Het Topstukkendecreet - Kunsten en Erfgoed

(Het Stadsmus, Hasselt), (Foto: Hugo Maertens)
IN WELKE MATE
WORDT MIJN
PRIVACY ALS
EIGENAAR
BESCHERMD?
(Groeningemuseum), © Lukas Art
in Flanders vzw (foto: Hugo Maertens)
Het Topstukkendecreet verplicht de
overheid en haar medewerkers tot
discretie: de bewaarplaats van het
stuk en de identiteit van de privéeigenaar/bezitter/houder
worden
niet publiek bekend gemaakt.
Zo worden bij publicatie van de
lijst in het Belgisch Staatsblad
de eigendomssituatie en de
bewaarplaats van voorwerpen
of verzamelingen in privébezit
niet vermeld. Hiervoor geldt één
uitzondering: mits het uitdrukkelijk
akkoord van de eigenaar kan de
bewaarplaats van de voorwerpen wel
bekend worden gemaakt.
Overtredingen op deze geheimhoudingsplicht
zijn strafbaar.
MEER
INFORMATIE?
(collectie
Gasthuiszusters OLV- Waver, Stedelijke Musea
Mechelen), © IKA Mechelen
Meer informatie over het
Topstukkendecreet vindt u op
www.topstukken.be
U kan voor meer informatie en
toelichting ook steeds contact
opnemen met het agentschap
Kunsten en Erfgoed van de
Vlaamse overheid:
Ingrid Depoorter
02 553 68 51
ingrid.depoorter@cjsm.
vlaanderen.be
Hans Feys
02 553 68 26
hans.feys@cjsm.vlaanderen.be
Briefwisseling kan u richten aan:
Kunsten en Erfgoed
Marina Laureys,
afdelingshoofd Erfgoed
Arenbergstraat 9, 1000 BRUSSEL
www.kunstenenerfgoed.be
Verantwoordelijke uitgever: Jos VAN RILLAER, Arenbergstraat 9, 1000 BRUSSEL Catapult De H. Barbara, Jan VAN EYCK (KMSKA), © Lukas Art in Flanders vzw (foto: Hugo Maertens)
HET
het
TOPSTUKKEN-
topstukkendecreet
DECREET
REIKWIJDTE EN GEVOLGEN

HET het
TOPSTUKKENdecreet
DECREET
topstukken-
WAT ZIJN
TOPSTUKKEN?
WELKE CULTUURGOEDEREN WORDEN IN DE
TOPSTUKKENLIJST OPGENOMEN?
HOE WORDT DE
TOPSTUKKENLIJST
OPGESTELD?
HOE KAN IK
WETEN OF EEN
CULTUURGOED
EEN TOPSTUK IS?
OM WELKE BESCHERMINGS-
MAATREGELEN GAAT HET?
Fontein der geknielden, Georges MINNE
(Museum voor Schone Kunsten Gent), © Lukas
Art in Flanders vzw (foto: Hugo Maertens)
Stampe en Vertongen, SV-4A OO-GWC,
serienummer 1 (Foto: Adriaan Linters)
Stoomlocomotief voor smalspoor
(Foto: Jason Van Landschoot)
Josse LIEFERINX
(KMSKA), © Lukas Art in Flanders vzw
(foto: Hugo Maertens)
(Eigendom van de Koninklijke
maatschappij voor Dierkunde, in bewaring bij
de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience,
Antwerpen)
(Universiteitsbibliotheek, Gent)
(Maagdenhuismuseum, OCMW
Antwerpen), © K.I.K. Brussel
Deze folder wil (potentiële)
eigenaars van kunstwerken
en andere cultuurgoederen
die op de Topstukkenlijst
staan, informeren over de
reikwijdte en gevolgen van
het Topstukkendecreet van de
Vlaamse overheid.
Het Topstukkendecreet
(24 januari 2003) regelt
de bescherming van het
roerend cultureel erfgoed
van uitzonderlijk belang in
Vlaanderen.
Op welke cultuurgoederen is
het decreet van toepassing?
Wat zijn de gevolgen van een
bescherming?
Welke zijn mijn verplichtingen
en rechten als eigenaar,
bezitter of houder van een
dergelijk cultuurgoed?
Hoe werkt het decreet?
Waar kan ik terecht voor meer
informatie?
Onder Topstukken verstaan
we cultuurgoederen die op de
Topstukkenlijst staan.
De term cultuurgoed heeft een heel
brede betekenis. Naast kunstwerken
gaat het om archeologische objecten,
resten van monumenten, archieven,
textiel, boeken, manuscripten, oude
machines, ...
De Vlaamse overheid beschermt op
basis van het Topstukkendecreet
cultuurgoederen die waardevol of
belangrijk zijn voor de Vlaamse
Gemeenschap.
De Topstukkenlijst
Het Topstukkendecreet verplicht de
Vlaamse Regering tot het opstellen
van een (beperkte) lijst van
cultuurgoederen en verzamelingen
die omwille van hun bijzondere
betekenis op archeologisch,
historisch, cultuurhistorisch, artistiek
of wetenschappelijk vlak voor de
Vlaamse Gemeenschap behouden
dienen te worden.
In de Topstukkenlijst worden de
cultuurgoederen (zowel voorwerpen
als verzamelingen) opgenomen
omwille van hun archeologische,
historische, cultuurhistorische,
artistieke of wetenschappelijke
betekenis voor de Vlaamse
Gemeenschap.
Het gaat om cultuurgoederen die
voor de Vlaamse Gemeenschap als
zeldzaam en onmisbaar worden
beschouwd.
Zeldzaam betekent dat er zich
weinig andere gelijke of gelijksoortige
voorwerpen of verzamelingen
in dezelfde staat in Vlaanderen
bevinden.
Onmisbaar betekent dat het
voorwerp of de verzamelingen
minstens één van de volgende vier
eigenschappen bezit:
- een bijzondere waarde voor het
collectieve geheugen
- een schakelfunctie
- een ijkwaarde
- een bijzondere artistieke waarde.
De bijzondere waarde voor het
collectieve geheugen houdt in dat
het voorwerp of de verzameling
een duidelijke herinnering is
aan onder meer personen,
instellingen, gebeurtenissen of
tradities die belangrijk zijn voor
de cultuur, de geschiedenis of
de wetenschapsbeoefening in
Vlaanderen.
De schakelfunctie betekent dat
het voorwerp of de verzameling
een relevante schakel vormt in
een ontwikkeling die belangrijk
is voor de evolutie van de kunst,
de cultuurgeschiedenis, de
archeologie, de geschiedenis of de
wetenschapsbeoefening.
IJkwaarde houdt in dat het voorwerp
of de verzameling een belangrijke
bijdrage vormt in het onderzoek of
de kennis van andere belangrijke
voorwerpen in de kunst, de cultuur,
de archeologie, de geschiedenis of de
wetenschap.
Bijzondere artistieke waarde
duidt op het artistieke belang van
het voorwerp of de verzameling
in vergelijking met de gekende
kunstproductie.
De Topstukkenlijst wordt door de
minister opgesteld, op basis van de
adviezen van een gespecialiseerde
commissie (de Topstukkenraad)
waarin niet alleen mensen uit
erfgoedinstellingen maar ook
verzamelaars en de kunsthandel
vertegenwoordigd zijn.
Zij beoordelen in welke mate
een cultuurgoed zeldzaam en
onmisbaar is.
De plaatsing van een cultuurgoed op
de Topstukkenlijst gebeurt in twee
stappen.
De eerste stap is de voorlopige
opname van het cultuurgoed op de
lijst. De rechthebbenden worden, zo
mogelijk, rechtstreeks hiervan op de
hoogte gebracht. De beslissing wordt
tevens in het Belgisch Staatsblad
gepubliceerd.
Na overweging van de eventuele
reacties en opmerkingen van de
rechthebbenden, besluit de minister
van cultuur om het cultuurgoed
te nemen. De minister meldt deze
beslissing aan de rechthebbenden
en zorgt tevens voor de publicatie
van deze beslissing in het Belgisch
Staatsblad.
Alleen de cultuurgoederen die in de
Topstukkenlijst werden opgenomen,
vallen onder de bescherming van het
Topstukkendecreet.
Een plaatsing op de Topstukkenlijst
wordt per brief gemeld aan de
eigenaar/bezitter/houder van het
cultuurgoed, zo die bij de overheid
bekend is.
Een beslissing tot opname van een
cultuurgoed in de Topstukkenlijst
wordt gepubliceerd in het Belgisch
Staatsblad.
Het agentschap Kunsten en Erfgoed
toont de Topstukkenlijst op de
website
www.topstukken.be
Dankzij de bescherming als Topstuk
kunnen eigenaars deskundig advies
inwinnen voor het in goede staat
bewaren van hun Topstuk.
Fysische ingrepen op een
beschermd voorwerp
Voor dergelijke ingrepen op het
beschermd object zelf is een
voorafgaande toelating vereist
vanwege de Vlaamse overheid.
Indien het om een restauratieve
ingreep gaat, dan is deze ingreep
subsidieerbaar tot een maximum
van 80% van de kosten.
Uitvoer
Wilt u een Topstuk buiten
Vlaanderen brengen, dan dient
u daartoe voorafgaandelijk een
toelating te vragen aan de Vlaamse
overheid. Deze toelating wordt op
eenvoudig verzoek afgeleverd. Gaat
kan de Vlaamse overheid die uitvoer
weigeren op voorwaarde dat zij zich
engageert om het Topstuk van de
eigenaar over te kopen tegen de
internationale marktwaarde van
het object. Als eigenaar kan u nooit
verplicht worden tot een verkoop
tegen uw wil.
Melding bescherming bij
eigendomsoverdracht
Bij eigendomsoverdracht dient
u aan de koper te melden dat
het om een cultuurgoed gaat dat
opgenomen is in de Topstukkenlijst
van de Vlaamse Gemeenschap en
als dusdanig onder de bescherming
van het Topstukkendecreet valt.
De beschermingsmaatregelen
van het Topstukkendecreet gaan
onmiddellijk in na de kennisname
van de aanschrijving en erga
omnes vanaf de publicatie in
het Belgisch Staatsblad van de
beslissing tot opname in de lijst.