Klik hier om het volledige PDF document te downloaden - Holland ...

Op 3 oktober 2011 hebben minister Verhagen en staatssecretaris Atsma de
Green Deal en de Duurzaamheidagenda gepresenteerd.
Op deze site vindt u meer informatie over de Green Deals die tot 30 september
2011 om 15.00 uur gesloten zijn. Meerdere deals zullen volgen.
Zie verder ook de website www.rijksoverheid.nl/greendeal. Hier kunt u ook
informatie geven over de voortgang van het project.
Duurzaamheidagenda
Met de duurzaamheidagenda wil het kabinet de overgang naar een groene
economie stimuleren. Bedrijven, burgers en maatschappelijke organisaties zijn al
volop aan de slag. Het kabinet wil deze ontwikkeling waar mogelijk ondersteunen
door het maken van internationale afspraken, het zorgen voor slimme en
efficiënte wet- en regelgeving en het waar nodig slimmer maken van bestaande
financiële prikkels. Daarnaast wil het kabinet verbindingen smeden tussen
bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden en een motiverend
perspectief bieden voor innovatieve duurzame initiatieven.
De duurzaamheidagenda geeft aan wat de speerpunten en belangrijkste acties
van het kabinet zijn bij het creëren van een groene economie. Het kabinet focust
daarbij op vijf kansrijke gebieden: grondstof- en productieketens, water- en
landgebruik, voedsel, mobiliteit, klimaat en energie.
Green Deal
De Green Deal is bij uitstek een voorbeeld van de duurzaamheidagenda in de
praktijk. Dit Kabinet wil een Green Deal met de samenleving afsluiten om de
verduurzaming te helpen versnellen. Deze Green Deal helpt burgers, bedrijven,
overheden en andere organisaties hun plannen voor verduurzaming tot
uitvoering te brengen.

Partijen
1. VNO/NCW, MKB NL, SN&M,
provinciale milieufederaties, MVO-
NL
2. Agro-papier-chemie platform i.s.m.
VNCI
Onderwerp
Koepeldeal,
Oprichting Groene groei board
Biomassastromen
3. AkZONobel en Nyrstar Duurzame energieproductie
4. Amsterdam International Fashion
Week
5. ANWB, RAI/BOVAG, NVB, SN&M, TU
Eindhoven, VNA, en anderen
6. Branchevereniging Breken en
Sorteren BRBS
Duurzame creatieve industrie
Koepeldeal Elektrisch Vervoer
Energiebesparing afvalverwerking
7. Groene Poort Energieverduurzaming glastuinbouw
8. De Groene Zaak Verduurzaming bedrijfsleven
9. Kruideniergroep Grondstoffen en energie meenemen bij
investeringsbeslissingen
10. De Meerlanden en SGN Restwarmte en CO2 glastuinbouw
11 Desso en Van Gansewinkel Duurzame verwerking tapijtstromen
12 Energie Coöperatie Windenergie
13. Essent, Friesland Campina Biogas: kleinschalige vergisting bij
zuivelbedrijven
14. Essent, Van Gansewinkel, Den
Ouden, Cotrol Union
Bio-energie
15. EYE Film Duurzame filmproducties
16. e-Decentraal Decentrale duurzame
energieopwekking
17. GEO power Diepe aardwarmte
18. Holland Financial Center Groene investeringsmaatschappij
19. Green Energy Technologies en LTO Vergisting
20. Holland Solar Zonne-energie
21 Huntsman Energiebesparing krakers
22 Elektrisch vervoer New motion Verschillende deals rond elektrisch
rijden, focusgebieden Brabant,
Friesland, Rotterdam, alsmede deal
over infrastructuur elektrisch vervoer
23 Eneco, Jaap Eden IJsbanen en
diverse partners
24 Kennisinstellingen en bedrijven Onderzoek
Bio-WKK, restwarmtebenutting
25 KLM biokerosine, catering
restafvalverwerking
26. Koppert Cress Warmte koudeopslag
27. Kwekerij ’t Voske Duurzame warmte uit biomassa
28. Milgro Gescheiden inzamelen afval
29. MKB-Nederland Energiebesparing MKB.
30. MVO Nederland en partners
CO2-reductie betonketen
betonketen

31. Nederlandse Windenergie Associatie
(NWEA)
Windenergie op zee
32. NZO en LTO Energieneutrale zuivelketen
33. Platform Groen Gas en stichting Groen Gas
Groen Gas
34. Platform microbiologie Ontwikkeling duurzame producten
afval-verwerking, gezondheid, voeding
en energie
35. Royal Cosun Duurzame energie en grondstoffen
36 Shell Warmtebenutting en ontzwaveling
37 RECRON Natuurlijk kapitaal
38 Stichting Natuur & Milieu Smart community, energiebesparing
gebouwde omgeving
39 Sublean 4-D oppervlakteontwikkeling
40 Tata Steel Energiebesparing
41 Westland biobased park, verwerking restafval en
GFT
42 Vogelaar (Energy Farm Swifterbant) Grasraffinage
43 Vacumetal, BreedofBuilds Restwarmtebenutting
44 VNMIndustrie en de AvNG Energiebesparing
45 Zeaholding biogasproductie via anaërobe
vergisting
46. Gem Amsterdam Projecten gericht op
energiebesparing/verduurzaming:
vergroening van de ICT sector,
restwarmtenetten, fonds voor Klimaat en
Energie ed
47. Gem Groningen en Groene Golf Onderzoek naar alternatieve financiering
van zonnepanelen volgens het PACE
model uit de V.S.
48. Deal met Het Noorden: de
Provincies Drenthe, Friesland,
Groningen, en Noord Holland
50 projecten gericht op duurzame
energie, energiebesparing, innovatie,
oprichting energy acedemy door MBO-
HBO-WO onderwijs.
49. Provincie Flevoland verduurzaming DE-ON
50. Provincie Gelderland biogas
51. Provincie Limburg besparing en hernieuwbare energie
52. Provincie Noord-Brabant groene grondstoffen, nul emissies OV

53. Provincie Overijssel energiebesparing, restwarmte,
geothermie
54. Provincie Zeeland Restwarmtebenutting, getijdenenergie,
algenteelt,bio-ethanol
55. Provincie Zuid-Holland geothermie, duurzame warmte
56. Deal met Rotterdam energiebesparing eigen vastgoed,
elektrisch vervoer, restwarmte
(stoompijp), vaste biomassa, Heiplaat
energieneutraal
57. Deal met Unie van Waterschappen Concept Energiefabriek, gericht op
productie duurzame energie,
energiebesparing en
grondstoffenterugwinning.
58. Netbeheer Nederland Investeringen in smart grids;
facilitering elektrisch vervoer, biogas,
en groen gas
59. Energie Nederland grootschalige bij en meestook op peil
houden (10%), grotendeels op eigen
kosten energiebedrijven
1 Green Deal VNO/NCW e.a. (Groene Groei)
Betrokken partijen
VNO-NCW, MKB-NL, LTO-NL, stichting Natuur en Milieu, regionale
milieufederaties, MVO-NL.
Initiatief
Overkoepelende groene groei deal gericht op energie, grondstoffen, mobiliteit en
water. Accent ligt vooralsnog op energie. Partijen willen groene groei op
nationale schaal stimuleren door:
o Concrete duurzaamheidsinitiatieven verzilveren door het instellen van een
Groene Groei board om initiatieven te initiëren en te versnellen.
o Condities creëren waarin een goed werkende markt voor Energie Service
Companies kan ontstaan voor energiebesparing in de gebouwde omgeving en
de industrie
o Duurzame innovatie impuls door uitvoering van sectorale routekaarten zoals
opgesteld in kader van MJA.
o Inspireren en stimuleren van de gehele markt door communicatie van
resultaten, bedrijfsbezoeken en instellen nationale duurzaamheidprijs,
o Duurzaam inkopen door de Rijksoverheid, waarbij adviezen uit bedrijfsleven
een nadrukkelijke leidraad vormen.
o Duurzaamheid als internationale kans benutten door groene handelsmissies
en een internationale benadering van grondstoffenschaarste en biodiversiteit.

Resultaat
o Oprichten Groene Groei Board
o Grootschalige aanpak van energiebesparing in de gebouwde omgeving
voortbouwend op de Blok-voor-blok-aanpak
o Uitvoering routekaarten die worden opgesteld in het kader van de
convenanten Meerjarenafspraken Energie
o Nationale Duurzaamheidsprijs
o Groene Handelsmissies
o Publiek-privaat partnerschap biodiversiteit en bedrijfsleven
Hulp Rijksoverheid
De Rijksoverheid richt samen met bedrijfsleven en natuur- en milieuorganisaties
de Groene Groei Board op, neemt deel aan nationale Duurzaamheidsprijs, het
publiek-private partnerschap biodiversiteit. Daarnaast organiseert de
rijksoverheid Groene Handelsmissies en voor een duurzaam en innovatiegericht
inkoopbeleid.

2 Green Deal Platform Agro-Papier-Chemie
Betrokken partijen
Stichting Dutch Biorefinery Cluster (DBC), Vereniging van de Nederlandse
Chemische Industrie (VNCI)
Initiatief
In het industriële Platform Agro–Papier–Chemie (APC) identificeren deze drie
sectoren gezamenlijk mogelijkheden voor het maximaal verwaarden van
biomassastromen. Kansrijke mogelijkheden liggen op de volgende gebieden:
o valorisatie van eiwitten uit reststromen,
o chemische bouwstoffen uit planten,
o lignocellulose als grondstof,
o mineralen kringloop sluiten,
o watervalorisatie.
Door het benutten van elkaars kennis en expertise van de eigen industriële
grondstoffen, intermediaire stromen en producten, en het inzetten van
gezamenlijke technologieën stelt het APC Platform businesscases op waar
bedrijven mee aan de slag kunnen om die te verwezenlijken. Zodoende bouwen
de Agro, Papier en Chemie sector samen aan een Biobased Economy.
Resultaat
o Het APC-platform stelt zich ten doel om aan het einde van de looptijd op 1
januari 2014 minstens zes (6) businesscases te hebben opgeleverd die door
bedrijven in de drie sectoren verder zijn opgenomen in daadwerkelijke
samenwerking op weg naar commercialisering ervan. Daarbij is het mogelijk
dat de samenwerking verloopt via pilot- en demonstratieopstellingen.
o Bovendien hoopt het APC platform gerealiseerd te hebben dat de sectoren in
voldoende mate elkaar weten te vinden om nieuwe samenwerkingsverbanden
op te stellen om dit proces te bestendigen op weg naar de
toekomst.
Hulp Rijksoverheid
o Het Rijk zal inhoudelijke en organisatorische assistentie verlenen aan het
platform

3 Green Deal Akzo Nobel en Nyrstar (Duurzame Energie Centrale)
Betrokken partijen
Chemieconcern Akzo Nobel en zinkproducent Nyrstar Budel.
Initiatief
Hoe kan de Nederlandse energie-intensieve industrie zo gunstig mogelijk
duurzame energie inkopen De Nederlandse economie wordt gekenmerkt
door een relatief hoge energie-intensiteit. De kosten van energie hebben
daardoor een grote weerslag op onze internationale concurrentiepositie. De
Nederlandse energie-intensieve industrie wil duurzame energie inkopen, tegen
stabiele, internationaal concurrerende prijzen, en zijn bereid daarvoor af te zien
van eventuele compensatie voor prijsstijgingen als gevolg van het Europese
emissiehandelssysteem (ETS). Akzo Nobel en Nyrstar hebben gezamenlijk laten
onderzoeken of een dergelijke opzet, genaamd Duurzame Energie Centrale
(DEC) mogelijk is. De deal houdt in dat Akzo, Nyrstar en de Rijksoverheid
gezamenlijk verder onderzoeken of een opzet als DEC voordelen kan bieden aan
alle betrokken partijen. Belangrijke randvoorwaarde is dat de kosten voor het
Rijk niet hoger mogen zijn dan bij subsidiering van duurzame energie via de
huidige subsidieregeling, de SDE+.
Resultaat
Gedetailleerde business case voor verduurzaming van het energiegebruik van
industriële bedrijven.
Hulp Rijksoverheid
Actief bijdragen aan het onderzoek door het aanleveren van kennis en kunde
voor de business case DEC.

4 Green Deal Amsterdam International Fashion Week (Dutch Field)
Betrokken partijen
Amsterdam International Fashion Week, Dutch Design Week en Nederlands
Architectuur Instituut.
Initiatief
Dutch Field motiveert filmmakers en filmproducenten om produceren van korte
fictie films zo duurzaam mogelijk te doen. De organisatie zet diverse activiteiten
hiervoor op, zoals een businessplan competitie. Deze competitie is bedoeld voor
ondernemers in de sectoren design, mode en architectuur. Thema is
biodiversiteit, groene grondstoffen, reductie watergebruik. Deze competitie is
een vervolg op de succesvolle The Green Fashion Competition van 2010/2011 en
komt tegemoet aan de wens van de creatieve sector om verschillende
bedrijfstakken te laten samenwerken bij het oplossen van een maatschappelijk
vraagstuk.
Resultaat
o Deelnemers worden ondersteund in het opzetten van een duurzame
onderneming (coaching, workshops);
o Stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap in de
creatieve industrie
o Stimulering van ontwikkeling van innovatieve producten voor de Groene
Economie;
o Advies over benutten van kansen Groene economie (adviescommissie onder
voorzitterschap van Marjan Oudeman – Akzo Nobel).
Hulp Rijksoverheid
o Leveren van expertise;
o Financiering van de competitie en prijzengeld.

5 Green Deal Plan van aanpak Elektrisch Rijden + focusgebieden (in GD’s
48, 52, 56)
Betrokken partijen:
Bedrijven: The NewMotion
Brancheorganisaties: BOVAG, Energie-Nederland, Federatie Holland Automotive,
Nederlandse Vereniging van Banken, Netbeheer Nederland, RAI Vereniging,
Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen, Vereniging DOET
Maatschappelijke organisaties: ANWB, Natuur & Milieu,
Kennisinstellingen: Technische Universiteit Eindhoven (mede namens Technische
Universiteit Delft en Universiteit Twente),
Decentrale overheden: Provincie Brabant, Provincie Friesland, Gemeente
Rotterdam
Initiatief
Het kabinet ziet elektrisch rijden als belangrijke ontwikkeling die verschillende
beleidsdoelen kan bevorderen: het beperken van (lokale) luchtverontreiniging en
geluidhinder, het realiseren van CO2 reductie en het bevorderen van
energiebesparing en duurzame bedrijvigheid. Het kabinet is van mening dat
Nederland bij uitstek geschikt is voor (het testen met) elektrisch rijden.
Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen zien commerciële kansen in een zich
snel ontwikkelende mondiale markt.
Het plan van aanpak ‘Elektrisch Rijden in de versnelling’ beschrijft hoe Nederland
de komende periode verder kan uitgroeien tot internationaal aansprekend
(test)land voor elektrisch rijden.
Daarvoor is bundeling van krachten nodig en is er een sterke behoefte aan
maatwerk en afstemming tussen regionale activiteiten en die van de
Rijksoverheid.
Dit is uitgemond in:
o Een koepeldeal met ANWB, BOVAG, Energie-Nederland, Federatie Holland
Automotive, Nederlandse Vereniging van Banken, Natuur & Milieu, Netbeheer
Nederland, RAI Vereniging, Technische Universiteit Eindhoven (mede namens
Technische Universiteit Delft en Universiteit Twente), Vereniging DOET,

6 Green Deal Branchevereniging Breken en Sorteren BRBS
Betrokken partijen
brancheorganisatie Breken en Sorteren
Initiatief
De branchevereniging Breken en Sorteren is een vereniging van
recyclingbedrijven. De vereniging bestaat uit puinbrekers en sorteerbedrijven die
samen meer dan 70% van het Nederlandse bouw-, renovatie- en sloopafval en
droog bedrijfsafval opwerken tot waardevolle grondstoffen.
In de deal zijn een drietal initiatieven opgenomen.
o Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) met doel om de
maatschappelijke kosten en baten, die recycling met zich meebrengt, in kaart
te brengen. Hiermee kan namelijk voor beide kanten zowel de overheid
alsook het bedrijfsleven duidelijk verkregen worden, welke rol de partijen
moeten krijgen bij de realisering van een substantiële energiebesparing;
o Baetsen Recycling BV wil in samenwerking met de Technische Universiteit
Eindhoven een project realiseren, waarbij sorteerresidu (deels biogeen)
wordt verwerkt in een vergassingsinstallatie met een hoog E-rendement. De
warmte die hierbij geproduceerd wordt, kan vervolgens worden geleverd aan
een nieuw te bouwen woonwijk van 4000 woningen in de gemeente
Veldhoven.
o ARN Recycling wil een vergistinginstallatie bouwen, waarmee gas wordt
geproduceerd ten behoeve van stadsbussen. Een en ander past in het
Nijmeegse Energie Convenant.
Resultaat
o Maatschappelijk belang van recycling in kaart brengen en meerjarenafspraak
met rijksoverheid sluiten;
o Aarzeling bij regionale bestuurders en financiële partijen wegnemen;
Hulp Rijksoverheid:
o ter ondersteuning van de MKBA een financiële bijdrage van maximaal
10 000 beschikbaar stellen;
o relevante partijen bij elkaar brengen met als doel om de aarzeling bij de
lokale bestuurders weg te nemen;

7 Green Deal De Groene Poort
Betrokken partijen
De Groene Poort.
Initiatief
Dit is een Green deal in het kader van ‘Kas als Energiebron’, waarin het
Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van
Economische Zaken, Landbouw & Innovatie samenwerken aan een
klimaatneutrale glastuinbouw.
Groene Poort is een vernieuwend samenwerkingsverband tussen een
glastuinbouwonderneming en vijf Zeeuwse agrariërs. Het project beoogt de
productie, het gebruik en de levering van groen gas, CO2, water en struviet uit
vergisting van plantaardig restmateriaal.
Resultaten
o Jaarlijkse productie van 31,5 miljoen m3 biogas uit vergisting, waarvan 21
miljoen m3 groen gas gemaakt wordt. 8 Miljoen m3 daarvan wordt aan het
net geleverd en 13 miljoen m3 groen gas wordt gebruikt door het
glastuinbouwbedrijf, dat hiermee 80% fossiele energie bespaart en 80%
duurzame energie gebruikt;
o Bij de opwaardering van biogas naar groen gas komt jaarlijks 28,8 miljoen
kilo zuivere CO2 vrij, dat geleverd wordt aan het naastgelegen
glastuinbouwgebied. Daarmee realiseert dit glastuinbouwgebied nog circa 5
tot 8% energiebesparing;
o 50% van het gezuiverde water wordt hergebruikt (waterbedrijf en omliggende
glastuinbouw);
o Productie van struviet (fosfaatrijke meststof);
o Actief kennis en ervaring delen.
Hulp Rijksoverheid
o Financieren van kennisontwikkeling voor de CO 2 -buffer;
o Onderzoek naar het filteren van een fractie een eis vanuit de
vergunningverlener, grotendeels gefinancierd;
o Ondersteunt de tracévergunningen met inhoudelijke expertise;

8 Green Deal De Groene Zaak
Betrokken partij
Brancheorganisatie De Groene Zaak, namens honderd deelnemende
ondernemingen.
Initiatief
Overheid en bedrijfsleven streven beide naar economisch herstel. Naar een
economie die ook de volgende generaties kansen biedt, zonder de rekening door
te schuiven. En naar een economie die volledig gebaseerd is op duurzame
innovatie. De Groene Zaak maakt zich daar hard voor.
Dit initiatief gaat over een verschillende zaken die hieraan bijdragen.
Het varieert van energiebesparing in gebouwen en bedrijven tot biomassaenergiecentrales
en hergebruik van industriële restwarmte.
Resultaat
Generieke oplossingen aandragen voor knelpunten, die bedrijven ondervinden bij
het geld verdienen met energiebesparing en de inzet van duurzame energie.
Hulp Rijksoverheid
o Onderzoeken van verbetering van wet- en regelgeving en waar mogelijk
doorvoeren;
o Stimuleren van energiediensten in Nederland door onder meer de kennis en
ervaringen hierover van de Rijksgebouwendienst ter beschikking te stellen;
o Makelen en schakelen tussen producenten van groen gas en Gas Transport
Services (verantwoordelijk voor het landelijke gastransportnet);
o Zelflevering van duurzame energie wordt onder voorwaarden verbreed naar
verenigingen van eigenaren.

9 Green Deal De Kruideniergroep (CoP ‘Bedrijven en Biodiversiteit’)
Betrokken partijen
De Kruidenier BV, Jachthaven Het Anker en Landgoed Verwolde; een consortium
van bedrijven is betrokken bij de verdere uitvoering (waaronder AKZO Nobel,
DPI, DSM en Rau).
Initiatief
Een community of practice (CoP) biedt deelnemers de kans om op een veilige en
besloten manier kennis en ervaringen uit te wisselen. Zo wil de indiener met de
CoP ‘Bedrijven & Biodiversiteit’ (werktitel) ervaringen opdoen waarbij je in
een investeringsmodel in kaart brengt wat de voordelen en kosten van
biodiversiteit kunnen zijn.
De opgedane kennis kan worden gedeeld met de advieswereld zodat zij sneller
professionaliseren. Deelnemers kunnen gezamenlijk aangeven welke knelpunten
en barrières worden ervaren en wat de overheid kan doen om deze weg te
nemen.
Resultaten
Deze CoP creëert meer kennis en inzichten voor de deelnemers, geeft
duidelijkheid over belemmeringen die de overheid kan wegnemen. Verder komt
er meer betrokkenheid en draagvlak bij stakeholders en professionalisering van
NGO’s en consultants. Tot slot komt er een publicatie over deze resultaten.
Hulp Rijksoverheid
De Rijksoverheid levert kennis en kunde voor het ontwerp en de opstart van de
CoP. Onderdelen van de verkenning en het programmaplan zijn de instrumenten
die de deelnemers toepassen, de centrale vragen waar deelnemers mee
worstelen, de kennis die vanuit instellingen en consultants kan worden
ingebracht, internationale aansluiting en financiering van de CoP.

10 Green Deal De Meerlanden en SGN
Betrokken partijen
De Meerlanden en Stallingsbedrijf Glastuinbouw Nederland (SGN).
Initiatief
Green deal in het kader van ‘Kas als Energiebron’, waarin Productschap
Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken,
Landbouw & Innovatie samenwerken aan een klimaatneutrale glastuinbouw.
Project warmte en CO2 levering aan de glastuinbouw van De Meerlanden
en SGN:
o Afvalverwerker De Meerlanden gaat restwarmte uit de nacompostering van
het digistaat uit een GFT-vergister en CO2 uit de biogasopwerking leveren
aan de glastuinbouw;
o Praktijkpilot met hogere temperatuuropslag (HTO).
o Houtgestookte ketelinstallatie voor piekenergievraag glastuinbouw.
Resultaten
o Hoge Temperatuur Opslag (HTO) zorgt ervoor dat meer restwarmte uit de
nacompostering kan worden benut door de glastuinbouw.
o Bij de opwerking van het biogas naar groen gas komt zuivere CO2 vrij. Dit
wordt geleverd aan de glastuinbouw (planten hebben CO2 nodig voor de
groei).
o Met de nacompostering met HTO en de houtketel kan bijna 15 ha
glastuinbouw op basis van duurzame energie, van warmte en CO2 worden
voorzien;
o Actief kennis en ervaring delen.
Hulp Rijksoverheid
o Wanneer onderzoeksresultaten dit bevestigen, neemt het Rijk de hogere
retourtemperatuur van 30 0 C (in plaats van 25 0 C) in de vaststelling van het
Besluit Bodemenergiesystemen op;
o Ondersteunt met kennis en regie het tot stand komen van een
proefvergunning van provincie Noord-Holland voor een praktijkpilot met
hogere temperatuuropslag en spant zich in voor een adequate monitoring van
het project;

11 Green Deal Desso/Van Gansewinkel
Betrokken partijen
Desso (tapijtproducent), Van Gansewinkel (afvalinzamelaar en -verwerker).
Initiatief
Desso en Van Gansewinkel spreken de intentie uit om tapijtafval (reststromen)
van onder meer gemeentelijke instellingen op de meest duurzame manier te
verwerken. Dit houdt in dat het materiaal van de gemeentelijke milieustraten
separaat wordt verzameld, en na sortering de beste oplossing voor verwerking
wordt gezocht.
Resultaten
Desso en Van Gansewinkel zullen zich inspannen om in 2012 met nieuwe,
innovatieve ontwikkelingen op het gebied van recycling van tapijt te komen.
Minimaal zal het tapijtafval worden opgewaardeerd naar secundaire brandstof
voor de cementindustrie; in het gunstigste geval zal het gerecycled worden tot
hoogwaardige grondstof. Naarmate er meer volume komt en er meer ervaringen
worden opgedaan zal het aandeel hergebruik stijgen.
Hulp Rijksoverheid
Om de gescheiden inzameling van tapijt uit huishoudens te stimuleren, is het
Rijk voornemens om een wijziging van de minimumstandaard voor grof
huishoudelijk afval op te nemen in de volgende versie van het Landelijk
Afvalbeheerplan (LAP). Gemeenten moeten tapijt op milieustraten gescheiden
houden en ongescheiden ingezameld grof huishoudelijk afval moet worden
gesorteerd, waarbij het tapijt moet worden afgescheiden.

12 Green Deal met de Energie Coöperatie (Windcentrale)
Betrokken partijen
De Windcentrale (de Nederlandse Energie Coöperatie UA), Stichting Doen
(dochter Nationale Postcode Loterij), Coöperatie Deltawind U.A. (initiator van het
windpark) .
Initiatief
Het opzetten van een nieuw type windcoöperatie. Het idee van deze proef is
dat burgers mede-eigenaar worden van een windmolen en de stroom die wordt
opgewekt door deze windmolen thuisgeleverd krijgen. Een windcoöperatie is niet
nieuw, wel de methode om op afstand opgewekte elektriciteit te verrekenen met
het thuisverbruik van de deelnemers.
Resultaat
Zorgen dat de betrokken partijen (deelnemers, energiebedrijven, overheid) een
goed werkend model van vergaande burgerparticipatie ontwikkelen waardoor het
draagvlak voor duurzame energie in het algemeen, en windenergie in het
bijzonder wordt vergroot. Uiteindelijk zal daardoor meer windenergie kunnen
worden gerealiseerd omdat burgers minder bezwaren (zoals “not in my
backyard”) ervaren.
Hulp Rijksoverheid
Indien nodig en mogelijk, juridische belemmeringen wegnemen. Communiceren
van de resultaten via overheidskanalen om aandacht te genereren voor dit
initiatief.

13 Green Deal Essent, NGGM, Friesland Campina (Biogas XL)
Betrokken partijen
Essent, Nederlandse Groen Gas Maatschappij en Friesland Campina.
Initiatief
Essent, Friesland Campina en de Nederlandse Groen Gas Maatschappij werken
samen aan het concept Biogas XL. Hierbij gaat het om vergisting van mest bij
boerenbedrijven, waarbij het ontstane biogas wordt opgewaardeerd tot vloeibaar
biogas. Dat biogas kan worden gebruikt in personenauto’s en andere voertuigen.
Biogas XL sluit aan bij het doel van de Nederlandse zuivelketen om in 2020
volledig energieneutraal te produceren en op klimaatneutrale wijze verder te
groeien. Het betreft in Nederland ontwikkelde technieken en concepten, die de
lokale economie stimuleren en bij succesvolle toepassing in Nederland kansen
bieden voor export naar het buitenland.
Resultaten
Twee pilots voor de productie van vloeibaar biogas uit mestvergisting op
boerderijschaal; terugwinning van waardevolle stoffen uit mest. Zicht op uitrol
naar 125 agrarische bedrijven.
Hulp Rijksoverheid
o Zorgen voor informatievoorziening richting vergunningverleners, zoals indien
nodig het aanpassen van een handleiding voor het verlenen van een
vergunning;
o Onderzoeken hoe vergunningprocedures vereenvoudigd en verkort kunnen
worden;
o Het innemen van een standpunt over de certificering van biogas: alleen als er
sprake is van een fysieke link tussen de productie van biogas en levering aan
de vervoerssector, komt de productie in aanmerking voor een certificaat dat
partijen kunnen inzetten om te voldoen aan de verplichtingen voor
hernieuwbare energie in de vervoerssector.

14 Green Deal Essent Bio Energie Centrale (BEC) Cuijk
Betrokken partijen: Essent
Initiatief
Mogelijkheid voor de heropening van Bio Energie Centrale (BEC) Cuijk met de
inzet van diverse, lokale en laagwaardige biomassa reststromen als brandstof
(sluiten cycli) en het creëren van een showcase voor de bioBased economy.
Resultaat
o Een testprogramma voor verschillende biomassastromen ism een aantal
partners o.a. van Gansewinkel, den Ouden, WUR en Control Union
o Streven is om warmte afzet lokaal te contracteren (streven uitkoppeling 40
MWth warmte bij deze bestaande installatie).
o Deze warmteafzet wordt gerealiseerd in een periode van 3 jaar na toekenning
van de SDE+. Hierbij wordt gedacht aan het koppelen van ketens en zal
digestaat/mest droging als warmteafzet worden onderzocht in samenwerking
met de agrarische sector.
o Een studie voor verdere ontwikkeling van BEC Cuijk als icoon in de biobased
economy.
Hulp Rijksoverheid
o De rijksoverheid is voornemens in 2012 in de SDE+ een categorie te openen
voor bestaande stand-alone biomassa-installaties, die aan het einde van hun
subsidieperiode nog door kunnen draaien; Het budget en de systematiek van
de SDE+ blijven ongewijzigd. Green Deal-projecten krijgen geen
voorkeursbehandeling in de SDE+.
o De Rijksoverheid gaat in overleg met Essent over de mogelijkheden voor
Cuijk in de SDE+.
o De partijen bekijken hoe een mogelijke uitkoppeling van warmte uit de
centrale, zo kan worden ingezet dat er een positieve businesscase ontstaat.
o De overheid heeft de bereidheid om financieel bij te dragen aan een nadere
uit te werken plan van aanpak, inclusief onderzoeken, dat de herstart en het
slim inzetten van biomassa in BEC Cuijk mogelijk maakt.

15 Green Deal EYE Film e.a. (Green Filmmaking)
Betrokken partijen
Strawberry Earth, Filmfonds, Filminstituut, Gemeente Amsterdam, ASM-Bank,
Binger Filmblad, Club van 30, Spice PR, Film Start, VARA en Price Waterhouse
Coopers, VERS, Nederlandse Film en Televisieacademie en CANON.
Initiatief
Om het duurzaam produceren van films te bevorderen wil de indiener een
businessplan-competitie uitschrijven voor ondernemers in de filmsector met als
thema duurzaamheid (met focus op energie, recycling, groene grondstoffen,
reductie watergebruik).
Resultaten
o Deelnemers worden ondersteund in het opzetten van een duurzame
onderneming (coaching, workshops);
o Stimulering van MKB in deze sector in het groen ondernemen;
o Stimulering van ontwikkeling van innovatieve producten voor een groene
economie.
Hulp Rijksoverheid
o Leveren van expertise;
o Financiering van de competitie en prijzengeld.

16 Green Deal met E-decentraal
Betrokken partijen: Federatie E-decentraal, vereniging van partijen die actief
zijn in kleinschalige, decentrale energie-opwekking (lokale energie-initiatieven,
energiebedrijven en netbeheerders, Banken die actief zijn in groenfinanciering,
de branchevereniging Duurzame energie koepel etc.)
Initiatief
o de vereniging beoogt een bijdrage te leveren aan de professionalisering van
honderden lokale en regionale (duurzame) energie-initiatieven.
o Veel initiatieven zijn namelijk erg ambitieus en enthousiast, maar het
ontbreekt vaak aan specifieke vakkennis en toegang tot financiering.
o Daardoor stranden veel op zich goede lokale initiatieven.
Resultaat
o E-decentraal wil de belangrijkste spreekbuis en kennisbasis worden voor
kleinschalige (duurzame) energie-opwekkingsinitiatieven in steden, dorpen
woonwijken, straten, industrieterreinen etc.
o E-decentraal wil in 2012 de voornaamste knelpunten bij ca. 250 bekende
initiatieven inventariseren en een plan van aanpak maken.
o Er zal een systeem van zelfevaluatie worden opgezet, waarmee deelnemers
aan de hand van een soort checklist zelf haar kwaliteit kan verbeteren.
o De belangrijkste knelpunten in wet- en regelgeving worden in overleg met
betrokken overheden geïnventariseerd en waar mogelijk opgelost.
o Verder worden financieringsconstructies ontwikkeld en worden instrumenten
(bv website) ontwikkeld om kennis over te dragen.
Hulp Rijksoverheid
o Geeft financiële ondersteuning aan de oprichting van E-decentraal
o Geeft waar mogelijk opvolging aan door E-decentraal aangedragen
knelpunten die de invoering van lokale energie-initiatieven in de weg staan

17 Green Deal Geo Power Oudcamp e.a.
Betrokken partijen
Geo Power Oudcamp, consortium Flora Holland, HVC en Westlandinfra.
Initiatief
Dit is een Green Deal in het kader van ‘Kas als Energiebron’, waarin
Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het Ministerie van
Economische Zaken, Landbouw & Innovatie samenwerken aan een
klimaatneutrale glastuinbouw. Het gaat om twee projecten met diepe
aardwarmte (3500-4000m).
Resultaat
o Toepassen diepe aardwarmte door Geo Power Oudcamp; dit is een cluster van
8 glastuinbouwbedrijven. Daarmee wordt jaarlijks 20 miljoen m 3 gas
bespaard en het levert het 36 kton CO 2 -reductie op;
o Toepassen diepe aardwarmte door het bedrijventerrein Flora Holland, 120 ha
glastuinbouw en in een nieuwbouwwijk. Dit bespaart jaarlijks 12 miljoen m 3
gas en brengt een reductie van 22 kton CO 2 ;
o Kennis en ervaring worden actief gedeeld.
Hulp Rijksoverheid
o Onderzoekt de mogelijkheid van een verbrede garantstelling (onder meer
gerelateerd aan een hoger plafond, samenwerking met private verzekeraars)
voor het afdekken van het geologisch risico voor diepe aardwarmteprojecten;
o Brengt de partijen en energiebedrijven bij elkaar voor het beschikbaar krijgen
van kennis van de ondergrond;
o Versnelt de vergunningverlening van de feitelijke winning van aardwarmte via
aanpassing van de mijnbouwwet.

18 Green Deal Holland Financial Centre
Betrokken partijen: Holland Financial Centre, waarin onder andere zijn
vertegenwoordigd ING, ABN-AMRO, APG groep, PGGM, ASR bank, Delta Lloyd,
Aegon, KPMG, Autoriteit Financiële Markten, en anderen.
Initiatief
Het Holland Financial Centre (opgericht in 2007) ontwikkelt initiatieven die
bijdragen aan het in stand houden van een sterke, open en internationaal
concurrerende financiële sector in Nederland.
o Initiatiefnemers van projecten ervaren vele belemmeringen. Één daarvan is
de financiering van initiatieven.
o Initiatiefnemers geven aan dat zij vaak belemmeringen ondervinden op het
moment dat zij op zoek gaan naar financiering van hun initiatief, terwijl onder
het project op zich een rendabele businesscase ligt.
o Ook bij de financiële instellingen bestaat het besef dat financiering van
duurzame projecten vaak ten onrechte een belemmering is. Een goed
functionerende financieringsmarkt blijkt een belangrijke voorwaarde voor
groene groei.
o Vanuit de financiële wereld wordt het belang van een gezamenlijke aanpak
onderkend en daarom onderzoekt het Holland Financial Centre (HFC) de
mogelijkheden om een Groene Investeringsmaatschappij (GIM) op te richten.
o Dit sluit aan bij het Finance and Sustainability speerpunt van HFC, met als
doel het bevorderen van de financiering van de overgang naar een duurzame
economie.
o Een GIM moet aanvullend op de business van bestaande financiële
instellingen een rol vervullen teneinde meer duurzame projecten
daadwerkelijk financierbaar te maken, zowel voor de koplopers als de brede
toepassing die daar op moet volgen.
Resultaat
Haalbaarheidsonderzoek. Het Holland Financial Centre voert een
haalbaarheidsonderzoek uit. De complexiteit en verscheidenheid van de
knelpunten bij financiering vraagt om nader inzicht in de elementen die bij de
problematiek een rol spelen. Dit goede inzicht is nodig om een GIM op te richten
wat in praktijk ook daadwerkelijk leidt tot een verbeterde financiering van

19 Green Deal Green Environmental Technology
Betrokken partijen
Green Environmental Technology en LTO Nederland.
Initiatief
Het bedrijf Green Environmental Technology wil duurzame energie bevorderen en
en de waterkwaliteit verbeteren. Hiervoor heeft het bedrijf een nieuwe
innovatieve techniek ontwikkeld om mest te vergisten en te verwerken: de Agri
MoDEM. De Agri MoDEM is een tweede generatie vergistingsysteem voor
biomassa. De techniek biedt goede kansen om van de agrarische sector een
energieproducent te maken.
Resultaten
Agri MoDEM wordt geïnstalleerd op 200 bedrijven in Nederland. Op deze
bedrijven zal een productie van 20 miljoen m3 groen gas per jaar worden
gerealiseerd.
Hulp Rijksoverheid
o De overheid subsidieert Groen Gas vanuit de SDE+
o De overheid zal het vergunningtraject voor kleinschalige vergisting
versnellen, door de handreiking vergisting voor gemeenten aan te passen
indien nodig;
o De overheid start een onderzoek naar de mogelijkheden van transport en
vervoer van mest van verschillende bedrijven naar één vergister, zonder dat
daar onnodig veel administratieve lasten bij komen kijken;
o De overheid levert een maximale inspanning bij de onderhandelingen met de
Europese Commissie om producten uit digestaat als gevolg van
mestverwerking af te kunnen te zetten als kunstmestvervanger.

20 Green Deal Holland Solar
Betrokken partijen
Brancheorganisatie Holland Solar.
Initiatief
Holland Solar wil zonne-energie stimuleren door een breed systeem op te zetten
dat voorziet in kwaliteitsborging, promotie en technische ondersteuning van
zonne-energiesystemen. Het gaat onder andere om een certificeringssysteem
voor installateurs van duurzame energiesystemen in de gebouwde omgeving.
Ook zet Holland Solar zich in voor het verstrekken van meer informatie over
zonne-energie.
Resultaten
o Een systeem voor kwaliteitsborging, promotie en technische ondersteuning
voor zonne-energiesystemen;
o Factsheets, onder andere over de kosteneffectiviteit van zonne-energie en de
verzameling en verspreiding van monitoringsgegevens van zonneenergiesystemen.
Hulp Rijksoverheid
o Het Rijk coördineert het proces van totstandkoming en faciliteert de partijen
in de duurzame energiesector in de gebouwde omgeving, waaronder Holland
Solar, om hun bijdrage te kunnen leveren. Het Rijk biedt inhoudelijke
ondersteuning, daar waar de sector de benodigde kennis niet zelf kan
leveren.
o Het Rijk zet zich in om de procedures voor het toepassen van zonne-energieinstallaties
te vereenvoudigen en te versnellen. De procedures voor aansluiten
van zonnepanelen worden duidelijker; en het Rijk ontwikkelt een
o richtlijn voor vergunningverlening voor het plaatsen van zonne-energieinstallaties
op monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten.

21 Green Deal Vergroening MDI (polyurethaan) productie
Betrokken partijen
Huntsman Holland
Initiatief
Deze deal behelst de bouw van een proeffabriek van Huntsman Holland waarin
de op laboratoriumschaal bewezen processen op fabrieksschaal worden getest.
Doelstelling is om zo te komen tot een stapsgewijze vergroening van de MDI
(polyurethaan) productie met als effect o.a. energiebesparing
(procesintensificatie), verlaging van CO2-uitstoot en verhoging veiligheid proces.
Het project test de optimale (energiezuinige, milieuvriendelijke) procescondities
en stelt de procesparameters vast van deze innovatieve procesintensificatie,
waarbij de productkwaliteit gehandhaafd moet blijven. Dit maakt het bovenal
mogelijk het geïntensifieerde proces te optimaliseren zodat het proces
energiezuiniger, schoner en milieuvriendelijker wordt in vergelijking met de
huidige uitontwikkelde conventionele technologie. Ten einde deze essentiële
zaken, “proof of process” en “proof of product”, uit te testen is een nieuwe
volledige demonstratie-unit van reactie tot aan opgewerkt eindproduct
noodzakelijk. De in dit project opgedane kennis is breder toepasbaar binnen de
chemische industrie, waarbij gebruik wordt gemaakt van het zgn. kraakproces.
Resultaat
De intentie is om bij succes de proeffabriek in Rotterdam uit te bouwen tot een
nieuw te bouwen MDI-fabriek volgens dit nieuwe principe van
procesintensificatie. Daarbij beoogt Huntsman op jaarbasis 1,4 PJ aan
energieverbruik te verminderen en de CO2-uitstoot met 76.425 ton te verlagen.
Dit demonstratieproject geeft een impuls aan de bewustwording op het gebied
van de mogelijkheden van procesintensificatie binnen de Nederlandse chemische
(proces)industrie en levert daardoor ook een bijdrage aan de innovatie in het
topgebied Chemie.
Hulp Rijksoverheid

22 Green Deal Infrastructuur voor Elektrisch Vervoer (the New Motion)
Betrokken partijen
The New Motion, mede namens een consortium van autofabrikanten (Opel,
Nissan, Peugeot, Citroen, Fisker), netwerkbedrijf Alliander, Stichting E-Laad
(regionale netbeheerders) en van participerende locaties zoals Q-Park.
Initiatief
Betrokken partijen willen een grootschalig, intelligent en publiek toegankelijk
laadnetwerk voor elektrische vervoer (EV) in Nederland realiseren. Daarmee
willen ze ook smart grid-technologie, nodig voor een grootschalig netwerk van
oplaadpunten, verder ontwikkelen. Een intelligent laadnetwerk geeft de
mogelijkheid tot het beter afstemmen van vraag en aanbod van energie, slim
afnemen en terugleveren. Daarnaast worden nieuwe dienstenmodellen met
verschillende laadsnelheden en prijzen geintroduceerd. Om te komen tot een
goede uitrol van een intelligent netwerk van publiek toegankelijke laadpunten is
het nodig om commerciële initiatieven op gang te brengen en op basis van
experimenten vast te stellen op welke punten wet- en regelgeving aangepast
moet worden.
In het eindresultaat wordt optimaal tegemoet gekomen aan de wensen van de
EV-berijder (keuzevrijheid, flexibiliteit, gemak) en wordt tevens, vanuit de
netwerkkant, optimaal gebruik wordt gemaakt van laadsturing en de koppeling
tussen EV en decentrale opwekking.
Resultaat
o De uitrol in 2012 en 2013 van een landelijk dekkend netwerk van 10.000
intelligente laadpunten en 100 snellaadpunten voor elektrische auto's op
private maar openbaar toegankelijke locaties (zoals parkeerterreinen,
retail/horeca locaties, benzinepompen).
o Met elke elektrische auto die op de markt komt, wordt een intelligent
laadpunt voor thuis/kantoor aangeboden, en zal op basis van een
inventarisatie van wensen van de klant een intelligent laadpunt op een private
locatie geplaatst worden.
o Er wordt invulling gegeven aan bovengenoemde voordelen van intelligent
laden.

23 Green Deal Jaap Eden IJsbanen
Betrokken partijen
Jaap Eden IJsbanen in Amsterdam Oost, Eneco, adviesbureau Deerns,
woningcorporaties De Key en Rochdale en gemeente Amsterdam (Stadsdeel Oost
en projectbureau Zuidoostlob).
Initiatief
Dit project is gericht op efficiënt en duurzaam energieverbruik. Jaap Eden
IJsbanen heeft energie nodig om ijs te maken voor de schaatsbanen. Bij het 50-
jarig jubileum van de baan is het idee ontstaan om biomassa te gebruiken voor
de energievoorziening. Eerder onderzoek wijst uit dat de duurzame restwarmte
die vrijkomt bij die energievoorziening op een rendabele manier gebruikt kan
worden in gebouwen in de omgeving. Woningcorporaties De Key en Rochdale,
die in de buurt van de ijsbanen woningen zullen realiseren, willen de restwarmte
graag afnemen voor hun huurders.
Resultaat
Nuttige toepassing van duurzame restwarmte in circa 800 energieneutrale
woningen in de Amsterdamse buurten Jeruzalem en Middenmeer Noord.
Hulp Rijksoverheid
Het Rijk is voornemens 50% van de kosten van de haalbaarheidsstudie op zich te
nemen, op voorwaarde dat partijen de duurzame restwarmtevoorziening
gezamenlijk realiseren. De bijdrage van het Rijk bedraagt maximaal €15.000.

24 Green Deal met Kennisinstellingen en Bedrijven
Betrokken partijen
Kennisinstellingen: ECN, TU-Delft, TU-Eindhoven, TU-Twente
Bedrijven: Stichting ATO, BioMCN, Levitech, Nefit B.V./ Bosch,
Thermotechnology, NXP Semiconductors N.V., Suzlon Blade Technology,
Tempress Systems B.V. en Knowledge Centre WMC.
Initiatief
Bij de Green Deal Materialen voor Energietoepassingen (GDME) vormt
materiaalonderzoek de basis van belangrijke innovaties op het gebied van
duurzame energietechnologieën en biedt inherent “groen en groei”. Versterking
van dat onderzoek en bundeling van krachten tussen kennisontwikkelaars en -
toepassers (de kern van deze GDME) zijn essentieel om in de sterk competitieve
mondiale context een concurrerende positie te behouden en om technologieën
snel en grootschalig te kunnen toepassen. Daarmee levert deze Green Deal
onmisbare ingrediënten voor langdurige, hoogwaardige economische activiteiten
en voor verduurzaming van de energievoorziening en het energiegebruik. Bij het
onderzoek zullen de kennisinstellingen zich vooral richten op funderend
onderzoek en opleiden van hoogwaardige kenniswerkers en de industrie op
toegepast onderzoek.
Resultaat
De Green Deal Materialen voor Energietoepassingen (GDME) beoogt 1) de
verduurzaming van onze economie te versnellen en 2) hier ook economisch van
te profiteren, door materiaalonderzoek ten behoeve van de ontwikkeling én
toepassing van nieuwe en verbeterde duurzame energietechnologieën. Het
economische effect betreft zowel groei in banen als groei in innovatief vermogen
en concurrentievermogen. Daarbij gaat het in het bijzonder om: windenergie,
zonne-energie, elektriciteitsopslag (onder meer i.r.t. elektrisch rijden),
warmteopslag (onder meer i.r.t. energiebesparing), biobrandstoffen en
brandstofcellen. Het programma Advanced Dutch Energy Materials Innovation
Lab (ADEM) vormt de kernactiviteit van de GDME.
Hulp Rijksoverheid

25 Green Deal KLM
Betrokken partijen: KLM
Initiatief
KLM streeft naar een verdere verduurzaming van de luchtvaartindustrie,
ondermeer door een toenemend gebruik van duurzame biobrandstoffen in het
vliegverkeer en door het omzetten van restafval tot energie.
Biobrandstof
o KLM zet zich in om bekendheid met en gebruik van duurzame biobrandstof
door andere partijen in de luchtvaartindustrie te vergroten, o.a. door:
-Het ontwikkelen van duurzaamheidstandaarden
-Kennisuitwisseling met stakeholders uit de supply chain, NGO wereld,
corporate accounts, overheid en wetenschap over “hoe nu verder”.
-Het ondersteunen van initiatieven die bijdragen aan de ambitie ‘Biofuel
Flightpath’ van de Europese Commissie (doelstelling 2020 2mln ton duurzame
biobrandstoffen voor luchtvaart te produceren en gebruiken).
o KLM zal innovatie op gang brengen in samenwerking met alle spelers in de
keten van biobrandstoffen en investeren in onderzoek, ontwikkeling en
demonstratieprojecten, teneinde de economisch meest rendabele techniek te
combineren met de meest rendabele en duurzame biomassa.
o KLM zal de klant actief betrekken bij duurzame luchtvaart, specifiek geënt op
biobrandstof:
o KLM is voornemens een ‘Biofuels Corporate Account’ programma te
ontwikkelen, waarvan de bijdragen worden aangewend voor investeringen in
biobrandstoffen projecten.
“Waste to Energy”
o KLM is het “Waste-to-Energy” programma gestart met de ambitie om al haar
catering restafval dat niet meer hergebruikt of gerecycled kan worden locaal
om te zetten naar energie. Dagelijks is dit 20 ton restafval, afkomstig van de
vliegtuigen.
Resultaat

26 Green Deal Koppert Cress
Betrokken partijen Koppert Cress.
Initiatief
Green deal in het kader van ‘Kas als Energiebron’, waarin Productschap
Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken,
Landbouw & Innovatie samenwerken aan een klimaatneutrale glastuinbouw.
Praktijkpilot warmte-koude-opslag met hogere temperatuur. Koppert Cress
gaat het bedrijf op een duurzamere manier verwarmen. Warmte wordt gewonnen
uit de kas en uit de led-belichting. Deze warmte wordt in de zomerperiode
geoogst en opgeslagen in de warmtebronnen. In de winter worden de
warmtebronnen leeg getrokken om de kas, de verwerkingsruimte en het nieuwe
kantoor gebouw te verwarmen. Daarnaast is er een koppeling met naastgelegen
vrije bouwkavels, zodat deze in de winterperiode tevens voorzien kunnen worden
van duurzame warmte.
Resultaten
- De warmte-koude-opslag met hogere temperatuur levert een jaarlijkse
energiebesparing van 1,8 miljoen m3 gas op;
- Actief kennis en ervaring delen.
Hulp Rijksoverheid
- Wanneer onderzoeksresultaten dit bevestigen, is het Rijk voornemens de
hogere retourtemperatuur van 30 0 C (in plaats van 25 0 C) in de vaststelling
van het Besluit Bodemenergiesystemen op te nemen;
- Ondersteunt met kennis en regie bij het tot stand komen van een
proefvergunning van provincie Zuid-Holland voor een praktijkpilot met hogere
temperatuuropslag met 40°C door Koppert Cress en spant zich in voor een
adequate monitoring van het project;
- Ondersteunt de voortzetting van het onderzoeksproject ‘Meer met
Bodemenergie’, voor het ontwikkelen, monitoren en evalueren van de
resultaten van de verschillende praktijkpilots met hogere temperatuuropslag
(HTO, hoger dan 30 0 C). Doel is het krijgen van duidelijkheid of nog hogere
temperaturen en een verruimde energiebalans toelaatbaar zijn in de bodem
en aan welke criteria vervolgprojecten dan moeten voldoen. Een breed

27 Green Deal met ‘t Voske
Betrokken partijen
Champignonkwekerij ’t Voske B.V.
Initiatief
‘t Voske heeft de ambitie om een energieneutraal paddenstoelenbedrijf neer te
zetten. Om dit te kunnen realiseren wil het bedrijf de eigen champost na de
champignonteelt hergebruiken voor energieopwekking. De geproduceerde
verbrandingswarmte wordt geleverd aan een naburige glastuinder. Dit voorkomt
afzetkosten en transportkilometers voor de afgewerkte champost. Daarnaast
gaat de ondernemer het restproduct van de verbranding (de as) leveren aan de
kunstmestindustrie, die de mineralen (fosfaat, kali, magnesium) hergebruikt.
Resultaten
o Het realiseren van een champostverbrander op het paddenstoelenbedrijf,
waarbij duurzame energie wordt opgewekt die wordt gebruikt voor
verwarming van het eigen bedrijf en voor een deel wordt geleverd aan een
naburige glastuinder voor de verwarming van diens bedrijf. Ook wordt er
elektriciteit geproduceerd door middel van warmte-kracht-koppeling;
o De geproduceerde as zal als grondstof aan de kunstmestindustrie worden
geleverd.
Hulp Rijksoverheid
o Verduidelijken van wet- en regelgeving op het gebied van afvalstoffen,
toegestane emissies en meststoffen;
o Onderzoeken of er een ontheffing van de plicht tot bemonstering en analyse
van de vracht champost afkomstig van een buurman, gegeven kan worden op
het moment dat de champostverbrander draait.

28 Green Deal Milgro (Website gescheiden inzameling afval)
Betrokken partijen
Milgro, Kennisplatform Duurzaam Grondstoffenbeheer, inzamelende organisaties
Initiatief
Afval levert waardevolle grondstoffen en materialen waaruit nieuwe producten
kunnen worden gemaakt. Meer materialen in de kringloop houden, levert niet
alleen milieuwinst, maar ook economische winst op. Ambitie van het kabinet is
daarom om het aandeel recycling te laten groeien van 80% nu naar 83% in
2015. Nederland moet nog meer een grondstoffenrotonde worden. Er is
milieuwinst te behalen door gescheiden inzamelen door consumenten verder te
stimuleren. Intentie is bij te dragen aan het verder stimuleren van het
gescheiden inzamelen van afval door consumenten beter te informeren.
Milgro, de sponsor van het kennisplatform, en het Kennisplatform Duurzaam
Grondstoffenbeheer willen hiermee actief bijdragen om verspilling van
grondstoffen te voorkomen. Het Kennisplatform Duurzaam Grondstoffenbeheer
(DGB) wil daartoe samen met organisaties die het apart inzamelen van afval
bevorderen, een centrale website bouwen, waar informatie te vinden is over de
inzameling van overtollig materiaal/spullen en indien van toepassing de
brengplaatsen daarvan.
Resultaat
Het Kennisplatform Duurzaam Grondstoffenbeheer (DGB) zal de website
opzetten in samenwerking met de organisaties die inzameling van recyclebare
materialen en spullen stimuleren. Het gaat om onder meer de VHT, Wecycle,
Stibat, MVO (Productschap Margarine, Vetten en Olien; inzameling oud vet),
Stichting promotie Glasbak en Plastic Heroes. Het DGB zal de ICT-capaciteit
leveren om de website op te zetten. De inzamelende organisaties leveren de al
bestaande informatie over inzamelpunten. De website kan daarom vrij snel
worden opgezet. Het Kennisplatform zal met enkele genoemde organisaties tijd
vrij maken om de website te onderhouden.
Hulp Rijksoverheid
De rijksoverheid zal behulpzaam zijn bij het verkrijgen van de informatie voor de
website door mogelijke samenwerkingspartners aan te dragen en overleggen

29 Green Deal MKB Nederland
Betrokken partijen MKB Nederland.
Initiatief
Voor MKB-Nederland is energiebesparing belangrijk want het draagt bij aan een
sterkere concurrentiepositie van Nederland.
Daarom wil MKB-Nederland in samenwerking met 25 intermediaire organisaties
ervoor zorgen dat er minimaal 500 MKB-bedrijven energiebesparende
maatregelen nemen of gaan investeren in duurzame energieopwekking.
Resultaten
De resultaatverplichting houdt concreet in dat er in de periode 1 juni 2011 – 31
december 2012 de volgende zaken tot stand komen:
o Minimaal 480 MKB-bedrijven nemen energiebesparende maatregelen,
waarbij wordt uitgegaan van gemiddeld 20% besparing, vergeleken met het
actuele energieverbruik;
o Minimaal 20 MKB-bedrijven investeren daadwerkelijk in duurzame
energieopwekking. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het bedrijf na het
nemen van de maatregelen tenminste 20% van het energieverbruik verkrijgt
uit eigen duurzame opwekking.
Hulp Rijksoverheid
Bereidheid om een financiële bijdrage te leveren voor de opstart en organisatie
van het project.

30 Green Deal Programma verduurzaming betonketen MVO Nederland
Betrokken partijen: bedrijven (A&G Milieutechniek, Archiview
Ballast Nedam, BAM Groep, CRH, ENCI/Mebin, Heijmans, Van Nieuwpoort,
Strukton,
Van Spijker beton- en waterbouw enVolker Wessels en organisaties (BFBN,
BRBS, Cement- en Betoncentrum, Cascade, VOBN en MVO Nederland).
initiatief
Bijna twintig partijen in de Nederlandse bouwwereld gaan samenwerken in het
Programma verduurzaming betonketen. Van productie tot toepassing en
hergebruik werken zij aan vergaande verduurzaming van de gehele betonketen.
Bijzonder aan het Programma verduurzaming betonketen is dat het alle schakels
in de Nederlandse betonketen behelst en niet alleen gaat over het product beton,
maar ook over betonnen constructies. Doelstelling is om met elkaar te komen tot
een breed gedragen en onafhankelijke definitie van duurzaam beton. En om deze
vervolgens toe te passen in de gehele Nederlandse keten.
Belangrijke thema’s zijn uiteraard energiegebruik en emissie in bodem, water en
lucht, maar ook winning en verbruik/hergebruik van grondstoffen en de impact
van onderneming en productie op biodiversiteit en ecosystemen. Naast de
afzonderlijke schakels in de keten worden ook de verbindingen daartussen
meegenomen. Dit betekent dat er bijvoorbeeld ook gekeken wordt naar ontwerp,
logistiek en transport.
Werkgroepen op de vier themagebieden van energie, grondstoffen, emissies en
biodiversiteit/ ecosysteem werken inhoudelijke doelstellingen voor 2020 en 2050
uit. De deelnemende bedrijven committeren zich aan die doelstellingen.
Resultaat
Product 1: MVO-strategie betonketen
Tijdens het programma worden op basis van de speerpuntthema’s concrete
doelstellingen afgesproken door de partners. Deze hebben betrekking op de
jaren
2020 en 2050. Teneinde deze doelstellingen te behalen zal een MVO-strategie
moeten worden opgesteld, om resultaten van dit programma te borgen en uit te
breiden. In deze strategie zal ook afgesproken worden op welke manier de
bovengenoemde middelen worden ingezet. Zo wordt het vervolg van de
verduurzaming van de betonketen vastgelegd. De strategie wordt omgezet door
een verdere uitwerking van het programma naar voorbeeld van IDH (IDH is meer
gericht op internationale ketens) aangepast aan de gefragmenteerde lokaal
georganiseerde bouwketens.
Hiervoor is nodig:
Individueel MVO beleid: Vertalen van de duurzame visie naar individuele MVObusiness
strategieën en investeringsbeslissingen (vertrouwelijk, ieder bedrijf voor zich).
Alle bedrijven in de Green Deal committeren zich MVO actief in hun
bedrijfsvoering op te nemen. In de praktijk zal er gewerkt worden met op dat
moment en op een specifieke locatie meest duurzame opties voor beton en

31 Green Deal Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA)
Betrokken partijen
Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA). De NWEA presenteert in de nabije
toekomst een lijst met bedrijven die innovatieprojecten zullen uitvoeren. Dit zijn
bedrijven werkzaam in de offshore sector. Naar verwachting zijn het circa 25
bedrijven, waaronder BallastNedam, Smulders en IHC Merwede.
Initiatief
Om in de toekomst volwaardig te concurreren met andere duurzame opties is het
nodig de kostprijs (per kWh) van windenergie op zee omlaag te brengen.
NWEA en de daarbij aangesloten (c.q. nog aan te sluiten) bedrijven zullen
innovatieprojecten oppakken, die bijdragen aan deze kostprijsverlaging. In ruil
daarvoor zal het Rijk bijdragen in gunstige randvoorwaarden.
Resultaten
40% kostprijsreductie, uitbouw van de Nederlandse toppositie in de offshore
sector en groei van het aantal hoogwaardige banen in deze sector.
Hulp Rijksoverheid
- Tijdig uitwerken van het nieuwe instrumentarium in het innovatiebeleid (RDA,
RDA+ en revolverende fondsen);
- Wetgeving voor een net op zee en toekomstig uitgiftebeleid;
- Besluitvorming over extra ruimte voor het opwekken van offshore windenergie
voor de Hollandse Kust in 2012;
- Dataverzameling en onderzoek over deze innovaties;
- Voorbereiding van een demonstratieproject waarover tegen het eind van de
kabinetsperiode kan worden besloten (demonstratie van innovaties en
beleidsvernieuwing).

32 Green Deal NZO en LTO (Energieneutrale Zuivelketen)
Betrokken partijen
Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO).
Initiatief
De Duurzame Zuivelketen is een uniek initiatief waarbij zuivelindustrie en
melkveehouders er ketenbreed naar streven om de Nederlandse zuivelsector
wereldwijd koploper te maken op het gebied van duurzaamheid. De
Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en LTO Nederland hebben in de Duurzame
Zuivelketen doelen geformuleerd rond de thema’s: klimaat & energie,
diergezondheid & dierenwelzijn, weidegang en biodiversiteit & milieu.
In opdracht van Agentschap NL, NZO en LTO is een routekaart opgesteld voor
een 100% energieneutrale zuivelketen met klimaatneutrale groei in 2020. Uit
deze routekaart met de titel ‘Melk, de groene motor’ blijkt dat de doelen
haalbaar zijn. De Duurzame Zuivelketen zet zich ervoor in dat de doelen
gerealiseerd worden door samenwerking tussen onder meer
zuivelondernemingen, melkveebedrijven, overheden, banken,
energiemaatschappijen en technische bedrijven. Partijen spreken af om deze
green deal verder uit te werken in een plan van aanpak.
Resultaten
- 30% reductie van broeikasgassen in 2020 ten opzichte van 1990, inclusief
klimaatneutrale groei;
- 20% duurzame energie in 2020 en een energieneutrale zuivelketen;
- 2% energie-efficiency per jaar bij zuivelfabrieken (waarvan 1,5% bij fabrieken
en 0,5% in de keten), 2% energiebesparing per jaar bij veehouders.
Hulp Rijksoverheid
- De overheid ondersteunt bij het informeren van veehouders en erfbetreders
over mogelijkheden voor energiebesparing. De overheid zal ondersteunen bij het
opstellen van adviezen en het maken van communicatiemiddelen;
- De overheid faciliteert de Duurzame Zuivelketen bij het samenbrengen van
meerdere partijen, ook buiten de agroketen (energie, afvalsector) om de
innovatieve business cases bij grootschalige toepassingen van bestaande
technologie uit te werken, sluitend te krijgen en te versnellen.

33 Green Deal Groen Gas / Stichting Groen Gas Nederland
Betrokken partijen
Gasunie, GasTerra, Eneco, Essent, Eon, Alliander, Enexis, Stedin en ECN. Brede
steun van andere marktpartijen, Netbeheer Nederland, Eneco, Essent, LTO
Noord, Alliander,Attero, Biogas Branche Organisatie BBO, Energy Valley,
Provincie Fryslân, de gemeente Leeuwarden, Gemeente Groningen, Gemeente
Nijmegen, HVC Groep, Kema, Platform Bio-Energie PBE, Provincie Drenthe,
Provincie Friesland, Provincie Groningen, Provincie Noord-Holland, Stedin, Taqa,
lagere overheden en kennisinstellingen
(De Green Deal met de Stichting is getekend op 6 sept.)
Initiatief
Groen Gas – gas opgewekt uit hernieuwbare of duurzame bronnen - draagt op
kosteneffectieve wijze bij aan het realiseren van de doelstellingen voor duurzame
energie in 2020. Nederlandse bedrijven hebben een sterke positie op de
internationale gasmarkt en kunnen deze positie onder meer uitbouwen door een
toenemend aandeel Groen Gas in portfolio te nemen. Groen gas draagt bij aan
het rijksbeleid om Nederland te positioneren als de Gasrotonde van (Noordwest-)
Europa. Groen gas is een belangrijke schakel in de totstandkoming van een
biobased economy. Om de groengasketen verder te ontwikkelen zijn aan de
aanbodkant extra inspanningen nodig, moet er een continue marktvraag naar
groen gas zijn en moet de infrastructuur de aangeboden hoeveelheden kunnen
verwerken. Stichting Groen Gas Nederland is een tijdelijke projectorganisatie
waarin marktpartijen breed vertegenwoordigd zijn. Het is een landelijk werkende
organisatie die alle ervaringskennis op het gebied van groen gas bundelt en
vervolgens doelgroepgericht verspreidt. Zij zet zich in voor het versnellen van
het daadwerkelijk in productie komen van installaties en realisatie van projecten.
Resultaat
Marktpartijen denken dat tweemaal een vertienvoudiging van de
groengasproductie in Nederland mogelijk en wenselijk is:
1. van de huidige levering van 30 miljoen m 3 Groen Gas (-equivalent:
aardgaskwaliteit) nu naar 300 miljoen m 3 in 2014;
2. met als tussenstation 1,5 à 2 miljard m 3 ‘ruw’ (= nog niet tot aardgaskwaliteit
opgewerkt) biogas in 2020 à 2025;

34 Green Deal Platform Microbiologie
Betrokken partijen: Natura Artis Magistra en ondersteund door onder andere
Feike Sijbesma (DSM), Tini Hooymans (TNO), Colja Laane (Netherlands
Genomics Initiative), Professor Willem de Vos (Universiteit van Wageningen),
Martijn Kleijwegt (Life Science Partners).
Initiatief
Het opzetten van een platform voor Micro Biologie. Met als doel om innovaties te
stimuleren, popularisering van het vak, betere samenwerking bedrijfsleven,
kennisinstellingen en overheid en NGO’s en het versnellen van doorbraken in de
microbiologie
Resultaat
Opzetten van een netwerk d.m.v oprichting platform
Opzetten centrale plaats waar het publiek kennis kan maken met de micro-zoo:
o Het onzichtbare zichtbaar maken;
o Kennis laten opdoen op allerlei niveaus over micro organismen, de relatie
tussen mens en microbe, de actuele stand van de wetenschap en de
belangrijkste toepassingen.
o Bereiken van in totaal 300.000 bezoekers op jaarbasis. Een derde van dit
bezoek komt in het kader van schoolbezoek, daarmee komt het formele
bereik van de MicroZoo op 100.000 leerlingen, waarvan 15% afkomstig is uit
het basisonderwijs, 60% uit het voortgezet onderwijs en 25% uit het hoger
onderwijs;
Incubator en broedplaats voor nieuwe ideeën
Denktank over ethiek en wetgeving
Leveren van input bij educatieprogramma’s
Hulp Rijksoverheid
Leveren van expertise en waar mogelijk oplossen van barrières

35 Green Deal Royal Cosun
Betrokken partijen
Royal Cosun
Initiatief
Cosun plaatst twee grote vergisters bij haar Suiker Unie-fabrieken om energie te
produceren. Deze vergisters verwerken het overschot perspulp (dat ontstaat als
afzet of drogen niet mogelijk is), andere organische reststoffen en overige
gewasresten; in totaal circa 100.000 ton per vergister per jaar. Daarnaast wil
Cosun het bij deze vergisting vrijkomende digestaat afzetten als
bodemverbeteraar/meststof, bij voorkeur op akkers in de nabije omgeving.
Gesloten kringlopen maken de akkerbouw minder afhankelijk van kunstmest.
Daarom wil Cosun fosfor en stikstof, bijvoorbeeld in de vorm van struviet,
winnen uit haar reststromen.
Resultaten
- Het benutten van vochthoudende biomassa-stromen uit de eigen
agroverwerkende bedrijven en/of ingezameld uit bedrijven uit de omgeving, voor
de productie van biogas;
- Het benutten van - binnen wettelijke (landbouw- en milieukundige)
randvoorwaarden - de bij vergisting van biomassa vrijkomende mineraalrijke
nevenstroom als meststof;
- Het winnen van fosfor en een deel van de stikstof in de vorm van struviet uit
diverse waterige processtromen, waaronder de waterige fractie van
bovengenoemd anaeroob digestaat.
Hulp Rijksoverheid
- De ondernemer betrekken bij het tot stand komen van regelgeving met
betrekking tot de vraag of struviet als aparte meststofcategorie kan worden
opgenomen in de Meststoffenwet;
- Onderzoeken of de regelgeving over afzet van restant na vergisting van
biomassa (zonder dierlijke mest) als meststof, kan worden vereenvoudigd;
- In het kader van het vijfde Actieprogramma Meststoffenwet zal de overheid
onderzoeken of de gebruiksnormen voor gewassen kunnen worden aangepast,
zodat de teler de mineralenafname op zijn land kan compenseren als hij extra

36 Green Deal Shell
Betrokken partijen
Shell Nederland BV.
Initiatief
Shell wil verduurzamen op basis van onderstaande initiatieven:
o Shell onderzoekt (onderzoekskosten € 2,5 miljoen) de mogelijkheden voor
een 70 MWe warmtekrachtkoppelingsinstallatie (WKK) bij Shell Chemie te
Moerdijk en de mogelijkheden om onder meer stoom extern in te kopen. Na
onderzoek en ontwerpfase zal Shell – naar verwachting in 2013 – een
definitief besluit nemen over de aanleg van de installatie, waarmee ongeveer
€ 150 miljoen gemoeid is.
o NAM zal bij een gaszuiveringsinstallatie in de gemeente Emmen een proces
testen voor de biologische ontzwaveling van gassen. Naar verwachting zal het
proces milieuvriendelijker, eenvoudiger en economischer zijn dan de
gebruikelijke chemische tegenhanger. Het kan bovendien een restproduct
opleveren in de vorm van een meststof, die mogelijk toe te passen is in de
landbouw. Bij succes zal worden bekeken of bredere toepassing mogelijk is.
Resultaten
De beoogde resultaten zijn respectievelijk:
o De installatie van de WKK beoogt een reductie in de CO 2 uitstoot op de locatie
met ruim 400 kt/jaar (circa 15% ten opzichte van de huidige uitstoot), en
verbetert de energie-efficiëntie met zo’n 10% ten opzichte van de huidige
energie-efficiëntie. Het afronden en op stoom brengen van de installatie wordt
eind 2015 / begin 2016 verwacht.
o De test voor de biologische ontzwaveling van gassen - eind 2012 afgerond -
zal uitwijzen welke verduurzamingsstap mogelijk is.
Hulp Rijksoverheid
Het Rijk spant zich in om belemmeringen die op het gebied van vergunningen
kunnen optreden op tijd weg te nemen en de vergunningverlening door de
Rijksoverheid en lagere overheden zoveel mogelijk te coördineren.

37 Green Deal STIRR en RECRON (Natuurlijk Kapitaal)
Betrokken partijen
Stichting Innovatie Recreatie & Ruimte (STIRR) en de RECRON.
Initiatief
De STIRR zal vijf icoonprojecten selecteren waarin recreatieondernemers
experimenteren met verschillende verdienmodellen voor investeringen in natuur.
Hiervoor mobiliseert de RECRON haar netwerken om tot kennisuitwisseling te
komen over de opgedane ervaringen. Door zelf te investeren in natuur wordt de
kritische consument een unieke beleving (ecosysteemdienst) geboden.
Bestaande voorbeelden laten zien dat er animo vanuit het bedrijfsleven er is
(zoals Waterdunen in Zeeland - kustveiligheid, natuur en recreatief ondernemen
- en de Chateau Hotels & Restaurants in Zuid-Limburg), maar dat overheden
vaak nog niet goed raad weten met deze ontwikkeling.
De geselecteerde icoonprojecten voldoen aan de volgende voorwaarden: (1) het
gaat om een concrete business case; (2) ze leidt tot nieuwe natuur, dan wel tot
nieuwe inkomsten die worden ingezet voor beheer van bestaande natuur; (3) de
case heeft potentieel een voorbeeldfunctie voor andere ondernemers zodat ze
bijdragen aan economische groei in de sector; (4) het initiatief ligt bij de
recreatieondernemer en (5) het project is niet subsidiegedreven.
Resultaten
Voorstel voor selectie van vijf icoonprojecten.
Hulp Rijksoverheid
De Rijksoverheid zal de vijf icoonprojecten naar behoefte van ondernemers en de
STIRR ondersteunen met kennis en ondersteunende activiteiten voor een periode
van drie jaar. Daarnaast neemt de Rijksoverheid een inspanningsverplichting op
zich om ook andere betrokken bestuursorganen (provincies, gemeenten en
waterschappen) aan de icoonprojecten te verbinden om in onderlinge
samenwerking eventuele onnodige belemmeringen of onjuiste interpretatie van
wet- en regelgeving weg te nemen en te helpen zoeken naar kansen, vanuit
privaat en publiek perspectief.

38 Green Deal Stichting Natuur en Milieu
Betrokken partijen
De stichting Natuur en Milieu.
Initiatief
Natuur & Milieu wil op een innovatieve wijze energiebesparing aantrekkelijk
maken door woningeigenaren en huurders via een slimme meter zelf direct en
realtime inzicht te geven in hun energieverbruik. Daarmee wordt de mogelijkheid
gegeven om te besparen en tegelijkertijd kortingen te verdienen op producten en
diensten. Het project van Natuur & Milieu richt zich op het opzetten van een
zogenaamde smart community van bewoners (woningeigenaren en huurders) om
energiebesparing te realiseren.
Met de gerealiseerde besparing kunnen de deelnemers via een online platform
virtuele energy credits sparen. De credits vertegenwoordigen een reële waarde,
waarmee deelnemers korting krijgen op producten en diensten van verschillende
duurzame aanbieders. Als ze dit in groepsverband doen, bijvoorbeeld met de
hele straat dubbel glas inkopen, krijgen ze nog meer inkoopvoordeel. Natuur &
Milieu zal partijen bijeenbrengen die voordelen en kortingen willen geven aan de
community en de structuur organiseren waarin dit vorm krijgt.
Op de lange termijn kunnen de deelnemers van de community gezamenlijk een
speler op de energiemarkt worden, door middel van het reguleren van
piekbelasting op het elektriciteitsnet en uitgespaarde CO 2 -rechten van het
leverende energiebedrijf. Natuur & Milieu gaat met dit project als eerste de
uitdaging aan om de waarde hiervan deels terug te betalen aan degenen die
deze energie hebben bespaard. De uitbetaling zal in de pilotfase door Natuur &
Milieu worden gedaan. Later wordt gezocht naar een aparte rechtsvorm in
overleg met de partners. Dit business model werkt pas bij voldoende deelnemers
in de community (meer dan 10.000). Dit project richt zich op het verkrijgen van
de deelnemers.
Resultaten
Als er aan het eind van het project circa 100.000 deelnemers zijn, kunnen zij
gezamenlijk circa 0,5 PJ tot 1,0 PJ per jaar besparen.

39 Green Deal SUBLEAN 4D-World
Betrokken partijen
Sublean Group
Initiatief
Sublean heeft in samenwerking met industriële koplopers, kennisinstellingen en
gemeenten gewerkt aan de totstandkoming van het systeem ‘4D
Oppervlakteontwikkeling’:
De 4D-technologie is een geschakeld en geautomatiseerd systeem van roterende
driehoekige en vierkantige kokermodules voorzien van verwisselbare
oppervlakten (4D-cassettes) en opvangruimten (4D-cardridges);
Resultaten
Dit multifunctionele systeem kan zonne-energie opwekken, lucht en water
zuiveren en reclameboodschappen weergeven: de ruimte wordt optimaal benut;
Het systeem kan snel en breed worden uitgerold en is met name in de gebouwde
omgeving een kansrijke toekomstoptie.
De komende drie jaar zal de Sublean Group de werkzaamheden uitbouwen met
het doel de creatie van een innovatief Nederlands export- en kennisproduct tot
stand te brengen: het 4D-World initiatief;
De 4D World Alliantie ontwikkelt een aantal pilotprojecten: bij
voetbalverenigingen Ajax en VV Sliedrecht, en projecten in Oirschot en
Dordrecht.
Hulp Rijksoverheid
o Onderzoeken, in samenspraak met onder andere lokale bestuurders, of
vergunningstrajecten eenvoudiger kunnen en belemmeringen in wet- en
regelgeving kunnen worden verminderd of weggenomen;
o Indien nodig zal de Rijksoverheid de eerste contacten tussen Sublean en
gemeenten initiëren.

40 Green Deal Tata Steel
Betrokken partij
Tata Steel
Initiatief
Tata Steel wil een extra energie-efficiencystap maken. Als gevolg hiervan kan
tevens de concurrentiepositie worden verbeterd. Tata Steel wil hiertoe een
pakket aan projecten (kosten € 10 miljoen) uitvoeren:
o Nuttig toepassen van restwarmte van staalproductie bij diverse industriële
afnemers;
o Toepassen energie-efficiënte, frequentiegestuurde ventilatoren;
o Investeringen in Hoogoven Expansie Turbines, waarmee expansie-energie in
gas, dat uit de hoogovens komt, kan worden omgezet in elektriciteit.
Resultaten
Met de projecten kan een besparing op primaire energie worden gerealiseerd van
0,3 PJ per jaar.
Hulp Rijksoverheid
De Rijksoverheid zal samen met Tata Steel en de financiële partijen
financieringsmogelijkheden onderzoeken zodat de projecten kunnen worden
uitgevoerd. Het Rijk zal zich inspannen om financieringsbelemmeringen weg te
nemen.

41 Green Deal Opzetten van een biobased park Westland
Betrokken partijen: Gemeente Westland, Productschap Tuinbouw en LTO
Westland.
Initiatief
o De tuinbouwsector kan en wil een bijdrage leveren aan de transitie naar de
biobased economy. Het valoriseren van plantaardig restmateriaal is daarbij
één van de vijf speerpunten zoals genoemd in de Routekaart Tuinbouw in de
Biobased Economy.
o Het verwaarden van deze tertiaire reststromen (niet concurrerend met
voedsel) tot hoogwaardige inhoudsstoffen zoals vezels, biociden,
vruchtensappen en groen gas (bij toekenning van de vergunningen en SDE+
subsidie in 2013).
o Een directe impuls voor de regionale economie van het Westland.
Resultaat
De realisatie van een biobased park waar verschillende bedrijven fysiek
gekoppeld zijn voor het verwaarden van plantaardig restmateriaal uit de
tuinbouw en GFT-afval uit de gemeente Westland en omliggende gemeenten.
Hulp Rijksoverheid
o De overheid erkent dat het voorliggende project bij uitvoering een innovatie
op het vlak van valorisatie van plantaardig restmateriaal en vergisting en
productie van groen gas oplevert in Nederland. Verder erkent de overheid dat
de tuinbouw sector een innovatieve sector is, en daarmee een van de
topsectoren die een bijdrage kan en wil leveren aan de transitie.
o Dit project een voorbeeld is en daarmee gepresenteerd kan worden op de
website www.biobasedeconomy.nl.
o De rijksoverheid ondersteunt met kennis en regie het verkrijgen van de
vergunning(en) en spant zich in voor aanpassingen van knellende wet- en
regelgeving.

42 Green Deal Vogelaar V.o.f.
Betrokken partijen: Vogelaar V.o.f.,
Initiatief
Het initiatief van Vogelaar V.o.f. heeft een voorbeeldfunctie voor de transitie naar
een biobased economy (een economie die voor zijn energie en materialen niet
meer afhankelijk is van fossiele brandstoffen, maar van groene grondstoffen).
Resultaat
o Verwaarding van tertiaire reststromen (niet concurrerend met voedsel) tot
groen gas (bij toekenning van de vergunningen en SDE+ subsidie in 2012).
o Introductie in Nederland van een nieuwe vorm van vergisting (droge
vergisting).
o Een directe impuls voor de regionale economie van Flevoland.
Hulp Rijksoverheid
o De overheid constateert dat het voorliggende project bij uitvoering een
innovatie op het vlak van vergisting en productie van groen gas oplevert in
Nederland.
o Dit project een voorbeeld is en daarmee gepresenteerd kan worden op de
website www.biobasedeconomy.nl.
o De rijksoverheid verleent, indien nodig, ondersteuning (niet zijnde financiële
ondersteuning) bij het verkrijgen van de vergunning(en) en voor zover
mogelijk aanpassingen van knellende wet- en regelgeving.

43 Green Deal Vacumetal en BreedofBuilds
Betrokken partijen
Vacumetal BV en BreedofBuilds.
Initiatief
Dit project is gericht op energiebesparing en -efficiëntie. Vacumetal is
gespecialiseerd in het metalliseren, coaten en lakken van materialen en
gevestigd in Oosterhout. BreedofBuilds adviseert ondernemers bij de
ontwikkeling, levering, exploitatie en financiering van energie-installaties.
Vacumetal heeft behoefte aan warmte voor haar productieprocessen. Onderzoek
wijst uit dat bedrijven in de omgeving warmte over hebben die ze aan Vacumetal
kunnen leveren. Vacumetal en BreedofBuilds hebben ondersteuning nodig bij het
bijeen brengen van partijen die restwarmte kunnen leveren of afnemen.
Resultaat
Realiseren van restwarmtebenutting met zicht op besparing van circa 250.000
m 3 gas per jaar. Dit komt overeen met het gasverbruik van circa 140
huishoudens.
Hulp Rijksoverheid
Het Rijk ondersteunt Vacumetal en BreedofBuilds bij het identificeren van andere
mogelijke leveranciers en afnemers van restwarmte, en het onderling in contact
brengen van deze bedrijven. De door de provincie Noord-Brabant en de
Brabantse OntwikkelingsMaatschappij aangestelde gebiedsregisseur helpt bij het
concreet invullen van de taken.

44 Green Deal VNMI AVNeG
Betrokken partijen
VNMI, AVNeG, KBM Master Alloys, Aldel, E-Max Aluminium Remelt, Componenta,
Nannoka Vulcanus, Rademakers Gieterij, Lovink Technocast, Nyrstar Budel en
Nedstaal.
Initiatief
De Vereniging Metallurgische Industrie (VNMI) en de Algemene Vereniging
Nederlandse Gieterijen (AVNeG) hebben in het kader van de Meerjarenafspraken
Energie-efficiëntie een routekaart 2030 ontwikkeld voor vergaande energieefficiencyverbetering.
Om de ambitie op korte termijn dichter bij te brengen
willen de partijen met een drietal projecten starten:
o Vloeibaar aluminiumtransport. Het gaat hier om beproeven en, afhankelijk
van uitkomsten, implementeren van vloeibaar aluminiumtransport in de
regio’s Noord-Nederland, Noord-Brabant en Limburg;
o Gietlooploos gieten. Het gaat hier om beproeven van een energie-efficiënte
gietmethode waarbij geen gebruik meer gemaakt wordt van aangiettrechters
en gietlopen. Voorzien wordt dat het gietlooploos gieten rendabel kan zijn en
breed toepasbaar in de sector;
o Toepassing van duurzame energie. Over dit project worden afspraken
gemaakt in een afzonderlijke green deal.
Resultaten
Met de brede toepassing van vloeibaar aluminium transport en gietlooploos
gieten in de sector is een jaarlijkse besparing op primaire energie mogelijk van
1,3 PJ.
Hulp Rijksoverheid
Voorzien wordt dat vloeibaar aluminiumtransport en gietlooploos gieten rendabel
kunnen zijn. Maar het eerste proefproject kent risico’s en de financiering van het
project vormt een belemmering. De overheid zal zich inzetten om de
financieringsbelemmeringen weg te nemen om zo de sectoren in staat te stellen
te starten met de uitvoering van de routekaart.

45 Green Deal Zeafuels
Betrokken partijen: Zeaholding
Initiatief
Het initiatief van Zeafuels heeft een voorbeeldfunctie voor de transitie naar een
biobased economy (een economie die voor zijn energie en materialen niet meer
afhankelijk is van fossiele brandstoffen, maar van groene grondstoffen). Zeafuels
focust zich op technologie om biogasproductie via anaërobe vergisting duurzamer
en economisch robuuster te maken, om producten te creëren die een hoge
toegevoegde waarde hebben voor de maatschappij. Voorbeelden hiervan zijn
onder andere het ontwikkelen van eiwitrijk veevoer, waterzuivering en het
verbeteren van de biogasproductie.
Resultaat
o Het ZeaFules proces maakt op de langere termijn de productie van ethanol,
eiwit en biogas zonder exploitatiesubsidie rendabel. ZeaFuels zorgt er
daarnaast voor dat de eiwitten die vaak verloren gaan in traditionele
covergistingsprocessen gespaard blijven en daarom ingezet kunnen worden
bij de productie van food, feed en/of biobased materials.
o Het Zeagas proces zorgt ervoor dat stikstof die in vele gevallen vernietigd
moet worden opgevangen kan worden in kunstmest. Bovendien verbetert het
de afbraak van organisch materiaal zodat er meer biogas geproduceerd kan
worden. Zeagas zorgt dus zowel voor het opwekken van meer energie terwijl
het tegelijkertijd energie bespaart.
o Tevens realiseert het Zeagas proces een extra stap in de mestverwerking
doordat essentiële materialen (N en P-rijk) gescheiden kunnen worden in
aparte producten. Zo kan er efficiënter met deze grondstoffen worden
omgegaan.
o Doorgaans lastig af te breken biomassa als natuurgras, stro en blad kunnen
met behulp van het Zeagas proces efficiënt worden omgezet in energie. Dat
betekent ondermeer dat deze inputstromen de inzet als co-ferment van een
vergister van bijvoorbeeld suikerbieten kan vervangen, waardoor deze
producten beschikbaar blijven voor andere, hoogwaardigere biobased
toepassingen.

46 Green Deal Gemeente Amsterdam
Betrokken partijen
Stichting Green IT Regio Amsterdam, platform Amsterdam Smart City, Westpoort
Warmte
Initiatief
De Gemeente Amsterdam maakt zich sterk voor energiebesparing en/of
verduurzaming. Diverse projecten zijn hiervoor aangedragen.
o Vergroening van de ICT-sector;
o Versnellen van de aanleg stadswarmtenet ‘Kleine Ring’, uitbreiding en
flexibilisering van warmtenetten;
o Klimaatneutraal bouwen in 2015;
o Amsterdam Smart City; een bestaand open platform voor proces en produktinnovatie
schaalt op naar de Metropoolregio Amsterdam.
o Fonds voor Klimaat en Energie, een bestaand revolverend fonds zoekt
samenwerking met andere fondsen en partijen voor massa en meerwaarde
o Green Finance Lab realiseren, waarbij experts gezamenlijk zoeken naar
financieringsmechanismen voor urgente uitdagingen op de
duurzaamheidsagenda;
o Woningisolatie, aanpak, een gezamenlijk zoeken naar mogelijkheden voor
gezamenlijk initiatief om woningisolatie te stimuleren
Projecten gericht op hernieuwbare energie:
o Tijdelijk Wind, gericht op tijdelijke inzet van test windmolens bij toekomstige
woon-werkgebieden. Realisatie van windmolens op locaties die slechts tijdelijk
voor dit doel beschikbaar zijn.
Resultaat
o 40% CO2-reductie in 2025 ten opzichte van 1990;
o Vergroening ICT sector, Green Data Port;
o Aansluiting 4.000 woningequivalenten op warmtenet, 50-80% CO2-reductie
per woningaansluiting;
o In twee jaar aantal laadpunten elektrisch vervoer uitbreiden naar 1.000;
o Windenergie op tijdelijke locaties;
o Klimaatneutraal bouwen vanaf 2015, 23.900 woningen van 2015-2020;
o Investeringsfonds Klimaat en Energie;

47 Green Deal Gemeente Groningen
Betrokken partijen
Gemeente Groningen, onderneming de Groene Golf.
Initiatief
Onderzoek naar alternatieve financiering van zonnepanelen volgens het PACEmodel
uit de Verenigde Staten.
De gemeente Groningen heeft de ambitie de komende jaren meters te maken op
het gebied van energieneutraliteit. Eén van de maatregelen die de gemeente
hiervoor in gedachten heeft, is het stimuleren van zonnepanelen op daken van
woningen. Omdat zonnepanelen steeds goedkoper worden, vindt de gemeente
Groningen dat de overheid juist nu een forse beweging op gang kan brengen
door zonnepanelen bereikbaar te maken voor veel mensen en daarmee de
energierekening te verlagen. Het idee is om, naar Amerikaans voorbeeld,
zonnepanelen voor particuliere huiseigenaren te gaan financieren en periodiek
hiervoor een bedrag te innen via de gemeentebelasting.
De gemeente Groningen wil daarmee stimuleren dat particulieren grootschalig
zonnepanelen aanleggen op de daken van 2500-3000 woningen. Om dit mogelijk
te maken wil de gemeente intermediair zijn en een innovatieve
financieringsmethode (volgens het model PACE uit de VS) mogelijk maken.
Resultaat
Nieuw financieringsmodel voor zonnepanelen en creëren van werkgelegenheid
door aanleg van zonnepanelen.
Hulp Rijksoverheid
Het Rijk zal samen met de gemeente Groningen en de Groene Golf onderzoeken
welke mogelijkheden er zijn om de financiering van zonnepanelen bij bewoners
te organiseren volgens het PACE-model uit de Verenigde Staten.

48 Green Deal Noord-Nederland (Drenthe, Fryslân, Groningen en Noord-
Holland)
Betrokken partijen: diverse gemeenten (Alkmaar, Assen, Den Helder, Emmen,
Groningen, Leeuwarden), de stichting Energy Valley als vertegenwoordiger van
diverse bedrijven en kennisinstellingen (ruim 150 partijen, zoals Avebe, Suiker
Unie, GasTerra, Gasunie, Rijksuniversiteit Groningen, ECN, Hanzehogeschool
Groningen, BioMCN, etc.), SER Noord-Nederland.
Initiatief
Noord-Nederland wil haar positie als Energyport van Nederland en Noordwest
Europa uitbouwen.
In grote lijnen is het noorden ambitieus op het gebied van energie (duurzame
energie, energiebesparing), bundeling van energieonderwijs en onderzoek,
innovatie, verduurzaming van diverse projecten. De Green Deal bevat een kleine
50 projecten die bijdragen aan deze ambitie.
Duurzame energie: Noord-Nederland wil onder meer als groene Gasrotonde in
2020 500 tot 750 miljoen Nm 3 biogas/groen gas gaan produceren per jaar (200
miljoen Nm 3 in 2015).
Energie: Men is hard aan de slag met de oprichting van de Energy Academy /
College waarbij MBO, HBO en WO onderwijs wordt gebundeld en nauwe
samenwerking met kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Hierbij wordt ook
nauwe samenwerking gezocht met NW-Duitsland.
Innovatie: Uitrol van innovatieve duurzame energieprojecten, zoals de productie
van synthesegas en biomethanol, het gebruik van rest- en duurzame warmte,
slimme netten, versnelling van elektrisch rijden, verduurzaming woningvoorraad
(oa. met financieringsvorm als lenen op basis van woonlasten).
Noord-Nederland zal als praktijkregio fungeren om technologische en
beleidsmatige innovaties op de speerpunten versneld toe te passen, onderzoek
te doen naar en een voorbeeldfunctie te vervullen voor mogelijke uitrol elders.

49 Green Deal Provincie Flevoland
Betrokken partij
Provincie Flevoland, alle gemeenten in Flevoland, het waterschap Zuiderzeeland,
HVC, en Alliander.
Initiatief
Partijen streven samen naar een energieneutraal Flevoland in 2020 (‘groen’) en
het verzilveren van de economische kansen die daarmee samengaan (‘groei’).
De provincie, alle gemeenten in Flevoland, het waterschap Zuiderzeeland, HVC,
en Alliander zijn van plan om hiervoor een professionele
ontwikkelingsmaatschappij (DE-on) op te richten. Banken en financiële
instellingen zoals de ING bank, HFC en de Rabobank hebben aangegeven te
willen participeren in de projectorganisatie die het businessplan opstelt. Ook
kennis- en onderwijsinstellingen zoals de WUR, ACRRES, CAH en de TUD (onder
meer de leerstoel Future Energy Systems) hebben aangegeven een bijdrage te
willen leveren.
Resultaat
Een miljard aan investeringen in energiebesparing en duurzame energie.
Daarmee kan een groot deel van het totale Flevolandse potentieel (circa 2.100
kton CO2 reductie per jaar) voor 2020 worden gerealiseerd. Uiteindelijk doel is
Flevoland energieneutraal te maken in 2020.
Hulp Rijksoverheid
Het Rijk heeft de bereidheid een financiële bijdrage beschikbaar te stellen als
bijdrage aan de realisatie van een tiental projecten waarin verduurzaming van de
energiehuishouding wordt gecombineerd met economische groei. Met
ontwikkeling en realisatie van deze projecten krijgt DE-on een vliegende start.
Het gaat om de volgende projecten:
o Duurzame energie en smart grids Zeewolde Polderwijk;
o Zon PV voor asbestdaken bij agrariërs;
o Pilot voor verduurzaming brandstofverbruik van de vissersvloot in Urk;
o Verduurzaming van het festival en evenemententerrein Lowlands/Walibi;

50 Green Deal Provincie Gelderland
Betrokken partijen
Regio Achterhoek, Alliander, glastuinbouwgebied Bergerden te Lingewaard, ECN,
Universiteiten van Nijmegen en Wageningen, TCS Solar BV, OTB Solar, Eurotron,
Rimas, Solar Total, Milieudefensie, Eneco, diverse aanliggende gemeenten,
Rijkswaterstaat, KEMA, Prorail, E-laad en Euregio Rhein-Waal.
Initiatief
De diverse initiatieven dragen bij aan verdere verduurzaming van Gelderland:
o Bij dit project gaat het om duurzame energieproductie. Betrokken partijen
streven naar de aanleg en exploitatie van een biogasnet in de Achterhoek. De
gashub heeft mogelijkheden voor directe afname van biogas en
opwerkingsmogelijkheden voor groen gas en transportbrandstoffen. Het
project omvat verschillende activiteiten:
o Kennis in kaart brengen voor het toepassen van geothermie in het
tuinbouwgebied Bergerden in de gemeente Lingerewaard;
o De mogelijkheden onderzoeken voor de ontwikkeling van een kenniscluster
van Nederlandse bedrijven, universiteiten en kennisinstellingen op het gebied
van zonne-energietechnologie;
o Onderzoeken of er voldoende draagvlak is voor een duurzame energiecorridor
rond de A15, waarbij diverse duurzame energievormen zoals zon, wind,
waterkracht en biomassa worden toegepast in combinatie met oplaadpunten
voor elektrische auto’s.
Resultaat
o De productie van 50 miljoen m 3 biogas en het creëren van directe en indirecte
werkgelegenheid in de regio (circa 45 fte);
o Het wegnemen van knelpunten over kennis van de ondergrond bij geothermie
als het gaat om de toepassing hiervan. Geothermie levert een besparing op in
het gasverbruik en verbetert de concurrentiepositie van
glastuinbouwbedrijven door lagere energiekosten;
o De ontwikkeling van hoogwaardige werkgelegenheid op het gebied van
zonne-energietechnologie en het versterken van de positie van Nederland op
dit terrein in de wereld;
o De aanleg van een duurzame energiecorridor rond de A15.

51 Green Deal Provincie Limburg
Betrokken partijen
Meerdere gemeenten en bedrijven, van onder meer de bedrijventerreinen
Chemelot (Sittard-Geleen) en De Beitel (Heerlen), ingenieursbureau Imtech en
de Zorgvastgoed sector.
Initiatief
Zeven projecten die bijdragen aan verdere verduurzaming van Limburg:
o Realisatie van duurzame energiecentrales, restwarmtenetten;
o Verbeteren van energie-efficiëntie van bedrijventerreinen;
o Investeringen versnellen door opzet van een energiefonds voor de
zorgvastgoedsector.
Projecten gericht op energiebesparing/-efficiëntie:
o Twee projecten gaan over het leveren van rest- en duurzame warmte vanuit
de industrie aan bedrijven en woningen. Hiervoor is onder meer de aanleg
van infrastructuurnetwerk nodig;
o Twee bedrijventerreinen, te weten Chemelot (gemeente Sittard Geleen) en
De Beitel (Heerlen);
o Opzet van een energiefonds waarmee investeringen in energiebesparing in de
zorgsector in Limburg kunnen worden bekostigd.
Projecten gericht op hernieuwbare energie:
o Realisatie van twee duurzame energiecentrales met opwekking uit meerdere
hernieuwbare bronnen, zoals wind, zon, biomassa en waterkracht;
o Het versnellen van het project Ondergrondse Pomp Accumulatie Centrale
(OPAC), gericht op waterkracht.
Resultaat
o Realisatie duurzame energiecentrales;
o 66.000 woningen voorzien van hernieuwbare energie;
o Restwarmte leveren aan 30.000 woningen en bedrijven;
o Bedrijventerrein wordt 5% energie efficiënter
Hulp Rijksoverheid

52 Green Deal provincie Noord-Brabant
Betrokken partijen
Kennisinstellingen (ECN, TNO, TU/e, Holst en Imec), Eindhoven Energy Institute,
KIC InnoEnergy en FOM, Green Chemistry campus (Cargill, Sabic en Avans),
Agro & Food cluster Nieuw Prinsenland (Suikerunie, glastuinbouw), duurzame
procesindustrie Moerdijk en BrabantStad Gemeenten (Breda, Helmond, ’s-
Hertogenbosch, Tilburg en Eindhoven).
Initiatief
Deze Green Deal draagt bij aan verdere verduurzaming van Noord-Brabant.
o Het inrichten van een zon-pv valorisatie-programma. Het programma heeft
als doel de onderzoeksresultaten uit het Solliance-initiatief om worden gezet
in commerciële producten en diensten. Aanvullend ontwikkelen de partijen
ook een grootschalige proeftuin voor duurzame energieopwekking, zodat
kennis en technologie in de praktijk kan worden getest en sneller tot
economische waarde leidt;
o Het verlagen van de risico’s voor private investeerders bij drie zogenaamde
‘schaalsprongprojecten’, waardoor zij sneller en tegen meer gunstige
voorwaarden kunnen deelnemen. Het gaat om het realiseren van een
schaalsprong bij de volgende projecten:
1. Doorontwikkeling van de Green Chemistry Campus te Bergen op Zoom
2. Agro & Food cluster Nieuw Prinsenland
3. Duurzame procesindustrie Moerdijk;
o Het ontwikkelen van een focus- en experimenteergebied voor elektrisch rijden
in Noord-Brabant.
Resultaat
o Kennis over zonnecel-technologie omzetten in commerciële producten en
diensten en deze toepassen in het experimenteergebied, om zo sneller tot
economische waarde te leiden.
o Het realiseren van een schaalsprong bij de volgende projecten:
1. Incubatiecentrum voor jonge innovatieve bedrijven gericht op opschaling
en businessontwikkeling.
2. Productie en inzet van groene grondstoffen voor groene materialen en
chemicaliën en besparing van fossiele brandstoffen.

53 Green Deal Provincie Overijssel
Betrokken partijen
Meerdere bedrijven, waaronder AkzoNobel, stadion Grolschveste van FC Twente,
Biorights, VOF Biobrandstoffen, glastuinbouwbedrijven in Kampen. Tevens zijn
MKB Nederland en gemeente Hardenberg betrokken.
Initiatief
Zes projecten die bijdragen aan verdere verduurzaming van Overijssel:
o De provincie gaat een fonds inrichten (omvang € 250 miljoen) dat in 2012
van start gaat, na instemming van Provinciale Staten. Met dit fonds wordt
ondersteuning geboden aan het bedrijfsleven voor de financiering van
projecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing;
o Realisatie van restwarmtenetten (warmtelevering vanuit de industrie aan
voetbalclub FC Twente en mogelijke uitbreiding naar de omgeving);
o Twee projecten die gericht zijn op het verbeteren van het energiegebruik van
bedrijven en 10.000 bestaande woningen;
o Bedrijven Biorights en VOF Biobrandstoffen gaan met een innovatietechniek
uit biomassa (vooral bermgras) 20 m3 biogas per jaar produceren;
o Uitbreiding van aardwarmtegebied Koekoekspolder in Kampen.
Resultaat
o De inzet van een provinciaal fonds leidt naar verwachting tot investeringen
vanuit het bedrijfsleven die geschat worden op € 1 – 1,5 miljard;
o Uit biomassa (vooral bermgras) zal 20 miljoen m3 biogas per jaar worden
geproduceerd;
o Uitbreiding aardwarmtegebied, dat een besparing van 5 miljoen m3
aardgas/jaar kan opleveren;
o Het realiseren van energiebesparingsmaatregelen bij bedrijven en 10.000
bestaande woningen in de komende jaren. Dit levert ook extra
werkgelegenheid op.
Hulp Rijksoverheid
o Ondersteuning bieden met kennis bij het technisch beoordelen van duurzame
projecten. De provincie kan hier gebruik van maken voor de uitvoering van
haar fonds;

54 Green Deal provincie Zeeland
Betrokken partijen
Provincie Zeeland, Zeeland Seaports.
Initiatief
De provincie maakt zich sterk voor energiebesparing en/of -efficiëntie:
De provincie Zeeland realiseert samen met bedrijven in het Sloegebied en de
Kanaalzone tenminste twee restwarmtekoppelingen in de periode 2011-2013.
Daarbij gaat het bijvoorbeeld om koppelingen tussen een raffinaderij van Total
en Martens Cleaning, een bedrijf dat schepen reinigt en maritieme afvalstoffen
inzamelt en verwerkt.
o De provincie Zeeland zal in de periode 2011-2013 een pilot over mobiele
warmtebenutting uitvoeren, waarbij warmte per tankwagen wordt vervoerd
van leverancier naar klant;
o Zeeland Seaports realiseert infrastructuur voor de benutting van duurzame
restwarmte van Lijnco Green Energy (LGE) op het Ecopark Terneuzen. De
warmte gaat naar ICL Industrial Products, een bedrijf dat gespecialiseerde
chemische producten produceert.
Project gericht op duurzame energie en groene grondstoffen:
o Industriële algenteelt: met afvalwater en CO 2 uit de industrie worden algen
geteeld, die ingezet kunnen worden als diervoedsel of voor groene
grondstoffen;
o Groene Poort: een initiatief voor de productie van bio-ethanol uit biogas,
waarbij restwarmte, CO 2 en water wordt geleverd aan een kassencomplex;
o Opschaling van de teelt van groene grondstoffen: teelt van nu nog
experimentele nieuwe gewassen voor de BBE;
o Waterkringloop Zeeuws Vlaanderen: hergebruik van gezuiverd regenwater en
afvalwater in de industrie en landbouw.
Project gericht op duurzame energie uit water:

55 Green Deal Provincie Zuid-Holland
Betrokken partijen
Diverse bedrijven, Decentrale overheden en instellingen, zoals Flora Holland,
Gemeente Delft, Hydreco, LTO Glaskracht, Nuon, Platform Geothermie,
Rotterdam Climate Initiative, Stadsgewest Haaglanden, Warmtebedrijf
Rotterdam, HVC
Initiatief
Vanuit de Green Deal aanpak geven de Rijksoverheid en partijen in Zuid-Holland
een extra impuls aan de verduurzaming van de warmte- en koudevoorziening en
de economische ontwikkeling in deze provincie die hiermee gepaard gaat.
Projecten gericht op energiebesparing en/of verduurzaming:
o Strategie verduurzaming warmtevoorziening;
o Restwarmte en warmte-infrastructuur, realisatie van een warmtenet,
verduurzaming bestaande warmtenetten;
o Warmte-koudeopslag en hoge temperatuuropslag, realisatie bestendigen en
intensiveren.
o Projecten gericht op hernieuwbare energie:
o Aardwarmte, realisatie projecten diepere aardwarmte, structurele oplossing
van het ongewenst vrijkomen van aardolie of aardgas bij de winning van
aardwarmte
o Verdere ontwikkeling duurzame energie, onder meer duurzaam
bedrijventerrein Nieuw-Reijerwaard, biogas en getijdecentrale.
Resultaat
o 14% duurzame warmte, 20 PJ in 2020; Een analyse van Zuid Holland heeft
aangetoond dat opwekking van 20 PJ duurzame warmte in 2020 mogelijk
moet zijn. Dit komt overeen met het jaarlijks energiegebruik van ruim 25.000
huishoudens.
o Realisatie van een aardwarmteproject waarbij een nominaal vermogen van 20
megawatt warmte aan onttrokken kan worden met hoge temperatuur opslag;
o Realisatie diepere geothermie; dat wil zeggen aardwarmteprojecten (of
geothermieprojecten) op een grotere diepte dan 2 km. Dit is de diepte van de
bestaande projecten. Het gaat bij diepere geothermie om dieptes van 3,5 tot
4 km.

56 Green Deal Rotterdam Climate Initiative
Betrokken partijen
Rotterdam Climate Initiative/Gemeente Rotterdam, DCMR (milieudienst).
Initiatief
Zeven projecten die bijdragen aan halvering van de CO2-uitstoot in 2025 en
versterking van de Rotterdamse economie:
o Duurzame stedelijke mobiliteit;
o Uitwisseling industriële restenergie (stoompijp);
o Rotterdam Biopoort;
o Groene gebouwen;
o Wind op Maasvlakte 2;
o Energiebesparing MKB;
o Duurzaam Heijplaat (wijk in Rotterdam).
Resultaten
o Mobiliteit: 1.000 elektrische voertuigen en oplaadpunten per 2014, 25% van
gemeentelijk wagenpark is elektrisch of hybride;
o Restenergie: aanleg van een stoomleiding die in 2013 circa 20.000 ton CO2
bespaart, uitzicht op 400.000 ton besparing in 2017;
o Biopoort: aantrekken investeringen voor biomassaverwerking, oprichten
handelsbeurs, voorbereiden op- en overslagfaciliteiten;
o Groene gebouwen: energieprestatiecontracten voor eigen maatschappelijk
vastgoed, uitzicht op toepassing in commerciële kantoorpanden;
o Wind: 100 MW op de zeewering van maasvlakte 2 in 2014;
o MKB: toetsing van 2.000 bedrijven op hun energieprestatie door milieudienst
Rotterdam, training van andere milieudiensten;
o Heijplaat: klimaatneutrale wijk.
Hulp Rijksoverheid
o Mobiliteit: Rotterdam is focusgebied voor nationale aanpak Elektrisch Rijden.
Intentie tot wegnemen knelpunten in regelgeving, nationale afstemming,
kennisverspreiding.
o Restenergie: bereidheid tot financiële bijdrage. Meewerken aan ontwerp van
stimulerend kader voor energie-efficiency, onderzoeken mogelijke

57 Green Deal Unie van Waterschappen (UvW)
Betrokken partijen
Meerdere waterschappen, omliggende gemeenten en bedrijven, waaronder de
papierfabriek Norske Skog Parenco.
Initiatief
De waterschappen spelen een belangrijke rol bij de opwekking van duurzame
energie en energiebesparing. Ze willen nu ook een belangrijke rol spelen bij het
terugwinnen van nutrieten/grondstoffen zoals fosfaat (struviet) en opwekken van
biogas, groene stroom en duurzame warmte.
Resultaten
o Realisatie komende jaren van twaalf grootschalige energiefabrieken die
biogas, groene stroom en duurzame warmte opwekken. De ambitie is om op
termijn alle 350 rioolwaterzuiveringen om te bouwen tot ‘Energiefabrieken’.
Op dit moment zijn de waterschappen gezamenlijk al één van de grootste
biogasproducenten (ruim 80 miljoen kuub per jaar).
o Terugwinnen van nutriënten/grondstoffen, in plaats van deze stoffen uit verre
landen te halen. Overigens worden veel grondstoffen zoals fosfaat schaarser.
Hulp Rijksoverheid
o Het Rijk gaat de waterschappen ondersteuning geven bij een zestal
exemplarische waterschapsprojecten in de afvalwaterzuivering. Het gaat
daarbij om juridische, financiële, organisatorische en communicatieve issues;
o Zet zich in voor gewenste aanpassingen van wet- en regelgeving om zo
duurzame energiewinning en fosfaatterugwinning (bijv. afzet struviet en
zuiveringsslib) te versnellen en op te schalen;
o Het Rijk levert mogelijk een financiële bijdrage bij de opzet van een langjarig
innovatief onderzoeksprogramma naar tweede en derde generatie
‘Energiefabrieken’, met nog hogere rendementen.

58 Green Deal Netbeheer Nederland
Betrokken partijen: Netbeheer Nederland (verenigde netbeheerders: Alliander
N.V., Enexis B.V., Delta Netwerkbedrijf B.V., Cogas Holding N.V., Gas
Transportservices B.V., Intergas enegie B.V., N.V. Rendo, Stedin Netbeheer B.V.,
Tennet TSO B.V., Westland Infra Netbeheer B.V.)
initiatief
De netbeheerders willen als maatschappelijk verantwoorde ondernemers actief
bijdragen aan een duurzame energievoorziening, door daar waar mogelijk bij te
dragen aan innovatie en duurzaamheid. De netbeheerders willen door middel
van deze Green Deal afspraken maken om betere randvoorwaarden te creëren
en gezamenlijke barrières op te heffen zodat concrete initiatieven in deals met
individuele netbeheerders voortvarender kunnen worden gerealiseerd.
o Smart grid proeftuinen: Netbeheerders nemen concrete initiatieven in
verschillende gemeenten en gaan de juridische ruimte verkennen voor nieuwe
arrangementen zoals voor tariefprikkels en opslag van energie.
o Energiebesparing en slimme meter: Netbeheerders ontplooien rond de
kleinschalige uitrol van slimme meters - in samenwerking met marktpartijen -
pilots voor energiebesparingsdiensten, displays en aanverwante diensten.
o Groen gas: Netbeheerders stimuleren en faciliteren de meest efficiënte
invoeding van groen gas in het net.
o Elektrisch vervoer: De netbeheerders investeren € 25 miljoen in het
realiseren van laadpunten in de openbare ruimte, zonder dit via de tarieven
ten laste van de afnemers te laten komen.
Resultaat
o Succesvolle smart grid proeftuinen die een voorbereiding zijn op grootschalige
toepassingen.
o Optimale energiebesparingsresultaten rond de uitrol van de slimme meter.
o Efficiënte groen gas projecten en onbelemmerde invoeding van groen gas in
het gasnet.
o Een basisinfrastructuur van laadpunten voor elektrisch auto’s in de openbare
ruimte.

59 Factsheet Green Deal Energie Nederland
Betrokken partijen: Energie Nederland, belangenbehartiger van vrijwel alle
energiebedrijven die actief zijn op de Nederlandse markt.
Initiatief:
• De energiesector houdt de inzet van biomassa in kolencentrales, ondanks het
aflopen van MEP-subsidies, voor eigen rekening en risico op peil tot 2015. Dit
levert genoeg energie op voor bijna 1 miljoen huishoudens. Sector en
overheid gaan verder in gesprek over afspraken rond een verdere
intensivering van de bij- en meestook.
• De energiesector zet zich in voor kostprijsverlaging van wind op zee.
• De energiesector beoogt separate afspraken te maken over energiebesparing.
Platform hiervoor is de herijking van de bestaande convenanten die het
ministerie van Binnenlandse Zaken uiterlijk eind 2012 zal afronden.
• Leveranciers van elektriciteit zullen investeren in laadpunten en verzekeren
dat laadpunten worden voorzien van groene stroom.
• De energiesector blijft investeren in verder onderzoek en ontwikkeling van
CCS en in de realisatie van demonstratieprojecten.
Resultaten
• Voortzetting van het bij- en meestookniveau van 10% tot 2015, zonder
nieuwe subsidie.
• Voorbereiding van een verplicht aandeel duurzame energie voor leveranciers.
• 15.000-20.000 elektrische auto’s in 2015 met een voldoende dekkende en
goed werkende laadinfrastructuur en dienstverlening daar omheen.
• Minimaal één grootschalig CCS-demonstratieproject operationeel in
Nederland, waarbij de afgevangen CO 2 wordt opgeslagen onder zee.
Hulp Rijksoverheid
• Het Rijk biedt de energiesector de mogelijkheid om tot aan 2015 certificaten
op te sparen voor 2% bij- en meestook. Zodra een leveranciersverplichting in
werking treedt, zal de energiesector deze certificaten kunnen inzetten onder
de verplichting.