Volledig artikel - Passiefhuismarkt

ENERGIEZUINIGE HUIZEN
‘Groen’ mag dan een hype zijn,
onze woningen zijn nog
allerminst energiezuinig.
Merkwaardig, want de
technologie is aanwezig om een
huis volledig zelfvoorzienend te
maken op energiegebied.
Maar daar komt verandering in:
the times they are a-changin.
NNatuurlijk kijkt de gemiddelde Nederlander
glimlachend naar het half in grond en gras
ingepakte hobbit ecohouse, de koepelwoningen
van de Franse firma Domespace die
meedraaien met de zon en de markante, met
natuurlijke en gerecyclede materialen
gebouwde ‘earthships’. Natuurlijk dromen
we wel eens van een drijvende woning, powered
by wind- en zonne-energie. Maar voor de
gemiddelde consument ging zo’n energiezuinige
huisvesting veel te ver: het was meer
iets voor eco-fanaten. Bovendien liep het
fenomeen ecohuis vast in de zogenoemde
circle of blame. De consument vroeg niet naar
een ecohuis omdat er geen aanbod was, en
de projectontwikkelaars en andere huizenbouwers
brachten geen ecohuizen op de
markt omdat er geen vraag naar leek te
bestaan.
Die vicieuze cirkel staat op het punt doorbroken
te worden. Energiezuinige woningen
of energieneutrale huizen (de woning produceert
evenveel energie als het verbruikt) hoeven
geen half-ondergrondse bouwsels te zijn
of een energie-efficiënte doos zonder uitstulpingen.
En de tijd dat er wel ecohuizen of
energiezuinige woningen beschikbaar zijn
voor particulieren die graag ‘groen’ willen
wonen, is nabij. Gemeenten en corporaties
krijgen steeds meer oog voor duurzaamheid.
In heel het land borrelen plannen op voor
duurzame wijken, waarbij elke initiatiefnemer
graag ‘de meest duurzame wijk van
Nederland’ wil realiseren.
Maar energiezuinige woningen zijn nog
maar het begin van de duurzame revolutie in
de bouw. In de toekomst zullen nieuwbouwwoningen
in hun eigen energiebehoefte
kunnen voorzien. En met het surplus aan
opgewekte elektriciteit laad je gratis de elektrische
auto op, als die op dat moment tenminste
al een plekje in de garage heeft gekregen.
De technologie is er al, de interesse bij
de meer milieubewuste consument ook. Eén
vraag blijft over. Waar wachten we op?
14 VIVENDA

Het ‘groene’ wonen
VIVENDA 15

ENERGIEZUINIGE HUIZEN
‘Nederland loopt achter
de muziek aan’
In Duitsland en Scandinavië worden ze al veelvuldig gebouwd, in Nederland wilde het niet echt
vlotten met de bouw van zeer energiezuinige passiefhuizen. Maar dat gaat op korte termijn
veranderen, aldus Erik Franke, architect en voorzitter van de Stichting PassiefHuis Holland.
Het fenomeen passiefhuizen kan nog steeds een goede reclame -
campagne gebruiken. Laat het woord vallen in een gesprek en de kans
is groot dat de andere partij je vragend aankijkt. Hoe kan een huis passief
zijn? Het concept is echter niet zo moeilijk te begrijpen. Passiefhuizen
zijn de grote schrik van de energie- en gasleveranciers. De Nederlanders
leven nu nog voor 99% in klassieke woningen die actief, met behulp
van externe energiebronnen, verwarmd of gekoeld worden. De kachel,
de centrale verwarming, de airco, et cetera. De passiefhuizen zijn zo
extreem goed geïsoleerd dat die actieve verwarming of koeling – in
winter en zomer – vrijwel niet meer nodig is. Daarnaast maken ze slim
gebruik van gratis verwarmingsbronnen in de woning, zoals binnen -
vallend zonlicht, de warmte die apparaten afgeven en zelfs de lichaamswarmte
van de bewoners. Bewoners van passiefhuizen hoeven zich dan
ook niet veel zorgen meer te maken over de stijgende gasprijzen of
energietarieven: de verwarmingskosten zullen direct 80 tot 85% láger
uitvallen dan bij een klassieke woning.
De prestaties van passiefhuizen mogen dan – op papier in ieder geval –
indrukwekkend zijn, in Nederland zijn er nog maar enkele tientallen
van gebouwd. Wie het idee heeft dat Nederland hard aan de weg
timmert op het gebied van duurzaam wonen, hoeft voor de bijstelling
van dat beeld maar even over de grenzen te kijken. In Duitsland,
Oostenrijk en de Scandinavische landen is het concept veel meer
aangeslagen en is het al bij vele tienduizenden woningen succesvol
toegepast. Een kromme situatie, vindt ook architect Erik Franke van de
CONCEPT MET ZWEEDSE ROOTS
De geschiedenis van de passiefhuizen gaat terug tot de jaren tachtig van de vorige
eeuw, toen Zweedse onderzoekers aan de slag gingen met de vraag: welke
materialen en bouwmethoden voldoen het beste in een bepaalde klimatologische
zone? Dr. Wolfgang Feist en architect Karl-Heinz Fingerling borduurden hierop
verder en voegden aan het concept ook producten als drievoudig geïsoleerde ramen
en diensten als het onderhoud aan de warmteterugwinning- en ventilatiesystemen
aan toe. Typerend voor passiefhuizen is de goede thermische isolatie, een
zorgvuldige plaatsing daarvan, koudebrugvrije constructies (koude lekt niet naar
binnen via kozijnen en dergelijke), een luchtdichte, lekvrije constructie en
comfortventilatie.
Stichting PassiefHuis Holland. Als frontman van die stichting heeft hij
zichzelf opgezadeld met de missie om passiefhuizen voor een breed
publiek bereikbaar te maken. En met breed bedoelt Franke ook echt
‘breed’. “Veel mensen denken dat passiefhuizen iets zijn voor yuppen
of groene freaks,” zegt hij. “Maar niets is minder waar. Er worden
passiefhuizen ontwikkeld voor de sociale huursector, voor starters,
senioren en kopers van kavels. Iedereen dus.”
Waarom blijft Nederland zo achter op het gebied van passiefhuizen?
“Dat heeft alles te maken met de manier waarop de woningmarkt in
elkaar steekt. In het buitenland domineert het particulier opdrachtgever -
schap de bouwwereld. Milieubewuste opdrachtgevers hebben vanuit
hun eigen overtuiging opdracht gegeven tot de bouw van passiefhuizen.
In Nederland domineren de projectontwikkelaars en corporaties. Die
bepalen wat er wordt gebouwd en sturen vooral op prijs en aanbod.
Ze hebben minder oog voor de uiteindelijke gebruiker van de
woning, de kwaliteit ervan en een duurzame toekomst. Dat is de reden
waarom Nederland al meer dan tien jaar achter de muziek aanloopt.”
De doorsnee consument zal denken: ‘Leuk die passiefhuizen, maar wat
gaat me dat kosten?’
“De extra bouwkosten zijn natuurlijk afhankelijk van de keuze voor
de materialen en de toegepaste bouwmethoden. Bij een appartement
moet je denken aan 8.000 tot 12.000 euro extra kosten. Bij een rijtjeswoning
ben ik van mening dat je bij een uitgekiend ontwerp zelfs
geen euro meer hoeft neer te tellen, mits je kiest voor een grote mate
van prefabricage. De ervaring met grote vrijstaande woningen leert dat
dit je op een meerprijs van 30.000 tot 35.000 euro komt te staan. Die
investering zul je in tien tot vijftien jaar terugverdienen door de lagere
energierekening. En dan is het hogere comfortniveau van het passiefhuis
niet in berekening meegenomen.”
Nederland is nogal passief geweest op het gebied van passiefhuizen.
Hoe is de situatie nu?
“Bij opdrachtgevers als woningcorporaties en gemeentes beginnen de
opdrachten voor passiefhuizen los te komen. Momenteel zit de bouw
van in totaal 1.400 passiefhuizen in de pijplijn. Almere krijgt de primeur
van de eerste seriematige bouw van passiefhuizen in het Columbus -
16 VIVENDA

‘Passiefhuizen zijn in 2015 de
norm bij nieuwbouw’
kwartier. Het gaat daarbij in totaal om 103 zeer energiezuinige huizen.
Zelf zijn we onder andere betrokken bij de bouw van 30 passiefhuizen,
waaronder 16 all-electric starterswoningen in het dorpje Wissenkerke in
de gemeente Noord-Beveland. Een ander groot project is de eerste
grootschalige passiefhuisrenovatie van 246 huurwoningen van de
woning corporatie Aramis AlleeWonen in De Kroeven in Roozendaal.
Deze huurwoningen worden dan op het energiezuinige niveau van
een passiefhuis gebracht.”
Ben je bij het ontwerp van een passiefhuis niet ontzettend beperkt in je
mogelijkheden?
“Het is niet zo heel moeilijk om een zeer energiezuinige woning te
ontwerpen. Gooi er een laag aarde overheen of zet er een stolp op, en
je hebt een zeer energiezuinige woning. Maar dat is natuurlijk niet de
bedoeling. Er is tegenwoordig meer aandacht voor een mooie vormgeving
van een passiefhuis. Wel moet je een aantal uitgangspunten in je
achterhoofd houden. De positionering ten opzichte van de zon is een
belangrijk gegeven. Verder zijn tierelantijnen als dakkapellen en erkers,
elementen van de meer klassieke bouwstijlen, geen handige zaken als
je een energiezuinig huis wilt bouwen. Daarnaast nog een meer
technisch gegeven: de verhouding tussen het volume van de ruimte en
het vloeroppervlak moet in balans zijn. Hoe groter het aandeel van het
vloeroppervlak ten opzichte van het volume, hoe energiezuiniger de
woning.”
Een passiefhuis is geïsoleerd en helemaal dichtgekit, alsof het om een
ruimteschip of onderzeeboot gaat. Veel mensen zullen zich zorgen maken
over het binnenklimaat.
“Passiefhuizen zijn zeer goed kier- en winddicht, maar niet dichtgekit,
om maar weer een misverstand uit de weg te ruimen. Uit recente
onderzoeken van de TU Eindhoven naar het binnenklimaat van passiefhuizen,
blijkt dat deze op het punt van het binnenklimaat zeer goed
FOTO: HERMEN BUURMAN
scoren. De concentraties CO 2 , CO en fijnstof, vocht en formaldehyde
zijn dermate laag dat er altijd – ook zonder de ramen te hoeven
openen – sprake is van verse binnenlucht. En om meteen maar nog
een misverstand uit de weg te ruimen: de ramen in een passiefhuis
kunnen gewoon open voor wat extra frisse lucht. Ook psychologisch
gezien is dat belangrijk voor bewoners: het geeft je de macht om je
woonomgeving aan te passen.”
Hoe zie je de toekomst?
“Passiefhuizen zijn de toekomst. In 2015 zal het de norm zijn voor alle
nieuwbouwwoningen in de EU. Als alles volgens plan verloopt, zou
Nederland volgens de ambitie van ‘Meer Met Minder’ in 2020 ruim
3 miljoen passiefhuizen moeten tellen. En die ontwikkeling zet zich
nog verder door. Ik zie de passiefhuizen overigens als dé opmaat naar
de energieneutrale woningen. Dat is een woning die jaarlijks evenveel
energie opwekt als dat ze zelf verbruikt. Het is de bedoeling dat in
2019 alle nieuwbouwwoningen en nieuwe gebouwen in de EU
energieneutraal worden gebouwd.”
Dat is nogal wat. De bouwwereld zal zich drastisch moeten omvormen.
“Grote bedrijven als BAM Vastgoed en veel toeleverende bedrijven in
de bouw en installatietechniek zijn nu al bezig met de vraag op welke
wijze ze met hun diensten en producten kunnen bijdragen aan de
realisatie van passiefhuizen. Over de bouwbedrijven ben ik voorlopig
nog wel sceptisch. De vraag is of deze erin slagen om voldoende
kwaliteit te leveren, of dat we weer afglijden naar ‘mag het een onsje
minder’? Dat zou een gemiste kans zijn; we moeten onszelf de druk
opleggen om onze achterstand om te buigen naar een voorsprong.
Bewoners en gebruikers willen graag, nu de bouwwereld nog.”
Nog een tip?
“Een renovatie, verbouwing of het realiseren van een aanbouw is een
ideaal moment om na te denken over het omvormen van een bestaande
woning tot passiefwoning. Op zo’n moment ga je toch al investeren in
de kwaliteit van je woning. Nooit weg om dan eens advies in te
winnen over de omvorming van de woning tot passiefhuis.” ■
Voor meer info: www.passiefhuis.nl
VIVENDA 17

ENERGIEZUINIGE HUIZEN
Spelen met
kilowatts
Modern, met veel glas en voorzien van de 21e-eeuwse gemakken.
De passiefwoning van ecoloog Jos Rademakers en Viola Peulen in
Oijen lijkt niet op een energiezuinig eco-huis. Totdat je de
energienota onder ogen krijgt.
OOok al doet hun website onspassiefhuis.nl
en het beroep van Jos misschien iets anders
vermoeden, de bewoners van het Oijense
passiefhuis zijn geen duurzaamheidsfananaten
of ecologische activisten die, kleumend bij een
houtkachel in een oude tochtige boerderij,
het liefst ‘terug naar vruuger’ gaan. In hun
strakke, moderne huis brandt op deze kille,
zwaarbewolkte winterdag weliswaar een
pelletkachel op matig vuur, maar die verwarmingsbron
is al voldoende om de hele
woning op een aangename temperatuur van
20 graden Celsius te houden. En van terug
naar ‘vruuger’ is weinig te merken. Vier
computers, een breedbeeld-tv, moderne
keuken en badkamer, auto voor de deur; bijna
alles past in het beeld van een gemiddeld,
modern gezin. Bijna, want de energierekening
van het huis op enkele meters van de dijk
langs de Maas is vooroorlogs laag. Het huis
heeft geen aansluiting op het gasnet en het
maandelijkse voorschot voor elektra bedraagt
amper 20 euro per maand. Tel daarbij nog
eens 20 euro op in verband met de stookkosten
voor de pelletkachel, en je komt uit
op 40 euro energiekosten per maand. Het is
een bedrag dat een bewoner van een tradi -
tioneel huis nooit zal halen, tenzij die
– inderdaad – de cv afsluit en kleumend voor
de kachel gaat zitten.
KRONKELENDE DIJK
Back to basics is dus nooit de bedoeling
geweest van de familie, maar Jos, die als
ecoloog regelmatig wordt ingeschakeld bij
projecten rond ruimtelijke ordening, had wel
de ‘latente behoefte’ om een zeer energie -
zuinig huis te laten bouwen. Ze hadden hun
oog laten vallen op een kavel bij de Maas,
waar de ecoloog enkele projecten begeleidt
rond de omvorming van uiterwaarden tot
natuurgebied. De omgeving heeft iets schilderachtigs.
Een smalle, kronkelende dijk die op
enkele meters van het perceel loopt, wat
huizen en boerderijen, het dorpje Oijen en
natuurlijk een kleine veerboot die voor de
verbinding met ‘de overkant’ zorgt. Een
gebied waar je normaal gesproken zelden
komt, tenzij je bij mooi weer eens over die
kronkelende dijken langs de Maas wilt fietsen.
“Het was niet zo dat we ten koste van alles
maar een energiezuinige woning wilden
bouwen,” vertelt Jos. “In eerste instantie zijn
we aan de slag gegaan met ons ideale plaatje
van onze toekomstige woning. Daarna was
het de vraag of we van dat ideale huis ook
een passiefhuis konden maken.” Viola: “Bij
eco-huizen heb je al snel het beeld van
bewoners die met drie fleecetruien rondlopen
om warm te blijven. Dat zag ik niet zitten.
Op het vlak van comfort wilden we geen
concessies doen. We zijn zelfs ’s winters op
bezoek geweest bij een bewoner van een
passiefhuis, om te ervaren of het allemaal wel
leefbaar was.”
KIERDICHT
Gaandeweg verdiepten ze zich steeds meer in
de passiefhuizen, een fenomeen waar vooral
in Duitsland, België en Oostenrijk ervaring
mee is opgedaan. Passiefhuizen zijn zo goed
geïsoleerd en kierdicht gemaakt dat ze nauwelijks
warmte afgeven aan de buitenlucht.
Aan de andere kant maken ze slim gebruik
van de mogelijkheden die gratis energiebronnen
bieden. De warmte van de zon,
aardwarmte, maar ook lichaamswarmte en de
warmte die elektrische apparaten opwekken,
worden ingezet om in de winter de woning
op temperatuur te houden, terwijl het huis
aan de andere kant over een aangenaam
binnenklimaat beschikt door een goed
functionerend ventilatiesysteem. Wie het
energieverbruik voor verwarming weet te
beperken tot een luttele 15 kWh per vierkante
meter per jaar, voldoet aan de norm voor
zo’n passiefwoning. 15 kWh is voor de leek
een nietszeggend getal, totdat je beseft dat dit
energieverbruik voor verwarming 4 tot 5 keer
lager ligt dan bij de huidige nieuwbouw -
woning en zelfs tien keer lager dan bij een
bestaande woning.
Het droomhuis van Jos en Viola dat uiteindelijk
18 VIVENDA

op het perceel is verrezen, lijkt in niets op
een energiezuinig huis. Geen piepkleine
raampjes, geen lage plafonds, nee, ook geen
dikke laag isolerende aarde over de woning.
Niet alleen aan de warme kant, de zuidzijde,
maar ook aan de koude kant (noord) heeft
het huis een grote glazen pui die een
prachtig uitzicht biedt op de dijk langs de
Maas en het weidelandschap rond Oijen.
Passiefhuizen zijn doorgaans compact
gebouwd – de ideale vorm om zoveel
mogelijk warmte binnen te houden – maar
Viola en Jos kozen er desondanks voor om
een dakkapel en een uitbouw voor de keuken
te realiseren. Achteraf verbazen ze zich erover
dat ze nauwelijks concessies hoefden te doen
aan het oorspronkelijke bouwplan.
VIVENDA 19

Jos: “Met een passiefhuis kun je heel veel
kanten op. Zelfs met een glazen pui op het
noorden lukt het om te voldoen aan de
normen, mits je het maar slim aanpakt. Voor
passiefhuizen is een rekenprogramma
ontwikkeld, waar je de isolatiewaarden kunt
invoeren plus de hoeveelheid energie die het
huis verbruikt en zelf opwekt. Je speelt als
het ware met kilowatts. In de praktijk
betekent dit rekenen, aanpassen, rekenen en
misschien nog eens aanpassen totdat het
juiste getal onder aan de streep verschijnt.”
Viola en Jos noemen het groot voordeel dat
ze op milieu- en energiegebied niet meer
het wiel hoefden uit te vinden. Al is er in
Nederland relatief weinig kennis over passiefhuizen
beschikbaar, in Duitsland is veel
ervaring opgedaan met bouwmethoden en
Hoe bouw je een passiefhuis?
DE DEKEN
De basis voor het passiefhuis in het Brabantse Oijen is een isolatieschil van
45 centimeter dikte, die als een deken het dak, de noordgevel en de vloer inwikkelt.
Door gebruik te maken van de houtskeletbouw-methode, waarbij de wanden met
isolerend cellulose zijn opgevuld, kon de dikte van de muren tot 45 centimeter
beperkt blijven. Merkwaardig is de ‘opengewerkte gevel’ aan de zuidzijde, die eruitziet
als een open veranda. Die ‘veranda’ is er niet gekomen als beschutting, maar om te
kunnen voldoen aan de gemeentelijke eis van een dakgoot op 3 meter hoogte.
DE POSITIE
De gevel aan de tuinzijde is gericht op het zuid-zuidwesten en hoger gemaakt dan de
gevel aan de straatzijde, zodat de zon ’s winters tot diep in de woning kan
doordringen. Overigens was de positie van het Oijense huis al vooraf bepaald door
het gemeentelijk beeldkwaliteitsplan. Het dak heeft aan de zuidzijde een hellingshoek
van 36 graden, optimaal voor zonnepanelen bij huizen op deze breedtegraad.
HR++++-GLAS
HR++-glas is de norm geworden voor nieuwbouwwoningen. Passiefhuizen gaan een
stapje verder en hebben over het algemeen een drielaagsbeglazing om het isolerend
vermogen nog verder op te krikken. Ook de kozijnen zijn extra geïsoleerd.
DE ‘BROODJESVLOER’
Betonliggers met EPS-vulelementen, in de volksmond ook wel bekend als een
‘broodjesvloer’, beschermen de woning aan de onderzijde voor het weglekken van
warmte. Een extra, tien centimeter dikke laag van polystyreen verhoogt het isolerend
vermogen van deze vloer.
20 VIVENDA

‘Bij eco-huizen heb
je al snel het beeld
van bewoners die
met drie fleecetruien
rondlopen om warm
te blijven. Dat zag
ik niet zitten.
Op het vlak van
comfort wilden we
geen concessies
doen...’
materialen die in het passiefhuisconcept passen.
De kozijnen, het luchtventilatiesysteem en
het houten skelet voor de woning zijn rechtstreeks
afkomstig van Duitse leveranciers.
Voor het ontwerp van de woning klopten
Viola en Jos aan bij architectenbureau Ariëns
& Schamp uit Oss. Deze had nog weinig
expertise op het gebied van passiefhuizen,
maar was wel bereid om zich er actief in te
gaan verdiepen.
Zomer 2009 betrokken Jos, Viola en hun
twee dochters hun nieuwe passiefhuis in
Oijen. Enkele maanden later ontvingen ze
zo’n honderd bezoekers tijdens de open dag
van de passiefhuizen. Op hun site onspassiefhuis.nl
geven ze verder veel informatie over
de bouw van hun passiefhuis. Niet omdat ze
zich als ambassadeurs beschouwen van de
passiefhuisgedachte, maar meer om een
praktische reden. “We hebben veel gehad aan
ervaringen van andere bewoners van passiefhuizen,”
zegt Jos. “Zo moet je dat ook zien:
onze kennis willen we nu via onze site graag
met anderen delen.” ■
Meer info: www.onspassiefhuis.nl
EEN SLIMME KACHEL
Zeker in een passiefhuis wordt het al snel veel te warm als je met een gewone kachel
bij gaat verwarmen. De pelletkachel (pellets zijn geperste stukjes zaagsel) van de
familie Rademakers-Peulen is aangesloten op een thermostaat, waardoor deze een
tandje lager gaat branden als de temperatuur te hoog oploopt.
SLIMME SYSTEMEN
Een klimaatsysteem met warmteterugwinning is een klein wonder. De warmte van
uitstromende lucht wordt gebruikt om (koude) instromende lucht op te warmen.
De opgewarmde verse lucht is daardoor al bijna op kamertemperatuur als deze het
huis binnenstroomt, wat je ‘bakken’ aan verwarmingsenergie scheelt. In het voortraject
kun je instromende zeer koude lucht nog voorverwarmen door deze eerst door een
bodemwarmtewisselaar te leiden. De lucht komt daarmee alvast op bodemtemperatuur.
’s Zomers gebruik je diezelfde bodemwarmtewisselaar als gratis airco om instromende
lucht af te koelen.
ZONNEBOILERS EN ZONNEPANELEN
Bij een passiefhuis verwacht je zonnepanelen en zonneboilers. Daar is het Oijense
huis geen uitzondering op. De zonneboiler zorgt voor de verwarming van het
tapwater en als de zon het laat afweten, wordt die taak overgenomen door de
luchtwarmtepomp. De zonnepanelen op het dak leveren genoeg energie voor de
(led-)verlichting en de elektrische apparaten.
LUCHT- EN KIERDICHT
Passiefhuizen hebben wel iets weg van onderzeeërs of ruimteschepen; er lekt
nauwelijks lucht weg door kieren en gaten. De kieren die er nog zijn, worden met
tape afgeplakt. Om de status van een ‘echt passiefhuis’ te krijgen, zal de woning ook
een blowertest moeten doorstaan. Bij deze test wordt gemeten hoeveel lucht er naar
buiten weglekt.
VIVENDA 21

ENERGIEZUINIGE HUIZEN
Het is groen en het…
DE MOOISTE, DUURSTE OF OPVALLENDSTE ‘ECOHUIZEN’
Gecamoufleerde schoonheid
Ecohuizen associeer je al gauw met milieu-activisten, die met minimale middelen een nieuw
onderkomen bouwen. The Orchid House bevindt zich juist aan de andere kant van het spectrum:
de wereld van de celebs en upperclass. Het nog te realiseren Engelse eco-country house in de
vorm van een orchidee werd in 2008 voor maar liefst 7,2 miljoen pond verkocht aan een
mysterieuze koper, die uit de amusementswereld zou komen. Voor dat bedrag krijgt die mystery
buyer niet alleen een bijzondere woning, maar ook een fantastisch uitzicht over een meer in het
natuurgebied Cotswolds. Deze locatie is onderdeel van Lower Mill Estate waar tal van exclusieve
architecturale pareltjes zijn verrezen.
Architecte Sarah Featherstone baseerde het concept voor de woning op een orchideeënsoort, die
door haar schutkleuren opgaat in de omgeving. De bedoeling is dat ook The Orchid straks zal
versmelten met de natuurrijke omgeving door een patroon van camouflagekleuren en zijn
organische, ronde vormen. Het hart van The Orchid wordt gevormd door de keuken, daaromheen
bevinden zich flexibel in te vullen leefruimten, waarvan het merendeel op het water drijft. Een
warmtepomp en geothermische warmte moeten ervoor zorgen dat het huis straks meer energie
produceert dan het verbruikt. En dat mag je ook wel verwachten als je zo’n 7,9 miljoen euro
neertelt voor een ecohuis.
www.lmearchitecture.com
Go eco, go iglo
De Eskimo’s vonden hem lang geleden uit en
wie weet wordt ie in de komende jaren ook
populair ten zuiden van de poolcirkel. De
Eco Iglo van het Nederlandse Intact
Ecodesign was in 2009 een eyecatcher op
onder andere de beurs Huis & Tuin in
Leeuwarden. Een halve bol van staal en
geïsoleerd glas, één verdiepingsvloer en in
principe géén binnenwanden. Het bouwwerk
kan op het land geplaatst worden in
een betonnen bak, maar ook op het water
drijven. Kees de Kraker van Intact Ecodesign
greep met de eco iglo terug op een oervorm
voor een woning, maar voegde daar wel
hightech-installaties aan toe om de iglo leefbaar
en zelfvoorzienend op energiegebied te
maken. Een revolutionair schild met 21 zonnepanelen
draait via een trackingsysteem met
de zon mee en profiteert zo optimaal van de
stand van het hemellichaam. Die zonnepanelen
voorzien in de totale behoefte aan elektriciteit
in de iglo. Uiteraard heeft de woning
een Warmte Terug Win Installatie (WTW)
voor de ventilatie, een warmtepomp en een
zonneboilersysteem voor warm water. Het
regenwater wordt opgevangen in een tank en
gefilterd, waarna het gebruikt kan worden
voor het toilet, de was- en vaatwasmachine
en de glaswasinstallatie. Mogelijk is het
gefilterde water zelfs bruikbaar als drinkwater.
De amfibische Eco Iglo prikkelt de fantasie,
al is deze helaas nog niet ‘in het echt’
gerealiseerd. Mogelijk krijgt het Homerus -
kwartier in Almere de primeur. Intact
Ecodesign onderhandelt momenteel met de
gemeente om daar zijn modelwoning en
kantoor te bouwen.
www.eco-iglo.nl
22 VIVENDA

Weijnen-huizen op
Steigereiland
Als iemand zélf een zeer energiezuinige
woning bouwt, is dat opmerkelijk. Architect
Pieter Weijnen van Faro Architecten ging op
het Steigereiland in het Amsterdamse IJburg
nog een stapje verder. Hij bouwde daar twee
zeer energiezuinige woningen, waarvan hij er
één verkocht en één ging bewonen. De
eerste woning waarmee Weijnen aan de slag
ging, is een compleet houten huis met een
opvallende blauwe gevel, waarvan de grote
pui op het zuiden de woning van veel licht
en warmte voorziet. Het koelsysteem is
gebaseerd op oude Arabische koeltorens: de
lucht uit de woning wordt door een ondergrondse
buis gepompt en vervolgens weer
gekoeld naar de woning geleid. Ook recyclede
materialen als oude meerpalen uit het IJ en
koperen plaatjes uit een kerk (gebruikt voor
een geschubd plafond) werden bij de bouw
gebruikt.
Tijdens de bouw van de eerste woning, ging
Weijen al aan de slag met een nieuw huis op
het Steigereiland dat nóg energiezuiniger
moest worden. Drielaagse beglazing, een
volledige kierdichting en een warmteterugwininstallatie
brengen de isolatiewaarde van
de woning op passiefhuisniveau, terwijl twee
windmolens in de nominale energiebehoefte
voorzien. Faro Architecten noemt het zelf
een energieneutraal huis: een huis dat in
principe net zoveel energie verbruikt als
produceert. Saillant detail is dat een boom,
gekapt in de Amsterdamse grachtengordel, de
tussen verdieping van de superenergiezuinige
woning draagt.
www.faro.nl
FOTO: JEROEN MUSCH
VIVENDA 23

ENERGIEZUINIGE HUIZEN
My house=my power
Met zijn Leusdense powerhouse geeft
Johannes Out van InnoConstruct een flinke
boost aan de promotie van de zogenoemde
energiepluswoning. Een huis dat niet alleen
in zijn ‘eigen’ energiebehoefte kan voorzien,
maar ook nog de accu van de elektrische
auto kan opladen? Jawel, het kan, en niet
pas in 2030, maar nú.
Al zeker een half jaar is de woning van
Johannes Out en diens vriendin hot in de
media. Minister Cramer opende maart vorig
jaar Outs powerhouse in de Leusdense
nieuwbouwwijk Tabaksteeg, wat het startschot
betekende voor een stroom aan publiciteit
voor de energiepluswoning. Dagbladen, vakbladen,
het NOS-Journaal, ja zelfs de
Chinese staatstelevisie besteedden aandacht
aan het opmerkelijke huis dat jaarlijks meer
energie produceert dan het opslurpt. Jaarlijks
houdt het powerhouse een surplus van circa
600 kWh over: een energievoorraad waarmee
je een elektrische auto ongeveer 5.600
kilometer kunt laten rijden. Het is de natte
droom van elke automobilist: ‘gratis’ rijden
en dat ook nog eens op ‘schone’ energie die
door de eigen woning is opgewekt. Het
powerhouse van Out bevat overigens een
Energy Spot, een oplaadpunt voor elektrische
auto’s, maar zo’n wagen is nog niet door het
stel aangeschaft. Het wachten is, volgens een
glimlachende Out, nog op de nieuwste en
meer betaalbare modellen die dit jaar op de
markt zouden komen.
Is het concept voor het Leusdense powerhouse
zo baanbrekend dat ze er – tot aan
China toe – over moeten berichten? Zijn er
dan geen andere energiepluswoningen in
Europa met daken van zonnepanelen en
knotsen van windmolens in de tuin die een
hoop energie leveren? Bewoner Out bevestigt
dat die huizen er wél zijn in het buitenland,
maar dat de Leusdense variant uniek in haar
soort is.
“Er zijn bij mijn weten geen energieplus -
huizen die het totale energieverbruik van
een woning voor hun rekening nemen – dus
inclusief alle apparaten als de vaatwasser en
het koffiezetapparaat – en daarboven ook
eens voor een energiesurplus zorgen,”
reageert hij. Maar volgens Out is dat nog niet
eens het meest opmerkelijke aspect van zijn
woning, die door InnoConstruct in samenwerking
met energieleverancier Eneco,
Siemens en Philips is ontwikkeld. “Veel ecohuizen
hebben een kubistische, futuristische
vormgeving die goed van pas komt bij het
thermisch isoleren van een woning,” aldus
Out. “Wij zijn erin geslaagd een ecohuis te
ontwerpen in een jarendertigstijl. Deze stijl is
voorgeschreven voor de wijk Tabaksteeg,
maar is weinig geschikt voor een ecohuisontwerp.
Door een ecohuis in jarendertigsfeer
te realiseren, hebben we het als het ware
uit de geitenwollensokkensfeer gehaald.
Minister Cramer reed in eerste instantie ons
huis voorbij toen ze de woning officieel
kwam inwijden. ‘Is dit nu het ecohuis?’ zei
ze. Dat zie ik als een compliment.”
HIGHTECH HUIS
Het energieplushuis mag er van de buitenkant
dan klassiek uitzien, eenmaal ontdaan
van die traditionele jas blijft er een hightechhuis
over dat slim gebruikmaakt van de
24 VIVENDA

nieuwste inzichten op het gebied van
isolatie, ventilatie en warmteterugwinning.
De fundering bestaat uit een 50 centimeter
dikke laag glasschuimgranulaat (gerecycled
glas), een materiaal dat niet alleen uitstekend
isoleert, maar ook voor een stabiele ondergrond
zorgt. Op elkaar gestapelde Styro
Stone-blokken, een nieuwe, innovatieve
bouwmethode, creëren de benodigde ‘hoogisolerende’
schil die elke energiepluswoning
nodig heeft, aangevuld met driedubbele
beglazing voor de ramen en isolerende vitrage
van Luxaflex.
Om het energieverbruik binnenshuis zo laag
mogelijk te houden, is gebruikgemaakt van
de meest energiezuinige apparaten die
Siemens in het assortiment heeft en superzuinige,
door Philips ontwikkelde led-lampen.
Deze hebben niet meer 7 Watt nodig om een
helder licht te verspreiden, wat in geen
verhouding staat tot de energieconsumptie
van de traditionele 40 Watt peertjes.
OVERTOLLIGE ENERGIE
Al die superisolerende maatregelen zijn voor
een energieplushuis nog niet voldoende. De
woning moet immers ook energie opwekken.
De motoren van het powerhouse zijn een
windturbine, vier zonnewarmtecollectoren
(voor het verwarmen van tapwater) en twaalf
hoogrendement zonnepanelen op het dak.
Daarnaast wordt warmte (en koelte) gewonnen
uit de aarde via twee 70 meter diepe putten
en beschikt het huis over een slim systeem
voor natuurlijke ventilatie, waarbij de lucht
vooraf verwarmd of gekoeld wordt via een
ondergronds systeem. Door al deze voorzieningen
wekt het powerhouse ’s zomers veel
meer energie op dan nodig is en dat leverde
VIVENDA 25

WAT KOST EEN ENERGIEPLUSHUIS?
Thermische isolatie, slimme ventilatiesystemen,
hoogwaardige bouwmaterialen… Hoe je het ook
draait of keert, de bouw van een energiepluswoning
kost meer dan de bouw van een traditionele
woning. Johannes Out van InnoConstruct schat dat
de bouwkosten 10% hoger uitvallen voor een
woning in het middensegment en dat je daarnaast
toch zo’n 50.000 euro moet reserveren voor
energiezuinige installaties. “Hoe duurder de
woning, hoe kleiner het aandeel van die extra
investeringen in de totale bouwsom,” zegt Out.
“Met onze bankpartner reiken we daarvoor deels
een oplossing aan door de extra investeringen voor
de installaties mee te nemen in de hypotheek voor
het huis. Of de bewoners krijgen hiervoor een
aanvullende lening tegen gunstige voorwaarden via
de groenfinancieringsregeling.” Wie nog niet de stap
kan of wil zetten naar een energiepluswoning maar
toch iets aan het energieverbuik wil doen, kan ook
bij InnoConstruct terecht voor afzonderlijke
producten als zonnecollectoren, geavanceerde
klimaatsystemen, warmtewisselaars etc.
voor de bedenkers van het concept een luxeprobleem
op. Wat doe je met de overtollige
energie?
Out: “Je kunt energie opslaan in accu’s, maar
dat is niet zo’n praktische optie. Uit berekeningen
bleek dat we de helft van de garage
moesten vullen met accu’s om alle energie
kwijt te kunnen. Dat is zonde van de ruimte
en milieuonvriendelijke accu’s passen niet bij
de uitstraling van een duurzame woning.
Vandaar dat we kozen voor teruglevering aan
het net, waar je bovendien een vergoeding
van 2,5 maal de consumentenprijs voor kunt
krijgen via de subsidieregeling. Dat zal voornamelijk
in de zomer gebeuren, in de winter
wordt er in huis meer energie verbruikt dan
er opgewekt wordt.”
Outs huis mag dan op allerlei punten energie
besparen en op allerlei manieren energie
winnen, het heeft ook een regelaar nodig die
alle systemen op elkaar afstemt. Een zeer
intelligent klimaatsysteem heeft 24 uur per
dag de touwtjes in handen en regelt de
aanvoer van verse lucht, de verwarming etc.
Het systeem draait op speciale software en
ontvangt constant gegevens via sensoren
door het hele huis.
Voor InnoConstruct, die het concept van het
Leusdense powerhouse ontwikkeld heeft, zijn
de belangen groot. Doel is uiteraard om het
concept landelijk uit te rollen. Dit jaar gaat
InnoConstruct aan de slag met de realisatie
van zes gloednieuwe powerhouses. Als projectontwikkelaars,
corporaties of parti culiere
opdrachtgevers de komende jaren ‘ineens’
besluiten om massaal energieplus huizen te
gaan bouwen, dan kan een kant-en-klaar,
beproefd concept goud waard zijn. Verrassend
genoeg speelt InnoConstruct niet uitsluitend
de kaart van de ‘duurzaamheid’ om het
concept aan de man of vrouw te brengen.
“We zeggen vaak: als je het niet doet voor
het milieu, doe het dan voor je eigen
portemonnee,” reageert Johannes Out. “Een
energieplushuis vraag om extra investeringen,
maar die ga je op de lange termijn meer dan
terugverdienen. Hoeveel je winst bedraagt, is
weer afhankelijk van de energieprijzen, waar
bewoners van traditionele woningen mee te
maken krijgen. En natuurlijk voegt het
energieplus-karakter extra waarde toe aan
een woning: duurzaamheid is iets waar steeds
meer woningkopers op gaan letten.” ■
Voor meer info: www.innoconstruct.nl
26 VIVENDA

‘We hebben het ecohuis uit
de geitenwollensokkensfeer
gehaald’
VIVENDA 27