EEN KLEINE GESCHIEDENIS VAN HET ... - De Veersjprunk

EEN KLEINE GESCHIEDENIS VAN HET ONDERWIJS IN SCHINVELDIn vroeger tijden was de koster ook schoolmeester. Schoolplicht bestond niet. Er warenweinig mensen die konden lezen en schrijven.Op 26 maart 1768 wordt in een openbare vergadering in de open lucht voor de St.Eligiuskerk te Schinveld, de heer Jan Willem Janssen tot koster gekozen. Als ouders daar omvroegen, gaf de koster bij zich aan huis (tegen een kleine vergoeding) onderricht hunkinderen.Deze koster heeft vermoedelijk tot 1828 aan huis les te hebben gegeven. Door de vormingvan het Koninkrijk der Nederlanden wordt de inrichting van het onderwijs meer gereguleerden eenvormig. Op 28 augustus 1829 koopt de gemeente voor f. 383,-- van J.P. Creyten enzijn zuster Maria Elisabeth Creyten een huis met binnenplaats om te gebruiken als school,onderwijzerswoning en speelplaats. Deze eerste officiële school is waarschijnlijk hetvroegere huis Theunissen aan de Merkelbekerstraat, de vroegere burgemeesterswoning dienu niet meer bestaat.In 1835 werd een nieuw plan gemaakt door architect Louis Bex uit Brunssum. Er zou eenschoollokaal en een onderwijzerswoning gebouwd worden. Dit plan is in 1837 uitgevoerddoor aannemer Antoon Werdens. Deze school is het pand “Huize Roex” tegenover de St.Eligiuskerk te Schinveld, waar nu de tattooshop is gevestigd. In 1847 is koster Jan WillemJanssen nog steeds de onderwijzer. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Pieter Janssen, die delaatste koster was die tevens het ambt van onderwijzer vervulde.In 1860 wordt de school nog verbeterd. In 1875 is door de groei van Schinveld de school teklein geworden en daarom besluit men op een andere plaats een nieuwe school te bouwen.In 1876 werd ter plekke van Op de Hal (nu de parkeerplaats naast het autoschadebedrijf aande Eindstraat) het schoolgebouw opgeleverd, samen met het Raadhuis, kapelanie enonderwijzerswoning. In 1911 werd deze school uitgebreid met twee nieuwe lokalen.De eerste bewaarschool werd in 1904 geopend aan de Heistraat, door de Franse Zusters vanhet ziekenhuis te Sittard. In 1910 vertrokken die zusters omdat het gebouw te ongezond enongeschikt was.In 1919 werd door het Kerkbestuur met subsidie van de gemeente het huis gekocht van deoverleden gemeentesecretaris Fr. Staincq. Het lag op de hoek Wilhelminaplein/Kan. VanNuijsstraat (ook wel Gaatstraat genoemd). Nu staat hier het appartementencomplex Scoop.In september 1920 vestigden zich daar de Zusters Franciscanessen uit Heythuizen enbegonnen er een bewaarschool, naaischool, patronaat en afdeling van het Groene Kruis.De basisschool Op de Berg, eerst de “nieuwe Openbare Lagere School” en later eenmeisjesschool, werd ontworpen door architect Jos Wielders en gebouwd in 1922. Totschoolhoofd werd benoemd C. Baggen. Dan volgt een verwarde tijd waarin de vraag aan deorde komt, of men moet overgaan naar R.K. Bijzonder Onderwijs. Op 23 september 1925wordt de Openbare School Op de Berg opgeheven en verplaatst naar de oude school “Op deHal” terwijl dezelfde dag de zusters de school Op de Berg overnemen als R.K. BijzondereMeisjesschool met een eigen hoofd.Toen het nieuwe klooster op de Berg klaar was, werd het patronaatsgebouw dat daar sedert1920 eenzaam in het zand stond, ingericht tot bewaarschool. Op 8 juni 1928 betrokken deZusters Franciscanessen het nieuwe klooster op de Berg. De weg erlangs werd daarna

Kloosterlaan genoemd. Het jongenspatronaat verhuist dan naar het door de zusters verlatengebouw in de Gaatstraat. Dit gebouw heette later het Michielshuis waar de Ritmic Groeprepeteerde. Vanwege de sloop van dit gebouw in 2005 kreeg de nieuwe parochiezaal aan deKerkstraat de naam “Michielshuis”.In 1931 richten de protestanten van Schinveld zich tot het gemeentebestuur met eenverzoek om steun voor het bouwen van een Protestantse School. Het gemeentebestuurantwoordde dat de katholieken van Schinveld van plan waren een nieuwe jongensschool Opde Berg te bouwen en dat de protestanten twee lokalen konden krijgen van de oude schoolOp de Hal. De protestanten weigerden dit echter omdat ze een nieuwe school verlangden.Dit is een langdurige kwestie geworden tot in de hoogste regeringsregionen, waaraan deprotestantse kranten in Holland nog veel bekendheid hebben gegeven. Zonder succesechter, zodat zij hun aanvraag hebben ingetrokken.Op 16 november 1932 wordt dan de nieuwe S. Eligiusschool voor jongens in gebruikgenomen Op de Berg met als hoofd weer C. Baggen en de oude school komt tijdelijk buitengebruik. Dat was het voorlopig einde van het Openbaar Onderwijs in Schinveld.Als in 1946 C. Baggen zijn ontslag neemt als hoofd der jongensschool wordt na enige tijd alstweede jongensschool ook de oude school weer in gebruik genomen. Deze school Op de Halkrijgt ca.1955 definitief een andere bestemming. Aan de linkerkant werd een boenwasfabriekjegevestigd; rechts de gymzaal. De woonhuizen aan de Eindstraat nrs. 19 en 27 zijnoorspronkelijk in de tweede helft van de 19 e eeuw gebouwd. In het woonhuis Eindstraat 19was toen het gemeentehuis en de kapelanie waar o.a. kapelaan Kisters en In ’t Ven gewoondhebben. Ze hadden aparte ingangen. In 1950 heeft de familie Quaedvlieg het pandovergenomen. In het huis rechts (nu autoschadebedrijf Leers) woonde het hoofd van deschool, meester Gorris in 1890 en meester Baggen in 1922. De lagere school en de woningenwaren in een U-vorm gebouwd; de lange achtertuinen liepen opzij langs de school.In 1953 was aan de Etzenraderweg (nu Jabeekerstraat) weer een nieuwe jongensschoolverrezen, de S. Franciscusschool die nu “De Tweesprong” heet.In 1967 wordt kleuterschool Hummeloord gebouwd op de hoek van de Margrietstraat en deVoorste Bosweg. Als gevolg van de invoering van de Wet op het Basisonderwijs wordt dekleuterschool in 1986 uitgebreid tot de huidige Basisschool Aan de Belboom.In september 1989 wordt het gebouw van de voormalige Eligiusschool na een kleineverbouwing in gebruik genomen als Openbare Basisschool “Op de Berg”. Zo zijn we weer bijhet begin: het openbaar onderwijs is terug in Schinveld. In 1996 volgt een fusie met hetopenbaar onderwijs in Kerkrade. De school heet nu OBS “De Schatkist”. Vanwege hetafnemend aantal leerlingen in Schinveld, zal met ingang van het schooljaar 2013 – 2014 hetgebouw niet meer voor onderwijs worden gebruikt en het openbaar onderwijs weer vanSchinveld afscheid nemen.Tekst door heemkundevereniging De Veersjprunk met als bronnen:“Bijdrage tot de Geschiedenis van Schinveld” door J.H.W. Bosch en folder Open Monumentendag gemeente Nuth.Met bijzondere dank aan Juf Marie-José Mevissen, mevrouw Quaedvlieg-Palmen en de gemeente Onderbanken.