Klimaten 6. Het Tropisch Regenwoudterrarium. - Lacerta

Klimaten 6. Het Tropisch Regenwoudterrarium.
N. de Leeuw en P. Floor
p/a Oude Elburgerweg 5
8094 PO Harremerbroek
INLEIDING
In her aardrijkskunde deel Klimaten 2 (de
LEEUW & FLOOR 2000a) zijn de A-klimaten
behandeld. Hierin is een verdeling gemaakt in het
Af, Aw en As-klimaat. Her M-klimaat staat beter
bekend als het tropisch regenwoud. Er is geen biotoop,
dat zoveel verschillende levensvormen kent
als het tropisch regenwoud. Bovendien is nog niet
eens alles ontdekt of beschreven qua levende organismen
in de nog bestaande regenwouden. Met her
verdwijnen van deze bossen zullen we daarom ook
nooit alles leren kennen.
Om in ons terrarium het tropisch regenwoud na te
kunnen bootsen, moeren we een aanral aspecten in
de garen houden. Deze aspecten beïnvloeden de
leefbaarheid van het terrarium voor de bewoners.
I. licht
2. temperatuur
3. luchtvochtigheid
4. ventilatie
5. voedingsbodem/beplanring
In dit hoofdstuk komt elk van deze onderwerpen
aan bod, waarbij meer aandacht wordt geschonken
aan mogelijkheden en ideeën, dan aan kam en
klare oplossingen.
LICHT
De volgende zaken zijn van belang:
- het aanral uren daglicht,
- de sterkte van het licht,
- de stralingswarmte,
- de kleur van het licht
- het energieverbruik.
De meest voorkomende verlichting in de terrariumhobby
is de TL-buis, waarbij de kleur bij voorkeur
"Cool-Whire" of Philips 84 moet zijn.
Binnen onze technische (financiële) mogelijkhe-
den benadert deze kleur her zonlicht her meest.
Deze kleur licht laat ook de planren en dieren zien
zoals ze zijn, ze zijn dan "kleurecht". Echter het
beste effect voor planren moeten we zoeken in de
blauwe en rode kleuren, waarbij we in de aquariumwereld
de UV verlichting (bv. Grolux) tegenkomen.
De violet of paarse kleur komt echter onnatuurlijk
over (je terrarium is uiteindelijk geen
kleurrijke discotheek), zodat een combinatie met
"Cool-Whire" (met de laatste als hoofdverlichting)
zeer wenselijk is. De hoeveelheid licht in een bak is
afhankelijk van de hoogte van de bak en de dichtheid
en mate van beplanting. Hoe groter de
afstand tussen lamp en bodem, hoe minder licht
de bodem {en dus de laaggeplaatste planten) zal
ontvangen.
Bij een hoog terrarium/paludarium is her dan ook
noodzakelijk om halverwege en onderin de bak
verlichting aan te leggen. Dit vergt enig technisch
inzicht en veel fantasie, maar er zijn mogelijkheden
genoeg. Het is zelfs mogelijk om een TL-buis te
verwerken in een waterdichte "drijvende" lichtbak,
terwijl de starter en de voorschakelweerstand buiten
het terrarium worden gemonteerd. Je krijgt op
deze manier voldoende licht onder water en de
"drijvende" bak kan gecamoufleerd worden als
oevergedeelte of eiland. Als waardevol neveneffect
geeft deze lichtbak rechtstreeks warmte af aan het
water, waardoor de luchtvochtigheid in het paludarium
gunstig wordt beïnvloed. Een nadeel van
dit systeem is de complexiteit van handelingen om
een kapotte lamp re vervangen.
TEMPERATUUR
Welke temperatuur moeten we aanhouden in een
tropisch regenwoudterrarium Antwoord: dezelfde
temperatuur als in het biotoop van de bewoners
van het terrarium. We moeren dus eerst weten
waar onze bewoners vandaan komen. Om dit te
kunnen weten moeten we dus onze dieren zelf
Lacerta 60(3) * 2002
83

Derail aquaterrariu m. Landskampioen 1993 Landelijke Huiskeuring N.B.A.T. Foro 1-!.W. Komen.
Lacerta 60(3) * 2002 84

gaan vangen, zodat we alle factoren, die bij het biotoop
van belang zijn kunnen aanvoelen. Een andere
mogelijkheid is dat een ander dit voor ons doet.
En wonderwel heeft iemand dat al voor ons
gedaan. Minder nauwkeurig als dat we het zelf
zouden hebben gedaan, maar niet getreurd, de
gegevens zijn goed bruikbaar. Ik doel hierbij op
een Duitstalig boekwerk (MÜLLER, 1996), waarin
klimaattabellen zijn verwerkt van alle weerstations
over de gehele wereld en dus ook uit de
omgeving van de vindplaats van jouw terrariumbewoner.
De gegevens in die klimaattabellen zijn
gebaseerd op waarnemingen verspreid over een
aantal jaren.
Zoals we in Klimaten 3 (de LEEUW & FLOOR
2000b} hebben vernomen, speelt de gelaagdheid
van het tropisch regenwoud een belangrijke rol. De
struik- of stamlaag is het meest geïsoleerd van
invloeden van buitenaf. Het klimaat is hier dan
ook vrij stabiel (temperatuur: 27-33°C; luchtvochtigheid:
80-1 OOo/o) en het is er altijd vrij donker.
De meeste dieren worden gevangen bij open plekken
(omgevallen bomen) of langs oevers van rivieren
en beken. Als we uitgaan van een constante
kamertemperàtuur van ± 20°C, zal het terrarium
overdag m.b.v. de verlichting al gauw een temperatuur
bereiken van 25-27°C. 's Nachts, als het licht
uit is, zakt de temperatuur weer tot 20°C. Dit kan
een te groot verschil zijn voor onze dieren. Er zal 's
nachts bij verwarmd moeten worden, waarbij we
een voorkeur hebben voor verwarming via het
water of de vochtige bodem. Dit heeft een rechtstreekse
invloed op de luchtvochtigheid, die 's
nachts moet stijgen cot ±I OOo/o.
Over waterverwarming zal hier niet veel gezegd
worden, want we zullen dat straks behandelen.
Bodemverwarming wordt wat ingewikkelder. In de
terrariumhandel bestaan verwarmingskahels en
matjes, die zowel in als onder het terrarium kunnen
worden geplaatst. Er zijn diverse nadelen aan
plaatsing in het terrarium, waarvan er één kortsluiting
is. Ook het vervangen van defect materiaal is
een ingrijpende operatie. Het plaatsen onder het
terrarium heeft echter ook z'n nadelen. Bij een te
groot temperatuurverschil tussen de verwarming
en het water of de vochtige bodem, kan het glas
van de bodem barsten. Mijn persoonlijke voorkeur
gaat uit naar het verwarmen van de ruimte, waarin
het terrarium staat. Dit is geen oplossing voor
iedereen, maar bij meerdere terraria wel de goedkoopste
en in ieder geval de veiligste. Als de kamer
of schuur waarin de terraria staan goed geïsoleerd is
èn voorzien van een apart werkende verwarming,
dan is er een constante temperatuur te realiseren,
waarbij de nuanceverschillen per terrarium kunnen
worden beïnvloed door de verlichting of de ventilatie
in de individuele terraria.
LUCHTVOCHTIGHEID
De luchtvochtigheid kan worden beïnvloed door
de volgende criteria:
* vaak sproeien
* waterverwarming
* waterval of -stroom
* luchtbevochtiger
Vaak sproeien.
Voor de meesten onder ons is vaak sproeien een
noodzaak. De terraria zijn meestal te klein om
grote technische installaties in te kunnen verwerken.
Bij het sproeien geven we de voorkeur aan de
z.g. hogedrukspuit (plantenspuit met pomp) met
een goede vernevelingskop. Regenwater verdient de
voorkeur, zodat kalkaanslag op ruiten en planten
cot een minimum wordt beperkt. Om de hoge
luchtvochtigheid te kunnen vasthouden, sproeien
we minimaal tweemaal per dag (' s morgens en Is
avonds). Voor de meeste (nacht- of schemeractieve}
boomkikkers is het sproeien Is avonds het signaal
om wakker te worden, waarbij zich dan het bekende
ritueel voordoet van het afstropen en opeten van
de beschermende, droge slijmhuid. Na dit ritueel
kunnen de kikkers gevoerd worden, wat altijd weer
een heel spektakel is. Voor hagedissen uit het tropisch
regenwoud is het sproeiwater om te drinken.
Als we niet in staat zijn om consequent dagelijks te
sproeien, moet de techniek ons helpen. Met behulp
van een waterreservoir, een waterpomp, een stelsel
van slangen en buizen, sproeikoppen en een schakelklok
is er al een eenvoudige beregeningsinstallatie
te maken. Afhankelijk van de inhoud van het
reservoir, kunnen we deze installatie van enkele
dagen tot weken voor zichzelf laten zorgen. Met
een schakelklok, die ingesteld kan worden tot een
kwartier of een half uur, is het mogelijk om de
beregeningsinstallatie per dag tweemaal een kwar-
Lacerta 60(3) * 2002
85

tier (of half uur) re laren werken. Her reservoir kan
een regenron zijn met aanvulling (regen) van buitenaf.
Een aquariumverwarming brengt de remperaruur
rot her gewenste niveau, zodat de dieren in
her terrarium geen last hebben van een koude douche
(ook bij koudbloedige, tropische dieren heefr
dir een negatieve uitwerking op her seksleven).
Warerverwarming.
Her verwarmen van een waterreservoir is hiervoor
al aangevoerd, maar her verwarmen van een evenrucel
waterreservoir in het terrarium is naruurlijk
ook een mogelijkheid. Laar je in de aquariumhandel
uitgebreid informeren over her verwarmingselemenr
en de thermostaat, die je nodig hebt. Bij
een klein reservoir hoon geen verwarmingskanon
van tig Warr. Je reservoir is dan zo leeg en her verwarmingselemenr
raakt oververhit, zodat her glazen
omhulsel barst. Als er in her terrarium geen
plaats is voor een groot reservoir, denk dan eens
aan een uitwendig reservoir met een directe verbinding
met her reservoir in her terrarium. Volgens
de heersende natuurkunde wetten, zal het warerpeil
in beide reservoirs op de zelfde hoogte willen
staan. Er is dan maar een klein pompje nodig om
her water re laren circuleren. De verwarming van
her water geschiedt natuurlijk in het buitenreservoir.
Omdat dit buitenreservoir nooit leeg mag
staan, is her wenselijk om deze gevuld te houden
d.m.v. een vlotterkraan (zoals bij de stortbak van
de wc). De roevoer kan ook hier weer van buitenaf
komen uit een regenron, die dan wel hoger moet
zijn geplaatst dan het reservoir naast her terrarium.
Waterval of -stroom.
Als water t.o.v. lucht in beweging is, is her makkelijker
om watermoleculen af re geven aan de luchr.
Deze eigenschap biedt war extra mogelijkl1eden
om de luchrvochtigheid re beïnvloeden. Naast de
watervalletjes zoals in de showbakken van bekende
firma's, is er ook een mogelijkl1eid om her water
via de achterwand van het terrarium naar beneden
re laren sijpelen. Als de achtenvand besraar uit een
vocht opnemend en vasthoudend substraat (turf,
varenworrel, enz.), besraar de kan s, dar er zich hierop
spontaan mossen gaan vormen. Ook varens en
epifyten krijgen de kans om zich hierop re gaan
vastzetten . Doordar het water d.m.v. her substraat
Dendrobimn species. Fow H.W. Komen
zich gaar verspreiden (capillaire werking), zullen er
ook meer watermoleculen aan de lucht worden
afgegeven.
Luchtbevochtiger.
In de handel zijn luchtbevochtigers re krijgen in
alle soorren en maren. Ook hier wordt gewerkt
met her principe, dar water makkelijker zijn moleculen
aan de lucht afgeeft als een van beide elemenren
in beweging is. De eenvoudige luchtbevochtigers
werken met een bak water, waar een
ventilator de lucht over her wateroppervlak doet
strijken. Een war verder uitgewerkt principe is, dar
her water in de draaiende beweging van de venrilator
wordt opgezogen via een buisje in de as van de
ventilator en dan via twee meedraaiende buisjes
wordt rondgeslingerd regen een soort ringvormige
spons, die door zijn grote oppervlakte meer warermoleculen
aan de lucht kan afgeven. Deze lucht
wordt door dezelfde venrilaror erlangs geblazen.
De jongste generatie luchtbevochtigers heefr echter
Lacerta 60(3) * 2002
86

geen bewegende delen zoals hierboven, maar werkt
d.m.v. ultrasone trillingen (geluidsgolven). Deze
ultrasone rrillingen brengen her water zodanig in
beweging, dar er superfijne druppeltjes loskomen
van her wateroppervlak. Deze nevel verlaat de
luchtbevochtiger via een afvoerbuis. Door deze
buis uir re laren komen boven in het terrarium, zal
de nevel naar beneden zakken. Dit alles is goed
zichtbaar en geeft een fantastisch effect. Ons terrarium
verandert len erlijk in een nevelwoud. Er omstaat
een dichte mist, die de luchrvochtigheid doet
stijgen tot I 00%. Alle waar is naar z' n geld en deze
laatste luchtbevochtigers zijn daarom ook vrij prijzig
(enkele honderden guldens) .
VENTILATIE
Een vochtig terrarium, dat potdicht zit, zal nooit
lang meegaan. Er zullen zich bepaalde schimmels
en rottingsbacteriën in gaan nestelen, die alle leven
onmogelijk zullen maken. Enige ventilatie is daarom
wel noodzakelijk. We moeten echter een goed
evenwicht zoeken om niet te veel en te lang lucht
Ludisin bicolor, Aardorchidee. Foto H.W. Komen
vochtigheid te verliezen. Als de ruimte waarin her
terrarium sraar al een hoge luchtvochtigheid heeft,
is ruim venrileren geen probleem. Onze doorsnee
woonkamer heeft echter een luchrvochrigheid van
± 50%. Bij ruime ventilatie verl iest her terrarium
daarom teveel aan luchrvochrigheid. Een goede
vemilarie wordt bepaald door de plaats van de openingen
in her terrarium. Er moeren minstens twee
openingen zij n om een luchtstroom op gang te
krijgen. De eerste opening word t b.v. onder de
voorruit aangebracht en de tweede bovenin her terrarium
in de achterwand. Deze laatste kan ook in
de lichtkap verwerkt worden. In beide gevallen
gaan we ui t van het principe, dar warme lucht
stijgt. In het geval van de ventilatie-opening in de
lichtkap wordt d ir principe extra versterkt door de
warmte van de lampen. De plaats van de eerste
opening onder de voorruit is bewust gekozen,
zodat de opstijgende lucht langs de binnenzijde
van de ruit strijkt en deze vrijhoudt van condens.
D eze vorm van passieve ventilatie komt in de terrariumbouw
het meest voor. De enige mogelijkheid
om passieve ventilatie te reguleren is door de
openingen re vergroten of verkleinen. Actieve venrilarie
vinden we bij de wat grotere bakken. De
luchtstroom als gevolg van warmteverschillen is in
een groor terrarium vaak re gering om effect re
hebben. We helpen d ie luchtseroom een handje
met een elecrrische ventilator.
D e voorkeur verdienen de tweedehands computerventilatoren,
omdat deze erop gebouwd zijn om
lang achter el kaar te draaien èn wat nog belangrijker
is, ze zijn vrij wel gel uid loos. Er is geen grotere
afknapper dan een stukje regenwoud met een
mechanisch geluidje. De ventilator in een terrarium
moet altijd van binnen naar buiten blazen . Als
hij naar binnen blaast, wordt de luchtseroom
geconcentreerd op één bepaalde plek, die dan ook
uitdroogt. Tevens veroorzaakt deze luchtstroom
een re grote luchrverplaarsing (wch r), waarv;m
longontsteking een mogelijk gevolg is bij onze d ieren.
Door op meerdere plaatsen inlaatopeningen re
maken wordt de luchrsrroom teruggebracht tot een
milde luchrverplaarsing, die nauwel ijks voelbaar is,
maar wel effect sorteert. De ideale manier van ventileren
is een kwestie van experimenteren. Her kan
geen kwaad om her aanral openingen ru1m te
nemen, als ze maar te regelen zijn.
Lacerta 60(3) * 2002
87

Aftixnlus fomasin i i fomnsinii. Foto H. W. Komen
VOEDINGSBODEM EN BEPLANTING
De bodem van het tropisch regenwoud bestaar
voor her overgrote deeluit een humuslaag. Humus
besraat uit vergane en halfvergane plamenresren,
waarin zich een eigen flora en fauna heeft omwikkeld.
Onder deze flora en fauna verstaan wij een
grote hoeveelheid schimmels, bacteriën, aardwormen
(bv. regenwormen en Enchytreeën) en
bodem-arrhropoden (geleedpotigen). Al deze organismen
hebben een belangrijke functie in de
humuslaag. Ze zijn zowel verbruikers van levende
en dode plamenresren, als opruimer van de uitwerpselen
van elkaar en van de grotere dieren.
Doord:u deze dieren zich vrijelijk door de humuslaag
verplaatsen, wordt deze laag ook door elkaar
gemengd. Met name de aardwormen hebben hierin
een belangrijke taak, aangezien ze de gewoonte
hebben om veel grond en humus te eten, zonder er
echter veel uit re verteren. Her gevolg is, dar hun
uitwerpselen goed gemengd zijn en vol zitten met
voedingsstoffen voor andere organismen.
Een tweede belangrijk voordeel van de aardwormen
is, dat ze zich constant door de humus- en
grondlaag heen werken, waardoor ze deze laag los
en luchtig maken en deze daardoor toegankelijk
wordt voor andere organismen. Ook de beworreling
van de planren gaar gemakkelijker in een luchtige
bodem.
Zie hier de samenstelling van de bodem in je tropisch
regenwoudrerrarium. Her zal de meeste
mensen regenstaan om het terrarium om te vormen
tor een grote insectenvergaarbak, maar het is
voor her evenwicht in het terrarium een groot
voordeel als ook de kleinste der kleinsren aanwezig
zijn. Uiteindelijk moet ons terrarium ook voedseldieren,
zoals krekels kunnen binnenhouden. Om
de bodemlaag van het terrarium goed te kunnen
samenstellen, moeren we ons verdiepen in war die
laag re verwerken krijgt. Er komen grote hoeveelheden
water in terecht, het wordt gebruikt als
openbaar toilet, er wordt in gegraven en verschillende
planren moeren er in worrelen en er van
leven.
Lacer·ta 60(3) * 2002
88

De opbouw van de bodem
In her technisch afgewerkte terrarium hebben we
een comparrimenr, waar we de planrenbodem in
willen deponeren. Een goede warerafvoer is een
eerste vereiste.
Als her planren gedeelte rechtstreeks in conracr
staar mer een waterreservoir, moer her planren
gedeelte op een hoger niveau liggen, om her warer
op een natuurlijke wijze aan her reservoir kwijt re
raken. Om erosie van de grond regen re gaan moer
er een af.~cherming zijn in de vorm van een "zeef".
In ieder geval iets om de grond vast re houden en
her water door te laten. Als her planren gedeelte
nier rechtstreeks in contact sraar met het reservoir,
moer er in ieder geval een deugdelijke afvoer zijn in
de vorm van een afvoergat of een kunststof pijp
verticaal in de grond, waaruit her overtollige water
kan worden weg geheveld. De grond moer namelijk
altijd vochtig zijn, maar niet nat. In natte
grond zullen de planrenwortels zuurstof tekortkomen
en gaan afsterven. Je krijgt dan een rottingsproces
met als gevolg dode planten en een flinke
stank in je terrarium. In fig.! is een doorsnede van
een rerranum gerekend, gezien vanaf de zijkant.
Vóór in her terrarium (links op de rekening) is her
reservoir, dat van het bodemgedeelte is afgescheiden
d.m.v. een glasplaat. In het bodemcompartiment
wordt een laag kleikorrels (ook wel hydrakorrels
genoemd) gedaan, die een tweeledige functie
heeft. In de eerste plaats vergemakkelijkt deze
losse laag de afvoer van water en in de tweede
plaats houden de kleikorrels zelf vocht vast. Deze
laag moet boven het wateroppervlak van het reservoir
uitkomen, om de afvoer van water via de overloop
re garanderen. Op de laag kleikorrels komt
een laag potgrond.
De porgrond is de eigenlijke beworrelingslaag. Om
re voorkomen dar de porgrond na verloop van tijd
doorspoelt naar de laag kleikorrels, kun je de korrels
eerst afdekken met een filterdeken voor een
afzuigkap in de keuken. Deze fi lterdeken knip je in
de vorm van her terrarium (als deze toevallig niet
rechthoekig is) en leg je op de korrels, aansluitend
aan de randen. Op deze deken komt dan de porgrond.
De volgende stap is her beplanten van her
terrarium. De planren worden met zorg gekozen,
potgrond
water
hydrakorrels
voorzijde
dwarsdoorsnede regenwoudterrarium
bodemopbouw
achterzijde
Figuur I.
Lacerta 60(3) * 2002 89

omdat her sterk afhankelijk is van de bewoners van
her terrarium, welke planren er gebruikt kunnen
worden. Als de planren sraan, kunnen we beginnen
met de humuslaag. Her meest ideaal is humus uir
her rropisch regenwoud, maar als we dar nier bij de
h and hebben, halen we war uir onze nabije omgeving.
Vanwege de vochtige atmosfeer in her terrarium
is her wenselijk om humus uir een vochtig biotoop
re halen. Een ooibos in de uiterwaarden van
een rivier is ideaal voor ons doel. Zoek de humuslaag
onder bomen zoals wilgen, omdar de wilg een
goede vochrigheidsindicaror is. Hou ook rekening
mer de lichrsrerkre, die er onder die boom heerst,
aangezien de bodem van een tropisch regenwoud
weinig licht onrvangr. Dar geldt dus ook voor de
bodem van jou terrarium, als dirgeheel beplanr is.
Doe de humuslaag in een afsluitbare emmer en
probeer de laag zo min mogelijk re verstoren.
Uiteindelij k willen we nier alleen de humus, maar
ook de organismen die erin leven. Mer de humus
bedekken we de porgrond waar de planren in
staan. Ner als in de naruur, zal de humuslaag her
uitdrogen van de porgrond venragen en geleidelijk
zullen de organismen de scheiding russen humuslaag
en porgrond wegwerken. Als laarsre opmerking
wil ik nog even ingaan op de aanwezigheid
van schimmels. Mer de verse humus halen we ook
de in de humus aanwezige schimmels mee in her
terrarium.
Als de humuslaag in een juiste atmosfeer rerechrkomr,
zullen er na verloop van rijd paddesroeien of
zwammen onrsraan in her terrarium. Probeer nier
mer overdreven schoonmaakzucht deze re verwijderen,
omdat her in eerste instamie geen zi n heeft
(de paddesroei is her vruchtlichaam van een schimmel,
die zich al door de gehele laag heeft verspreid)
en in rweede instamie maken de schimmels ee n
belangrijk deel uir van de kringloop in de humuslaag.
Elk organisme is gespecialiseerd in de afbraak
van een bepaalde "afvalsrof". Op andere organismen
hebben ze dan ook weinig of geen negatieve
invloed.
Epipedobntes tricolor. Foro H .W. Komen
Lacerta 60(3) * 2002
90

Mrzntelfn madngascnriensis 111ndrrgascnriensis. Fow H. \X'. Komen
Beplanting
Over beplanting zijn al hele boeken geschreven. Ik
ga daarom nier opnieuw her wiel uirvinden, maar
verwijs naar de betreffende literatuur. Enkele vuistregels
wil ik echter wel aangeven.
~ Hou voor ogen, dar dieren uit b.v. Zuid-Amerika
thuishoren op of bij planren uit Z uid-Amerika.
Probeer dus de planren re vi nden , die thuishoren
bij de d ieren. Een belangrij k hulpmiddel is in dit
geval her boek "The World G uide ro H ouse Planrs"
van Anthony Huxley ( 1983). Oir boek behandeld
veel gangbare kamerplan ten, gerangschikt naar
land van herkomst en biotoop.
* Als her terrarium bestemd is voor grotere boomkikkers
of andere grotere d ieren , planr dan geen
tere orchideetjes of andere kwetsbare planten. Je
kunt ze nog beter weggeven aan iemand, die er
meer plezier aan kan beleven. Va n huis uit is onze
terrariumdieren nooit bijgebrach t dar ze voorzichtig
moeren omgaan met tere plantjes. Dar zullen ze
dan ook nier doen. Een grote boomki kker voelr
zich gelukkig op een groot glad blad, dar zijn
gewich t kan houden. Hij zal dan ook vaak op herzelfde
blad re vinden zijn.
* Hou rekening m et her fei t , dar sommige
(huis) planren giftig kunnen zijn. O ir hoeft geen
gevolgen re hebben voor de dieren d ie er op gaan
zitten, maar her kan wel degelijk kwaad voor d ieren,
die de gewoon re hebben om af en roe een lekker
vers blaadje re willen verorberen.
H iero nder geef ik een beknopte opsomming va n
planten, die voorkomen in het tropisch regenwoud
van Z uid-Amerika en met name in her
Amazonegebied. D eze opsomming komt uit her al
eerder genoemde boek "The Worlel G u ide ro
H ouse Plan rs".
1. Adinntum capi/Lus-veneris ( POLYI'ODIACEAE) -
Venushaar.
Een wereldwijd in tropische en gematigde klimaren
voorkomende varen , d ie een hoogte bereikt
van ± 30 cm. H er is ee n op de bodem groeiende
schaduwplant (5-3% vol zonlich t), die zich thuisvoelt
bij een temp. van 18-24°C.
Lacerta 60(3) "' 200 2
9 1

2. Brunfelsia pauciflora calycina (SOLANACEAE)
Kleine, altijd groene heesterachtige plant die 50-
25% vol zonlicht nodig heeft. Neemt genoegen
met minder warme temperaturen tussen 13-18°C.
In de groeiperiode veel water, in de winterperiode
wat minder water.
3. Caladium hortulanum (ARACEAE) - Is een plant
met decoratief gekleurde, hart- of pijlvormige bladeren.
Is een bodemplant, die graag wat licht ontvangt
(25-50% vol zonlicht) en wat meer warmte
verdraagt (18-24°C). Als de bladeren geel worden.
minder water geven. Hebben behoefte aan een zeer
humeuze voedingsbodem.
4. Calathea (MARANTACEAE) -Nauw verwant aan
de tiengebodenplant. Boderobewonende bladplant
met behoefte aan veel humus, hogere temperatuur
(18-24°C). Ovale bladeren met lange stengels,
groeiend op kruipende wortelstokken. lichte schaduw
(I Oo/o volle zon). Komt voor in nevelwouden.
5. Episcia reptam (GESNERIACEAE)- Bladplant met
kruipende stelen, die opnieuw bewortelen.
Behoefte aan zeer veel humus. Hebben voldoende
licht nodig (lichte schaduw, 1 Oo/o volle zon) en een
warmte van 18-24°C. Heeft behoefte aan veel
water in de groeiperiode en minder in de winterrust.
6. Marantha leuconeura (MARANTHACEAE) -
Tiengeboden-plantje. Laaggroeiende kruipplant.
Komt voornamelijk voor op open plekken in her
regenwoud. Heeft daarom meer behoefte aan licht
(lichte schaduw; 1 Oo/o volle zon). Voornamelijk
verticale stelen met aan her eind horizontale ovale
bladeren. De bladeren zijn mooi gekleurd en vouwen
zich 's nachts dicht.
7. Mimosa pudica (LEGUMINOSAE)- Kleine heester
met samengestelde bladeren en gedoomde stelen.
De bladeren vouwen samen bij aanraking om
beschadiging van grotere omvang re voorkomen.
Na enige tijd hersteld de plant zich weer. Heeft
veel licht nodig (75-60% vol zonlicht) en is een
liefhebber van warmere temperaturen (18-24°C).
8. Neoregelia carolinae (BROMELIACEAE)
Epiphytische rozetplant 0 ± 45 cm. Regelmatig
water geven (soms war uitdrogen). Houdt de rozet
altijd gevuld met water, (niet bij bloemen). Ververs
het water regelmatig. Bodemmengsel van losse bladeren,
grove turf en zand.
9. Peperomia caperata (PIPERACEAE)
Veelvoorkomende bodemplant met groene, hartvormige,
geribbelde bladeren. Valt op door zijn
specifieke bloeiwijze. Voorkeur voor porgrond op
turfbasis. Houdt van warmte (18-24°C) en licht
van 50-25% volle zon. Een goede bodembedekker
op de voorgrond.
10. Ruellia makoyana (ACANTHACEAE)
Kruipplant met fluweelachtige, olijfgroene bladeren
met zilveren nerven en donkerblauw-paarse
onderkant. De stengels kunnen een lengte bereiken
van ± 60 cm. Hij krijgt in het najaar rrompetachrige
rose-rode bloemen aan her eind van de
stengels. Bodem van half potgrond, half turf of
bladmengseL 's Zomers veel, 's winters weinig
water, speciaal als temperatuur onder 15°C zakt.
11. Schlumbergia bridgesii (CACTACEAE)
Epiphytische regenwoud- of lidcactus. Bloeitijd
rond kerst met rose-paarse bloemen aan her eind
van de laatste segmenten. Veel water in de groei- en
bloeitijd, weinig water na de bloei in een periode
van 4 - 6 weken rust, (niet uitdrogen). Bodem
besraar uit turf/grof zand.
12. Stromanthe amabilis (MARANTHACEAE) - Deze
plant groeit meesral op de bodem, maar soms ook
als epiphyr. De bladeren zijn onder grijsachtig en
bovenop een mix van grijs en groen. De rekening
is gestreept vanaf de middennerf naar de bladrand.
Heeft water nodig met een bodem op turfbasis.
Lichte schaduw ( 1 Oo/o vol zonlicht) en temp. van
13- 18°C.
13. Tradescantia blossfeldiana (COMMELINACEAE) -
Bodemplant met een voorkeur voor constante
temperatuur, luchtvochtigheid, gefilterd licht en
bescherming regen klimatologische extremiteiten.
Heeft diepe olijfgroene bladeren met purperen
onderkant en rose bloemen. Er is ook een variegata-variant
met brede, rose en roomkleurige banden
op de bladeren.
Lacerta 60(3) * 2002
92

14. Vriesea splendens (BROMELIACEAE) - Meest
populaire soort van deze familie, bijgenaamd "her
vlammende zwaan". Heeft donkergroene bladeren,
gebandeerd met purperzwarte banden.
Doorsnede van 30-38 cm. De bloemknop heeft de
vorm van een rechtopstaand zwaardblad met helderrode
kleuren. De bloemen zelf zijn diepgeeL
Dit was zo maar een greep uit her eerder genoemde
boek met planten. Ik hoop, dar dit hoofdstuk
een hulp is bij het inrichten van je tropisch regenwoud
terrarium. Her is geenszins volledig, maar
geeft je een aanzet tor mogelijkheden, die je met
eigen fantasie kunt ontwikkelen en verwezenlijken.
Veel succes en bij eventuele praktische probleempjes
kun je altijd vragen bij werkgroepssecrerariaren
of de vraagbaak.
LITERATUUR
HUXLEY, A., 1983. The world guide ro houseplants.
Pilot Producrions Limired, New York.
MÜLLER, M. J ., 1996. Handbuch ausgewählrer
Klimarianen der Erde. Universiteit van Trier.
LEEUW, N. & P. FLOOR, 2000a. Klimaren 2.
Lacerra 59 (I): 17-20.
LEEUW, N. & P. FLOOR, 2000b. Klimaren 3.
Lacerra 59 (2): 43-48.
THE TROPICAL RAlNFOREST TERRARIUM
An artiele in a series concerning climares. Some
aspecrs of rhe rropical rainforesr terrarium are discussed.
Important are light, remperarure, humidiry,
ventilarion, subserare and planting.
Aspecrs of light rhar are of imporrance: number of
hours daylighr, lighr-inrensiry, radiarion-hear,
lighr-colour and power-use. The best lighr-colour
is "cool-whire" (Philips 84), but a combinarion
wirh light especially for plants, for insrance Grolux,
is recommended. The amounr of light depends on
rhe heighr of rhe terrarium and rhe densiry of planting.
Sametimes it is necessary ro apply an extra
light close to the borrom.
The remperarme is depending on rhe srratification
of rhe forese. From which part do rhe animals originate.
There is little variation at rhe bottorn of the
forest and strong variation ar rhe tree-tops.
Most animals have been caughr at open places, for
instanee when a tree has fallen, or near rivers and
streams. When situated at room-temperature, a
terrarium will reach quite easily 25-27°C jusr by
rhe illumination. But rhe subsequent drop in temperarme
at nighr can be too much for our animals.
Some kind of hearing must be provided during the
night, preferably at rhe bottom, which will increase
humidiry. Placing a hearing-device in the terrarium
is nor optimal, due ro danger of short-circuit
and rhe complexiry of removing rhe device when
defect. If possible the room in which the terrarium
is locared should be heared.
Humidiry can be influenced by misting, hearing of
a warer-reservoir (this can be located ourside rhe
terrarium too), a waterfall or stream, or an ultrasound
humidifier.
There should be some ventilation. Most used is
passive venrilarion, wirh venrilarion-openings ar
different levels. Due ro rhe rising of warm air fresh
air enters at rhe lowest opening and warm air leaves
the terrarium at the highest. Of course too
much ventHarion would decrease the temperature
and humidiry too much. In larger terrariums rhe
airflow can be increased with a computer-ventilator.
Of course draft should be avoided.
The campartment of the borrom-subsrrate should
have a good drainage. This can be achieved by
using a layer of hydra-culture granules and covering
rhis wirh a piece of filter mar from a fume
exrracror hood. This in turn can be covered with
potring compost, in which rhe vegeration can be
planted. This camparcment should be located higher
than the applied water-compartment, so that
good drainage is insured. If soil from a namral wet
environment is used, in stead of porring compost,
several life-forms can be introduced, thar enhance
rhe namral processes in rhe borrom. Ir is even possibie
ro introduce fungi and even mushrooms. This
poses no rhrear, for these are only degrading natural
waste producrs. Ir is recommended to use planrs
rhar belong to the region of origin of rhe inhabitants
of the terrarium. The type of planrs should fit
the si ze of rhe ani mals, so don' t u se fragile orchids
for large frogs, but use more sturdy plants. Beware,
some plants are poisonous. Ir is recommended ro
consult HUXLEY ( 1983) for rhe righr choice of
planrs. A list of suggesred planrs is given.
Lacerta 60(3) * 2002
93