DE RIVIER MAAKT DE STAD - Leiedal

DE RIVIER
MAAKT
DE STAD
Visie voor de Leieboorden Kortrijk

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
VOORWOORD
E RIVIER
AAKT
Nu het stof van de Leiewerken gaat liggen en Kortrijk zijn rivier terug kan
omarmen, dient zich een uitermate boeiende uitdaging aan. Hoe kunnen de
vrijgekomen terreinen langs de rivier zo goed mogelijk ingevuld worden? Welke
stedenbouwkundige en architecturale kwaliteit zullen deze ontwikkelingen uitstralen?
De antwoorden hierop zullen voor de komende decennia het beeld bepalen van de
Leieboorden. En dus ook van onze stad.
Medewerkers van onze directie Stadsplanning hebben een ambitieus team gevormd met
deskundigen van de intercommunale Leiedal en van het architectenbureau HUB.
Ze hebben nagedacht, bestudeerd, gebrainstormd, geschetst, gewikt, gewogen en goed
bevonden. Het resultaat mag er inderdaad zijn. Een ontwikkelingskader voor maar liefst
12 beeldbepalende sites langs de Leieboorden. De grote lijnen zijn getrokken. Dit werk is af.
En nu begint het werk…
De gewenste ontwikkelingen zijn geschetst. Nu moeten ze verder verfijnd en concreet
ingevuld worden. Met inventieve, kwaliteitsvolle oplossingen. Met gedurfde, knappe
architectuur. Met groenzones en gezinsvriendelijke woonwijken. Op maat van Kortrijk,
geen grootstad maar een warme centrumstad.
De stad zal dit werk niet alleen aanpakken. Nu zijn ook vele anderen aan zet. Ingenieurs en
architecten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven, grondeigenaars, buurtbewoners en
allen die onze stad en onze rivier genegen zijn. Mogen zij hun beste talenten aanwenden
om het toekomstbeeld van de Leieboorden te maken. Samen bouwen we onze stad.
Wout Maddens
Schepen van stedenbouw en ruimtelijke ordening Kortrijk
3

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Als het stof om je hoofd
is verdwenen…
De verbredingswerken aan de Leie zijn nagenoeg voltooid. Nu het stof stilaan gaat liggen
wordt duidelijk welke kwaliteiten de vernieuwde Leieboorden aan de stad toevoegen.
Er zijn de vernieuwde kades waar fietsers en wandelaars gretig gebruik van maken.
De nieuwe groenzones zijn aangename rustpunten geworden waar jong en oud graag
vertoeft en de nieuwe bruggen leggen de link tussen beide oevers. Oevers waarlangs
enorme ontwikkelingsmogelijkheden zijn ontstaan. In totaal gaat het om 12 aanzienlijke
sites die een gigantische bebouwbare oppervlakte vertegenwoordigen.
Gezien deze sites het nieuwe gezicht van de stad zullen vormen, dienen de nieuwe
ontwikkelingen met de grootste zorg en in nauwe relatie tot de omliggende wijk en de stad
vorm te krijgen.
4

DE RIVIER
MAAKT
DE STAD
De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Cijfers
• 6 km nieuwe kades
• 7 nieuwe bruggen
• 12 te ontwikkelen sites
• Totale oppervlakte: +/- 23 ha
+/- 175.000 m² ontwikkelbare
oppervlakte: waarvan 140.000 m²
wonen en 35.000 m² handel,
kantoren en diensten
• Nieuw stadsdeel met:
Ongeveer 1000 woningen en 2200
nieuwe bewoners aan de Leiekant
5

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Een gigantisch
ontwikkelingspotentieel
Langs de Leie bevinden zich 12 zones die de komende jaren in ontwikkeling zullen komen.
De ontwikkelingen zullen niet alleen het gezicht van de stad mee vormgeven, ze bieden
ook een unieke groeikans.
De stad wenst hierbij duidelijk de kaart te trekken van wonen, maar zeker niet uitsluitend.
De stad wil een mix van stedelijke functies mogelijk maken langs het water.
De 12 sites bieden door hun unieke ligging stuk voor stuk opportuniteiten voor
kwaliteitsvolle ontwikkelingen. De stad wenst iedere ontwikkelaar dan ook te stimuleren
om zich in te schakelen binnen een totaalvisie, waarbij de ontwikkelingen naast de
vernieuwde kades eenzelfde hoge kwaliteit en uitstraling krijgen.
Dit stelt iedere individuele ontwikkelaar voor de bijzondere uitdaging: een project
realiseren dat kwaliteit uitstraalt en zich naadloos inschakelt in het Kortrijkse stadsweefsel.
Zo kan een nieuwe stad aan de Leie stap voor stap vorm krijgen. De Leieboorden moeten
dan ook een bruisend stadsdeel worden, voor stedelijke activiteiten en waar mensen elkaar
ontmoeten.
6

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
DE RIVIER
7

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
De 12 sites
1. Blekerij
2. Weide
3. Doornstraat
4. Havenkaai
5. Vlasmuseum
6. Eilandtip
7. De Kien
8. Heilig Hart
9. Diksmuidekaai
10. Sint-Amandscollege
11. Broelparking
12. Minister Liebaertlaan
1
3
4
5
7
6
9
8
10
11
12
2
8

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
9

DE RIV
MAAK
DE ST
De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
10

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
IER
T
AD
Nood aan een totaalvisie
Als we de ontwikkelingsmogelijkheden voor de 12 sites even samenbrengen dan zijn
deze indrukwekkend! De hoeveelheid bebouwbare oppervlakte is zo groot dat ze een
belangrijk deel van de toekomstige ontwikkelingen voor Kortrijk kan opvangen.
Ook kwaliteit bij de ontwikkelingen vormt een cruciaal aandachtspunt. In het verleden
gebeurden langs de Leie een aantal ontwikkelingen die weinig bijdragen tot de algemene
beeldkwaliteit en de beleving van de stad. De overheid heeft voor de heraanleg van de
Leieoevers bijzonder veel zorg besteed aan een kwalitatieve aanleg. Diezelfde zorg en aandacht
voor kwaliteit verwachten we dan ook terug te vinden bij iedere nieuwe ontwikkeling.
Doordat de kwantitatieve en kwalitatieve probleemstellingen het individuele perceel
overstijgen oordeelde de stad dat er nood was aan een totaalvisie.
In 2009 werd een eerste workshop georganiseerd in aanwezigheid van de ex-Vlaams
Bouwmeester bOb Van Reeth. Op deze workshop werden de krijtlijnen voor de globale
visie uitgezet. De stadsdiensten werkten ism de intercommuncale Leiedal en het
studiebureau HUB de studie ‘Ontwikkelingskader Leieboorden’ uit.
De studie werd begin 2011 afgerond en schetst een totaalbeeld voor de toekomstige
ontwikkelingen langs de vernieuwde Leieboorden. Vertrekkend vanuit de totaalvisie wordt
voor iedere site een kader aangereikt dat rekening houdt met de kwaliteiten en potenties
van de plek en de omgeving.
Deze totaalvisie biedt een uitdagend kader aan waarbinnen kwalitatieve projecten kunnen
ontwikkeld worden op maat van de plek, de wijk en de stad.
11

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Verweven met de stad
Het uitwerken van een ontwikkelingskader voor de Leieboorden is een
perceelsoverschrijdende opgave. De ‘waterkant’ is té strategisch en de percelen
té groot om dit zonder globale visie te bekijken. Daarom wordt vertrokken
vanuit het weefsel en de noden van de stad. Dit stadsweefsel in niet overal
identiek. Naargelang de context is een andere soort ontwikkeling mogelijk:
1. bouwblokken herstellen
De historische binnenstad van Kortrijk is, zoals
veel steden, opgebouwd uit bouwblokken.
Ondanks de vele transformaties die de stad door
de eeuwen heen onderging, blijft het bouwblok
tot op vandaag nog steeds dé bouwsteen van de
stadskern van Kortrijk.
Waar mogelijk dient dus voortgebouwd te worden
op de structuur van het bouwblok. Zo schakelt de
nieuwe ontwikkeling zich organisch in binnen de
bestaande stadsstructuur.
2. nieuwe ontwikkelingszones
Aan de 2 uiteinden van het studiegebied wordt
geopteerd voor een open stedelijk landschap.
Groen krijgt er extra ruimte. Nieuwe gebouwen
passen zich in binnen deze open en groene
verbindende zones.
12

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
3. zuurstof voor de stad
In bepaalde zones is de bouwblokstructuur minder
prominent aanwezig. Door de Leiewerken, maar
ook door het wegtrekken van grootschalige
economische activiteiten komen grote percelen
vrij. Voor deze zones moet niet meteen
voortgebouwd worden op de structuur van een
grootschalig bouwblok. Dergelijke sites bieden
de unieke kans om zuurstof toe te voegen aan
de stad. In deze zones wordt bewust gekozen
voor het realiseren van kleinschalige entiteiten
waartussen kleine pleinen en groenzones worden
gecreëerd. Ze vormen aangename fiets- en
wandelverbindingen binnen de wijk en sluiten ook
aan op bestaande verbindingen in de binnenstad.
13

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden KortrijkDE RIVIER
14
MAAKT

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
15

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Op maat van Kortrijk
Kortrijk is door de geschiedenis heen gegroeid vanuit bouwblokken.
Hoogbouw is de uitzondering. En dat willen we zo houden.
De nieuwe ontwikkelingen dienen zich in te schakelen binnen het bestaande stadsweefsel.
Elke ontwikkeling dient dan ook rekening te houden met de plek, de wijk en de stad.
Door rekening te houden met het bestaande stadsweefsel zijn heel wat sites uitermate
geschikt om gezinswoningen met een stadstuin te realiseren. Zo worden de Leieboorden
een omgeving waar jonge gezinnen een plek krijgen.
16

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
E STAD
17

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Verbonden met de Leie
De nieuwe ontwikkelingen langs de Leieboorden vormen de unieke kans om de
verschillende stadswijken dichter bij de Leie te brengen.
In plaats van een nieuwe barrière te gaan optrekken tussen de wijken en de Leie, dienen
de nieuwe ontwikkelingen zich organisch in te schakelen in het stadsweefsel. Hierdoor
ontstaan nieuwe verbindingen binnen de wijk zelf en met de rest van de stad. Door
het oordeelkundig inplanten van nieuwe bebouwing ontstaan nieuwe belevingszones
waardoor de Leie tot diep in de wijk voelbaar een beleefbaar wordt.
18

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
DE RIVIER19

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
E RIVIER
AAKT
E STAD
20

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Beleef de Leie
Wie langs de Leieboorden flaneert ziet dat Kortrijk een nieuwe aanblik kreeg.
De kwaliteit van de architectuur, de extra groenzones, de verschillende nieuwe
functies, zoals vrije tijd, cultuur, horeca,… zijn extra’s voor de wijk en de stad.
Budabeach is een oase van groen om te rusten, te sporten, te feesten. De skatebowl biedt
de jongeren de mogelijkheid om zich uit te leven. Binnenkort opent het Vlasmuseum zijn
deuren. De sportkooi bij de Noordbrug, de nieuwe aangelegde kaden, de groene zone op
de top van het eiland, enz… zijn prachtige plekken om de Leie van nabij te beleven.
Deze troeven stralen ook af op de aanpalende wijken. Wonen wordt er aantrekkelijker.
De toekomstige projecten moeten deze beleving langs de Leieboorden versterken.
21

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
22
DE STAD
MAAKT
DE RIVIE

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Ideale woonomgeving
Kortrijk, net groot genoeg voor stedelijkheid, net klein genoeg om het gezellig te
houden. De stad heeft diverse functies en appelleert aan verschillende doelgroepen.
Voor hen wil Kortrijk vooral een warme stad zijn.
In het bijzonder voor jonge gezinnen die zoeken naar een huis met wat private
buitenruimte, in een aangename omgeving. Voor hen promoot de stad de rijwoningen.
Die zullen er dus ook komen op de verschillende sites. In de omgeving zijn er scholen,
crèches en parken.
23

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
‘A’rchitectuur
De nieuwe bruggen zijn stuk voor stuk blikvangers en de kades en de omliggende
zones werden met de meeste zorg ontworpen en uitgevoerd. De Leiewerken hebben
ervoor gezorgd dat de Leie terug een centrale plaats krijgt in onze stad. Een plaats
waar iedere Kortrijkzaan trots op is.
De stad Kortrijk wenst iedere ontwikkelaar te stimuleren om zich in te schakelen binnen
een totaalvisie waarbij de ontwikkelingen naast de vernieuwde kades eenzelfde hoge
kwaliteit en uitstraling krijgen.
Gezien deze nieuwe ontwikkelingen een belangrijk onderdeel zullen uitmaken van
het nieuwe gezicht van de stad, wil de stad Kortrijk iedere ontwikkelaar en ontwerper
stimuleren om deze bijzondere uitdaging aan te gaan. De stad wenst op deze unieke
locaties dan ook de lat hoog te leggen. Iedere ontwikkeling moet er één zijn waar
architectuur met een grote ‘A’ een plaats krijgt. Geen spektakelarchitectuur, maar kwalitatief
hoge architectuur die zich inschakelt in de totaalvisie en het globale beeld versterkt en
ondersteunt.
24
TAD
KT
IVIER

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
25

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
26

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
DE RIVIER
MAAKT
DE STAD
Een blik op de toekomst
De studie Leieboorden reikt een ontwikkelingskader aan voor de toekomstige
ontwikkelingen. Vertrekkend vanuit de totaalvisie wordt voor iedere locatie
een ontwikkelingsmogelijkheid bepaald: hoogte gebouwen, inplanting, groen,
verbindingen,…
Op basis van de werkschema’s en maquettes werden diverse simulaties gemaakt.
De simulatie geven een eerste blik op hoe de Leieboorden er in de toekomst kunnen
uitzien. De simulaties geven geen exact beeld. Ze zijn een eerste uitdrukking van de maat
en kwaliteit die de Stad Kortrijk wenst na te streven.
27

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Kortrijk Weide en site Blekerij
28

Kl. Marktstr
Markebeek
29

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Havenkaai en Doornstraat
30

Kl. Marktstr
Markebeek
31

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Havenkaai en Doornstraat
32

Kl. Marktstr
Markebeek
33

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Havenkaai en Doornstraat
34

Kl. Marktstr
Markebeek
35

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Vlasmuseum
36

Kl. Marktstr
Markebeek
37

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Eilandtip
38

Kl. Marktstr
Markebeek
39

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site De Kien
40

Kl. Marktstr
Markebeek
41

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Heilig Hart
42

Kl. Marktstr
Markebeek
43

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Diksmuidekaai
44

Kl. Marktstr
Markebeek
45

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site St-Amand en IJzerkaai
46

Kl. Marktstr
Markebeek
47

De rivier maakt de stad - Visie voor de Leieboorden Kortrijk
Site Liebaertlaan
48

Kl. Marktstr
Markebeek
49

colofon
Een realisatie van de Stad Kortrijk - Directie Stadsplanning en -ontwikkeling en de Strategische cel
Op basis van de studie “Ontwikkelingskader Leieboorden Kortrijk” door Leiedal en HUB in opdracht van de Stad Kortrijk
Teksten: Dries Baekelandt in samenwerking met Frans Van Den Bossche en Pol Hiergens
Vormgeving: Yves Debaes, Team Communicatie
Fotografie: Stad Kortrijk, Frédéric Guerdin, Leiedal / Henderyckx luchtfotografie (pag. 6, 7 & 9) en Thomas Depaepe (pag. 4, 5, 14 & 25 - www.crepusculum.be)
Illustraties: Maarten Gheysen (Leiedal)
Simulaties: Polygon Graphics (www.polygongraphics.be)

E RIVIER
AAKT