Wiesje Donkel - Doopsgezinde Gemeente Alkmaar

Uit: Op Weg – Pinkster 2011, 41e jaargang, nr 5
Wiesje Donkel (1925-2011) – Vredesduif en fakkeldraagster
Het bericht kwam onverwacht: Wies Donkel overleden. Dood, Wies - dat kan niet waar zijn!
Verbijstering: ik zou nog eens langs gaan, bellen... Te laat, want op 7 mei j.l., op weg naar Pinksteren,
ontviel mij de trouwe vriendin van lang geleden. Ze had weliswaar een broze gezondheid en ja, ze was
85; maar als ze viel (en dat gebeurde nog wel eens) krabbelde ze altijd weer op. Doopsgezind Haarlem
zal haar missen want, aldus de tekst op de rouwkaart, ze was de verpersoonlijking van de doperse
weerloosheid en de spil van de gemeente. Vijf dagen later ging ik naar de dankdienst voor haar leven;
ook ik had daar alle reden toe.
Hoe lang kende ik Catharina Louise Donkel eigenlijk? Mijn gedachten gingen terug naar een wereld
die ik al een beetje vergeten was: die van het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog. Een mager,
levendig meisje van een jaar of achttien met diepblauwe ogen zit aan tafel bij de familie waar ons
gezin tijdelijk is ingekwartierd. 'Wiesje Donkel', stelt ze zich voor. We praten over koetjes en kalfjes:
jongeren onder elkaar. Maar ik heb al snel in de gaten dat ze een principiele meid is. Net als de vrouw
des huizes, Maartje Baarslag, is ze doopsgezind en daarbij een echte vredesduif. Moeilijk hoor, zo'n
houding in oorlogstijd. Niet voor Wies; zij leefde immers uit de hoop - alles zou ten goede keren; je
kon haar een echte navolgster van Christus noemen. Maar je paste wel op want ze hield niet van
overdreven gedoe. “Je bent toch gedoopt; nou, dan weet je wat je te doen staat”, zou ze half
mopperend hebben gezegd.
Weeshuis
Wies hoorde tot de mensen die zich van meet af aan inzetten voor hun Doopsgezinde kerk. Wij
jongeren keken tegen hen op, ik had vooral respect voor Wies Donkel, ze kon rake dingen zeggen.
Toch bleef ze bescheiden, ze bezat een uitgesproken dienend karakter. Had haar moeizame start in dit
ondermaanse daar mee te maken? Ze werd op 29 december 1925 geboren als kind van een
alleenstaande moeder; belandde in het Doopsgezind Weeshuis in Haarlem en bezocht daar ook de
Doopsgezinde school. Haar verhalen over die periode waren positief; in de kleine gemeenschap van
wezen ging het gemoedelijk toe en slimme Wiesje mocht naar het Stedelijk Gymnasium.
Verdere studie zat er niet in; dat was een tegenvaller want dolgraag wilde ze theologie studeren. Ds
Alle Hoekema, oud-voorganger van de Haarlemse Doopsgezinde gemeente, bracht in zijn
afscheidswoord die hartewens in herinnering. “Misschien is het goed dat ze geen dominee is
geworden”, zei hij, “ze was een perfectionist en zou het zwaar hebben gehad in dit beroep.” Wies
kreeg een baan bij de kinderrechter; ook dat werk had haar volle aandacht en ze kon er veel warmte
en bemoediging in kwijt.
Stimulans
Voor mij bleek Wiesje Donkel een enorme stimulans. Ik kwam uit een a-religieus nest maar had wel
meegekregen dat je medemens het waard is om voor hem of haar te knokken. Wies zette bij dit
uitgangspunt een p.s.: ”Knokken in de stijl van Jezus; die is meer dan een interessante man uit een
mooi, oud verhaal. Zijn wapen is liefde. En hij leeft, hoor”. Ze wilde best uitleggen hoe ze daar achter
was gekomen. Dit alles ging door mijn hoofd toen de dragers zr. Wies de Grote Vermaning
binnendroegen; de zon viel door de ramen, een soort van troost voor de velen die verzameld waren
om afscheid te nemen. “Licht dat ons aanstoot in de morgen”, zongen wij - was Wiesje voor mij ook
niet zo'n licht geweest? Ze had op een bloknootvelletje een paar uitvaart-suggesties gedaan; een ervan
was 1 Kor.3:11. Precies de woorden die Menno Simons eens tot lijfspreuk maakte: “Want niemand
kan een ander fundament leggen dan er al ligt - Jezus Christus zelf.” Ook psalm 85 bleek voor zr
Donkel favoriet: '”Het recht gaat voor God uit”, luidt een van de laatste regels. Wies zou die kunnen
hebben geschreven!

Cor Inja
In de regio werd ze bekend om haar pacifisme; ze las er over, sprak erover en was een grote fan van
Cor Inja. Toch kon je haar geen activist noemen, ze stelde zich altijd terughoudend op. Meer als
werker op de achtergrond. Dienares van de ware vrede, die van de Man van Nazareth... en ze had een
woord voor de wereld. Het klinkt allemaal erg serieus; en Wies Donkel was een serieus type maar bij
tijden heel vrolijk en gezellig, ook toen een ernstige vorm van botontkalking haar parten ging spelen.
Klagen lag niet in haar aard; paste ook niet bij haar hoopvolle overtuiging dat het allemaal ooit
mooier en beter want vrediger zou worden. Nooit een woord van afkeuring voor mensen die wel heel
erg voor zichzelf leefden. Ieder had volgens Wies een eigen verantwoordelijkheid. Wel vond ze het
sneu dat zovelen de smalle weg links lieten liggen. Het uitzicht dat ze dan misten!
Heilige Geest
“Ik zal u onderwijzen en u leeren van den weg die gij gaan zult”, luidt de tekst op een kaartje in het
Nieuwe Testamentje dat ik kreeg toen ik 10 was. Psalm 32, vers 8; de auteur had gelijk. De Heilige
Geest heeft Wies Donkel gebruikt om mijn ogen te laten wennen aan het schijnsel van Pinksteren. Er
zullen meer lichtjes volgen want we zijn met meer mensen op de goede weg.
Toch wil ik vandaag de aandacht vragen voor de fakkeldraagster uit de Spaarnestad. Ze had het over
werken aan de wereld en ik dacht: “Laat ik het eens wagen met die geheimzinnige Geest.” Ik kan er
wel niet helemaal bij met mijn verstand maar ik snap dat hij ons terugstuurt naar de wereld. Naar de
mensen om mij heen. Bij monde van Jezus en aangestuurd door die wonderlijke afwezige die wij
„God‟ plegen te noemen. Iets voor een ander te kunnen doen, maakt gelukkig. Daarbij: wie anderen
helpt, ontvangt zelf ook hulp. Voor Wies betekende het dat ze jarenlang werd ondersteund door twee
buurvrouwen zodat ze in haar flat kon blijven wonen. Een bejaardenhuis, daar moest ze niet aan
denken!
Na de dienst, aan de koffie bij „Jansje‟ - de „Doopsgezinde‟ winkel annex lunchroom in de Grote
Houtstraat - valt mij in hoe vrolijk ze kon zijn en hoe belangstellend. Ze trouwde niet maar hield de
gezinssituatie van al haar vrienden en kennissen goed bij. Zij leek genoeg te hebben aan de kerk. De
Haarlemse Vermaning werd meer en meer haar echte thuis. Wanneer ik er eens een keer binnenstapte
- vol nostalgie, want ik heb er de nodige voetstappen liggen en ben er zowel gedoopt als getrouwd -
liep ik bijna altijd Wiesje Donkel tegen het lijf. Spil van haar gemeente, dat was ze, tot de 7de mei van
dit jaar. Op de 12de werd ze uit de kerk gedragen. “Ík voel de winden Gods vandaag”, zongen de
aanwezigen: het is een lied dat troost en moed geeft. Wat mij opviel: bijna iedereen kende de tekst uit
het hoofd, en dat kwam de expressie zeer ten goede. Ook een echt Pinksterlied, trouwens . . .
Jeanne Kleijn – Seijffer