Op vreemde grond - Kerk in Actie

More documents

Recommendations

Info

4 OP VREEMDE GROND | 2011 1 ‘Commercial Avenue’ We wachten op onze kip in een restaurant aan de Commercial avenue in Bamenda. Tien dominees: vier Hollanders, drie Hongaren en drie Kameroenezen. Het is al de twaalfde dag van de uitwisseling. Het balkon op de eerste verdieping biedt uitzicht op de drukke straat. We kijken vrijmoedig want wie ziet ons? We kijken en wat zien we? Verkeerschaos; gele autowrakken die als taxi dienen; honderden brommers met dito doel; hoogoplopende ruzies; straathandel, dames in kleurige, chique tenues; puisant rijke, snelle jongens met mobieltjes en laptops. We kijken terwijl we ongezien blijven. Wie landt op Douala International Airport komt aan in een andere wereld. ‘Typisch Afrika’; ‘met niets te vergelijken’ zeggen we later, maar in de confrontatie met deze vreemde wereld is vergelijken het eerste wat we doen. Beeld voor beeld: een oude auto (toen ik 20 was had ik ook zo’n Toyota...), een moskee (het lijkt wel Egypte - die minaret, de drukte); de enorme hoeveelheden kinderen (net als in Kenia van de zomer); de handkarren; (die had je bij ons vroeger ook...). Amper aangekomen in de chaotische wereldstad zoeken we zo snel mogelijk rustpunten, oriëntatiepunten van waaruit we de warboel aan beelden in alle rust kunnen beschouwen. Bij een pizza en Frans bier in een Grieks restaurant (tegen de achtergrond van een muurschildering waarop de witte toren van Thessaloniki), vinden we de goede sim-card en bellen naar huis, (ja anders ja, warm, alles goed). Daarna een Franse supermarkt met gecertificeerd bronwater, bier (Mützig - Bière d’Alsace) en Coca Cola en een goed bed onder een airco in een missiepost. Daar, in het zwembad, daalt voor het eerst iets van rust neer. Wij hebben niets te vrezen, we zullen ons niet verliezen, want we weten wat ons eigen is en vreemd. Reizen naar Afrika wordt aan het eind van de 19 de eeuw populair. Aanvankelijk zijn het vooral schrijvers en dichters die de exotische Oriënt bezoeken, om te beginnen Egypte. Hun eerste kennismaking is een verwarrende ervaring. Gustave Flaubert (1821-1880) schrijft bij zijn bezoek aan de ‘exotische Oriënt’, Egypte in 1850: ‘Wat kan ik erover zeggen? Wat kan ik je schrijven? Ik ben amper bekomen van mijn eerste verblinding... ieder detail komt op je af om je vast te pakken; het knijpt je samen; en hoe meer je je erop concentreert hoe minder je het geheel begrijpt...‘ Juist dat laatste verlangt de reiziger. Is er een punt waar vandaan het geheel kan worden gevat, overzien, geordend? In Cairo wordt een letterlijk uitzichtpunt gevonden. De grote piramide van Giza, net buiten de stad, is tegen het einde van de 19de eeuw één van de favoriete bestemmingen voor de Europese reiziger, zoals de Olijfberg voor de moderne Jeruzalem-pelgrim. Bedoeïenen fungeren als dragers om de aristocratische Europese reizigers en hun uitrusting (met daarin de sinds de jaren 40 van die eeuw onmisbaar geworden camera) naar de top te brengen en hen zo het gewenste perspectief over de hun vreemde wereld te geven. “Het gezichtspunt (‘Point of view’) was niet alleen een aparte plek, buiten of boven de wereld; het was idealiter een positie vanwaar, (...) je kon zien zonder te worden gezien. De fotograaf, onzichtbaar onder zijn zwarte doek terwijl hij de wereld beschouwde door de blik van zijn camera, kenmerkt de soort aanwezigheid die de Europeaan in het Midden Oosten verlangd werd, zowel als toerist, schrijver of, zoals we zullen zien als koloniale macht.” De camera is het onmisbare instrument om de vreemde wereld te ordenen. Door haar objectief komt het beeld tot stand dat voor het ordenen noodzakelijk is. Een helder en duidelijk perspectief is het eerste wat nodig is om de vreemde nieuwe wereld te kunnen duiden. Maar hoezeer we ook proberen de andere wereld, ons beeld te ordenen en te bevatten, we weten dat de miljarden beelden, die sinds de uitvinding van de eerste camera in 1839 zijn gemaakt, nooit meer kunnen zijn dan de onderstreping van onze eigenheid, hoezeer we juist de eigenheid van de ander proberen vast te leggen. Honderden foto’s worden bij thuiskomst getoond om te laten zien hoe anders het ‘daar’ is: ‘dat zie je bij ons niet’; ‘kijk, ze geloven daar nog volop in hekserij’; ‘daar zitten de kerken nog vol, maar luister liever niet naar de preken’; ‘zie toch wat een armoede; hoe goed hebben wij het niet...’ Met de beelden zeggen we alles over onszelf. Onze foto’s bevestigen een waarheid zo oud als de wereld zelf: hoe we ook pogen, de ander zullen we nooit anders leren kennen dan door het beeld dat wij maken en dus als beeld van onszelf. Is daarom juist dat gebod zo fundamenteel: ‘Gij zult U geen gesneden beeld maken?’ “Als je deze inboorlingen ontmoet en de ontzettende overmacht waartegen ze te strijden hadden in overweging neemt, ben je verwonderd hoe ze het hebben aangelegd dit alles te overleven. Enkel beschermd door schuilplaatsen uit leem en gras gemaakt, door enkele kledingstukken die ze uit dierenhuiden en boomschors vervaardigden hebben ze met een klimaat te worstelen dat of te heet of te koud is, of te droog of te vochtig, of dat al deze uitersten in vlugge opeenvolging vertoont, samen met veelvuldige wervelstormen van een vreselijke kracht met ontstellende gevolgen. (...). En niet alleen dat, maar ook tegen leproosheid en slaapziekte oerwoudkoorts en zwartwaterkoorts, tegen de giftige steken van duizend verschillende insecten, tegen de moordende beten van adders, cobras, najas, groene mambas en zwarte mambas. Hun wapens zijn werkelijk belachelijk. Speelgoed gelijkende bogen en pijlen, knuppels, speren en messen is al wat ze kunnen maken uit hout en uit het weinige ijzer dat ze tegen hoge prijzen van hun medicijnmeesters of van handelaars krijgen.” “Als je deze vertegenwoordigers van de vroegste mensheid kon leren kennen, en de moed, het geduld, de vernuftige wijze van toevlucht waarmee ze blijmoedig hun hard bestaan onder ogen zien en gezelligheid en schoonheid veraangenamen, kon realiseren, zou je ongetwijfeld trachten om op hen te lijken en zou je hen moeten bewonderen.” (E & A. Gatti - Zo is Afrika; Amsterdam Wereldbibliotheek, 1947. (Vertaling uit het Engels.))
OP VREEMDE GROND | 2011 5 “Het is dan ook niet in die half verwesterde steden, waar veel Afrikanen onze eigen ondeugden - hebzucht en bureaucratie - in verhevigde mate hebben overgenomen, dat u het echte Afrika, althans het meest sympathieke Afrika zult leren kennen. Mocht u in die steden gevoelens van superioriteit en ergernis voelen opkomen en de neiging om neer te kijken op ‘het rommeltje’ dat ‘ze‘ ervan gemaakt hebben, dan is het wellicht raadzaam om snel weer eens naar het platteland te gaan, dat eindeloze, in onze ogen vaak zo arme, nog altijd wat mysterieuze Afrikaanse binnenland. Daar vooral kunt u nog kennismaken met mensen wier levenswijze in duizenden jaren niet of nauwelijks veranderde; zij houden ons een spiegel voor van een leven in eenheid met een vaak onbarmhartige natuur, een eenheid die wij volledig zijn kwijtgeraakt. Ongewild confronteren ze ons met onszelf en met de vraag wat onze materiële vooruitgang betekent in het licht van dit zo volledig andere leven. De vraag of en waarom wij ons met deze mensen moeten of mogen bemoeien, zal u wellicht nog enige tijd blijven achtervolgen (...)” (Ad van Bentum in de inleiding op de Reisgids Niger/Nigeria/ Kameroen, Dominicus 1ste druk 1993, p. 14)
Page 1 and 2: Op vreemde grond Gedachten en beeld
Page 3: OP VREEMDE GROND | 2011 3 Inleiding
Page 7 and 8: OP VREEMDE GROND | 2011 7 dit luipa
Page 9 and 10: OP VREEMDE GROND | 2011 9 Martin Bu
Page 11 and 12: OP VREEMDE GROND | 2011 11
Page 13 and 14: OP VREEMDE GROND | 2011 13 licht va
Page 15 and 16: OP VREEMDE GROND | 2011 15 druppels
Page 17 and 18: OP VREEMDE GROND | 2011 17 Janet he
Page 19 and 20: OP VREEMDE GROND | 2011 19 wrakke b

Op vreemde grond - Kerk in Actie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?