Elsevier Burn-out okt 2012-klein

KUNTVOORKOMEN
WIE GOED OP ZICHZELF LEÍ EN DE WAARSCHUWINGSSIGNALEN VAN
AANHOUDENDE STRESS SERIEUS NEEMT, HOEFI NIET OPGEBRAND TE RAKEN
Het percentage werkenden dat overspannen of opgebrand raakt, stijgt. Toenemende
werkdruk? Niet per se. Burn-out hangt vaak samen met privésores of de
strenge eisen die iemand aan zichzelf stelt. Eenmaal opgebrand, helpt op de bank
zitten niet. Om lichaam en geest te herstellen, moet de patiënt hard aan het werk.
losé van derSman
I chteraf zàsen ze all€maal aànkomen
ll aur ,. ^oï* io'ton.n. Al maandent
a lang l(ampten ze met §laapproblellle0,
concentratiestoomissen, htu"tklotpirgen,
zweelaarNallen en andere q?ische waarschuwingssignalen
vm eer bum-out. Ze zetten
soms de alto àan de kan! omda! ze het ineens
benarwd kegen. Ze Fogrammeerden voor
de zekerheid hel nummer van de eerste hulp
en de huisafls in hun mobiels ielefoon. Een
patiènt ging otrdeIweg zelfs het liefsi in zie
kenluizetr lunchen, voor het geval 'het nis
zou gaar"
34.ELSEV ER 20 0K10BER 20r2
Een op de acht
Aanial werkenden mei buÍn-outklachien
2007
2008
2009
20LO
72 1,5
Wít er dan precies mis zou gaaq dàt wis-
ten ze det. Maar het moment en de plek et de
marier wamop het gebeurde, staat nu in hun
geheugen gegÍift. ,SFtem cor?rrg doyr'r, zo
beschdjft een 53'jarige manager vatr een
gÍoot intemetbedrijf njn fichanelijke en
geestelljke crash tijdens een zakenreis van
Singapore naff Sydney. 'Als e€tr sneeuwlawirc'
e oer eer 39-jarige irtemist haar in
storting. Eetr welenschappetjke oderzoeker
vatr 35 spreett van 'uit de achtbaan schieten.'
Ze blijve! lierer anoniem, want ook a1 zijr ze
inmiddels herstald, hun blrm out is nog altijd
een gevoelige zenuw die ze niet gaag bloot
leggen.

Slechls af en toe duIft ienànd er lublie
kelijk voor ui1 te konen dat hij geestelijk en
lichaÍnelijk aan hei einde vatr zijn Latijtr is
geraak. Zoals AtzoNobel-tolmar Ton
Biichner (47), die eind septedber liet weten
zijtr tunclie tijdeljjk rcer ie Leggetr vanwege
'veÍmoeidheid'. Vorige week werd bekend
dat hij voor onbepaalde tijd rl\\rc e zà1 zijn.
En veel eerder Joop van den Ende, die ahijd
heel open is geweesi over zijn bum-oul. Andere
topmanagers die omvaller houden bet
lierrr lerborgen, zoals Anttuio Horta'Osório
lan de B.itse baitengoep Lloyds, over wie
yorig jaar uitleke dat hij was uitgeschakeld
wegeDs 'emslige slaappmblenen' . Of Magnus
Yngen va.n het Zweedse Husqvama, die
liet welen thuis te ziiten wegers 'ziekte' , terwijl
iedereen \rist dat hii een bum-out had.
VoÍzuim
Niet alleen topmanagers kmnen opgebrand
raken, ook lager o! de canièreiadder komt
het veel voor Uit de dit jaaÍ gepubliceerde
Nationale Enquéte fubeidsomstandigheden
2010 (NEA), een orderzoek dat jaaíijkr
wordt uitgevoerd door TNO etr CBS, bliikt
dat het percentags werlnemers in Nederland
dat kampt met klachten die horetr bii over
ÍakeÍsnelleÍ
opgebÍand
slannenleid en het veel emstigere bum'out
de afgelopen jaren is opgelopen van 11 in
2007 mar 13 in 2010.
Van àlle ziektevezuimdagen in 2010 war
16 procent toe te schdjven àar psychische
klachien, waffotrdel ovempaDnenheid etr
bum out. Dàt komt doordat pàtiënten met eetr
bum-oui naar verhoudiry lane zijn uitgescha'
keld. Terwijl acht van de tien we*nemers die
zich ziek hebber geneld biinen twee §'eken
weer aan de slag kunner, zijn patië en met
een hm-out geniddeld eetr half jaaÍ nii de
roulàtie en soms meer dan eenjaar. De kostet
van het ziekteverzuim wegetrs psychische
klachien, overspaineiheid en bnm out be
droegen in 2010 volgens NEA-cifers dan
ook Íuim 2 niljard euro.
Wa! zijtr hel voor nensen die opgebrand
raken? oversparnedeid en bum out komeD
volgens TNO en CBS bijna erenyeel voor in
de leeftijdscategorie van 25 tot 55 jaar, als
onder weÍkenden van 55 tot 65 jaai. Order
jonge mensen hebben iets meer [ouwen da:r
mannen een bum-ou!, wal waarschijnlijk le
maken heeft net de zware combinalie van
eeÍ caÍière, eetr gezin en soms ook nog orders
voor wie moet wordetr gezoryd.
Kijken we naar opleldlng, dan valt op dat
OMSLAGARTIXEL (EN N IS
Hoe is het te
herkennen?
r Nloé en lustèloos
l\4oeite met slapen
Vaak gespannen
Zich opgejaagd voelen
SombeÍ en angstig
Snel geèmotionèeÍd
Vaak geïrriteeÍd
Geen hèrrie verdragen
lvloeite met drukte
r Slecht concentreren
r Chaos in het hoofd
Overmatig pièkeren
Slechter presteren
Fysieké klachten
l'flre [s hmt te
ven,rnai§dmrn?
Neefi psyahisdli:r en Í.vsieke
klecht?rr se:ieui,
Ga Ía Í, litre§t te inal(en heefl
n1,!rt werk 0t pri'/ére\,cr
Redeiti( ()i §'!re§s aido1enn;r t,lii
fiet utr, persoonlljíheiC
0rderToei( v,at èr in xv/ leven
:ou mieten vernnderen
Dce iïoeiti ()m die veíanderingen./on'
eikaar t2 krijg.!l
Ren rliel oververmaeiii [loor'lot
hei nret nleer gaat
L ?-.f p.;ezonC:veel lre, eger,
Éoed ei€ír, avat lremen

'lk wil alles peÉect doen en voel me
altijd overal verantwoordelijk voor'
I ll lles girg zo goed i-o min leven resiaar
,ilgeleden, vlakvooÍmjiD grote bum oul.
Ik zou gaan tÍouwetr etr €eD huis kopel Ik
had een leuke baan itr he! onderuijs en heeg
e. daamaart een $ote opdracht bij - een fantastische
kans. Het leek allemarl ie mooi om
waaÍ te zijn. En dat was het ook. Wad hoe
meer i! ging versnellen om a1les voor eikàar
lo lsijgen, hoe slechter het met me ging. Ik
kon niet mefl ontspannen, sliep slecht, had
onÍustige dÍoneD, voelde trre opgejaagd en
'werd st€e& vergeelachtige(
Op de dag dat ik instoÍie, was het alsofin
mijn hoofd het programma was vastgelope,
en helemaal opnieuw moest worden geinstalleerd-
Dat lutte na een flinke rustpeiode. Ik
ging rveer enthousiast aaD de sl4. Mijn gÈ
heugen en aiertheid waren wàt achteruit
gegaan, maaÍ dat had ook een voordeel. Ik
kon niet n]eer zo haÍd doorwerker als vroeger
Naast het lesgeven en coàchetr keeg ik
steeds meer orgaDisatietaken. Heedijk zo'n
ve€luijdige baan, maar pittig. Zeker a1s er
collega's uitvallen en de werklrrk toe-
Ik moest dus meerdeÍe ballen tegeljk
itr de lucht houden. Eind 2011 voelde ik dat
het opnieuw misging. Toen ik me ziek
meldde, besloot ik gondig te onderzoeken
waarom ik zo kwetsbaaÍ ben. Vant a1s dit
je lwee keer ove*omt, km je de schild
det aleen bij de mganisatie legger Ik
zocht hulp om anlwoord te vinden op \,ïa
gen als: Warrom voel ik me loch óveral
verantwoodelijk voor? Waarom wil ik al
les pedect doen? Waarom yind ik hei zo
noeilijk om mijn senzen te tewaken?
Verder ben ik gezoder gaan leven door
beter op mijn voeding te letlen, slechte gewooníes
a1s mken en ddnten aan te paklen
en meer te spoÍen en te mediteren. Nu ben
ik goed arn het herstellen. Ik wil oper zijtr
over wat ik heb meegemaakt, om ÀndeÍen
ie laten zion dat je var je kwetsbaaÍheid
ookje kachl kutrt nalen.'
bum-out meer Yoorkont onder hoog
geschooldetr dan order werkenden met een
lage ofmiddelbaÍe opleiding. Opmerkelijk is
verder dat er in het onderwijs meer mensen
ovenpanrcn en opgebrand raken datr in de
gezondheidszorg-
Uit vele ordeooeken in binnen- en hlitenland
in de afgelopen decennia is duidelijk
gewoden dat bum-out samenhangt met bepàalde
persoonlijkheidskenmerken. Het
voorcordeel is dal vooral 1de en zwakke per
sore! opgebmnd raken omdat ze niet zijn
opgewassen tegen hun taken. Dàt klopt niet.
Meestal betefi het juist mensen met een
sterke arbeidsmoraal. Ze kumen jarcnlang
keihard werken, zich voledig en flexibel in
zetten om hun werk goed te doen etr dus oot
maximaal presteren. Tot ze voor de bijl gaan.
Of hei rou om buschauffeurs of topmanagem
gaèq bum-ortlatiënten zijn veelal
lerfeciionisten die hoge eisen aan zickelf
stellen eÍ absoluut et willen fa1en. Dat 1s
datr ook Fecies de reden waarcm ze geen
aardàchi schenketr aan de [chamelijke en
geestelijke sigmletr dat de druk te hoog wodt
en cofftante stress hun functioneren begint le
ondermijnen. Waar een mitrder gedrevetr persoon
al gauw zou zeggen 'ik kan niet meer, ik
heb rust nodig'. zijn n:ense! die opgebrand
raken eerder geneigd om niets te laten mer
ken. Ze gaan door tot de laaiste sdk, als ma
rathonlopers die pas na de finish instorlen.
Vaak h.bben ze nog net even die grote order
binnengehaald, die hgewikkelde tusie of
rechtszaat afgerond. dal onderoeksmploÍ
of proefschrift geschÍeven.
Uit onderzoeken naar de rclàtie tussen
bum outverschijnselen en prestàties van
werhemers blijkt dàt er lauwelijks sFake is
van prestalievemindering. Daarom zijn lei
dinggevender en collega's vaak veÍast als
hel 'ineens' mis gaai.
KoÍtsluiting
Systef, coniry dowr, zoak de intemet
manager zijn bum-out noemde, is nog niet
zo'n gekte lTerhg. Want blj een echte bumout
ontstaal er àls gerolg van lànSdurige
stress a1s het ware koísluilirg in de herseíeL
De warrschuwingssigmletr dat ljchaan en
geesl le zwaar belast zijn, worden geregeerd.
Voor het brein zit er op een gegevetr momeni
íiels arders o! dan de boel onder het sche
deldak in het honded !e laten loler Soms
valen netrSen letterlijk om. vallen flauw of
beginnen waÍtaal uit le slaan. Hun lichaam
doet niet wat ze wi11en, in h]]n geesr heent
chaos. Ze zijtr bang dat ze een heisenbloeding
hebben, maal weten die! vaÍ binrcn dat ze
het eindluni hebben bereltt van een large
strijd met zichzelf. Dar ze 'o!' zijtr.
Het was da.n ook geen veÍassing dal on
derzoekers vatr de Radboud Univemiieit Nijmegetr
h mei 20i0 significanle vorschillen
vonden in de werkiÍg van de hersercn van
}
!
E

I(ENNIS OMSLAGARIIXEL
hm-outpatiënten vergeleken met die van l
gezonde metrsen. Ze zagen onder meer ver
minderde acliviteit van de coÍex. de buitenste
lèag vatr de gÍote herseren. De combinatle
van onderzoeksresultaten wees uit dat brmoutpatiënlsn
zich mentaal meer moeteÍ in,
spannen om prikkels automalisch te ve erken.
Hutr brein werk dlls minder goed.
De onderzoekers vergeleken hun resultaten
ook met die var hersenoMerzoeken bij
meffen met een depressie en chro sche verrooeidheid.
Er waren duidelijke verschillen
te zien. wat ààÍlooide .lai hlm-out een ,ndet
maar det mlnder emstig lrobleem is. De
ortdekting was belangrijk genoeg voor een
publicatie in het gezaghebbende Ameri
kaarNe vakblad Joumal of NeuÍ a p sy chi aty
Burn out is dus niet hetzelfde als overwerk
of overspamen zïn. Dat wotdt eetder veroorzaakt
door een koÍduretrde leriode van
helige stÍess en kan meestal woden veÈol
pen met een goede vakantie of een rustpedode
van eer paar weken. Bum out is ook
geer verkalte deFessie, hoewel het daarir
we1 kan uitarnden. In alle gevallen zijn er
natuurlijk orcrlappende symptomen, die hei
aÍser niet makaeljk ma]en om de juiste dia
gnose te stelletr, Maar met de zogeheten
'lk doe in mijn
leven altijd alles
met groot
enthousiasme'
I À ls kind heb ik eens meesedaan aatr een
l{rc}reotosscle opga;ng. t{eeÍliik
vond ik dat kalme afstoffen. bekijken, voor
àchtig opbergen. Pas ru begrijp ik waaron
ik daar zo van genoot die rusl die amdacht,
dat leven in he1 mometrt zelf. Want veÍder
heb ik mijtr hele leven vooral lopen rcnnen.
Als kiDd, schoiie. en stud€ni pake ik afles
met groot entholsiasme aan. Ik was een o -
zettende sociaal dieÍ en leefde op de iít€mc'
lie met ardere meDseÍ, Je kon me dus overal
voor poÍen. Als er ieh moest worden geoÈ
ganiseerd, dan deed ik het. Dat maakte me
geliefd, iI bsrstte altijd van de \denden.
Na nijn studie in Leiden stoÍte ik mii
met evenveei edhousiasme op mijn we*; het
inzetten van nieuwe media in de marketingconmunicaiie
van Sheil, ING, SNS Bant.
€4. ELSEVTER 20 0(I0SER2012
Van iong tot oud
HogeÍopgeleiden meer kans op bum-out
Loeftlld
rsl*zsf
25 toi 55
55tot65
0plèidingsíiveau
Laag
HooE
0 4 8 12,-,.^.1-6.
Klachienlijsl Ckonische Stress. waa]lnee de
emst van 26 symptomen wordt gemeien, of
andere klachtenlijste! en aarvullend lichamelijk
ondeizoek, kunnen deskundigen goed
onderscheid maken tussen de kwalen.
Vrceger mocht de diagnose brm-out alleen
worden sesield als de oorzaak mei werk
te maken had. Maar die regel is in de loop der
t,jd veraDdeid. Uit onderoeken kwam immers
duidelijk naaÍ voren dat chonische.
Leuke tijd. Daama voigde een zware functie
als commercieel m8naser bij het media
bedrijf Bright Alley. Daar ging het trlis. Veel
stress on het bedrijf overeind te houdeí.
Enorm veuntwoodelijkheidsgevoel voor de
we*nenem. Keihard werke( maar ook
pdvé niets opgever. Iedereln was mijn beste
víend, geen e*ele uihodigitrg sloeg ik af.
Mijn raouw zetÍe daar vraagtekens bij, maar
ik kon geetr lrioriteiten s1el1en.
Nadat ik bii een lrierd thuis letterliik in
elkaar was gezakt, heb ik vijf dagen in het
ziekenlNis gelegen e, daama een paaÍ wekeÍ
zwarc slÍess meeslal nie! uitsluitend wordt
vercorzaakt door werk maar ook door andeie
factoren, zoals langdurige privésores. Ook
penoonlijkheidsfacroretr kuDnen eraai blj
dragen dal het uii de handloopt.
Ardeis gezegd: een jonge, ijverige en
ambitieuze jnrist die op de Amsterdamse
Zuidas zestig uur per week moet werker om
carrière te maken, kan di1 lang volhouder.
Tot er twee peuters in huis rondlopen. een
zieke moeder om aandacht rràagi en de paíner
begint te moÍen. Als hij of zij dan et in
staat is keuzes te maken. ligt een bum-out op
de loer. En dan? Voor de oplosslng zijn we
welkom bij U center. een privéklidek schit
leretrd gelegetr in het Llmburgse heuvellard
schap var Epen. Het voormalige hotel heeft
nog steeds de allure van e prettig vakantieverblijf,
mei een tnime, sfeervolle lobby/
huiskamer een gezellig restaurani, een teras
net Fàchiig uitzicht er een inpandige EÈ
nessruimte met zwembad. Maar fu de 55 kamers
verblij'len j onge en oldere maníeí en
viouwen die lddelijk zijn uitgeschakeld !anwege
een trarmaj een zwffe depressie, een
verslaving ofeer bum out.
De patiërlen zijn raar Eperl gekomen
op bed op zoldex Ik wist dat een weder
gebooÍe nodig was. En die is er gekomeq
want ik ber na mijn herstel alleen nog dingen
gaan ondememen die dicht bij nezelf liggea.
Ik werk nog steeds met veel enihousiasme-
màar met mindeÍ srress. wanl àlles
wal ik nu doe, geeft me eneqie etr maakt me
dus sterker in plaats van zwakker. In mijr
turctie als aigemeetr dlrecteu! van U-centeÍ
combineer ik nijn eNaring als ondememeÍ
en als voomalig bum-ortpatiënl. Het is een
geweldig interessante baan, waadn ik nog
jaretr vooruit kar' F

I{ENN S OMSI.AGARÍIXEL
ling. De venvachtjng is dat ze na zoin zeven
weken weer redelijk hersield kumen terug
kele1l naar hun normale leven. eventueel met
de nodige aantassingen. 'We kijgen hier
meestal bum outpatiërten die in de reguliere
zorg del olschotetr en ve€l te larg uit de rcu
latie dreigden te raken, Ze komer omdat ze
sreller en beter geholper willen wordetr,'
zegt psychotherapeut Iielid Weijnen (55),
directeur behandeling van U center.
De kliniek voldoet duidelijk aan een behoefte,
want de latiënietr (ofhun werkgevers)
hebben er heel wat vooi ove( De koster van
de behardeling worden groteMeels vergoed,
maar voor de overige dietrslen en faciliteiten
vraagt de kliniek eetr eigen bijdrage lan
ma,\imaal 7.500 euro voor een behandeling
van veenien weken, waanàn zel€n weken
intem in Epen en dàama trog zeven weken
àmbulanle nazorg in Driebergen.
HeÍstellen
Maar dan kljg je ook wai. Het schema dat
Weijnen voorlegt, laat duidelijk zien dat zij
niei gelooft in beter worden door achterol,er
te ]eurcn. Integendeel, de bum-outpatiëlten
hijgen hier 45 uul herstelwerkzaamheden
per \ïeek. Weijnenr 'Tot voor koÍ werden
bum-ontpaliëntetr door de aÍs naar huis gestuurd
mel de mededeiing dat ze maar eens
goed moesten diruster. In he! gunstige geval
lmgen ze een uuíje psychothempie per week
om le bespreken hoe het zover had kunnetr
komen. Die aantak leidde ff alle€n maar loe
dat mensen wel een jaar of meer op de ba*
zater en niet goed herstelden Bovendien
bleek het heel moeilijk oÍÍ weer aan hel rverk
te gaa, na zo'n lange pèriode van afuezig
heid. Een snele en i ensiere aanpak. waarbij
patiënten ra een maand of twee, drie weer
paítime of fulltime aan het werk kunnen,
blijkt veel efiectiever te zijtr.'
Ook in niet paÍiculierc instellingetr zijtr
ze het daa.rovff eens en trijgetr patiënten
mast psychotherapie ook het ddngerde advies
om actief te blijven.
De intensieve behandelhg ir Epen bestaat
uit een dagelijkse combinatie aan indi
viduele the.apie, g1oepsdlerapie, lichaans'
beweging, spoÍ, creatiliteit en gezeiligheid.
De drie colectieve maaltijdetr ler
dag woÈ
den opgediend op mooi gedekte taJels. In de
bijgebolwen zijn ruimtes Secreëerd om te
schilderer, zingen, dansen eD toneelspelen of
voor het beoefenen \ar, yag en mitdhll-
,ess. In de fihesszaal etr het zwembad wordt
gewerkt aatr rcfuetering van de corditie.
Dal ee! mens hier opknapl, is det moeiliikte
geioven. Maar opknapper alleenis et
genoeg, zegt weijnen. Juisr omdat de pe.
sootrliilheid zo'n grote rol speelt bij hei oÉ
staan vatr een bum-out. streeft de kliniek naar
blij!€nde gedragsverandedng. De vele uler
indlviduele en groepstherapie dienen om de
patiëni zelf te lalen eivalen waarom het zo uit
I
de hand is gelopen. 'Want ook al zijn er allerlei
stressfactoren op het werk of in je pdvé-
1er.en, hei bljjft eetr feit dat je zelf niet op tijd
hebt ingegrepen om de hm-out te voorkomen.
WaaÍom det? Dat is de grote vraag die
moer $order beantwoord,' zegt psycholoog
Màdorie de Jong (33) r'ar U cente(
Het anlwoord rcnchili van persoor lot
persoo!. sommige mensen l-unner geen nee
zeggen. Anderen voelen zich geroepetr on
BuÍn-outs per sectoÍ
Hoogste risico bijonderuijs en industÍie
prccent
""oiii§iI
Cuituur en oYeÍige
Handel
Bouwnijverheid
welzijnszor€
Zakelijke
dienst!€rlening
I
IIEI
ook ai ziin eÍ stressfactoreí,
nensen moeten leren z€lÍ
tudlg tn re FrtFen
ales altijd op te lossen, ook roor anderen.
PerfeclioÍisten zijÍ nooit klaar. Er zÏn padënter
die rooit lun kwetsbaarheid durven
tonetr, laal staan dat ze hulp inroepen als ze
iets niet meei aanLunnen. Sommige bumoutslachtotren
jagen naar door zondei ooit
ergens bij stil te staan, en nissetr daardoor
kamen op tevredenheid en ontspanning.
'Meer zefkeDnis is zo belangrijk. Het noet
voorkomen dat de pàtiënt na terugkeer in zljn
nolmale leven weer op eetr burn-out gaat
aankoerseL' aldus De Jong.
OntspanninE
De uren die worden besteed aan beweging,
sporl en aan creativiteit dieren om de laiiën'
ten het onderscheid te ]ercn maken tussen in
spannlng, ontspànning er rust Weijnen:
'MetrSen die opgebrand Íaten. zljn vaaÍ(
prestatiegericlt in a11es wat ze doen etr kutrrcn
daardoor moeitjk rust er ontspanning
vinder. Ze gaan bijvoorbeeld in een zwenbad
det lekker dobberen maar meteen baar
les tretken en op de Uok kijketr hoe lang ze
erorer doen. om zichzelf de rolgende keer ie
kunner r€rbeteren. Daff is op zich dets Inis
mee. maar afen toe dobberen en wegilrcmen
1s ook nodig om energie op te laden. Dat ku!
jeleretr'
Alles goed en wel, maar na dii verblijf itr
Epen $ achr daar toch weer die zware baatr of
die lrese[jke partner die zo'Í be]angÍi.lke
bijdrage aan de bum-out heeft geleverd.
Weijtretr: 'We zullen nooit zeggeni neem onl
siag of ga scheiden. Maar de ervadng leeÍ
dat patiëtrretr la zeven weken vrij goed weten
wat ze in hun lever moeten veÍanderen om
niet terrg te va11en. Vaak word! ook de werkgever
of de fanilie bij de behadeling betok
0nd€n/ijs
- 75 20 :

ijdiginteÉ lpen,
Haar. Er zijn pa-
§baaÈeid dunen
Llp iffoepen als ze
L. Sommige bum
en oítspanning.
latrgrijk. Het moer
ra terugkeer in zijtr
:ed aan beweging,
)rctr om de patiëtr
:n rusr. weijneni
.akei, zijn vaak
!r en ortspanning
kijken hoe lang ze
le volgende keer te
s op zich oiets mis
p re laden. Dàt kun
3r tra dit verblljf in
: zo'tr belangrijke
rÍ leeft geieverd.
zeggeni Deem ont
r de ervaring leert
ien lrij goed weten
ehande[rg bekok-
ken. julst om te voo*om dàt er dets aan
een siressvolle situalie vemnden.'
JobcÍafdrgl' zegt Willem van Rhenen
(53), hoogleraar Engagement & Prodnctivi§
aan Nyeffode Bnsiness UtriveNity in Breu
kelen. Als voormalig be&ijfsaÍs dle bo!€ndien
gepromoveerd is op stess, is hij bij uit
siek de man om te vragen hoe een bum-our te
voorkomen is. Leidinggevende en werk
rcmer zouder a1s het aatr Van Rlenen ligt
voortdurend met elkaar in gespret moeter
blijven over hoe een baan zo kan worden ingericht
dat de werlnemer er al die immateriële
voordelen uilhaali dio werken zo leuk
Draken. Ofj e nu postbode betrl of hoogleraa(
het draait om energie, voldoenlng, (zelf)rcspect,
veóondenleid, groei en ontwikleling
Vatr Rhenen kan nlet genoeg benadrukken
dat deze immàterië1e waarden in een aI
beidsrelatie let zo belangrijk zijn als in elke
andere peisoonljke rclatie. Het zijn in íl]e
beroepetr basisbehoeften die moeten worder
bearedigd om ervoor te zorgen dat iemand
berlogen blijft. Want ber'loger mersen kunnen
langdurig hàrd en goed $erken zonder itr
te stoÍen. Ze laden lijdetrS hei werk energie
op. in plaats ! an dat ze energie verliezen.
Werkdruk
Op de vraag of we meer bum-outgevallen
kunnen venvachten, tru als geïolg van de crisis
veel menser harder moeietr we*en. \art
met meer onzekerheid over hun baan en itr'
komer, zegt Van RheDetri 'Bum out wordt
niet veroorzaakt door wertdnik. Mensetr
kumen keihard werken zonder lasl te hebben
van §opende stress. Pas als de voofliaardetr
worden afgenomen dle essentieel zijtr voor
hun bevlogenleid, zie je de sEess en rermoeidheid
toenemen. Als je om redenen van
efiiciercy bestst dat boswachten niet meer
het bos in mogen, maar de natuur valuchter
computen h de gaten moetm gaar louden,
dan kun je o! de bum-ollts wachten. Zo zrjr
er voor e1k beroep en voor iedere persoon
kemwaarden waaraatr et getomd kan wor
den. Dat kar variler van de mogelijtheid
om le commnniceren en grappen te maken
met collega's in prettige kartines. tot een
groie mate ran i-odividuele autonomie om
zelÍje welk in le kunnetr richten.'
'Wat kunner we zelf doen om bevlogen te
b[jvetr! 7oóaaliirg moet van twee katrten
komen.' zegt Van Rhenen. 'De leidinggevende
moet opletten, maar de werhemer
moet ook het lef hebbetr om tijdig aan te gever
dat de 1ol eraf is en er dingen moeier vet
anderen om hem bevlogen te houder.' En als
her de leidinggevende nou geen donder kan
schelen? Dai Lijkt Vatr Rhercn onwaarschij!lijk.
'Zo worden ze hier in NyenÍode in elk
geval rier opgeieidl Maar in dal geval zou ik
zeggerrzorg daljewegkomt en ga iets beters
me!jeleverdoen.'
W E T E N S C H A P P E L I J K NIEUWS SAME
EINDHoVEN h Eindhoven kontrt ddemaal
zoveel àutisme vooi als elde$ iÍ NedeÍ-
1and. Dat schrijfi Simon Baron-Cohen,
hoogleraar psychopathologie in CaÍrbridge.
in de Scíenafrc Ameican \an
november Dat komr doordat onder neÍds
aulisme bovengemiddeld vaak voorkomt.
De aandoening heeft zowel een relàtie net
het mannelijk brein als mel een aanleg voor
bèlawetenschap. Zo kont in Silicon Valey,
een deel vaB Califomië, Vèr€nigde Staten,
zelfs iienmaal zoveel autisme voor als el
ders. Hetzellde geldt voor BaDgalore, het
Silicor Valley van India. En dus ondezocht
Barcn-Coher de rcgio Eindhoren. Hij con'
stateerde er driemaal zoveel aulisme onder
schoolkirderen als in de sieden Utrecht eD
Haarlem.
Nieuv/ ontwikkelde melkvariant leldt nlet iot allergle
lM Etx lD Nieuw Zeeland is een melkvàriant
ontwikteld die del tot allergië leidt. In het
blad PNAS wodl bescheven dat otrderzoekers
de genetische code hebben bepaald
looÍ he! melkeiwlt bètalactoglobuline
(BLG), datbij ongeveer 1,5 lroce van de
zuigelingen allergie veroorzaakl. Vervolgens
hebbea ze door genetische modificatie
een koe ontwikteld die BLG-uije melk
produceerde.
IMUSXIEIEN MuskieÉD leretr malada
netie! te ontl/vllken. ln he1 vakblad ED€reírg
hiectious Diseases .wordl gemeld dat
io Aílika vemoedelijk €€n nieuw soort
muskiel bestaat die meDsen eeÍder in de
avond bijt, dus voordat ze gaa! siapen oD'
der een met insecticide bespoten net.
zwANcER Tijdens de zwangerschap kan
het DNA van de foetus in de heEen€n van
de moeder belanden. Da! suggereren Amerilaanse
onderzoekers in her blad PIoS
Ore. Zii hebben autopsie op 59 vrouwen-
hersenen gedaan. Bij 63 pl
het mannelijk Y-clrcmoso,
nen. Er zdn neer verHar
(een o.gaantransplartatie
broer; de vrouwen zijn ov
versmolten meerlingen). r
zoekers achletr he! de mees
llaring dat cellen van de fc
centa in het lichaam en v
hersene, van de moeder z
H|TTE Ongeveer 250 miijc
was het zo heel dat wellicl
sooÍen zijtr uitgestorver l
nese onderzoekers van de
WuhaD in §cierce De onr
ben de temperatuur van di
de evenaar gerecoff tÍueerd
dat aLe ongeveel
sius moet zijn g
geÍjkingi tesen
ocearcn trabij d(
de 25 en de 301
da! el alleetr !
uitgestorven, m
meer gematigdr
zijn verhuisd.
SATIlIONELLAI
epidemie is sa1
maÍs in AfÍika.
zoekeN scldjl
Ge"etícs d?j I
gsbieden inAfri
salmorcllose (iNTS. invàsi
dale salmonella) olrukt d
meelift o! het aidsviÍus. W
labacterie nolmaal gesprol
overgedragen lia besmet
onlangs in Nederland geb€
zou het hier gaan om saln
die van mens op mens wo
8en.
FRAIIDE Hoogleia& en ir
demans is terecht otrtslage
mrs Medisch Cefiun ln
stelt althans een commissi
de weremchappelijke arlik
m..s heeft onderzocht. I
wel da! de commissie zich
heeft moeten beperken to
aíikelen en dat ern telang
bij de fraude niet ne! de r
r,!'illetr praten.