The Deep of the Modern - Manifesta

The Deep of the Modern
The Aesthetics of Coal and the Poetics of Restructuring.
Genk, Provincie Limburg, België · 2 juni – 30 september 2012
The European Biennial of Contemporary Art · De Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst
La Biennale Européenne d’Art Contemporain · Die Europäische Biennale für Zeitgenössische Kunst
1

2
Manifesta
Manifesta staat nooit op
zichzelf. Wat is Manifesta?
Manifesta, de enige reizende Europese
biënnale voor hedendaagse kunst...
… wordt elke twee jaar op een andere locatie
georganiseerd op grond van een aantal
maatschappelijke, politieke en sociaal geografische
overwegingen. Sinds 1996 vond het
evenement plaats in Rotterdam, Luxemburg,
Ljubljana, Frankfurt, Donostia-San Sebastián,
Nicosia (afgelast), Trentino-Alto Adige en de
regio Murcia.
… is, samen met evenementen als de
Biënnale van Venetië en de documenta in
Kassel, een van de belangrijkste kunstmanifestaties
in Europa.
‘Ik vind het belangrijk om het
interesseveld van mensen te
verruimen en hen te betrekken.
Zo ontstaat er een collectieve
ervaring. Wat Manifesta bijzonder
maakt is dat alles op een
enkel moment moet plaatsvinden.
De tentoonstelling keert
nooit terug naar dezelfde locatie
en kan zich dus niet richten
op een terugkerend publiek.’
Cuauhtémoc Medina,
Curator Manifesta 9
Cuauhtémoc Medina, Katerina Gregos en Dawn Ades.
Fotografie: Kristof Vrancken
… werd in het leven geroepen aan het
begin van de jaren negentig als antwoord
op de politieke, economische en maatschappelijke
veranderingen na het einde van de
Koude Oorlog en de daaropvolgende stappen
naar Europese integratie. Dit betekent dat
Manifesta naast een artistieke taak ook een
sociale functie heeft.
… heeft zich vanaf het begin ontwikkeld
tot zowel een reizende tentoonstelling over
artistieke en maatschappelijke verandering,
als een platform gericht op de dialoog tussen
kunst en maatschappij in Europa. Manifesta
heeft zich daarbij steeds gericht op het doorbreken
van barrières, het overschrijden van
grenzen en het bouwen van bruggen.
… werkt binnen een flexibele en mobiele
structuur en is voortdurend in staat te veranderen
en zich opnieuw uit te vinden. Voor
elke editie van Manifesta wordt een nieuwe
curator of een team van curatoren aangesteld.
Deze curatoren nodigen op hun beurt
kunstenaars van over de hele wereld uit om
deel te nemen aan het evenement. Manifesta
valt niet in herhaling, elke editie is uniek en
onvergelijkbaar met andere edities.
… is niet enkel een tentoonstelling, maar zet
ook sterk in op participatie, cultuureducatie
en activiteiten met een duurzame impact binnen
de regionale gemeenschap.
… komt nu naar Genk in Limburg
(België). Iedereen is van harte welkom
op Manifesta 9!
Manifesta 9 in
Genk, Limburg
(België)
Op 2 juni 2012 opent de negende editie
van Manifesta, de Europese Biënnale voor
Hedendaagse Kunst, in Genk, in Belgisch
Limburg. Manifesta 9 is samengesteld
door de Mexicaanse curator en auteur
Cuauhtémoc Medina en zijn co-curatoren
Katerina Gregos (Brussel) en Dawn Ades
(Londen), samen vormen zij een zeer ervaren
en gerenommeerd team. Manifesta 9 toont
een selectie van nieuwe werken van hedendaagse
kunstenaars en presenteert daarnaast
een nieuwe visie op cultureel erfgoed en
historische kunst.
The Deep of the Modern:
Het tentoonstellingsconcept
van Manifesta 9
The Deep of the Modern staat voor en
dialoog tussen kunst en geschiedenis.
Het uitgangspunt is de betekenis van het
kolenmijngebied in de Belgische Kempen als
locus van de verbeelding en als platform voor
ecologische vraagstukken, die zijn voortgekomen
uit het industriële kapitalisme. Het
concept van Manifesta 9 is geïnspireerd op
de mijn van Waterschei in Genk. Niet alleen
het hoofdgebouw waar de tentoonstelling
plaatsvindt, speelt een rol in dit verhaal. De
gehele geografisch-ecologische ‘mijnmachine’
die de regio transformeerde, heeft
bijgedragen aan The Deep of the Modern. Als
gevolg van de steenkoolindustrie in de 19e
en 20e eeuw ontstond immers een complex
landschap van tuinwijken, fabrieken, kanalen,
wegen en spoorwegen en andere plannen
voor ruimtelijke ordening.
‘Wij zien het als de grootste
uitdaging van Manifesta 9 om
samen met ons publiek verbanden
te zoeken tussen kunst,
cultuur, politiek en maatschappij.
Direct vertrekpunt was de
social-economische geschiedenis
van Genk, Limburg, die
zowel grenzeloze gedachten
als lokale uitgangspunten
weerspiegelt.’
Hedwig Fijen,
Directeur Manifesta, Amsterdam
The Deep of the Modern is opgesplitst in drie
verschillende luiken:
The Poetics of Restructuring
Het luik van de hedendaagse kunst bestaat
uit bijdragen van 40 hedendaagse kunstenaars
en levert visuele en persoonlijke commentaren
op de wereldwijde ‘economische
herstructurering’ van het productiesysteem
in de vroege 21e eeuw. De curatoren hebben
daarbij gestreefd naar een evenwichtige
balans tussen videowerken, installaties en
andere media. Kunstenaars uit alle delen
van de wereld werden uitgenodigd, zonder
onderscheid te maken in nationaliteit, leeftijd
en geslacht.
Katleen Vermeir & Ronny Heiremans, The Residence
(a wager for the afterlife), 2012. Fotografie: Kristien Daem
3

In tegenstelling tot de meeste tentoonstellingen
die het onderwerp
“kunst en steenkool” behandelden,
biedt deze tentoonstelling geen
geïllustreerd historisch overzicht
van de mijnbouw, maar benadrukt
de visuele transformaties die steenkool
heeft veroorzaakt binnen de
geschiedenis van de kunst van het
einde van de 18de eeuw tot nu.’
Dawn Ades,
Co-Curator Manifesta 9
Manifesta
ontdekt nieuwe
mogelijkheden.
De bijzonderheden van
Manifesta 9.
‘Het verleden heeft nog
steeds een grote toekomst.’
Cuauhtémoc Medina,
Curator Manifesta 9
Charles Demuth, Incense of a New Church, 1921. Olie op linnen,
55 x 51,5 cm, Columbus Museum of Art, Ohio: Gift van Ferdinand
Howald, 1931
The Age of Coal
Dit luik bestaat uit een kunsthistorische
overzicht met kunstwerken uit de periode
1800 tot de vroege 21e eeuw die zich beeldend
verhouden tot het industriële tijdperk.
Deze ‘materiële kunstgeschiedenis’ van
kunstwerken waarin steenkool een belangrijke
rol speelt, is opgedeeld in verschillende
thema’s: steenkool als basisgrondstof van
de industrie, als veroorzaker van klimaatverandering,
als onderwerp van de natuurwetenschappen,
als drager van bepaalde
vormen van arbeiderscultuur en als symbool
van de moderne tijd. Kortom, een verhaal
over hoe steenkool de artistieke productie
beïnvloedde en definieerde.
17 Tons
Naast de aan hedendaagse en historische
kunst gewijde luiken, bevat Manifesta
9 een nieuw element: een overzicht van
objecten en producten die de cultuur van de
mijnindustrie, in de Limburgse Kempen en
in andere gebieden in Europa, weerspiegelt.
Dit overzicht kwam mede tot stand dankzij
de herinneringen van de erfgenamen van
de mijnindustrie. 17 Tons is het resultaat
van een samenwerking tussen individuen
en organisaties die, vanuit uiteenlopende
disciplines en verschillende vormen van
sociale dienstverlening, het collectief geheugen
blijven aanspreken en het materiële en
immateriële erfgoed van de mijnindustrie
levend houden. De titel van de tentoonstelling
verwijst zowel naar ’s werelds
meest populaire mijnwerkerslied 16 Tons,
opgenomen in 1946 door Merle Travis, als
naar de titel van één van Marcel Duchamps
beroemdste installaties: Sixteen Miles of
String uit 1942. Het verschil tussen zestien
en zeventien onderstreept de behoefte om
een stap vooruit te zetten.
Hedendaagse kunst, historische kunst
en erfgoed
Voor het eerst in de geschiedenis van
Manifesta wordt de hedendaagse kunst
aangevuld met een selectie belangrijke
kunstwerken uit de 19de en 20ste eeuw en
een erfgoedluik. Manifesta 9 toont historische
werken die verband houden met de geschiedenis
van de mijnbouw en het veranderende
industriële landschap.
Manifesta 9 vindt plaats op één enkele
locatie
Voor het eerst vindt Manifesta plaats op
één enkele locatie. Nadat eerdere edities
van Manifesta op meerdere locaties tegelijk
plaatsvonden, koos de organisatie dit keer
Paul Geers, Suske & Wiske, The Mysterious Mine, 1990.
Photography: Kristof Vrancken
Voormalige kolenmijn van Waterschei, Genk, Limburg, België,
2011/12. Fotografie: Kristof Vrancken
bewust voor concentratie. Een reden hiervoor
is de focus van het tentoonstellingsconcept
van Manifesta 9. De bezoeker zal zich kunnen
concentreren op de inhoud in plaats van op
het parcours.
‘‘Manifesta 9 is een unieke
dialoog tussen hedendaagse
kunst, geschiedenis en sociale
reflectie, met ons mijnverleden
als inspiratiebron. Limburg zal
gedurende 120 dagen worden
bezocht door de internationale
kunstwereld. Tijdens deze
periode kan de provincie zich
profileren als een dynamische,
creatieve regio.’
Gilbert Van Baelen,
Gedeputeerde Provincie Limburg
4 5

Ni Haifeng, Para-production, 2008-2012. Textile shreds, sewing machines, work in progress, variable size. Copyright: the artist.
Supported by: The Mondriaan Fund, Amsterdam. Acknowledgment: Guo Ru. Photography: Kristof Vrancken.
De curatoren van
Manifesta 9
Cuauhtémoc Medina (Mexico) is criticus,
curator en kunsthistoricus. Hij promoveerde
aan de University of Essex (GB) in geschiedenis
en kunsttheorie, en studeerde geschiedenis
aan de Universidad Autónoma de México.
Hij is onderzoeker aan het Instituto de
Investigaciones Estéticas, onderdeel van de
Universidad Nacional Autónoma de México.
Van 2002 tot 2008 was hij hoofdconservator
van de Latijns-Amerikaanse kunstcollecties
van Tate Modern.
Katerina Gregos (Griekenland) is kunsthistorica,
curator en auteur. Ze was curator van
het Deense paviljoen op de 54ste Biënnale
van Venetië (2011). Naast Manifesta 9 werkt
ze momenteel aan Newtopia: de Staat van
de Mensenrechten, een tentoonstelling voor
de stad Mechelen (september 2012). In het
verleden was ze artistiek directeur van Argos,
Centrum voor Kunst en Media in Brussel en
directeur van de Deste Foundation, centrum
voor hedendaagse kunst in Athene.
Professor Dawn Ades (Groot-Brittannië)
is hoogleraar in de kunstgeschiedenis en
-theorie aan
de University of Essex. Ze werkte als tentoonstellingsmaker
aan tentoonstellingen als
Dada
and Surrealism Reviewed (1978); Art in
Latin America 1820-1980 (1989); Fetishism:
Visualising Power
and Desire (1994); Salvador Dalí: Centenary
Retrospective (2004); Undercover Surrealism
(2006)
en Close-Up: proximity and defamiliarisation
in art, film and photography (2008).
De ervaring van
de stad. Waarom
Genk?
Manifesta zoekt de grenzen van Europa op en
vermijdt de gevestigde Europese kunstcentra.
In plaats daarvan richt de biënnale zich liever
op de periferie, op minder zichtbare en cultureel
minder ontgonnen gebieden. Limburg is
een gebied in beweging, een interessant en
complex gebied dat een spiegel kan zijn voor
andere streken in Europa. Deze regio belichaamt
als het ware de Europese Unie in het
klein. Limburg ligt op een kruispunt van drie
landen, België, Nederland en Duitsland, met
drie officiële talen. De zogenaamde Euregio
Maas-Rijn ligt in een van West Europa’s
dichtst bevolkte gebieden. De steden in de
Euregio liggen allen in de periferie van hun
land met de politieke, culturele en economische
centra op afstand (Brussel, Amsterdam,
Berlijn), een positie die als een kans voor
samenwerking wordt beschouwd.
Manifesta 9 grijpt als Europese biënnale
meer dan ooit terug naar de kern van het idee
van een verenigd Europa. Limburg vormt het
kloppende hart van wat zestig jaar geleden
het begin betekende van het Europa zoals
we dit vandaag kennen. De EGKS (Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal) kwam
in 1951 tot stand bij de ondertekening
van het Verdrag van Parijs door Frankrijk,
West-Duitsland, Italië en de Benelux. De
organisatie had als kerndoel de permanente
toelevering van kolen en staal te verzekeren,
wat belangrijk was voor de heropbouw van
Europa na de Tweede Wereldoorlog.
Limburg bevindt zich in een transformatieproces
en schudt daarbij het industriële
verleden van zich af. De alomtegenwoordige
steenkoolindustrie heeft de ontwikkeling van
de provincie in sterke mate bepaald en een
grote stempel gedrukt op zowel maatschappij
als landschap. De machinerie van de
mijnindustrie verscheen uit het niets in een
vlak, schraal landschap. Na de sluiting van de
mijnen in de jaren tachtig, moest een nieuwe
koers worden bepaald. Deze transformatie is
nog altijd gaande. Niet alleen het materiële
erfgoed (de gebouwen en archieven) moet
een plek krijgen in de toekomst van de regio.
Ook het immateriële erfgoed in de vorm van
verhalen, ervaringen en herinneringen moet
bewaard worden voor nieuwe generaties.
Tegenwoordig telt Genk ongeveer 64.000
inwoners. Het is een multiculturele stad,
één van Vlaanderens belangrijkste industriekernen,
gericht op kennis en innovatie.
De tuinsteden van Zwartberg, Winterslag en
Waterschei vormen een uniek erfgoed dat
is geïnspireerd op het 19de-eeuwse Engelse
tuinstadmodel, maar dan uitgevoerd in een
soort luxe-editie. De groene tuinwijken met
grote unieke huizen en individuele tuintjes
werden als lokmiddel ingezet voor mijnwerkers
en ingenieurs uit alle windstreken.
6 7
Igor Grubic,
The Angels
with dirty
Faces,
photographs,
2004-2006,
courtesy the
artist

Het Manifesta 9-
gebouw – een
vooraanstaand historisch
Monument van de
Industrialisatie.
Het hoofdgebouw
Het hoofdgebouw van de mijn, die bekend
staat als de André Dumont Mijn - officieel
André Dumont-sous-Asch - vernoemd naar de
ontdekker van de steenkool in Limburg, werd
in 1924 voltooid. In 1987 sloot de mijn haar
deuren en werd het complex beoordeeld.
Op basis van zijn architecturale waarde (en
vergeleken met andere mijnen) werden er
vier gebouwen als erfgoed geclassificeerd
en beschermd: het hoofdgebouw met de
overdekte mijnwerkersgang, die leidt naar
een van de overgebleven schachten en het
ventilatie- en machinegebouw. De rest werd
radicaal met de grond gelijk gemaakt, waardoor
een gigantische open vlakte ontstond
en sindsdien de terrils (steenbergen) in het
landschap werden geaccentueerd.
Kenmerkend voor de door Gaston Vautquenne
ontworpen mijn was de consequent volgehouden
art-decobouwstijl.
Een van de verdiepingen van het hoofdgebouw
wordt tegenwoordig ingenomen
door Museum Mijndepot, een collectief van
ex-mijnwerkers dat de geschiedenis van het
Limburgse mijnverleden en de noeste arbeid
in ‘de put’ vanuit een persoonlijke ervaring en
beleving doorgeven. Na Manifesta 9 wordt
het hoofdgebouw samen met de andere
overgebleven gebouwen opgenomen in de
ontwikkeling van een toekomstig Masterplan
Thorpark, gericht op de innovatie- en kennisindustrie.
‘De geschiedenis van deze
voormalige industriële regio
waar in een later stadium
economische hervormingen
hebben plaatsgevonden, heeft
ons ertoe aangezet na te denken
over al deze vraagstukken
die niet alleen de economie,
de arbeidersklasse en sociale
relaties beïnvloeden, maar ook
over zeer belangrijke milieukwesties.’
Katerina Gregos,
Co-Curator Manifesta 9 Kunstbemiddeling /
Kunsteducatie
Fotografie: Kristof Vrancken
Rondleidingen, workshops,
lezingen en veel meer:
Ongeacht uw achtergrond of voorkennis
over hedendaagse kunst, erfgoed of kunstgeschiedenis;
de educatieprogramma’s van
Manifesta 9 verbinden, betrekken u bij de
dialoog en verbreden je horizon. Ga samen
met vrienden, familie of studenten, mee tijdens
één van onze rondleidingen, workshops,
community projecten, lezingen en meer.
Individueel
Haal het meeste uit uw bezoek aan
Manifesta 9 door mee te doen met de gratis
programma’s onder leiding van een Art
Mediator: rondleidingen door de verschillende
delen van de tentoonstelling, de
mogelijkheid om Waterschei en de omgeving
te verkennen, vragen af te vuren bij het
Mediation Meeting Point en veel meer. Bekijk
erfgoed vanuit nieuwe perspectieven, ontdek
Mijnstreektour
Courtesy: Het Vervolg
de verhalen achter de historische kunstwerken
en ga samen de dialoog aan over
hedendaagse kunst.
Groepen
U kunt Manifesta 9 ook bezoeken met uw
school, universiteit, organisatie, bedrijf, de
museumvrienden of met elke andere groep
van meer dan 10 personen. Voor groepen is er
een speciaal tarief inclusief rondleiding. Aan
de hand van de specifieke interesse, leeftijd
en achtergrond van de groep, stellen we een
persoonlijk en interactief programma samen.
Voor schoolgroepen doen we er een actieve
workshop bovenop.
Familiewoensdagen
Manifesta 9 is iedere dag van de week
een ideale plek voor kinderen, ouders en
grootouders, en zelfs extra op zondagen
wanneer er een gratis kinderworkshop is en/
of tijdens één van onze speciale Manifesta
9-Familiewoensdagen. Doe mee en beleef
een dag vol kunst, performances, workshops
en nog veel meer activiteiten voor kinderen
en volwassenen van 6 tot 106 jaar.
Woensdag, 4 juli; woensdag, 18 juli; woensdag,
1 augustus; woensdag, 15 augustus
8 9

Het Parallel Events
programma
Zoals gebruikelijk gaat ook deze editie
van Manifesta gepaard met een parallel
programma van activiteiten. Regionale en
trans-regionale organisaties nemen deel
aan een programma dat inhoudelijk, qua
behandelde thema’s, direct gerelateerd is
aan de biënnale. Toch vormen zij een apart
programma, met eigen projecten, onafhankelijk
van het hoofdprogramma dat plaatsvindt
op de vroegere mijnsite van Waterschei.
Meer dan 80 projecten vormen samen
het parallel kunstprogramma van
Manifesta 9. De projecten spreiden zich
uit over de hele Limburgse EU-regio.
Zowel in Belgisch Limburg als in de
aangrenzende gebieden in Nederlands
Limburg, Duits Rijnland en Wallonië is
de betrokkenheid bijzonder groot. Van
grote steden tot kleine dorpen, met een
concentratie in Genk en omstreken, doen
instellingen, organisaties en individuele
kunstenaars mee.
Het grensoverschrijdende karakter van deze
editie manifesteert zich niet alleen geografisch,
maar ook in de interdisciplinaire
samenstelling van het programma. Zo is
er, naast een sterke aanwezigheid van de
beeldende kunsten, ook een ruim aanbod aan
film, muziek, literatuur, mode, design, theater
én - heel bijzonder voor deze editie – erfgoed
terug te vinden.
Een opvallend grafisch design geeft identiteit,
zichtbaarheid en herkenbaarheid aan elk van
deze projecten. De communicatie over het
Parallel Events programma verloopt zowel via
Manifesta 9 als via het eigen netwerk van de
vele betrokken partners.
Het Parallel Events programma van
Manifesta 9 belooft een bijzonder sterke
editie te worden. In de eerste plaats door
de hoge kwaliteit en het grote aantal van de
geselecteerde projecten. Belangrijke instellingen
als Marres en het Bonnefantenmuseum
in Maastricht, Z33 en het Modemuseum in
Hasselt, C-Mine in Genk en het Ludwigforum
in Aken maken deel uit van het programma,
net als kunstenaars als David Claerbout, Koen
Vanmechelen, Suchan Kinoshita en Bill Viola,
om er maar enkele te noemen.
Het aanbod toont in de eerste plaats een
staalkaart van de professionele kunstwereld
én de erfgoedsector in de EU-regio, maar
biedt daarnaast ook ruimte aan de amateuren
semiprofessionele kunstenaars.
Het (mijn)erfgoed loopt als een rode draad
door de projecten heen, met thema’s die sterk
verbonden zijn met de regio zoals migratie
en culturele diversiteit. Ook het landschap
vormt een bron van inspiratie voor heel wat
initiatieven.
Het Parallel Events programma wordt een
feest voor elke cultuurliefhebber in de regio
en ver daarbuiten. De vele grensoverschrijdende
samenwerkingsverbanden en het grote
enthousiasme van de deelnemers worden
hopelijk voedingsbodem voor een toekomstige
culturele dynamiek in Belgisch Limburg
en omstreken.
Voor meer informatie bezoek
www.paralleleventsm9.eu
Symbolon of Mr.
Spyros Roumeliotis
and Polyxeni
Papoutsi, 1952,
photograph, 6 x 8 cm.
(Torn photograph)
Photography: Kristof
Vrancken. Courtesy:
Antonis Roumeliotis
Zin in cultuur,
zin in natuur,
zin in geschiedenis?
Genk & Manifesta 9
Genk, een hedendaagse stad die aan haar
rijke steenkoolverleden en culturele diversiteit
een belevingsvolle identiteit geeft, ligt
in de natuur én vlak bij historische steden.
Combineer een bezoek aan Manifesta 9
daarom zeker met een dagactiviteit of een
verblijf in een van de vele mooie hotels en
B&B‘s. En verken van daaruit de stad en de
hele provincie Limburg.
Genk
‘De diversiteit die het mijnverleden
met zich meebracht, kleurt
onze stad. De culturele symbolen
die vanuit alle hoeken van
Europa werden mee aangebracht
bepalen nog steeds het
typische straatbeeld van Genk.
Genk koestert deze diversiteit
en ontwikkelt het industriële
mijnpatrimonium tot nieuwe
betekenisvolle projecten voor
de stad.’
Wim Dries,
Burgemeester Stad Genk
In Genk is van alles te beleven. De vroegere
mijn van Waterschei heeft tijdelijk een
nieuwe functie als tentoonstellingsplek
voor Manifesta 9, terwijl de mijnsite van
Winterslag met C-mine definitief een nieuwe
hedendaagse invulling kreeg die focust op
diverse vormen van creativiteit: cultuur,
design, creatieve economie en recreatieve
belevingen. De mijn en haar monumentale
industriële architectuur zijn nu een centrum
met een uitgebreid bezoekersaanbod.
Voor diegenen die van een bijzondere
ervaring houden is er het gloednieuwe belevingsparcours
C-mine expeditie: een tocht
door de ondergrondse mijngangen en naar de
top van de 60 meter hoge schachtbok.
In Genk kunt u de natuur volop beleven. In
het openluchtmuseum Domein Bokrijk blikt u
terug in de tijd. Meer dan honderd historische
authentieke gebouwen met inboedel
werden er minutieus heropgebouwd. Rust en
natuur vindt u ook in Kattevennen, één van
de vijf toegangspoorten tot het 57km² grote
natuurgebied.
Limburg
Zoveel redenen voor een vakantie in Limburg.
2012 is hét jaar van de topevenementen.
Zo kunt u naast Manifesta 9 bij voorbeeld
ook een bezoek brengen aan de prestigieuze
tentoonstelling De Gouden Eeuw van China
in Maaseik.
Tel daarbij op het afwisselende landschap,
mooie vergezichten, boeiende steden en
dorpjes en u hebt redenen in overvloed voor
een meerdaagse vakantie in Limburg! Overal
kunt u snel en eenvoudig reserveren in een
van de vele B&B’s, huurvakantiewoningen,
vierkantshoeves, authentieke kastelen en
diverse designhotels met Europese allure.
Limburg telt ook een groot aantal vijfsterrenvakantieparken
en -campings in het groene
hart van de regio. Bourgondisch genieten
kan overal: in de onmiddellijke buurt van alle
logies vind je goede restaurants en gezellige
cafés.
Kortom: Limburg staat voor cultuur, natuur,
genieten en beleven.
10 11

Vlaanderen
Tijdens Manifesta 9 vinden er in Vlaanderen
bovendien nog verschillende andere beeldende
kunstevenementen plaats, kijk voor
meer
informatie op www.visualartsflanders.com.
De EU-regio
Maastricht en Hasselt, samen met Genk, kandidaatsteden
voor de Culturele Hoofdstad van
Europa in 2018 mag je niet overslaan: wissel
cultuur af met een winkelmiddag en een
avond dineren in een van de vele restaurants.
Andere prachtige, historische steden zoals
Aken in Duitsland, Luik en natuurlijk Brussel
en Antwerpen, op een steenworp afstand
van Genk, zijn zeker ook een bezoek waard
wegens hun rijke levendige en veelzijdige
stadlandschapen. Fashionista’s kunnen een
uitstap maken naar MaasmechelenVillage.
Toeristische informatie:
www.toerismelimburg.be
www.uitingenk.be
www.cmine.be
www.toerismelimburg.be
www.flanders.be
www.toerismevlaanderen.be
*Reductie:
Gratis toegang: Kinderen (-12), ICOM en CIMAM kaarthouders,
Leerkrachten / docenten met hun school
Korting: Jeugd (12-26), Senioren (+65), kaarthouders Visual Arts
Flanders, Personen met een handicap**,
*Op vertoning van een geldige identiteitsbewijs or legitimatie
** Geen identiteitsbewijs or legitimatie nodig
Feiten en Cijfers
Save The Date
Officiële Opening: 1 juni 2012
Publieke Opening: 2 juni 2012
Duur
2 juni – 30 september 2012 )
Locatie
André DuMontlaan, Waterschei Mijn, Genk,
Provincie Limburg (België)
Openingstijden
Maandag: Gesloten
Dinsdag - Zondag: 10h00 - 19h00
Vrijdag: 10h00 - 22h00
Familiewoensdagen: Woensdag, 4 en 18 Juli
–1 en 15 Augustus
Aparte openingsuren voor groepen zijn
bespreekbaar
Standaard
Reductie*
Tickets
1 dag-ticket € 10 € 6
2 dagen-ticket € 15 € 10
avondticket
€ 6 -
Vrijdag, 19h00-22h00pm
Groepsprijzen
enkel op reservatie
- 1 dag-ticket € 8 -
- 2 dagen-ticket € 12 -
Scholen (incl. rondleiding)
enkel op reservatie
- 1 dag-ticket € 2,50 -
- 2 dagen-ticket € 5 -
Family Days
gratis gratis
4 en 18 juli; 1 en 15 augustus
M9 Friends Summer Ticket € 30 -
1 juni – 30 september
Londen
5h20min / 462 KM
Brussel
1h15min / 90 KM
Charleroi
2h / 133 KM
Rotterdam
2h / 195 KM
Parijs
3h45min / 374 KM
Openbaar vervoer
Een eenvoudige manier om Manifesta 9
te bereiken is met het openbaar vervoer.
Je kunt de trein naar het station van Genk
nemen. De treintijden vind je op de website
van de Nationale Maatschappij der Belgische
Spoorwegen (NMBS: www.b-rail.be).
Vervolgens is het slechts 15 minuten met
de bus tot aan de locatie van Manifesta 9.
Busdiensten naar Waterschei vertrekken
om de 30 minuten aan de voorzijde van het
station van Genk (G1 en G7).
Nabijgelegen steden / vliegvelden in
volgorde van afstand (met de auto)
Maastricht (NL)/Maastricht Aachen Airport:
30min / 20 km tot Genk
Luik (BE)/Liège Airport:
35min / 56 km tot Genk
Eindhoven (NL)/Eindhoven Airport:
1h / 77 km tot Genk
Brussel (BE)/Brussels Airport:
1h15min / 90 km tot Genk
Keulen (DE)/Cologne Bonn Airport:
1h15min / 99 km tot Genk
Amsterdam
2h20min / 220 KM
Eindhoven
1h / 77 KM
Aken
40min / 60 KM
Maastricht
30min / 20 KM
Luik
35min / 56 KM
Keulen
1h15min / 99 KM
Dusseldorf
1h30min / 110 KM
Düsseldorf (DE)/Düsseldorf Int. Airport:
1h30min / 110 km tot Genk
Weeze (DE)/Weeze Airport:
1h45min / 111 km tot Genk
Charleroi (BE)/Brussels South Charleroi Airport:
2h / 133 km tot Genk
Rotterdam (NL)/Rotterdam Airport:
2h / 195 km tot Genk
Amsterdam (NL)/Schiphol Airport:
2h20min / 220 km tot Genk
Parijs (F)/Charles de Gaulle Airport:
3h45 min / 374 km tot Genk
Londen (GB)/Heathrow Airport:
5h20 min / 462 km tot Genk
Met de trein naar Genk
Brussel (BE) – 1h38min tot Genk
Amsterdam (NL) – 2h59min tot Genk
Keulen (DE) – 3h tot Genk
Parijs (FR) – 3h20min tot Genk
Londen (GB) – 4h48min tot Genk
Luxemburg (LUX) – 4h49min tot Genk
12 13
Genk

JAcObS A TRANSPORT NV
Zuiderring 28, b-3600 Genk T. +32(0)89 35 20 40 F. +32(0)89 35 18 08
info@jacobstransport.be www.jacobstransport.be
JACOBS ADV.indd 1 25/06/10 10:00
Kunstenaars en deelnemers van de verschillende luiken
Initiatiefnemers
Alexandrov, Grigori
Almarcegui, Lara
Amalrik, Leonid, Babichenko,
Dmitri & Polkovnikov, Vladimir
Amorales, Carlos
Anthoine, Roger
Apóstol, Alexander
Ashington Group, The
Becher, Bernd and Hilla
Beehive Design Collective
Bevierre, Olivier
Biscotti, Rossella
Bissill, George
Boltanski, Christian
Boom, Irma & Johan Pijnappel
Brandt, Bill
Broodthaers, Marcel
Buckle, Janet
Burian, Zdenek
Burtynsky, Edward
CINEMATEK Genk
Cain, Ben
Campbell, Duncan
Cavalcanti, Alberto
Claire Fontaine
Claus, Emile
Cobb, Rev. Francis William
Cornish, Norman
Cvijanovic, Nemanja
Daykin, Gilbert
Deller, Jeremy
Demuth, Charles
Durán, Manuel
Ecomusée Bois-du-Luc
Ernst, Max
Archief Federale Politie
Furlan, Tomaž
Geers, Kendell
Goldin+Senneby
Granata, Rocco
Gronbach, Eva
Grubic, Igor
Habex, Jan
Hair, Thomas
Hammons, David
Harrison, Tony
van Harskamp, Nicoline
Herman, Josef
Heslop, Robert
Hüner, Emre
IRWIN
Ivens, Joris and Henri Storck
Izquierdo, Jota
Jafri, Maryam
Jitrik, Magdalena
Kaliski, Kevin
Karikis, Mikhail and Uriel Orlow
Kessels, Willy
Kilbourn, Oliver
Konrad, Aglaia
Kozakis, Nicolas and Raoul
Vaneigem
van Lieshout, Erik
Long, Richard
Luce, Maximilien
Luque, Manuel
Maciá, Oswaldo
Martin, John
Masereel, Frans
Matthys, Michael
McCullin, Don
McGuinness, Tom
McPhee, Don
Meunier, Constantin
vzw Mijn-Verleden Mijndepot
Waterschei
Monko, Marge
Moore, Henry
Museum van de
Mijnwerkerswoning, Beringen
Munby, Arthur
Ni, Haifeng
Nederlands Mijnmuseum,
Heerlen
Pabst, Georg Wilhelm
Perlee Parker, Henry
Paulus de Châtelet, Pierre
Raqs Media Collective
Rittase, William
Rijksarchief
Robinson, William Heath
Roumeliotis Family
Schlingelhoff, Bea
Selander, Lina
Shen, Kuai
Smithson, Robert
Soi, Praneet
Stella, Joseph
Suske & Wiske [Standaard
Uitgeverij]
Sutherland, Graham Vivien
Thorpe, Denis
Timmermans, Ante
Tomaszewski, Yan
Toorop, Jan
Torfs, Ana
Turkish Union
2012 Architects & Refunc
Vanden Eynde, Maarten
Vega Macotela, Antonio
Venet, Bernar
Vercheval, Georges
Vermeir, Katleen and Heiremans,
Ronny
Visible Solutions LLC
Woods, Paolo
Supporters
Sponsoren
toerisme
vlaanderen
Institutionele en artistieke partners
Kunsthochschule
für Medien Köln
Academy of
Media Arts Cologne
Film and Video
Umbrella
Partners
JACOBS
TRANSPORT
AUTOCARS
TRANSPORT
REIZEN
zuid e r l u cht
cultureel maandblad
zuid e r l u cht cultureel maandblad
Magdalena Jitrik, Revolutionary Life, 2112. Detail.
Manifesta 9 is een initiatief van Manifesta Foundation en de Provincie Limburg en wordt genereus gesteund door de Stad Genk en een groot aantal
lokale, regionale, nationale en internationale partners en stakeholders.
14 In 2008 werd Manifesta door de Europese Commissie verkozen tot ambassadeur van de beeldende kunsten. Deze benoeming werd verlengd in 2011. 15

Contact / Impressum
Manifesta 9 kantoor
Dennenstraat 5
3600 Genk
België
Telefoon +32 (0)89 710 440
E-mail: m9@manifesta.org
16
www.manifesta9.org