rAntGroen 29 - Zuidrand

De KaardenbolStudieHerman SnoeckKlasse: Magnoliopsida(Dicotyledoneae – tweezaadlobbigen)Orde: DipsacalesFamilie: Dipsacaceae (Kaardenbolfamilie).Volgens de nieuwe opvattingen (Heukels’ Flora, 23stedruk) werd deze familie opgenomen in de Caprifoliaceae(Kamperfoeliefamilie)Geslacht: Dipsacus (Kaardenbol)Status: in Vlaanderen niet bedreigd, zeldzaam (vooral in devalleien van de Boven-Schelde, de Dender, de Zenne en deGrensmaas). Algemener in Wallonië.Grote kaardenbol (Dipsacus fullonum L.)Kaardenbollen zijn tweejarige planten: in het eerste jaargroeit enkel een wortelrozet die overwintert, in het tweedejaar groeit de (al of niet vertakte) bloemsteel met debloemhoofdjes uit.Op de bloemsteel, die 1 tot 2 meter hoog wordt - soms nogmeer - staan de bladeren tegenoverstaand.De bloemhoofdjes bestaan uit een in de hoogte stekendebloembodem, waarop veel bloempjes staan die elk beschermdzijn door een stekelige stroschub. De bloempjes zijn zeerhonigrijk; de hoofdjes worden dan ook druk bezocht doorallerlei soorten insecten.De vrucht is een nootje en de uitgebloeide kaardenbollenworden bezocht door o.m. putters op doortrek.Kleine kaardenbol (Dipsacus pilosus L.)Stengel: met stekelige borstelharen. Stengelbladen gesteelden meestal diep ingesneden, met aan de voet vaak tweeoortjes.Bloemhoofdjes: rond, tot 2,5 cm lang, de stroschubben zijneerder borstels; geelwitte bloemkroon, bloeit van juni totaugustus. Omwindselblaadjes niet stekend, weinig langer ofkorter dan de stroschubben, afstaand of teruggebogen.Vindplaats: op matig vochtige, licht beschaduwde, humeuze,voedselrijke kalkhoudende, lemige grond (kapvlakten,bosranden, langs beken).Stengel: afstaande stekels op de ribben van de hollesteel. Stengelbladeren met gave, getande of gezaagdebladrand. Stekels op de sterk gerimpelde bovenkant van debladeren en ook aan de onderkant op de middennerf. Detegenoverstaande bladeren zijn zittend, aan de basis breedmet elkaar vergroeid. In deze ‘kom’ blijft na elke bui hetregenwater (soms lang) staan. Sommige auteurs menen datklieren op het bladoppervlak een slijmachtige stof afscheidendie zich met het water mengt waardoor de verdampinggeremd wordt. De Franse naam voor deze ‘kom’ is “cabaretdes oiseaux”, wat doet vermoeden dat vogels hier komendrinken. Wie heeft dat al waargenomen?Wel vinden heel wat kleine insecten de verdrinkingsdood indeze natte kom, waaruit sommigen dan weer besluiten datde Kaardenbol, zoals bv. Zonnedauw, op deze manier aaneiwitten zou geraken. Dit werd echter nooit bewezen en het‘nut’ voor de plant van deze waterreservoirs is nog steeds nietduidelijk.Bloemhoofdjes: hoger dan breed, tot 9 cm hoog, destroschubben zijn langer dan de bloemen, recht ennaaldvormig uitlopend; rozeachtig lila bloemkroon, bloeitvan juli tot september. De bloei begint in het middenhet hoofdje: een ring van bloempjes, zoals de evenaarrond de wereldbol. Erboven en eronder zitten de nog inontwikkeling zijnde groene bloemknopjes. onder het paarsrAntGroen - 19