folder Erasmus 3.pdf

ERASMUSFLATServiceflat van de 21 e eeuwModerne techniekmaakt mét behoud van direct contactlanger zelfstandig wonen mogelijk

AanleidingEen nieuwe generatie bewoners brengt nieuweideeën over service met zich mee. Ze bepalenzelf van welke producten en diensten zegebruik maken en geven hun leven actiefvorm. De wens om zo lang mogelijk zelfstandigin de eigen woning te blijven, wordt ook doorde overheid gestimuleerd. Zo lang mogelijkzelfstandig wonen vereist nieuwe voorzieningenin de woning. Deels kunnen die voorzieningenworden ingevuld met nieuwe informatiesystemen.Zo biedt de komst van breedbandinternet nieuwe mogelijkheden.Producten en dienstenvan de toekomstHet project ‘Serviceflat van de 21e eeuw’ iseen initiatief van woningcorporatie VestiaDen Haag Zuid-Oost en CoornhertCentrum,humanistisch centrum voor wonen, zorg enwelzijn. In dit project ontwikkelen zij dienstenvoor thuiswonende ouderen. Dat gebeurt viaeen integrale aanpak waarbij zowel techniekals het omgaan daarmee aan bod komen. Derol van breedbandinternet is cruciaal. Daarbijis niet de deelname aan de infrastructuur devoornaamste drijfveer, maar wel de productenen diensten die daarmee worden gefaciliteerd.Kenmerken Erasmusflat• Gebouwd in 1965• 84 woningen voor 55 plussers• 115 bewoners• 10 proefwoningen• 1 ontmoetingsruimte (voorheen eeneenkamerwoning)• Aantal cliënten Coornhert Centrum: 42OntwikkelomgevingIn de Haagse wijk Moerwijk is de Erasmusflatuitgekozen als ontwikkelomgeving. VestiaDen Haag Zuid-Oost is eigenaar van deflat, die tegenover CoornhertCentrum ligt.Tien woningen in de Erasmusflat zijn voorzienvan producten die communicatie vereenvoudigenen de bewoner comfort en veiligheidbieden. Verder is een ontmoetingsruimte voorde flatbewoners ingericht, die ook dienst doetals demonstratieruimte en internetcafé.De ervaringen van de bewoners zijn vangrote invloed op de wijze waarop Vestia enCoornhertCentrum in de toekomst woonenzorgdiensten zullen aanbieden.ICT IN DE STAD/DIGITALE BROEDPLAATSIn het kader van het programma ICT in de Stad/ Digitale Broedplaats, subsidieert de gemeenteDen Haag de ‘Serviceflat van de 21e eeuw’.Den Haag wil in 2007 de meest klantvriendelijkegemeente van Nederland zijn. Om dat teworden heeft de gemeente Den Haag drieprogramma’s opgezet. Eén daarvan is ICT in deStad / Digitale Broedplaats. De gemeente vindtdat ICT namelijk een belangrijk onderdeel is vaneen klantvriendelijke gemeente.Voor meer informatie: www.denhaag.nl.CONTEXTDe wijk Moerwijk is bij uitstek geschikt voorexperimenten zoals de ‘Serviceflat van de21e eeuw’:• Moerwijk is al een woonzorgzone (zie ookwww.woonzorgzone.nl/moerwijk.html)• Het stimuleren van ICT-gebruik sluit aan bijMoerwijk als dé Kenniswijk van Den Haag• 2500 huishoudens zijn via Vestia voorzienvan een breedband infrastructuur• CoornhertCentrum plant een uitbreiding vanhaar zorgaanbod voor zelfstandig wonendeouderen1

DoelstellingLanger zelfstandig wonen door de inzet vanmoderne techniek, maar mét behoud vandirect contact en privacy. Dat is het doel vanhet project ‘Serviceflat van de 21e eeuw’.Vestia en CoornhertCentrum willen daarsamen met de bewoners ervaring meeopdoen. De proef duurt van 1 juni 2005 tot1 juni 2006.Concreet willen de initiatiefnemers bereiken:• De sociale cohesie vergroten en debewoners activeren, mét inzet van breedbanden webtoepassingen én gebruikmakend van de bestaande infrastructuur• Scenario’s ontwikkelen voor het aanbiedenvan diensten van CoornhertCentrum buitenhet eigen gebouw en in haar eigennieuwbouw met ondersteuning van ICT• Scenario’s ontwikkelen voor een passenddienstenaanbod van Vestia voorverbetering van de woonkwaliteit en omlanger zelfstandig thuis te wonenVRAAGGESTUURDDe behoeften van de bewoners zijnleidend. Daarom onderzocht TNO voorafde wensen van de bewoners op het gebiedvan communicatie, veiligheid en comfort.Gebaseerd op de uitkomsten van ditonderzoek, inventariseerde Stichting ILSEwelke technische systemen er zijn ombepaalde producten en diensten te kunnenleveren. Ook hielpen de bewoners actief bijhet ontwerpen van FLATnet.BijzonderDe ‘Serviceflat van de 21e eeuw’ is niet hetenige project op dit gebied in Nederland.Een aantal aspecten maken dit experimentechter bijzonder:• Eén van de eerste daadwerkelijk gerealiseerdevoorbeelden van tweede generatiedomotica-projecten in Nederland. Dat wilzeggen dat het concept is gebaseerd op(breedband) internettechnologie.• Vanuit een integrale aanpak wordenmeerdere trajecten tegelijk uitgevoerd:domotica, zorgproducten, communicatie,intranet en computercursussen. Juist dezetotaalaanpak moet zorgen voor eenbetere accceptatie bij de doelgroep.• Toepassing van een universele infrastructuurvoor ICT domotica in de praktijk(zie ook pagina 5). Daarmee wordt enerzijdsde centrale dienstenserver bedoeldals centraal punt buiten de woning. Enanderzijds de Home Control Box met debreedbandstekker als centraal punt binnende woning. Deze infrastructuur biedt eeninteressant platform aan velerlei diensten.Niet alleen op het gebied van wonen, zorgof welzijn, maar bijvoorbeeld ook op hetterrein van energieverbruik.• De Home Control Box faciliteert eenflexibel, laagdrempelig, geïntegreerdplatform voor diensten dat niet prominentzichtbaar is in de woning. De Box bevindtzich namelijk in de meterkast.• Het woondienstenplatform maakt zoveelmogelijk gebruik van de aanwezige ofeen draadloze infrastructuur. Toepassingin bestaande woningen is daardooreenvoudiger en bovendien blijven deinvesteringen beperkt.• Ondanks de evidente voordelen vandomoticatoepassingen, blijft grootschaligeuitrol in de sociale huursector landelijkachterwege. De voornaamste oorzaak is dehoogte van de noodzakelijke investeringen.Door te kiezen voor breedband internetontstaat een duidelijke standaard (IP) enlijkt grootschalige uitrol financieel haalbaar.2

Techniek in deBij het verlaten van de woningmet één druk op de knop alleaangesloten lampen enelektrische apparaten in huisuitzetten. Met een afstandsbedieningde voordeur openen.Via een beeld-telefoonverbindingfamilie en vrienden ‘spreken’ ofeen arts raadplegen.Op FLATnet bekijken wat er inde buurt te doen is. Technisch ishet al mogelijk. Tien woningen inde Erasmusflat zijn ingericht alsproefwoning. De ontmoetingsruimtedie Vestia ter beschikkingstelt aan de bewoners, is ookdemonstratieruimte voor dedomotica.De woning ‘uit’ zettenMet één druk op de knopschakelt de bewoner alleaangesloten lampen enelektrische apparaten uit.Rook- en gasalarmeringEen rookalarm geeft een hard geluidssignaal,schakelt alle lichten aan om vluchten tevergemakkelijken en stuurt automatisch eentelefoon- of sms-bericht naar buren en/offamilie. Een gasalarm met sensor in de keukenwaarschuwt als er door een lek gas ontsnapt.TelemeteringEen metertje op de verwarmingsbuisregistreert het warmteverbruik.Via FLATnet kan de bewoner de verbruiksgegevensbekijken en vergelijken met hetverbruik van andere bewoners.Home Control BoxIn de meterkast zit een Home Control Box.Dit kastje maakt communicatie via internetmet de domotica-apparatuur in huis mogelijk.De Home Contol Box is aangesloten opbreedbandinternet via ADSL,kabel of glasvezel.3

proefwoningenBeeldtelefoonMet een webcamera aan de pckan de bewoner via een beeldtelefoon-verbindingcontactopnemen met familie, vrienden ofeen zorginstelling.FlatwebsiteVia een eigen, voor anderenafgesloten website kunnen burenmet elkaar communiceren of debeelden bekijken van camera’s in enom het gebouw.Triple playBewoners krijgen via een abonnement bijéén aanbieder digitale televisie,internet en telefoon (triple play).PersonenalarmeringIn geval van nood krijgt de bewoner dooréén druk op de pols- of halszender verbindingmet een hulpverleningsinstelling.Via een spreek- luisterverbinding kan debewoner direct met hen praten.Als de bewoner niet reageert, regelen zij dater direct iemand naar de bewoner toekomt.Valse alarmen worden afgevangen doordatde bewoner altijd eerst de kans krijgt het alarmvia de telefoon te annuleren, alvorens despreek- luisterverbinding tot stand komt.OriëntatieverlichtingAls de bewoner ‘s nachts uit bed stapt,gaat de verlichting (in slaapkamer en toiletgedimd) aan. Zo wordt makkelijk de weggevonden, bijvoorbeeld naar het toilet.Video-intercomOp een schermpje in de woning ziet debewoner wie beneden in de hal aanbelt enkan hij de deur opendoen.Elektronisch voordeurslotMet een afstandsbediening opent debewoner de voordeur. Bovendienkan een hulpverlener bij nood viainternet de deur op afstandopendoen en zo snel toegangkrijgen tot de woning.4

Het woondienstenconceptIedere bewoner beschikt straks over eenbreedband internetaansluiting. Deze infrastructuurmaakt een volledig geautomatiseerdplatform voor producten en diensten mogelijk.Diensten die achter de voordeur wordenaangeboden en de zelfstandigheid van debewoner vergroten. Reden voor Vestia omhaar bewoners toegang te verschaffen totbreedband. Breedbandinternet alleen maaktnog geen dienstenplatform. Daarom is in hetkader van de ‘Serviceflat van de 21e eeuw’een woondienstenconcept uitgewerkt.Home Control BoxDe proefwoningen zijn voorzien van een HomeControl Box. Alle apparatuur in de woningwordt via deze Home Control Box aangestuurd.Zowel de ‘huis uit’ schakelaar, hetgasalarm als bijvoorbeeld het elektronischvoordeurslot ontvangen en geven signalendoor via deze Box. Bovendien wisselen dedomotica apparaten onderling gegevens uit viade Box. Zo kan het dat bij een brandalarmdirect de lichten aan gaan. De Box is met eenbreedbandstekker gekoppeld aan de breedbandinternetverbinding. Via Internet wordt eenverbinding met de dienstenleveranciers totstand gebracht. Bijzonder aan deze HomeControl Box is de open standaard. Integratievan domotica is daardoor onafhankelijk van destandaarden van verschillende leveranciers.De Home Control Box wordt geplaatst in demeterkast.Centrale dienstenserverHet beheer van de Home Control Boxen in deErasmusflat loopt via één centrale dienstenserver.Deze server ontvangt alle alarm- enmeetsignalen en verwerkt ze ter plekke.Bijvoorbeeld door bij alarm automatisch eensms te versturen. De dienstenserver houdt ookde instellingen van de individuele HomeControl Boxen bij. Procedures kunnen via deserver op maat worden aangepast. Via eenbeschermde toegang via internet zijn dewoningen zo op afstand te beheren. Dat kangebeuren door een centrale beheerder, eendienstenleverancier of door de bewoner zelf.Denk bijvoorbeeld aan het openen van eenvoordeur op afstand bij nood. De opzet is zodat de intelligentie zich buiten de woningbevindt. Daardoor ontstaat een robuuste engebruiksvriendelijke omgeving tegen eenrelatief lage investering per woning.AANVULLENDE DIENSTENWONING 1HCBBREEDBANDSTEKKERDIENSTENLEVERANCIERDIENSTENLEVERANCIERCENTRALE DIENSTENSERVERWebinterface voor aanbieder,beheerder, gebruiker, etc.Onderhoud & configuratieWONING 1INTERNETCommunicatie(SMS, MMS, Voice Response)HCBBREEDBANDSTEKKERUsermanagementfacturering, klantdossier,relatiemanagementDe Home Control Boxen (HCB) zijn via breedband internet verbonden met een centrale dienstenserver. Door in teloggen op de centrale server kunnen beheerders, dienstverleners én gebruikers, de dienstverlening beheren en opmaat inrichten. Het toevoegen van diensten van nieuwe aanbieders aan deze digitale infrastructuur (al of niet tegenbetaling) is eenvoudig mogelijk. De kwaliteit van de breedbandverbinding is in dit dienstenconcept essentieel.5

CommunicatieHet project valt of staat met communicatie.Hoe groter de technische component, hoebelangrijker de persoonlijke communicatie.De grote lijnen voor communicatie metbewoners, betrokken medewerkers enstakeholders zijn vastgelegd in eencommunicatieplan. Belangrijke pijlers in hetplan zijn de communicatie op maat met debewoners van de proefwoningen en deperiodieke nieuwsbrief voor alle flatbewoners.Ook zijn er regelmatig bewonersbijeenkomsten.De communicatie op maat wordtdagelijks verzorgd door medewerkers vanVestia en CoornhertCentrum.ServicePuntHet ServicePunt van CoornhertCentrum ishét vaste aanspreekpunt voor de bewoners.De bewoners gaan met al hun vragen naar hetServicePunt toe. In veel gevallen handelt hetServicePunt de vragen direct af. Andersorganiseren zij een oplossing. De ServicePuntmedewerkers bezoeken ook zelf bewoners enmaken afspraken.FLATnetFLATnet is een intranet op complexniveau.Het is ontworpen door en voor ouderen.FLATnet verhoogt de sociale cohesie tussende flatbewoners, versterkt hun zelfredzaamheiden geeft een groter gevoel van veiligheidin de flat en de omgeving. De corporatiesHaag Wonen, Staedion en Vestia Den HaagZuid-Oost realiseerden FLATnet samen voordrie flats in Moerwijk. FLATnet ontvangtsubsidie van de gemeente Den Haag.De gebruiker van FLATnet kan zowel metbewoners uit zijn eigen flat als uit de andereflats communiceren. Andere functies vanFLATnet zijn: activiteitenagenda, beeldtelefoon,smoelenboek, chatten, digitalebelcirkel, fotoboek, wat ga ik vandaag doen,omgevingscamera’s, spelletjes, ingebouwdeRSS feed reader en warmteverbruik perwoning. De helpdesk in de flat en hetinhoudelijke beheer voeren de bewoners zelfuit. De beheerconsulenten van de corporatiesondersteunen hen daarbij.FLATNET BEKIJKENEen demonstratieversie van FLATnetvindt u op http://demo.flatnet-denhaag.nlInlognaam = demoWachtwoord = demo6

Informatiewww.vestia.nlwww.coornhertcentrum.nlTelefoon 070 - 3610 610Contactpersoon Nanda Deen (projectleider)E-mail nanda.deen@vestia.nlLeveranciersHome Automation Europewww.homeautomationeurope.comTelefoon (020) 75 11 731Contactpersoon Joris Jonker (Directeur)E-mail j.jonker@homeautomationeurope.comJoris Jonker: ‘Home Automation Europe (HAE)is in de Serviceflat van de 21e eeuwverantwoordelijk voor alle domotica.HAE specialiseert zich in het ontwerpen enontwikkelen van geïntegreerde huisautomatiserings-systemenvoor grootschalige woningprojecten.We gebruiken hiervoor beproefdeproducten in combinatie met de door onsontwikkelde Home Control Box TM .’InterimICwww.interimic.nlTelefoon 020 - 489 11 40Contactpersoon Jan Prins (directeur)E-mail jan.prins@interimic.comJan Prins: ‘In opdracht van Vestia leidde InterimIChet deelproject voor de domotica. Ook bij hetontwikkelen van het inhoudelijke concept en hetwerven van additionele financiering, speeldeInterimIC een rol. InterimIC verleent dienstenop het gebied van advies en interimmanagement.Zij richten zich op de ontwikkeling en implementatievan innovatieve toepassingen.’QplusOwww.qpluso.nlTelefoon 0341 - 41 00 15Contactpersoon Peter Gerrits (Directeur)E-mail pgerrits@qpluso.nlPeter Gerrits: ‘In het project ‘Serviceflat van de21e eeuw’ was organisatieadviesbureau QplusOverantwoordelijk voor de projectleiding vanFLATnet en de communicatie. De medewerkersvan QplusO beschikken over jarenlange ervaringbij woningcorporaties en zorginstellingen. Ondermeer op het gebied van strategisch advies,woonruimteverdeling, woonzorgprojecten,managementinformatie en I&A-beleid.’7