Het grootste deel van het sojameel dat op de Nederlandse markt komt (door rechtstreekseimport of door het crushen van geïmporteerde sojabonen) wordt verder verwerkt totverschillende soorten veevoeder door Nederlandse veevoederfabrikanten. Dit veevoedervindt zijn weg naar Nederlandse veehouders: houders van leg- en vleeskippen, varkens en intoenemende mate melkvee. De producten van deze veehouders worden verkocht aanslachterijen (kippen- en varkensvlees), eierpakkers en melkfabrieken. Deze bedrijven leverenconsumentenproducten aan de supermarkten, zoals verpakte eieren, verpakt vlees, melk enzuivel, maar ze leveren ook halffabrikaten aan voedingsmiddelenproducenten. Dezeproducenten verwerken deze halffabrikaten onder meer in worst, vleeswaren, kant-en-klaarmaaltijden,soepen, sauzen, banket, et cetera.In de volgende paragrafen zullen we samenvatten welke concrete gegevens gevonden zijnten aanzien van de handelsketen voor de soja afkomstig uit de gebieden die in Hoofdstuk 1beschreven zijn.2.2 Handelaars, crushers en overslagbedrijvenDe volgende informatie is gevonden over handelaars, crushers en overslagbedrijven dieactief zijn in de vier regio’s die in Hoofdstuk 1 beschreven zijn:Piauí: De handelaar die in deze regio actief is, is het Amerikaanse bedrijf Bunge. In Urucuí(Piauí) heeft Bunge een crusher waar de meeste sojabonen uit deze regio naartoe gaan.Het daar geproduceerde sojameel wordt getransporteerd naar de haven van Itaquí (SãoLuis, Maranhão). Soja die in Piauí en het aangrenzende Maranhão geproduceerd worden,worden ook niet-gecrushed via Itaquí ge-exporteerd. De overslagbedrijven in deze havenzijn in handen van de Braziliaanse mijnbouw- en staalonderneming CVRD, maar Bungeheeft hier eigen opslagfaciliteiten en gebruikt deze haven voor zijn exporten van sojameel.Santarem, Pará: De handelaar die in deze regio actief is, is het Amerikaanse bedrijf Cargill.In de haven van Santarem (Pará) heeft Cargill grote opslag- en overslagfaciliteiten, diegebruikt worden voor de export van sojabonen uit deze regio.Paragominas, Pará: Ook in deze regio lijkt het Amerikaanse bedrijf Cargill de belangrijkstehandelaar. Sojabonen uit deze regio worden getransporteerd naar de haven van Itaquí(Maranhão). De overslagbedrijven in deze haven zijn in handen van de Braziliaansemijnbouw- en staalonderneming CVRD, maar Cargill heeft hier eigen opslagfaciliteiten engebruikt deze haven voor zijn exporten van sojabonen.Mato Grosso: In deze regio zijn veel verschillende handelaars actief: de Braziliaansehandelaar en sojaproducent Amaggi, de Amerikaanse bedrijven ADM, Bunge en Cargill,en Coinbra, een dochter van het Franse Louis Dreyfus. Amaggi transporteert desojabonen uit Mato Grosso in noordelijke richting, naar de haven van Itacoatiara(Amazonas). Daar heeft Amaggi een crushingfabriek en opslag- en overslagfaciliteiten.Cargill exporteert ook in noordelijke richting, via de haven van Santarem (Pará) waarCargill grote opslag- en overslagfaciliteiten heeft.De andere drie handelaars - ADM, Bunge en Coinbra - lijken de sojabonen uit MatoGrosso juist in zuidelijke richting te transporteren, naar de grote crushingfabrieken enexporthavens (Vitória, Santos, Paranaguá) in Zuidoost Brazilië.-22-
2.3 Zeetransport en importeurs2.3.1 Overzicht van sojatransporten uit Itaquí en SantaremIn twee belangrijke exporthavens in het noorden van Brazilië is door de Braziliaanseorganisaties Frente de Defesa de Amazônia en Funáguas van maart tot en met oktober 2005geobserveerd welke schepen met sojabonen of sojameel vertrokken. Het ging om:de haven van Itaquí (Maranhão) die door Bunge gebruikt wordt voor de export van sojameeluit Piauí, en door Cargill voor de export van sojabonen uit de regio Paragominas (Pará);de haven van Santarem (Pará), die door Cargill gebruikt wordt voor de export van sojabonenuit de regio Santarem (Pará) en uit Mato Grosso en Rondônia.Door de twee NGOs werden negen schepen geobserveerd die met sojabonen of sojameeluit Itaquí vertrokken en negen schepen die uit Santarem vertrokken. In één geval deed eenschip beide havens aan. Nader onderzoek naar de bestemming van deze schepen leverdede volgende gegevens op: 58Tabel 1 Sojaschepen uit Santarem en Itaquí, maart - oktober 2005HerkomsthavenAantalschepenBestemmingshaven Importeur Lading6* Amsterdam, Nederland Cargill SojabonenSantarem2 Liverpool, Groot-Brittannië Sojabonen1 Gent, België1 Barcelona, Spanje2* Escombreras, Spanje2 Amsterdam, Nederland Cargill Sojabonen1 Las Palmas, SpanjeItaquí1 Liverpool, Groot-Brittannië1 Gent, België1 Rijeka, Kroatië1 Brest, Frankrijk*) Eén schip, de Nordmoritz, sloeg zowel in Santarem als in Itaquí soja in. ZodoendeDe totale omvang van de zeven geïdentificeerde ladingen bedroeg ongeveer 350.000ton sojabonen, ongeveer 7% van de jaarlijkse Nederlandse sojabonen-import (4,4miljoen ton in 2004). 59Zoals blijkt uit deze tabel werden zes sojaladingen uit Santarem en twee ladingen uit Itaquí indeze periode door Cargill in Nederland geïmporteerd, via de haven van Amsterdam. Desojabonen uit de herkomsthaven Santarem komen oorspronkelijk uit Mato Grosso, Rondôniaof westelijk Pará (zie paragraaf 1.3). De sojabonen uit de herkomsthaven Itaquí komenwaarschijnlijk uit de regio Paragominas, oostelijk Pará en de deelstaten Maranhão enTocantins (zie paragrafen 1.3 en 1.5). Sojaschroot uit Piauí is naar andere Europesebestemmingen verscheept.2.3.2 CargillCoenhavenweg 2Postbus 80741005 AB AmsterdamTel.: 020-5801911Fax: 020-6820193Website: www.cargill.nl-23-