WrqqZJ

Verleidend onderwijs
onderzoek
DE SLEUTEL NAAR SUCCES

Congresorganisatie
De Onderwijs Research Dagen 2015 worden georganiseerd door het ICLON, in samenwerking met de
Faculteit Sociale Wetenschappen (FSW) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), onder auspiciën
van de Vereniging voor Onderwijs Research (VOR) en het Vlaams Forum voor Onderwijsonderzoek (VFO).
Congrescommissie
• Jan van Driel (ICLON, voorzitter)
• Paul van den Broek (FSW)
• Friedo Dekker (LUMC)
• Wilfried Admiraal (ICLON)
• Jacobiene Meirink (ICLON)
Themacoördinatoren
• Daniella Michiels van Kessenich (ICLON)
• Machteld Reuser (ICLON)
• Ben Smit (ICLON)
• Marjan Voorkamp (ICLON)
Bedrijfsopleidingen, Beroepsonderwijs en Vakmanschap
ICT
Ben Smit Universiteit Leiden Peter de Jong LUMC
David Gijbels Universiteit Antwerpen Karel Kreijns Open Universiteit
Louise van de Venne Universiteit Utrecht Jo Tondeur Universiteit Gent
Renate Wesselink Wageningen UR Noortje Janssen Universiteit Twente
Yvette Baggen Wageningen UR Leraar en Lerarenopleiding
Margriet van de Sluis Inspectie van het Onderwijs Jacobiene Meirink Universiteit Leiden
Beleid en Organisatie Joost Janssen- in de Wal Open Universiteit
Ton Kallenberg Universiteit Leiden Perry den Brok TU Eindhoven
Marjan Vermeulen KPC Groep Ruben Vanderlinde Universiteit Gent
Daniel van Amersfoort Open Universiteit Rosanne Zwart Universiteit Utrecht
Melissa Tuytens Universiteit Gent Nadine Engels Vrije Universiteit Brussel
Curriculum
Leren en Instructie
Jan van Driel Universiteit Leiden Nadira Saab Universiteit Leiden
Nienke Nieveen SLO Fien De Paepe Katholieke Universiteit Leuven
André Mottart Universiteit Gent Lindy Wijsman Universiteit Leiden
Harrie Eijkelhof Universiteit Utrecht Koen Lombaerts Vrije Universiteit Brussel
Mirjam de Bruijne Universiteit Leiden / CED Groep Harm Biemans Wageningen UR
Domein-Specifieke Aspecten van Onderwijs
Methodologie en Evaluatie
Fred Janssen Universiteit Leiden Dineke Tigelaar Universiteit Leiden
Wim van Dooren Katholieke Universiteit Leuven Rianne Janssen Katholieke Universiteit Leuven
Annelotte Lammers Rijksuniversiteit Groningen Anja Boevé Rijksuniversiteit Groningen
Marc de Vries TU Delft Sven De Maeyer Universiteit Antwerpen
Hoger Onderwijs Bernard Veldkamp Universiteit Twente
Roeland van der Rijst Universiteit Leiden Onderwijs en Samenleving
Ellen Jansen Rijksuniversiteit Groningen Wilfried Admiraal Universiteit Leiden
Vincent Donche Universiteit Antwerpen Ides Nicaise Katholieke Universiteit Leuven
Sarah Doumen Universiteit Hasselt Marloes Hendrickx Universiteit Utrecht
Annedien Pullen VU Amsterdam Marc Vermeulen Universiteit van Tilburg
Congressecretariaat
Leids Congres Bureau
2

Welkom bij de ORD 2015 in Leiden!
Als voorzitter van de organisatiecommissie heet ik u van harte welkom bij de 42ste Onderwijs Research
Dagen. Zoals ieder jaar zullen honderden onderwijsonderzoekers uit Nederland en Vlaanderen hun
meest recente bevindingen rapporteren en met elkaar bespreken in keynotes, papersessies, symposia,
gestructureerde posterpresentaties en rondetafelgesprekken. Het thema van dit jaar ’Verleidend
onderwijsonderzoek: de sleutel naar succes’ staat voor het streven om onderwijs en onderzoek
met elkaar te verbinden door hoogwaardig, spannend en relevant onderzoek te doen en het onderwijs
verder te ontwikkelen op basis van dit onderzoek.
Alle informatie over het programma, inclusief de samenvattingen van de presentaties, is te vinden op
de website (www.ord2015.nl) en via de app van Conference4me. In dit programmaboekje vindt u een
handzaam overzicht van de titels en auteurs van alle presentaties. Van de keynotes is bovendien een
korte beschrijving opgenomen. Daarnaast bevat dit boekje informatie over enkele praktische zaken,
zoals plattegronden, en over de evenementen die het inhoudelijke programma aanvullen, met name de
receptie op het stadhuis van Leiden (woensdagavond) en het conferentiediner in de Faculty Club van de
Leidse Universiteit (donderdagavond). Aansluitend op het conferentiediner vindt op dezelfde locatie een
feest plaats. Dit feest is samen met het VPO georganiseerd en valt zodoende samen met de traditionele
VPO-borrel.
Namens de organisatiecommissie wens ik u aangename en succesvolle Onderwijs Research Dagen!
Prof. dr. Jan van Driel
Voorzitter organisatiecommissie ORD 2015
3

Praktische zaken
Locaties
De ORD2015 wordt gehouden in het Pieter de la Court (PdlC) gebouw (Faculteit der Sociale
Wetenschappen) van de Universiteit Leiden. Voor drie plenaire sessies (Opening/Keynote 1 en
twee van de parallelle keynotes op donderdag en vrijdag) wordt daarnaast gebruik gemaakt
van de Burumazaal van het LUMC (Onderwijsgebouw/Gebouw 3).
De locaties bevinden zich op ca. 5 minuten loopafstand van elkaar. Bij een wisseling van locaties zal
ORD-crew aanwezig zijn om u naar de juiste plek te verwijzen. Zie ook de plattegronden achter in dit
boekje (pagina 25).
Registreren
Op woensdag is registeren mogelijk vanaf 12.00 uur tot 13.30 uur in de centrale hal van het PdlCgebouw.
De registratiebalie zal gedurende het gehele congres bemand zijn.
Bagage en garderobe
Garderoberekken vindt u in de centrale hal van het PdlC-gebouw. Bagage die u niet met u mee wilt
dragen, kunt u kwijt in een – onbewaakte – ruimte op de begane grond: de zaal 0A28 (voorbij de
glazen lift en dan linksaf de gang in).
Zaalcapaciteit
De zalen die worden gebruikt hebben een maximum capaciteit. Vanwege brandweervoorschriften mag
deze niet overschreden worden. Zorgt u er daarom voor dat u op tijd aanwezig bent om de gewenste
sessie bij te wonen. Wij vragen hiervoor uw begrip.
Wifi
Draadloze verbinding is mogelijk via:
1. Eduroam (op beide congreslocaties)
2. Gebruik als gast
- PdlC-gebouw:
• Kies voor het Wifi-netwerk ’Leiden University’
• Start uw internetbrowser: u zult na enige tijd doorgestuurd worden naar de inlogpagina
• Kies voor de 2e optie: ‘ik ben een gast met een activatiecode’
• Vul bij het veld ‘activatiecode’ de code in die op uw congresbadge staat
- LUMC (Onderwijsgebouw): zoek naar netwerk LUMCgast. Selecteer dit netwerk. Start uw
internetbrowser, u ziet vervolgens een beginscherm verschijnen met daarop ‘Quarantainenet’.
Onderaan het bericht dient u ‘akkoord’ aan te vinken en daarna op ‘OK’ te drukken. Binnen enkele
minuten heeft u toegang tot internet.
4

Twitter
Kom in contact met anderen: laat wat van u horen via Twitter en ontdek wat er speelt. Volg @ord2015,
of gebruik #ord2015 in uw eigen tweets.
App
De applicatie ‘Conference4me’, beschikbaar voor iOS, Android en WindowsPhone, ondersteunt u tijdens
de ORD 2015. Via de app kunt u het congresprogramma bekijken, uw eigen agenda samenstellen en
informatie vinden over de presentaties. De app is verkrijgbaar via de verschillende app- stores. Meer
informatie over de app zelf, is te vinden op www.conference4me.eu/download.
ORD-crew
Tijdens de ORD2015 lopen ORD-medewerkers rond die u kunnen helpen en verwijzen.
Zij zijn herkenbaar aan de witte T-shirts met het ORD2015 logo. Stelt u hen gerust een vraag,
zij zijn er om u te helpen. Uiteraard kunt u zich ook te allen tijde wenden tot de registratiebalie in de
hal van het PdlC-gebouw.
Receptie Gemeente Leiden
Op woensdag 17 juni vindt er een receptie plaats in het Stadhuis, gelegen in het centrum van Leiden
(Breestraat). Deze receptie wordt u aangeboden door de Gemeente Leiden. Kijk op de plattegrond
(pagina 25) voor de looproute vanaf het LUMC/PdlC-gebouw naar de Breestraat.
Congresdiner
Het congresdiner wordt gehouden in de Faculty Club (Rapenburg 73), een ontmoetingsplaats voor
de universitaire gemeenschap van de Universiteit Leiden. Toegang tot het diner is op basis van uw
dinervoucher. Kijk op de plattegrond (pagina 25) voor de looproute vanaf het LUMC/PdlC-gebouw naar
het Rapenburg.
Feest / VPO-borrel
Op donderdag 18 juni zal aansluitend aan het congresdiner in de Faculty Club het feest / VPO-borrel
plaatsvinden. Toegang tot het feest is op vertoon van uw ORD-badge vrij toegankelijk voor alle ORDdeelnemers.
De eerste twee consumpties worden u aangeboden door de organisatie.
5

Programma
Woensdag 17 juni 2015
10.00 – 13.00 uur Pre-conference voor Promovendi
12.00 – 13.30 uur Ontvangst en registratie Ingang
13.30 – 15.00 uur Parallel 1 Subzalen
15.00 – 15.30 uur Pauze, verplaatsen naar LUMC Centrale hal
15.30 – 17.00 uur Opening LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
Prijsuitreikingen
Keynote: Marilyn Cochran-Smith
17.30 – 19.00 uur Receptie Gemeente Leiden Stadhuis, Burgerzaal
Donderdag 18 juni 2015
09.00 – 10.00 uur Keynotes:
Jean-Francois Rouet
Zaal SC01
Bas Haring
LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
10.00 – 10.30 uur Pauze Centrale hal
10.30 – 12.00 uur Parallel 2 Subzalen
12.00 – 13.00 uur Lunch Restaurant
12.00 – 13.00 uur VOR ledenvergadering (incl. lunch) Zaal 5A29
VFO ledenvergadering (incl. lunch)
Zaal 5B16
13.00 – 14.30 uur Parallel 3 Subzalen
14.30 – 14.45 uur Pauze Bij de subzalen
14.45 – 16.15 uur Parallel 4 Subzalen
16.15 – 16.45 uur Pauze Bij de subzalen
16.45 – 18.15 uur Parallel 5 Subzalen
19.00 – 21.00 uur Congresdiner Faculty Club
21.00 – 00.00 uur Feest / VPO-borrel Faculty CLub
Vrijdag 19 juni 2015
09.00 – 10.00 uur Keynotes:
Janke Cohen-Schotanus
LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
Pierre Dillenbourg
Zaal SC01
10.00 – 10.30 uur Pauze Centrale hal
10.30 – 12.00 uur Parallel 6 Subzalen
12.00 – 13.00 uur Lunch Restaurant
13.00 – 14.30 uur Parallel 7 Subzalen
14.30 – 15.30 uur Afsluitend drankje Café
6

Keynotes
Marilyn Cochran-Smith
Boston College, Lynch School of Education, USA
Woensdag 17 juni, 16.00 – 17.00 uur - LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
Research on Teacher Preparation: Mapping the Territory
In the global knowledge society, there are unprecedented and very high expectations for teacher and student
performance, and there is a strong emphasis on ensuring that all students develop 21st skills that will
prepare them to take up challenges that are yet to be determined. These new expectations for teachers are
occurring in the context of major demographic changes that have drastically increased the ethnic, linguistic
and socioeconomic diversity of the school student population and also increased recognition of the challenges
posed by diversity. How has teacher education research responded to these challenges? What lines of research
have developed and what new lines are needed? What is the relationship of major research practices in teacher
preparation and social, economic and institutional power? This keynote will address these and other key
questions regarding the complex field of research on teacher preparation by mapping its major territories and
highlighting international exemplars that illustrate trends and issues. The analysis is guided by a theoretical
framework that conceptualizes research on teacher preparation as historically-situated social practice, a process
wherein differently-positioned researchers with diverse aims and objectives engage in multiple configurations of
research practices, which emerge from and are located within complex social, historical and political contexts.
Jean-François Rouet
University of Poitiers – National Center for Scientific Research Poitiers, France
Donderdag 18 juni, 09.00 – 10.00 uur – zaal SC01
Learning from rich information environments: What skills do students need?
Web sites, forums and other Internet-based information resources are being increasingly used as part of
educational processes. Until recently, educational research has mostly focused on the expected benefits of these
new resources for educational outcomes. However, recent research suggests that the productive use of rich
information resources requires a set of new skills that many students do not learn from mere exposure to digital
technology. Among these new information skills are those related to the search, evaluation, and integration
of information from multiple, heterogeneous, and possibly conflicting sources. In this presentation I introduce
a comprehensive framework to describe the skills involved in the independent use of complex information,
and present results from studies illustrating the challenges that teenage students face when interacting with
complex information systems. Some of these challenges may be partly overcome through targeted educational
interventions, focusing on (a) students’ construction and management of adequate task models; (b) their use of
reading strategies based on the task relevance of information, and (c) their ability to combine source and content
information in their memory representation of the information they process. I discuss the implications of these
findings for a reform of reading instruction curricula.
7

Bas Haring
Universiteit Leiden, Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen
Donderdag 18 juni, 09.00 – 10.00 uur - LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
De toekomst van de onderwijswetenschappen: School aan Zet?
In discussies over de onderwijswetenschappen komt telkens de moeizame relatie met de onderwijspraktijk
naar voren. Hoe kan onderwijsresearch beter aansluiten bij de vragen die in de praktijk leven en hoe kunnen
wetenschappelijke inzichten beter hun weg vinden naar scholen en docenten? In het recente Sectorplan
Onderwijswetenschappen wordt, geïnspireerd door de academische werkplaatsen van ZonMW, gepleit voor de
invoering van academische of kenniswerkplaatsen, waarin universiteiten, hogescholen en onderwijsinstellingen,
van PO tot WO, samenwerken “bij de opzet en uitvoering van door de praktijk geïnspireerd onderzoek, de
opleiding en professionele ontwikkeling van docenten en onderwijsontwikkeling”.
In deze keynote wordt ingegaan op de relatie tussen onderwijswetenschap en –praktijk. Daarbij gaat het om
vragen als ‘hoe kunnen vragen uit de praktijk de basis vormen voor wetenschappelijk onderzoek?’, ‘hoe kunnen
onderwijswetenschappers beter begrijpen aan welke kennis men in de praktijk behoefte heeft?’, ‘hoe kunnen
docenten betrokken worden bij wetenschappelijk onderwijsonderzoek?’. Bas Haring zal deze vragen vanuit
zijn expertise benaderen om vervolgens hierover in gesprek te gaan met representanten uit de werelden van
onderwijswetenschap, –praktijk en –beleid.
Janke Cohen-Schotanus
Rijksuniversiteit Groningen, UMCG, Institute for Medical Education
Vrijdag 19 juni, 09.00 – 10.00 uur - LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
Maatregelen ter verbetering van het rendement in het hoger onderwijs: waar is de evidentie?
Het hoger onderwijs staat de laatste jaren in de (politieke) belangstelling: de kwaliteit moet omhoog. Waar
hebben we het dan over? Op de eerste plaats wordt van de instellingen verwacht dat hun afgestudeerden
bekwaam zijn op hun vakgebied. Een bekwame professional past op de juiste manier en op het juiste moment
de verworven competenties toe. Daarnaast wordt ook van de instellingen verwacht dat er weinig uitval is bij de
toegelaten studenten. Verder moeten de studenten de eindstreep halen zonder te veel studievertraging. Dus,
de criteria die de kwaliteit van de opleiding bepalen zijn: kwaliteit van de afgestudeerden, numeriek rendement
en doorstroomsnelheid. Diverse maatregelen zijn bedacht ter bevordering van rendement, zoals bijvoorbeeld
selectie, het bindend studieadvies voor de student en de prestatieafspraken voor de instellingen. Echter, wat is
eigenlijk het effect van zulke maatregelen? En kun je nog andere dingen doen?
In deze presentatie staan twee onderwerpen centraal: 1) de invloed van toetsing op numeriek (propedeuse)
rendement en doorstroomsnelheid en 2) de selectie van studenten.
8

Pierre Dillenbourg
Swiss Federal Institute of Technology, EPFL Center for Digital Education, Lausanne, Switzerland
Vrijdag 19 juni, 09.00 – 10.00 uur – zaal SC01
Naturally Digital
The MOOC hype generated fears among students and teachers as well has skepticism among learning scientists.
EPFL nonetheless decided to be an actor of this evolution. Twenty MOOCs later, our students consider them
neither as a threat or as a revolution, but simply as something useful for learning. Some teachers face difficulties
with the flipped classroom, while other ones report positive results and even proposed to do a second MOOC.
In this talk, I will present the lessons we learned from running MOOCs. The specific format of MOOCs will very
probably change over the years, but we observed some deeper changes that probably are irreversible: MOOCs are
just a salient symptom of the invisible digitalization of all layers of education, from kindergarten till continuing
education. For instance, MOOCs provide great opportunities for learning analytics, but analytics also apply to
capturing what is happening in a physical classroom in elementary school. The scale of MOOCs is often presented
as a pedagogical filter: rich learning methods that can be conducted with 20 kids cannot anymore be applied if
you have 20’000 participants. Instead, I will propose a modeling language by which rich pedagogical scenarios
can be scaled up. Scale allows learning scientists to invent pedagogical approaches that they could not imagine
10 years ago.
9

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 1 B&O(I) Symposium
Passend onderwijs in uitvoering
0A33
Parallel 1 HO Papersessie
Leren en instructie in excelentieprogramma’s
1A11
Voorzitter en referent: J. Gispen
Stand van zaken en typologie samenwerkingsverbanden PO en VO
IJ. Jepma, L. Rekers-Mombarg
Stand van zaken en typologie Passend onderwijs in mbo-instellingen
M. Wolbers, T. Eimers
Nulmeting bureaucratie Passend onderwijs G. Ledoux, E. Kuiper
Parallel 1 B&O(II) Symposium
Schoolbesturen en onderwijskwaliteit
1A21
Voorzitter(s): A. Pullen
Autonomie-ondersteuning als doceerstijl in extracurriculaire
excellentieprogramma’s binnen het HBO T. Kingma, E. Kamans,
M. Wolfensberger
Cultuur van excellentie: creëren honoursstudenten een andere
studiecultuur? L. Tiesinga, E. Kamans, J. Volker, M. Wolfensberger
Honoursonderwijs: een zoektocht naar de succesfactoren van
honoursonderwijs binnen Saxion K. Truijen, J. ‘t Mannetje, J. Banis,
M. Gellevij
Voorzitter(s): V. van den Broek-d’Obrenan
Referent: R. Torenvlied
Gerichtheid van bestuurders en schoolleiders op kwaliteitsverbetering
in het primair onderwijs R. Maslowski
Welke kenmerken van besturen hangen positief samen met aspecten
van onderwijskwaliteit? M. Honingh, J. van Kan
Risicogericht extern toezicht op besturen in het mbo G. van der Wal
Voorspelt kwaliteitszorg de kwaliteit van het onderwijs? J. Verkroost
Parallel 1 BBV Symposium
5A29
Toelating en plaatsing bij de overgang van het voortgezet onderwijs
naar het middelbaar beroepsonderwijs
Voorzitter(s): M. Vermeulen
Referent: L. Nieuwenhuis
De plaatsing van studenten bij de overgang vo-mbo: een stelselbeeld
M. Rensema, M. Balvers, M. Frenk
Toegankelijkheid van mbo2-opleidingen J. Hermanussen, A. Groot,
R. Schipperheijn
Langetermijneffect van onderplaatsing in de overgang vmbo-mbo
M. Muskens, L. Elff ers
Parallel 1 Cur(I) Symposium
Opbrengsten van pre-universitaire verrijkingsprogramma’s
1A01
Voorzitter(s): T. van der Valk, W.R. van Joolingen
Referent: R. van der Rijst
Literatuurstudie naar bètaverrijkingsprogramma’s in het VO in relatie
tot studiesucces in het HO S. Tromp, Y. Roman, A. Bakker, H. Eijkelhof
Deelname aan de Junior Med School: effect op studieresultaten en
extracurriculaire activiteiten W. de Leng, K. Stegers-de Jager, S. Lucieer,
M. Frens, A. Themmen
Waarom hebben JTUD alumni meer studiesucces? S. Walsarie Wolff,
B. Hooiveld, P. Stoter
De opbrengsten van twee modellen voor verrijkingsprogramma’s
vergeleken T. van der Valk
Parallel 1 Cur(II) Papersessie
Onderzoek naar landelijke curriculumvernieuwing
Voorzitter(s): W. Kuiper
De invloed van persoonlijke, team- en managementfactoren op de
ontwerpvaardigheid ‘omgaan met ontwerpuitdagingen’ T. Huizinga,
J. Voogt, A. Handelzalts, M.D. Hubers, N. Nieveen, J. Pieters
Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Tweede Fase
E. Folmer, W. Ottevanger, W. Kuiper
1A33
Parallel 1 L&I(I) Symposium
1A20
Stimuleren van talent(ontwikkeling) en motivatie: autonomieondersteuning
en differentiatie
Voorzitter(s): N. Saab
Referent: J. Schuitema
Autonomie-ondersteuning en structuur in talentlessen in relatie met
motivatie en schoolprestaties L. Wijsman, N. Saab, J. van Driel,
M. Westenberg
Autonomie-ondersteuning en emotioneel welbevinden van begaafde
leerlingen in regulier onderwijs en deeltijd- en voltijdvoorzieningen
L. Hornstra, I. van der Veen,T. Peetsma
Ondersteuning van talent(ontwikkeling) en motivatie: verschillen in
docentkennis van differentiatie tijdens reguliere en talentlessen
S. Stollman, J. Meirink, M. Westenberg, J. van Driel
Parallel 1 L&I(II) Symposium
1A27
De eff ecten van strategie- en woordenschatgeoriënteerde
begrijpend leesinterventies in het basisonderwijs
Voorzitter(s): M. Droop
Referent: P. van den Broek
Algemene introductie: begrijpend lezen en de opzet van de
interventiestudie N. Swart, M. Muijselaar
Het effect van een begrijpend leesinterventie gericht op kennis en
gebruik van leesstrategieën M. Muijselaar
Het effect van een begrijpend leesinterventie gericht op woordenschat
en relaties tussen woorden N. Swart
Het effect van een begrijpend leesinterventie gericht op kennis en
gebruik van leesstrategieën en woordenschat + algehele discussie
E. Steenbeek-Planting
Parallel 1 L&I(III) Rondetafelgesprek
Professionalisering en ontwikkeling van docenten
1A12
Voorzitter(s): B. Huisman
Het effect van Lesson Study op het pedagogisch-didactisch handelen
en de competentiebeleving van docenten in het voortgezet onderwijs
T. Schipper
Spreken kun je leren!? Vakdidactisch onderzoek naar spreekvaardigheid
in het voortgezet onderwijs. A. Wurth
10

De sleutel naar succes
Parallel 1 L&I(IV) Papersessie
Klassemanagement, emoties en gedrag
1A22
Parallel 1 L&L(IV) Papersessie
1A37
Wat hebben docenten nodig voor professionele ontwikkeling?
Voorzitter(s): A. Poorthuis, H. Korpershoek
Blij, beschaamd of boos? Emotionele reacties op cijfers en de dagelijkse
inzet van brugklasleerlingen A.M.G. Poorthuis, J. van de Pol, T. Mainhard,
M.A.G. van Aken
Effectieve strategieën en programma’s voor klassenmanagement in het
primair onderwijs; een meta-analyse H. Korpershoek, T. Harms,
H. de Boer, M. van Kuijk, S. Doolaard
Ongewenst gedrag van leerlingen in het vo in relatie tot hun drie
psychologische basisbehoeften M. Koerhuis, R. Oostdam, R. Fukkink
Parallel 1 L&L(I) Symposium
5A23
Kwaliteit leraren: aantrekken kwaliteit, verhogen kwaliteit, en
behouden kwaliteit
Voorzitter(s): I. de Wolf
Referent: F. Berndsen
Wie wordt er leraar? S. Vermeulen, B. Golsteyn, I. de Wolf
Het effect van de lerarenbeurs op hoger onderwijs deelname en
afronding M. van der Steeg, R. van Elk
Uitstroom van leraren uit het onderwijs: selectie uit de poort F. Cörvers
Parallel 1 L&L(II) Symposium
5A47
Professionalisering van docenten in het kader van vernieuwingen
Voorzitter(s): M. Kuijpers
Referent: E. Klatter
Onderzoekend professionaliseren van lerarenopleiders M. Meijer
Kenmerken van docent-professionalisering bij de inzet van sociale
media voor loopbaanleren M. Rutten
Krachtige loopbaangerichte leeromgevingen en loopbaandialogen in
middelbaar beroepsonderwijs A. Draaisma
Het proces van verandering in de professionele identiteit van
docenten in het hoger onderwijs, de rol van loopbaancompetenties en
aanpassingsstrategieën M. Aangenendt
Parallel 1 L&L(III) Rondetafelgesprek
1A24
De rol van overwegingen, waarden en doelen bij de ontwikkeling
van en in het onderwijs
Voorzitter(s): M. Louws
Een rubric voor de analyse van lesplannen in het kader van Lesson Study
J. Alkemade
Het hier en nu: In welke professionele werkfase bevindt een leraar zich?
M. Louws, J. Meirink, K. van Veen, J. van Driel
Welke geschiedenis wordt als constructie gedoceerd? Overwegingen
van geschiedenisdocenten B. Wansink, S. Akkerman, T. Wubbels
Voorzitter(s): P. den Brok
De bevlogenheid van docenten voor professionele ontwikkeling
J. Jansen in de Wal, A. van den Beemt, R. Martens, P. den Brok
Kenmerken van leraren als change agents M. van der Heijden, J. Geldens,
D. Beijaard, H. Popeijus
Moral Authorship of Novice Teachers in Dutch Primary Education
R.T.M. Gertsen, M.A. van den Hoven, C. Bakker
Parallel 1 M&E Symposium
Wanneer is formatief toetsen eff ectief en succesvol?
Voorzitter(s): S. Wools
Referent: D. Sluijsmans
De rol van docenten bij formatief toetsen K. Schildkamp, W. Kippers,
F. van der Kleij, M. Heitink, I. Hoogland, A. Dijkstra, B. Veldkamp
Gericht werken aan opbrengsten in taal- en leesonderwijs F. Scheltinga,
J. Keuning, H. Kuhlemeier
Kwaliteit van toetsen binnen handbereik D. den Otter, N. Maassen,
S. Wools, T. Eggen
11
1A15
Parallel 1 O&S(I) Symposium
5A42
De relatie tussen ouders en school: wederzijdse verwachtingen en
opvattingen
Voorzitter(s): J.M. Doornenbal
Referent: R. Oostdam
Gezinsachtergronden van onderwijsachterstanden in Noord Nederland
B. Poolman
Leerkrachtcompetenties in de samenwerking met ouders. Een
literatuurstudie naar wederzijdse verwachtingen en opvattingen.
A. Kassenberg
De vertaling en implementatie van een evidence-based interventie
Success for All voor de Nederlandse situatie M. van Kuijk
Parallel 1 O&S(II) Symposium
5A41
Sociaal-etnisch gesegregeerde basisscholen: excelleren en innoveren
Voorzitter(s): E. Van Laere
Referent: P. Van Avermaet
Prestaties en leerwinst in sociaal-etnische gesegregeerde basisscholen:
de rol van leerkrachten hun vertrouwen in leerlingen L. Dewulf,
J. van Braak, M. Van Houtte
Leerprestaties van het vierde leerjaar in gesegregeerde basisscholen
in Vlaanderen: de rol van sociaal kapitaal K. Hemmerechts, D. Kavadias,
O. Agirdag
Veranderingsstrategieën bij Vlaamse directies van sociaal-etnisch
gesegregeerde scholen in het basisonderwijs M. Goossens, J. Vanhoof
Parallel 1 O&S(III) Papersessie
Burgerschapsonderwijs en geschiedensonderwijs
5A37
Voorzitter(s): E. Denessen
Beelden van de goede burger en de ideale samenleving in
basisschoolgidsen G. Blaauwendraad
Het meten van relevantie van geschiedenis voor leerlingen
A.H.J. Wilschut, D. van Straaten
Uitkomsten van burgerschapsonderwijs voorbij de middelbare school.
Een meting van maatschappelijke en politieke participatie van
jongvolwassenen. E. Slijkhuis
Woensdag 17 juni 2015 - Parallel 1: 13.30 - 15.00 uur

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 2 B&O(I) Papersessie
Schoolleiderschap en schoolcultuur
1A37
Parallel 2 Didactief
Workshop Schrijven voor Publiek
1A03
Voorzitter(s): M. van Geel
Impulsen voor vernieuw(en)d onderwijs: kwalitatieve opbrengsten van
InnovatieImpuls Onderwijs M. Snoek, H. Sligte, E. van Eck, M. Schriemer,
Y. Emmelot
Schoolleiderschap en schoolcultuur: ontwikkeling en onderlinge relatie
gedurende een OGW-interventie M. van Geel, T. Keuning, A. Visscher,
J. Fox
Parallel 2 B&O(II) Papersessie
Vernieuwend Onderwijs: de kwaliteit voorbij?
1A22
Voorzitter(s): J. van Driel
Ontwikkeling van een onderzoekscultuur in academische basisscholen
A. Ros, L. van den Bergh
Praktijkgericht onderzoek en de bijdrage aan schoolontwikkeling: R&D
projecten in het voortgezet onderwijs W. Schenke, J. van Driel, F. Geijsel,
M. Volman
Voorspellende waarde van LOVS-toetsen voor schoolsucces
E. van Aarsen, D. Lockhorst
Parallel 2 BBV(I) Symposium
Onderzoekende docenten in het mbo
1A27
Voorzitter(s): N. van den Berg
Referent: P. den Boer
Onderzoekend vermogen in (de lerarenopleiding) voor het mbo
N. van den Berg, T. van der Ven
Professionele ontwikkeling van MBO-docenten bij het toepassen van
een onderzoeksmatige aanpak om zicht te krijgen op multiculturele
vraagstukken in hun onderwijspraktijk K. Tielman, Q. Kools, P. den Brok
Tools voor individuele leerlijnen M. Verschure, P. den Boer
Parallel 2 BBV(II) Papersessie
Aansluiting op arbeidsmarkt
1A33
Voorzitter(s): L. Nieuwenhuis
De ontwikkeling van groen mbo in relatie tot de aansluiting met de
arbeidsmarkt, in het bijzonder met betrekking tot mbo-1 (onderkant
van de arbeidsmarkt) E. Keppels
De toerustingsagenda van het (beroeps)onderwijs: institutionele
onderwijsaanpassingen en de verleidingen van de levensloop
M. van der Meer, A. Hemerijck, J. van der Veer
Innovatie in het MBO: twee sectoren en twee regio’ s J.P. van den Toren,
M. van der Meer, T. Lie
Parallel 2 Cur Symposium
Docentontwerpteams: Hoe werken ze (niet) en waarom?
1A21
Voorzitter(s): S. McKenney
Referent: J. Voogt
Hoe werken Docentontwerpteams? De ontwikkeling van een
beschrijvend raamwerk F. Binkhorst, A. Handelzalts, C. Poortman,
W. van Joolingen
Condities voor de succesvolle implementatie van Teacher Educator
Design Teams voor ICT-integratie H. Becuwe, N. Pareja Roblin, J. Tondeur,
E. Castelein, J. Thys
Het sociale netwerk van een DocentOntwerpTeam van de
Lerarenopleiding Technisch Beroepsonderwijs H. Jonker, J. Voogt
Docenten ontwerpen om risicoleerlingen te motiveren in het mbo:
Curriculumkenmerken die ertoe doen M. Fix, H. Ritzen, J. Pieters, W.
Kuiper, J. van Uden
Schrijven voor collega-academici is iets heel anders dan schrijven
voor leraren in het basis- of middelbaar onderwijs. De juf van groep
5 of de docent havo 5 wil zich graag verdiepen in de resultaten van
onderwijsonderzoek, maar heeft weinig tijd, is soms bang dat het te
moeilijk voor haar of hem is. Kortom, zij of hij moet verleid worden
om een artikel te lezen over jouw onderzoek. Twee redacteuren van
onderwijsvakblad Didactief helpen je een tekst bondig, toegankelijk en
verleidelijk te schrijven en te presenteren. De workshop duurt anderhalf
uur en bevat zowel theoretische achtergrond als praktische oefeningen.
Parallel 2 HO Papersessie
Vaardigheden van studenten in het hoger onderwijs
5A37
Voorzitter(s): D. Romein
Mindsets, leerdoeloriëntaties en het zelfstandig studeren op
het muziekinstrument binnen de context van een Nederlands
conservatorium. L. Hendriks
Ontwikkeling van een vragenlijst gericht op leesvaardigheid van
wetenschappelijke literatuur M. Ossevoort, E. Jansen
Wanneer de instructietaal niet de moedertaal is in hoger onderwijs: is
leesstrategie-instructie doeltreffend om leerprestaties te verbeteren?
E. De Bruyne, M. Valcke
Parallel 2 ICT(I) Symposium
Learning analytics: toepassing als formatieve feedback
0A33
Voorzitter en referent: H. Gijlers
Werkplekleren optimaliseren: Leraar Portfolio’s met Learning Analytics
B. Slof, Ä. Leijen, M. van der Schaaf, J. van Tartwijk
Effecten van learning analytics die cognitieve activiteiten visualiseren
op docentbegeleiding van samenwerkend leren A. van Leeuwen,
J. Janssen, G. Erkens, M. Brekelmans
Learning analytics als formatieve feedback: een vergelijking met peer
feedback S. Buis, J. Schoonenboom, J. Beishuizen
Parallel 2 ICT(II) Symposium
1A01
Factoren die de invoering van innovatieve ICT-toepassingen bevorderen:
Van lerarenopleiding tot lespraktijk
Voorzitter(s): N. Janssen
Referent: W. Admiraal
Vakinhoudelijke en didactische ondersteuning voor docenten in
opleiding: Ervaringen in de context van het Open Discovery Space
project N. Janssen, A. Lazonder
De rol van de docent bij het gebruik van tablet computers in het
wetenschapsonderwijs H. Montrieux, A. Raes, T. Schellens
Percepties van leerlingen en docenten omtrent tabletgebruik in het
onderwijs E. Vanderhoven, S. Van Hove, L. De Marez
Anonieme face-to-face peer assessment en feedback via Mobile
Response Technology: Een verkenning van interpersoonlijke variabelen
en twee types docentbegeleiding T. Rotsaert, T. Schellens
12

De sleutel naar succes
Parallel 2 L&I(I) Symposium
5A42
Motivatie en tevredenheid van leerlingen: theorie en praktijk
Voorzitter(s): S. Bot, M. van der Sluis
Referent: A. Timmermans
Betrokkenheid bij de les: ervaringen van inspecteurs. M. van der Sluis,
S. Bot
Een praktijkgerichte reviewstudie naar het motiveren van
leerlingen met verschillende prestatieniveaus en sociale en etnische
achtergronden L. Hornstra, I. van der Veen, T. Peetsma, D. Weijers, L. Dikkers
Wat bepaalt tevredenheid van mbo-studenten en leerlingen?
F. Wartenbergh-Cras
Parallel 2 L&L(IV) Papersessie
5A23
Randvoorwaarden en opbrengsten van (online) samenwerking
tussen leraren(opleiders)
Voorzitter(s): D.P. Zwart
E-mail relaties: samenwerkend leren van lerarenopleiders onderzocht
op twee verschillende tijdschalen H. Heldens, P. den Brok, N. Moolenaar,
A. Bakx
Randvoorwaarden voor effectieve peer-review als
professionaliseringsinstrument voor leraren P. Sins, A. Evers,
F. Nijland, T. Fiering
Samen Delen is Samen Groeien: Reflecterend Bloggen in een Online
Pabo Community A. Broek, M. Graus
Parallel 2 L&I(II) Papersessie
Opbrenstgericht werken
1A15
Parallel 2 M&E Papersessie
Toetsing en evaluatie
1A12
Voorzitter(s): E. van der Scheer, B. Lelie
Het Effect van een Intensieve Training Opbrengstgericht Werken voor
Leerkrachten van Groep 6 op de Rekenprestaties van Leerlingen
E. van der Scheer, A. Visscher
Opbrengstgericht werken: competenties, realisatie en resultaten
.M. Faber, A.J. Visscher, W.G.C. Schut
Optimale scaffolding voor kinderen uit het speciaal onderwijs B. Lelie,
S. van der Steen
Parallel 2 L&L(I) Symposium
1A20
Lesson Study als professionaliseringsmethode in de Nederlandse
context
Voorzitter(s): G. Roorda
Referent: K. van Veen
De leerzaamheid van de verschillende onderdelen van het Lesson Studyproces
S. de Vries, G. Roorda
Expertise-ontwikkeling van docenten in de context van Lesson Study
F. van Vugt, R. Zwart, J. van Tartwijk, P. Sloep
Lesson Study als professionaliseringsstrategie in de context van
telproblemen N. Verhoef
Systematische bespreking van onderwijsbehoeften door leraren binnen
een Lesson Study cyclus S.L. Goei, N. van Halem, S. Akkerman, T. Bosma
Parallel 2 L&L(II) Symposium
5A47
Zicht krijgen op professionele identiteit: een methodologische
uitdaging
Voorzitter(s): H. Oolbekkink
Referent: P. Meijer
Professionele identiteitsontwikkeling van aanstaande leraren
H. Leeferink, M. Koopman, D. Beijaard
Identiteit in kaart brengen: De interpersoonlijke identiteitsrol A. van der
Want, P. den Brok, D. Beijaard, M. Brekelmans, L. Claessens, H. Pennings
Relatie tussen percepties van en spanningen in de professionele
identiteit van beginnende leraren M. Pillen, D. Beijaard, P. den Brok
Parallel 2 L&L(III) Papersessie
1A11
Het belang en de opbrengsten van kennisdeling onder docenten
Voorzitter(s): J. Meirink
Het belang van kennisdeling tijdens docentprofessionalisering voor
schoolverbetering M.D. Hubers, C. Poortman, K. Schildkamp, J. Pieters
Netwerkleren, wat levert het op? Waardecreatie in de ogen van leraren
D. van Amersfoort, F. Nijland, M. de Laat
Toepassing en validering van het ‘Dimensies van Sociaal Leren’-
raamwerk A. van den Beemt, E. Vrieling, M. de Laat
Voorzitter(s): B.P. Veldkamp
Formatief computer adaptief toetsen in een virtuele leeromgeving M.
Heitink, B. Veldkamp
Ontwikkeling van instrumenten voor moreel redeneren tijdens
autorijden in het kader van een tweede fase rijopleidingsprogramma E.
Roelofs, N. Veldscholten
Toetsen op tablets: liefde op het eerste gezicht? S. Wools, R. Voesten
Parallel 2 O&S(I) Symposium
5A41
Didactische vernieuwing in democratisch burgerschapsonderwijs:
theoretische en empirische bijdragen
Voorzitter(s): A. Wilschut
Referent: G. ten Dam
Leerlingenparticipatie in leerplanontwikkeling J. Bron
Een narratieve benadering van democratisch burgerschapsonderwijs:
een theoretische verkenning. I. de Groot
Samen Werken aan Bèta Burgerschap L. Guérin
Gemiste kansen voor burgerschapsonderwijs H. Nieuwelink
Parallel 2 O&S(II) Papersessie
Vve en basisonderwijs
Voorzitter(s): H. Korpershoek
Hoe het basisonderwijs stilletjes efficiënter werd – Resultaten van de
zevende jaarlijkse peiling van de reken- en taalvaardigheid in groep 8
B. Hemker, J. van Weerden
Hoe zit het nou met kennis van de wereld in groep 8? Een meting van
vakken geschiedenis, aardrijkskunde en geschiedenis in 2013 en 2014
B. Hemker, J. van Weerden
Kwaliteit van vve in de G37 L. van de Kuilen
Parallel 2 O&S(III) Rondetafelgesprek
Onderwijs en samenleving
13
1A24
5B14
Voorzitter(s): L. Herweijer
Delen van onderzoeksinformatie via blog en NVOX. A. Cottaar
Talentgerichte loopbaangesprekken met passie voor techniek: Videoanalyse
van de vorm en inhoud T. Huizinga, K. Truijen,
L. Staman, M. Gellevij, K. Mittendorff
Donderdag 18 juni 2015 - Parallel 2: 10.30 - 12.00 uur

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 3 B&O Symposium
1A01
‘Ongemak van autonomie’. Systeem, bestuurlijk en professioneel vermogen
om te sturen op onderwijskwaliteit in het primair onderwijs.
Voorzitter(s): S. Walvisch
Referent: M. Vermeulen
Systeemvermogen in het primair onderwijs: meta-sturing en
systeemconformisme in relatie tot sturing van onderwijskwaliteit.
R. Peeters, P. Frissen, M. van der Steen, A. Frankowski
Bestuurlijk vermogen in het primair onderwijs: schoolbesturen als
sociale netwerken in relatie tot sturing van onderwijskwaliteit.
S. Janssen,E. Hooge, P. Sleegers, N. Moolenaar
Professioneel vermogen in het primair onderwijs: Inzichten in de rol
van hulpbronnen en houding. M. Noordegraaf, M. Heerema, N. van Loon,
M. Weggemans
Parallel 3 BBV(I) Symposium
Teamleren in de context van beroepsgericht onderwijs
Voorzitter(s): R. Wesselink
Referent: P. Van den Bossche
Teamleerprocessen observeren in docententeams in het mbo
H. Zoethout, R. Wesselink, P. Runhaar, P. Tamas, M. Mulder
Teamleren in het beroepsonderwijs; het belang van een multilevel
benadering E. Kunst, M. Bouwmans, P. Runhaar, M. van Woerkom,
H. Zoethout, R. Wesselink, L. Wijnia, M. Mulder, R. Poell
De invloed van HRM op teamleren van mbo-docenten M. Bouwmans,
P. Runhaar, R. Wesselink, M. Mulder
Teamleren van docenten en het implementeren van beroepsgericht
onderwijs L. Wijnia, E. Kunst, M. van Woerkom, R. Wesselink, R. Poell,
M. Bouwmans, H. Zoethout, P. Runhaar, M. Mulder
Parallel 3 BBV(II) Rondetafelgesprek
Ontwerpen en onderzoeken in het beroepsonderwijs
1A27
1A24
Voorzitter(s): N. van den Berg
Co-design in het hoger beroepsonderwijs: de participatie van docenten,
studenten en werkveld in het ontwerpen van onderwijs T.F. Cazemier,
I. Zitter, R. van der Lugt
Het ontwerpen van technische hbo-bacheloropleidingen: een case
study onderzoek M. Hezemans, I. Zitter
Onderzoekend vermogen van teacher-leaders en teams in het mbo
N. van den Berg, P. den Boer, J. Rozendaal, C. Teurlings
Leren reframen T. van Oeff elt, M. Ruijters
Parallel 3 BBV(III) Papersessie
Onderwijs/training van professionals
Voorzitter(s): M. van der Sluis
Drop-out in opleidingsprogramma’s voor federale ambtenaren: twee
verleidende studies K. Goeman, L. De Grez, I. Roozen, K. Beirens
Schuivende beroepsbeelden van sociale professionals F. de Vijlder,
H. Wierda-Boer, M. Korrie
1A12
Parallel 3 Cur Symposium
1A21
Ervaringen met curriculumontwikkeling rond de kennisbasis natuurwetenschappen
en technologie in het voortgezet onderwijs
Voorzitter(s): H. Eijkelhof
Referent: P. Drijvers
De positie van Technologie in de kennisbasis M.J. de Vries
Voorbeeldlesmateriaal ter ondersteuning van de implementatie
kennisbasis N&T: mogelijkheden en barrières W. Ottevanger
Ervaringen met de Kennisbasis in de minor Science binnen de 2e
graadslerarenopleiding D.J. Boerwinkel
Kennisbasis N&T: curriculumontwikkeling en -onderzoek W. Kuiper
Parallel 3 HO(I) Symposium
5A41
Een goed begin is het halve werk: het bevorderen van de transitie en
startfase op de universiteit
Voorzitter(s): M. Fokkens-Bruinsma
Referent: R. van der Rijst
De invloed van intrapersoonlijke factoren op studieresultaten van
eerstejaars pabostudenten en de mediërende rol van academisch
uitstelgedrag L. Visser, J. Schoonenboom, F. Korthagen
De overgang van secundair naar hoger onderwijs: naar een theoretisch
model uitgetest bij studenten Psychologie en Pedagogische
Wetenschappen van de KU Leuven (Vlaanderen) F. Dufl oo, M. Lacante,
N. Verschueren, J. Elen
Goed van start op de universiteit: Het belang van integratie voor de
motivatie en het studiesucces in het eerste semester J. Brouwer,
E. Jansen, A. Hofman, A. Flache
Parallel 3 HO(II) Papersessie
Leren en doceren in hoger onderwijs
1A33
Voorzitter(s): F. van Blankenstein
Deelname van universitaire docenten aan een BKO-traject: in hoeverre
is er een langetermijn impact op hun onderwijsaanpak? A. Stes,
P. van Petegem
De differentiële rol van epistemische- en prestatie-emoties in het leren
van complexe kennis D. Tempelaar
Zelfregulerend leren en feedbackpercepties van studenten tijdens
begeleidingsgesprekken van de bachelorthesis B.T. Agricola,
M.F. van der Schaaf, F.J. Prins, J. van Tartwijk
Parallel 3 ICT(I) Symposium
Blended leren bij volwassenen: voor iedereen en alles?
0A33
Voorzitter(s): B. De Wever, J. Tondeur
Referent: W. Admiraal
Een studie naar de motivatie-profielen van cursisten voor blended leren
in het volwassenenonderwijs S. Vanslambrouck, C. Zhu, J. Tondeur
Beschrijvingskader voor beïnvloedende interacties tussen persoons- en
omgevingskenmerken binnen blended leeromgevingen en hun effect
op de leerresultaten van de lerenden S. Van Laer, J. Elen
Een review van bestaande ontwerpmodellen voor blended
leeromgevingen R. Boelens, B. De Wever
Ontwikkeling van een descriptief en conceptueel model voor effectieve
blended curricula E. Van Twembeke, L. De Grez, K. Goeman
14

De sleutel naar succes
Parallel 3 ICT(II) Papersessie
1A22
ICT-competenties van leerlingen/leraren en innovatie met ICT
Voorzitter(s): J. van Braak
Factoren gerelateerd aan ICT-competenties van leerlingen uit het
primair onderwijs K. Aesaert, J. van Braak
Ontwikkeling innovatiekracht in een lerarenopleiding; Onderzoek naar
succesfactoren voor innovatie met ict tijdens het project Het Leren
van de Toekomst met de tweedegraads lerarenopleidingen van Fontys
lerarenopleidingen Sittard P. Swager, J. Fransen, J. Bottema
Samen professionaliseren: ontwikkel-leer-onderzoek-deel
J. van Hooijdonk
Parallel 3 L&I(I) Symposium
5A42
Reviewstudies over verleidend onderwijs: Attitudes, motivatie en de
verbinding met buitenschools leren
Voorzitter(s): F. Prins, G.T. Prins
Referent: M. Volman
Effecten van innovatieve onderwijsaanpakken op attitude tegenover
bèta A. Bakker, G. Prins, E. Savelsbergh, C. Rietbergen, S. Fechner, B. Vaessen
De invloed van verschillende toetsvormen op motivatie in diverse
leeromgevingen R. de Kleijn, F. Prins, C. Lutz, K. van Look, J. van Tartwijk
Leren over contexten heen? Het verband tussen binnen- en
buitenschools leren L. Bronkhorst, S. Akkerman
Parallel 3 L&I(II) Papersessie
Leesbegrip en taal
1A15
Voorzitter(s): N. Saab
De verwerking van narratieve en informatieve teksten door zwakke en
sterke begrijpend lezers in groep 4: een hardop-denkstudie A. Kraal,
N. Saab, A. Koornneef, P. van den Broek
Inleven bij fictielezen: Over de rol van mentaliseren bij leesbegrip
I.E. Boerma, S.E. Mol, J. Jolles
MBO Taalexperiment R. Scharten, G. Tomassen, A. Netten,
M. van der Woude
Parallel 3 L&L(I) Symposium
1A20
De docent in docent-leerlingrelaties: Gedrag, Kennis en Identiteit
Voorzitter(s): T. Mainhard
Referent: H. Koomen
Interpersoonlijke kennis van docenten: een vergelijking tussen positieve
en problematische relaties met leerlingen L. Claessens, J. van Tartwijk,
H. Pennings, A. van der Want, P. den Brok, N. Verloop, T. Wubbels
Het Verband Tussen Docent-Leerling Interacties en de Kwaliteit van de
Docent-Leerling Relatie H.J.M. Pennings, M. Brekelmans, L.C.A. Claessens,
A. van der Want, J. van Tartwijk
De veranderende interpersoonlijke identiteitsrol: een verkenning naar
bevorderende factoren A. van der Want, P. den Brok, D. Beijaard,
M. Brekelmans, L. Claessens, H. Pennings
Parallel 3 L&L(II) Symposium
De kunst van diff erentiëren: context, doelen en vakdidactiek
5A47
Voorzitter(s): J. Meirink
Referent: K. van Veen
Differentiatie als probleem voor leraren: conflicterende doelen en het
gebrek aan heuristieken F. Janssen
Heuristieken voor differentiatie: een onderzoek naar de praktische
uitvoerbaarheid van complexe instructievaardigheden H. Westbroek
Differentiëren vanuit vakdidactisch perspectief: Geschiedenis.
P. Holthuis, T. Huijgen
Parallel 3 L&L(III) Papersessie
Het begeleiden van onderzoeksvaardigheden van leraren
(in opleiding)
Voorzitter(s): M. Louws
Looking beyond the data. Statistiekvaardigheden van beginnende
pabo-studenten A. De Vetten, J. Schoonenboom, R. Keijzer, B. van Oers
Quiz: Past onderzoek doen bij mij? Instrument om de onderzoeksgeest
van leraren vast te stellen. C. Meijs, K. Kreijns
TiP: Toolkit instrumenten Praktijkonderzoek: een onderzoek naar de
bruikbaarheid voor leraren en studenten/leerlingen. C. Meijs, A. Evers
Parallel 3 L&L(IV) Papersessie
Eff ectieve manieren van onderwijzen
15
1A37
1A11
Voorzitter(s): D. Beijaard
Impact op leerlingen: de sleutel tot verbetering van
onderwijsprestaties? I. Uff en, M. Boelhouwer, J.F. Deinum, W. van de Grift
Kwaliteit van pedagogisch didactisch handelen en de relatie met
leerlingmotivatie B. Slof, M. Fokkens-Bruinsma, E. Canrinus, T. Esther
Leren onderwijzen met een expliciete focus op het leren van leerlingen:
een deliberate practice? M. Swinkels, M. Koopman, D. Beijaard
Parallel 3 M&E Rondetafelgesprek
5B14
Innovatieve benaderingen voor het ontwerpen en evalueren van
onderwijs
Voorzitter(s): S.L. Goei
Ecology of Learning Framework (ELF): plannen en evalueren van
leerinterventies N.C.M. Theunissen, H.E. Stubbé
Ontwerpen voor de 21ste eeuw W.R. van Joolingen, S.L. Goei
Parallel 3 O&S(I) Symposium
5A23
Cohortonderzoek in Nederland: Enkele wetenschappelijke resultaten
van het COOL5-18 onderzoek in het voortgezet onderwijs.
Voorzitter(s): A. Timmermans
Referent: G. Ledoux
Het modelleren van toetsmotivatie in large-scale assessments
M. Keizer-Mittelhaëuser, J. Keuning
Dominante doeloriëntaties in het voortgezet onderwijs. De relaties met
rapportcijfers P. Scheltinga
Welbevinden met docenten en klasgenoten; de relaties met
schoolbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs H. Korpershoek
Parallel 3 O&S(II) Papersessie
Onderwijs en samenleving
5A37
Voorzitter(s): L. Elffers
Effecten van de verkorting van de brede brugperiode in het VO: een
quasi-experimentele case study L. Elff ers, H. van de Werfhorst, M. Fischer
Regionale variatie aansluiting van onderwijs op arbeidsmarkt M. Tepic
Talentgerichte loopbaangesprekken met passie voor techniek K. Truijen,
L. Staman, T. Huizinga, K. Mittendorff , M. Gellevij
Donderdag 18 juni 2015 - Parallel 3: 13.00 - 14.30 uur

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 4 B&O Posterpresentatie
Centrale hal
Allocatiebeleid VO, beoordeling van beroepsprestaties, beleidsinterventies
van schoolleiders
Voorzitter(s): P. Sins
Een verantwoord allocatiebeleid: de Sleutel tot Verbetering van
Onderwijsprestaties? Plaatsing Voortgezet Onderwijs op basis van
Citotoetsscores in het Noorden M.D. Boelhouwer, I. Uff en, J.F. Deinum,
W. van de Grift
Leer jij wel wat je eigenlijk weten moest F.H. Miedema
Wat beweegt schoolleiders VO in hun keuzes voor beleidsinterventies?
A. Neeleman
Parallel 4 BBV(I) Posterpresentatie
Onderzoek in en naar beroepsonderwijs
Centrale hal
Voorzitter(s): L. Nieuwenhuis
Casestudie innovatiearrangement ‘crossmedia’: regionaal proces van
co-creatie tussen beroepsopleidingen en mediabedrijven H. de Vries,
A. van Liere, H. Ritzen
Onderwijs en onderzoek ontwikkelen met docenten: een formatieve
interventie om beroepskennis bij mbo-studenten sport en bewegen te
bevorderen N. Bijlsma, H. Schaap, E. de Bruijn
Professionaliseren in het HBO vaardigheidsonderwijs C. ten Haaf
Talent4Tech: ontwerp van een leerlijn LOB en techniek ter bevordering
van de doorstroom in de beroepskolom M. Rikkerink, M. Olde Daalhuis,
H. Ritzen, M. Kienhuis, H. de Vries
Waarom moeilijk doen als het samen kan! S. van den Heuvel
Parallel 4 BBV(II) Papersessie
Voortgang en doorstroom in het beroepsonderwijs
Voorzitter(s): M. van der Sluis
Docentuitingen tijdens studievoortgangsgesprekken in het mbo
A. Dekker-Groen
Leerprestaties en doorstroom van leerlingen in verschillende leerwegen
naar het hoger beroepsonderwijs H. Biemans, H. Mariën, L. Nieuwenhuis,
E. Fleur
16
1A11
Parallel 4 Cur(I) Symposium
1A01
De dynamiek tussen onderwijswetenschap en onderwijsvernieuwing
Voorzitter(s): R. Maslowski
Referent: S. Braster
De wederzijds vruchtbare dynamiek tussen vernieuwing en onderzoek;
wel in de daltonschool in New York, niet in het daltonderwijs in
Nederland P.A. van der Ploeg
Experimenteren in het onderwijs. Onderwijsvernieuwing en
onderwijswetenschap volgens Leon van Gelder (1913-1981).
H.T.A. Amsing
Onderwijsvernieuwing en existentialisme. De rol van onderwijsfilosofie
bij onderwijsvernieuwing na de Tweede Wereldoorlog V. Stolk
Parallel 4 Cur(II) Posterpresentatie
Centrale hal
Kaders en instrumenten voor curriculumontwerp en -onderzoek
Voorzitter(s): N. Nieveen
Diagnostisch instrument bij ernstige rekenwiskunde problemen
M. Bunck
Een zelfevaluatie van het competentiegericht beoordelen
B.R.J. Vernelen
Naar een cognitief psychologisch raamwerk voor 21e eeuws leren
T. Post, J.H. Walma van der Molen
Ontwerp van een hulpmiddel ter bevordering van niveaudifferentiatie
binnen het MBO J. van der Wielen
Reclamewijsheid in het Vlaamse curriculum B. Adams, T. Schellens,
M. Valcke
Parallel 4 DSO(I) Symposium
1A27
Verbeteren van rekenprestaties van leerlingen in het primair onderwijs:
eff ecten van verschillende interventies
Voorzitter(s): M Thurlings
Referent: R. Keijzer
Kunnen prestaties bij delen verbeterd worden met een interventie die het
noteren van berekeningen bevordert? M. Fagginger Auer,
C. van Putten, M. Hickendorff
Op naar rijkere breukenlessen: effecten van een nascholing gericht op
vakdidactische kennis en kwaliteit van instructie van leerkrachten in het
primair onderwijs M. Koopman, M. Thurlings, P. den Brok
De meerwaarde van intensieve formatieve assessment met betrekking
tot het verbeteren van rekenprestaties boven extensieve formatieve
assessment M. van den Berg, E. Harskamp, C. Suhre
Parallel 4 DSO(II) Papersessie
Klaar voor school en aanleren van onderzoeksvaardigheden
1A15
Voorzitter(s): F. Janssen
Het aanleren van onderzoeksvaardigheden in lessen Wetenschap &
Techniek P. Kruit, E. van den Berg, R. Oostdam, J. Schuitema
Klaar voor school? De invloed van sociaal-emotionele en gedragsmatige
aspecten van schoolrijpheid op het gestructureerde leren in groep 2-3 van
de basisschool R. Oostdam, R. Hamerslag, L. Tavecchio
Parallel 4 HO(I) Symposium
1A20
De rol van docenten in excellentieprogramma’s
Voorzitter(s): D. Griffioen
Referent: R. van der Rijst
Vernieuwende excellentieprogramma’s? J. Doppenberg, D. Griffi oen,
E. Winter, B. Devilee, R. Oostdam
Naar docentprofiel(en) in excellentieprogramma’s K. Truijen, M. Gellevij
A Teachers’ Road to Excellence: onderzoek naar inzicht en bekwaamheid in
honours didactiek I. Wijkamp, L. Eggens, M. Heijne, M. Wolfensberger
Parallel 4 HO(II) Posterpresentatie
Leren en assessment in het hoger onderwijs
Centrale hal
Voorzitter(s): B. Huisman
Cruciale studentfactoren voor studiesucces in het hoger onderwijs:
Literatuurstudie op basis van meta-analyses S. Doumen, E. Nauwelaerts
De invloed van ‘Nominaal is Normaal’ (N=N) op de tijdbesteding van
studenten. R. Kickert, M. Meeuwisse, P. Prinzie, L. Arends, K. Stegers-Jager
Meeting the diverse needs of students with disabilities in the University
classroom C. Espin, R. Feijt
Ontwerpprincipes voor Flexibel en Vraaggericht Hoger Deeltijdonderwijs.
Van literatuuronderzoek naar onderwijsvernieuwing: een praktijkcasus
M. Faber, T. Huizinga, J. ‘t Mannetje, M.R.M. Gellevij
Toetsen doe je samen met studenten! Een onderzoek naar de effecten van
het betrekken van studenten bij de toetscyclus. E. Vermunt, D. Sluijsmans
Tussentijds toetsen in de bacheloropleidingen Rechtsgeleerdheid en
Criminologie: de relatie tussen toetskenmerken, studentkenmerken,
tijdsbesteding en studieprestaties. I.N.Z. Day, F.M. van Blankenstein,
P.M. Westenberg, W.F. Admiraal
Parallel 4 ICT Symposium
0A33
Technologie in actie. Over de rol van materialiteit in onderwijs en leren.
Voorzitter(s): V. März
Referent: R. Vanderlinde
De interactie tussen docent, leerling en ICT: Inzichten vanuit de theorie
van technologische bemiddeling. J. Voogt
De plaats van ICT in de fysieke leeromgeving en de invloed ervan op de
klaspraktijk. J. Tondeur, E. De Bruyne, M. Vandendriessche, D. Zandvliet,
S. McKenney
Technologische artefacten als onderwijsvernieuwers. De casus van de
BaSO-fiche in de zorgcontinuïteit tussen basis- en secundair onderwijs.
V. März, G. Kelchtermans, K. Vermeir
Digitale choreografieën. De werkingsoperaties van schermen in het
hedendaagse universitair onderwijs. M. Decuypere, M. Simons

De sleutel naar succes
Parallel 4 Didactief
Workshop Schrijven voor Publiek
1A03
Schrijven voor collega-academici is iets heel anders dan schrijven
voor leraren in het basis- of middelbaar onderwijs. De juf van groep
5 of de docent havo 5 wil zich graag verdiepen in de resultaten van
onderwijsonderzoek, maar heeft weinig tijd, is soms bang dat het te
moeilijk voor haar of hem is. Kortom, zij of hij moet verleid worden
om een artikel te lezen over jouw onderzoek. Twee redacteuren van
onderwijsvakblad Didactief helpen je een tekst bondig, toegankelijk en
verleidelijk te schrijven en te presenteren. De workshop duurt anderhalf
uur en bevat zowel theoretische achtergrond als praktische oefeningen.
Parallel 4 L&I(I) Posterpresentatie
Centrale hal
Onderzoekend leren, zelfregulatie en samenwerkend leren
Voorzitter(s): N. Saab
Aan boord van de Ark: een onderzoek naar evaluatie van
onderzoeksvaardigheid B. de Vries, T. van Schilt-Mol, I. Schouwenaars
Effect van samenwerkend leren op motivatie voor rekenen in de
beroepsgerichte leerwegen J. Gerdes
Evaluatieonderzoek naar de stimulering van zelfregulatie bij
basisschoolleerlingen. N. Scheepens
Ontwikkeling en gebruik van een analyseschema voor onderzoekend
leren in de geschiedenisles M. Voet, B. De Wever, R. Boelens
Succesvolle transfer van algebraïsche vaardigheden uit de wiskunde
naar natuurkunde S. Turşucu, R. Tielen, J. Spandaw, M. de Vries
Parallel 4 L&I(II) Papersessie
Wensen en motivatie van leerlingen en studenten
5A29
Voorzitter(s): J. Haasbroek, A. Prince
Meer grip op gedrag van docenten; Een onderzoek naar gedrag van
universitair docenten in relatie tot wensen van studenten J. Haasbroek,
M. Spruit
Het effect van interventies op de motivatie van VMBO-leerlingen: Een
longitudinaal onderzoek A. Prince, A. Minnaert, M. Opdenakker
Parallel 4 L&L(I) Symposium
5A47
Bevorderen van professionele leergemeenschappen van docenten
Voorzitter(s): H. Sligte
Referent: D. Lockhorst
Interventies in school ter bevordering van een school als professionele
leergemeenschappen van docenten Y. Emmelot, J. Meirink, B. Smit
Scan van de school als professionele leergemeenschap W. Schenke,
M. Buisman
Naar het Dendron College als professionele leergemeenschap van
docenten P. Francken, I. Veurink
Bovenschoolse professionele leergemeenschappen van docenten
A. Handelzalts, C. Poortman, R. Prenger, W. Kippers
Parallel 4 L&L(II) Posterpresentatie
Centrale hal
Het bevorderen van de (vakinhoudelijke) kwaliteit van docenten
Voorzitter(s): A. van der Want
Dimensionaliteit rekenvaardigheid domein meten M. van Houwelingen
Docentgedrag als studierendement-bevorderende factor in het HBO.
P. Lemmens
Goed docentschap en kwaliteit van onderwijs. Percepties van docenten,
leidinggevenden en leerlingen over goed docentschap G. Duijs
Het vakdidactisch handelen van leraren-in-opleiding in relatie tot
hun algemene en domeinspecifieke doelmatigheidsverwachting
bij rekenen-wiskunde, hun angst voor rekenen-wiskunde en hun
rekenvaardigheid H. van Doornik-Beemer
Less is more. Leidt decentrale selectie bij de 2e graads lerarenopleiding
Engels tot verhoging van studiesucces? A. Corda, E. van Erp, M. Willems
Omgaan met leerlingen met ADHD en ASS in de vmbo-klas M. van Riel
Optimaal MaxiTAAL! M.G.E. Algoet
De videoclub: een methodiek voor de begeleiding van startende leraren
M. Vervoort, E. van den Berg
Parallel 4 L&L(III) Papersessie
5A41
Vormgeving aan de kwaliteit van onderwijs in de klas en opleiding
Voorzitter(s): H. Oolbekkink
Coherentie binnen de lerarenopleiding, de perceptie van de student.
E. Canrinus, O.K. Bergem, K. Klette, K. Hammerness
De toename van betekenisgericht leren in reguliere en academische
lerarenopleidingen voor het basisonderwijs S.J. van der Wal-Maris,
G.L.M. Schellings, J.M. Geldens, D. Beijaard
De Samen-Spel interventie in de klas: naar een haalbare en effectieve
implementatie in de dagelijkse klaspraktijk C. Vancraeyveldt, M. Huyse,
E. Bertrands, K. Vastmans, K. Verschueren, H. Colpin
Parallel 4 M&E Papersessie
Opbrengsten van het onderwijs
Voorzitter(s): R. Janssen
Studierendement in het mbo: cohorten in de G4 versus de rest.
M. van der Meer, J. Neuvel
Ups en downs in het rekenniveau - Wat heeft 25 jaar peilingsonderzoek ons
geleerd? J. van Weerden, B. Hemker, F. Scheltens
Verkenning van een toegankelijk diagnostisch model voor
peilingsonderzoek wiskunde in het basisonderwijs D. Van Nijlen, R. Janssen
17
5A23
Parallel 4 O&S(I) Symposium
1A21
Thema’s uit het onderwijsachterstandenbeleid onderzocht: resultaten
van ProBo-onderzoek
Voorzitter(s): G. Ledoux
Referent: L. Herweijer
VVE-doelgroepleerlingen in de voorschoolse fase; indicering en aanbod
A. Veen, G. Driessen
De achterstand van autochtone doelgroepleerlingen D. Fettelaar,
L. Mulder
Samenstelling van de klas en cognitieve en sociaal-emotionele uitkomsten
J. Roeleveld, M. Karssen, G. Ledoux
Parallel 4 O&S(II) Symposium
5A42
Het benutten van meertaligheid in de basisschool: Het Validiv-project
uitgelicht
Voorzitter(s): L. Van Praag
Referent: S.J.M.W. Kroon
Meertaligheid in de klas: een onderzoek naar interactionele strategieën bij
Turkse kinderen in een superdiverse klas K. Rosiers, S. Slembrouck
Het inzetten van meertaligheid in het leerproces: Effecten van een
meertalige digitale leeromgeving op prestaties wereldoriëntatie
E. Van Laere, A. Van der Wildt, J. van Braak, P. Van Avermaet, M. Van Houtte
Functies van thuistaalgebruik in groepswerk: een meervoudige case study.
K. Jordens
Van taalbeleid naar talenbeleid? L. Strobbe
Parallel 4 O&S(III) Posterpresentatie
Onderwijs en samenleving
Centrale hal
Voorzitter(s): H. Korpershoek
De invloed van studieloopbaanbegeleiding op de sectorkeuze van vmbojongeren
M. Verkuil
De maatschappelijk-pedagogische taakstelling van het basisonderwijs in
brede school en kindcentrum J. Verheijke
Een onderzoek naar de effectiviteit van didactische werkvormen en
methodes van burgerschapsonderwijs in het mbo. C.G. Holman
Kaatje Klank houdt van bloot … of was het brood? Een taalmethodiek
om articulatievaardigheden en het klankbewustzijn te stimuleren in de
kleuterklas (groep 1) in functie van voorbereidend lezen. L. Van Severen,
S. Feryn, H. Taelman, I. Zink
Welke kennis zouden adolescenten moeten hebben over de maatschappij?
De maatschappelijke opinie over de gewenste burgerschapskennis bij
adolescenten. A.A.J. van Goethem, G. ten Dam, A.B. Dijkstra
Donderdag 18 juni 2015 - Parallel 4: 14.45 - 16.15 uur

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 5 B&O Symposium
Onderwijstoezicht in een polycentrische context
1A27
Voorzitter(s): A. Jonk, M. Ehren
Referent: F. Leeuw
Literatuurstudie naar ontwerp en effectiviteit van toezicht in een
polycentrische context F. Janssens
Internationale voorbeelden van onderwijstoezicht in een polycentrische
context M. Ehren
Onderwijstoezicht op samenwerkingsverbanden passend onderwijs:
dilemma’s en voordelen van ‘polycentrisch toezicht’ in Nederland
N. Maassen
Reflectie op voorgaande bijdrage F. Leeuw
Parallel 5 Cur(I) Rondetafelgesprek
De relatie tussen curriculumbeleid, -praktijk, en -onderzoek
1A37
Voorzitter(s): W. Kuiper
Dynamiek in de relatie tussen curriculumintenties en
uitvoeringspraktijk in het natuurwetenschappelijk onderwijs M. Pieters
Kwaliteitscriteria voor praktijkgericht onderwijsonderzoek
S. Groothuijsen, W. Kuiper, G. Prins, L. Bronkhorst
Parallel 5 Cur(II) Papersessie
Ondersteuning curriculumontwerp via DOTs en modellen
Voorzitter(s): A. Ros
DocentOntwikkelTeams om deeltijdonderwijs te herontwerpen
J. ‘t Mannetje, T. Huizinga, M. Faber, M. Gellevij
Niveaus van historisch tijdsbesef bij leerlingen in het basisonderwijs
M. de Groot-Reuvekamp, A. Ros, C. van Boxtel, F. Oort
Voorzitter(s): F. Janssen
Metacognitieve vaardigheden geschaakt A. Haast
Studentondersteuning op het gebied van zelfregulatie F. Duijzings
Wereldwoorden: een voorleesprogramma voor de kleuterklas
H. Taelman, M. Desmul, L. Van Severen
1A15
Parallel 5 DSO Posterpresentatie
Centrale hal
Zelfregulatie, metacognitie en voorleesprogramma voor kleuters
Parallel 5 HO(I) Symposium
Opleiden van onderzoekende professionals
1A20
Voorzitter(s): K. Baele
Referent: N. van den Berg
Verwerven van onderzoekend vermogen in het hbo onderwijs D. Greve,
L. Munneke, D. Andriessen
Borging Eindniveau Afstudeeronderzoek Lerarenopleidingen: evaluatie
van een interventie. T. van Schilt-Mol, L. Nieuwenhuis
Vierslagleren als middel tot persoonlijke ontwikkeling en
schoolontwikkeling in het basisonderwijs I. Pauw, W. Jongstra,
A. Looijenga
Begeleidingsinterventies bij het leren doen van een praktijkgericht
onderzoek in de eigen beroepspraktijk door hbo-masterstudenten
L. Munneke, D. Andriessen
Parallel 5 HO(II) Posterpresentatie
Docenten in het hoger onderwijs
Centrale hal
Voorzitter(s): I. Day
De relatie tussen docentprofessionalisering, bevlogenheid en opvattingen
van docenten in het hoger onderwijs: een exploratieve studie C. Verberg,
D. Wongsopawiro
Meerwaarde intervisie als vorm voor docentprofessionalisering
J. Huveneers
Praktijkkennis van begeleiders over interventies in het begeleiden van
scriptiestudenten. M.W.C. Vereijken, R.M. van der Rijst, J.H. van Driel,
F.W. Dekker
Professionaliseren door informeel leren bij HBO-docenten M. Lamerichs-
Geelen
Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs - De weg naar succes?
M. van der Wal, P. van der Zanden, E. van den Broek, C. Kooloos
Parallel 5 HO(III) Papersessie
Studiesucces in het hoger onderwijs
5A29
Voorzitter(s): M. van den Bogaard
‘It’s not all about the boys’: Het effect van uitstelgedrag op studiesucces in
het eerste studiejaar van het hoger onderwijs M. Nije Bijvank, G. Tonnaer
Struikelvakken Evidence Based Aanpakken: herontwerp, interventieanalyse
en werkende principes voor rendementsbevordering M. Faber,
T. Huizinga, K. Truijen, M.R.M. Gellevij
Studeren met een (bij)baan: overeenkomsten en verschillen tussen
autochtone en niet-westerse allochtone studenten. M. Meeuwisse,
L.A.L. de Meijer, M. Born, S.E. Severiens
Parallel 5 ICT (I) Posterpresentatie
Blended leren in formeel volwassenenonderwijs
Centrale hal
Voorzitter(s): J. Tondeur
Blended leren in formeel volwassenenonderwijs: de impact van motivatieregulatie.
S. Vanslambrouck, C. Zhu, J. Tondeur
Parallel 5 ICT(II) Symposium
Actief leren met weblectures door studenten en docenten
1A01
Voorzitter(s): R.M. Filius
Referent: S. Gratama van Andel
Het bevorderen van betekenisvol leren door de inzet van weblectures en
concept maps. R. Kragten
‘Catching the wave of video teaching’. Ondersteuning van docenten in het
ontwikkelen van vaardigheden op het gebied van video-doceren.
Z. Woolfi tt
Gebruik van en ervaring met verschillende varianten weblectures in het
technisch onderwijsprogramma Stralingsdeskundigheid in de opleiding
MBRT. I. Sutherland-van den Heuvel
Parallel 5 L&I(I) Symposium
1A21
Classroom assessment van rekenvaardigheid in het basisonderwijs
Voorzitter(s): M. Veldhuis
Referent: K. Schildkamp
De ontwikkeling en validering van een diagnostisch instrument voor het
vaststellen van misconcepties bij aftrekken in groep 5 F. Scheltens,
J. Vermeulen
Cognitief diagnostisch assessment met behulp van de lege getallenlijn
J. Vermeulen, F. Scheltens, T. Eggen, A. Béguin
Het verbeteren van de toetspraktijk van leerkrachten bij rekenenwiskunde:
wat brengt het voor de leerling op? M. Veldhuis, M. Van den
Heuvel-Panhuizen
Chinese teachers’ use of classroom assessment techniques in primary
mathematics education X. Zhao, M. van den Heuvel-Panhuizen, M. Veldhuis
18

De sleutel naar succes
Parallel 5 L&I(II) Posterpresentatie
Taal en handelen van docenten
Centrale hal
Voorzitter(s): H. Biemans
De relatie tussen pragmatische taalvaardigheid en de mate van
acceptatie en afwijzing door klasgenoten in de kleuterklas F.M. van der
Wilt, C. van der Veen, C. van Kruistum, L. de Mey
De rol van de docent geschiedenis bij het realiseren van taalgericht
vakonderwijs en vakinhoudelijke leeropbrengsten in het tweetalig
voortgezet onderwijs H.F. Oattes, R. Oostdam, R. de Graaff , A. Wilschut
Doelgericht coachen in het vmbo M. Maas, F. Geldermans, W. de Groot,
J. Onstenk
Het voorspellen van woordherkenning na 6 maanden leesonderwijs in
groep 3 M. Snel, C. Aarnoutse, J. Terwel, W. van der Veld
Pedagogisch-didactisch handelen van docenten en ervaren autonomie
van leerlingen in het basisonderwijs G. Nieuwenhuis, Y. Kooij, T. Dijkstra,
I. Cloosterman, W. Admiraal
Parallel 5 L&I(III) Papersessie
Doelorientatie en motivatie
Voorzitter(s): J. Neroni, K.F.A. Stroet
Doeloriëntatie en studiesucces in het volwassen afstandsonderwijs
J. Neroni, P.A. Kirschner, C. Meijs, R. de Groot
Motivatieontwikkeling in het eerste jaar vmbo en de invloed van
docent-leerling interacties K. Stroet, M. Opdenakker, A. Minnaert
Ontwerp- en implementatiekenmerken van leerpaden binnen een
Elektronische Leeromgeving C. De Smet, M. Valcke, T. Schellens,
B. De Wever
5A23
Parallel 5 L&L(I) Symposium
0A33
Begeleiding van begaafde basisschoolleerlingen in regulier onderwijs
en speciale voorzieningen
Voorzitter(s): L. Hornstra
Referent: E. Denessen
Goede leraren volgens (hoog)begaafde leerlingen T. van Houtert,
M. van den Brand, A. Bakx
Ontwikkeling motivatie van begaafde leerlingen in regulier onderwijs
en speciale deeltijd- en voltijdvoorzieningen L. Hornstra, I. van der Veen,
T. Peetsma
Onderwijs aan begaafde leerlingen in deeltijdvoorzieningen
M. van den Brand, T. van Houtert, A. Bakx
Parallel 5 L&L(II) Posterpresentatie
Eff ectieve interventies voor docenten-in-opleiding
Centrale hal
Voorzitter(s): J. Meirink
‘Analytisch en kritisch denken’ als onderwijsdoel – docenten-inopleiding
leren van hun begeleiders P. Dekkers
Ontwerponderzoek naar adaptieve feedback en gedifferentieerde
support bij gespreksvaardigheid Moderne Vreemde Talen E. de Vrind
De bijdrage van praktijkonderzoek aan de kwaliteit van aanstaande
leraren basisonderwijs L. van Katwijk, E.P.W.A. Jansen, K. van Veen
De rol van Professionele Leergemeenschappen bij
Identiteitsontwikkeling in de Inductiefase C. Wehrmann,
I. Henze-Rietveld
Differentiatie in de (leraren)opleiding: Hardnekkige misvattingen
wegwerken P. Schittecat, T. Smits, E. Tanghe
Het gebruik van video bij het leren van Pabo-studenten in Cambodja
L. Lok, N. Brouwer, P. den Brok
Studenten aan MindZet S.M. Raaijmakers, C. van Bragt, A. Janssen-Seezink
Tussen professionele ontwikkeling en kennis co-constructie.
‘Grensoverschrijdingen’ in de samenwerking tussen hoger onderwijs
instellingen en (speciale onderwijszorg) scholen. G. Jacobs
Parallel 5 L&L(III) Papersessie
5A41
De rol van verwachtingen en betekenisgeving bij de ontwikkeling
van (opvattingen van) docenten
Voorzitter(s): H. Schaap
Betekenis geven aan de rol van docent; identiteitsdissonantie reductie
door beginnende medisch docenten T. van Lankveld, J. Schoonenboom,
R. Kusurkar, M. Volman, J. Beishuizen, G. Croiset
De ontwikkeling van onderwijsopvattingen van lio’s S. de Vries, E. Jansen
Starten met de lerarenopleiding: Wat verwachten studenten van hun
ontwikkeling tot docent? M. Van Rijswijk, S. Akkerman, H. Schaap,
J. van Tartwijk
Parallel 5 M&E Posterpresentatie
Centrale hal
Leeromgevingen en toetsingssystemen onder de loep
Voorzitter(s): D. Tigelaar
Betrouwbaarheid en validiteit van gemiddelde bloktoetscijfer als
selectie instrument in een compensatoir toetsingssysteem I. Yocarini,
S. Bouwmeester, G. Smeets, L. Arends
Kenmerkende elementen van School Wide Positive Behavior Support
(SWPBS) in Nederland. M. Nelen, M. van Oudheusden, P. van Elburg,
C. Roozenboom
Parallel 5 O&S(I) Symposium
5A47
Kwetsbaarheid in het onderwijsstelsel: Schoolloopbanen van leerlingen
met een extra ondersteuningsbehoefte in het funderend onderwijs.
Voorzitter(s): B.A.N.M. Vreeburg
Referent: A. Mol Lous
De overgang van PO naar VO: de advisering en plaatsing van leerlingen
met een extra ondersteuningsbehoefte S. Fagel, M. Balvers
Onderwijsloopbanen van verschillende typen zorgleerlingen G. Ledoux,
P. Koopman, J. Roeleveld
Response to Intervention: A systematic approach to ‘Passend onderwijs’
C. Espin, S. Chung, R. van den Bosch
Stimuleren van inhoudelijke samenwerking tussen onderwijs en
jeugdhulpverlening R. Stoutjesdijk, A. de Jong
Parallel 5 O&S(II) Symposium
5A42
Gender op school: meer dan een jongens-meisjes verhaal!
Voorzitter(s): D. Van Maele
Referent: M. Volman
Zijn meisjes beter bestand tegen druk tot genderconformiteit
dan jongens? Een studie naar de samenhang tussen druk tot
genderconformiteit en schoolse doeltreffendheidbeleving.
W. Vantieghem, M. Van Houtte
Intraseksuele variatie bij jongadolescenten onderzocht. Een zoektocht
naar meer dan enkel anti-schoolse genderprofielen bij leerlingen.
E. Huyge, D. Van Maele, M. Van Houtte
Negatieve feedback van de leerkracht: een verband met het gedrag, het
geslacht en het genderprofiel van de leerling? E. Consuegra, M. Halimi,
N. Engels
Genderverschillen in het ondersteunende gedrag van leerkrachten in de
eerste graad van het secundair onderwijs S. Lietaert, D. Van Maele,
F. Laevers, K. Verschueren, B. De Fraine
Parallel 5 O&S(III) Papersessie
Determinanten van prestaties en leerkracht-leerlingrelatie
Voorzitter(s): L. Elffers
De invloed van een zelfbevestigings-interventie op schoolprestaties en
probleemgedrag van allochtone leerlingen in Nederland E.M. de Jong,
F.C. Jellesma, H.M.Y. Koomen, P.F. de Jong
Leerlingvertrouwen in leerkrachten: onderzoek naar de determinanten
van leerlingvertrouwen in leerkrachten met een focus op gender op
school- en leerlingniveau B. Beernaert, M. Halimi, D. Van Maele, N. Engels
Sociale dynamiek in de basisschoolklas: Wederzijdse invloeden tussen
de leerkracht-leerlingrelatie en de sociale status van leerlingen
M. Hendrickx, T. Mainhard, H. Klip, M. Brekelmans
19
1A11
Donderdag 18 juni 2015 - Parallel 5: 16.45 - 18.15 uur

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 6 B&O Symposium
1A20
De impact van de Commissie Dijsselbloem op onderwijsbeleid
Parallel 6 HO Papersessie
Curriculumontwerp in het hoger onderwijs
5A29
Voorzitter(s): H. Sligte
Referent: S. Waslander
Burgerschap en sociale integratie G. Ledoux
Kwaliteitsbeleid I. Heemskerk, G. Ledoux
Voortijdig Schoolverlaten H. Sligte
Parallel 6 BBV Papersessie
Waarderen, assesment, toetsing
Voorzitter(s): R. Wesselink
De ontwikkeling en toepassing van de “opportunity identification
competence assessment test” (OICAT) Y. Baggen, J. Kampen, A. Naia,
H.J.A. Biemans, T. Lans, M. Mulder
Duurzame talentontwikkeling in een universitair medisch centrum
S. Giesbers
Het stimuleren van opbrengstgericht werken door het formatief
gebruiken van een summatieve toets J. Gulikers, W. Bredewold
1A11
Parallel 6 Cur Speciale sessie
1A21
Wat kan onderzoek bijdragen aan het curriculum en het leren van
de toekomst?
Voorzitter(s): N. Nieveen, J. van den Akker
Wat kan onderzoek bijdragen aan het curriculum en het leren van de
toekomst? N. Nieveen, J. van den Akker, H. Eijkelhof
Parallel 6 DSO(I) Symposium
0A33
Strategiegebruik bij meercijferig aftrekken door Nederlandse en
Vlaamse basisschoolleerlingen
Voorzitter(s): M. Hickendorff
Referent: S. van der Ven
Samenhang tussen fouten in LVS-rekenen en gehanteerde strategie
F. Scheltens, A. Beguin
Indirect optellen bij aftrekopgaven tot 1000: een “choice/no-choice”
studie bij Vlaamse basisschoolleerlingen J. Torbeyns, G. Peters,
L. Verschaffel
Oplossingsstrategieën van Nederlandse en Vlaamse leerlingen bij
meercijferig aftrekken tot 1000 M. Hickendorff , J. Torbeyns, L. Verschaff el
Voorzitter(s): S. Vink
Bewustwording van informeel leren door de app ‘PrikL’ C. Tempels
Conceptuele review van modellen voor het ontwerp van
groepsleeractiviteiten in het hoger onderwijs M.S.A. de Hei, J. Strijbos,
E. Sjoer, W. Admiraal
Stat+: Een verrijking van de leeromgeving statistiek M. Maertens,
M. Vandewaetere, W. Van Den Noortgate
Parallel 6 ICT Papersessie
ICT-gebruik en professionele ontwikkeling
5A47
Voorzitter(s): M. van den Boogaard
DIA: Het Docent-ICT Adoptie raamwerk - Verbinden van
onderwijsvormen en onderwijstechnieken via onderwijstaken M. Spruit,
Y. Visee, E. de Jong
Ontmoetingen tussen leerkrachten op sociale media: een exploratieve
studie naar de rol van een Facebookgroep binnen hun lespraktijk in het
secundair onderwijs. J. Muls, C. Cocquyt, K. Lombaerts, C. Zhu
Strategieën voor professionele ontwikkeling voor online en blended
leren: een kwalitatieve reviewstudie. B. Philipsen, J. Tondeur, C. Zhu
Parallel 6 L&I(I) Speciale sessie
Samen schrijven aan een boek rond Leren en Instructie
Voorzitter(s): N. Saab
Samen schrijven aan een boek rond Leren en Instructie N. Saab,
W. Admiraal, H. Biemans, L. Wijsman, M. Koopman
Parallel 6 L&I(II) Papersessie
Onderzoekend leren en experimenteren
Voorzitter(s): R. Grol, M. Dobber
Het bevorderen van economische geletterdheid in het voortgezet
onderwijs via klaslokaalexperimenten R. Grol, E. Sent, B. de Vries
Onderzoekend leren denken voor leraren en leerlingen M. Dobber,
B. Pompert
1A15
5A42
Parallel 6 DSO(II) Papersessie
Beta interesse en wiskundige creativiteit
1A22
Voorzitter(s): H. Westbroek
Bèta interesses van basisschoolleerlingen in relatie tot een bezoek aan
een ‘science’ museum E. Slot, T. van Wessel, S. Akkerman
Het effect van taak structuur op wiskundige creativiteit S.A.G. Palha,
J. Schuitema, C. van Boxtel, T. Peetsma
20

De sleutel naar succes
Parallel 6 L&L(I) Speciale sessie
Begeleiding van Startende Leraren
1A37
Parallel 6 M&E Speciale sessie
Ontwikkelingen rond assessment in Nederland
5A23
Voorzitter(s): R. Zwart
Referent: F. Janssen
Inbedding van inductie in HRM beleid P. Runhaar, R. Wesselink
Een professionele leergemeenschap voor begeleiders van startende
leraren: de basis voor de ontwikkeling van een inductieprogramma
A. van der Want, J. Meirink, J. den Ouden
Expertiseontwikkeling in een professionele leergemeenschap
J. Dengerink, A. Swennen
Het curriculum van een lerarenopleiding: wat werkt? P.H. Flens,
M. Helms-Lorenz, R. Maulana, W. van der Grift
Effecten van Lesson Study als inductie op de professionele ontwikkeling
van startende docenten N. Verhoef, F. Coenders
De rol van het ICALT-instrument in begeleidingsgesprekken met
startende leraren I. Zuiker, R. Zwart
Identity workshops: professioneel groeien door dialoog J. Mommers,
R. Schildwacht, Q. Kools, G. Schellings
Professionele identiteitsontwikkeling van beginnende docenten:
spanningen en professionele ruimte H. Oolbekkink, H. Schaap,
H. Leeferink
School- en beroepsverlating van beginnende docenten in het
voortgezet onderwijs A. Verkade, W. van der Grift, M. Helms-Lorenz,
R. Maulana
Stress oorzaken en gevolgen van beginnende docenten in het
voortgezet onderwijs R. Harmsen, M. Helms-Lorenz, R. Maulana,
W. van der Grift
Ontwikkeling van stress en welbevinden bij de beginnende docent
D. Roorda, H. Koomen
Concerns en support van startende leraren: eerste opbrengsten BSL
Tilburg R. Aarts, Q. Kools, R. Schildwacht
Parallel 6 L&L(II) Papersessie
1A01
Onderzoek naar eff ecten van een training Opbrengstgericht werken
Voorzitter(s): A. Visscher
De Effecten van een Intensieve Training Opbrengstgericht Werken
voor Leerkrachten van Groep 6 op de Didactische Vaardigheden van
Leerkrachten E. van der Scheer, A. Visscher
De ontwikkeling van leerkrachtkwaliteit gedurende een training
‘Opbrengstgericht Werken’ gemeten door middel van leerlingpercepties
T. Keuning, M. van Geel, A. Visscher, J. Fox
Het effect van een training Opbrengstgericht Werken op Data Literacy in
het basisonderwijs M. van Geel, T. Keuning, J. Fox, A. Visscher
Voorzitter(s): B.P. Veldkamp
Ontwikkelingen rond assessment in Nederland B.P. Veldkamp
De rol van formatief toetsen binnen het onderwijs A. Visscher
Assessment en gepersonaliseerd leren S. Wools
Diagnostisch toetsen S. Schouwstra
De psychometrie van het meten van groei M. Brinkhuis
De kwaliteit van examinering D. den Otter, A. Brouwer, B. Veldkamp
Een onderzoeksagenda ‘Assessment 2020’ A. Beguin
Parallel 6 O&S(I) Symposium
Taalondersteuning in de thuiscontext
1A27
Voorzitter(s): M. Droop
Referent: S. Mol
Hoe kunnen leerkrachten laaggeletterde ouders ondersteunen bij
taalstimulering thuis? M. van der Pluijm, A. van Gelderen, J. Kessels
App gemedieerde ouder-kind interactie bevordert actieve
woordenschat van peuters R. Teepe, I. Molenaar, L. Verhoeven
Ouder-kindinteractie bij verschillende typen activiteiten en de rol van
sociaal-economische status. S. de la Rie, R. van Steensel, A. van Gelderen,
S. Severiens
Ouderbetrokkenheid in de voor- en vroegschoolse educatie: omgang
met diverse oudergroepen en bevordering van duurzaamheid E. Krijnen,
R. van Steensel, M. Meeuwisse, S. Severiens
Parallel 6 O&S(II) Symposium
5A41
De bereikte ERK-niveaus Engels, Duits en Frans in de examenklassen
van het voortgezet onderwijs in internationaal perspectief
Voorzitter(s): R. Verheyen, J. Keuning
Referent: J. Richters
Een internationale ERK-standaardbepaling voor lees- en
luistervaardigheid Engels, Duits en Frans R. Verheyen
De 3DC-methodologie voor standaardbepaling R. Feskens
Het ERK-niveau schrijfvaardigheid Engels, Duits en Frans bij havo en
vwo D. Fasoglio
21
Vrijdag 19 juni 2015 - Parallel 6: 10.30 - 12.00 uur

Verleidend onderwijsonderzoek
Parallel 7 B&O Symposium
Het vmbo van de toekomst
1A20
Parallel 7 HO(IV) Papersessie
Selectie en toetsen in het hoger onderwijs
5A23
Voorzitter(s): E. de Bruijn
Referent: R. van Schoonhoven
Loopbaanoriëntatie en – begeleiding in het examenprogramma van
het vmbo M. Kuijpers
Ervaringen uit het verleden… E. de Bruijn, A. Westerhuis
Een sterk vmbo: vakmanschap centraal M. Bakker, K. Westerbeek
Parallel 7 HO(I) Symposium
1A27
Het effect van studentverschillen in leerpotentieel op prestaties in
en de beleving van het hoger onderwijs
Voorzitter(s): W. van de Linden
Referent: S. Loyens
Het matchen van studenten bij peer feedback op geschreven
opdrachten B. Huisman, N. Saab, J. van Driel, P. van den Broek
Ervaren studenten met verschillende excellentieprofielen de
leeromgeving tijdens samenwerken anders? A. Pullen, D. Griffi oen,
J. Schoonenboom, B. de Koning, J. Beishuizen
Verschillen in perceptie op de opleiding tussen honours- en reguliere
studenten in het hoger beroepsonderwijs D. Griffi oen, J. Doppenberg,
B. Devilee, E. Winter, M. Enthoven, R. Oostdam
Parallel 7 HO(II) Symposium
Selectie en toegankelijkheid van het bacheloronderwijs
1A21
Voorzitter(s): B. Bulder
Referent: E. Jansen
Verkenning naar selectieve maatregelen in het bacheloronderwijs.
K. Polder, E. Jagtman, J.W. Baten
Toegankelijkheid van het bacheloronderwijs in Nederland: een
kwantitatieve analyse van onderwijsloopbanen in het stelsel. S. Rijken,
B. Koning
Onderzoek naar het (mogelijke) effect van de invoering van Nominaal
= Normaal op de instroom, doorstroom en uitval van (subgroepen)
studenten in het eerste jaar op de EUR. G. Baars, P. van Wensveen,
J. de Boom, P. Hermus
Voorzitter(s): R. van der Rijst
De intakeprocedure van een hogeschool nader bekeken: kwalitatief
evaluatieonderzoek naar de tevredenheid over, werking en resultaten
van de intakeprocedure van een hogeschool M. Faber, L. Staman,
K. Mittendorff
Ontwerpen van een instrument voor collegiale screening van
kennistoetsen K.J. Gerritsen - van Leeuwenkamp, J. Adema,
G.J.J.M. Straetmans
Work sample tests voor selectie en matching in het hoger onderwijs
S. Niessen, R. Meijer, J.N. Tendeiro
Parallel 7 ICT Papersessie
Toepassingen van hardware en software en online learning
Voorzitter(s): N. Janssen
Het gebruik van chromebooks op het Corlaer College S. Weijers,
A. Donker
Science learning with online laboratories, a demo of the Go-Lab
software T. de Jong
1A15
Parallel 7 L&I(I) Symposium
5A42
Classroom discourse en leeropbrengsten: enkele verkenningen
Voorzitter(s): C. van der Veen
Referent: J. van de Pol
Hoe interthinking en historisch redeneren in geschiedenislessen in PO
bevorderd kunnen worden E. van der Zalm, A. Vonk, R. Damhuis,
A. Tammes
De ontwikkeling in het gezamenlijk argumenteren van jonge kinderen
in probleemoplossingsgesprekken F. Hiddink, J. Berenst
De effecten van productive talk en metacommunicatie op de
ontwikkeling van de communicatieve competentie van jongen
kinderen: Een interventiestudie C. van der Veen, C. van Kruistum,
B. van Oers, L. de Mey
Parallel 7 HO(III) Rondetafelgesprek
Excellentie, studiesucces en onderzoek in het onderwijs
1A37
Voorzitter(s): M. Vereijken
Ambitieuze studiecultuur: een conceptueel kader H. ten Berge
De effecten van een Pre-Academic Programme op studiesucces in het
eerste jaar S.G.A. van Herpen, S.E. Severiens, W.H.A. Hofman, M. Meeuwisse
Identiteiten van academici op hogescholen in transitie. Over het
‘verduurzamen’ van een opkomende ‘complete’ academische identiteit
M.A. van Winkel, R.M. van der Rijst, R.F. Poell, J.H. van Driel
Niveaus van onderzoek in het technisch hbo D. Greve
22

De sleutel naar succes
Parallel 7 L&I(II) Papersessie
Metacognitie en zelfregulatie
5A29
Parallel 7 M&E Symposium
0A33
COOL5-18: Een rijk databestand beschikbaar voor verder onderzoek
Voorzitter(s): J. Schuitema, R. Boelens
Effecten van taakstructuur en groepssamenstelling op (meta)cognitieve
activiteiten van leerlingen met hoge cognitieve vermogens tijdens
samenwerkend leren J. Schuitema, S. Palha, M. van Pinxteren,
C. van Boxtel, T. Peetsma
Het bevorderen van actief, zelfregulerend, toegepast en samenwerkend
leren tijdens tutorialsessies: vier case-studies R. Boelens, B. De Wever
Het verbeteren van creatieve genereervaardigheden door een
metacognitieve strategie-instructie M. van de Kamp, W. Admiraal,
J. van Drie, G. Rijlaarsdam
Parallel 7 L&L(I) Symposium
1A01
Tijd voor (inter)actie? Het bredere netwerk van beginnende leraren
in kaart gebracht.
Voorzitter(s): V. März
Referent: E. Canrinus
Na de lerarenopleiding, klaar voor het werkveld? E. Gheyssens,
K. Struyven, M. Valcke, I. Rots
De groei van leerkrachtvaardigheden. Een onderzoek naar de
ontwikkeling en stimulering van beginnende leraren gedurende de
eerste 3 beroepsjaren. R. Maulana, M. Helms-Lorenz, W. van de Grift
De ontwikkeling van het professioneel zelfverstaan van beginnende
leraren in relatie tot hun interacties en steun van persoonlijke
netwerken. L. Ooghe, R. Vanderlinde, G. Devos, M. Tuytens
De school vanuit de blik van beginnende leerkrachten. Een analyse van
de inhouden van hun ondersteuningsnetwerk. V. März, L. Gaikhorst,
G. Kelchtermans
Parallel 7 L&L(II) Papersessie
5A41
Het in kaart brengen van professioneel handelen in de lespraktijk
Voorzitter(s): M. Berry
Het conceptualiseren van de CLIL-onderwijspraktijk van docenten
E. van Kampen, W. Admiraal, M. Berry
Professioneel handelen op basis van conceptuele kennis in de
lerarenopleiding C.M. Kemmeren, E. van den Berg, J. Pieters
Review van observatie-instrumenten voor het meten van
leraarbekwaamheden in het primair onderwijs M.J. Dobbelaer,
A.J. Visscher, F.J.G. Janssens
Voorzitter(s): M.I. Hartgers, I. Gorissen
Referent: J. Kaldewaij
Verrijkte COOL5-18 databestanden: opzet, uitvoering en resultaat van
de dataverzameling A. Timmermans
Werken met verrijkte COOL5-18 databestanden: een voorbeeld van een
onderzoek naar overgang van primair naar voortgezet onderwijs waarin
de data gebruikt worden. H. Korpershoek
Onderwijs over de generaties heen: wat we weten over de ouders van
COOL-leerlingen uit eerdere cohortstudies S. Kuijpers, K. van der Wiel
De mogelijkheden voor universitaire en andere onderzoekers om
analyses te verrichten op de verrijkte COOL5-18-microdatabestanden.
I. Gorissen
Parallel 7 O&S(I) Symposium
Pedagogische sensitiviteit van leraren
5A47
Voorzitter(s): L. Keuvelaar - van den Bergh
Referenten: A. Ros, D. Beijaard
Perceptie van leerlingen en leraren van kwaliteiten van ‘goede leraren’
A. Bakx, E. Rohaan, K. Diemel
De ontwikkeling van pedagogische sensitiviteit van leraren K. Diemel,
D. van Eijk, R. van Vulpen
Morele leerprocessen van leraren in Communities of Practice
H. de Keijzer, R. van Rooijen, G. Jacobs
Parallel 7 O&S(II) Papersessie
Onderwijs en samenleving
1A11
Voorzitter(s): E. Denessen
Het effect van een training Opbrengstgericht Werken op prestaties van
leerlingen M. van Geel, T. Keuning, J. Fox, A. Visscher
Het effect van het bewust worden en gebruiken van kernkwaliteiten bij
leerlingen op hun zelfbeeld. P. Ruit
Schoolprestaties, sociaal-emotioneel functioneren en
burgerschapsvaardigheden van bi-etnische kinderen in het
Nederlandse basisonderwijs: de invloed van gezinssamenstelling en
opleidingsniveau M. Karssen, I. van der Veen, M. Volman
23
Vrijdag 19 juni 2015 - Parallel 7: 13.00 - 14.30 uur

Plattegrond – Pieter de la Courtgebouw
Pieter de la Court gebouw - Begane Grond
Begane Grond
0A33
0A28
SC01
LIFT
CENTRALE HAL
RESTAURANT
LIFT
LIFT
CAFÉ
REGISTRATIE
BALIE
INGANG
ingang
Pieter de la Court gebouw - 1e verdieping
1e verdieping
1A37
1A33
LIFT
1A24
1A27
1A22
1A20
1A12
1A21
LIFT
LIFT
1A15
1A11
1A09
1A03
1A01
Pieter de la Court gebouw - 5e verdieping
5A41
5A47
5e verdieping
5A37
5A42
5B14
5B16
LIFT
5A29
5A23
LIFT
LIFT
24

R
Plattegrond Leiden
Universiteit Leiden - Pieter de la Courtgebouw
Wassenaarseweg 52, 2333 AK Leiden
LUMC- Burumazaal (Onderwijsgebouw/Gebouw 3)
Hippocratespad 21, 2333 ZD Leiden
Stadhuis - Gemeente leiden
Breestraat 102, 2311 CW Leiden
Faculty Club
Rapenburg 73 , 2311 GJ Leiden
Nationaal
Historisch
Museum
R S E W E G
ALBINUSDREEF
ANDI DIFORTDREEF
DARW
ARWINWEG
LUMC
Naturalis
R I J N S B U R G E R W E G
P
PdlC-gebouw
ALBINUSDREEF
P
P L E S M A N L A A N
BOERHAAVELAAN
STATIONSWEG
S T A T I O N S P L E I N S C H I P H O L W E G
Museum
voor
Volkenkunde
M O R S S I N G E L
M O R S W E G
MORSSINGEL
H A A GW E G
S C H U T T E R SVE L D
1E BINNENVESTGRACHT
RIJN SBURGERSINGEL
STEENST
STRAAT
MORSSTRAAT
KORT GALGEWATER
W I T TE
GALGEWATER
N O O R D E I N D E
S I N G E L
HAARLEMMERWEG
RI J N S B U R G E R S I N G E L
M O L E N W ERF
2E BINNENVSTGRT.
R
LAMMERMA A
T
K
BEESTENMARKT
K
NWE BEESTENMARKT
K
KT
Museum
De Lakenhal
TURFMARKT PRINSESSEKA
KA
K DE KORT RAPENBURG
LA M
RG
DOELENGRACHT
BOOM
RAPENBURG
KORTE
MERMARKT
OUDE SINGEL
OUDE VEST
CAECILIASTRAAT
PAPENGRACHT
RAPENBURG
MARE
Schouwburg
SCHOOLSTEEG
Museum van
Oudheden
RAPENBURG
RAPENBURG
LANGE
Museum
Boerhaave
HAARLEMMERSTRAAT
APOTHEKERSDIJK
BREESTRAAT
MARKT
Faculty Club
DOELENSTG.
HOUTSTRAAT
NONNENSTG
PIETERSKERKGRT.
M A RESI N G E L
L A N G E G R A C H T
Stadsgehoorzaal
R
A
MARE
AALMARKT
BREESTRAAT
KLOKSTEEG
STILLE RIJN
Stad-
Stadhuis
Pieterskerk
PIETERS-
KERKSTR.
PIETERS-
KERKHOF
RAPENBURG
PENBURG
LANGEBRUG
JANVOSSENSTEE TEEG
VISMARKT
NIEUWSTEEG
OUDE SINGEL
OUDE VEST
OUDE RIJN
HAARLEMMERST
Museum voor
Geologie
en mineralogie
OUDE RIJN
Burcht
BREESTRAAT
STEENSCHUUR
A
M
HO
HOO
NIEUW
NIEUWE RIJN
N
BOTERM
A
TR
VAN DER WERFPA
RIJN EN SCHIEKADE
MALIEBAAN
H A A G WE G
GROENHOVENSTRAA
T
AAT
W I T T E
S I N G E L
KAISERSTRA TRAAT
W I T T E S I N G E L
DOEZASTRAAT
BOISOTKADE
RIJ
IJN EN SCHIEKADE
HUGO DE GROOTSTRAAT
SCHELPENKADE
JAN VAN GOYENKADE
25

Notities
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
26

Notities
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
27

Persoonlijk programma
Woensdag 17 juni 2015
10.00 – 13.00 uur Pre-conference voor Promovendi
12.00 – 13.30 uur Ontvangst en registratie Ingang
13.30 – 15.00 uur Parallel 1 Zaal:
15.00 – 15.30 uur Pauze, verplaatsen naar LUMC Centrale hal
15.30 – 17.00 uur Opening LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
Prijsuitreikingen
Keynote: Marilyn Cochran-Smith
17.30 – 19.00 uur Receptie Gemeente Leiden Stadhuis, Burgerzaal
Donderdag 18 juni 2015
09.00 – 10.00 uur Keynote: Zaal:
Jean-Francois Rouet
Zaal SC01
Bas Haring
LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
10.00 – 10.30 uur Pauze Centrale hal
10.30 – 12.00 uur Parallel 2 Zaal:
12.00 – 13.00 uur Lunch Restaurant
12.00 – 13.00 uur VOR ledenvergadering (incl. lunch) Zaal 5A29
VFO ledenvergadering (incl. lunch)
Zaal 5B16
13.00 – 14.30 uur Parallel 3 Zaal:
14.30 – 14.45 uur Pauze Bij de subzalen
14.45 – 16.15 uur Parallel 4 Zaal:
16.15 – 16.45 uur Pauze Bij de subzalen
16.45 – 18.15 uur Parallel 5 Zaal:
19.00 – 21.00 uur Congresdiner Faculty Club
21.00 – 00.00 uur Feest / VPO-borrel Faculty CLub
Vrijdag 19 juni 2015
09.00 – 10.00 uur Keynote: Zaal:
Janke Cohen-Schotanus
LUMC (Onderwijsgebouw), Burumazaal
Pierre Dillenbourg
Zaal SC01
10.00 – 10.30 uur Pauze Centrale hal
10.30 – 12.00 uur Parallel 6 Zaal:
12.00 – 13.00 uur Lunch Restaurant
13.00 – 14.30 uur Parallel 7 Zaal:
14.30 – 15.30 uur Afsluitend drankje Café