Zeven principes Wat beeldende kunst zegt over ... - VAM Library blog

Wat beeldende kunst vertelt over ons brein
Bennie Mols
Wetenschapsjournalist en auteur
benniemols.blogspot.com

“Kunst is een leugen die ons de waarheid doet inzien”
Pablo Picasso

Grotten van Lascaux (15.000-10.000 v.Chr)
Piet Mondriaan (20e eeuw)

Evolutie van het brein
TED-lezing “A brain in a supercomputer” door Henry Markram (2009)

Chuck Close: Zelfportret

Licht →Oog →Hersenen
Het oog is een uitloper van de hersenen

Zien doe je niet met je ogen, maar met je brein

Virtuele reis langs gesimuleerde hersencellen
Human Brain Project, EPFL

1. Het principe van superstimulatie
de meeuwen van Tinbergen

Superstimulatie
Niko Tinbergen en zijn meeuwenexperiment (1947)

Respons van één enkele hersencel op verschillende
abstracties van een gezicht

Godin Parvathi (India, 11e eeuw)
Niki de Saint Phalle

Edvard Munch

Vincent van Gogh

Het brein ziet overal gezichten in
Gezicht op Mars (NASA)
Poseidon...

René Magritte
Salvador Dali

De Jennifer Aniston-hersencel (Nature, 2005)

2. Het principe van weglaten
isolatie → aandacht
Henry Moore

Alberto Giacometti
in zijn atelier
(Foto: Henri Cartier-Bresson)

a) Nadia, een autistische savant van 5 jaar
→ hyperfunctionerende kunstmodule
b) Leonardo da Vinci
c) een normaal achtjarig kind

Alexander Calder

Moderne meme
Smiley: Harvey Hall, 1963

3. Het principe van groeperen

Paul Cézanne
‘Rochers près des
grottes au-dessus du
Château-Noir’ (1904)

4. Het principe van contrast
Edward Hopper: Nighthawks, 1942

Henri Cartier-Bresson, Mexico

5. Het principe van symmetrie
Alhambra, Islamitische kunst

Cloud Gate, Chicago (Anish Kapoor)

Cloud Gate
Hoewel symmetrie sterk werkt, is assymetrie vaak interessanter

6. Het principe van herhaling
Alhambra, Islamitische kunst

Henri Cartier-Bresson

Magdalena Abakanowicz

7. Het principe van visueel puzzelen
René Magritte

Salvador Dali

Onder
symmetrie, herhaling, groepering, puzzelen
ligt een wiskundig principe:
informatiecompressie

Informatie = entropie
Lage entropie =
Veel orde =
Weinig informatie =
Makkelijk te onthouden
Hoge entropie =
Veel wanorde =
Veel informatie =
Moeilijk te onthouden

Orde
Natuurlijke structuren (bossen, bergen, rivieren...)
zitten tussen orde en chaos in
Chaos

Gemengde verf (Pieter Adriaans)

Grootte van bestand na
JPEG-compressie
32 K = Orde
639 K = Chaos
132 K

1 2 3
4 5 6
Mate waarin
brein
wordt
uitgedaagd
0,6000
0,4500
0,3000
facticiteit van data sets
facticiteit
0,1500
0
1 2 3 4 5 6
Credit: Pieter Adriaans

Mate waarin
brein
wordt
uitgedaagd
1,0000
0,7500
0,5000
0,2500
0
1 2 3
Picasso: Guernica
Malevich: Zwarte vierkant
Magritte
Pollock: Composition #5
Credit: Pieter Adriaans

Duiven, Picasso en Monet

Brein universele principes
in beeldende kunst
1. superstimulatie (Picasso, Van Gogh)
2. isolatie (Moore)
3. groeperen (Cézanne)
4. contrast (Hopper)
5. symmetrie (Alhambra)
6. herhaling (Alhambra)
7. prikkel tot puzzelen (Magritte)
....en nog meer...

Google’s bestuurderloze auto

“Het mooiste dat we kunnen ervaren, is het mysterieuze.
Het is de bron van alle ware kunst en wetenschap.
Hij voor wie de emotie een vreemdeling is, hij die niet
langer verbijsterd stil kan blijven staan, is zo goed als
dood; zijn ogen zijn gesloten.”
Albert Einstein