HD 0403 - Het Damspel - Koninklijke Nederlandse Dambond

Hiele Walinga richt
met standaardwerk
monument voor het
Fries dammen op
In de historie van het Friese dammen was het
zaterdag 1 mei een wel heel bijzondere dag.Hiele
Walinga uit Oudega (Wymbritseradeel) bood
namelijk in het multifunctioneel centrum ’It Joo’ in
zijn geboorte- en woonplaats het eerste exemplaar
van het boek ’Oer Alles’ (Over Alles), over de geschiedenis
en ontwikkeling van het Friese damspel,
aan burgemeester Jacob Reitsma van Wymbritseradeel
aan.Walinga (77 en zelf vijf keer kampioen in
’zijn’ spelsoort) heeft met het schitterend
vormgegeven en door de Fryske Akademy in
Leeuwarden uitgegeven boek een waar monument
voor het Friese dammen opgericht.
door Albert Schootstra
Alle reden voor een feestje dus op
deze warme zaterdagmiddag in de
grote zaal van het multifunctioneel
centrum, waar Walinga uitgebreid
in het zonnetje werd gezet. Zeer
terecht, aldus Han Grüschke,
eindredacteur van (ook al) Oer
Alles, het bondsblad van de
Dambûn Frysk Spul. ”Hiele Walinga
moet wel een volhardend man zijn.
Hij heeft de bronnen met ijzeren
zorgvuldigheid doorgewerkt”, zo zei
Grüschke, die zich ook aan een
berekening had gewaagd. Alleen al
aan het tot op de bodem uitspitten
van één bron, de Leeuwarder
Courant, moet Walinga 1250 uren
hebben gespendeerd, zo rekende hij
voor. En dan praten we dus nog niet
eens over de andere Friese krant,
het Friesch Dagblad, de vroeger in
dit gewest verschijnende kranten
(Friese Koerier, Ons Noorden en de
Friese editie van Het Vrije Volk) en
de vele streekbladen die Friesland
rijk is en die allemaal wel over het
Fries dammen hebben bericht. Dat
komt neer op zeven jaar alleen
maar werken aan het opzoeken van
gegevens, zo rekende Grüschke
verder.
Maar dan moet het boek op zichzelf
worden geschreven en dan doemt
er één van de zwaarste offers die
een schrijver moet brengen op: alle
gegevens kunnen er niet in, het
boek moet immers handzaam een
leesbaar blijven. Hoewel er bij
Walinga sprake is van een
weldadige obsessie, aldus Grüschke,
moet er dus wél terdege rekening
mee worden gehouden dat het
’toch voor 99 procent op
transpiratie neerkomt’.
Grüschke prees de Fryske Akademy
voor het uitgeven van het boek,
maar Walinga zelf mag toch wel de
grootste sponsor worden genoemd,
zo zei hij. Dit door geheel op eigen
kosten van archief naar archief en
van bibliotheek naar bibliotheek te
reizen. Het boek van Walinga is te
vergelijken met een proefschrift, zei
Grüschke, en het zou daarom ook
best eens aan de basis van nieuwe
ontdekkingen kunnen staan. Hij
eerde Walinga tenslotte als ’de
filosoof van het Friese spel’.
Ledental
Ulbe Koopman uit Oldemarkt,
voorzitter van de Provinciale Friese
Dambond (PFDB), was ook naar
Oudega (W) gekomen. Hoewel hij
de Poolse variant van het dammen
beoefent (en aan zijn beoefenaren
leiding geeft) was hij in ’It Joo’
bepaald geen vreemde eend in de
bijt want hij sprak in ’geef Frysk’.
Koopman schetste dat hij nog op de
’ouderwetse’ wijze aan het
dammen verslingerd is geraakt:
”Sneintemoarns út tsjerke kaam it
damboerd op ’e tafel.” (Op
zondagmorgen na de kerk kwam
het dambord op tafel.) Op die
ochtenden kwam hij ook wel in
contact met de Friese variant van
het spel, maar ’dat daasde my foar
de eagen’ (dat dwarrelde mij voor
de ogen). Koopman stipte twee
problemen even aan: het gebrek
aan aanwas van jeugd en aan de
andere kant de vergrijzing. ”In de
tijd van Roel Bergsma hadden wij
nog 1400 leden en nu nog 900 en
bij het Fries dammen zal het wel
niet anders zijn”, zo zei hij. ”En toch
wordt er nergens zo veel gedamd
als in Friesland. Je hebt het Pools
dammen, het Fries dammen en dan
is er ook nog de ’wilde’ bond in de
Friese Zuidwesthoek”. En over het
boek: ”Het is ongelooflijk om dit
allemaal uit te zoeken. Dit is een
standaardwerk waarbij ’degelijk’
nog een eufemisme is. Een ongelooflijke
prestatie”.
Basis
Burgemeester Jacob Reitsma
(afkomstig uit Witmarsum, oud-
Tweede-Kamerlid voor het CDA en
voorzitter van de Koninklijke
Nederlandse Schaatsenrijders
Bond) verklapte dat hij het Fries
dammen heeft geleerd van een opa
die weliswaar in Parrega woonde,
maar afkomstig was uit
Gaastmeer... in de gemeente
Wymbritseradeel.
”Yn Wymbritseradiel leit de basis
fan it Frysk damjen”, aldus Reitsma.
En even inhakend op de woorden
van Koopman: ”It sil miskien sa
wêze dat it ledetal ôfnimt, mar as it
spul mar fêst leit dan is dat oan ‘e
oare kant dochs in wichtige saak.”
(Het zal dan misschien zo zijn dat
het ledental afneemt, maar als het
spel maar vastligt dan is dat aan de
andere kant toch een belangrijke
zaak.) ”Wat Walinga heeft gedaan
met het schrijven van het boek is
het leveren van een grotere
prestatie dan die van gewone
sporters”, zo zei Reitsma. ”Dit is pas
topsport.” Hij prees ook de Fryske
Akademy: ”Was die er niet geweest
dan was het wellicht niet mogelijk
geweest het boek zo mooi uit te
geven”, aldus de burgemeester.
Lammert Jansma, wetenschappelijk
directeur van de in 1938 opgerichte
16 Het Damspel juni 2004