Inzet op preventie - PCS
Inzet op preventie - PCS
Inzet op preventie - PCS
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Onderzoek en diagnostiek van<br />
plantschadelijke organismen in<br />
ILVO<br />
Martine Maes<br />
Eenheid Plant<br />
www.ilvo.vlaanderen.be<br />
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Plantenteelt<br />
! beheersing van ziekten en plagen !<br />
IPM 2014<br />
‣ verschillende beheersingstechnieken<br />
‣ methodes en combinaties van methodes<br />
minst nadelig voor milieu<br />
grootst mogelijke specificiteit voor de ziekteverwekker / plaag<br />
! Nood aan kennis !<br />
1. Over schadelijke organismen zelf welke waardplanten / dragerplanten<br />
actueel voorkomen in onze teelten<br />
algemeen aanwezig of insleep / insleeproutes<br />
mogelijke impact (beperkt of epidemie + schade)<br />
factoren die graad van aantasting beïnvloeden<br />
2
De 5 expertises / disciplines<br />
Onderzoek & diagnostiek<br />
3
ILVO, Plant - Gewasbescherming<br />
Extra sterkte : over de disciplines heen<br />
bladluizen beheersen om viroiden-verspreiding tegen te<br />
gaan<br />
bezorgdheid over verspreiding vanuit sierteelt<br />
naar tomaat… (Solanaceae)<br />
kevers als vectors voor schadelijke nematoden<br />
Monochamus - Bursaphilenchus<br />
in dennenhout<br />
4
1. Over schadelijke organismen zelf<br />
2. Hoe beheersen (~ IPM)<br />
Plantenteelt<br />
! Nood aan kennis !<br />
‣ voorkómen<br />
‣ genezen<br />
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
‣ Insleep voorkomen<br />
‣ Uitbreiding / epidemie / schade voorkomen<br />
5
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
‣Insleep voorkomen<br />
(potentieel) bijzonder schadelijke organismen<br />
quarantaine organismen voor de EU<br />
Geen eiland<br />
Expertgroepen<br />
uitgebreid wereldwijd verkeer van plantenmateriaal, toerisme, hobbyisten<br />
vrij verkeer binnen de EU<br />
Overleg – status – PRA<br />
methoden om accuraat en tijdig te onderscheppen<br />
Nationaal ReferentieLaboratorium - Plantengezondheid<br />
Onderzoek: technieken om betrouwbaar te<br />
identificeren<br />
<strong>op</strong> te sporen<br />
insleeproutes te identificeren<br />
6
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
‣ Insleep voorkomen<br />
van (potentieel) bijzonder schadelijke organismen<br />
quarantaine organismen voor de EU<br />
<strong>op</strong> te sporen<br />
insleeproutes identificeren - specifieke stammen onderscheiden / traceren<br />
7
Plantpathogene bacteriën<br />
netwerken in de EU<br />
EPPO expert groups<br />
Eur<strong>op</strong>ean Association of Phytobacteriologists<br />
ERA-net for phytosanitary research<br />
coördinator barcoding quarantine bacteria<br />
Belgian Network for phytobacteria<br />
Partner in different COST actions<br />
COST 873
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
‣ Insleep voorkomen<br />
‣Uitbreiding / epidemie / schade voorkomen<br />
Vbn ILVO onderzoek:<br />
*Keuze van het gewas<br />
– verschillende resistentie-niveau’s in bestaande assortiment<br />
*Gerichte resistentieveredeling<br />
- Azalea genen betrokken bij afweer tegenover weekhuidmijt<br />
*Biologische controle<br />
*Teelttechniek<br />
9
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
Een schadelijk organisme beheersen met een ander organisme<br />
! Sterkte: interdisciplinair !<br />
Complex gegeven<br />
schadelijk<br />
organisme<br />
controle<br />
organisme<br />
plant<br />
(plant –omgeving)<br />
10
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
Aardbeiteelt<br />
! Voeding<br />
! Pesticidenproblematiek<br />
! Chemische bestrijding vruchtrotschimmels<br />
schadelijk<br />
organisme<br />
controle<br />
organisme<br />
plant<br />
(plant –omgeving)<br />
11
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
Aardbeiteelt vruchtrotschimmels (moleculaire methode)<br />
1. <strong>op</strong>bouw van de schimmelp<strong>op</strong>ulatie <strong>op</strong> bladeren - !zonder symptomen<br />
2. is infectiebron voor vruchten - onrijp & rijp<br />
schadelijke<br />
schimmels<br />
12
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Aardbeiteelt<br />
Biologische controle<br />
vruchtrotschimmels<br />
strategie: hoe <strong>op</strong>bouw inoculum tegengaan ?<br />
Bezetting van blad<strong>op</strong>pervlak met<br />
bacteriën<br />
schimmels<br />
gisten<br />
13
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Aardbeiteelt<br />
vruchtrotschimmels<br />
hoe <strong>op</strong>bouw tegengaan ?<br />
Biologische controle<br />
onderzoek:<br />
aardbeibladeren en onrijpe vruchten dragen<br />
specifieke gisten<br />
! aanwenden om plant-<strong>op</strong>pervlakte te bezetten &<br />
concurrentie met rotschimmels<br />
! extra : resistent tegen courante fungiciden<br />
! gecombineerd / geïntegreerd gebruik !<br />
14
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
appelteelt<br />
! bestrijding wollige bloedluis<br />
schadelijk<br />
organisme<br />
15
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
appelteelt<br />
! bestrijding wollige bloedluis<br />
één van de belangrijkste plagen in appelboomgaarden<br />
resulteert in oogstverlies (besmeurde, kleinere vruchten)<br />
in een vervormingen (kankerweefsel)<br />
in verzwakking van de bomen<br />
schadelijk<br />
organisme<br />
16
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
appelteelt ! bestrijding wollige bloedluis !<br />
Entom<strong>op</strong>athogene nematoden (EPN) zijn natuurlijk voorkomende<br />
parasieten van insecten<br />
Worden met succes ingezet in diverse kas- en <strong>op</strong>enluchtteelten<br />
worden getest tegen eikenprocessierups, koolvliegen/rupsen in<br />
bloemkool, trips in prei<br />
onderzoek:<br />
verschillende nematodensoorten testen tegenover bloedluisp<strong>op</strong>ulaties<br />
laboratorium gecontroleerde plantentesten <strong>op</strong>en lucht<br />
17
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
Complexe interactie<br />
3 spelers<br />
4 spelers<br />
wollige bloedluis<br />
EPN<br />
+<br />
appelboom<br />
18
Nematoden die insecten/larven afdoden<br />
Nematode dringt<br />
insectenhaemoceel binnen langs<br />
natuurlijke <strong>op</strong>eningen of cuticula<br />
Nematoden<br />
localiseren<br />
insect<br />
Nematode geeft<br />
bacteriën af<br />
Nematoden<br />
verlaten kadaver<br />
! Bacteriën<br />
produceren<br />
antibiotica en<br />
toxinen !<br />
Bacteriën<br />
koloniseren<br />
juvenile<br />
nematoden<br />
Nematoden<br />
vermeerdering<br />
Dood<br />
insecten
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Biologische controle<br />
Complexe interactie<br />
wollige bloedluis<br />
EPN<br />
+ bacterie<br />
appelboom<br />
20
<strong>Inzet</strong> <strong>op</strong> <strong>preventie</strong><br />
Gewasbescherming en teelttechniek<br />
Bodembeheer<br />
21
Bodembeheer - waarom<br />
bodem/substraat<br />
plant<br />
plant-geassocieerde biologie<br />
(pathogenen)<br />
Invloed <strong>op</strong> ziekteweerbaarheid
odembeheer<br />
Boomziekten: blijvend veel vragen<br />
over vóórkomen<br />
over juiste oorzaak<br />
over hoe voorkómen<br />
Vooral indien:<br />
weinig agressieve ziekteverwekker<br />
aanwezig maar zelden ziekte<br />
indien ziekte – dan toch belangrijke impact<br />
wat is de trigger?<br />
speculaties<br />
klimaat<br />
straling<br />
pollutie<br />
? bodem ?<br />
23
Watermerkziekte in wilg
Watermerkziekte in wilg<br />
Ziekteverwekker =<br />
bacterie Brenneria salicis<br />
‣ Tast het hout aan<br />
geen watertransport<br />
uitdroging<br />
‣ Verlo<strong>op</strong> van de epidemie<br />
niet gekend<br />
‣ Bs aanwezigheid is niet<br />
voldoende om ziekte te<br />
hebben<br />
“other yet unknown<br />
factors are needed for<br />
disease”<br />
25
Watermerkziekte in wilg<br />
Ontwikkelde methoden<br />
26
conclusies<br />
Watermerkziekte in wilg<br />
1. Bs is algemeen aanwezig in wilg en andere boomsoorten<br />
regel = aanwezig in gezonde bomen<br />
dus ziekte is niet het gevolg van Bs infectie<br />
geen nut van ‘ziekte-vrije’ soorten te selecteren/planten<br />
2. Bs bevordert wilg-groei en chlorofiel conc<br />
Bs is een hout-endofiet !<br />
3. Bs zit in het houtsap - circuleert<br />
4. Houtsap wilg varieert in samenstelling gedurende het jaar<br />
5. Rijke N-bodem geeft zeer rijk houtsap voor Bs<br />
6. Najaar: hoge Bs concentraties<br />
Bs maakt cellulase<br />
houtsap-transport st<strong>op</strong>t<br />
cellulase tast houtvaten aan (pits)<br />
Bodem - N<br />
als trigger voor de ziekte<br />
27
Bodembeheer - waarom<br />
bodem/substraat<br />
plant<br />
plant-geassocieerde biologie<br />
(pathogenen)<br />
Invloed <strong>op</strong> ziekteweerbaarheid
Boomziekten<br />
Geval :<br />
nieuwe introductie / verspreiding van nieuwe (stam) ziekteverwekker<br />
en agressief<br />
en gevoelige waardplant<br />
duidelijke relatie tussen aanwezigheid pathogeen en ziekte/afsterven<br />
minder trigger / duidelijke invloed omgevingsfactoren<br />
29
odembeheer<br />
Boomziekten<br />
Voorbeelden<br />
Ophiostoma en olmenziekte<br />
Phyt<strong>op</strong>thora ramorum en ‘sudden oak death’<br />
Chalara fraxinea en essensterfte<br />
30
Phyt<strong>op</strong>hthora ramorum/kernoviae<br />
31
Chalara fraxinea
Chalara fraxinea<br />
• Historie<br />
-1990 in Polen<br />
- identificatie van het organisme(Kowalski, 2006)<br />
-Verspreiding in Eur<strong>op</strong>e<br />
DE(2007)<br />
FR (2008)
Boomziekten<br />
Geval :<br />
duidelijke relatie tussen aanwezigheid pathogeen en ziekte/afsterven<br />
minder trigger / duidelijke invloed omgevingsfactoren<br />
? gerichte duurzame beheersing van de ziekteverwekker ?<br />
? In bomen ?<br />
? resistente soorten / variëteiten / klonen<br />
? resistentieveredeling<br />
34
Plant – Gewasbescherming – wetenschappelijke staf<br />
Wetenschappelijk directeur<br />
Martine Maes<br />
Bacteriologie<br />
Evelien Adriaenssens<br />
Bart Cottyn<br />
Elena Gavrila<br />
Annemie Hoedekie<br />
Sofie Rombouts<br />
Inge Van der Linden<br />
Joachim Vandroemme<br />
Johan Van Vaerenbergh<br />
Entomologie/acarologie<br />
Hans Casteels<br />
Johan Witters<br />
Nick Berkvens<br />
Mycologie<br />
Jane Debode<br />
Bjorn Gehesquière<br />
Kurt Heungens<br />
Kris Van Poucke<br />
Nematologie<br />
Nick Berkvens<br />
Nicole Damme<br />
Nicole Viaene<br />
Lieven Waeyenberge<br />
Wim Wesemael<br />
Virologie/phyt<strong>op</strong>lasmas<br />
Kris De Jonghe<br />
Mathias De Bakker<br />
Ziekteweerbaarheid in planten<br />
Jane Debode<br />
+ 25 gespecialiseerde technici<br />
diensten<br />
Nationaal ReferentieLaboratorium – Plantengezondheid<br />
Communicatie Annemie Hoedekie<br />
Diagnosecentrum voor Planten<br />
Qualiteitscoordinator Lutgart De Wael<br />
35
Change language