You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
eview<br />
104<br />
www.kweekotheek.<strong>nl</strong><br />
LED there be light!<br />
HIGH TECH, HIGH POWER COOL LED UNIT!<br />
Bij het woord kweekotheek.<strong>nl</strong> denk je al gauw aan een<br />
growshop waar alles wat je als kweker nodig hebt te<br />
krijgen –of te lenen ;-) is. Bij de kweekotheek.<strong>nl</strong> aan de<br />
Mr. P.J. Troelstraweg 185 <strong>in</strong> Leeuwarden is dat niet het<br />
geval. Maar maak je, wanneer je kweekt niet ongerust,<br />
want wat ze wél leveren is een product dat onmisbaar<br />
is voor elke liefhebber die selfsupport<strong>in</strong>g is, namelijk<br />
een unieke <strong>in</strong>novatie op het gebied van licht.<br />
DE GLOEILAMP KAN ECHT NIET MEER<br />
Cees Klarenbeek, commercieel directeur en technische<br />
man Ben de Jong (alhoewel, de technische know-how<br />
van Cees mag er ook wezen) zijn experts op het gebied<br />
van verlicht<strong>in</strong>g. Geen sfeerlichtjes voor de gezelligheid<br />
<strong>in</strong> de huiskamer, maar lampen op professioneel<br />
niveau. Ze zijn bijvoorbeeld <strong>in</strong> staat om een grote<br />
kantoorruimte te ontdoen van flikkerende, hoofdpijn<br />
verwekkende TL-armaturen en deze te vervangen door<br />
mensvriendelijk licht, waaronder het net zo makkelijk<br />
werkt als onder zo<strong>nl</strong>icht op een zachte zomerdag.<br />
Cees: “Licht was <strong>in</strong> het verleden meestal een kwestie<br />
van TL en gloeilampen. De laatste jaren is vooral de<br />
gloeilamp op z´n retour. Tegenwoordig is de situatie<br />
dat het meeste rendement hitte is en het m<strong>in</strong>ste lichtopbrengst<br />
achterhaald, zowel uit milieu- als uit technische<br />
overweg<strong>in</strong>gen. Kijk maar naar de progressie van<br />
de spaarlamp. Vroeger waren ze niet om aan te zien,<br />
niet qua licht en evenm<strong>in</strong> qua vormgev<strong>in</strong>g. Tegenwoordig<br />
is de gloeilamp bijna rijp voor het museum,<br />
en de spaarlamp <strong>in</strong>geburgerd. In pr<strong>in</strong>cipe is een gloeilamp,<br />
qua kleurenspectrum niet eens ongeschikt om er<br />
gewassen onder te laten groeien. Alleen is het wel de<br />
meest onrendabele manier die je kunt bedenken en zal<br />
een z<strong>in</strong>nig mens er nooit aan beg<strong>in</strong>nen. Z<strong>in</strong>nige mensen<br />
gebruiken meestal Metal Halide (MH) en Natrium<br />
Sodium Licht. (HPS)” Inderdaad, voor de lezers van dit<br />
blad geen onbekende begrippen.<br />
WINTERBLUES<br />
Over licht zou Cees me nog uren kunnen briefen:<br />
“We leveren ook lampen voor de behandel<strong>in</strong>g van<br />
mensen met de zogenoemde ‘w<strong>in</strong>terblues’, de w<strong>in</strong>terdepressie.<br />
Daar heb je weer licht voor nodig met<br />
een spectrum dat tegen daglicht aanzit, en het moet<br />
voldoen aan een bepaalde <strong>in</strong>tensiteit. Ook <strong>in</strong> die tak<br />
gaan de ontwikkel<strong>in</strong>gen snel. Ach, eige<strong>nl</strong>ijk kunnen<br />
we alle soorten licht leveren. We doen vooral veel <strong>in</strong><br />
de agricultuur. De lichtvraag <strong>in</strong> die branche wordt<br />
steeds breder. De tijd dat er <strong>in</strong> kassen alleen TL was<br />
te zien, is voorbij. Er moet aan eisen worden voldaan.<br />
Warmte afgifte moet laag zijn, de lichtopbrengst<br />
hoog. Uitstral<strong>in</strong>g naar de omgev<strong>in</strong>g moet <strong>in</strong> de hand<br />
gehouden worden. Gewassen vragen soms verschillende<br />
spectra, noem maar op.”<br />
Maar ik kom niet voor de een uiteenzett<strong>in</strong>g over licht<br />
<strong>in</strong> het algemeen, al is die materie (deeltjes of golven<br />
;-) <strong>in</strong>teressant genoeg om een heel nummer van dit<br />
blad mee te vullen. Want wie de rubrieken van onze<br />
eigen Ed en Jorge een beetje volgt -en wie doet dat<br />
niet???- weet dat er altijd problemen opduiken, die<br />
samenhangen met licht. En hoe dat licht het best kan<br />
worden aangepast om een zo hoog mogelijk rendement<br />
te halen. Dat luistert nogal nauw. Een verkeerde<br />
lichtbron of een slechte lamp-opstell<strong>in</strong>g is <strong>in</strong> veel gevallen<br />
de reden van een tegenvallende, of erger: een<br />
mislukte oogst.<br />
DE LED GEEFT LICHT<br />
Omdat ik <strong>in</strong> een agrarisch gebied woon (Harl<strong>in</strong>gen,<br />
de plaats waar ene burgemeester Dickerdack uit zorg<br />
voor een schoon milieu een uiterst dubieuze vuilverbrander<br />
laat bouwen) krijg ik soms een krant onder<br />
ogen waar<strong>in</strong> geen wereld- maar landbouwkundig<br />
nieuws staat. Een paar maanden geleden viel mijn oog<br />
op een artikel over de <strong>in</strong>novatie <strong>in</strong> de kasbouw. Komkommers<br />
en tomaten worden <strong>in</strong> moderne kassen niet<br />
langer gekweekt onder energie versl<strong>in</strong>dende, warmtegenererende<br />
lampen, maar onder grote panelen, volgestouwd<br />
met LED’s. De teneur van het artikel was dat
op die manier het energieverbruik aanmerkelijk daalt,<br />
het rendement stijgt en de licht controle nauwkeuriger<br />
wordt geregeld dan ooit tevoren. Het milieu wordt<br />
daarbij eveneens ontzien, al hou je met grote kassen<br />
natuurlijk altijd last omdat de nacht b<strong>in</strong>nen het glas zo’n<br />
beetje op de dag lijkt.<br />
Maar LED’s, dat zijn toch die kle<strong>in</strong>e rode en blauwe<br />
signaal lichtjes op mijn MP 3 en op mijn audio- <strong>in</strong>stallatie?<br />
“Inderdaad. Tot voor kort werden LED’s alleen<br />
voor dat soort doele<strong>in</strong>den gebruikt. Voor de verlicht<strong>in</strong>g<br />
van je bureau en de hoeken van de kamer gebruikte<br />
je halogeen. Een behoorlijke energieslurper<br />
trouwens, halogeen. Omdat de ontwikkel<strong>in</strong>g van de<br />
LED gelijke tred heeft gehouden met elke ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> de elektronica (wet van Moore: elk jaar verdubbelt<br />
de capaciteit) is de kans nu groot dat je die halogeen<br />
lampen <strong>in</strong>middels hebt verwisseld door een LED die<br />
via de USB aansluit<strong>in</strong>g gevoed wordt. Kortom: de LED<br />
is volwassen geworden.<br />
LED FLOWER GROWLIGHTS<br />
Toeval of niet, maar vlak na dat artikel over LED-verlicht<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> kassen, kwam Cees Klarenbeek opeens <strong>in</strong><br />
beeld. Niet dat hij verantwoordelijk is voor de verlicht<strong>in</strong>g<br />
van die immense kassen, met miljoenen tu<strong>in</strong>bouw<br />
producten. Maar wel omdat hij een uniek product<br />
op de markt brengt dat de potentie <strong>in</strong> zich heeft<br />
om een revolutie op het gebied van thuis kweken te<br />
veroorzaken. Overdreven? Wij denken van niet.<br />
Cees: “Wij brengen de LED flower growlights op de<br />
markt. Dit zijn geen panelen met een grote verzamel<strong>in</strong>g<br />
LED’s zoals je dat <strong>in</strong> veel kassen ziet. Het gaat<br />
hier om compacte “lampen”, vanaf een diameter van<br />
een kle<strong>in</strong>e 30 cm. Je kunt hem hangen waar je wilt,<br />
een karweitje dat <strong>in</strong> geen enkel geval meer dan een<br />
m<strong>in</strong>uut of vijf <strong>in</strong> beslag neemt. (wegnemen gaat nog<br />
sneller, je kunt immers nooit weten... FW.), noem het<br />
plug and play.” Cees laat me de S&B 90 lamp zien.<br />
Hij is net zo groot als de lichtbol <strong>in</strong> een badkamer en<br />
weegt ongeveer hetzelfde, nog geen drie kilo. Het<br />
geheel is mooi rond, netjes afgewerkt. In plaats van<br />
een ouderwetse lichtbol zie ik een soort glazen spiegel,<br />
met kle<strong>in</strong>e bolletjes, fraai <strong>in</strong> een cirkel geplaatst.<br />
Dat zijn de LED’s. Enkele tientallen.<br />
Als Cees me meeneemt naar zijn bedrijfsruimte, waar<br />
het maar iets donkerder is dan <strong>in</strong> het lichte kantoor<br />
en de LED’s aanzet, ben ik perplex. Een fel, bijna purperen<br />
schijnsel doet het daglicht verbleken en m<strong>in</strong>uten<br />
na de demonstratie, ijlt het nog groen na op<br />
mijn netvlies.<br />
WAT HEB GEZIEN?<br />
Cees: “Een lichtbron die maar 90 watt vermogen kost.<br />
M<strong>in</strong>der dus, dan een beetje gloeilamp. Maar die wel<br />
net zoveel licht afgeeft als een HPS lamp van 400 watt.<br />
De LED’s geven een lichtspectrum af dat is afgestemd<br />
op de fotosynthese en bruikbaar is <strong>in</strong> elk stadium, dus<br />
zowel tijdens de groei als de bloei van<br />
een plant. De <strong>in</strong>gebouwde ventilator<br />
zorgt ervoor dat de LED’s op die temperatuur<br />
blijven, zodat ze hun hoogste<br />
rendement blijven afgeven. Het geheel<br />
wordt niet warmer dan 32 graden. Dus<br />
kun je hem vlak boven een plant hangen<br />
zonder dat de bovenkant verbrandt.”<br />
ONZE DOELGROEP<br />
Wat betekent dat voor onze lezers, vraag<br />
ik aan Cees. Die antwoordt diplomatiek<br />
dat het best eens zou kunnen zijn dat<br />
‘onze doelgroep’ tomaten kweekt en<br />
zijn Led flower growlights daar heel<br />
geschikt voor zijn. Dus vul ik het zelf<br />
maar even <strong>in</strong>. Met deze verlicht<strong>in</strong>g kun<br />
je ongeveer een vierkante meter heel<br />
adequaat en heel erg veilig verlichten. Je hebt geen dure leid<strong>in</strong>gen en schakelkasten<br />
nodig, en omdat er nauwelijks warmte wordt gegenereerd, is de brandveiligheid, bij<br />
andere verlicht<strong>in</strong>g altijd een heikel punt, iets waar je je volstrekt niet druk om hoeft te<br />
maken. Je doet jezelf en het energiebedrijf een groot plezier want energie-zu<strong>in</strong>igheid is<br />
een groot goed...90 watt versus 400 watt!!! Bang dat de sneeuw <strong>in</strong> de w<strong>in</strong>ter nou net<br />
op jouw dak smelt, hoef je niet te wezen. Cees :”Er is mij verteld dat er opbrengsten<br />
zijn gehaald van 600 gram per vierkante meter. Zelf ga ik ervan uit dat 400 gram zeker<br />
haalbaar moet zijn. En bedenk: je hebt controle over het hele traject, van het zaadje,<br />
tot en met de oogst.”<br />
Mocht je denken dat wat hierboven staat overdreven is: niets is m<strong>in</strong>der waar. Ik heb de<br />
brandende Led flower growlight zelf vast gehouden… Geen spoortje hitte gevoeld. De<br />
gedachte die bij me op kwam: als ik niet eens wat voel van het equivalent van 400 watt<br />
HPS, hoe zou iemand anders dit dan ooit kunnen opsporen, wanneer ik dat boven een<br />
eigen kweek zou hangen. Zelfs een aquarium neemt meer stroom...<br />
ZIEN IS GELOVEN<br />
Ik heb de LED’s <strong>in</strong> actie gezien. En ik ben<br />
ervan overtuigd dat, met het repressieve<br />
beleid ten aanzien van cannabis, een grote<br />
toekomst voor deze <strong>in</strong>novatie is weggelegd.<br />
Bij een toleranter beleid trouwens ook, want<br />
stroomkosten zijn vaak de bottleneck om je<br />
eigen kweek te beg<strong>in</strong>nen. De andere voordelen<br />
liegen er evenm<strong>in</strong> om, maar we kunnen<br />
ons voorstellen dat je meer wilt weten<br />
om zelf overtuigd te raken. Dat kan door te<br />
kijken op de site: www.kweekotheek.<strong>nl</strong><br />
Ook kun je met Cees een afspraak maken <strong>in</strong><br />
zijn bedrijfsruimte aan de Mr. P.J. Troelstraweg<br />
185 E <strong>in</strong> Leeuwarden, postcode 8919 AB,<br />
tel.: 058-2150742. Je kunt ook een fax sturen naar nr: 084-7321908 of mailen naar<br />
<strong>in</strong>fo@kweekotheek.<strong>nl</strong><br />
De kweekotheek is gevestigd aan een zijweggetje van de weg richt<strong>in</strong>g Stiens. Misschien<br />
even zoeken, maar het is vlak bij de vliegbasis, dus als je gebrul van F 16 toestellen<br />
hoort, dan ben je <strong>in</strong> de buurt. Je kunt er overigens ook terecht voor alle andere lampen<br />
die nodig zijn voor groei en bloei.<br />
Feije Wier<strong>in</strong>ga<br />
review<br />
105