Download de enquête - BLBE

Enquête
over het leven
van de internationale
gemeenschap in Brussel
be europe
be.brussels

01 Inleiding
02 Werkwijze en doelgroepen
06 01 Algemene cijfers
14 02 Culturele participatie
22 03 Politieke participatie
28 04 Mobiliteit
32 05 Mening over Brussel
36 Dienstverlening
38 Identiteit
39 Brussel, hoofdstad van Europa
42 Conclusie
V.U. Carlo Luyckx, Oudergemlaan, 63 – 1040 Brussel
© Photos : Cover: Marcel Vanhulst / MBHG – p.5, 6, 22 MRBC – p.14, 44, 47 Marcel Vanhulst / MBHG – p.27 M. Zunini – p.28, 32 Christophe Licoppe / design: signelazer.com

Inleiding
De aanwezigheid van de Europese instellingen maakt van Brussel een van de
belangrijkste beslissingscentra ter wereld. In hun kielzog hebben zich een hele
reeks NGO’s, consultancybureaus, regionale vertegenwoordigingen, media,
advocatenkantoren en zo meer in de hoofdstad gevestigd.
Deze ontwikkeling heeft de bevolkingssamenstelling van Brussel sterk gekleurd:
de afgelopen decennia hebben duizenden Europeanen en andere nationaliteiten
zich in Brussel gevestigd, sommige tijdelijk, anderen voor de rest van hun leven.
De Brusselse Regering wil graag weten uit wie deze internationale
gemeenschap bestaat en hoe ze haar dagelijks leven in Brussel vorm geeft.
Het Verbindingsbureau Brussel-Europa (www.vbbe.be) kreeg de opdracht een
grootschalige enquête uit te voeren bij ‘expats’ die in Brussel wonen en/of
werken. Alle Europese instellingen ondersteunden dit initiatief.
De enquête stond online van 2 mei tot 8 juni 2012 op www.blbe.be/survey.
Het invullen gebeurde volledig anoniem. De vragen waren beschikbaar in het
Engels, Frans, Duits en Nederlands.
Doel van de peiling was het verzamelen van informatie over de internationale
gemeenschap in Brussel, en meer bepaald over haar algemeen profiel,
culturele participatie en politieke participatie. Er bestaat immers vrij weinig
cijfermateriaal over deze groep, hoewel hun aantal steeds toeneemt.
Daarom wilde het Verbindingsbureau peilen naar de manier waarop de
internationale gemeenschap Brussel percipieert: wat beschouwt zij als de
sterke en zwakke punten van de hoofdstad?
De analyse van de resultaten zal het VBBE aangrijpen om haar onthaalbeleid
naar de internationale gemeenschap verder te optimaliseren en zo bij te dragen
tot de verdere consolidering van de positie van Brussel als hoofdstad van de
Europese Unie die naam waardig.
Frank LELON
Ondervoorzitter
Alain HUTCHINSON
Voorzitter
1

Werkwijze
en doelgroepen
Het opzet van deze enquête was informatief, niet wetenschappelijk. We hebben
geen onafhankelijk gekozen, vooraf vastgelegd staal van expats doorgelicht.
Dit betekent dat onze resultaten nooit geïnterpreteerd mogen worden als dè
stem van ‘de internationale gemeenschap in Brussel’. De resultaten zijn enkel
indicatief. Ze wijzen op wat er leeft bij een bepaalde groep van mensen binnen
de internationale gemeenschap in Brussel.
Iedereen kon deelnemen aan onze enquête. Dit betekent concreet dat ook
Belgen er aan hebben deelgenomen. Het aantal deelnemers dat buiten de
doelgroep valt, is echter klein omdat de enquête bekend gemaakt werd via een
beperkt aantal kanalen. Meer precies werd er over de enquête gecommuniceerd
via volgende kanalen:
– Interne mailings aan het personeel van de Europese Commissie, de Raad van
de Europese Unie, het Europees Parlement, het Europees Economisch en
Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s.
– De elektronische nieuwsbrief van het Verbindingsbureau Brussel-Europa
(internationale database; ca 12.000 bestemmelingen + het intranet van de
Europese instellingen)
– Een banner op www.brusselslife.be
– Een banner op www.xpats.be
– Een banner en artikels op www.expatica.be
– Een advertentie in The Bulletin en The Brussels Tribune.
– Flyers en affiches die verspreid werden binnen de Europese instellingen.
Aangezien er niet gewerkt werd met een willekeurig geselecteerde groep
deelnemers binnen de doelgroep, worden de resultaten sterk beïnvloed door het
effect dat elk van bovenvermelde kanalen heeft gehad. De meeste deelnemers
werden aangetrokken door de interne mededelingen van de personeelsdiensten
van de Europese instellingen. Dit betekent dat een groot deel van de enquêtedeelnemers
(80 %) voor een Europese instelling werkt. Aangezien we geen akkoord
konden sluiten met bijv. de NAVO over een gelijkaardige interne personeelsoproep,
is het NAVO-personeel dan weer ondervertegenwoordigd in de resultaten.
2 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Ook tussen de Europese instellingen zijn er verschillen. Aangezien er veel meer
mensen voor de Europese Commissie werken, is het Commissie-personeel sterk
vertegenwoordigd in de resultaten.
Laat ons een concreet voorbeeld nemen: 80 % van de niet-Belgische deelnemers
aan de enquête zegt te werken voor een Europese instelling. Dit betekent
helemaal niet dat 80 % van de internationale gemeenschap in Brussel
daadwerkelijk voor een Europese instelling werkt. De resultaten moeten dus
met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden en steeds in een breder,
genuanceerd kader worden geplaatst.
Maar ook al werd het personeel van de Europese instellingen intern aangemoedigd
om deel te nemen aan onze enquête, het stond iedereen vrij hier daadwerkelijk
gevolg aan te geven. Het is evident dat mensen die uit vrije wil een enquête
invullen, vaak kritischer en mondiger zijn dan mensen die niet de moeite nemen
om deel te nemen aan een peiling. Ook dit feit moeten we mee in overweging
nemen bij de interpretatie van de resultaten van de enquête.
Doel van de enquête was informatie verzamelen over de ‘internationale
gemeenschap’ in Brussel. Met ‘internationale gemeenschap’ bedoelen we mensen
die zich om professionele redenen in Brussel hebben gevestigd (eigen carrière of die
van de partner), meestal hoogopgeleid zijn en leven/werken in een internationale,
meertalige omgeving: Europese of internationale instellingen, internationale
NGO’s, consultancies, media, advocatenkantoren, ambassades, regionale
vertegenwoordigingen, enz… In dit verslag zullen we ook de term ‘expat’ gebruiken,
die in dit rapport dezelfde lading dekt als de term ‘internationale gemeenschap’.
We beperken ons niet tot mensen met een EU-nationaliteit. Bij de
gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2012 werden in het Brussels Gewest
192.672 stemgerechtigde EU-ingezetenen (potentiële kiezers, minimum 18 jaar)
geteld. Die behoren niet allemaal tot de in dit rapport beoogde ‘internationale
gemeenschap’. Zo behoren Poolse bouwvakkers of hun collega’s uit Oost- en
Centraal-Europa evenals Spanjaarden, Italianen en Portugezen die in de jaren
’60 naar Brussel migreerden niet tot de doelgroep van deze enquête. Daarnaast
werken er ook heel wat niet-Europeanen in de Brusselse ‘international bubble’.
Zij behoren wel tot de doelgroep van deze enquête.
3

Het was ook mogelijk als Belg deel te nemen aan de enquête. Binnen de
Europese en internationale instellingen werken immers ook heel wat Belgen. De
Belgen die deelnamen aan de enquête (8 % van het totaal aantal deelnemers)
hebben echter een kortere vragenlijst gekregen dan de niet-Belgen. Sommige
vragen waren immers niet van toepassing op hen, zoals het hoofdstuk over
politieke participatie (aangezien voor Belgen stemplicht geldt). De resultaten
van de enquête betreffen hoofdzakelijk de niet-Belgen. Waar relevant werden de
antwoorden van de Belgische respondenten geciteerd voor vergelijking.
Het overgrote deel van de deelnemers woont in het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest (7.126 of 85,8 %). Een deel van de internationale gemeenschap die in
Brussel werkt, woont echter in Vlaanderen of Wallonië. Ook zij konden deelnemen
aan de enquête. Ook hier werden de resultaten voor deze subgroep waar relevant
apart geciteerd. Maar het aantal deelnemers uit Vlaanderen (896) en Wallonië
(262) ligt te laag om als betekenisvol te worden beschouwd en als basis te kunnen
dienen om Brusselse, Vlaamse en Waalse expats met elkaar te vergelijken. Verder
ligt het aantal Belgen onder de deelnemers uit Vlaanderen (16.9 %) en Wallonië
(31,6 %) verhoudingsgewijs ook een stuk hoger dan in Brussel (5,6 %).
Als Brusselse organisatie zijn we in de eerste plaats geïnteresseerd in de
resultaten van expats die in Brussel wonen. Bovendien spitsten de vragen zich
heel erg toe op Brussel (vooral het laatste deel waarin we peilen naar de zwakke
en sterke punten van de hoofdstad).
In dit rapport geven we soms de resultaten weer van alle deelnemers, in andere
gevallen beperken we ons tot de niet-Belgen; in nog andere gevallen tot de niet-
Belgen die in Brussel wonen. Het spreekt voor zich dat we bij elke vraag duidelijk
vermelden welke groep weergegeven wordt.
De enquête geeft ons een enorme bron aan informatie. De resultaten kunnen
onderzocht en vergeleken worden aan de hand van een veelvoud aan variabelen.
Een belangrijke variabele voor ons is hoelang de expat al in Brussel woont.
Dit is voor het Verbindingsbureau Brussel-Europa en bij uitbreiding het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest een belangrijke parameter in de beoordeling van ons
onthaal- en integratiebeleid.
Deze enquête ondervraagt expats over bepaalde aspecten van hun leven.
We hebben er voor gekozen om de vragen vooral toe te spitsen op culturele,
sociale en politieke participatie, aangezien deze thema’s het nauwst aansluiten
bij de missie van het Verbindingsbureau Brussel-Europa.
4 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

6 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel
01

Algemene cijfers
In totaal hebben 9072 mensen deelgenomen
aan onze enquête. Wie zijn zij?
Geslacht
%
Mannen 44,1
Vrouwen 55,9
Nationaliteit
%
Belg 727 8
Niet-Belg 8.345 92
%
Duitsers 12,1
Fransen 11,7
Italianen 9,1
Britten 8,6
Belgen 8,0
Spanjaarden 5,9
Polen 5,6
Roemenen 3,3
Grieken 3,0
Nederlanders 3,0
%
Portugezen 3,0
Zweden 3,0
Finnen 2,8
Ieren 2,8
Hongaren 2,2
Bulgaren 2,1
Oostenrijkers 2,0
Denen 1,9
Tsjechen 1,6
Litouwers 1,0
%
Slovenen 0,9
Slowaken 0,9
Letten 0,8
Esten 0,7
Maltezen 0,7
Cyprioten 0,4
Luxemburgers 0,4
Andere
nationaliteiten
2,8
Noord-Amerikanen 2,7
Aangezien het mogelijk was meer dan 1 nationaliteit op te geven, bedraagt het
totaal aantal meer dan 100 %.
01 Algemene cijfers 7

Leeftijd
Geboortejaar Leeftijd %
1933 - 1959 Ouder dan 62 15,8
1960 - 1972 62 tot en met 40 36,7
1973 - 1982 39 tot en met 30 36,4
1983 - 1991 Jonger dan 30 10,7
In welk jaar zijn de niet-Belgische deelnemers
naar België verhuisd?
Bijna 63 % van de niet-Belgische deelnemers woont hier minder dan 10 jaar; 37 %
woont hier al meer dan 10 jaar.
Jaar van verhuis %
2012 - 2010 Tijdens de afgelopen 2 jaar naar België verhuisd 16,9
2012 - 2009 Tijdens de afgelopen 3 jaar naar België verhuisd 24,0
2012 - 2007 Tijdens de afgelopen 5 jaar naar België verhuisd 38,6
2012 - 2002 Tijdens de afgelopen 10 jaar naar België verhuisd 62,9
Voor 2002 Langer dan 10 jaar in België 37,0
Voor 1992 Langer dan 20 jaar in België 14,8
Woonplaats (niet-Belgische deelnemers)
De grote meerderheid van de niet-Belgische deelnemers woont in het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest (bijna 86 %).
Aantal %
Brussel 7.162 85,8
Vlaanderen 896 10,7
Wallonië 262 3,1
Ongeldige postcode 25 0,3
Totaal 8.345 100
De gemeenten met de meeste niet-Belgische deelnemers zijn Elsene, Brussel-
Stad, Etterbeek, Sint-Lambrechts-Woluwe en Schaarbeek.
%
1050 Elsene 15,5
1000 Brussel-Stad 14,6
1040 Etterbeek 12,1
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe 8,0
1030 Schaarbeek 7,4
1150 Sint-Pieters-Woluwe 6,5
1180 Ukkel 4,7
1060 Sint-Gillis 4,5
1160 Oudergem 3,8
1170 Watermaal-Bosvoorde 1,9
%
1190 Vorst 1,6
1210 Sint-Joost-ten-Node 1,5
1140 Evere 1,2
1090 Jette 0,6
1070 Anderlecht 0,5
1080 Molenbeek 0,5
1081 Koekelberg 0,3
1082 Sint-Agatha-Berchem 0,2
1083 Ganshoren 0,2
8 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Zijn de deelnemers huurder of eigenaar
van hun woning?
Bij de niet-Belgen is
%
Eigenaar 45,8
Huurder 52,4
Andere 1,8
Hoewel we wegens het verhoudingsgewijs kleine aantal niet-Belgische
deelnemers uit Vlaanderen en Wallonië erg voorzichtig moeten zijn met
vergelijkingen, valt toch op dat het aantal eigenaars bij de niet-Belgische
deelnemers in Vlaanderen (74,3 %) en Wallonië (83,2 %) aanzienlijk hoger ligt dan
in Brussel (40,9 %).
Het aantal niet-Belgische deelnemers dat eigenaar wordt, neemt sterk toe
naargelang de tijd dat mensen hier wonen.
in België sinds
%
Minder
dan 2 jaar
Tussen
2 en 5 jaar
Tussen
6 en 10 jaar
Meer
dan 10 jaar
Eigenaar 4,3 19,7 48,1 77,1
Huurder 92,4 78,8 50,1 21,6
Waar werkt u momenteel?
Omdat de enquête voornamelijk gepromoot werd binnen de Europese instellingen,
is het personeel van deze instellingen oververtegenwoordigd in onze cijfers.
Meer dan 80 % van de deelnemers werkt voor een Europese instelling of een
agentschap/orgaan van de EU.
Werkgever
Niet-Belgische
deelnemers
Totaal
deelnemers
Totaal
personeelsleden
in Brussel
Deelname
personeel
aan enquête
Europees Parlement 726 776 5.180 15,00 %
Raad van de Europese Unie 600 666 3.091 21,85 %
Europese Commissie 4.294 4.738 21.684 21,85 %
Economisch en Sociaal
161 176 782 22,50 %
Comité
Comité van de Regio’s 155 169 524 32,25 %
Meer dan de helft van de deelnemers werkt bij de Europese Commissie. Als we
het totaal aantal personeelsleden vergelijken met het aantal deelnemers aan
onze enquête, blijkt dat 22 % van het totale personeelsbestand van de Europese
Commissie deelgenomen heeft aan deze enquête. De andere instellingen
doen het verhoudingsgewijs even goed met als uitschieter het Comité van de
Regio’s waar 32,25 % heeft deelgenomen terwijl in het Europees Parlement
onze enquête minder deelnemers wist te overtuigen (15 %). Indien men echter
de 1.693 parlementaire assistenten niet in rekening neemt, komt men eveneens
aan een resultaat van 22,25 %.
01 Algemene cijfers 9

De deelnemers in functie van hun werkgever %
Europees Parlement 9,2
Raad van de Europese Unie 7,9
Europese Commissie 56,1
Economisch en Sociaal Comité 2,1
Comité van de Regio’s 2,0
Agentschap of ander orgaan van de Europese Unie 3,4
Europese school 0,8
Ambassade / consulaat / permanente vertegenwoordiging 1,0
Internationale instelling (Navo, Eurocontrol, …) 0,9
EU public affairs (consultancy, lobbying, think tank, …) 3,8
Regionale vertegenwoordiging 1,6
Pers / media 0,6
Communicatie- of marketingbureau 0,4
Culturele instelling 0,3
Universiteit 0,5
Financiële instelling 0,4
Kleine of middelgrote onderneming 0,9
Vereniging zonder winstoogmerk 2,8
Multinational 2,8
Belgische administratie 0,2
Horeca (Hotel restaurant café) 0,2
Andere 2,1
Wil u na uw pensioen in België blijven?
6 % van de niet-Belgen die deelnamen aan de enquête zegt na zijn pensioen in België
te zullen blijven terwijl 49 % “misschien” antwoordt op deze vraag. Bij expats die in
Vlaanderen en Wallonië wonen ligt dit aantal zelfs 10 % hoger. Dit verschil kan enkel
beschouwd worden als een indicatie, gezien het beperkte aantal deelnemers uit
Vlaanderen en Wallonië. Het antwoord op deze vraag staat ook duidelijk in verband
met de leeftijd van de deelnemer en kan in de toekomst nog wijzigen naarmate de
pensioenleeftijd nadert of in functie van het feit dat de kinderen al dan niet in België
blijven.
% Niet-Belgen in Vlaanderen Brussel in Wallonië
Zeker 6,0 8,3 5,4 14,9
Misschien 49,0 59,0 47,4 59,5
Zeker niet 41,4 31,8 43,1 24,4
Niet van toepassing 3,6 0,8 4,0 1,2
10 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Beschrijf uw actuele gezinssituatie
Het overgrote deel van de niet-Belgen die deelnamen aan de enquête, heeft
een partner (74 %). Hoewel het aantal deelnemende expats woonachtig in
Vlaanderen en Wallonië te klein is om als bewijs te worden beschouwd, geven
de cijfers aan dat het aantal vrijgezellen opvallend groter is in Brussel. Dit wekt
weinig verbazing: de stad trekt veel jonge mensen aan en gezinnen met kinderen
verhuizen makkelijker uit de stad naar de Rand. Deze tendens komt ook naar
voor in andere resultaten.
Niet-Belgen in Vlaanderen in Brussel in Wallonië
% % aantal % aantal % aantal
Ik ben vrijgezel 21,4 5,4 48 24,1 1.724 3,8 10
Ik heb een partner,
maar we wonen niet samen
12,5 4,7 42 13,8 990 3,1 8
Ik woon samen met mijn
61,5 84,6 758 57,7 4.129 87,0 228
partner/echtgeno(o)t(e)
Ik ben weduwe(naar) 0,5 0,8 7 0,4 29 1,1 1
Ik ben gescheiden 4,1 4,6 41 4,0 290 5,0 13
Welke nationaliteit heeft uw partner?
Bijna de helft van niet-Belgische deelnemers met partner koos voor een partner
met dezelfde nationaliteit.
Niet-Belgen %
Belgische 13,1
Dezelfde nationaliteit als ik 46,2
Een andere nationaliteit (EU) 34,5
Andere nationaliteit (niet-EU) 6,2
Is uw partner omwille van uw job
naar België verhuisd?
– Ongeveer 33 % van de niet-Belgische deelnemers heeft zijn/haar
partner in België leren kennen.
– Partners van EU-personeelsleden verhuizen vaker naar België dan
de partners van personen die niet voor een EU-instelling werken 1 .
1 Dit verschil kan enkel beschouwd worden als een indicatie, gezien het grote overwicht van EU-personeel
in de deelname aan de enquête (zie effectieve deelnamecijfers naast de percentages).
01 Algemene cijfers 11

Niet-Belgen
Niet-Belgen die bij een
EU -instelling werken
Niet-Belgen die
niet voor een
EU – instelling werken
% % aantal % aantal
Ja 36,9 40,7 1.875 28,6 313
Nee, ik heb mijn partner in België leren kennen 33,3 33,7 1.553 34,4 376
Nee, ik ben omwille van de job van mijn partner
14,6 9,8 452 21,4 234
naar België verhuisd
Mijn partner woont niet in België 10,5 10,9 502 11,7 128
Andere 4,7 5,0 229 3,9 43
Waar werkt uw partner?
Bijna 20 % van de niet-Belgische deelnemers heeft een partner die niet werkt.
Bij de deelnemende expats uit Vlaanderen en Wallonië stijgt dit naar 26,5 %
en 27,1 %. Bij niet-Belgische deelnemers die niet voor een Europese instelling
werken daalt dat percentage dan weer tot 14,5 %.
Niet-Belgen %
Mijn partner werkt niet 19,5
Mijn partner werkt in de Europese of internationale sector 43,8
Mijn partner werkt in iets helemaal anders 36,7
Heeft u kinderen?
– Ongeveer de helft van de deelnemers heeft kinderen. Er zijn opnieuw
opvallende verschillen tussen de niet-Belgische deelnemers uit Brussel en
die uit Vlaanderen en Wallonië, waarvan ongeveer 80 % kinderen heeft.
Dit verschil kan enkel beschouwd worden als een indicatie, gezien het
beperkte aantal deelnemers uit Vlaanderen en Wallonië.
– Ander opvallende constante: bij de deelnemers die niet voor een Europese
instelling werken, heeft 32 % geen kinderen (tegen 49,2 % kinderloze
deelnemers die voor een EU-instelling werken) 1 .
Niet-Belgen in Brussel in Vlaanderen in Wallonië
% % aantal % aantal % aantal
Ja 47,4 42,6 3.019 79,9 716 80,9 212
Nee 52,6 57,8 4.143 20,1 180 19,1 50
1 Cijfers niet-opgenomen in de tabel, beschikbaar op aanvraag.
12 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Zou u uw kinderen naar een Belgische
lagere school sturen?
Bijna de helft (46 %) van de niet-Belgische deelnemers verkiest zijn kinderen niet
naar een Belgische lagere school te sturen. Dit resultaat is ten dele verklaarbaar
door de uitstekende reputatie die Europese en internationale scholen genieten.
Een andere reden is het feit dat Europese en internationale scholen onderwijs
bieden in de moedertaal van het kind, wat de re-integratie in het land van
oorsprong moet vergemakkelijken wanneer/indien de ouders terugkeren.
Niet-Belgen % aantal
Nee 46,0 1.702
Ze zijn te jong, maar ik zou het overwegen 18,9 695
Al mijn kinderen gaan/ zijn naar een Belgische
24,6 904
lagere school geweest
Sommige van mijn kinderen gaan / zijn naar een Belgische
10,5 378
lagere school geweest
Totaal 100 3.679
Zou u uw kinderen naar een Belgische
middelbare school sturen?
Meer dan de helft (55,3 %) van de niet-Belgische deelnemers verkiest zijn
kinderen niet naar een Belgische middelbare school te sturen. Naast de kwestie
van de moedertaal moet hier wel rekening gehouden worden met het feit dat veel
kinderen in Brussel aankomen wanneer ze al wat ouder zijn, op een leeftijd dat
het aangewezen is om school te blijven lopen in de taal en het onderwijssysteem
van het land van oorsprong. Deze mogelijkheid is trouwens een niet onbelangrijk
argument bij de aanwerving van nieuwe ambtenaren wanneer zij aarzelen om
naar Brussel te komen om de schoolloopbaan van hun kinderen niet in het
gedrang te brengen. Een ander element is uiteraard het plaatsgebrek in de
Belgische scholen.
Niet-Belgen % aantal
Nee 55,3 2.032
Ze zijn te jong, maar ik zou het overwegen 30,5 1.112
Al mijn kinderen gaan/ zijn naar een Belgische
9,6 346
middelbare school geweest
Sommige van mijn kinderen gaan / zijn naar een Belgische
4,6 162
middelbare school geweest
Totaal 100 3.562
01 Algemene cijfers 13

14 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel
02

Culturele
participatie
Hoe vaak bezoekt u in Brussel een …
Niet-Belgische deelnemers
%
Museum / expo
Theater / Dans
Bioscoop
Concert
Opera
Café
Restaurant
Sport-club
Bib
Zelden of nooit 15,9 41,2 12,8 24,1 73,6 4,7 1,7 41,4 72,1
1 tot 5 keer
per jaar
6 tot 12 keer
per jaar
Meermaals
per maand
Meermaals
per week
61,0 46,0 38,7 53,3 21,7 9,4 7,6 7,7 12,8
19,6 10,4 35,1 18,1 3,9 22,5 25,9 7,7 8,6
3,3 2,1 12,6 4,3 0,6 45,1 51,4 23,3 5,6
0,1 0,2 0,8 0,2 0,2 18,3 13,4 20,0 0,8
Belgische deelnemers
%
Museum / expo
Theater / Dans
Bioscoop
Concert
Opera
Café
Restaurant
Sport-club
Bib
Zelden of nooit 29,6 46,8 23,2 32,7 82,9 16,4 3,2 62,7 70,6
1 tot 5 keer
per jaar
6 tot 12 keer
per jaar
Meermaals
per maand
Meermaals
per week
54,5 41,3 47,2 53,0 13,9 20,9 14,0 4,7 12,1
13,8 9,8 21,3 12,1 2,5 30,3 34,9 3,0 9,4
2,1 2,1 7,8 2,1 0,7 25,6 41,5 16,4 7,2
0,1 0,1 0,4 0,1 0,0 6,9 6,3 13,2 0,8
02 Culturele participatie 15

Ondanks het beperkte staal aan Belgische deelnemers vonden we het
interessant om niet-Belgen en Belgen met elkaar te vergelijken. In vergelijking
met de Belgische deelnemers die grotendeels in dezelfde professionele
context werken, gaan expats opvallend vaker naar een museum/expo, bioscoop,
concerten, operavoorstellingen, op café en restaurant, en naar de sportclub.
Enkel op vlak van bibliotheekbezoek is er weinig verschil. Aangezien het aantal
deelnemende niet-Belgen (8.345) veel hoger ligt dan het aantal deelnemende
Belgen (727), moeten deze cijfers uiteraard met de nodige voorzichtigheid
behandeld worden: het is een feit dat de neiging om “uit” te gaan groter is
wanneer men in het buitenland vertoeft.
Enkele markante cijfers:
– Bij de Belgische deelnemers bezoekt 68,3 % tussen 1 en 12 maal per jaar een
museum of tentoonstelling; bij de niet-Belgen loop dit aantal op tot 80,6 %.
– Bij de Belgische deelnemers woont 51,1 % tussen 1 en 12 maal per jaar een
theater- of dansvoorstelling bij; bij de niet-Belgen loopt dit aantal op tot 56,4 %.
– Bij de niet-Belgen gaat 35,1 % 6 à 12 keer per jaar naar de bioscoop,
bij de Belgen is dat slechts 21,3 %.
– 45,1 % van de expats gaat meermaals per maand op café, 18,3 % zelfs
wekelijks. Bij de Belgen is dat respectievelijk 25,6 % en 6,9 %.
– 62,7 % van de Belgen bezoekt zelden of nooit een sportclub, bij
de niet-Belgen is dat maar 41,4 %.
Vindt u makkelijk informatie over culturele en
vrijetijdsevenementen in Brussel?
– Hoe langer expats hier wonen, hoe makkelijker ze hun weg vinden naar het
culturele aanbod.
– Meer dan 1 op de 4 niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar
woont, vindt moeilijk zijn weg in het culturele aanbod in Brussel.
Niet-Belgen die hier wonen sinds
%
Niet-
Belgen
minder
dan 2 jaar
3 à
5 jaar
6 à
10 jaar
meer
dan 10 jaar
Zonder problemen 28,3 17,0 24,6 26,4 36,7
Redelijk makkelijk 49,7 53,7 50,3 51,6 46,2
Ik moet er moeite voor doen 19,1 23,9 21,9 19,7 15,2
Ik weet niet waar ik
deze info kan vinden
2,9 5,4 3,2 2,3 1,9
16 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Leest u volgende media?
(Cijfers niet-Belgen)
%
The Bulletin
The Brussels
Tribune
La Tribune de
Bruxelles
Zone 02
Agenda
Flanders
today
Away
Magazine
Metro
Kids-gazette
Info-blad van
uw gemeente
Ken ik niet 26,4 48,3 44,2 56,5 33,5 67,1 84,7 7,5 85,7 21,5
Al van gehoord, maar
16,7 27,1 27,8 16,4 14,8 18,0 9,4 17,1 7,3 10,7
nog niet gelezen
Heb ik al eens gelezen 49,9 21,4 23,6 23,3 34,1 11,4 5,0 59,1 5,1 32,9
Ik lees de meeste edities 4,8 2,6 3,3 3,2 11,8 2,0 0,7 12,9 1,4 21,4
Ik lees elke editie 2,1 0,5 1,0 0,5 5,8 1,5 0,2 3,4 0,5 13,5
Onderstaande bevindingen konden worden afgeleid uit bijkomende statistische
gegevens die werden opgevraagd, maar die om plaatsgebrek niet kunnen
gepubliceerd worden. Zo constateerden we opvallende verschillen tussen de
deelnemers naargelang de periode die ze hier wonen.
– 56,3 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont
kent The Bulletin niet; bij de mensen die meer dan 10 jaar wonen is dit
gedaald tot 6,3 %.
– 65,6 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont
kent La Tribune de Bruxelles niet; bij de mensen die meer dan 10 jaar wonen
is dit gedaald tot 35,4 %.
– 82,3 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont kent
Zone02 niet; bij de mensen die meer dan 10 jaar wonen is dit gedaald tot 50,4 %.
– 42,7 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont
kent Agenda niet; bij de mensen die meer dan 10 jaar wonen is dit gedaald tot
38,2 % (behoorlijk klein verschil in vergelijking met de andere media).
– 76,2 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont
kent Flanders Today niet; bij de mensen die meer dan 10 jaar wonen is dit
gedaald tot 64,9 %.
– 16,9 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont kent
Metro niet; bij de mensen die meer dan 10 jaar wonen is dit gedaald tot 5,3 %.
– 40,3 % van de niet-Belgische deelnemers dat hier minder dan 2 jaar woont
kent het infoblad van zijn/haar gemeente niet; bij de mensen die meer dan
10 jaar wonen is dit gedaald tot 11,8 %.
02 Culturele participatie 17

Kijkt u naar volgende TV-zenders?
(niet-Belgen)
tv-zenders
% Brusselse Belgische uit mijn thuisland
Nooit 44,0 25,1 26,2
Zelden 30,4 19,4 12,3
Minstens 1 keer per maand 10,1 10,6 5,5
Minstens 1 keer per week 8,8 15,7 11,1
Meermaals per week 6,6 29,2 44,9
We stellen vast dat deelnemende expats die lang in België wonen over het
algemeen meer naar TV kijken (zowel naar Brusselse, Belgische als zenders uit
het thuisland) dan zij die nog maar pas verhuisd zijn.
in België sinds
%
Minder
dan 2 jaar
Tussen
3 en 5 jaar
Tussen
5 en 10 jaar
Meer
dan 10 jaar
Brusselse
tv-zenders
Belgische
tv-zenders
Tv-zenders
uit mijn
thuisland
Nooit 57,3 49,0 45,8 34,0
Zelden 22,7 27,9 28,7 36,4
Minstens 1 keer
7,8 8,6 11,1 11,5
per maand
Minstens 1 keer
7,1 8,5 8,2 10,2
per week
Meermaals
per week
5,1 6,0 6,3 7,9
Nooit 42,1 30,6 25,9 14,6
Zelden 19,5 20,1 20,6 18,7
Minstens 1 keer
9,4 10,3 11,3 11,0
per maand
Minstens 1 keer
13,4 15,7 16,5 16,1
per week
Meermaals
15,5 23,4 25,7 39,6
per week
Nooit 34,4 32,6 30,1 17,3
Zelden 15,3 13,0 13,9 9,2
Minstens 1 keer
6,8 5,6 5,3 4,8
per maand
Minstens 1 keer
12,7 11,4 10,2 10,6
per week
Meermaals
30,7 37,4 45,8 58,1
per week
18 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Kent en bezoekt u volgende websites?
niet-Belgen
%
brussel.irisnet.be
De website van mijn
gemeente
visitbrussels.be
www.xpats.com
Brusselslife
(website en facebook)
Expats in Brussels
(facebookgroep)
Ken ik niet 25,0 19,6 32,0 32,1 49,9 70,8
Al van gehoord, maar
nog nooit bezocht
13,3 10,1 19,2 17,1 18,7 15,9
Heb ik al eens bezocht 56,2 63,8 43,8 44,4 25,3 10,0
Bezoek ik meermaals per maand 5,0 6,2 4,5 5,0 5,2 2,2
Bezoek ik meermaals per week 0,5 0,4 0,5 1,3 0,9 1,1
– Er zijn regionale verschillen: de deelnemende expats die in Brussels wonen,
kennen en bezoeken de gevraagde websites (met uitzondering van de
gemeentelijke website) beter en vaker dan hun collega’s die in Vlaanderen en
Wallonië wonen (cijfers op aanvraag).
– We constateren ook opvallende verschillen tussen de deelnemers naargelang
de periode waarin ze hier wonen. De bekendheid van de website brussel.
irisnet.be stijgt aanzienlijk naargelang de niet-Belgische deelnemers hier
langer wonen (bijna 50 % van de expats die hier minder dan 2 jaar woont, kent
de website niet. Na 10 jaar in België is dat gedaald tot 18,9 %). Hetzelfde geldt
voor de website van hun gemeente. Bij de websites visitbrussels.be, expats.
com, brusselslife en de facebookgroep expatsinbrussels constateren we een
omgekeerd fenomeen: de bekendheid is het grootst bij niet-Belgen die nog
maar pas naar Brussel zijn verhuisd (gedetailleerde cijfers op aanvraag).
02 Culturele participatie 19

Hoeveel Belgen telt uw vriendenkring?
in België sinds
%
Alle
niet-Belgen
Minder
dan 2 jaar
3 tot
5 jaar
6 tot
10 jaar
Langer
dan 10 jaar
Alle niet-Belgen
Geen 12,4 23,0 16,1 11,6 6,6
1 tot 3 38,6 49,9 45,9 42,4 28,0
4 tot 6 23,7 18,2 22,6 25,1 26,1
7 tot 10 9,6 4,8 6,5 9,1 14,0
Meer dan 10 15,6 4,2 9,0 11,8 25,4
– 12,4 % van de niet-Belgische deelnemers heeft geen enkele Belgische vriend.
– Belgische vrienden maken vraagt tijd: 23 % van de deelnemers die hier
minder dan 2 jaar woont, heeft geen enkele Belgische vriend. Bij de
deelnemers die hier langer dan 10 jaar wonen, is dit gedaald tot 6,6 %;
zij hebben ook steeds meer Belgische vrienden.
Stellingen over Belgen
%
Helemaal
eens
Eerder
eens
Geen
mening
Eerder
oneens
Helemaal
oneens
Ik vind dat ik te weinig Belgen ken. 34,5 27,2 12,1 15,3 10,8
Belgen staan wantrouwig tegenover expats. 10,4 21,6 29,8 25,8 12,3
Het is niet moeilijk Belgen te leren kennen,
als men maar moeite doet.
Ik verkies een internationale vriendenkring en
heb geen behoefte aan contacten met Belgen.
16,1 38,0 21,1 20,0 4,8
4,3 13,5 14,5 36,1 31,6
– Meer dan 60 % van de deelnemers vindt dat hij/zij te weinig Belgen kent.
Bij mensen die hier minder dan 2 jaar wonen bedraagt dit bijna 80 %,
bij mensen die hier meer dan 10 jaar wonen 47 %.
– 54 % van de deelnemers vindt het niet moeilijk om Belgen te leren te kennen,
‘als men maar moeite doet’.
– Slechts 18 % verkiest een internationale vriendenkring en heeft niet echt
behoefte aan contacten met Belgen, een stelling die 68 % van de deelnemers
dan weer niet bijtreedt.
20 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Hoeveel keer hebt u tijdens het afgelopen jaar
bezoekers uit het buitenland ontvangen?
Alle niet-Belgen
in België sinds
%
Alle
niet-Belgen
Minder
dan 2 jaar
3 tot
5 jaar
6 tot
10 jaar
Langer
dan 10 jaar
Zelden of nooit 7,4 6,7 5,3 5,8 9,5
1 tot 2 keer 28,9 27,3 27,0 27,8 30,3
3 tot 4 keer 34,3 32,2 36,4 34,8 34,3
Meer dan 5 keer 22,5 25,7 23,7 24,9 19,2
Meer dan 10 keer 7,0 8,1 7,6 6,8 6,7
– Expats ontvangen heel regelmatig bezoek uit het buitenland.
– Expats uit Brussel ontvangen opvallend vaker bezoek dan diegenen die in
Vlaanderen en Wallonië wonen.
– Bij expats die langer in België wonen, neemt de frequentie van het bezoek af.
(cijfers beschikbaar maar niet opgenomen in tabel).
Bent u actief bij een vereniging?
Alle deelnemers
%
Alle
deelnemers Belgen Niet-Belgen
Nee 50,2 54,9 49,7
Actief lid 33,5 31,1 33,7
Passief lid 16,4 14,0 16,6
– De deelnemende expats geven blijk van meer engagement in het
verenigingsleven dan de deelnemende Belgen 1 .
Bij welke vereniging bent u actief?
(meerdere antwoorden mogelijk)
niet-Belgen %
Sportclub 70,3
Culturele vereniging 18,1
Religieus of filosofisch geïnspireerde vereniging 10,3
Hobby club 10,6
Debatclub 2,8
Een club die vooral mensen van mijn eigen nationaliteit verenigt.
8,6
De zgn ‘social club’
Wijkcomité 7,1
Oudercomité 9,5
Politieke Partij 7,2
Andere 13,9
1 Dit verschil kan enkel beschouwd worden als een indicatie, gezien er veel minder Belgen aan de peiling
deelnamen dan niet-Belgen.
02 Culturele participatie 21

22 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel
03

Politieke
participatie
Hebt u gestemd bij de gemeenteraadsverkiezingen
van oktober 2006?
Niet-Belgen
Deze vraag werd aan alle niet-Belgische deelnemers gesteld die in Brussel
wonen, ook aan mensen die er 6 jaar geleden nog niet woonden. Bij de deelnemers
die hier al meer dan 10 jaar wonen, heeft 33,2 % gestemd.
in Brussel (%) Niet-Belgen sinds 6 tot 10 jaar Meer dan 10 jaar
Ja 15,3 12,9 33,2
Nee 84,7 87,1 66,8
Waarom hebt u in 2006 geen stem uitgebracht?
(meerdere antwoorden mogelijk, vraag enkel gesteld aan niet-Belgische
deelnemers die al meer dan 10 jaar in België wonen en die ‘nee’ geantwoord
hebben bij de vorige vraag)
%
Ik beantwoordde niet aan de voorwaarden om te mogen stemmen. 3,5
Ik was op de dag van de verkiezingen niet in België. 9,4
Ik wilde wel stemmen, maar heb mij niet tijdig ingeschreven op de kiezerslijst. 8,5
Ik vond de procedure te ingewikkeld. 12,0
In België geldt stemplicht. Dit heeft me afgeschrikt. 49,0
Ik begrijp onvoldoende Frans/Nederlands om me correct te informeren over het 7,6
programma van de Belgische politieke partijen.
Het interesseert me niet. 20,7
Andere 12,9
03 Politieke participatie 23

“In België geldt stemplicht. Dit heeft me afgeschrikt.”
Bij de deelnemers die hier meer dan 10 jaar wonen, zegt 49 % zich niet
ingeschreven te hebben omwille van de stemplicht. Dit is met voorsprong de
grootste hinderpaal.
“Ik was op de dag van verkiezingen niet in België.”
9,4 % van de deelnemers dat hier langer dan 10 jaar woont, geeft dit op als een
reden om niet te stemmen. Op zich is dit een drogreden: in België is het perfect
mogelijk iemand een volmacht te geven. Maar heel wat potentiële kiezers staan
wantrouwig tegenover de administratieve rompslomp welke een volmacht met
zich mee zou kunnen brengen, en kiezen er voor niet te stemmen.
“Het interesseert me niet.”
Desinteresse is een belangrijke reden om zich niet in te schrijven op de kiezerslijst.
Indien u in oktober 2012 nog in België woont, gaat u
dan stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen?
niet-Belgen %
Ja 38,0
Nee 28,4
Misschien 33,6
– 38 % van de niet-Belgen die deelnamen aan onze enquête, verklaarde te
zullen stemmen in de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 en 33,6 % stelde
dat misschien te zullen doen terwijl slechts 28,4 % verklaarde helemaal
niet de intentie te hebben zijn stem uit te brengen. Dit cijfer ligt veel hoger
dan de reële participatie van EU-burgers dat zijn stem uitbracht tijdens
de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012, nl. 13,6 %. Dit toont
aan dat de door deze enquête geviseerde internationale gemeenschap
hoogstwaarschijnlijk een stuk actiever is inzake politieke participatie dan de
Europeanen die deel uitmaken van de eerste na-oorlogse migratiegolven of
van de meer recente arbeidsgelinkte migratie.
– Er dient opgemerkt dat de wens om deel te nemen aan de
gemeenteraadsverkiezingen in verband moet gebracht worden met het
feit dat op hetzelfde ogenblik dat de peiling online was, alle Europese
instellingen actief meewerkten aan de sensibiliseringscampagne van
het Verbindingsbureau Brussel-Europa om EU-burgers aan te moedigen
zich in te schrijven op de kiezerslijsten, onder meer door de verspreiding
van meertalige folders en via mededelingen op hun intranet waar ook het
inschrijvingsformulier kon gedownload worden.
24 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Wist u dat het Brussels Gewest een eigen Parlement
en Regering heeft?
niet-Belgen %
Ja 92,1
Nee 7,9
– Bij de niet-Belgen die hier minder dan 2 jaar wonen weet 80 % dat
het Brussels Gewest een eigen Parlement en Regering heeft; bij de expats
die hier meer dan 10 jaar wonen is dit gestegen tot 96,6 %.
België is een federale staat. De deelgewesten
oefenen belangrijke bevoegdheden uit.
Indien het wettelijk mogelijk zou zijn voor
EU-burgers om te stemmen bij gewestverkiezingen,
zou u dan gebruik maken van dit recht?
Gemiddelde voor
niet-Belgen in Brussel
%
Alle
deelnemers
Minder
dan 2 jaar
Tussen 3
en 5 jaar
Tussen 6
en 10 jaar
Meer
dan 10 jaar
Ja 44,4 49,4 43,6 38,4 46,2
Misschien 38,6 37,7 40,1 44,4 33,9
Nee 17,4 12,9 16,3 17,1 19,8
– De interesse voor de gewestverkiezingen bij de niet-Belgen die in Brussel
wonen is hoger dan voor de gemeenteraadsverkiezingen.
– Opvallend: meer mensen die hier nog maar pas wonen willen hun stem
uitbrengen dan zij die hier al langer wonen; een tendens die dan weer
verdwijnt wanner men hier al langer dan 10 jaar woont.
Waarom wenst u niet deel te nemen
aan de gewestverkiezingen?
(Deze vraag werd enkel gesteld aan de niet-Belgische deelnemers die bij de
vorige vraag ‘nee’ en ‘misschien’ antwoordden. Het was mogelijk om meerdere
redenen te kiezen.)
niet-Belgen in België sinds
%
Gemiddelde Minder dan 2 Tussen 3 en 5
jaar
jaar
Tussen 6 en
10 jaar
Meer
dan 10 jaar
Ik vind de procedure ingewikkeld. 10,2 5,9 11,2 10,8 10,5
In België geldt stemplicht. Dit schrikt me af. 48,4 12,9 38,0 55,6 58,6
Ik begrijp onvoldoende Frans/Nederlands om
15,6 28,7 25,3 14,0 8,6
me correct te informeren over het programma van
de Belgische politieke partijen
Het interesseert me niet. 42,0 49,6 49,2 41,0 36,7
Ik weet nog niet of ik op de dag van de verkiezingen
in België zal zijn en wil geen volmacht geven
11,0 13,6 13,1 10,0 10,4
03 Politieke participatie 25

– Opvallend: de vrees voor stemplicht neemt toe naarmate men hier langer
woont. Bij de deelnemers die hier minder dan 2 jaar wonen zegt bijna 13 %
niet deel te willen nemen aan de verkiezingen omwille van de stemplicht;
bij diegenen die hier meer dan 10 jaar wonen is dit opgelopen tot bijna 60 %.
– Vooral niet-Belgen die hier nog maar kort wonen halen hun middelmatige
taalkennis aan als reden om niet te stemmen (bijna 30 % bij zij die hier minder
dan 2 jaar wonen). Dit cijfer neemt sterk af naarmate men hier langer woont.
– Desinteresse is de hoofdreden waarom 42 % van de deelnemers die hier
minder dan 2 jaar wonen niet willen deelnemen. Na 10 jaar in België te wonen,
haalt nog steeds 36,7 % van de deelnemers dit aan als een reden om niet te
willen stemmen.
Hoe zeer bent u geïnteresseerd in
niet-Belgen in België sinds
%
Het politieke
leven in uw
gemeente
De Brusselse
gewestelijke
politiek
De Belgische
nationale
politiek
De politiek
in uw
thuisland
Gemiddelde
Minder
dan 2 jaar
Tussen 3
en 5 jaar
Tussen 6 Meer dan
en 10 jaar 10 jaar
Erg 13,6 10,1 9,9 12,6 17,5
Middelmatig 53,3 49,4 50,0 51,8 57,6
Helemaal niet 33,1 40,6 40,1 35,7 24,9
Erg 12,4 10,1 10,5 11,4 14,3
Middelmatig 58,4 57,0 55,5 57,6 61,5
Helemaal niet 29,2 32,9 34,0 31,1 24,2
Erg 26,4 22,9 23,2 24,0 30,4
Middelmatig 60,4 63,4 60,8 61,3 58,7
Helemaal niet 13,3 13,7 16,0 14,7 10,9
Erg 62,5 69,0 64,1 61,7 60,0
Middelmatig 34,1 28,2 32,4 35,2 36,7
Helemaal niet 3,3 2,7 3,5 3,2 3,3
De Europese / Erg 77,3 79,0 77,9 75,5 77,8
internationale
Middelmatig
politiek
21,3 19,7 20,5 23,2 21,0
Helemaal niet 1,3 1,2 1,6 1,4 1,2
– In alle gevallen (gemeentelijk, gewestelijk als nationaal) neemt de interesse
in de Belgische politiek toe naargelang men hier langer woont.
– De interesse in de Belgische nationale politiek ligt hoger dan die in de
gewestelijke en gemeentelijke politiek (13,6 % heeft helemaal geen interesse
in de Belgische nationale politiek, 29,2 % helemaal geen interesse in de
gewestelijke politiek en 33,1 % helemaal geen interesse in gemeentepolitiek)
– De deelnemers tonen meer interesse in de Europese/internationale politiek
dan in de politiek in hun thuisland.
– De interesse in Europese / internationale politiek en in de politiek van
het thuisland blijft stabiel en zeer groot.
26 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Kent u de Iris, het symbool van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest?
niet-Belgen die in Brussel wonen %
Nog nooit gezien 5,4
Al gezien, maar wist niet wat het was 32,3
Ik ken het symbool en weet wat het betekent 62,3
De kennis van de Iris neemt toe wanneer men hier langer woont.
Niet-Belgen die in Brussel wonen
%
Minder Tussen 3 en
dan 2 jaar 5 jaar
6 à 10 jaar Meer dan
10 jaar
Nog nooit gezien 14,5 5,9 3,1 1,7
Al gezien, maar wist niet wat het was 47,1 37,0 33,0 20,6
Ik ken het symbool en weet
wat het betekent
38,4 57,0 63,9 77,6
03 Politieke participatie 27

28 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel
04

Mobiliteit
Hoe vaak maakt u gebruik van volgende
transportmiddelen voor uw verplaatsingen
in de stad?
niet-Belgen
%
Nooit
Enkele keren
per jaar
Meermaals
per maand
Meermaals
per week
Bijna
elke dag
Eigen auto 31,3 8,4 18,3 15,6 26,4
Taxi 16,6 63,4 18,3 1,6 0,2
Metro 2,7 20,0 31,3 18,8 27,2
Bus 9,7 32,6 29,5 15,0 13,1
Tram 11,1 36,8 28,9 12,5 10,8
Trein 21,7 55,6 15,4 2,6 4,8
Fiets 50,0 21,5 11,7 6,1 10,7
Villo 81,1 10,6 4,5 2,2 1,6
Cambio 94,0 4,0 1,8 0,2 0
Te voet 1,6 5,9 12,7 19,9 59,9
– Weinig verrassingen: expats die in Brussel wonen, verplaatsen zich vaker
te voet dan hun collega’s in Vlaanderen en Wallonië. 63 % van de Brusselse
niet-Belgen doet bijna elke dag een verplaatsing te voet in de stad.
– Het aantal verplaatsingen te voet neemt af naargelang men hier langer
woont. 75,6 % van de Brusselse niet-Belgen die hier minder dan 2 jaar woont,
verplaatst zich bijna dagelijks te voet in de stad. Bij zij die hier meer dan
10 jaar wonen, is dat nog 52,8 % (tabel niet bijgevoegd).
04 Mobiliteit 29

Eigen auto
– Grote verschillen tussen de niet-Belgen die in Brussel wonen en zij die in
Vlaanderen en Wallonië wonen. Bij de Brusselse deelnemers gebruikt 35,4 %
nooit een eigen auto; in Vlaanderen is dat 5,1 % en in Wallonië 8,4 %. 52,7 %
van de deelnemers uit Vlaanderen gebruikt dagelijks de eigen auto, bij de
deelnemers uit Wallonië is dat 39,7 %, bij deze uit Brussel 22,6 %.
– Er zijn grote verschillen in autogebruik tussen zij die hier pas en zij die hier
langer wonen. Dit verschil valt waarschijnlijk te verklaren door het feit dat
expats die hier nog maar kort wonen jonger zijn, vaak nog geen gezin hebben
en niet de bedoeling hebben hier lang te blijven.
Niet-Belgische deelnemers die in Brussel wonen
Eigen auto
%
Niet-Belgen
Minder
dan 2 jaar
in België sinds
Tussen 3
en 5 jaar
6 tot Meer dan
10 jaar 10 jaar
Niet-Belgen
Nooit 34,6 62,1 45,0 31,6 17,3
Enkele keren per jaar 7,5 6,2 7,6 8,2 8,3
Meermaals per maand 18,4 15,3 17,3 20,4 20,1
Meermaals per week 16,9 7,7 13,4 18,1 20,3
Bijna elke dag 23,5 8,7 16,7 21,8 34,0
Fiets
– 11,1 % van de deelnemende expats die in Brussel wonen, gebruikt bijna elke
dag de fiets. 6,2 % van de deelnemende expats die in Brussel wonen, fietst
meermaals per week.
– Uit onderstaande tabel kunnen we afleiden dat de meeste niet-Belgen die in
Brussel wonen, niet onmiddellijk beginnen te fietsen. Het vraagt tijd.
Meer dan 20 % van de niet-Belgen die hier tussen de 6 à 10 jaren wonen,
fietst meermaals per week.
Fiets
%
Niet-Belgen
Minder
dan 2 jaar
in België sinds
Tussen 3
en 5 jaar
6 tot Meer dan
10 jaar 10 jaar
Niet-Belgen
Nooit 50,1 60,6 53,7 42,7 46,7
Enkele keren per jaar 21,2 14,8 19,0 23,4 23,6
Meermaals per maand 11,3 9,5 9,4 13,7 12,3
Meermaals per week 6,2 5,5 6,2 7,3 6,0
Bijna elke dag 11,1 9,7 11,7 12,9 11,4
30 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

04 Mobiliteit 31

32 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel
05

Mening
over Brussel
Brussel heeft vele troeven, maar ook gebreken.
Beoordeel volgende stellingen.
niet-Belgen die in Brussel wonen
%
Helemaal
mee eens
Mee eens
Geen
mening
Niet Helemaal niet
mee eens mee eens
Ik woon graag in Brussel. 27,8 46,7 8,4 12,9 4,2
Brussel is een groene stad. 15,1 45,1 10,1 23,4 6,3
Brussel is te vuil (afval op straat). 44,5 36,7 7,2 10,6 0,9
Brussel moet dringend maatregelen nemen om
46,3 31,2 13,8 6,7 1,9
het autoverkeer terug te dringen.
Ik ben tevreden met het aanbod aan openbaar vervoer
9,3 40,5 7,2 30,1 12,9
in Brussel.
In vergelijking met andere Europese grootsteden,
3,8 25,5 19,7 30,8 20,3
is Brussel een veilige stad.
De Brusselaars zijn gastvrij ten opzichte van nieuwkomers. 7,1 36,5 28,8 20,6 7,0
In vergelijking met andere Europese grootsteden,
9,7 37,7 15,5 26,1 11,0
zijn de woningen in Brussel goedkoop.
Het culturele aanbod in Brussel is rijk en gevarieerd. 25,2 52,7 12,1 8,3 1,7
In Brussel zijn er veel sportclubs en een goede
11,0 39,7 34,6 12,0 2,8
sportinfrastructuur.
Brussel is een fietsvriendelijke stad. 5,1 25,9 17,5 29,6 21,9
Op het vlak van gastronomie scoort Brussel hoge toppen. 23,2 47,0 14,8 11,7 3,2
In Brussel is er voldoende kinderopvang. 4,3 16,0 63,5 11,6 4,6
In vergelijking met andere Europese grootsteden,
7,5 41,8 20,6 22,5 7,6
is de levenskwaliteit in Brussel hoog.
De gezondheidszorg in Brussel is van goede kwaliteit. 15,6 44,6 26,3 10,4 3,2
In Brussel kan je goed shoppen. 5,2 29,0 16,5 31,2 18,0
In Brussel is er veel armoede. 21,6 46,6 23,0 8,2 0,6
05 Mening over Brussel 33

– Resultaten enkel voor niet-Belgen die in Brussel wonen.
– 74,5 % woont graag in Brussel. Bij de niet-Belgen die hier langer dan 10 jaar
wonen is dat zelfs 82,5 %.
– 60,2 % vindt Brussel een groene stad. Bij de niet-Belgen die hier langer dan
10 jaar wonen stijgt dat tot 69,7 %.
– 81,2 % vindt Brussel te vuil. We stellen vast dat voor deelnemers die hier meer dan
10 jaar wonen, de meningen gelijk lopen met deze van de Belgische deelnemers.
Brussel, vuile stad?
in Brussel sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen 3
en 5 jaar
6 tot
10 jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-
Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 43,1 47,4 49,2 40,1 44,5 39,9
Mee eens 36,5 34,3 35,5 39,2 36,7 39,8
Geen mening 6,9 6,7 6,5 8,4 7,2 7,7
Niet mee eens 12,4 10,7 8,2 11,3 10,6 11,8
Helemaal niet mee eens 1,1 1,0 0,7 1,0 0,9 0,8
– 77,5 % van de niet-Belgische deelnemers vindt dat Brussel dringend
maatregelen moet nemen om het autoverkeer terug te dringen. Weinig
variatie in functie van het profiel van de deelnemers.
– Over het openbaar vervoer zijn de meningen verdeeld: bijna de helft van de
deelnemers is tevreden met het aanbod, 43 % is ontevreden. Bij de mensen die
hier minder dan 2 jaar wonen (die jonger zijn en veel vaker het openbaar vervoer
gebruiken) is meer dan 60 % tevreden met het aanbod (tabel niet bijgevoegd).
– Meer dan de helft van de deelnemers vindt Brussel een stad waar men zich
niet veilig voelt. Mensen die langer in Brussel wonen, voelen zich veiliger dan
mensen die hier nog maar kort wonen.
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen | Belgen
Brussel een veilige stad?
in Brussel sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen 3
en 5 jaar
6 tot
10 jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-
Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 3,5 3,3 2,9 4,8 3,8 4,7
Mee eens 21,5 18,9 24,5 33,0 25,5 28,5
Geen mening 20,1 19,2 20,2 19,4 19,7 22,0
Niet mee eens 32,5 32,6 30,8 28,4 30,8 28,7
Helemaal niet mee eens 22,4 26,0 21,6 14,3 20,3 16,1
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
– Over het gastvrije karakter van Brussel zijn de meningen verdeeld.
Bijna 30 % heeft hierover geen mening (dit geldt ook voor de deelnemers
die hier al lang wonen).
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen |
Belgen
34 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

– Ook over de Brusselse woonprijzen zijn de meningen verdeeld: 47,4% vindt
de woningen in Brussel – in vergelijking met andere Europese grootsteden –
eerder goedkoop; 37,1% is het hier niet mee eens. Er zijn grote verschillen
naargelang men hier kort of lang woont. 35% van de deelnemers die hier
minder dan twee jaar wonen, vindt de woningen goedkoop. Bij de deelnemers
die hier langer dan 10 jaar wonen, is dit percentage gestegen tot 60%.
– 77,9% van de deelnemers is enthousiast over het culturele leven van de stad.
Hoe langer men hier woont, hoe positiever men over het Brusselse culturele
aanbod oordeelt.
– De helft van de deelnemers is enthousiast over de Brusselse sportclubs en
sportinfrastructuur. Een groot deel van de deelnemers heeft geen mening
over deze stelling (bij diegene die hier minder dan 2 jaar wonen, is dat zelfs
44,2%), ongetwijfeld omdat ze nog niet in contact geweest zijn met de
Brusselse sportclubs en sportinfrastructuur.
– Meer dan de helft van de deelnemers vindt Brussel geen fietsvriendelijke
stad. Weinig variatie in functie van het profiel van de respondent.
– 70,2% van de deelnemers is enthousiast over de Brusselse gastronomie.
Bij de deelnemers die hier langer dan 10 jaar wonen, is 80% het eens met de
stelling dat “de Brusselse gastronomie hoge toppen scheert”.
– Wat betreft kinderopvang hebben heel veel deelnemers geen mening
(gemiddeld 63,5%; bij diegenen die hier minder dan 2 jaar wonen heeft meer
dan 80% hierover geen mening).
– De levenskwaliteit in Brussel wordt positiever beoordeeld naargelang men
hier langer woont. Maar ook na 10 jaar in België heeft 1 op 5 deelnemers
hierover ‘geen mening’.
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
Hoge levenskwaliteit in Brussel?
in Brussel sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen 3
en 5 jaar
6 tot
10 jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-
Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 4,1 6,5 5,5 11,3 7,5 9,1
Mee eens 36,2 38,2 42,4 46,7 41,8 37,7
Geen mening 23,8 20,1 20,4 19,5 20,6 33,3
Niet mee eens 26,3 25,6 23,3 17,8 22,5 16,2
Helemaal niet mee eens 9,5 9,5 8,4 4,7 7,6 3,7
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen | Belgen
– De gezondheidszorg in Brussel wordt positief geëvalueerd. Bij mensen die
hier minder dan 2 jaar wonen, heeft 50% geen mening (ongetwijfeld omdat
ze er nog geen ervaring mee hebben). Bij de deelnemers die hier meer dan
10 jaar wonen, beaamt meer dan 80% dat de Brusselse gezondheidszorg van
goede kwaliteit is.
– Bijna 50% van de deelnemers vindt Brussel geen goede winkelstad (t.o.v.
34,2% die wel enthousiast is over het winkelaanbod). Het zijn vooral de
deelnemers die hier nog maar kort wonen die ontevreden zijn over het
shopping gehalte van Brussel.
05 Mening over Brussel 35

1. DIENSTVERLENING
Hoe zou u uw ervaringen met volgende actoren
beschrijven?
niet-Belgen die in Brussel wonen
%
Zeer goed Goed Middelmatig Slecht Zeer slecht Geen
ervaring mee
Gemeentelijke administratie 8,1 31,5 29,8 11,4 9,3 9,9
Belgische administratie 2,6 20,5 32,9 13,3 8,9 21,9
Politie 4,1 27,6 27,9 13,5 8,9 18,0
Huisvuilophaling (Net Brussel) 7,1 34,7 28,3 11,4 7,9 10,5
Telecom bedrijven 1,4 14,7 30,6 23,8 24,8 4,7
Energieleveranciers 2,0 24,3 37,4 15,9 11,9 8,7
Huiseigenaars (verhuurders) 8,8 27,5 26,5 11,1 9,6 16,4
Winkelpersoneel 3,1 23,3 31,8 21,8 17,5 2,4
Taxichauffeurs 2,4 25,1 35,9 15,4 14,3 6,9
– Er zijn weinig opvallende verschillen tussen de Belgische en niet-Belgische
deelnemers over de gemeentelijke en Belgische administratie, politie,
Net Brussel, telecombedrijven en winkelpersoneel. Ook wat betreft de
energieleveranciers lopen de ervaringen gelijk. Wat betreft verhuurders van
woningen en taxibedrijven zijn de cijfers moeilijk vergelijkbaar, aangezien er
veel Belgische deelnemers ‘niet van toepassing’ kiezen (vaker huiseigenaars
en in bezit van eigen auto).
– Hoe langer niet-Belgen in Brussel wonen, hoe positiever ze hun ervaringen
met dienstverleners evalueren.
De deelnemers die hier nog niet lang wonen, kiezen ook vaker
voor ‘geen ervaring mee’. Enkele voorbeelden:
Gemeentelijke administratie
Niet-Belgische Brusselaars
die hier wonen sinds
%
minder
dan 2 jaar
meer dan
10 jaar
Niet-Belgen
Belgen
Zeer goed 4,6 11,5 8,1 11,6
Goed 6,4 40,1 31,5 42,6
Middelmatig 26,7 31,0 29,8 24,9
Slecht 12,9 7,6 11,4 5,1
Zeer slecht 11,5 5,0 9,3 4,4
Geen ervaring mee 24,0 4,8 9,9 11,4
Zeer goed
Goed
Middelmatig
Slecht
Zeer slecht
Geen ervaring mee
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen |
Belgen
36 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Zeer goed
Goed
Middelmatig
Slecht
Zeer slecht
Geen ervaring mee
0 10 20 30 40 50
Huisvuilophaling
(Net Brussel)
Niet-Belgische Brusselaars
die hier wonen sinds
%
minder
dan 2 jaar
meer dan
10 jaar
Niet-Belgen
Belgen
Zeer goed 5,1 10,3 7,1 5,5
Goed 28,0 41,5 34,7 40,6
Middelmatig 27,1 27,2 28,3 24,8
Slecht 12,2 9,6 11,4 6,5
Zeer slecht 8,8 6,4 7,9 3,3
Geen ervaring mee 18,9 4,9 10,5 19,4
Niet-Belgen |
Belgen
Zeer goed
Politie
Goed
Middelmatig
Slecht
Zeer slecht
Geen ervaring mee
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgische
Brusselaars die hier
wonen sinds
%
minder
dan 2 jaar
meer dan
10 jaar
Niet-Belgen
Belgen
Zeer goed 3,7 4,8 4,1 3,6
Goed 22,7 32,0 27,6 35,2
Middelmatig 20,2 31,8 27,9 33,7
Slecht 9,9 13,6 13,5 9,4
Zeer slecht 5,9 8,2 8,9 5,1
Geen ervaring mee 37,6 9,6 18,0 13,1
Niet-Belgen |
Belgen
Verbindingsbureau Brussel-Europa
%
Zeer goed 16,0
Goed 44,1
Middelmatig 30,0
Slecht 5,5
Zeer slecht 4,4
05 Mening over Brussel 37

2. IDENTITEIT
Hieronder vindt u verschillende groepen.
Kan u aangeven in welke mate u vindt dat u
tot de groep behoort?
niet-Belgen
%
Heel sterk Sterk Eerder wel Eerder niet Helemaal niet
Brusselaar 6,8 18,1 37,5 21,2 16,3
Europeaan 52,1 30,7 13,8 1,6 1,8
Expat 22,9 29,7 28,4 13,5 5,5
Internationale
gemeenschap
32,7 34,9 24,4 5,3 2,6
– 62,5% van de niet-Belgische deelnemers die in Brussel wonen, voelt zich
eerder of heel sterk Brusselaar. Zelf bij niet-Belgen die hier nog maar kort
wonen, is de Brusselse identiteit al aanwezig (52,7 van de niet-Belgen die hier
minder dan 2 jaar woont, voelt zich ‘heel sterk’ tot ‘eerder wel’ Brusselaar).
Bij niet-Belgen die hier langer dan 10 jaar wonen, loopt dit cijfer op tot 67,8%. 1
– De overgrote meerderheid van de niet-Belgische deelnemers voelt zich
sterk tot heel sterk Europeaan. Het gevoel Europeaan te zijn is sterker bij
de deelnemers die werken voor een EU-instelling dan bij deze die dat niet
doen. Bij het EU-personeel 2 voelt 98,5 zich ‘eerder tot heel sterk’ Europeaan
(waaronder 54,3% ‘heel sterk’). Bij niet EU-personeel is dat 92,3% (waaronder
44,9% ‘heel sterk’).
– 81% van de niet-Belgische deelnemers kan zich min of meer (van ‘heel sterk’
tot ‘eerder wel’) vinden in de beschrijving ‘expat’, maar bijna 20 % voelt zich
helemaal of eerder geen ‘expat’. 86,6% van de niet-Belgische deelnemers dat
hier minder dan 2 jaar woont, voelt zich expat (waaronder 27% ‘heel sterk’).
Bij diegenen die hier langer dan 10 jaar wonen, voelt nog 74% zich expat
(waaronder 18,1% ‘heel sterk’).
– Meer dan 90 % vindt dat ze tot de ‘internationale gemeenschap’ behoren, en
bij bijna 68 % is het gevoel hier bij te horen ‘sterk’ tot ‘heel sterk’. Dit gevoel
neemt lichtjes af naarmate mensen hier langer wonen.
1 Cijfers niet in tabel, op aanvraag.
2 Cijfers niet in tabel, op aanvraag.
38 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

3. BRUSSEL,
HOOFDSTAD VAN EUROPA
Hoe beoordeelt u volgende stellingen?
niet-Belgen
%
Helemaal
mee eens
Mee eens
Geen
mening
Niet
mee eens
Helemaal
niet
mee eens
Brussel is de beste optie
om de Europese instellingen
te huisvesten.
Brussel zou meer inspanningen
moeten leveren om de Europese
wijk te verfraaien.
Brussel zou meer inspanningen
moeten leveren om de
internationale gemeenschap
goed te onthalen.
De Brusselse administraties
zouden meer inspanningen
moeten leveren om in het Engels
te communiceren.
De internationale gemeenschap
leeft in een aparte wereld en
heeft weinig contact met de
andere Brusselaars.
De Brusselaars beseffen
onvoldoende hoe belangrijk
de Europese instellingen voor
hun stad zijn.
De aanwezigheid van de Europese
instellingen is een goede zaak
voor het imago van Brussel.
De aanwezigheid van de
Europese instellingen is een
goede zaak voor de Brusselse
economie.
14,8 26,5 19,4 25,9 13,4
36,0 38,4 16,3 8,2 1,0
26,3 37,9 24,2 11,1 0,5
24,4 26,6 24,2 20,6 4,1
23,9 49,5 11,2 13,7 1,7
40,0 33,9 17,8 7,6 0,7
51,6 38,4 7,5 2,1 0,4
71,4 24,6 3,0 0,6 0,3
– Is Brussel de beste optie om de Europese instellingen te huisvesten?
Hierover zijn de meningen bij de niet-Belgische deelnemers sterk verdeeld:
41,3 % is het hier mee eens; 39,3% is het hier niet mee eens. Opvallend, de
Belgische deelnemers houden er een heel andere mening op na: 82% vindt
Brussel de beste optie om de Europese instellingen te huisvesten 1 .
1 53,5% is het ‘helemaal eens’ met de stelling, 28,5% is het er ‘mee eens’. De overige gegevens van de
Belgische deelnemers zijn beschikbaar op aanvraag. Opgelet, het aantal Belgische deelnemers ligt veel lager
dan het aantal niet-Belgische deelnemers.
05 Mening over Brussel 39

Brussel is de beste optie om de Europese instellingen
te huisvesten.
Niet-Belgen
in België sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen
3 en
5 jaar
6 à 10
jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-
Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 12,2 11,7 11,3 18,7 14,8 53,5
Mee eens 26,8 23,2 24,1 29,5 26,5 28,5
Geen mening 21,3 17,4 18,9 19,8 19,4 9,4
Niet mee eens 25,8 28,5 30,1 23,3 25,9 6,9
Helemaal niet mee eens 13,9 19,1 15,6 8,7 13,4 1,8
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
– Over het idee dat Brussel meer inspanningen zou moeten leveren om de
Europese wijk te verfraaien bestaat grote consensus bij alle deelnemers.
Dat is ook het geval bij de stelling dat Brussel meer inspanningen moet
leveren om de internationale gemeenschap te onthalen, al heeft 1 op
4 deelnemers hierover ‘geen mening’.
Brusselse administraties moeten
meer in het Engels communiceren.
Niet-Belgen
in België sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen
3 en
5 jaar
6 à 10
jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 31,8 29,8 24,7 15,1 24,4 24,5
Mee eens 27,4 27,8 27,3 24,2 26,6 31,8
Geen mening 21,5 21,1 24,4 29,2 24,2 25,3
Niet mee eens 17,2 17,9 19,6 25,8 20,6 14,7
Helemaal niet mee eens 2,1 3,3 4,0 5,8 4,1 3,7
– Iets meer dan de helft van de niet-Belgische deelnemers vindt dat de
Brusselse administraties meer inspanningen moeten leveren om in het
Engels te communiceren. Het zijn vooral niet-Belgen die hier nog maar pas
wonen die het eens zijn met deze stelling (60 % van diegene die hier minder
dan 2 jaar wonen is het ‘helemaal eens’ of ‘eens ‘ met de stelling.
Bij diegenen die hier meer dan 10 jaar wonen is dat cijfer gedaald tot 39,3%).
De internationale gemeenschap leeft in een aparte wereld.
Niet-Belgen
in België sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen
3 en
5 jaar
6 à 10
jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 30,6 31,2 25,9 16,0 23,9 23,9
Mee eens 51,1 48,5 51,6 49,8 49,5 39,1
Geen mening 9,4 8,4 9,2 13,9 11,2 15,8
Niet mee eens 7,8 10,6 12,1 18,2 13,7 19,0
Helemaal niet mee eens 1,1 1,2 1,2 2,0 1,7 2,2
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen | Belgen
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen | Belgen
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40
50
Niet-Belgen |
Belgen
40 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

– Bijna 74 % van de niet-Belgische deelnemers vindt dat de internationale
gemeenschap in een aparte wereld leeft en te weinig contact heeft met
andere Brusselaars. Opvallend: de Belgische deelnemers zijn milder in hun
oordeel (63% is het eens met de stelling). Hoe langer niet-Belgen hier wonen,
hoe meer ze de stelling weerleggen: 81,8% van de niet-Belgische deelnemers
die hier minder dan 2 jaar wonen, is het eens met de stelling. Bij mensen die
hier langer dan 10 jaar wonen, is dat nog maar 65,8%). We stellen ook een
verschil vast tussen de niet-Belgische deelnemers die voor een EU-instelling
werken (71,4% is het eens met de stelling) en zij die dit niet doen (80,8% is
het eens met de stelling). 1
Helemaal mee eens
Mee eens
Geen mening
Niet mee eens
Helemaal niet mee eens
0 10 20 30 40 50
Niet-Belgen | Belgen
Brusselaars beseffen onvoldoende het belang
van de Europese instellingen voor hun stad.
Niet-Belgen
in België sinds
%
Minder
dan
2 jaar
Tussen
3 en
5 jaar
6 à 10
jaar
Meer
dan
10 jaar
Niet-
Belgen
Belgen
Helemaal mee eens 31,2 40,1 41,4 42,0 40,0 45,8
Mee eens 29,6 32,1 34,3 36,4 33,9 35,4
Geen mening 29,2 18,2 16,3 13,3 17,8 11,1
Niet mee eens 8,8 8,4 7,4 7,9 7,6 6,2
Helemaal niet mee eens 1,2 1,1 0,6 0,4 0,7 1,5
– Bijna 74% van de niet-Belgische deelnemers vindt dat de Brusselaars
onvoldoende beseffen hoe belangrijk de Europese instellingen voor hun stad
zijn. Opvallend: de Belgische deelnemers zijn nog kritischer; 81,2% van de
Belgische deelnemers is het eens met deze stelling. We zien ook een opvallend
verschil tussen de deelnemers die voor een EU-instelling werken (77,4% is het
eens met de stelling) en zij die dat niet doen (62% is het eens met de stelling). 2
– De overgrote meerderheid van de niet-Belgische deelnemers denkt dat de
aanwezigheid van de Europese instellingen een goede zaak is voor het imago
(90%) en de economie (96%) van Brussel. De antwoorden bij deze stellingen
variëren amper naargelang het profiel van de deelnemer.
1 Cijfers niet-opgenomen in de tabel, beschikbaar op aanvraag. Opgelet, het aantal Belgische deelnemers ligt
veel lager dan het aantal niet-Belgische deelnemers en het aantal deelnemers dat voor een EU-instelling
werkt ligt veel hoger dan het aantal deelnemers dat niet voor een EU-instelling werkt.
2 Cijfers niet-opgenomen in de tabel, beschikbaar op aanvraag. Opgelet, het aantal Belgische deelnemers ligt
veel lager dan het aantal niet-Belgische deelnemers en het aantal deelnemers dat voor een EU-instelling
werkt ligt veel hoger dan het aantal deelnemers dat niet voor een EU-instelling werkt.
05 Mening over Brussel 41

42 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Conclusie
Analyseren we de antwoorden van de 9.072 respondenten die aan deze
uitgebreide enquête meewerkten, dan stellen we in de eerste plaats vast dat -
naarmate ze hier langer wonen - de meningen van de expats over Brussel almaar
nauwer aansluiten bij die van de Brusselaars. Dat geldt zowel voor de dingen die
ze waarderen als voor de gebreken die ze vaststellen. Ze nemen ook veel ruimer
deel aan het sociale en culturele leven in Brussel dan we doorgaans denken en
de culturele participatie ligt zelfs hoger dan die van de Belgische respondenten.
De inspanningen van de voorbije twintig jaar om de culturele evenementen
in Brussel beter te coördineren en zichtbaar te maken hebben duidelijk hun
vruchten afgeworpen. Het rijke culturele aanbod verdient nochtans via extra
maatregelen nog beter bekend gemaakt te worden bij die 30% van de deelnemers
die minder dan twee jaar in Brussel wonen en moeilijk hun weg lijken te vinden
naar die culturele informatie.
De cijfers over het aantal Belgen binnen hun vriendenkring wijzen opnieuw op
een geleidelijk toenemende betrokkenheid van de Europeanen bij het Brusselse
leven. 23% van degenen die minder dan twee jaar in Brussel wonen, heeft geen
enkele Belgische vriend(in). Alhoewel dat na 10 jaar terugloopt tot nog maar
6,6%, dient die trend om zich terug te plooien op de eigen gemeenschap een halt
toegeroepen te worden en wel via een aantal stimuli, via culturele participatie
en een onthaalbeleid. Als Verbindingsbureau Brussel-Europa wijzen wij
nieuwkomers bijvoorbeeld op interessante wijken in alle Brusselse gemeenten,
om juist te vermijden dat ze zich in net dezelfde wijken vestigen als hun collega’s.
We willen daarmee de dualisering van de stad een halt toeroepen maar ook de
ontmoetingen met andere bewoners vergemakkelijken.
De antwoorden i.v.m. de politieke participatie waren een aangename verrassing:
de deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 en de kiesintentie
voor die van oktober 2012 liggen een stuk hoger dan het aantal Europeanen
dat zich inschreef op een kieslijst. We leiden daaruit af dat de leden van de
internationale gemeenschap die aan onze studie meewerkten, veel meer
betrokken willen zijn bij het politieke leven dan de Europeanen die zich in
Brussel vestigden tijdens de verschillende immigratiegolven van de tweede helft
van de 20e eeuw. Erg verrassend was ook de vaststelling dat 44% wel, 38,6%
misschien en 17,4% geen gebruik zou maken van hun stemrecht, indien ze over
dergelijk recht zouden beschikken tijdens de gewestverkiezingen. En hoewel de
gemeenteraadsverkiezingen betrekking hebben op het bevoegdheidsniveau dat
43

het dichtst bij de burger staat, zouden we uit dit resultaat kunnen afleiden dat
de internationale gemeenschap het gewest als een pertinenter bestuursniveau
beschouwt. Die vaststelling zou België kunnen aanzetten om het stemrecht van
de EU-burgers uit te breiden naar de gewestverkiezingen.
We stellen ook vast dat de interesse in de Belgische nationale politiek hoger
(87% van de respondenten geeft de antwoorden “erg” en “middelmatig”) ligt
dan de interesse in het gewestelijke (71%) of gemeentelijke politieke leven.
De interesse voor politiek in het thuisland klokt af op 96%, terwijl dat voor de
Europese en internationale politiek 98,5% is, een resultaat dat volledig te rijmen
valt met het feit dat de respondenten deel uitmaken van de “internationale
gemeenschap”. We preciseren nog dat de interesse in het gemeentelijke en
gewestelijke beleid toeneemt naarmate de respondent hier langer woont.
Sensibiliseringscampagnes voor bevoegdheidsniveaus die over het algemeen als
‘dicht bij de burger’ gepercipieerd worden, zouden nochtans kunnen bijdragen
tot een grotere betrokkenheid van de expats bij het leven van het gewest waar ze
gevestigd zijn. Het is in dit perspectief dat we dan ook pleiten voor de aanstelling
van schepenen van Europese zaken en van adviescommissies bij de Brusselse
gemeenteraden. Zulks zal de betrokkenheid van EU-burgers bij het lokale leven
vergroten, zoals dat nu al in verschillende Brusselse gemeente gebeurt.
Verder merken we dat de beoordeling over de contacten met de Brusselse
diensten en administraties beter wordt – zoals hoger aangehaald – naarmate
men hier langer woont, en uiteindelijk vergelijkbaar is met die van de Belgen.
Bijna 40% van de niet-Belgische Brusselaars heeft goede of zeer goede
44 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

ervaringen met de gemeentelijke administraties en 30% beschouwt ze als
middelmatig. In dat verband organiseert het Verbindingsbureau Brussel-
Europa trouwens al sinds 2000 om de twee jaar vormingsdagen in het Europees
Parlement. 400 ambtenaren van de diensten bevolking van de 19 gemeenten
krijgen er een extra opleiding over de Europese aanwezigheid in Brussel en de
bijwijlen complexe dossiers inzake vestiging en verblijf van buitenlanders die in
verschillende statuten in en rond de Europese instellingen werken. Het initiatief
wordt sterk gewaardeerd, zowel door de gemeentelijke ambtenaren, als door de
Dienst Vreemdelingenzaken, de Dienst Protocol van Buitenlandse Zaken en het
Interministerieel Comité voor het Zetelbeleid, die er aan meewerkten, evenals
door de participerende personeelsdiensten van de Europese instellingen.
60% van de expats heeft een gemiddelde, goede of zeer goede ervaring met
de politie. Dat resultaat ligt lager dan dat van de Belgen waarvan 72% een
gemiddelde, goede of zeer goede score geeft. De negatieve beoordelingen,
met 22% slechte of zeer slechte ervaringen, tegenover 14% voor de Belgen,
bevestigen die cijfers. Tegelijkertijd ligt ook het gevoel van onveiligheid in Brussel
bij de niet-Belgen (51%) iets hoger dan bij de bevraagde Belgen (45%). Het is een
beter dan verwacht resultaat nadat een paar incidenten in de Europese wijk in
2009 en 2010 in de brede pers kwamen. Het effect daarvan werd nog versterkt
door de lawine van e-mails van ongeruste personeelsleden binnen de Europese
instellingen zelf. Ook de internationale pers pikte het nieuws op met een aantal
artikels die zelfs de indruk wekten dat Brussel een paradijs voor delinquenten
zou zijn. Dat onveiligheidsgevoel in de Europese wijk – volgens de statistieken
de buurt met het laagste aantal misdrijven – lijkt te zijn afgenomen nadat de
politiediensten de nodige maatregelen namen om hun zichtbaarheid te verhogen.
Om het imago van de politie te verbeteren en het onveiligheidsgevoel terug te
dringen, stellen we twee maatregelen voor. Enerzijds dienen er lezingen over de
Europese aanwezigheid in Brussel georganiseerd te worden bij de Gewestelijke
en Intercommunale Politieschool (GIP). Anderzijds zou het een goede zaak zijn
om binnen de Europese instellingen – trouwens al eerder georganiseerde –
informatiesessies over de preventie van diefstallen en andere strafbare feiten
te organiseren.
Inzake mobiliteit blijkt uit de cijfers van het Observatorium voor de Mobiliteit
dat het gebruik van de fiets als belangrijkste transportmiddel in Brussel van
1,1% in 1999 steeg naar 3,5% in 2010. Onze enquête geeft aan dat 11,1% van
de niet-Belgische Brusselse respondenten bijna elke dag de fiets gebruikt als
transportmiddel en 6,2% meerdere keren per week. Dezelfde mobiliteitsstudie
leert ons dat in 1999 49,6% van de verplaatsingen binnen Brussel met de
auto gebeurde en dat dat percentage in 2010 terugliep tot 32%. Van de niet-
Belgische Brusselse respondenten gaf slechts 23,5% aan bijna alle dagen de
auto te gebruiken. Als we naar het openbaar vervoer (uitgezonderd de trein)
kijken, zien we dat in 1999 14,5% van de Brusselaars de metro, tram of bus
gebruikte. In 2010 is dat al 25%. Onze studie geeft aan dat 28,5% van de expats
die in Brussel wonen, bijna dagelijks de metro gebruikt, 11,6% de tram en 14,2%
de bus. Verder blijkt ook dat 59,9% van de bevraagde expats bijna dagelijks
verplaatsingen te voet maakt. Volgens de statistieken van de Mobel-studie werd
in 1999 in Brussel 32,6% van de verplaatsingen te voet afgelegd, terwijl uit de
Beldam-studie van 2010 blijkt dat dit aantal was gestegen naar 37%. We leiden
hier dus uit af dat de leden van de internationale gemeenschap die in Brussel
45

wonen, zich milieuvriendelijker verplaatsen dan de bevolking in haar geheel. De
Brusselse overheden kunnen zich bijgevolg aangemoedigd voelen in hun trend
om bijkomend te investeren in openbaar vervoer en maatregelen om de zachte
mobiliteit te bevorderen.
Op de vraag of Brussel een te vuile stad is, lopen de meningen van Belgen en expats
vrij gelijk, waarbij ongeveer 80% bevestigend antwoordt. Slechts 33% van de
respondenten die nog maar sinds kort in Brussel wonen, hebben goede of zeer goede
ervaringen met de huisvuilophaling. Dat oordeel evolueert wel gunstig naarmate
ze langer in Brussel wonen. Bij de respondenten die al ruim 10 jaar in Brussel
verblijven, bedraagt dit aandeel immers al 52%, wat beter is dan bij de Belgische
deelnemers waarvan 46% ‘goed’ of ‘zeer goed’ als antwoord kiest. Het is duidelijk
dat de geplande hervormingen tijdens de onderhandelingen voor de federale
regeringsvorming een gunstig effect zullen hebben op de netheid en bijgevolg het
internationale imago van Brussel. Dat zal in het bijzonder het geval zijn voor het
voorstel dat de reiniging van de gewestwegen aan de gemeenten toevertrouwt.
Als verantwoordelijken voor het dagelijks beheer van het Verbindingsbureau
Brussel-Europa voelen we ons gesterkt in ons onthaalbeleid dat alsmaar
meer aansluit bij een reële behoefte, maar ook in onze inspanningen om de
Europeanen aan te moedigen om ten volle deel te nemen aan het leven in Brussel
en om uitwisselingen tussen de leden van de internationale gemeenschap en
de Brusselaars te stimuleren. De resultaten van het onderzoek bevestigen
dat onze acties terecht zijn en reiken een aantal te volgen pistes aan om de
efficiëntie ervan nog verder op te drijven. Ze geven ons verder ook een aantal
mogelijkheden om lacunes op te sporen en zwakke punten aan te pakken zodat
Brussel haar status als Europese en internationale hoofdstad ook echt waar kan
maken. Zulks komt niet enkel ten goede aan de bewoners, ongeacht hun land
van oorsprong, maar ook aan de 500 miljoen Europese burgers die zich moeten
kunnen herkennen in de hoofdstad van hun Europese Unie, een Unie die staat
voor een project van vrede, stabiliteit en welvaart voor iedereen.
Karin IMPENS
Adjunct-directeur
Carlo LUYCKX
Directeur
46 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

Het Verbindingsbureau Brussel-Europa
werd in 1991 opgericht door de Brusselse
Hoofdstedelijke Regering. Het heeft een
dubbele opdracht. In de eerste plaats het
promoten van het imago van Brussel bij de
internationale gemeenschap, onder meer door
de oprichting van een administratieve helpdesk
voor het goede onthaal van expats die zich in
Brussel vestigen vanwege de aanwezigheid van
de Europese Unie. Tegelijkertijd wil het bureau
de Brusselaars sensibiliseren over de Europese
roeping van hun Gewest.
Voor meer inlichtingen
Verbindingsbureau Brussel-Europa
Oudergemlaan, 63 – 1040 Brussel
T 02 280 00 80 – blbe@blbe.be
www.vbbe.be
48 Enquête over het leven van de internationale gemeenschap in Brussel

www.vbbe.be