van Oirsbeek, baron F.J. van Hövell tot
Westerflier, op 23 april 1953 bij de Commissaris der Koningin in Limburg. Op het diploma van de toekenning
staat: Dat hare Majesteit aan de voornoemde Schutterij het recht heeft verleend tot het voeren van het Praedicaat
‘Koninklijke’, Soestdijk 15 augustus 1953.
Hopende U hiermede van dienst te zijn geweest, Wim Douven
AAN: De Heer Wim Douven
[CC aan schutterijvorser Jo Pluymakers]
Beste Wim Douven, Maastricht, 19 mei 2009
Dank voor de aanvullende gegevens.
Het overzichtslijstje van Limburgse schutterijen die het predicaat Koninklijk mogen voeren, ziet er nu als volgt uit:
St.-Sebastiaan 1408 te Maastricht (dd. 24.12.1878)
St.-Sebastianus te Voerendaal (dd. 11.6.1951; voor toelichting datering ‘17.6.1951’ zie SB 85, blz. 1783)
St.-Lambertus te Oirsbeek (dd. 15.8.1953)
St.-Sebastianus te Heerlerheide (augustus 1959; dagtekening vooralsnog onbekend)
St.-Sebastianus te Gronsveld (dd. 9.6.1969)
St.-Willibrordus te Geysteren (dd. 30.5.1972)
St.-Lambertus te Helden (dd. 6.5.1974)
Met vriendelijke groeten, Alfred Disch
VAN: De Heer J.H.A.L. (Jo) Pluymakers,
schutterijvorser
Beste Alfred, Beek (Lb.), 19 mei 2009
Wat betreft de exacte datering van de verlening van het predicaat Koninklijk aan de St.-Sebastianus te Heerlerheide
zal ik informeren bij de Dienst Koninklijk Huis.
Groetjes, Jo
- - - - - -
- - - - - -
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Schuttersbrief - nummer 91 31 mei 2009 1953
19

COLOFON
De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o.
De leden van de SB-redactie (zie volgend kadertje) vormen het bestuur van de SB-stichting.
Activiteiten van de SB-stichting c.q. van de SB-redactie zijn onder meer:
het internationale e-magazine Schuttersbrief alsmede de webstekken Schuttersbrief.nl en Schuttersportaal.eu.
Zie verder vooral ook de lijst van actiepunten op pagina 1541 van het SB-nummer 76.
Daar de door de SB-stichting te maken kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen,
verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op
de in het onderstaande kadertje vermelde (voorlopige) bankrekening.
Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank!
De SB wordt gratis verstrekt: zie de verzendlijst op pagina 1542 van SB-nummer 76.
Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB ontvangen? Laat dit dan m.v.v.
Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten via www.schuttersbrief.nl.
De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering.
Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op pagina 1543 van SB 76.
U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten,
dus niet (!) ten behoeve van anderen.
Oude SB-nummers kunt U op www.schuttersbrief.nl raadplegen en desgewenst downloaden.
Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en
vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek.
Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of per e-mail steeds slechts één
onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de SB.
In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van
dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek geopend.
De SB telt thans zo’n 250 rubrieken; die van U kan (kunnen) er dus ook nog bij!
Voor een tussentijds overzicht van de rubrieken zie SB 76, blz. 1507-1540.
REDACTIEADRES
Bezoekadres SB-redactie / SB-stichting: p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht
Telefoon met voicemail: (00.31) (0)43 - 325 76 62 Skype-adres: Alfred.Disch
Mobiel: (00.31)06.42 58 70 04 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl
Websites: www.sb-stichting.nl (bestuur); www.schuttersbrief.nl (SB) en www.schuttersportaal.eu (algemeen)
Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht 6-B.
Voorlopige bankrekening buitenland:
IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A
ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL-6221 AE Maastricht 6-B.
Redactieleden
Alfred Disch: hoofdredacteur, tevens redacteur Handboog; e-mail, ook: alfred.disch@gmail.com
Jelger Visser: adj.-hoofdredacteur, tevens ICT-coördinator & redacteur Kruisboog; jelger.visser@gmail.com
Mathy Leunissen: eindredacteur, mathy.leunissen@gmail.com
Thimo Zegers: redacteur Documentatie, Exercities en Zware Buks; thimo.zegers@gmail.com
Reinhard Wind: redacteur Muziek; reinhardwind@gmail.com
Sjoerd Wannet: redacteur voor de provincies Gelderland en Overijssel; www.sjoerd.wannet@gmail.com
Hans Steijns: redacteur-vertaler voor de Schützenbrief (SB) - Gekürzte Version
Ans Moors: redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan)
Willem van Uden en Ab Reuling: respectievelijk webmaster en assistent-webmaster
Naast enkele gekwalificeerde zetels zijn er nog vacante redacteurschappen voor diverse EGS-landen en -taalgebieden
alsmede voor de schietdisciplines Geweer en Pistool. U kunt zich daarvoor aanmelden bij de redactie.
- - - - - -
- - - - - -
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1954 31 mei 2009 Schuttersbrief - nummer 91
20