Regelmaat, Voorspelbaarheid en Vermindering van prikkels

Regelmaat, Voorspelbaarheid en
Vermindering van prikkels
voor baby’s die veel huilen
Kruiswerk West-Veluwe
Afdeling Jeugdgezondheidszorg
Juli 2010

In de folder wordt gesproken over ‘hij’ en ‘hem’ als het over de baby gaat. Dit is
voor het schrijfgemak. Natuurlijk kan hier ook ‘zij’ en ‘haar’ gelezen worden.
Inleiding
Alle baby’s huilen van tijd tot tijd! Dit is normaal gedrag in de ontwikkeling
van kinderen. Huilen is een signaal naar ouders en wekt zorggedrag
op.
Een gezonde baby huilt na de geboorte 1 tot 1½ uur per dag. Dit huilen
neemt toe vanaf ± 3 weken, en heeft een piek bij ± 6 weken van 2 tot
2½ uur per dag, neemt daarna weer af en kent vanaf ± 3 maanden een
stabiel niveau van ± 1½ uur per dag. Dit huilen hangt vooral samen met
lichamelijke veranderingen en rijping. Het huilen gebeurt vaak op bepaalde,
vaste tijden, vooral in de avonduren
Sommige baby’s huilen echter heel veel! Baby’s die veel huilen kunnen
ouders tot wanhoop brengen en gevoelens van onmacht of schuldgevoelens
oproepen. Ouders proberen allerlei troosttechnieken of wisselen
frequent van voeding, maar juist de veelheid aan prikkels lijkt het
huilen vaak te verergeren of de klachten komen snel terug
Kinderen kunnen om veel redenen huilen. De wijkverpleegkundige of
cb-arts zal altijd samen met u als ouders proberen de oorzaak van het
huilen te achterhalen en trachten hier zo adequaat mogelijk op in te
spelen.
Soms kom je (makkelijk) achter de oorzaak van het huilen, maar veel
vaker is dit niet zo eenvoudig vast te stellen.
Van 2001-2005 is er een landelijk wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd
door het Wilhelmina Kinderziekenhuis naar baby’s die extreem
huilen.
Uit dit onderzoek is gebleken dat het bieden van regelmaat, voorspelbaarheid
en het verminderen van prikkels het meeste effect heeft bij
baby’s die erg veel huilen. Al in de eerste week neemt het huilen vaak
sterk af.
In deze folder worden een aantal tips gegeven voor het aanbrengen
van regelmaat en het verminderen van prikkels.
De tips in deze folder zijn gebaseerd op de resultaten van bovengenoemd
onderzoek.
2

Beginnen
- Overleg altijd eerst met uw consultatiebureau voordat u gaat starten
met onderstaande adviezen. Het consultatiebureauteam kan u
hierin begeleiden en adviseren.
- Soms is er een lichamelijke oorzaak voor veel huilen, bijv. een
voedselallergie. Probeer lichamelijke oorzaken, in overleg met het
consultatiebureau, zo veel mogelijk uit te sluiten voordat u een
nieuwe aanpak start.
- Begin met het (opnieuw) aanbrengen van regelmaat als u als ouder
met uw kind minimaal enkele dagen achter elkaar thuis bent. De
eigen vertrouwde omgeving biedt de meeste rust en veiligheid om
te wennen.
Kans van slagen
- Laat u altijd goed informeren voordat u aan wat nieuws begint.
- Voor welke “aanpak” u ook kiest: probeer dit even vol te houden.
Te veel variatie in aanpak werkt juist vaak onrust in de hand.
- Ga voor het voorgenomen besluit. Weloverwogen besluit tot veranderen
maakt standvastig.
- Het is normaal dat na een verandering van aanpak het huilen eerst
toeneemt of dat er na enkele dagen een terugval komt. Probeert u
zich hierop in te stellen en ook tijdens “dipdagen” eenduidige regelmaat
aan te houden en consequent te blijven. Hoe consequenter
u volhoudt, des te sneller zal het huilen stoppen.
- Accepteer dat huilen er soms even bij hoort als een manier van
loslaten in de overgang naar het op eigen kracht in slaap vallen.
- Zet eventueel een kookwekker op bijv. 30 minuten, voor een objectief
tijdsbesef ten aanzien van het in slaap huilen.
- Maak af en toe tijd vrij voor uzelf en accepteer hulp van buitenaf,
hoe moeilijk dat misschien ook is.
Het is een wijdverbreid misverstand dat regelmaat en voorspelbaarheid
hetzelfde is als op vaste kloktijden voeden en slapen!
Hieronder wordt beschreven wat er wel onder wordt verstaan
Regelmaat
Hiermee wordt bedoeld een vaste volgorde van gebeurtenissen:
1. Slapen, wakker worden
2. Aansluitend voeden: minimaal 2 uur na de vorige voeding en overdag
maximaal 4 uur
3. Samenspel: knuffelen en contact maken met de baby op schoot
4. Spel alleen: op vaste plaats, liefst in de box
5. Bij de eerste tekenen van vermoeidheid wakker in bed leggen
3

Eenduidigheid
Dezelfde gebeurtenis, zo veel mogelijk op dezelfde plaats
- Slapen op dezelfde plaats in hetzelfde bedje; deze plek kan ’s
nachts eventueel anders zijn dan overdag.
- Alleenspel van de baby op dezelfde plaats, liefst in de box.
- Beperk het aantal verzorgers en zorg voor eenduidig gedrag van
alle verzorgers.
Het zijn de regelmaat en eenduidigheid waardoor voorspelbaarheid
ontstaat. Door voorspelbaarheid voelt een kind zich veilig omdat hij
weet wat gaat gebeuren.
Het is de vaste volgorde van gebeurtenissen binnen het slaap/ waakpatroon
die het kind gaat herkennen.
Tekenen van vermoeidheid
- geeuwen
- bleek worden
- in de ogen wrijven
- jengelen
- drukker worden (!)
- oogcontact afbreken, wegkijken
De tekenen van vermoeidheid
staan in het kader hiernaast.
Leg uw kind bij de eerste
tekenen van vermoeidheid
wakker in bed
Wanneer u, bij een jonge baby, deze signalen nog niet zo duidelijk kunt
onderscheiden, kunt u dit ook volgens een vast tijdschema doen. Voor
een baby van 3 tot 6 weken is 45-60 minuten wakker zijn, inclusief de
voeding, al gauw genoeg.
Voorspelbaarheid
Als het voorstation voor het slapen gaan steeds dezelfde plek is, leert
uw kind dat bij de eerste geeuw het bed waar geslapen wordt volgt,
omdat het altijd zo gaat. Door deze voorspelbaarheid zal het kind makkelijker
leren het wakker zijn los te laten, en op eigen kracht in slaap te
vallen. Door een kind wakker in bed te leggen, wordt het bed als (veilige)
slaapplek herkend en het kind zal zich dan makkelijker overgeven
aan de slaap.
Wanneer u daarentegen uw kind bij het geeuwen of wanneer het wat
jengelig wordt weer uit de box haalt, met hem gaat rondwandelen, spelen,
praten enz. wordt hij vaak weer actief en vrolijk en raakt daarmee
over zijn slaap heen. Wanneer u hem tenslotte in bed legt zal hij door
4

zijn oververmoeidheid zich niet aan de slaap kunnen overgeven door
het teveel aan prikkels en zijn overactiviteit als reactie daarop.
Een kind wat steeds slapend in bed wordt gelegd, leert de plek niet
herkennen en leert niet uit zichzelf in slaap te vallen. Uiteindelijk gaat
een kind dan steeds korter slapen, wordt bij het minste of geringste
geluid of beweging wakker, of wordt het zelfs meteen wakker op het
moment dat zijn rug de matras raakt.
Voeding
Voed uw kind meteen na het wakker worden: minimaal 2 uur na het
begin van de vorige voeding, overdag maximaal 4 uur (uitgaande van
een gezonde, voldoende groeiende baby).
Door uw kind meteen na het wakker worden te voeden, volgt u zijn
natuurlijke behoefte. Door hem eerst te laten spelen, zal het kind door
vermoeidheid mogelijk minder drinken en aan de borst of fles voortijdig
in slaap vallen. Honger kan hem dan later weer vroegtijdig uit zijn slaap
wekken.
Ook kan een vermoeid kind door de voeding weer ‘opgepept’ worden,
wat zijn vermoeidheid camoufleert. Daardoor blijft hij juist langer wakker
dan wenselijk is.
Nachtvoeding:
In het begin worden kinderen ongeveer om de drie uur wakker voor een
voeding, ook ’s nachts. Het heeft geen zin een jonge baby te laten huilen
als hij honger heeft. Probeer wel ’s nachts de voeding zo kort mogelijk
te houden. Maak de baby niet te veel wakker, en ga niet uitgebreid
tegen hem praten of met hem spelen. Hou het zo donker mogelijk. Op
deze manier leert uw kind dat er verschil is tussen dag en nacht. Haal
uw baby wel uit z’n bedje voor de voeding. Het is beter dat een kind er
niet aan went om in bed voeding te krijgen.
Huilen
Accepteer dat sommige kinderen het nodig hebben een tijdje huilen
voordat ze in slaap vallen. Probeer dit niet te verstoren. U geeft uw kind
daarmee de kans om zelf zijn weerstand te overwinnen en zich vanuit
het wakker zijn over te geven aan de slaap.
Spreek met uzelf af hoelang uw kind mag huilen voordat u eventueel
gaat kijken. Zet eventueel een eierwekker op bijv. 15 of 30 minuten
voor een objectief tijdsbesef. Een klusje of de afwas doen kan helpen
om deze huiltijd door te komen.
5

Wanneer u het huilen goed beluistert, zult u steeds vaker een adempauze
horen. Laat u hierdoor geruststellen. Het betekent dat uw kind
toch niet zo overstuur is als het lijkt. De tijd dat u besloten hebt dat er
gehuild mag worden, kan hierna opnieuw ingaan. Meestal huilt een
kind, inclusief pauzes, niet langer dan 30 tot 60 minuten.
U zult het huilen van uw kind steeds beter leren herkennen en steeds
beter kunnen horen wat er aan de hand is.
Als u gaat kijken, probeer dat dan zo te doen dat uw kind het niet
merkt. Wanneer u het toch nodig vindt iets te doen, doe het dan liefdevol,
rustig, zwijgzaam en zo neutraal mogelijk. U voegt op die manier
geen nieuwe prikkels toe.
Blijf niet langer dan een paar minuten in z’n kamer, probeer hem te
kalmeren, door bijv. uw hand op zijn oogjes te leggen, evt. stevig langs
het lijfje te strijken of uw handen voelbaar op zijn lijfje te laten rusten,
zonder uw kind uit bed te halen, en ga weer de kamer uit.
Spreek weer met uzelf af hoelang u wacht voordat u weer gaat kijken.
De periode tussen het uit de kamer gaan en het gaan kijken kunt u
steeds langer maken. Als u steeds meteen gaat kijken als de baby huilt,
went hij eraan dat hij met huilen bereikt dat u steeds komt. Op het moment
dat u de kamer uitgaat zal hij het meteen weer op een huilen zetten,
en dat kan zich eindeloos herhalen.
Slapen
De hoeveelheid slaap die een baby nodig heeft kan per kind erg verschillen.
Sommige baby’s slapen al heel snel de nacht door. Bij anderen
duurt dat (veel) langer. In het begin hebben de meeste baby’s nog
geen dag- en nachtritme. Maak vanaf het begin duidelijk onderscheid
tussen het slapen overdag en het slapen ’s nachts. Dit kunt u bijv. doen
door ’s nachts de gordijnen dicht te doen, uw kind voor de nacht andere
kleertjes aan te trekken en een vast programma voor het slapengaan te
hebben.
Het bed, de kleding en de temperatuur van de kamer
- Baby altijd op de rug laten slapen.
- Kinderen niet fixeren met banden, tuigjes, trappellakens etc.
- Een kind wat zich blootwoelt kunt u in een passende slaapzak laten
slapen.
- Bed laag opmaken, d.w.z. voeten bij het voeteneind.
- Zorg voor warme voetjes/ beentjes (sokjes) en warme handjes (bij
koude handjes lange mouwen tot op de hand).
6

- Geen mutsje op in bed: het kind moet via het blote hoofd de warmte
kwijt kunnen.
- Zodanige kleding dat de hals niet bloot is.
- Baby tot en met de schouders toedekken.
- Laken en deken stevig instoppen, tot onder de matras; evt. deken
overdwars leggen.
Let er hierbij wel op dat het matras vlak blijft liggen.
- Indien enigszins mogelijk, ook bij warm weer het laken goed instoppen
- Zet, ook bij koud weer, de verwarming niet te hoog. Liever een
extra laagje kleding of extra deken, dan de verwarming hoger.
15-18 º is warm genoeg. Zet zo mogelijk het raam op een kier.
(voor pasgeborenen of kinderen met astma kunnen andere richtlijnen
gelden)
- Geen speelgoed in bed, geen mobiel erboven (kleine lapjesknuffel
en/of muziekdoos mag).
- Maak van box, maxi-cosi of wipstoeltje geen slaapplek
Vermijd een teveel aan prikkels
- Geen televisie, geen radio
- Geen gebruik van wipstoel of maxi-cosi buiten de voedingsmomenten
- Voorkom voortdurend vermaak van je kind
- Geen babytrapeze of babygym voor een kind jonger dan drie
maanden
- Geen mechanisch aangedreven speelgoed
Reisreductie
- Op slaaptijd slapen in eigen bed thuis of tijdens het uitstapje in
kinderwagen of draagdoek
- Liever visite ontvangen dan op visite gaan, met name gedurende
de eerste twee weken van de nieuwe aanpak.
Tips bij ontroostbaar huiluurtje (vaak tegen de avond)
- Van voeding tot voeding dragen in de draagdoek/ draagzak (1 keer
per dag).
- Wandelen met de kinderwagen (1 keer per dag).
Ga na het ontstaan van een ritme nog ongeveer 6 weken consequent
door.
Deze tijd is nodig om een nieuw ritme te laten
“beklijven” en het oude patroon te doorbreken.
7

In deze folder zijn een aantal tips gegeven die kunnen helpen bij het
aanbrengen van regelmaat en voorspelbaarheid voor baby’s. Uiteraard
is het niet mogelijk in een beknopte folder alle aspecten te bespreken
die mogelijk van invloed zijn op het huilgedrag van uw kind.
Als u na het lezen van deze folder nog vragen hebt, of uw kind blijft
onrustig, neem dan contact op met uw consultatiebureau via de Zorgcentrale
van Kruiswerk West-Veluwe
Kruiswerk Wijkwerk
De Jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar is een onderdeel van Kruiswerk
West-Veluwe (KWV), een ISO/HKZ-gecertificeerde specialist in zorg en
welzijn voor iedereen die in de eigen vertrouwde woon-/leefsituatie zorg
en begeleiding wenst en/of nodig heeft.
KWV biedt producten en diensten voor mensen van alle leeftijden, zoals
jeugdgezondheidszorg, verpleging en verzorging thuis, cursussen,
welzijnsactiviteiten en preventietaken. In onze Zorgwinkels kunt u onder
andere terecht voor artikelen voor (aanstaande) ouders van zuigelingen
en peuters. Locaties en openingstijden kunt u opvragen via de Zorgcentrale
en vindt u op www.kwv.nl
Contact via de Zorgcentrale
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Zorgcentrale.
Deze is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 7.30 tot 17.00 uur.
Voor dringende vragen is de Zorgcentrale 24 uur per dag bereikbaar.
Kruiswerk West-Veluwe
Postbus 575, 6710 BN Ede
Tel. (0318) 65 07 77 (Zorgcentrale)
Fax (0318) 68 73 95
info@kwv.nl
www.kwv.nl
8