jacht- en scheepsbouw - Hamel

a l u m i n i u m p r o g r a m m a v o o r d e
j a c h t- e n s c h e e p s b o u w
Koper • Messing • Brons • Aluminium • Roestvaststaal • Staal • Specials • Kunststof

hamel metaal
Hamel metaal is als voorraadhoudende groothandel in ferro en non-ferro metalen
al meer dan 70 jaar toeleverancier aan de Nederlandse industrie.
Hamel metaal heeft een uitgebreid voorraadprogramma in koper, messing, brons,
aluminium, RVS, staal en kunststof. Daarnaast is voor de scheeps- en luxe jachtbouw
een speciaal leveringsprogramma ontwikkeld met onder meer (Alustar) scheepsbouwplaten
en profielen, cunifer, duplex en hoogwaardige metalen. Alle producten
kunnen exact volgens uw specificaties op maat geleverd worden.
Hamel metaal verzorgt snelle levering volgens elke gewenste certificering
(EN-10204-2.2, 3.1, 3.2, Germanischer-Lloyd, Lloyd’s-Register, DNV, RINA etc.)
Graag presenteren wij ons aluminium leveringsprogramma voor de luxe jachten
scheepsbouw.
In deze brochure besteden we aandacht aan de volgende onderwerpen:
1. Alustar ® > Assortiment, chemische samenstelling, mechanische eigenschappen,
corrosiebestendigheid en lassen
2. Plaat overig > Assortiment, chemische samenstelling, mechanische eigenschappen
3. Profielen > Assortiment, speciaalprofielen
4. Bewerkingen > De verschillende bewerkingsmogelijkheden bij plaat en profiel
5. Certificering > Toelichting op de verschillende keuringsdocumenten
1. Plaat: en aw - 5059
Alustar ® is in eerste instantie ontwikkeld vanuit de catamaranbouw in Nieuw-Zeeland en Australië. Door de unieke samenstelling
van deze nieuwe legering EN AW - 5059 is het mogelijk om sterker en toch lichter (ca. 20 %) te construeren dan met andere in de
markt verkrijgbare aluminiumlegeringen zoals EN AW - 5083. Daarnaast heeft deze legering een aanzienlijk hogere sterkte na het
lassen (tot ca. 28%) en een zeer hoge corrosiebestendigheid in combinatie met een hogere ductiliteit (rek).
Inmiddels heeft Alustar ® ook zijn weg gevonden in de zeil- en luxe jachtbouw. Vanwege de hoge eindsterkte na lassen en de goede
vervormbaarheid is het mogelijk om nog innovatievere en efficiëntere scheepsrompen te ontwerpen, die vervolgens weer zorgen
voor een positieve invloed op de snelheid en vorm van een (zeil) jacht alsmede het brandstofverbruik.
Alustar ® is uitstekend geschikt voor het construeren van met name veerboten en andere vaartuigen waarbij het gewicht van de
constructie tot een minimum beperkt moet worden. Hierdoor kan men concurrerend blijven met andere vormen van transport
en tunnelverbindingen. Door gebruik te maken van dunner materiaal, kan met behoud van de sterkte van dikkere varianten, een
forse besparing gerealiseerd worden op de brandstofkosten en tevens een hogere snelheid worden bereikt. Alustar ® wordt door
de sterke ballistische eigenschappen ook toegepast in defensie industrie.

Assortiment
Alustar ® EN AW - 5059 (AlMg5,5MnZnZr) Dikte: 3 4 5 6 8 10 12 15 16 20 25 30 35 40
6000*2000 mm x x x x x x x x x x x x x x
8000*2000 mm x x x x x x
Andere afmetingen of dikte zijn op aanvraag mogelijk.
chemische samenstelling
Legering Si max Fe max Cu max Mn Mg Cr max Zn Zr Ti
en aw - 5059 Alustar ® (AlMg5,5MnZnZr) 0,45 0,50 0,25 0,6-1,2 5,0-6,0 0,25 0,4-0,9 0,05-0,25 -
mechanische eigenschappen
Volgens EN 485-2 toestand dikte treksterkte rekgrens rek buigradius *
mm Rm Mpa Rm Mpa Rp0,2 Mpa min.
min. max. min. A 50mm A (%) 180º
≥ 3 - 6,0 330 380 160 24 - 1,5t
Alustar ® 0 / H111 6,0 - 12,5 330 380 160 24 - 4,0t
EN AW - 5059 12,5 - 40 330 380 160 - 24 -
(AlMg5,5MnZnZr) ≥ 3 - 6,0 370 - 270 10 - 3,0t
H116 / 6,0 - 12,5 370 - 270 10 - 6,0t
H321 12,5 - 20 370 - 270 - 10 -
20 - 40 360 - 260 - 10 -
* alleen ter informatie
Corrosiebestendigheid
Het corrosiegedrag van aluminiumlegeringen wordt beïnvloed door de elektrochemische processen van de intermetallische
verbindingen. Meer magnesium betekent een hogere sterkte van het materiaal, echter het verhogen van het magnesiumgehalte heeft
een nadelig effect op de corrosieweerstand. De oorzaak hiervan ligt in de ongewenste intermetallische verbindingen die zich vormen
op met name de korrelgrenzen in het materiaal. Om dit effect tegen te gaan is een hoeveelheid zink toegevoegd, waardoor de
corrosiebestendigheid vergroot wordt en de gewenste sterkte behouden blijft. Dit maakt (in combinatie met een speciaal op deze
legering afgestemd productieproces) dat Alustar ® de unieke eigenschappen van diverse legeringen heeft verenigd. De foto’s bij
de test geven de verschillen weer tussen de corrosiebestendigheid van Alustar ® ten opzichte van EN AW - 5083. De specifieke
testmethodes staan vermeld bij de afbeeldingen.
asset test
De test is uitgevoerd volgens ASTM G66 / LAA 140 en
voorziet in een betrouwbare voorspelling ten aanzien
van gevoeligheid voor putcorrosie en delamineren
van 5XXX legeringen.
Geteste materialen: Alustar EN AW - 5059 en
EN AW - 5083. Gelast en ongelast (MIG-gelast
met lasdraad AL 5183).
PLAAT
GELASTE PLAAT
Er zijn drie verschillende tests uitgevoerd:
1) Het resultaat na:
> 24 uur onderdompeling in de voorgeschreven
chemische testoplossing op 65°C.
EN AW - 5059 EN AW - 5083 EN AW - 5059 EN AW - 5083

2) Het resultaat na:
> 7 dagen verhit op 100°C.
> 24 uur onderdompeling in de voorgeschreven
chemische testoplossing op 65°C.
Visuele weergave van de testresultaten
3) Het resultaat na:
> 10 dagen verhit op 100°C.
> 24 uur onderdompeling in de voorgeschreven
chemische testoplossing op 65°C.
De testresultaten van Alustar en EN AW-5083
zijn zichtbaar op de verschillende foto’s
LASSEN
Het lassen van Alustar ® kan het beste met onderstaand vermeld lastoevoegmateriaal. De speciaal ontwikkelde legering zorgt ervoor
dat de corrosieweerstand en sterkte in de las en de directe omgeving van de las niet nadelig beïnvloed wordt.
Legering Si max Fe max Cu max Mn Mg Cr Zn max Zr Ti max
AL 5183 (AlMg4,5Mn0,7) 0,40 0,40 0,10 0,5 - 1,0 4,3 - 5,2 0,05 - 0,25 0,25 - 0,15
In de onderstaande tabel staan de mechanische waarden na het lassen met lasdraad in de
legering AL 5183.
Legering toestand diktemm Rm Mpa Rp0,2 Mpa
EN AW - 5059
0 / H111 / H112 / H116 / H321
≤ 40 300 160
(AlMg5,5MnZnZr) > 40 290 145
EN AW - 5083
0 / H111 / H112 / H116 / H321 all 275 125
(AlMg4,5Mn0,7)
De hardheid van de las en de heat affected zone is in schema 1 op de volgende pagina terug te
vinden. Hier staan de waardeverschillen tussen EN AW - 5059 en EN AW - 5083. De waarden zijn
weergegeven gebaseerd op meting vanaf het midden van de las. Hierin is duidelijk af te lezen dat
Alustar significant hogere waarden kent dan de conventionele EN AW - 5083 legering.

Schema 2 geeft een schematisch overzicht van de stressbestendigheidwaarden van Alustar ® in vergelijking tot EN AW - 5083 plaat.
Alustar heeft een beduidend hogere vermoeiingssterkte dan de conventionele EN AW - 5083 plaat.
Schema 1 Schema 2
135
HARDNESS PROFILE OF MIG-WELDED EN AW - 5059 H321 AND EN AW - 5083 H321
FATIGUE OF BUTT WELDED PANELS
hardness (HV 5)
125
115
105
95
85
75
Alustar (H321, t = 8 mm)
AA 5083 (H321, t = 8 mm)
65
0 10 20 30 40 50
distance to the middle of weld seam (mm)
used filler wire alloy: AL 5183 (AlMg4,5Mn0,7)
maximum stress (MPa)
AA5083 / AA5183
Alustar / AA5183
Loading: axial, constant amplitude Frequency: 40Hz
Wave form: sinusoidal R-ratio: 0.1
Endurance: 105 - 107 cycles Tested at: Westmoreland MTR
100.000 1.000.000 10.000.000
number of cycles
Naast het speciale Alustar ® assortiment hebben wij ook de volgende veel in de scheepsbouw toegepaste legeringen op voorraad. Deze
worden in de volgende hoofdstukken beschreven.
2. Plaat overig: en aw - 5083 / en aw - 5754 / en aw - 6082 / tranenplaat
Assortiment
EN AW - 5083 Dikte (mm):
(AlMg4,5Mn0,7) 2 2,5 3 4 5 6 8 10 12 15 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 75 80 90 100 110 120 125 150
2000*1000 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
2500*1250 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
3000*1500 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
6000*1500 mm x x
6000*2000 mm x x x x x x
8000*2000 mm x x x x x x x x x x x
8000*2400 mm x x x x x
8000*2500 mm x x x x
EN AW - 5754 Dikte (mm):
(AlMg3) 2 2,5 3 4 5 6 8 10 12 15 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 75 80 90 100 110 120 125 150
2000*1000 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
2500*1250 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x
3000*1000 mm x
3000*1250 mm x x
3000*1500 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
4000*1500 mm x x x x x
4000*2000 mm x x
6000*2000 mm x x x x x x x x x
6000*2400 mm x x x
8000*2000 mm x x x
8000*2400 mm x x x
EN AW - 6082 Dikte (mm):
(AlSi1MgMn) 2 2,5 3 4 5 6 8 10 12 15 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 75 80 90 100 110 120 125 150
2000*1000 mm x x x x x x x x x x x
2500*1250 mm x x x x x
3000*1500 mm x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

assortiment Tranenplaat en aw - 5754 ongebeitst en gebeitst
EN AW - 5754 2 traans ongebeitst
EN AW - 5754 5 traans ongebeitst
Afmeting: 1,2/1,7 1,5/2,5 2/3,5 2,5/4 3/4,5 3,5/5 5/6,5 1,5/2 1,5/2,5 2/3,5 2,5/4 3/4,5 3,5/5 5/6,5 7/8,5 8/9,5
2000*1000 mm x x x x x x x x
2500*1250 mm x x x x x x x x
3000*1000 mm x
3000*1250 mm x x x x x x
3000*1500 mm x x x x x x x x x
4000*1500 mm x
6000*2000 mm x x
EN AW - 5754 2 traans gebeitst
EN AW - 5754 5 traans gebeitst
Afmeting: 1,5/2 1,5/2,5 2/3,5 2,5/4 3/4,5 3,5/5 5/6,5 1,5/2 1,5/2,5 2/3,5 2,5/4 3/4,5 3,5/5 5/6,5 7/8,5 8/9,5
2000*1000 mm x x x x x x x x x x
2500*1250 mm x x x x x x x x x x
3000*1000 mm x x x x x
3000*1250 mm x x x x x x
3000*1500 mm x x x x x x x x x x
4000*1500 mm x x
chemische samenstelling
Legering Si Fe Cu Mn Mg Cr Zn Zr Ti
EN AW - 5083 (AlMg4,5Mn0,7) max. 0,40 max. 0,40 max. 0,10 0,4 - 1,0 4,0 - 4,9 max. 0,20 - - -
EN AW - 5754 (AIMg3) max. 0,40 max. 0,40 max. 0,10 max. 0,50 2,6 - 3,6 max. 0,30 max. 0,20 - -
EN AW - 6082 (AlSi1MgMn) 0,7 - 1,3 0,50 0,10 0,4 - 1,0 0,6 - 1,2 0,25 0,20 - 0,10
Mechanische eigenschappen
Volgens EN 485-2 toestand dikte (mm) RmMpa Rp 0,2Mpa rek % buigradius Brinell
van tot min. max. min. min. 180º 90º hardheid
2 3 275 350 125 13 1,5t 1,0t 75
3 6 275 350 125 15 - 1,5t 75
0 / H111
EN AW - 5083 6 12,5 275 350 125 16 - 2,5t 75
(AlMg4,5Mn0,7) 12,5 90 275 350 125 15 - - 75
H321
3 6 305 - 215 10 - 2,5t 89
6 12,5 305 - 215 12 - 4,0t 89
1,5 3 190 240 80 16 1,0t 1,0t 52
EN AW - 5754
3 6 190 240 80 18 1,0t 1,0t 52
0 / H111
(AlMg3) 6 12,5 190 240 80 18 - 2,0t 52
12,5 70 190 240 80 17 - - 52
- 6 310 - 260 7 - 4,5t 94
EN AW - 6082
6 12,5 300 - 255 9 - 6,0t 91
T6 / T651
(AlSi1MgMn) 12,5 100 295 - 240 7 - - 89
100 150 275 - 240 4 - - 84
Volgens EN 1386 toestand dikte mm Rm Mpa Rp0,2 rek min % buigradius
van tot min. max. min. A 50mm A (%) 90º
Tranenplaat 1,2 1,5 190 260 80 8 - 1,5t
EN AW - 5754
1,5 3,0 190 260 80 10 - 2,0t
H114
(AlMg3) 3,0 6,0 190 260 80 12 - 2,0t
6,0 20,0 190 260 80 14 15 -

3. PROFIELEN
Hamel metaal heeft een zeer uitgebreid profiel programma in diverse legeringen en afmetingen, welke toegepast worden in
de scheeps- en luxe jachtbouw. Standaard profielen zoals platstaf, buizen en kokers, alsmede massief rond-, vierkant- en
zeskantstaf. Speciaalprofielen kunnen volgens uw specifieke eisen in de meest uiteenlopende vormen en legeringen worden
geproduceerd. Daarnaast zijn alle gangbare profielen specifiek voor de scheepsbouw o.a. dekprofielen - Bulb en T-profiel
door ons leverbaar.
Legering hoek plat rond vierkant zeskant T U Z bulb koker buis
EN AW - 5059 Alustar ®
(AlMg5,5MnZnZr)
x
x
EN AW - 5083 (AlMg4,5Mn0,7) x x x x
EN AW - 6060 (AlMgSi0,5) x x x x x x x x
EN AW - 6082 (AlSi1MgMn) x x x x x x x x x x x
4. Bewerkingen
Voor zowel plaat als profiel hebben wij verschillende bewerkingsmogelijkheden. Afhankelijk van
de legering en gewenste materiaalvorm zijn er diverse mogelijkheden. Onze productspecialisten
kunnen u hier uitgebreid over informeren.
> Zagen (plaat rechthoekig en contoursnijden)
> Decoilen
> Frezen (plaat op dikte)
> Slijpen (plaat)
> Lassen
> Foliëren (enkelzijdig / dubbelzijdig)
> Anodiseren (naturel in diverse laagdiktes)
> Afkorten (profielen en staven)
> Coaten (plaat en profielen diverse RAL-kleuren)
In de volgende tabel een schematische weergave van de geschiktheid van de verschillende
legeringen met betrekking tot hard / decoratief anodiseren, verspanen en lassen.
Legering (hard) anodiseren decoratief anodiseren verspanen lassen
EN AW - 5059 (AlMg5,5MnZnZr) zeer goed matig goed goed
EN AW - 5083 (AlMg4,5Mn0,7) zeer goed matig goed goed
EN AW - 5754 (AlMg3) zeer goed matig redelijk goed
EN AW - 6060 (AlMgSi0,5) zeer goed goed redelijk goed
EN AW - 6082 (AlSi1MgMn) zeer goed matig goed goed

5. Certificering
Alle materialen zijn met verschillende certificaten leverbaar, vanaf een 2.2 fabrieksattest tot
een 3.2 certificaat. Indien een product niet gecertificeerd is volgens de door u vereiste instantie,
kunnen wij deze keuring alsnog voor u door gekwalificeerde instanties laten uitvoeren. In het
algemeen is een 3.1 attest leverbaar voor alle platen, staven en profielen. Afhankelijk van de
vereiste keuringsinstantie is bij diverse platen en profielen standaard een 3.2 attest leverbaar.
Hieronder volgt een korte uitleg over de betekenis van de verschillende keuringsdocumenten.
2.2 Fabriekscontrole attest
Op dit document staat meestal alleen een chemische analyse van het product en soms
enkele mechanische waarden. Deze resultaten komen uit willekeurige metingen tijdens
de productie in de fabriek en hebben geen betrekking op het materiaal wat uiteindelijk
geleverd wordt. Er is geen directe relatie tussen het geleverde product en het keuringsdocument
in de vorm van stempels e.d. het document is geldig verklaard door de producent
(en aldaar getekend).
3.1 Keuringsrapport
Op dit document staan de in de productnorm voorgeschreven proefresultaten van de
partij (charge/productierun) waaruit het uiteindelijke materiaal geleverd wordt. Er is
een directe relatie tussen het product en het document. De relatie wordt geborgd door
stempeling/verfmerken/labels of iets dergelijks. Het keuringsdocument is ondertekend
door een onafhankelijke bevoegde controleur in de fabriek, dit is meestal iemand van de
kwaliteitsdienst.
3.2 Keuringsrapport
Als bij een 3.1 certificaat maar aangevuld met de handtekening van een door de koper
aangewezen keuringsinstantie (bijvoorbeeld Lloyds/DNV/ABS etc). Dit kan zowel direct
bij de productie in de fabriek (3.2), als achteraf door zgn. externe keuring (3.1 met
aanvullende keuring 3.2). De controleur van de keuringsinstantie is meestal aanwezig
bij monstername en/of beproeving. Het document krijgt veelal een voorblad wat wordt
ondertekend door de controleur en verwijst naar het bijgevoegde door de fabriek
opgestelde 3.1 document.
Met speciale dank aan Royal Huisman Shipyard
en Vitters Shipyard voor het beschikbaar stellen
van de foto’s in deze folder.
Alhoewel Hamel metaal bij het samenstellen van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid heeft betracht, kan zij geen enkele aansprakelijkheid
aanvaarden voor eventuele schade ten gevolge van onvolledigheden of onjuistheden in deze brochure. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook
worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt, zonder schriftelijke toestemming van Hamel metaal. © Copyright Hamel metaal B.V., 2009
Postbus 30255, 1303 AG Almere
T: 036 549 51 51 F: 036 549 51 55 E: info@hamel.nl
www.hamel.nl