Geschiedenis van de Hervormde gemeente Vreewijk i - Vredeskerk ...

Geschiedenis van de
Hervormde
gemeente Vreewijk
i.v.m. het 70-jarig
bestaan van de
Vredeskerk
1933 - 2003

Ten geleide
Dit boekje wordt u aangeboden door de wijkkerkvoogdij ter gelegenheid van het 70-
jarig bestaan van de Vredeskerk. U vindt hierin een summier overzicht van wat er
zich in die jaren in en rond de Vredeskerk heeft afgespeeld.
Wij zijn hiervoor veel dank verschuldigd aan dhr. Kleijwegt en zijn familie voor de
samenstelling en vervaardiging van dit boekje. Aan zijn verzamelwoede is het te
danken dat veel historisch materiaal bewaard is gebleven en hij dit boekje heeft
kunnen samenstellen.
Dhr. Kleijwegt heeft zich decennia lang als kerkvoogd ingezet voor onze kerk. Als
lid van de gebouwencommissie van de Hervormde Gemeente Rotterdam-Zuid en als
leider van de klusploeg van de Vredeskerk heeft hij zijn sporen verdiend.
De klusploeg komt iedere donderdag bij elkaar om kerk en wijkgebouw in goede
staat te houden. De meeste mannen, waarvan de gemiddelde leeftijd inmiddels ruim
boven de 70 jaar ligt, doen dit ook al weer jarenlang met veel plezier. Mede dankzij
hen worden de kosten voor het onderhoud laag gehouden. Ook hen veel dank
daarvoor!
Wij hopen dat het lezen van dit boekje u veel plezier bezorgt en vele oude
herinneringen doet bovenkomen.
Namens de wijkkerkvoogdij,
G. Lugtigheid (voorzitter)
- i -

Inhoudsopgave
Ten geleide....................................................................................................................1
Inhoudsopgave...............................................................................................................2
Voorwoord.....................................................................................................................3
Het ontstaan van de gemeente.......................................................................................1
De eerste jaren...........................................................................................................1
Op weg naar een zelfstandige gemeente...................................................................3
Op weg naar een eigen kerkgebouw.........................................................................4
Op weg naar een stenen kerk....................................................................................6
De kerk in oorlogstijd..................................................................................................15
Na de oorlog................................................................................................................17
De jaren 60 en later.....................................................................................................20
De inbreng van vrijwilligers........................................................................................21
Kroniek........................................................................................................................22
- ii -

Voorwoord
Een vredesverklaring…meer dan 70 jaar.
Het zeventig jarig bestaan van de Vredeskerk is een goede gelegenheid om iets van
de geschiedenis vast te leggen. Dat is dan de geschiedenis van een gebouw met een
bijzondere naam: “Vredes-kerk”. Een naam die overgenomen werd van wat nu het
“Wijkgebouw” heet. In 1927 werd die tijdelijke kerk ingewijd. Ds. Kelder preekte
over Haggaï 2 vers 10a. We lezen daar dat in het verwoeste Jeruzalem de tempel zal
worden herbouwd, en “de nieuwe tempel zal groter en mooier worden dan de eerste
tempel was geweest”. Zo moest de nieuw te bouwen kerk ook mooier worden dan de
houten kerk. De hulpkerk kreeg toen als naam “Vredeskerk”, zo lees ik in deze fraaie
brochure.
Die naam doet denken aan het tweede deel van hetzelfde bijbelvers. “Op deze plaats
zal IK heil geven”. In het Hebreeuws staat er: sjaloom geven, diepe vrede dus. Een
vredesverklaring. Een kerk die Vrede ontvangt om Vrede uit te dragen.
Een huis van Vrede bouwen is nog moeilijker dan een huis van steen. Dankbaar
kunnen we terugzien op een mooi kerkgebouw en zijn zeventigjarige geschiedenis.
Maar als we vooruitzien dan zal het vooral blijven gaan om dat “huis van Vrede”.
Daar gaat het ook in de SOW-gemeente om, om zo kerk in de stad te zijn.
ds. Joh.H. Maat, predikant Vredeskerk
31 juli 2003
- iii -

Het ontstaan van de
gemeente
De eerste jaren
De Hervormde gemeente Vreewijk dankt haar ontstaan aan een aantal mensen dat
een dorp wilde bouwen op de Linker Maasoever. Het dorp moest duidelijk afwijkend
zijn van de kazernebouw
zoals die in een groot
gedeelte van Rotterdam
stond. Het stratenplan
werd ontworpen door
architect Berlage en de
woningen door de heren
Verhage, Kok en Grandpré
Molière.
Om een eerste
samenbinding tussen de
Hervormden te bereiken
kwam er een vereniging
tot stand die genoemd
werd “Vereniging voor
Evangelisatiearbeid Zuider
Tuindorp”. In eerste
Zuiderkerk (Bron: Gemeentearchief te Rotterdam)
instantie werd er eenmaal per maand een blad uitgegeven, later eenmaal per 14
dagen en nog later eenmaal per week. Het eerste blad kwam in juni 1922 uit met als
naam: “Ons Maandblad”.
Tuindorp Vreewijk lag in eerste instantie op grondgebied van Charlois, Feijenoord
en IJsselmonde.
De eerste locatie waar kerkdiensten voor Vreewijkers waren was een verbouwde
boerderij aan de Dordtsestraatweg ter hoogte van de Ploegstraat. Dit gebouw kreeg
de naam Zuiderkerk en bood plaats aan ongeveer 425 personen, het woongedeelte
was de pastorie van ds. van Haselen. De eerste dienst werd geleid door ds. P.G.
Datema van Delfshaven. Het gebouw is in 1931 gesloopt.
- 1 -

De bereikbaarheid was slecht, voornamelijk door
de slechte bestrating, waardoor de toeloop
minimaal was. Als alternatief is er daarom kort
gebruik gemaakt van het Zuider Volkshuis,
waarna de Vereniging voor Evangelisatiearbeid
verhuisde naar de Zuiderkapel. Dit gebouwtje
was neergezet door de woningbouwvereniging,
speciaal om dienst te doen als expositieruimte.
Dat is nu het huidige gebouwtje voor
Fysiotherapie aan de Vonder.
Advertentie in “Ons Maandblad” Typisch is dat er in het eerste nummer van “Ons
Maandblad” van 1 juni 1922 wordt aangegeven welke predikant er voorgaat, maar
dat dat verder tot september 1924 wordt nagelaten.Wel wordt in dit blad steeds
melding gemaakt van de zondagsscholen, de chr. Mannenvereniging,
knapenvereniging David en de chr. Meisjesvereniging. Hoe klein het blad ook is:
stichtelijke verhalen worden regelmatig afgedrukt. Wat vindt u hiervan:
“Een oud godzalig mens liep op de weg, toen hij drie jongelui uit zijn dorp
afkomstig, ontmoette. Toen ze hem zagen aankomen besloten ze een loopje met de
oude heer te nemen. Bij hem gekomen, zei één van hen: Heb je ’t al gehoord
vadertje- de duvel is vandaag overleden - hierbij zag hij zijn makkers spottend aan.
De oude heer glimlachte en zei met zachte stem: “Dan beklaag ik u zeer, vaderloze
kinderen, trek over de dood van uw vader het rouwkleed aan”.
Een financiëel verslag over 1923 van de Vereniging van Evangelisatiearbeid Zuider
Tuindorp.
Ontvangen
Uitgaven
fl. 88,06 Nadelig saldo 1922
Bijdrage maandblad
Div. onkosten
Onkosten Jaarverg.
Tekort Winterlezingen
Zaalhuur
Voordelig saldo
fl. 21,16
fl. 17,50
fl. 10,48
fl. 15,50
fl. 4,22
fl. 17,00
fl. 2,20
Totaal
fl. 88,06
Penningmeester was K. Althuis.
De eerste kerkdiensten in Vreewijk zijn onder verantwoording van Charlois
gehouden. Vanaf 1 januari 1925 vallen zij onder verantwoording van de Vereniging
voor Evangelisatiearbeid Zuider Tuindorp. Door de kerkenraad van Charlois werd
ds. van Haselen aangewezen als consulent. Deze had reeds als werkterrein Bloemhof
en nu dan ongeveer 25000 zielen onder zijn verantwoordelijkheid. Hij werd
- 2 -

geässisteerd door drie ouderlingen. En dat in het jaar waarin ds. van Haselen 67 jaar
werd en 40 jaar predikant was.
Op weg naar een zelfstandige
gemeente
Door de groeiende gemeente en de steeds
zwaarder wegende beperkingen van het
Zuiderkapel wordt de druk groter om een
zelfstandige gemeente te worden. Daarom wordt
in juni 1925 een comité benoemd tot stichting van
een Ned. Hervormde Gemeente met als secretaris
dhr. P. Haagsma. Zijn naam zullen wij nog vaker
tegenkomen. Eerst moesten de kerkelijke grenzen
nog worden vastgesteld.
Tevens moesten hogere besturen in de Hervormde Kerk toestemming verlenen tot
het verzelfstandigen van Hervormd Vreewijk. Er moest o.a. zekerheid zijn dat de
nieuwe gemeente over
voldoende geldmiddelen
beschikte om een
predikantstraktement te
garanderen en daarnaast de
bouw en exploitatie van een
kerkgebouw mogelijk te maken.
In 1926 stond men voor een
hopeloze zaak: de sacramenten
mochten niet meer bediend
worden omdat Vreewijk
immers nog altijd geen
zelfstandige gemeente was.
Gelukkig blijkt een tijdelijke
oplossing mogelijk. In april
1926 besluit de kerkenraad van
Charlois de verantwoording op
zich te nemen voor de
godsdienstoefeningen op
Vreewijk.
Wijkgrenzen van Vreewijk
Na afloop van een preekbeurt
deelde ds. Wagenaar mee dat er
een mogelijke oplossing was voor de problemen: Voor de preekbeurten werd alle
medewerking verkregen en het Ministerie van Predikanten van Rotterdam benoemde
een commissie van advies bestaande uit ds. S.F.H.J. Berkelbach van den Sprenkel,
- 3 -

dr. F.J. Krop en ds. G.H. Wagenaar, later aangevuld met ds. W.H. Kelder van
Charlois.
Op 15 december 1926 was er een samenkomst van de commissie met
belangstellenden uit Vreewijk, waarbij werd besloten pogingen in het werk te stellen
tot het stichten van een eigen kerk of hulpkerk. Een commissie tot kerkstichting voor
een zelfstandige gemeente werd gevormd.
In maart 1927 werd een eerste aanvraag tot zelfstandigverklaring ingediend. Na alle
problemen rond de bediening van de sacramenten besloot het Classicaal bestuur van
Rotterdam uiteindelijk op 26 maart 1927 onder voorzitterschap van dr. J.R.
Callenbach tot het vormen van een Nederduits Hervormde Gemeente Vreewijk. Op
10 mei 1928 werd daarvoor goedkeuring door het Provinciaal Kerkbestuur van Zuid-
Holland verleend, zodat vanaf die datum Vreewijk een zelfstandige gemeente was.
Op weg naar een eigen kerkgebouw
Parallel aan de weg naar een zelfstandige gemeente wordt ook het verlangen en de
noodzaak steeds groter om tot een eigen gebouw te komen. Door de grote toeloop
wegen de beperkingen van de Zuiderkapel steeds zwaarder.
Zoals wij nu wijkgebouw en kerk verhuren was dit vroeger ook al het geval met de
Zuiderkapel. Dit gebouw werd gehuurd van Tuindorp Vreewijk en blijkbaar werd
het onderverhuurd, gezien een mededeling in “Ons Maandblad” van december 1925,
waarbij men zich voor huur in verbinding moet stellen met dhr. Francois aan de
Voordonk.
Plannen werden gemaakt met
als eerste doel een grotere
lokaliteit, liefst een
kerkgebouw met 500
zitplaatsen. De
Evangelisatiecommissie kon
hiertoe niet overgaan door het
ontbreken van financiële
middelen.
In november 1926 was er een
vergadering met het bestuur
van de woningbouwvereniging
waarbij werd gesproken over
vergroting van de Zuiderkapel.
Dit bleek geen haalbare kaart.
Er werd toen wel een stuk Comité tot Kerkstichting
grond te huur aangeboden
waarop kerkbouw mogelijk was. Dit was een unieke kans!
- 4 -

Op 15 december 1926 werd een comité tot kerkstichting opgericht, dat als taak had
gelden in te zamelen voor een te bouwen kerk. Allereerst werden daartoe alle
hervormde bewoners van Vreewijk in kaart gebracht en bezocht met als resultaat dat
200 mensen fl. 2200,00 per jaar afstonden voor kerkbouw. Als vergelijking de offers
die een Israëliet moest bijdragen.
“Een offerande van een Israëliet kostte heel wat. Let maar eens op de marktprijzen.
Keer op keer moest een varken of ram geofferd worden. Een varken kost nu ongeveer
fl. 125,-- en een ram fl. 20,--. Herhaalde zich deze offerande vier maal 's jaars, gelijk
licht kon voorkomen, dan was dit reeds een bedrag van om en nabij fl. 600,-- en
behalve de offerande in graan en de tienden.
Men moet over de uitgaven die een Jood voor de dienst zijns Gods had, zich dus
volstrekt geen te geringe gedachte vormen.
Vooral wanneer een Zeloot niet bv. driemaal per jaar optrok met de hoge feesten,
kostte hem dat minstens een winstderving van weken arbeids- en nog reiskosten
bovendien. Van een man, die jaarlijks een som gelds inde, gelijkstaande aan een
inkomen van fl. 5000,-- ging dus minsten fl. 500,-- af voor de tienden en een gelijke
som voor offeranden en andere heffingen, daargelaten nog het jaar dat zijn akker
braak lag. Men kan dus veilig aannemen dat hij een vijfde van zijn inkomen voor de
zaak zijns Heeren opbracht: 20%! Moeten wij dan klagen wanneer wij enkele
procenten van ons inkomen voor de dienst des Heeren moeten geven?” (bron: de
Heraut, 25 November 1888).
Zoals hiervoor gemeld
werd op 15 december
1926 besloten pogingen
in het werk te stellen
tot het stichten van een
eigen kerk of hulpkerk.
Na wat afwijzingen en
ook hulp van buiten
Vreewijk kwam de
mogelijkheid om een
houten hulpkerk van de
Gereformeerde kerk uit
Voorburg over te
nemen. Deze hulpkerk
Het “Wijkgebouw”, de eerste Vredeskerk
had drie jaar dienst
gedaan tijdens
restauratie van de eigen
kerk. In mei 1927 besluit men tot de aankoop van de houten hulpkerk voor fl. 3000,--
Om het gebouw meer aanzien te geven eiste de gemeenteraad dat er een torentje op
geplaatst werd.
- 5 -

Deze hulpkerk werd in Voorburg uit elkaar gehaald en met paard en wagen naar
Rotterdam vervoerd om daar weer opgebouwd te worden. De kosten van dit geheel
waren fl. 15000,--.
Na overbrengen van de houten hulpkerk naar Rotterdam en de wederopbouw moest
wel de dakbedekking vernieuwd worden. De prijsopgave daarvoor van de fa.
Hoogeweij was fl. 360,--. De gebr. Kramer waren voorzichtiger en stuurden eerst een
vertegenwoordiger langs. De fa. van Buren dacht dit karwei voor fl. 180,-- te
kunnen doen. Uiteindelijk werd ingegaan op een uitgebreide offerte van de gebr.
Kramer, waarbij ook een garantie van 10 jaar werd gegeven. Helaas werd het bedrag
waarvoor het werk gegund werd niet vermeld. Ook aan de
eisen van de brandweer moest worden voldaan, waarna het
gebouw in gebruik kon worden genomen.
In een op 28 juni 1927 gedateerd schrijven van de
gemeente staat dat de houten Vredeskerk, met vergunning,
voor 5 jaar is geplaatst. Dat gebouwtje heeft het dus
inmiddels al 76 jaar uitgehouden! 1 Een vreemde situatie
dient zich aan als je enige gegevens naast elkaar legt: een
contract tussen de Vereniging van Evangelisatiearbeid en
stichting Tuindorp-Vreewijk van 18 augustus 1927
vermeldt dat de huurster van het terrein Vonder-Lede het recht heeft een hulpkerk te
bouwen en in “Ons Maandblad” staat dat de inwijding op 17 augustus 1927 zal plaats
vinden. Ds. W.H. Kelder wijdde de hulpkerk in met een preek over Haggaï 2 vers
10a. Nu krijgt de hulpkerk de naam Vredeskerk.
Op weg naar een stenen kerk
In april 1927 is er een eerste bespreking met architectenbureau Kok en Verhagen te
Rotterdam over een te bouwen stenen kerk. Daarbij komen natuurlijk ook financiële
kwesties aan de orde, b.v. de prijs van een luidklok, kosten: fl. 125,-.
Er wordt een Beheerscommissie benoemd voor de Vredeskerk (dat is dan dus nog
het houten noodgebouw) met als voorzitter dhr. P. Haagsma, secretaris dhr. W. Kok
en penningmeester dhr. C. Verweij.
Koster wordt dhr. W. Vlaskamp, Wed 14. Ouderen onder ons zullen zich mw.
Vlaskamp nog wel herinneren: geheel in het zwart gekleed met een japon tot op de
voeten, vóór de dienst heel actief met het busje met het zitplaatsengeld.
Ook het maandblad past zich aan aan de Vredeskerk: op 1 april 1928 verandert het
de naam van “Ons Maandblad” in “de Vredeskerk”.
Op 18 mei 1928 vindt de eerste zitting voor doopbediening in de consistorie plaats en
twee dagen later wordt in de avonddienst door ds. A.C.G. den Hertog de doop
bediend. Namen van dopelingen worden niet vermeld.
1
Zie ook bladzijde 20.
- 6 -

In mei 1928 worden door het Classicaal bestuur van Rotterdam tot kerkvoogden
benoemd de heren C.Ch. Damme (Voordonk 9), P. Haagsma (Melkpad 4), H. Jager
(Randweg 21), A.v.d. Leide (Lede 42) en L. de Visser (Dreef 49).
De uitslag van de verkiezing tot ouderling is als volgt: P. Haagsma, C. Karsten, M.J.
Francois, C.H.J. Schrier, H. Kuipers, G.J. de Joode, C. Vermeij, C. van Pelt, H.
Markus, C. Schrier, C. v.d. Burg en W. Goedhals.
Tot diaken werden gekozen: M. van Valen, J. Zevenbergen, J. Post, A. v.d. Leide,
H.P.J. de Vos, M. Sleeuwenhoek, D. de Jong en P.A. Hengstmengel. Tot notabel
werden gekozen: A. Groenendijk, J. Fossen, J.M. van Haarst, M. Wijnands, H.H.
Pull, W. Verschoor en J.A. Bodegom.
Op 27 juni 1928 vindt de definitieve benoeming van de gekozen ambtsdragers plaats.
In juni 1928 doet de ring IJsselmonde voorlopig afstand van de vacaturebeurten en
wordt als consulent benoemd ds. W.H. Kelder van Charlois en als secundus
ds. J.H.C. Romijn, ook van Charlois.
De kerkenraad bestaat dus nu uit 12 ouderlingen, 8 diakenen, 5 kerkvoogden en 7
notabelen. De eerste kerkenraadsvergadering is op 28 juni 1928 onder
voorzitterschap van ds. Kelder.
In oktober 1928 wordt als hulpprediker aangesteld dhr. G.J. Derksen uit Delft. Zijn
bevestiging is op 21 oktober door ds. de Haas uit Utrecht, waarna ’s middags intree
plaats vindt.
Op 1, 3 en 4 december wordt er een bazar georganiseerd voor schulddelging van de
hulpkerk. Er was een commissie die bestond uit 26 dames en heren en een
uitvoerend comité van 8 heren. Reclamecirculaires en enveloppen kosten fl. 16,50.
Bij de fa. Pel in Leiden werden de nodige inkopen gedaan.
Natuurlijk moest er ook vermakelijkheidsbelasting worden betaald op de
toegangsbewijzen. Die
moest vooraf worden
betaald en op niet
verkochte bewijzen
werd geen restitutie
gegeven. De aanslag
was fl. 12,--. De brutoopbrengst
fl. 2500,--,
netto fl. 1372,19.
Blijkbaar waren er
nogal wat onkosten
gemaakt.
Op 7 december 1928
vindt de benoeming
plaats van dhr.
- 7 -
Belasting op toegangsbewijzen
Belasting op toegangsbewijzen

Lammers tot
organist van de
Vredeskerk.
De eerste
bevestiging van
nieuwe lidmaten van
de Nederlands
Hervormde
Gemeente Vreewijk
is op 25 december
1928 door
ds. Kelder. De
nieuwe lidmaten van
de gemeente
Vreewijk zijn:
Krijntje Sint
Nicolaas, Frija
Cornelia
Verbaas,Teunis
Kleinendorst, Jacob
Schrier ,Janna
Paulina
Hengstmengel,
Adrianus Cornelis
Hengstmengel,
Adrianus van
Reewijk, Arie Kooij,
Andries Cornelis
Moret, Cornelis
Hilwerda,
Wilhelmina Johanna Rekening fa. Pel uit Leiden
Adriana Appels,
Wilhelmina Foch, Magiel van den Hove.
De eerste bediening van het Heilig Avondmaal vindt daarna plaats op 30 december
1928 door ds. J. Petrie van Dordrecht.
Op 11 april 1929 wordt “De Vredeskerk”, uitgegeven door de Evangeliesatiearbeid
Zuider Tuindorp, officiëel orgaan van de Ned. Herv. Gem. van Vreewijk.
In september 1929 wordt door de diakonie een circulaire rondgestuurd met het
verzoek geld of goederen af te staan voor de armen in de gemeente.
Kort daarop worden de gemeenteleden verrast met een klein boekje, waarin wordt
uitgelegd hoe miserabel de inkomsten zijn van emeritus-predikanten en
predikantsweduwen. Om hierin wat verbetering te brengen wordt besloten de
- 8 -

Oudejaarscollecte voor dit doel te bestemmen. In maart 1930 wordt het aangevraagd
rijkstraktement door beide kamers der Staten Generaal goedgekeurd.
Na het vertrek van dhr. Derksen wordt ds. van Beem uit Breda in 1930 de nieuwe
predikant, en dhr. Locher wordt van 1930 tot 1932 hulpprediker. Op 21 september
van dat jaar wordt ds. van Beem in de ochtenddienst bevestigd door ds. Kelder met
als tekst Jes. 6: 8. ’s Middags is er intrede van ds. van Beem met als tekst Zacharia
6 : 12. De intreepreek
met foto werd
beschikbaar gesteld
tegen een minimum
bijdrage van 25 cent.
Nu Vreewijk zijn
eigen predikant heeft,
groeit de gemeente al
snel uit de
kerkruimte. Op
zondag moeten
mensen naar huis
worden gestuurd
omdat er geen plaats
meer is. Een
definitief gebouw is
dus nodig.
De architecten, die
Vreewijk hadden
ontworpen, kregen
het verzoek een kerk
met ongeveer 1000
zitplaatsen te
ontwerpen, met
pastorie. Men was zo
verzekerd dat het
gebouw in de
omgeving zou
passen.
De Herv. Gemeente
kon de grond waarop
de eerste ( houten)
Vredeskerk stond
overnemen van mij.
Vreewijk. Dit terrein
Vrachtbrief voor de luidklokken
was 3900 vierkante
meter groot en kostte
- 9 -

fl. 15,-- per vierkante meter, dus voor een bedrag van fl. 58500,-- kon de kerk
eigenaar worden van de grond.
Een eis van de kerkvoogdij was dat er geen pilaren in de kerk mochten staan, zodat
ieder vrij zicht had op de preekstoel. Door deze technische kwestie is de kerk zo
hoog geworden. De grote spanten waar het dakvlak op rust, de zgn. Philibertspanten,
zijn de enige echte dragers van het dak.
Op 28 januari 1932 wordt de overdracht van het terrein Lede, hoek Vonder op het
kantoor van notaris M.Q. Zeelenberg getekend.
Om te kunnen gaan bouwen wordt er door het Provinciaal College van Toezicht op
18 februari toestemming verleend tot het sluiten van een lening, groot fl. 135.000,--.
Uitnodiging eerste-steenlegging nieuwe
Vredeskerk
Op 16 september daaraan volgend vindt
aanbesteding van kerk en pastorie plaats.
Er waren 23 inschrijvingen, waarvan de
fa. Vink & Zn. te Moordrecht het werk
gegund werd voor de som van
fl. 97700,--.
Op 17 december 1932 wordt onder het
luiden van de klok van de houten
hulpkerk symbolisch de eerste steen
gelegd door de voorzitter van de
kerkvoogdij, dhr. Haagsma, de stuwende
kracht achter de nieuwbouw.
Toen ds. van Beem beroepen werd, was er nog geen pastorie. Tijdelijk heeft de fam.
van Beem in een villa gewoond aan de Smeetslandsedijk, die tegenwoordig onder
Lombardijen valt.
Uiteraard moest de gemeente flink in de buidel tasten voor de nieuwe kerk. De totale
rekening, inclusief de inrichting bedroeg fl. 213.000,-. Als voorbeeld voor de
bijdrage van de gemeenteleden om dit astronomische bedrag bijeen te sprokkelen
geldt bijvoorbeeld dit overzicht van de collecten op 8 november 1931:
Zitplaatsen Diakonie Kerk Bussen uitg. Zending
Bankbiljetten 10,00
Rijksdaalders 2,50 67,50
Guldens 1,00 5,00 119,00
Kwartjes 1,75 10,00 5,75 9,50 50,00
Dubb. 60,10 18,80 13,70 17,90 15,00
Stuivers 6,35 4,60 4,80 5,00 1,05
Halve st. 2,00 4,421/2 4,75 2,321/2 0,621/2
Centen 2,07 9,10 10,09 4,24 0,76
Halfjes 0,011/2 0,05 0,02 0,011/2 1,501/2
Totaal 72,281/2 47,971/2 39,11 46,48 265,44
- 10 -

Uitnodiging ingebruikname Vredeskerk
algemeen priesterschap der
gelovigen was in Vreewijk een
grote actie gestart met als beloning
de stenen Vredeskerk”.
Na overdracht aan de voorzitter van
de kerkenraad hield ds. van Beem
een preek met als tekst Lucas 14 :
17b. “Komt, want alle dingen zijn
gereed”.
De dag na de inwijding van de
Vredeskerk schrijft ds. van Beem
het volgende in de “Vredeskerk”:
“ Bij de opening van onze steenen
kerk.
Komt, want alle dingen zijn nu gereed. Luc. 14:17b.
Op 19 juli 1933 vindt dan,
uiteindelijk toch nog heel snel, de
inwijding van de Vredeskerk der
Ned. Hervormde Gemeente te
Vreewijk plaats. De houten hulpkerk
kreeg hierna de naam
“Wijkgebouw”, tot op “den huidigen
dag”.
Dhr. Haagsma opent de rij sprekers.
Uit zijn toespraak is o.m. de
volgende kernachtige uitspraak
bewaard gebleven: “Door het
Afmelding dhr. v.d. Mandele, voorzitter van de
Kamer van Koophandel te Rotterdam
In de gansche Heilige Schrift kan ik geen woord vinden, dat beter mijn gevoelens in
deze tijd weergeeft, dan het woord dat ik hierbij opschreef. Hoe kunnen op sommige
momenten in het leven bepaalde gedeelten uit den Bijbel een heel bijzondere klank
krijgen. Ze gaan dan plotseling klaar en duidelijk spreken.
Zeker, de gelijkenis van het grote Avondmaal is vol treffende gedachten. De
gastheer, die alles met zorg heeft toebereid, het avondmaal heeft aangericht, de
plaatsen heeft geschikt, de lampen heeft ontstoken en zijn dienstknechten heeft
uitgezonden om de gasten te noodigen. Maar toch, nog nimmer heeft deze gelijkenis
mij zoo vastgehouden als juist nu in deze dagen. Het woord, hierboven aangehaald,
is al maar in mijn gedachten. Het komt mij voor de geest, wanneer ik onze nieuwe
Vredeskerk binnenga, wanneer ik aanzie het schoone geheel, dat in zoo korte tijd
verrezen is, wanneer ik luister naar de klanken van het mooie orgel. Het is mij of
God zelve het met eigen handen heeft opgebouwd en thans de deuren openzet en de
gemeente van Vreewijk toeroept: “Komt, want alle dingen zijn nu gereed”.
- 11 -

Waarlijk, alle dingen! Is er iets dat niet af is en is niet alles tot in de kleinste
onderdelen verzorgd?
Is het niet zóó geweest, dat wij met verbazing ons kerkgebouw hebben zien verrijzen
en vaak met ontroering hebben gezegd: Heer, waaraan hebben wij dit alles verdiend,
dat gij ons dit voorrecht schenkt in dezen zwaren tijd?
Met niets komt men in de wereld klaar in deze dagen. Rondom ons heen is niets dan
mislukking. Maar Gij komt gereed met het werk, dat Uw hand eenmaal begon.
Menigmaal hebben wij tot ons zelf gezegd: het zal niet slagen. Vaak hebben anderen
tot ons gezegd: het zal niet lukken. Maar Gij zijt doorgegaan ondanks onszelf en
ondanks de anderen en hebt gebouwd een huis des gebeds en zet thans de deuren
open en zendt uw dienstknechten uit met de boodschap:”Komt, want alle dingen zijn
gereed”.
En wij hebben niets anders te doen dan te komen en binnen te treden. Daar ligt het
Woord geopend, opdat wij zouden worden vertroost en konden worden onderwezen
in den weg der zaligheid. Daar zal zoo straks de disch des Heeren zijn aangericht,
opdat wij zijn woord zouden gedenken totdat Hij komt.
Daar staat het doopvont gereed, opdat onze kinderen het zegel van den heiligen doop
zouden ontvangen en de ouders zouden vernemen, dat ze in Christus geheiligd zijn.
Want niet alleen het kerkgebouw is het dat ons vreugde geeft. Maar de taal die het
spreekt. De boodschap die het ons verkondigt, dat God in Christus alles heeft gereed
gemaakt voor ons, zondige menschen. De boodschap, die zoo heerlijk is vervat in het
woord, dat wij komen mogen, omdat bij het kruis van Golgotha alle dingen gereed
zijn. Op deze uitnodiging, aldus zegt de Heiland in de gelijkenis, kwamen de
bezwaren. Gij kent ze. Ze vonden hun oorzaak hierin, dat de menschen tot wie de
uitnodiging kwam, meenden niet gereed te zijn. De gastheer was wel gereed, maar zij
waren niet klaar. Ook wij gevoelen dat wij niet gereed zijn. Niet gereed met ons
geloof, met onze dankbaarheid, met ons verdriet. En velen zeggen: “Zoolang ik niet
gereed ben kan en mag ik niet komen. Ik bid U, houd mij voor verontschuldigd”.
En toch , wie zoo spreekt ziet de dingen in een verkeerd licht. Het is niet de vraag of
gij gereed zijt, het is alleen maar de vraag of God gereed is. Wij komen van onzen
kant nimmer klaar. Daarop kan en wil de Heiland niet wachten. Daarop behoeft Hij
ook niet te wachten. Dat vraagt Hij ook niet. Maar daarom zegt Hij ook juist des te
dringender dat Hij gereed is om menschen, die van zich zelf nimmer klaar komen,
een volkomen feestvreugde van verlossing en schuldvergeving te bereiden.
Gij komt dan pas gereed met al uwe moeilijkheden en bezwaren , wanneer gij eerst
gelovig tot Christus komt en de uitnodiging aanvaardt, zoals die tot u komt. Zonder
eenige tegenwerping. Wanneer ge komt zoals ge zijt. Zoo gaan de deuren open van
onze nieuwe kerk. De klokken beieren en roepen u toe: “Kom”. Maar kom met een
ootmoedig en dankbaar hart. En ga zoo de feestzaal binnen en zie hoe alle dingen
zijn toebereid, ook voor u. Want ook aan u heeft Hij gedacht, toen Hij deze kerk in
het midden der gemeente heeft gebouwd. Nu is er nog slechts één wensch in den
hemel. Eén bode, die van Godswege naar de aarde komt: dat mijn huis vol worde.
- 12 -

Dat onze plaats
dan niet ledig
blijve, maar ook
nog vervuld
moge worden
met de vreugde
van Zijn
huis.Komt, want
alle dingen zijn
gereed!”
J.H.H. van
Beem.
Drie dagen later
wordt de eerste
kerkdienst in de
Vredeskerk
gehouden met
uiteraard als
voorganger ds.
van Beem. De
fam. van Beem
blijft nog een
half jaar aan de
Smeetslandsedijk
wonen, want de
pastorie kan nog
niet worden
betrokken.
De bijdragen Verbod tot bewoning van de pastorie
blijven stijgen,
mede ten
gevolge van de nieuwe kerk die een grote wervingskracht blijkt te hebben. Op 1
september 1933 heeft de vrijwillige bijdrage de grens van fl. 7000,-- overschreden.
Vijf jaar later, oktober 1939, is dat al ruim fl. 10.000,-- met 1288 vrijwillige
bijdragers.
Op 23 november 1933 wordt een schrijven ontvangen van het architectenbureau
m.b.t. de veiligheid. Volgens de brandweer mogen de uitschuifbanken in de
kerkruimte niet gebruikt worden. De gangpaden zijn op minimale breedte gemaakt.
Als de uitschuifbankjes gebruikt worden, wordt het looppad ongeveer 40 cm. smaller
en dat is tegen de voorschriften. Geadviseerd wordt om de uitschuifbankjes vast te
schroeven. De kerk is dus m.b.t. dit voorschrift 70 jaar in gebreke gebleven!
- 13 -

Na 8 jaren in Vreewijk vertrekt ds. van Beem in 1938 naar Amsterdam, maar niet
dan na de viering van het 10-jarig bestaan van de gemeente Vreewijk, dat op 10 mei
wordt gevierd met een dank- en bidstond. Op 23 oktober 1938 volgt ds. Krijger
ds. van Beem op en wordt bevestigd door ds. J. Voorsteegh in de ochtenddienst,
waarna ’s middags de intree plaats vindt.
Op 28 September
1939 besluit de
kerkenraad
voortaan ook
godsdienstoefeningen
te houden
in het Zuiderziekenhuis.
Deze
eerste dienst is op
1 oktober 1939 en
wordt geleid door
ds. C.M. Krijger.
Op 28 januari
1940 wordt een
eerste godsdienstoefening
gehouden in
Strevelswijk in
een gebouw aan
de Ploegstraat.
Op 7, 8 en 9 mei
worden er
verkoopavonden
gehouden ten bate
van het
uitbreidingsfonds.
En dan valt de
nacht over
Europa.
10-jarig bestaan van de Ned. Herv. Gemeente Vreewijk
- 14 -

De kerk in oorlogstijd
Op 12 mei 1940,
Eerste Pinksterdag,
zijn alle kerkdiensten
afgelast. De
Vredeskerk wordt als
ziekenhuis en de
consistorie als
operatiekamer
ingericht. Alle
meubilair wordt
opgeslagen in het
wijkgebouw. Op het
pannendak van de
kerk wordt een rood
kruis aangebracht,
zodat het gebouw
vanuit de lucht
herkenbaar wordt.
Het kerkblad dat op16
mei 1940 uitkomt is
heel summier. Het is
slechts één blad en
maar aan één kant
bedrukt.
Van 19 mei tot 9 juni
worden er
kerkdiensten
gehouden in de
Maranathakerk aan de
Hillevliet, ’s morgens
om 9 uur en ’s
middags om 16 uur.
¨De Vredeskerk¨, 16 mei 1940
Door de inval en bezetting liggen de prioriteiten van de gemeente natuurlijk anders
dan eerst. Daardoor wordt pas in oktober bekendgemaakt wat het resultaat van de in
mei gehouden bazar is: netto fl. 1166,88.
Toch gaat de kerk ook in deze moeilijke tijd verder. Met ingang van 1 januari 1941
wordt ds. J.H. Vaandrager (ex- vlootpredikant) benoemd tot tijdelijk predikant met
- 15 -

speciale opdracht om te werken in de Strevelswijk en op 30 januari 1941 vormen de
kerkelijke gemeenten Charlois, Feijenoord, Vreewijk en IJsselmonde een
samenwerkingsverband als comité Hervormd Rotterdam Zuid. Dat de oorlogstijd niet
aan de kerk voorbij gaat blijkt o.a. uit het feit dat het Classicaal Bestuur van
Rotterdam op 31 januari 1941 bericht dat het, mede gezien de tijdsomstandigheden
voorlopig overwegende bezwaren heeft tegen de stichting van een nieuwe gemeente
Strevelswijk. En op 3 november 1941 kan kerkblad de “Vredeskerk” niet worden
uitgegeven wegens papierschaarste.
In de toren van de Vredeskerk heeft een aantal jaren een zend- en
ontvangstinstallatie gestaan tijdens de bezettingsjaren (bron: Vreewijkse Vredeskrant
1990). Ook gedropte pakketten met mogelijk wapens voor de ondergrondse werden
in de kerk verstopt. Het devies was: “Niet openmaken”.
Toen in 1944 de grote razzia plaatsvond hebben er onderduikers onder de kerk
verstopt gezeten. Het kostersechtpaar werd tegen de muur gezet met een Duitser als
bewaker. De andere Duitsers hebben de kerk doorzocht, maar de kelders vonden ze
toch te riskant. De onderduikers hebben ook nog voor een incident in de pastorie
gezorgd. Eén van hen was waarschijnlijk de weg kwijt geraakt in het donker en
kwam na veel schuifelen onder de pastorie uit. Een dochter van ds. Krijger vertelde
dat ze steeds geluiden hoorde, terwijl ze zat te studeren. Gezamenlijk is men toen op
onderzoek uitgegaan. Onder het zeil kwam een luik tevoorschijn en bij het openen
zag men daar de onderduiker. Dus: “Vanuit het donker in het licht”.
En in september 1943 worden beide luidklokken door de bezetter geroofd.
Maar toch:
• In september 1941 vergadert de Hervormde Jeugdraad voor het eerst.
• Op 3 april 1942 wordt besloten het perceel hoek Lange Hilleweg-
Meerdervoortstraat te huren voor uitbreiding jeugdwerk Mahanaím.
• Op 21 maart 1943 wordt ds. J. de Vries door ds. Krijger bevestigd met als
werkterrein de Strevelswijk.
• Op 12 mei 1943 wordt vanwege de grote toeloop besloten 2 diensten op
zondagmorgen te houden, de eerste om 9.30 uur en de tweede om 11 uur, ingaande
1 juni 1943.
Ondanks het feit dat er twee diensten op zondagmorgen worden gehouden in de
Vredeskerk moeten er telkens weer mensen teleurgesteld worden. Daarom besluit de
kerkenraad in oktober 1943 dat er voortaan ook diensten zullen worden gehouden in
het gymnastieklokaal aan de Kastanjedaal. Hier ontstaat dus eigenlijk de scheiding
tussen Ledewijk en Dalenwijk.
- 16 -

Na de oorlog
Op 6 mei 1945 is er de Dankstond voor de Bevrijding. De eerste dienst werd om
18.30 uur geleid door ds. Krijger en de tweede om 20.00 uur door ds. De Vries. In het
voorwoord van het programma van de Dankstond staat: “Zoals we sedert 1940 in de
dagen van 10 – 15 mei steeds dachten en spraken over wat er allemaal over ons land
en volk aan oorlogswee was gekomen, zo zullen de eerste meidagen van 1945, in het
bijzonder de enerverende zaterdag 5 mei en ontspanning brengende zondag 6 mei in
ons geheugen gegrift blijven”.
De collecte voor een nieuwe luidklok bracht fl. 3100,- op.
De eerste jaren na de oorlog zijn er de nodige predikantswisselingen. Op 17 maart
1946 wordt ds. Jac. de Vos door ds. M.C. Koole uit Gouda bevestigd als derde
predikant met als werkterrein de Dalenwijk. Er is het afscheid van ds. J. de Vries, de
bevestiging van ds. Kool, de bevestiging van ds. v.d. Ree, het afscheid van ds.
Krijger, het afscheid van ds. De Vos, de bevestiging van ds. Gerritsen, de komst van
ds. ten Bruggenkate, het afscheid van ds. Kool, de komst en ook weer het vertrek
van ds. Maris.
De Kruisvaankapel, geschonken door de Gaston Presbyterian church of Philadelphia
aan de Ned. Herv. Kerk, wordt door de bouw- en restauratiecommissie in bruikleen
afgestaan aan de Ned. Herv. Gem. Rotterdam-Vreewijk en in de Vaanwijk geplaatst
op 18 december 1946. De Kruisvaankapel wordt door ds. Kool in gebruik genomen.
Advertentie t.g.v. de nieuwe
luidklok
Op 8 oktober daaraanvolgend blijkt er een bazar te
zijn gehouden in de Strevelswijk waarvan de
opbrengst ruim fl. 3600,-- is. En anderhalf jaar later
is er een bazar gehouden voor de Vaanwijk, waarvan
de opbrengst fl. 3650,-- was.
En dan komt op 26 augustus 1948 bericht dat de
nieuwe luidklok waarschijnlijk op 31 augustus zal
worden geplaatst.
Op 5 september blijkt de nieuwe klok inderdaad
geplaatst te zijn.
Het opschrift, geschreven door ds. Gerritsen, is:
Toen oorlogsleed lag over ’t land
viel d’oude klok in ’s vijands hand.
Thans roep ik met een nieuwe klank
Gods volk te saam tot lof en dank.
- 17 -

Na 22 jaar blijkt ook het wijkgebouw aan een grondige opknapbeurt toe te zijn. In
1948 wordt een bazar geouden ten bate van schulddelging voor restauratie van het
wijkgebouw.
Omdat de gemeente blijft groeien, blijven voorlopig nieuwe gebouwen nodig. Zo
gaat de dienst Stadsontwikkeling te Rotterdam op 14 september 1948 akkoord met
het schetsontwerp voor kerk en wijkgebouw in Strevelswijk. Twee weken later kan
de grond voor kerk en wijkgebouw in de Strevelswijk worden verkregen voor een
bedrag van fl. 22000,--. Weer een maand later wordt er een bazar gehouden voor de
nieuw te bouwen kerk in Strevelswijk. In 1950 volgt dan het besluit bouwaanwijzing
wijkgebouw Strevelswijk, korte tijd later gevolgd door de aanbesteding. Er zijn 30
inschrijvers, waarbij de hoogste inschrijving is voor fl. 162.750,-- en de laagste voor
fl. 133.363,--.
In datzelfde jaar wordt de eerste paal geslagen voor de Irenekapel, gevolgd door het
leggen van de eerste steen door de wijkpredikant ds. W.G. v.d. Ree op 9 december
1950. De wijkkerkenraad van de Dalenwijk neemt op 19 april 1951 het besluit dat,
wanneer de Strevelswijk haar eigen centrum betrekt, de godsdienstoefeningen in het
gymnastieklokaal aan de Kastanjedaal worden beëindigd. Nog geen jaar later,
augustus 1951 vindt de officiële opening van de Irenekapel plaats, waarna op 2
september de eerste kerkdiensten worden gehouden: ’s morgens 10 uur ds. v.d. Ree
en ’s middags 17 uur ds. van Hof.
Jong als de Vredeskerk is, kosten zijn er genoeg. Op 21 juni 1951 verschijnt er een
open brief aan de gemeenteleden van Vreewijk om op de kortst mogelijke termijn
fl. 15000,- bijeen te brengen voor een nieuwe verwarmingsinstallatie. De opbrengst
van een bazar, een bedrag van fl. 7000,--, wordt aan de voorzitter van de kerkvoogdij
overhandigd.
Op 1 november 1951 wordt de vierde predikantsplaats, de Vaanwijk, opgeheven;
daarna is het een wijkgemeente in wording.
In de gids van Herv. Vreewijk van 1953 worden allerlei gegevens vermeld over
wijkgrenzen. De centrale gemeente Vreewijk wordt verdeeld in: Ledewijk,
Strevelswijk, Dalenwijk Kaart en Vaanwijk. voor vrijwillige bijdragen
Lede- en Dalenwijk maken gebruik van de Vredeskerk, de Strevelswijk van de
Irenekapel en de Vaanwijk van de Vaankapel. De voorgangers zijn ds. Gerritsen en
vicaris Maris (Ledewijk), ds. v.d. Ree (Strevelswijk) en ds. ten Bruggenkate (Dalenen
Vaanwijk).
Voor Lede- en Dalenwijk bestond een heus college van Collectanten. Het geheel
bestond uit 23 leden met voorzitter, secretaris en penningmeester. Verder nog een
ere-voorzitter en een algemeen-reserve.
De kerkelijke bijdrage, voor zover niet per bank of giro overgemaakt, werd
wekelijks of maandelijks door een groep van 15 vrijwilligers opgehaald.
- 18 -

De jaren 60 en later
In de jaren 60 en 70 vinden veel predikantwijzigen plaats: het vertrek van ds.
Gerritsen, de komst en het vertrek van ds. Kwakkelstein, ds. de Jager, en ds. Van
Duyne, het plotselinge overlijden van ds. ten Bruggenkate, de komst en het vertrek
van ds. van 't Hof.
Tussendoor gaat de samenwerking van de diverse Hervormde Gemeentes een flinke
stap vooruit. Wat in 1925 nog niet mogelijk was gebeurde in 1960: het ontstaan van
de Centrale Hervormde Gemeente Rotterdam-Zuid.
En ook financieel wordt een mijlpaal bereikt. Door opbrengsten van gehouden
bazars, giften en aflossingen van leningen is de kerk in 1978 geheel vrij van
schulden gekomen en daarmee is dus de Hervormde Gemeente Vreewijk (formeel
dus intussen onderdeel van de Centrale Gemeente) eigenaar van grond en gebouwen.
Aan de andere kant laat ook de tijdsgeest zich hier gelden. Afbraak van
kerkgebouwen laat ook Rotterdam-Zuid niet onberoerd. Tekenend daarvoor is
bijvoorbeeld de positie van ds. de Wit, die in 1979 naar Vreewijk komt.
Ds. de Wit stond in Feijenoord, maar door het afbreken van de Wilhelminakerk
wordt er gekozen voor een samengaan van Feijenoord en Vreewijk. Ds. de Wit komt
nu in de pastorie aan de Lede te wonen.
Tijdens het predikantsschap van ds. de Wit wordt op 28 januari 1983 het 50-jarig
bestaan van de Vredeskerk gevierd. En langzamerhand krijgt ook de samenwerking
met de Gereformeerde Kerk Rotterdam-Zuid (Katendrecht), de Breepleinkerk, steeds
meer vorm. Diensten vinden eerst bij bijzondere gelegenheden samen plaats (denk
aan de Vredesdienst, inmiddels ook met de Rooms-katholieken van de H.
Kruisvindingskerk), later elke maand, en nog later elke week.
Vier jaar na dit feest vertrekt ook ds. de Wit. Ds. de Heer, telg uit een bekende
familie, komt hem opvolgen en vertrekt ook weer na 2 jaar. En (voorlopig) tenslotte
in 1991 komt ds. Maat, die op 27 januari 1991 wordt bevestigd door ds. A.A.
Spijkerboer. De schriftlezingen zijn uit Psalm 37: 1- 11 en Marcus 9 : 33 – 37.
- 19 -

De inbreng van vrijwilligers
Gedurende het hele bestaan van de Vredeskerk hebben vrijwilligers een grote rol
gespeeld. Zonder hun bijdrage was het gebouw er niet gekomen, maar vooral: was de
gemeente nooit een gemeente geweest. Aan de orde kwamen al de commissies die
zich bezighielden met de ontwikkeling van de gemeente en de komst van een nieuw
gebouw, al diegenen die door organisaties van bazars e.d. bijdroegen aan de
ontwikkeling van de gemeente en aan de gezonde financiele positie van de
gemeente. Daarnaast zijn er natuurlijk al diegenen geweest die altijd hebben gezorgd
voor het gereed maken van de kerk voor de erediensten (zeker nadat geen koster
meer in vaste dienst is een belangrijke vrijwilligerstaak!), en al diegenen die
diakonaal en pastoraal werk gedaan hebben. In dit boekje, dat verschijnt ter
gelegenheid van het 70-jarig bestaan van het gebouw, de stenen Vredeskerk, moet
speciaal ook worden stil gestaan bij de inbreng van vrijwilligers bij het onderhoud
van de Vredeskerk en het Wijkgebouw. De laatste 10 tot 12 jaar zijn talloze
werkzaamheden uitgevoerd aan kerk en Wijkgebouw. Vooral het Wijkgebouw is van
binnen en van buiten volledig gerenoveerd (het dak en de goten zijn vernieuwd, de
electrische installatie is vervangen, het hele gebouw is gecontroleerd op zwakke
plekken en waar nodig zijn die grondig aangepakt, enz. enz.), en daarmee weer
geschikt voor de volgende 76 jaar.
- 20 -

Kroniek
1 juni 1922 Eerste uitgave van “Ons maandblad”, het orgaan van de
“Vereniging voor Evangelisatiearbeid Zuider Tuindorp”
1925 Ds. van Haselen 67 jaar en (in april) 40 jaar predikant.
1 januari 1925 Diensten vinden voortaan plaats onder verantwoordelijkheid
van de “Vereniging voor Evangelisatiearbeid Zuider
Tuindorp” i.p.v. Charlois.
juni 1925
Benoeming comité tot stichting van een Ned. Hervormde
Gemeente met als secretaris dhr. P. Haagsma.
april 1926
De kerkenraad van Charlois blijkt bereid de verantwoording
november 1926
op zich te nemen voor godsdienstoefeningen op Vreewijk
Vergadering met het bestuur van de woningbouwvereniging
over vergroting van de Zuiderkapel.
15 december 1926 Samenkomst van de commissie met belangstellenden uit
Vreewijk, waarbij werd besloten pogingen in het werk te
stellen tot het stichten van een eigen kerk of hulpkerk. Een
commissie tot kerkstichting voor een zelfstandige gemeente
werd gevormd. Oprichting comité tot kerkstichting
opgericht, met als taak gelden in te zamelen voor een te
bouwen kerk.
maart 1927
Eerste aanvraag tot zelfstandigverklaring ingediend.
26 maart 1927 Het classicaal bestuur van Rotterdam beslist dat aan de
gemeente der Ned. Herv. Kerk te Vreewijk zelfstandigheid
zal worden verleend.
april 1927
Eerste bespreking met architectenbureau Kok en Verhagen
te Rotterdam over een te bouwen stenen kerk.
mei 1927
besluit men tot de aankoop van de houten hulpkerk voor
fl. 3000,--. Om het gebouw meer aanzien te geven eiste de
gemeenteraad dat er een torentje op geplaatst werd.
28 juni 1927 De houten Vredeskerk is met vergunning voor 5 jaar
augustus 1927
geplaatst.
In “Ons Maandblad” staat dat de inwijding op 17 augustus
1927 zal plaats vinden.
18 augustus 1927 Contract tussen de Vereniging van Evangelisatiearbeid en
stichting Tuindorp-Vreewijk: de huurster van het terrein
Vonder-Lede heeft het recht een hulpkerk te bouwen
1 april 1928 De naam van het kerkblad van “Ons Maandblad” verandert
in “de Vredeskerk”.
- 21 -

mei 1928
Door het Classicaal bestuur van Rotterdam worden tot
kerkvoogden benoemd de heren C.Ch. Damme (Voordonk
9), P. Haagsma (Melkpad 4), H. Jager (Randweg 21), A. v.d.
Leide (Lede 42) en L. de Visser (Dreef 49).
De uitslag van de verkiezing tot ouderling is als volgt: P.
Haagsma, C. Karsten, M.J. Francois, C H.J Schrier, H.
Kuipers, G.J. de Joode, C. Vermeij, C. Van Pelt, H. Markus,
C. Schrier, C. V.d. Burg en W. Goedhals.
Tot diaken werden gekozen: M. van Valen, J. Zevenbergen,
J. Post, A. v.d. Leide, H.P.J. de Vos, M. Sleeuwenhoek, D.
de Jong en P.A. Hengstmengel.
Tot notabel: A. Groenendijk, J. Fossen, J.M. van Haarst, M.
Wijnands H.H. Pull, W. Verschoor en J.A. Bodegom.
10 mei 1928 Goedkeuring tot het vormen van een Nederduits Hervormde
Gemeente Vreewijk, zodat vanaf die datum Vreewijk een
zelfstandige gemeente was.
18 mei 1928 De eerste zitting voor doopbediening in de consistoriekamer
en twee dagen later wordt in de avonddienst door ds. A.C.G.
juni 1928
den Hertog de doop bediend.
De ring IJsselmonde doet voorlopig afstand van de
vacaturebeurten en als consulent wordt benoemd ds. W.H.
Kelder van Charlois en als secundus ds. J.H.C. Romijn, ook
van Charlois.
27 juni 1928 De definitieve benoeming van de gekozen ambtsdragers.
De kerkenraad bestaat dus nu uit 12 ouderlingen, 8
diakenen, 5 kerkvoogden en 7 notabelen.
28 juni 1928 De eerste kerkenraadsvergadering onder voorzitterschap
van ds. Kelder.
oktober 1928
Als hulpprediker wordt aangesteld dhr. G.J. Derksen uit
Delft.
21 oktober 1928 Bevestiging van dhr. Derksen door ds. de Haas uit Utrecht,
waarna ’s middags intree plaats vindt.
1, 3 en 4 december 1928 Bazar voor schulddelging van de hulpkerk.
7 december 1928 Benoeming van dhr. Lammers tot organist van de
Vredeskerk.
25 december 1928 De eerste bevestiging van nieuwe lidmaten van de
Nederlands Hervormde Gemeente Vreewijk door ds.
Kelder.
30 december 1928 De eerste bediening van het Heilig Avondmaal door ds. J.
Petrie van Dordrecht.
11 april 1929 “De Vredeskerk”, uitgegeven door de Evangeliesatiearbeid
Zuider Tuindorp, wordt officiëel orgaan van de Ned. Herv.
Gem. van Vreewijk.
september 1929
Circulaire van de diakonie met het verzoek geld of goederen
af te staan voor de armen in de gemeente.
- 22 -

maart 1930
Het aangevraagd rijkstraktement voor predikanten en
predikantsweduwen wordt door beide kamers der Staten
Generaal goedgekeurd.
16 maart 1930 Dhr. G.J. Derksen vertrekt naar Oudelande.
14 mei 1930 Ds. J.H.H. van Beem uit Breda wordt beroepen.
12 juni 1930 Ds. van Beem heeft het beroep aangenomen.
15 juli 1930 – 1 april dhr. G.F.D. Locher is hulpprediker
1932
1931 Sloop van het eerste gebouw van de “Vereniging voor
Evangelisatiearbeid Zuider Tuindorp”, de Zuiderkerk aan de
Dordtsestraatweg.
28 januari 1932 De overdracht van het terrein Lede, hoek Vonder wordt op
het kantoor van notaris M.Q. Zeelenberg getekend.
18 februari 1932 Door het Provinciaal College van Toezicht wordt
toestemming verleend tot het sluiten van een lening groot
fl. 135.000,--.
16 september 1932 Aanbesteding van kerk en pastorie.
17 december 1932 Onder het luiden van de klok van de houten hulpkerk wordt
symbolisch de eerste steen gelegd door de voorzitter van de
kerkvoogdij, dhr. Haagsma, de stuwende kracht achter de
nieuwbouw.
19 juli 1933 Inwijding van de Vredeskerk der Ned. Hervormde
Gemeente te Vreewijk.
23 juli 1933 De eerste kerkdienst in de Vredeskerk, met uiteraard als
voorganger ds. van Beem.
11 april 1938 Ds. van Beem wordt beroepen in Amsterdam.
10 mei 1938 Dank- en Bidstond n.a.v. het 10-jarig bestaan van de
Hervormde Gemeente Vreewijk.
28 augustus 1938 Ds. van Beem heeft het beroep naar Amsterdam
aangenomen en om 16.30 uur vindt zijn afscheid plaats.
23 oktober 1938 Ds. Krijger volgt ds. Van Beem op en wordt bevestigd door
ds. J. Voorsteegh in de ochtenddienst, waarna ’s middags de
intree plaats vindt.
28 september 1939 De kerkenraad besluit voortaan ook godsdienstoefeningen te
houden in het Zuiderziekenhuis.
1 oktober 1939 De eerste dienst in het Zuiderziekenhuis, geleid door
ds. C.M. Krijger.
28 januari 1940 Een eerste godsdienstoefening in Strevelswijk in een
gebouw aan de Ploegstraat.
7, 8 en 9 mei 1940 Verkoopavonden ten bate van het uitbreidingsfonds.
- 23 -

12 mei 1940 Eerste Pinksterdag: alle kerkdiensten zijn afgelast. De
Vredeskerk wordt als ziekenhuis en de consistorie als
operatiekamer ingericht. Alle meubilair wordt opgeslagen in
het wijkgebouw. Op het pannendak van de kerk wordt een
rood kruis aangebracht, zodat het gebouw vanuit de lucht
herkenbaar wordt.
19 mei 1940 – 9 juni De kerkdiensten worden gehouden in de Maranathakerk aan
1940
oktober 1940
de Hillevliet, ’s morgens om 9 uur en ’s middags om 16 uur.
Er wordt bekendgemaakt wat het resultaat van de in mei
gehouden bazar is. Netto fl. 1166,88.
1 januari 1941 Ds. J.H. Vaandrager ( ex-vlootpredikant) wordt benoemd tot
tijdelijk predikant met speciale opdracht om te werken in de
Strevelswijk.
30 januari 1941 De kerkelijke gemeenten Charlois, Feijenoord, Vreewijk en
IJsselmonde vormen een samenwerkingsverband als comité
Hervormd Rotterdam Zuid.
31 januari 1941 Het Classicaal Bestuur van Rotterdam bericht dat het, mede
gezien de tijds omstandigheden, voorlopig overwegende
bezwaren heeft tegen de stichting van een nieuwe gemeente
Strevelswijk.
11 september 1941 De eerste vergadering van de Hervormde Jeugdraad.
3 november 1941 “De Vredeskerk” kan niet worden uitgegeven wegens
papierschaarste.
1942-1944 Volgens de Vreewijkse Vredeskrant van 1990 heeft in de
toren van de Vredeskerk een aantal jaren een zendontvangstinstallatie
gestaan tijdens de bezettingsjaren.
9 april 1942 Er wordt besloten het perceel hoek Lange Hilleweg-
Meerdervoortstraat te huren voor uitbreiding jeugdwerk
Mahanaïm.
21 maart 1943 Ds. J. de Vries wordt door ds. Krijger bevestigd met als
werkterrein de Strevelswijk.
12 mei 1943 Door de grote toeloop wordt besloten 2 diensten op
zondagmorgen te houden, de eerste om 9.30 uur en de
tweede om 11 uur, ingaande 1 juni 1943.
september 1943 De beide luidklokken worden door de bezetter geroofd.
3 oktober 1943 De kerkenraad dat er voortaan ook diensten zullen worden
gehouden in het gymnastieklokaal aan de Kastanjedaal
omdat er steeds mensen teleurgesteld moeten worden.
Hier ontstaat dus eigenlijk de scheiding tussen Ledewijk en
Dalenwijk.
6 mei 1945 Dankstond voor de Bevrijding. De eerste dienst werd om
18.30 uur geleid door ds. Krijger en de tweede om 20.00 uur
door ds. de Vries.
- 24 -

17 maart 1946 Ds. Jac. de Vos wordt door ds. M.C. Koole uit Gouda
bevestigd als derde predikant met als werkterrein de
Dalenwijk.
21 april 1946 Afscheid van ds. J. de Vries wegens vertrek naar
Apeldoorn.
1 september 1946 Bevestiging ds. W. Kool door ds. J.H. Vaandrager.
1 december 1946 Ds. W.G. v.d. Ree wordt bevestigd door ds. Jac. de Vos.
18 december 1946 De Kruisvaankapel, geschonken door de Gaston
Presbyterian church of Philadelphia aan de Ned. Herv.
Kerk, is door de bouw- en restauratiecommissie in bruikleen
afgestaan aan de Ned. Herv. Gem. Rotterdam-Vreewijk en
in de Vaanwijk geplaatst en wordt door ds. Kool in gebruik
genomen.
7 september 1947 Ds. C.M. Krijger neemt afscheid wegens vertrek naar Den
Haag.
8 oktober 1947 Er blijkt een bazar te zijn gehouden in de Strevelswijk
waarvan de opbrengst ruim fl. 3600,-- is.
14 december 1947 Ds. Jac. de Vos neemt afscheid wegens vertrek naar Huizen
( Fr).
11 januari 1948 Ds. Joh. Gerritsen Jr. door ds. H. Pol uit Joure bevestigd.
Intreepreek: 's middags, 17.00 uur.
25 maart 1948 Een gehouden bazar op 4, 5 en 6 maart voor de Vaanwijk
heeft fl. 3650,-- opgebracht.
26 augustus 1948 De nieuwe luidklok zal waarschijnlijk op 31 augustus 1948
worden geplaatst.
14 september 1948 De dienst Stadsontwikkeling te Rotterdam gaat akkoord met
het schetsontwerp voor kerk en wijkgebouw in
Strevelswijk.
28 september 1948 De grond voor kerk en wijkgebouw in Strevelswijk kan
worden verkregen voor een bedrag van fl. 22000,--.
6, 7 en 8 oktober 1948 Er wordt een bazar gehouden voor de nieuw te bouwen kerk
in de Strevelswijk.
6 februari 1949 ’s Morgens wordt ds. M.J. ten Bruggenkate bevestigd door
ds. E.E. de Looze uit Hilversum, waarna om 17.00 uur de
intree volgt.
10 maart 1949 Ten bate van schulddelging door restauratie van het
wijkgebouw wordt een bazar gehouden.
29 juni 1950 Besluit bouwaanwijzing wijkgebouw Strevelswijk
18 juli 1950 De aanbesteding voor het wijkgebouw Strevelswijk.
19 september 1950 De eerste paal wordt geslagen voor de Irenekapel.
8 oktober 1950 Ds. W. Kool neemt afscheid wegens vertrek naar Woerden.
9 december 1950 De eerste steen wordt gelegd voor de Irenekapel door de
wijkpredikant ds. W.G. v.d. Ree.
- 25 -

19 april 1951 De wijkkerkenraad van de Dalenwijk besluit dat, wanneer
de Strevelswijk haar eigen centrum betrekt,
godsdienstoefeningen in het gymnastieklokaal aan de
Kastanjedaal worden beëindigd.
21 juni 1951 Open brief aan de gemeenteleden van Vreewijk om op de
kortst mogelijke termijn fl. 15000,-- bijeen te brengen voor
een nieuwe verwarmingsinstallatie in de Vredeskerk. De
opbrengst van een bazar, een bedrag van fl. 7000,-- wordt
aan de voorzitter van de kerkvoogdij overhandigd..
31 augustus 1951 Officiële opening van de Irenekapel
2 september 1951 De eerste kerkdiensten in de Irenekapel worden gehouden:
’s morgens 10 uur ds. v.d. Ree en ’s middags 17.00 uur ds.
van Hof.
1 november 1951 De vierde predikantsplaats, de Vaanwijk, wordt opgeheven;
daarna is het een wijkgemeente in wording.
1953 Intrede ds. Maris.
30 mei 1954 Ds. Maris vertrekt naar Zuidland.
1961 Intrede ds. Kwakkelstein.
20 november 1962 Ds. Kwakkelstein vertrekt naar Heinkenszand.
12 mei 1960 Afscheid ds. Gerritsen.
3 oktober 1963 Ds. de Jager doet intrede.
2 februari 1964 Intrede van ds. J.A. van Duyne.
1 januari 1966 De Centrale Hervormde gemeente Rotterdam-Zuid ontstaat.
3 november 1968 Vertrek van ds. J. de Jager.
26 februari 1969 Ds. ten Bruggenkate overlijdt plotseling.
4 oktober 1970 Intrede ds. I. P.C. van ’t Hof.
23 april 1972 Vertrek ds. J.A. van Duyne.
1978 Door opbrengsten van bazars en giften en aflossingen van
leningen is de kerk vrij van schulden gekomen. De
Hervormde Gemeente Vreewijk is dus eigenaar van grond
en gebouwen.
1 januari 1979 Vertrekt ds. I.P.C. van ’t Hof.
30 september 1979 Ds. L.A. de Wit doet intrede. Door het afbreken van de
Wilhelminakerk komt ds, de Wit nu in de pastorie aan de
Lede te wonen.
1 mei 1987 Vertrekt ds. de Wit.
6 september 1987 Bevestiging van ds. J.de Heer om 14.30 uur in de
Vredeskerk door ds. W.H. den Ouden. De lezingen zijn uit
Jesaja 55 en uit Joh. 1 : 1 -18.
3 september 1989 Vertrek ds. de Heer naar Delft en later naar Utrecht
27 januari 1991 Bevestiging ds. Joh. H. Maat door dr. A.A. Spijkerboer. De
schriftlezingen zijn uit Psalm 37: 1- 11 en Marcus 9 : 33 –
37.
- 26 -

- 27 -