Interview met Willem van Iterson

interview metWillem van itersonNa de vele verwervingen in 2009 was Stadsherstel dringend op zoek naar een gedrevenprojectleider. Allround architect ir. Willem van Iterson, meer dan twintig jaarontwerper van huizen, kantoren en bedrijfsruimten en tot voor kort eigenaar van eenarchitectenbureau, solliciteerde en ging in juli 2010 aan de slag. “Vanaf de dag dat ikhier binnenstapte, wist ik: dit is het! Stadsherstel is een geweldige leerschool op hetgebied van ontwikkeling en restauratie.”FunctionaliteitThomas Schlijper“Bij omvangrijkerestauraties stuitje altijd opverrassingen.”Van zijn jarenlange ervaring heeft Willem in zijnnieuwe functie veel profijt. “Vanuit mijn achtergrondkan ik makkelijk communiceren metvakgenoten, hoewel het even wennen was omaan de andere kant van de tafel zitten.Het ontwerp van de architect en de monumentalewaarden gaan boven alles, maar je moet ookpraktisch zijn. Wanneer iets vanuit financieelperspectief niet haalbaar is, moet je flexibel encreatief genoeg zijn om een andere weg in teslaan om je doel te bereiken. Stadsherstel is zichterdege van haar maatschappelijke verantwoordelijkheidbewust als het gaat om monumenten,maar tegelijk mogen we de realiteit niet uit hetoog verliezen. Uiteindelijk gaat het om de mensendie in die monumenten werken en wonenen dan moet je soms compromissen sluitentussen enerzijds functionaliteit en anderzijdsoorspronkelijkheid. Daar moet je mee kunnenleven.”PosthoornkerkEen van de zwaartepunten in Willems portefeuillevormt de restauratie van de Posthoornkerk,een ontwerp van P.J.H. Cuypers uit 1860,waarvan de laatste grote restauratie uit 1988dateert. Officieel heet de kerk Onze Lieve VrouweOnbevlekt Ontvangen, maar zij dankt haarhuidige naam aan schuilkerk De Posthoorn opde Prinsengracht. “Uit onderzoek kwam naarvoren dat de intensief gebruikte kerk aan eengrote onderhoudsbeurt toe was. De kap van hetvoorste deel kreeg nieuwe leien, de natuurstenengoten werden hersteld en de verankeringvan de vieringtoren werd deels vervangen enopnieuw vastgezet. Doordat in 1988 met eenverkeerde metselspecie was gewerkt, bleken detrek- en kettingankers waarmee de toren op zijnplaats wordt gehouden, aanzienlijk door roest tezijn aangetast. Met enorme scheurvorming totgevolg, onder andere in het metselwerk en dehardstenen raamdorpels van de roosvensters.Een enorme klus om dit te herstellen.”39 | Interview met Willem van Iterson

Groot onderhoud aande Posthoornkerk.Verrassingen“Met zo’n omvangrijke restauratie stuit je altijdop verrassingen. Omdat de kerk destijds nietvrijstaand kon worden gebouwd, ging men dehoogte in. Toen bij de opname het hoog gelegenvoegwerk vanaf de grond werd beoordeeld, leekdit nog in goede conditie. Op het moment dat desteigers om het gebouw stonden en gedetailleerderonderzoek mogelijk was, bleek het er aanmerkelijkslechter voor te staan. Samen met derestauratiearchitecten bekijken we in zo’n gevalhoe dat het beste kan worden aangepakt. Alleenal het opbouwen van de steigers duurde ruimeen maand. Kom je vervolgens slecht voegwerkop grote hoogte tegen, dan sta je voor de keuze:herstellen we het nu of bij een volgende onderhoudsbeurt?Lastige beslissing, je wilt wel binnenhet budget blijven. Uitgangspunt bij zowelonderhoud als restauratie is, als het gebeurt, danmoet het goed gebeuren. Ook al zijn we genoodzaaktzo’n budgetoverschrijding op de koop toete nemen. Anders kom je later voor nog groterekosten te staan. Het toekomstige onderhoud isdaarom wel gedeeltelijk naar achteren geschoven.”Veel steun heeft Willem van zijn collega’s. “PaulMorel heeft al zoveel kerken gerestaureerd, diekan ik altijd om advies vragen als ik ergens nietuitkom. Maar ook Stella van Heezik, Gijs Hoen,Jaap Hulscher en Alex Blommestijn gebruikik als vraagbaak. Met name de eerste drie zijnenorm ervaren op het terrein van monumentalerestauraties.”De kerk krijgt ook een nieuw aanzien. Hetdraadglas voor de roosvensters aan de buitenzijdevan het gebouw wordt door transparantglas vervangen. Het originele glas-in-lood isdan vanaf de straat weer zichtbaar. De venstersworden bovendien gerestaureerd. Het plein voorde kerk wordt opgeknapt, en het toegangshekgerestaureerd. “De restauratie nam veel tijd inbeslag, maar als we niet al te veel verrassingenmeer tegenkomen, kunnen we de kerk in juli2011 opleveren.”Boven:De leidekker werkt opeenzame hoogte aanhet herstel van het dakErnest AnnyasOnder:Het draadglas wordtvervangen door transparantglas waardoorhet originele glas-inloodweer zichtbaaris vanaf de buitenkantvan het gebouwErnest Annyas40 | Interview met Willem van Iterson41 | Interview met Willem van Iterson