Overspanningsbeveiliging - OBO Bettermann

TBS
Overspanningsbeveiligingssystemen

TBS. Waarden beschermen.
OBO: mijn merk.
Professionele oplossingen voor alle domeinen van de elektrotechnische
installatietechniek. Praktijkgericht en overzichtelijk
ingedeeld in zes productgroepen. OBO - een compleet gamma
uit één hand. Altijd snel verkrijgbaar, probleemloos bij
montage en gebruik, met een hoge materiaalkwaliteit en een
op de toekomst gerichte elektronica, een lange levensduur
en een hoge betrouwbaarheid in het dagdagelijkse gebruik.
OBO. Daarmee werkt de vakman.

Nieuwe indeling.
De OBO-systemen in één oogopslag.
Het OBO-gamma:
nu met zes productgroepen.
OBO Bettermann heeft zijn productengamma
opnieuw ingedeeld. Voortaan
vormen de beveiligingssystemen
tegen transiënten en bliksem een afzonderlijk
segment met de benaming
TBS. Deze cataloog behandelt het
gamma overspanningsbeveiligingssystemen
(in het overzicht met oranje
aangeduid).
De productgroep VBS is nu nog uitsluitend
voorbehouden voor de verbindings-
en bevestigingssystemen
van OBO. Met deze verandering wil
OBO inspelen op het sterk toegenomen
belang van de TBS-productgroep.
Met talrijke innovaties en
nieuw ontwikkelde producten behoort
OBO intussen ook in dit vakgebied
wereldwijd tot de marktleiders.
VBS. Verbindings- en
bevestigingssystemen
Verbindingssystemen
Bevestigingssystemen
Draagklemsystemen
Railsystemen
Schroef- en slagsystemen
TBS. Beveiligingssystemen
tegen transiënten en bliksem
Overspanningsbeveiligingssystemen
Potentiaalvereffeningssystemen
Aardingssystemen
Bliksembeveiligingssystemen
KTS. Kabeldraagsystemen
Montagesystemen
Kabelgoten
Draadgoten
Kabelladders
Verticale ladders
Modulaire systemen
Armatuurdraagkanalen
GKS-kabelgoten
Verdelers
Inox onderdelen
BSS. Brandbeveiligingssystemen LFS. Leidingvoerende systemen UFS. Ondervloersystemen
Brandwerende doorvoeren
Brandwerende kanalen
Functiebehoud bij brand
Installatiekanalen
Distributiekanalen
IBIS Integral
Distributiezuilen
Ondervloerinstallatiekanalen
ISO A-kanalen
Systemen voor dubbele en holle bodem
1

OBO. Daarmee werkt de vakman.
Perfecte oplossingen voor alle domeinen
van de elektrotechnische
installatietechniek. Gebruiksvriendelijke,
praktijkgerichte producten
voor een snelle, probleemloze
montage. Dat is wat telt voor professionals.
En daarvoor staat het
merk OBO.
Voor onze klanten betekent dit:
Een compleet productengamma,
met meer dan 30.000 artikelen
Eigen ontwikkeling en productie
Continue productverbetering en
-ontwikkeling
Geteste materiaal- en productiekwaliteit
– bevestigd door talrijke
nationale en internationale keurmerken
en attesten – van het GSen
het VDE-keurmerk tot en met
de UL-toelating
5 jaar productgarantie op alle
overspanningsbeveiligingen
Actieve deelname in nationale en
internationale standaardisatiecommissies
Gecertificeerd volgens DIN EN ISO
9001
OBO-hotline voor advies en hulp bij
het oplossen van problemen
OBO - merkproducten die
renderen!
2

Sneller, dichter, beter.
OBO is lokaal aanwezig.
Alleen wie met competente gesprekspartners
lokaal aanwezig is, kan snel en
flexibel reageren op de wensen van de
klanten en de markt. In meer dan 50
landen is OBO Bettermann aanwezig
met dochterondernemingen, regionale
vestigingen en vertegenwoordigingen
voor de vakhandel, de elektro-installateur
en de industrie. Sedert meer dan
90 jaar staat de klant in onze activiteiten
centraal.
Advies met systeem.
Deskundige medewerkers staan u met
raad en daad bij – of het nu gaat om
technische info, bestekteksten of software
voor het ontwerpen van een installatie.
De actieve ondersteuning voor
een papierloze afhandeling van een opdracht
of het ter beschikking stellen
van actuele analyses van producten en
markten zijn nog andere aspecten van
de dienstverlening die van OBO een van
de leidinggevende fabrikanten hebben
gemaakt in de systeemtechniek voor
gebouwen.
Snel en betrouwbaar.
Logistiek à la OBO.
Het begrip kwaliteit slaat bij OBO niet
alleen op producten en systemen,
maar ook op onze dienstverlening. Zo
hebben wij voor het transport speciale
verpakkingsconcepten ontwikkeld, die
er samen met de vlekkeloze OBOlogistiek
voor zorgen dat uw bestelling
in perfecte staat geleverd wordt daar
waar ze gebruikt zal worden – snel,
veilig en betrouwbaar.
Bijzondere opdrachten vergen
bijzondere oplossingen.
De vaklui van OBO Projekt und
Systemtechnik zijn specialisten op het
gebied van planning en engineering
voor de industrie, de installatietechniek
en grootschalige projecten wereldwijd.
Vanaf de verwerking van de plannen tot
en met de gedetailleerde montagehandleiding:
de service aan onze klanten
staat altijd centraal.
3

Informatie over deze cataloog
Centrale technische hotline
Tel. 02373/89-15 00
Fax 02373/89-15 50
E-mail hotline@obo.de
Internet www.obo.de
Bestellingen
België
Tel. 03/870.74.00
Fax 03/887.40.00
E-mail info@obo.be
Nederland
Tel. 0297-23.72.00
Fax 0297-23.72.09
E-mail info@obo-bettermann.nl
www.obo.be &
www.obo-bettermann.nl
Dé adressen voor prijsinformatie,
catalogi, technische informatie,
recente brochures, een overzicht
van de scholingen en nog veel meer.
CE
Alle producten in deze catalogus zijn
CE-conform. Dat geldt ook voor onderdelen
zoals bouten en moeren die deel
uitmaken van een bepaald product.
Internationale EAN-code
Van alle producten in deze catalogus
vindt u in de prijslijst het 13-cijferige
Europese artikelnummer (EAN).
Gegevens in verband met:
Algemene installatierichtlijnen
Keurmerken
Pictogrammen
Technische informatie
Lijsten volgens bestelnummer
en type
Index
Verklaring van begrippen
vindt u in het hoofdstuk Informatie.
Fouten en technische wijzigingen voorbehouden.
Nadruk evenals elektronische
reproductie enkel met onze schriftelijke
toestemming.
OBO Scholingen
TBS Basisprincipes van de
uitwendige bliksembeveiliging
TBS Overspanningsbeveiliging
in de energietechniek
TBS Overspanningsbeveiliging
in de communicatie- en datatechniek
OBO
SEMINARE
Kennis uit de eerste hand.
Voorsprong door kennis. Ons doel is u
te informeren over actuele ontwikkelingen,
trends, normen en voorschriften,
om u in uw concurrentiepositie te ondersteunen
en sterker te maken. Ook
de omzetting van die kennis naar uw
dagdagelijkse praktijk staat in onze
scholingen sterk op de voorgrond. Om
die reden worden aan onze scholingen
praktijkgerichte workshops gekoppeld.
OBO TBS scholingen
Maak gebruik van de uitgebreide infosessies
over de producten uit deze
catalogus! Gedetailleerde informatie in
verband met plaats en data van de
scholingen kunt u bekomen bij onze
vestigingen of op het internet-adres
www.obo.be
4

Overspanningsbeveiliging is een thema
dat de laatste jaren voortdurend spanningspieken of blikseminslag zeer omvangrijk: research in het do-
garanderen en beschadiging door De dienstverlening van het BET is
aan belang heeft gewonnen. Dure voorkomen.
mein bliksembeveiliging en de bijbehorende
bliksemproeven, het testen
elektronische toestellen die gevoelig
reageren op spanningspieken op het Het OBO gamma in overspanningsbeveiligingssystemen
is breed: van uitwendige bliksembeveiliging en het
van onderdelen en structuren voor
net vindt men allang niet meer alleen
in kantoren en fabrieken, maar in elke de basis- tot de fijnbeveiliging van uitvoeren van omvangrijke testreeksen
voor overspanningsbeveiligin-
privé-woning.
de netvoeding, over de beveiling van
datalijnen en meet-, stuur- en regelsystemen,
tot scheidingsvonkbrugpatibiliteitstests,
proefnemingen en
gen. Naast elektromagnetische com-
Uiterst gevoelige computer-, telecommunicatie-
en datanetwerken gen, die centraal of decentraal ingezet
kunnen worden.
tificaten, behoort ook de organisatie
expertises en het opstellen van cer-
vormen vandaag de ruggengraat van
wereldomvattende communicatiestructuren,
zonder welke geen enke-
opdrachten van het BET.
van opleidingen en seminaries tot de
le onderneming of openbare dienst
nog goed kan functioneren. Machines
en productielijnen worden gecon-
complex thema. Profiteer daarom van
Overspanningsbeveiliging is een
troleerd en gestuurd door elektronica.
Zelfs in de dienstensector kan
gebied. Wij informeren u vakkundig
onze knowhow en ervaring op dit
men niet meer zonder computergestuurde
hulpmiddelen.
uitgebreide documentatie in gedruk-
en gedetailleerd aan de hand van
te en in digitale vorm.
Het raakpunt van al deze systemen
is hun afhankelijkheid van elektrische Reeds vele jaren is het BET (Blitzschutz-
und EMV-Technologiezendings-
en conferentiecentrum te
Bovendien bieden wij u in ons oplei-
energie, van hoog- en laagspanningssystemen,
van een continue stroomvoorziening
de klok rond.
opgericht door Ulrich L. Bettermann, gen en dochterondernemingen, op
trum) te Menden, dat in 1995 werd Menden, evenals in onze vestigin-
intensief actief op het gebied van regelmatige basis praktijkgerichte
Reeds vele jaren richt OBO zich op overspanningsbeveiliging. In dit onafhankelijke
testinstituut worden be-
aan rond overspanningsbeveiliging.
basis- en vervolmakingsseminaries
de ontwikkeling en de productie van
beveiligings- en regelsystemen die veiligingssystemen onderworpen aan Neem met ons contact op zodat wij
de energievoorziening ook onder de grondige tests onder realistische voor u een plaats kunnen reserveren!
slechtst denkbare omstandigheden omstandigheden.
Buizen
Transistoren
Geïntegreerde
schakelingen
Aantal storingen en
toestellen met electronica
Personal computer
Storingsbestendigheid
1950 1960 1970 1980 1990 2000
De geschiedenis van EMC (elektromagnetische compatibiliteit)
Het aantal – dikwijls aanzienlijke – sonal computers, samen met hun ningsbestendigheid. De huidige
schadegevallen veroorzaakt door randapparatuur, reageert gevoelig componenten werden gevoeliger
overspanningen, is de laatste jaren op spanningsverhogingen in het voor overspanningen doordat de afstand
tussen geleiders inmiddels
duidelijk toegenomen. Waaraan ligt laagspanningsnet. Daarnaast zijn er
dat? De oorzaak is niet, zoals men nog de elektronisch gestuurde huishoudelijke
apparaten op zowat alle ceerd. Dat heeft tot gevolg dat van-
met een factor tien werd geredu-
zou kunnen vermoeden, een toegenomen
onweersactiviteit.
gebieden, zoals verwarmingsinstallaties,
telefoon- en alarmsystemen, pieken van slechts enkele tientallen
daag reeds relatief kleine spannings-
Er blijken twee andere oorzaken te evenals een brede waaier huishoudelijke
en keukenapparaten, van de om bijvoorbeeld de interfacekaart
volt op de datalijn kunnen volstaan
zijn:
Enerzijds zijn vandaag ook privéwoningen
meer dan ooit uitgerust verwarming tot de programmeerba-
via een sensor gestuurde elektrische van een Internet-pc te beschadigen.
met gevoelige elektronica. Het is re wasmachine.
allang niet meer alleen het tv-toestel
dat gevoelig is voor overspanningen. Anderzijds is er de technische vooruitgang.
De vroeger gebruikte elek-
Een breed gamma van consumentenelektronica
zoals hifi-installaties, tronische componenten kenmerkten
videorecorders, dvd-spelers en per-
zich door een duidelijk hogere span-
Industriële installaties: de weg naar een perfecte overspanningsbeveiliging................ blz. 14
Privé-woning: de weg naar een perfecte overspanningsbeveiliging............................ blz. 15
Keuzehulp netsysteem TN-C-S................................................................................. blz. 16
Keuzehulp netsysteem TN-S..................................................................................... blz. 17
Keuzehulp netsysteem TT......................................................................................... blz. 18
Bliksemstroomafleider LightningController MC 50-B VDE ......................................... blz. 20
Bliksemstroomafleider LightningController MC 125-B/NPE ....................................... blz. 22
Coordinated LightningControllers MCD 50-B en MCD 125-B/NPE ........................... blz. 24
Systeemoplossingen VG, SA ................................................................................... blz. 26
Ontkoppelingsspoel LightningCoordinator LC 63...................................................... blz. 28
Bliksemstroomafleider CombiController V 25-B+C, V 25-B+C/...+NPE..................... blz. 30
Overspanningsafleider SurgeController V 20-C, V 20-C/... + NPE............................. blz. 34
Bewakingsmodule V 25-B+C/FS, V 20-C/FS............................................................ blz. 38
Bewakingsmodule V 25-B+C/AS, V 20-C/AS ........................................................... blz. 40
Bewakingsmodule V 25-B+C/FS-SÜ, V 20-C/FS-SÜ .................................................... blz. 42
Overspanningsafleider voor fotovoltaïsche installaties V 20-C/U-PH ......................... blz. 44
Controlesysteem ISOLAB ......................................................................................... blz. 46
Controlesysteem Peak-Current-Sensor PCS............................................................. blz. 48
Productinfo in verband met de fijnbeveiliging van de netvoeding . . . . . . . . . . . . . . blz. 52
Beveiliging voor stopcontact EP 220-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 54
Beveiliging voor stopcontact ANS-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 56
Fijnbeveiliging voor computers CNS-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 58
Beveiliging met meervoudig stopcontact CNS 3-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 60
Beveiliging voor stopcontact SNS-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 62
Fijnbeveiligingen KNS-D, KNS/IS-D voor wand- en kanaalinbouwdozen . . . . . . . . . blz. 64
Fijnbeveiliging UNS-D voor ondervloersystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 66
Fijnbeveiligingen VF 230-AC-FS, VF 230-AC, VF 230-AC/20A voor DIN-rail . . . . . . . blz. 68
De weg naar een perfecte overspanningsbeveiliging voor dataleidingen . . . . . . . . . blz. 73
Welk beveiligingsapparaat voor welke interface? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 74
Overspanningsbeveiliging voor analoge telecommunicatielijnen . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 76
Overspanningsbeveiliging voor ISDN- en ADSL-installaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 78
Overspanningsbeveiliging voor Ethernet 10Base2 (Cheapernet) en
Ethernet 10Base5 (Yellow-cable) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 80
Overspanningsbeveiliging voor Ethernet Twisted Pair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 82
Fijnbeveiligingen SD en ASP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 84
Coaxiaal: S-UHF, DS-BNC en DS-N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 86
Productinfo MSR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 90
Keuzehulp MSR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 91
Bliksembarrières OBO VF en VF-FS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 92
Bliksembarrières FRD, FLD en bliksemstroomafleider TKS-B . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 94
LSA-Plus-techniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 96
Wanneer beschermingsvonkbrug, wanneer scheidingsvonkbrug?. . . . . . . . . . . . . . blz. 100
Scheidingsvonkbruggen 480 en 481. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 102
Beschermingsvonkbrug 482. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 104
Koppeling van aardingsinstallaties FS-V 20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 105
Algemene installatierichtlijnen.................................................................................... blz. 108
Keuzehulp »Privé-woning met externe bliksembeveiligingsinstallatie«........................ blz. 110
Keuzehulp »Privé-woning zonder externe bliksembeveiligingsinstallatie« ................... blz. 112
Keuzehulp »Kantoorgebouw met externe bliksembeveiligingsinstallatie« ................... blz. 114
Keuzehulp »Industrieel gebouw met externe bliksembeveiligingsinstallatie«............... blz. 116
Overspanningsbeveiligings-ABC ............................................................................... blz. 118
Normen en richtlijnen ................................................................................................ blz. 120
Alfabetische index..................................................................................................... blz. 123
Index volgens bestelnummer .................................................................................... blz. 124
Index volgens type.................................................................................................... blz. 126
Kortingsgroepen ....................................................................................................... blz. 128
Verkoop- en leveringsvoorwaarden ........................................................................... blz. 129
Inhoud
Overspanningsbeveiliging:
een doeltreffende beveiliging van gevoelige elektronica
Moderne elektronica –
bijzonder gevoelig voor overspanningen
Informatie rond het thema
overspanning
Basisbeveiliging net
Basisbeveiliging netvoeding
Fijnbeveiliging van de netvoeding
Fijnbeveiliging netvoeding
Datalijnbeveiliging
Beveiliging van datalijnen
Beveiliging van Meet-, Stuur- en Regelsystemen
Beveiliging van meet-,
stuur- en regelsystemen
Beschermings- en scheidingsvonkbruggen
Beschermings- en
scheidingsvonkbruggen
Technische bijlagen
Commerciële bijlagen
Technische bijlagen
Commerciële bijlagen
vanaf p. 121
Alfabetische index
Index volgens bestelnummer en type
Leveringsvoorwaarden

Overspanningsbeveiliging:
een doeltreffende beveiliging van gevoelige elektronica
Overspanningsbeveiliging is een thema
dat de laatste jaren voortdurend
aan belang heeft gewonnen. Dure
elektronische toestellen die gevoelig
reageren op spanningspieken op het
net vindt men allang niet meer alleen
in kantoren en fabrieken, maar in elke
privé-woning.
Uiterst gevoelige computer-, telecommunicatie-
en datanetwerken
vormen vandaag de ruggengraat van
wereldomvattende communicatiestructuren,
zonder welke geen enkele
onderneming of openbare dienst
nog goed kan functioneren. Machines
en productielijnen worden gecontroleerd
en gestuurd door elektronica.
Zelfs in de dienstensector kan
men niet meer zonder computergestuurde
hulpmiddelen.
Het raakpunt van al deze systemen
is hun afhankelijkheid van elektrische
energie, van hoog- en laagspanningssystemen,
van een continue stroomvoorziening
de klok rond.
Reeds vele jaren richt OBO zich op
de ontwikkeling en de productie van
beveiligings- en regelsystemen die
de energievoorziening ook onder de
slechtst denkbare omstandigheden
garanderen en beschadiging door
spanningspieken of blikseminslag
voorkomen.
Het OBO gamma in overspanningsbeveiligingssystemen
is breed: van
de basis- tot de fijnbeveiliging van
de netvoeding, over de beveiling van
datalijnen en meet-, stuur- en regelsystemen,
tot scheidingsvonkbruggen,
die centraal of decentraal ingezet
kunnen worden.
Reeds vele jaren is het BET (Blitzschutz-
und EMV-Technologiezentrum)
te Menden, dat in 1995 werd
opgericht door Ulrich L. Bettermann,
intensief actief op het gebied van
overspanningsbeveiliging. In dit onafhankelijke
testinstituut worden beveiligingssystemen
onderworpen aan
grondige tests onder realistische
omstandigheden.
De dienstverlening van het BET is
zeer omvangrijk: research in het domein
bliksembeveiliging en de bijbehorende
bliksemproeven, het testen
van onderdelen en structuren voor
uitwendige bliksembeveiliging en het
uitvoeren van omvangrijke testreeksen
voor overspanningsbeveiligingen.
Naast elektromagnetische compatibiliteitstests,
proefnemingen en
expertises en het opstellen van certificaten,
behoort ook de organisatie
van opleidingen en seminaries tot de
opdrachten van het BET.
Overspanningsbeveiliging is een
complex thema. Profiteer daarom van
onze knowhow en ervaring op dit
gebied. Wij informeren u vakkundig
en gedetailleerd aan de hand van
uitgebreide documentatie in gedrukte
en in digitale vorm.
Bovendien bieden wij u in ons opleidings-
en conferentiecentrum te
Menden, evenals in onze vestigingen
en dochterondernemingen, op
regelmatige basis praktijkgerichte
basis- en vervolmakingsseminaries
aan rond overspanningsbeveiliging.
Neem met ons contact op zodat wij
voor u een plaats kunnen reserveren!
6

Moderne elektronica –
bijzonder gevoelig voor overspanningen
Aantal storingen en
toestellen met electronica
Buizen
Transistoren
Geïntegreerde
schakelingen
Personal computer
Storingsbestendigheid
1950 1960 1970 1980 1990 2000
De geschiedenis van EMC (elektromagnetische compatibiliteit)
Het aantal – dikwijls aanzienlijke –
schadegevallen veroorzaakt door
overspanningen, is de laatste jaren
duidelijk toegenomen. Waaraan ligt
dat? De oorzaak is niet, zoals men
zou kunnen vermoeden, een toegenomen
onweersactiviteit.
Er blijken twee andere oorzaken te
zijn:
Enerzijds zijn vandaag ook privéwoningen
meer dan ooit uitgerust
met gevoelige elektronica. Het is
allang niet meer alleen het tv-toestel
dat gevoelig is voor overspanningen.
Een breed gamma van consumentenelektronica
zoals hifi-installaties,
videorecorders, dvd-spelers en personal
computers, samen met hun
randapparatuur, reageert gevoelig
op spanningsverhogingen in het
laagspanningsnet. Daarnaast zijn er
nog de elektronisch gestuurde huishoudelijke
apparaten op zowat alle
gebieden, zoals verwarmingsinstallaties,
telefoon- en alarmsystemen,
evenals een brede waaier huishoudelijke
en keukenapparaten, van de
via een sensor gestuurde elektrische
verwarming tot de programmeerbare
wasmachine.
Anderzijds is er de technische vooruitgang.
De vroeger gebruikte elektronische
componenten kenmerkten
zich door een duidelijk hogere spanningsbestendigheid.
De huidige
componenten werden gevoeliger
voor overspanningen doordat de afstand
tussen geleiders inmiddels
met een factor tien werd gereduceerd.
Dat heeft tot gevolg dat vandaag
reeds relatief kleine spanningspieken
van slechts enkele tientallen
volt op de datalijn kunnen volstaan
om bijvoorbeeld de interfacekaart
van een Internet-pc te beschadigen.
7

De oorzaken van overspanningen
Transiënte overspanning
Zoals de grafiek aantoont, worden
de hoogste spanningspieken in het
laagspanningsnet veroorzaakt door
bliksemontladingen. De hoge energieinhoud
van overspanningen ten gevolge
van een directe blikseminslag
op de externe bliksembeveiligingsinstallatie
of een bovengrondse laagspanningslijn
veroorzaakt meestal
een totale uitval van de aangesloten
verbruikers en beschadiging van de
isolatie. Maar ook spanningspieken
die geïnduceerd worden in de installaties
in het gebouw, evenals in de
energie- en datalijnen, kunnen oplopen
tot een veelvoud van de nominale
bedrijfsspanning. Ook schakeloverspanningen,
die weliswaar niet zo'n
hoge spanningspieken veroorzaken
als bliksemontladingen, maar die wel
veel vaker voorkomen, kunnen leiden
tot een onmiddellijke uitval van
de installaties. Over het algemeen
bedraagt een schakeloverspanning
het dubbele tot het drievoudige van
de bedrijfsspanning. Bliksemoverspanningen
daarentegen kunnen
soms het twintigvoudige van de
nominale spanning bereiken, gecombineerd
met een hoge getransporteerde
energie-inhoud. Vaak komt
het pas met enige vertraging tot een
uitval, omdat de kleinere transiënten
de elektronische componenten versneld
verouderen en aldus de betrokken
toestellen op een sluipende
manier beschadigen.
8

Er is een ganse rij van oorzaken
die verantwoordelijk zijn voor
overspanningen in laagspannings-,
MSR-, data- en telecommunicatienetten.
Het grootste
gevaar gaat echter uit van de
vier volgende categorieën:
Directe blikseminslag
Als een bliksem rechtstreeks inslaat
op een gebouw met een externe bliksembeveiligingsinstallatie
of op geaarde
constructies op het dak (dakantenne,
satellietantenne, metalen
delen van het gebouw, enz.) dan
ontstaat er een spanningsverhoging
over de aardingsimpedantie en een
galvanische inkoppeling van hoge
deelbliksemstromen via de beschermingsgeleider
(PE) in de installatie in
het gebouw en de aangesloten
toestellen.
Bovendien kan een bliksem direct
inslaan op de leidingen van de
stroomvoorziening (bovengrondse
laagspanningslijnen) of op de datalijnen
en langs deze weg zeer hoge
deelbliksemstromen inkoppelen in
het gebouw.
Blikseminslag in de nabije
omgeving
Ook wanneer het gebouw zelf niet
rechtstreeks door de bliksem getroffen
wordt, kunnen blikseminslagen
in de nabije omgeving spanningspieken
veroorzaken in de installaties van
het gebouw. We onderscheiden drie
oorzaken van overspanningen in de
bekabeling van de elektrische installaties
en toestellen:
- galvanische inkoppeling: deelbliksemstromen
kunnen via de bodem
in de aardingsinstallatie van het gebouw
binnenkomen en aanzienlijke
schade veroorzaken
- inductieve inkoppeling: via het magnetische
veld rond het bliksemkanaal,
vooral in lange geleidende
lussen in gebouwen (deze werken
als antennes en bevorderen de inductieve
inkoppeling)
- capacitieve inkoppeling: door het
elektrische veld tussen twee punten
met een groot potentiaalverschil,
zoals bijvoorbeeld tussen een
bliksemkanaal en elektrische leidingen
Blikseminslag op grotere afstand
Zelfs blikseminslagen op afstanden
van meerdere honderden meter
kunnen nog aanzienlijke schade veroorzaken
in laagspannings- en datalijnen
via galvanische, inductieve of
capacitieve inkoppeling in de
aardingsinstallaties van gebouwen.
Zelfs bliksemontladingen in wolken
of tussen wolken onderling kunnen
via het bijbehorende elektromagnetische
veld spanningspieken inkoppelen
in leidingen.
Schakeloverspanningen
Schakeloverspanningen ontstaan
door schakelmanoeuvers (zowel in
als uit) op hoog- of laagspanning,
door het schakelen van inductieve en
capacitieve belastingen en door het
onderbreken van kortsluitstromen.
Vooral het uitschakelen van productie-installaties,
verlichtingssystemen
of transformatoren kan in nabijgelegen
elektrische toestellen beschadiging
tot gevolg hebben.
K/
Grootte van de storingen In LS-netten
Overspanningsfactor
30
26
22
18
14
Schakeloverspanningen
Tijdelijke spanningsverhogingen
Bliksemoverspanningen
Û r
v
6000
(IV)
4000
(III)
=
isolatiestootspanning/
installatiecategorie
10
6
2
Harmonischen
Langzame en snelle spanningsveranderingen
Spanningsdalingen
Korte onderbrekingen
2500
(II)
1500
(I)
9

Het gevaar voor overspanningsschade
verkleinen door het toepassen van bliksembeveiligingszones
LPZ 0A
LPZ 0B
LPZ 1
LPZ 2
LPZ 3
Overspanning stapsgewijs
tot een ongevaarlijk niveau
reduceren
Het bliksembeveiligingszoneconcept
zoals beschreven in de internationale
norm IEC 61312-1 heeft bewezen
zinvol en doeltreffend te zijn. De basis
van dit concept is het principe
om overspanningen stapsgewijs te
reduceren tot een ongevaarlijk
niveau, vooraleer ze het eindtoestel
bereiken en daar schade kunnen
aanrichten. Om dat te realiseren
wordt het volledige energienet van
een gebouw onderverdeeld in bliksembeveiligingszones
(LPZ =
Lightning Protection Zone). Bij elke
overgang van één zone naar een
andere wordt een overspanningsafleider
geïnstalleerd, aangepast aan
de daar vereiste toepassingsklasse.
Een concept met talrijke
voordelen
De essentiële voordelen van dit concept
zijn:
Minimaliseren van inkoppelingen
in andere leidingsystemen door
het afleiden van de gevaarlijke,
energierijke bliksemstromen direct
op de plaats waar de leidingen
het gebouw binnenkomen.
Vermijden van storingen door
magnetische velden.
Eenvoudig en economisch plannen
van een individueel beveiligingsconcept
voor nieuwbouw,
uitbreiding of verbouwing.
Duidelijk gedefinieerde beveiligingszones
De bliksembeveiligingszones (LPZ)
worden van buiten naar binnen als
volgt gedefinieerd:
LPZ 0A
Het onbeschermde gebied buiten
het gebouw. Directe blikseminwerking,
geen afscherming tegen elektromagnetische
stoorpulsen LEMP
(Lightning Electromagnetic Pulse).
LPZ 0B
Door een externe bliksembeveiligingsinstallatie
beschermd gebied.
Geen bescherming tegen LEMP.
LPZ 1
Zone binnenin het gebouw. Geringe
deelbliksemenergieën mogelijk.
LPZ 2
Zone binnenin het gebouw. Geringe
overspanningen mogelijk.
LPZ 3
Zone binnenin het gebouw (kan
ook de metalen behuizing van een
verbruiker zijn). Geen stoorpulsen
door LEMP, noch overspanningen
aanwezig.
De basisvoorwaarde voor een bliksembeveiligingszoneconcept
is een
correct uitgevoerd potentiaalvereffeningssysteem,
aangevuld met afleiders
op de overgang van LPZ 0 naar
LPZ 1, om zo de bliksembeveiligingspotentiaalvereffening
te realiseren.
10

Selectieve overspanningsbeveiliging
tot in de perfectie
De overspanningsbeveiligingen van
OBO zijn onderverdeeld in drie klassen
B, C en D, met verschillende
eisen naargelang de plaats van
installatie, het beschermingsniveau
en de stootstroombelastbaarheid.
Het doel van deze indeling is een
selectieve overspanningsbeveiliging,
die bij een zo laag mogelijke restspanning
een hoog energieabsorptievermogen
garandeert.
De indeling komt overeen met de
bepalingen in de DIN VDE 0675,
deel 6 (ontwerp 11.89) A1 en A2. In
deze norm zijn constructierichtlijnen,
vereisten en tests vastgelegd voor
overspanningsafleiders die gebruikt
worden in wisselstroomnetten met
nominale spanningen tot 1000 V en
nominale frequenties tussen 50 en
60 Hz.
Een overzicht van de classificatie
van de apparaten vindt u in de tabel
op deze pagina. Ze verduidelijkt
tevens welke OBO overspanningsbeveiligingen
op welke plaatsen in
het energienet moeten worden ingebouwd.
Toepassingsklasse
volgens DIN VDE 0675,
deel 6 (ontwerp 11.89)
A1, A2
Functie
Max. restspanning opgegeven
door de overspanningscategorie
volgens
DIN VDE 0110-1
Type beveiliging OBO
B
Overspanningsbeveiliging voor de bliksembeveiligingspotentiaalvereffening
volgens DIN VDE
0185-100 bij directe of nabije blikseminslagen.
LPZ 0 --> 1
Grofbeveiliging
III (4 KV)
MC 50-B VDE
MC 125-B NPE
V 25-B+C
C
Overspanningsbeveiliging volgens DIN VDE
0100-443, voor de bescherming tegen langs het
voedingsnet binnenkomende overspanningen
ten gevolge van blikseminslagen op afstand of
schakelhandelingen.
LPZ 1 --> 2
Middenbeveiliging
II (2,5 KV) V 20-C
V 25-B+C
D
Overspanningsbeveiliging voor de bescherming
tegen overspanning van verplaatsbare toestellen
aan stopcontacten
LPZ 2 --> 3
Fijnbeveiliging
I (1,5 KV) EP 220-D
CNS 3-D
VF-230-AC
SNS-D
UNS-D
KNS-D
Isolatiecoördinatie en beschermingsniveau in 230/400 V netsystemen
KV
6
5
4
Overspanningsbeveiligingscategorie
IV,
bijv. bij het binnenkomen
van het gebouw,
huisaansluitkast
Overspanningsbeveiligingscategorie
III, bijv.
hoofdverdeelbord
Overspanningsbeveiligingscategorie
II, bijv. verdeelbord,
onderverdeelbord
Overspanningsbeveiligingscategorie
I,
bijv. eindverbruikers
3
2
1
Toepassingsklasse
B,
type MC 50-B VDE
Toepassingsklasse
C,
type V 20-C
Toepassingsklasse
D, type
CNS-D
Vereist beschermingsniveau (overspanningsbeveiligingscategorie volgens DIN VDE 0110, deel 1 (4/97); IEC 60364-4-44)
Beschermingsniveau van de OBO overspanningsafleiders
11