Contactblad nr 1 2007 - De Brakken Oelegem
Contactblad nr 1 2007 - De Brakken Oelegem
Contactblad nr 1 2007 - De Brakken Oelegem
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Afgiftekantoor Ranst 1<br />
<strong>Contactblad</strong> verschijnt 4 maal per jaar<br />
België – Belgique<br />
P.B.<br />
2520 Ranst<br />
8/4708<br />
HEEMKUNDIGE KRING<br />
DE BRAKKEN<br />
OELEGEM<br />
26 ste jaargang – <strong>nr</strong> 1 januari - maart <strong>2007</strong><br />
Verantw. Uitg.; W. Van der Avert Berkenlaan 2 bus 3 – 2520 Ranst<br />
1
LEVENDE MOLENS<br />
2
www.debrakken.be<br />
<strong>De</strong> wereldwijde informatiesnelweg Internet verwelkomt <strong>De</strong> <strong>Brakken</strong>!<br />
Het nieuwe werkjaar <strong>2007</strong> van <strong>De</strong> <strong>Brakken</strong> wordt in stijl en volle vaart ingezet, dat bewijst de<br />
website die halverwege februari beschikbaar zal zijn. <strong>De</strong>ze vindt u heel eenvoudig op<br />
www.debrakken.be.<br />
<strong>De</strong> website werd geprogrammeerd in asp.net 2.0, de nieuwste Microsoft-technologie, ook wel<br />
“dynamische pagina’s” genoemd. <strong>De</strong> inhoud van de site komt uit een centrale gegevensbank die<br />
zeer eenvoudig kan worden aangepast dankzij het achterliggende “Content Management Systeem”,<br />
vertaald betekent dat “Inhoud Beheer Systeem”. <strong>De</strong> mensen van het bestuur met een beetje<br />
computerervaring kunnen gegevens via gebruiksvriendelijke pagina’s aanpassen, verwijderen en<br />
toevoegen. Ik hoef er dus eigenlijk niet op te wijzen dat u hier steeds de laatste nieuwigheden zal<br />
terugvinden.<br />
Fig. Een voorbeeld van de webpagina “Kalender” in het <strong>De</strong> <strong>Brakken</strong>-gedeelte.<br />
Het heemkundige kring-gedeelte bevat allerhande foto’s, komende activiteiten, nieuwsberichten,<br />
verwijzingen naar websites zoals het rijksarchief, interessante documenten, meulenmaal-infopagina<br />
met prijslijst en ga zo maar door. U kunt eveneens een overzicht raadplegen van alle jaarboeken die<br />
ooit werden gepubliceerd. Hebt u er ééntje niet Geen nood, u kunt ze online bestellen. Uw<br />
bestelling wordt geplaatst in het winkelmandje dat voor u de prijs berekent. Om uw bestelling te<br />
bevestigen, vult u een formulier in waarna verdere instructies via e-mail volgen. Kortom: snel,<br />
eenvoudig en handig.<br />
Naast de informatie over de heemkundige kring is er ook een gedeelte over onze Stenen Molen.<br />
Links en downloads zijn hier ook aanwezig maar dan molen-gebonden. Het Molendagboek is een<br />
pagina waarin u verschillende artikels terugvindt i.v.m. lopende werken in en rond de molen.<br />
Voorstelling van de molenaars en een overzicht van de geschiedenis van de molen vervolledigen de<br />
informatie. Maar Internet is meer dan tekst en foto’s: wat dacht u van een virtuele rondleiding door<br />
de molen<br />
Omdat informatie duidelijk en snel toegankelijk moet zijn, kan u een kalender raadplegen in zowel<br />
het <strong>De</strong> <strong>Brakken</strong>-gedeelte als op de Molenpagina’s. <strong>De</strong>ze kalender bevat activiteiten van <strong>De</strong><br />
<strong>Brakken</strong>, meulenmalen, molenzondagen en andere molenevenementen. <strong>De</strong> links naar de<br />
eerstvolgende drie activiteiten en de drie laatste nieuwsberichten worden op elke pagina getoond.<br />
Oh ja en er is ook nog … ! Neen, dat moet u zelf ontdekken. Veel surfplezier op onze website.<br />
Molenaar Joël Gullentops<br />
3
ACTUALITEIT<br />
ARCHIEF VAN DE OELEGEMSE FANFARE “VLIJT EN EENDRACHT”<br />
ZIET EINDELIJK WEER DAGLICHT<br />
Bijna 30 jaar nadat de <strong>Oelegem</strong>se fanfare “Vlijt en Eendracht” ophield te bestaan, is een stuk<br />
archief van die vereniging (boekhouding en ledenlijsten van 1939 tot 1978) aan de heemkundige<br />
kring <strong>De</strong> <strong>Brakken</strong> overhandigd. Maria Daems, uit de Knodbaan 28, was jaren geleden in het huis<br />
van haar oom, Jozef Daems, ingetrokken en vond daar vier schriftjes met notities. Lange tijd kon zij<br />
daarvan geen afstand doen. Toen de fanfare in 1978 stopte, was Jozef Daems secretaris. <strong>De</strong><br />
<strong>Brakken</strong> zullen de schriftjes later overdragen aan het gemeentelijk documentatiecentrum van Ranst.<br />
Nu lijkt een boekhouding op het eerste gezicht een eerder saaie zaak, maar wie de moeite doet om<br />
de details te lezen, ziet een degelijk stuk <strong>Oelegem</strong>se geschiedenis herleven.<br />
Een samenvatting van de vier schriftjes proberen we in volgende contactblad te publiceren. Indien<br />
één van de oud-leden van de fanfare nog andere of oudere informatie heeft, is dat altijd welkom bij<br />
<strong>De</strong> <strong>Brakken</strong> (adressen achteraan). Wij maken dat zonder twijfel aan het Gemeentelijke<br />
Documentatiecentrum over.<br />
(Walter Van der Avert)<br />
ACTUALITEIT<br />
4
GESCHIEDENIS<br />
OELEGEM IN DE VERDEDIGING (deel III) Walter Van der Avert<br />
In de reeks <strong>Oelegem</strong>se schansen of verdedigde plaatsen starten we met DE WILLIGSMORTEL<br />
(oost van <strong>Oelegem</strong>steenweg, tussen Albertkanaal en E34). <strong>De</strong> plaatsnaam stond al een eerste keer<br />
vermeld rond 1370 als Wilcmorter in de archieven van de Brabantse Rekenkamer in het Algemeen<br />
Rijksarchief Brussel (ARAB CC 44986, fol. 21r°). Vermoedelijk betekent het een moerassige grond<br />
met wilgen beplant.<br />
Uit de geschreven bronnen weten we dat de Willigsmortel al in het midden van 17 de eeuw stond<br />
ingeschreven in onze schepe<strong>nr</strong>egisters als een “omwaterde schransche” of “schanse” in de<br />
Schepe<strong>nr</strong>egisters Broechem, Rijksarchief Antwerpen:<br />
1648/05/06 SM. Br. 631 fol. 40v° Verkoop van ½ van een omwaterde schanse<br />
Koper: Peter van Sintruyen, secretaris van Broechem en <strong>Oelegem</strong><br />
Verkoper: familie vander Donck, de vroegere secretarisfamilie.<br />
1653/02/26 SR. Br. 623 fol. 52r° Verkoop van een omwaterde schransche (3 ½ b.)<br />
Koper: Arnoudt Voochts, heer van Vormesele x vrouw<br />
Verkoper: Peter van Sinttruyen; gekocht van de erfgen. Adriaen vander Donck<br />
Daarom vinden wij het raar dat graaf de Ferraris de grachten niet optekende op zijn kabinetskaarten<br />
circa 1770. Wel tekende hij in de buurt drie gebouwen omgeven met hagen. Ook de Franse<br />
kadasterkaarten van 1809-1810 brengen geen verduidelijking want daarop staan alle gebouwen met<br />
hun tuin, getekend met een blauwe rand. Pas de primitieve kadasterkaarten rond 1834 tonen dat<br />
perceel B 494 omgeven is door U-vormige grachten, echter zonder bewoning. <strong>De</strong> kadasterkaart van<br />
Popp tekent dezelfde situatie rond 1860. Indien de grachten nog hadden bestaan, dan was misschien<br />
de meest zuidelijke kant nu onder de E34 verdwenen. <strong>De</strong> huidige kadasterkaarten tonen zelfs de<br />
grenzen van het originele perceel B 494 niet meer, want een groot deel van de omliggende percelen<br />
heeft hetzelfde nummer gekregen.<br />
Hieronder ziet u de situatie rond 1834 zoals Joke Bungeneers die overtekende van het Primitief<br />
kadasterplan in haar licentiaatsthesis “Archaeologisch Inventaris Vlaanderen – Band VI – Joke<br />
Bungeneers – <strong>Oelegem</strong>”, Gent, 1986, p. 179.<br />
Nog een raar detail: 4 bunder grond van de Willigsmortel bleef tot de Franse Bezetting rechtstreeks<br />
afhankelijk van de hertog van Brabant als allodiaal goed (1760/04/30 SR. Br. 56 fol. 10r°).<br />
Schans de Willigsmortel: plan volgens Primitief kadaster<br />
5
Hoeve de Willigsmortel ( maart 1975)<br />
de Willigsmortel ( oktober 1984)<br />
ACTUALITEIT<br />
Het nieuwe boek “150 jaar vrije basisschool Sint-Lucia <strong>Oelegem</strong>” (Eric <strong>De</strong> Vos)<br />
Langs deze weg willen wij nog eens een oproep doen naar onze leden om het nieuwe boek van onze<br />
vereniging aan te kopen. Vele leden deden dit al, maar enkelen reageerden nog niet. Indien u bij dit<br />
contactblad een overschrijvingsformulier vindt, bestaat de kans dat u bij die “enkelen” bent. Mogen<br />
wij dan vragen het bedrag van 20 euro over te schrijven op rekening 979-2546063-12 van de<br />
Heemkundige Kring <strong>De</strong> <strong>Brakken</strong> <strong>Oelegem</strong> vzw, Lindedreef 74, 2980 Halle (Kempen). In die prijs is<br />
lidgeld voor twee jaar inbegrepen met acht contactbladen.<br />
Indien u ondertussen toch al betaalde, verontschuldigen wij ons voor het misverstand.<br />
6
MOLENNIEUWS<br />
<strong>De</strong> Botermolen te Keerbergen (Luc Verachtert)<br />
<strong>De</strong> Botermolen is het museum van de Keerbergse heemkundige kring. Het is een heemmuseum om ‘u’ tegen<br />
te zeggen. <strong>De</strong> naam Botermolen verwijst naar een hondentredmolen tegen de buitengevel van een gebouw,<br />
waarmee een boterkarn wordt aangedreven. <strong>De</strong> museumcollectie is vooral bekend om de tientallen karren en<br />
wagens die allemaal rijvaardig gerestaureerd zijn. In Vlaanderen vinden we de grootste verzamelingen karren<br />
en wagens te Bokrijk (Openluchtmuseum), Beernem (Provinciaal Museum Bulskampveld), Essen<br />
(Karrenmuseum de Kiekenhoeve) en te Keerbergen (Botermolen). Naast de karrenloodsen staat er de<br />
heropgebouwde Kruishoeveschuur uit de zeventiende eeuw, met lemen wanden en rieten dak, met binnenin<br />
allerlei boerenalaam. Er is ook de verplaatste kapel en een herstellingsatelier. In het hoofdgebouw vinden we<br />
het kerkinterieur van de Sint-Michielskerk, een gelagzaal met haard uit 1769, een woonkamer, een<br />
klaslokaal, een melkafdeling en uitgebreide collecties gereedschap, opgesteld per ambacht zoals de<br />
tonnenmaker, de klompenmaker, de schrijnwerker, de smid… <strong>De</strong> oprichting van een bakhuis behoort tot de<br />
toekomstplannen.<br />
Werkzaamheden in en rond de molen. <strong>De</strong>el XI: (Luc Verachtert)<br />
* Van Guy Dumont kregen we het smissegerief van wijlen Marcel Dumont. Op enkele zaterdagen en<br />
dinsdagen in 2006 braken Johan en de molenaars Jan, Luk en Luc de openluchtsmisse in de Halse Hoek af.<br />
Aldus recupereerden we het smissegerief, een partij Boomse pannen en een lintzaag.<br />
* Er werd ook een partij Boomse pannen opgehaald in Viersel.<br />
* <strong>De</strong> palen van de trapleuning naast de oostelijke buitentrap raakten doorgerot op maaihoogte. Daarom<br />
maakten we een nieuwe leuning waarbij we dit keer opteerden voor onbehandelde tamme kastanje. <strong>De</strong><br />
onderkanten van de palen werden met vuur geschroeid.<br />
* We vervingen de uitgerafelde touwen aan de zeilen met een oogsplits.<br />
* In december rukte de stormwind het noordelijk raam van de luizolder los. Het kwam ongeveer acht meter<br />
lager op de molenberm terecht. Het raam zat met twee haken vast en één der bevestigingen begaf het. We<br />
verwijderden glasresten en hakten stopverf weg. Het gebroken raam dat diverse scheuren volgens<br />
vezelverloop vertoonde, lijmden we met watervaste lijm. We freesden zes beschadigingen rechthoekig weg<br />
en lijmden er stukken eikenhout in. Een ruit dienden we boogvormig uit te snijden (geen gewone klus!), we<br />
brachten het glas plus de stopverf aan en herschilderden het hout zodat alles terug op zijn plaats kon.<br />
*<strong>De</strong> haak van een kruipaal werd opnieuw gelast.<br />
Molenaars Jan, Luk en Luc breken de openluchtsmisse in de Halse Hoek af<br />
7
HEEMKUNDIGE SPROKKELS<br />
26 ste jaargang - <strong>nr</strong>.1 - januari - maart <strong>2007</strong><br />
Joke Bungeneers, Kerkstraat 17, <strong>Oelegem</strong> (03 383 34 24)<br />
Eric <strong>De</strong> Vos, Venusstraat 56, <strong>Oelegem</strong> (03 383 28 17)<br />
Danny Huygens, Kerkstraat 17, <strong>Oelegem</strong> (03 383 34 24)<br />
Luk Kegeleers, Kantonbaan 11, <strong>Oelegem</strong> (0479 505527)<br />
Jan Nys, Muizenheuvel 24; <strong>Oelegem</strong> (03 383 42 77)<br />
Willem Segers, Lindedreef 74, 2980 Halle-Zoersel (03 383 18 09)<br />
Walter Van der Avert, Berkenlaan 2/3, Ranst (03 475 94 26)<br />
Luc Verachtert, Roggelaan 6, Ranst (03 475 16 48)<br />
Johan Wouters, John Kennedylaan 7, <strong>Oelegem</strong> (03 383 22 76)<br />
ACTIVITEITENKALENDER<br />
SPECIALE ACTIVITEITEN IN <strong>2007</strong><br />
zondag 18 febru.: Jaarmarkt met expo van oude foto’s vanaf 10 tot 15 uur.<br />
zondag 04 maart: Geleide uitstap naar de molen van Keerbergen en het museum <strong>De</strong> Botermolen.<br />
zondag 15 april : MEULENMAAL … omdat de 2 de zondag van de maand met Pasen valt.<br />
zondag 22 april : ERFGOEDDAG met fietstocht langs veld- en voetwegen in Ranst, met speciale<br />
aandacht voor toponiemen of plaatsnamen en hun betekenis voor het verleden van<br />
de streek. Onderweg stoppen we in het Gemeentelijke Documentatiecentrum in<br />
Emblem om oude films te bewonderen. (zie bladzijde 4).<br />
zondag 10 juni : MOLENFEEST<br />
zondag 26 aug.: Provinciale Molendag<br />
zondag 09 sept.: <strong>De</strong>elname aan de Openmonumentendag<br />
VASTE ACTIVITEITEN IN <strong>2007</strong><br />
Meulenmaal: iedere tweede zondag van de maand van 11 tot 17.30 uur met mogelijkheid tot<br />
geleid molenbezoek. Dus op 11 maart (niet met Pasen op 8 april, wel op 15 april) 13 mei.<br />
Molenzondagen: in samenwerking met Levende Molens, iedere laatste zondag van de maand van<br />
14 tot 17 uur, met geleid molenbezoek, dus op 25 febr., 30 maart, 29 april, 27 mei, 24 juni…<br />
KOMENDE ACTIVITEITEN<br />
Zondag 4 maart <strong>2007</strong>: uitstap naar de windmolen en de Botermolen van Keerbergen<br />
We vertrekken stipt om 13.30 u. aan de molen van <strong>Oelegem</strong>… en spreken af om samen te rijden.<br />
We zijn terug rond 18 u. Prijs 5 euro voor het museum en de gids.<br />
Liefst inschrijven via Luc Verachtert, Walter Van der Avert of Johan Wouters<br />
Wie niet over vervoer beschikt, kan bellen naar één van de bestuursleden.<br />
Sinds vorig jaar is onze eerste <strong>Oelegem</strong>se molenaar, Luk Kegeleers, ook officieel aangesteld als<br />
molenaar in Keerbergen. Niet ieder dorp heeft de luxe om over vier molenaars te beschikken… plus<br />
nog enkele assistenten, zoals <strong>Oelegem</strong>. Luk nodigde ons daarom uit om zijn molen eens te<br />
bewonderen en te gelijk een bezoek te brengen aan het museum <strong>De</strong> Botermolen. Meer uitleg: zie<br />
bladzijde 7.<br />
8