Pastorale nr 10-december 2014

Bij de voorplaat
Traditioneel is de Kerstpastorale
voorzien van een kleurige
voorplaat. Die zoeken wij
beurtelings in grote musea of in
woningen dichtbij. Twee jaar
geleden hadden we de
kerststal van de Benedictus en
Bernadettekerk, vorig jaar
leenden wij een plaat van het
Rijks (zoals we dat tegenwoordig
moeten noemen). Dit
jaar zoeken we het weer
dichtbij huis. Letterlijk
eigenlijk, want de icoon op de voorplaat is geschilderd
door a.h.w. een buurman van de Benedictus en
Bernadettekerk, de heer Ted Kool. Velen van u hebben
reeds verleden jaar met hem kennisgemaakt, althans met
zijn werk, toen hij in de Benedictuszaal exposeerde. Hij
heeft zich in het bijzonder bekwaamd in het schilderen
van iconen. (Hiernaast nog een ander voorbeeld)
Ted Kool komt ‘uit het vak’, vóór zijn pensionering was
het tekenleraar o.a. op ‘De Rijswijkse’. Ook heeft hij vele
liefhebbers kennis en vaardigheden van het iconenschilderen
bijgebracht.
Kennis, inderdaad, want deze vorm van schilderkunst
kent een lange historie, een lange traditie, en dus ook de
nodige ‘voorschriften’.
Het is nog maar kort geleden dat de westerse wereld
interesse kreeg in de wereld van de iconen van de
Orthodoxe kerk. Mede door de val van het IJzeren
Gordijn en de ruime mogelijkheden van vakanties werden
de iconen herontdekt.
Waar komen de iconen vandaan en hoe zijn ze ontstaan
Wanneer de geschiedenis van de iconen begint, is niet
precies te zeggen. In de Griekse en Romeinse cultuur
waren afbeeldingen van goden heel gewoon. Het is dan
ook niet vreemd dat de vroegste christenen ook behoeften
voelden naar zichtbare uitingen van hun geloofsleven.
Later na de eerste concilies kregen de leer en de liturgie
steeds meer vorm. Mede hierdoor verwierven de christelijke
afbeeldingen een eigen karakter. De iconen
ontstonden als eerste in de landen rondom de Middellandse
zee. Daarna volgden de Balkanlanden en Rusland. In korte
tijd werden veel kerken en kloosters gebouwd die ook
behoefte hadden aan iconen. Zo ontstonden er schilderscholen
in kloosters waar monniken en later ook leken
zich bekwaamden in de icoon-schilderkunst.
En de voorschriften
Belangrijk is vooral dat alleen gebruik mag worden
gemaakt van natuurlijke materialen, hout, krijt, hars, en
verf op basis van eigeel. Voordat het eigenlijke schilderwerk
begint heeft er al een heel proces plaatsgevonden:
de houten plank wordt bespannen met een stuk
linnen, en daarop wordt in een aantal lagen een mengsel
van in water opgelost krijt (denk maar aan ouderwetse
Lex Beneken Kolmer
witkalk) en lijm aangebracht.
Gezichten moeten steeds hetzelfde uiterlijk hebben. Het
kan tenslotte niet zo zijn dat Maria er op de ene
afbeelding anders uitziet dan op de andere.
Schaduwen mogen niet voorkomen. Iconen zijn immers
deuren naar het hiernamaals. Daar ontbreekt schaduw,
want het licht komt van alle kanten.
Kleuren hebben alle een speciale betekenis. Ook de
kleurkeuze is dus aan richtlijnen gebonden.
Iconen schilderen is een religieuze bezigheid, dat doe je
niet op een balcon van een hotel aan de Spaanse costa.
Het vereist een bepaalde stemming, muziek uit de
orthodoxe kerk als achtergrond kan daarbij helpen.
De icoon op de voorplaat is een soort stripverhaal: we
zien moeder en kind, moeder geheel bedekt, want
vrouwen waren na de bevalling onrein. De drie koningen.
Jozef die wordt onderhouden: ‘hoezo onbevlekte ontvangenis’.
De doop. De herder, met daarboven de engel die
op de kudde past. Het Russische opschrift luidt, vertaald,
‘de geboorte van Christus’.
Op dit moment exposeert de heer Kool weer een aantal
iconen in de Benedictuszaal van de Benedictus en
Bernadettekerk, zie de aankondiging elders in dit blad.
Zalig Kerstmis en een voorspoedig 2015
voor allen die betrokken zijn bij
onze Bonifatiusparochie.
In het bijzonder voor alle mensen
die de parochie helpen dragen
als vrijwilligers en als donateur.
Uw bijdrage maakt ons pastorale werk mogelijk.
Heel hartelijk dank en alle goeds.
Parochiebestuur en pastores
P.S.: Om kosten en het milieu te sparen
komt deze wens in plaats van kerstkaarten
(afbeelding: Ria Baels)
4