Download verslag (pdf) - Netwerk Platteland

Verslag Najaarsdag voor LEADER-coördinatoren
2 november 2010
Op 2 november 2010 organiseerde Netwerk Platteland een najaarsdag voor LEADERcoördinatoren
met als thema ‘op naar 2013! .
Dit keer hadden we de stad opgezocht. In de sfeervolle bioscoopzaal van het Louis
Hartlooper complex in Utrecht gaf Martine Vonk de aftrap voor zo’n 40 aanwezigen. Martine
blikte terug op het werkatelier van 14 september over de knelpunten rond POP-ILG. Een
uitgebreid verslag van dit werkatelier staat op de website.
De conclusie is dat LEADER in POP wat knelt en dat het allemaal niet zo soepel loopt als in
de vorige periode. Dat is jammer, voor de motivatie van de PG-leden èn voor de
geloofwaardigheid van LEADER in de gebieden. Juist het sterke punt van LEADER – de
bottom-up-methode- wordt ontkracht door de administratieve last en omdat beschikkingen
zo lang duren.
Het GLB en de toekomst
Vervolgens ging Gerrit Jan Deelen, werkzaam bij de programmadirectie GLB van het
ministerie van EL&I, in op het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB). Volgens Deelen
is dit beleid, zeker in vergelijking met andere Europese regelingen een modern en flexibel
beleid dat steeds in beweging is. Het GLB was in oorsprong vooral gericht op het zeker
stellen van de voedselproductie in Europa, op het sparen van deviezen en op stijging van de
arbeidsproductiviteit. Onder invloed van de WTO is de bescherming van de positie van de
Europese producenten los gelaten en zijn thema’s als voedselveiligheid, kwaliteit en
dierwelzijn belangrijker geworden. Maatschappelijke doelstellingen en zorg voor landschap
krijgen nu ook aandacht.
Toch is verreweg de belangrijkste focus van het GLB markt en inkomensondersteuning van
de landbouw. Deze peiler omvat zo’n 1,1 miljard euro, waarvan 850 miljoen besteed wordt
aan directe inkomensondersteuning van de boeren en de overige 250 miljoen bestemd is
voor de agrarische infrastructuur zoals exportsubsidies, interventieregelingen,
telersverenigingen et cetera. Voor de tweede peiler, plattelandsontwikkeling, is jaarlijks 70
miljoen beschikbaar. En dan gaat het bijvoorbeeld om agrarisch natuurbeheer,
structuurversterking van het platteland en innovaties.

In de toekomstige regeling, na 2013, zal naar verwachting het EG-budget omlaag gaan en
anders verdeeld gaan worden over de lidstaten. Ook binnen het budget zullen
verschuivingen optreden. Er komt ongetwijfeld meer aandacht voor maatschappelijke
doelen. Dat betekent dat de eerste peiler waarschijnlijk anders ingericht gaat worden en
dat er meer geld gaat van de eerste naar de tweede peiler. Er zal waarschijnlijk minder
ingezet worden op directe ondersteuning van inkomens en meer op regionale
ondersteuning. Hoe die verdeling in de eerste peiler er uit gaat zien en hoe dat vorm wordt
gegeven is nog onduidelijk. In Nederlands verband gaan vier experimenten van start om in
regio’s met de inzet van geld maatschappelijke doelen rond landschap en natuur te
realiseren en een visie te ontwikkelen met als start een agrarische invalshoek Daarbij is
het wel de intentie om dit niet te beperken tot de agrarische sector maar dit in een breder,
meer integraal verband te doen.
Dit riep bij de aanwezigen de vraag op waarom niet meteen aangesloten wordt bij
ontwikkelingen die al in het gebied in gang gezet zijn en bij andere actoren zoals
bijvoorbeeld de LEADER-netwerken. Netwerk Platteland biedt aan om haar expertise in te
zetten. Deelen neemt deze reacties en suggesties mee.
Landelijke levendigheid
Het succes van LEADER zit vooral in de methode, laat Marie Emilie Speyart van Woerden
zien. Zij heeft onderzoek gedaan naar de sociale component van LEADER en daartoe in 7
gebieden LEADER-coordinatoren geïnterviewd. Niet overal is die sociale component zo
sterk aanwezig en het is ook niet zo dat een sociale insteek in het gebiedsplan betekent dat
er veel ‘sociale’ projecten uitgevoerd worden. Wel is het zo dat de bottom-up-aanpak zorgt
voor meer sociale projecten. En hoewel niet onderzocht, kan je er van uit gaan dat daardoor
de sociale cohesie versterkt wordt.
Vrijwilligerswerk is belangrijk binnen LEADER-projecten en het is jammer dat in de huidige
regeling dit vrijwilligerswerk niet meer als eigen financiering kan worden meegenomen.
De mogelijkheid om kleine projecten in te dienen is van belang voor die bottom-up-aanpak;
dat zijn vaak de projecten waarbij de vrijwilligers zijn betrokken.
Het verslag is te vinden op de website van Netwerk Platteland.
Opbrengst zelfevaluaties
Huub Kwantes gaf een kort inzicht in de opbrengsten van de zelfevaluaties die tot nu toe
gehouden zijn.
De samenstelling van de PG’s in de verschillende gebieden verschilt nogal. Dit heeft sterk
te maken met het beleid van de provincie. Ook de samenwerking met gemeenten verschilt.

Gemeenten voelen zich vaak niet gebiedsverantwoordelijk en dan is de cofinanciering een
probleem. Soms gaat een project niet door omdat er geen gemeentelijke cofinanciering is.
De relatie met de provincie wisselt sterk. In sommige gebieden is er een goede
samenwerking in gebiedscommissies of in streekhuizen en daarmee is er ook meer
toekomstperspectief. In sommige provincies is de rol en positie, en daarmee ook het
voortbestaan, van de Plaatselijke Groepen minder duidelijk.
Het draagvlak voor LEADER in de gebieden wisselt. Vaak is er vooral draagvlak voor een
bepaald project. Maar over het algemeen weet men LEADER wel te vinden. En de meeste
PG’s vinden dat zonder LEADER bepaalde projecten niet van de grond zouden zijn gekomen.
Men vindt dan ook dat met deze ervaringen iets gedaan moet worden in het nieuwe GLB.
Conclusies van de workshops
Workshop 1: Transnationale samenwerking.
Samenwerkingsprojecten komen moeilijk van de grond, dit komt omdat de Nederlandse
vertaling van de regeling nogal ongelukkig is. Proceskosten zijn te vergoeden;
projectkosten niet. Gewerkt wordt aan een wijziging waarbij zowel proces- als
projectkosten subsidiabel zijn. Het Regiebureau stuurt dit wijzigingsvoorstel naar Brussel,
op korte termijn is notificatie mogelijk.
Inspirerende voorbeelden zijn te vinden op de website van Netwerk Platteland. En ook
technische bijstand is te verkrijgen via de website. Alle transnationale projecten staan op de
Eurpese website.
Workshop 2: Het geld is op! Alternatieve financieringsvormen
In deze workshop zijn een aantal alternatieven genoemd, allen gericht op het vormen van
een gebiedsfonds. Als dit gevuld wordt door een particuliere investeerder (de Gasunie
bijvoorbeeld), is dat geld te gebruiken als cofinanciering voor LEADER. Het is in ieder geval
belangrijk de samenwerking te zoeken op projectniveau. Bij PG’s is er vaak schroom om
naar een ondernemer te stappen. Een goede tip is om je te verplaatsen in de potentiële
financier en je af te vragen waarom zou hij willen bijdragen. De LEADER-coördinator kan
daarin soms zelf het initiatief nemen; maar in ieder geval coachen.
Workshop 3: Hoe houden we ons kapitaal vast De plaats van Leader in gebiedsgericht
beleid:
De potentiële kracht van de PG zit in de combinatie van sleutelfiguren, geld, draagvlak en
bestuurskracht. De regio’s verschillen sterk wat betreft de context waarbinnen LEADER
opereert; de belangen en de structuren. De PG’s zijn dan ook op heel verschillende wijze tot
stand gekomen en daarmee is het lastig een algemene lijn aan te geven hoe het kapitaal
vast te houden. Soms zijn de PG’s er vanwege LEADER en zullen ze stoppen als LEADER
stopt. Waar de integrale gebiedsaanpak centraal staat en het vooral gaat om ontwikkeling

van het gebied, is de kans op voortbestaan groter. Dan is het wel zaak om te zoeken naar de
juiste mensen èn verbinding te zoeken met gemeentelijke belangen.