Steven Van Cauwenberghe (FOD WASO) (PDF, 1 MB, 9 ... - BeSWIC

- volgens K.B. KOS- in de praktijkRisicobeoordelingK.B. KOSBepaling van de blootstelling en risicobeoordelingDe werkgever beoordeelt en, indien nodig, meet en/of berekent deniveaus (combinatie van E, H en L) van de KOS waaraan dewerknemers waarschijnlijk zullen worden blootgesteld.Bij de beoordeling, meting en/of berekeningen past de werkgever eenmethodiek toe die de normen volgt van- IEC met betrekking tot laserstraling- CIE en CEN met betrekking tot niet-coherente straling.Indien deze normen niet de blootstellingssituaties bestrijken:- Passende EU-normen of -aanbevelingen- Nationale of internationale richtsnoeren met wetenschappelijkegrondslagIn beide gevallen mag de werkgever rekening houden met door deproducent van de arbeidsmiddelen opgegeven informatie, wanneerdie arbeidsmiddelen onder een toepasselijke communautairerichtlijn vallen.K.B. KOS: Inhoud risicobeoordeling• Niveau, golflengtegebied en de duur van de blootstelling vgl grenswaarden• Informatie over emissie van KOS door de fabrikanten verstrekt conform demachinerichtlijn• Classificatie van de lasers• Blootstelling aan verscheidene bronnen van KOS• Bijzonder gevoelige risicogroepen• Uit het gezondheidstoezicht verkregen relevante informatie, met inbegripvan gepubliceerde informatie (risicobeoordeling bij te werken wanneer uithet gezondheidstoezicht blijkt dat dit nodig is)• Mogelijke gevolgen van interactie tussen KOS en fotosensibiliserendestoffen• Mogelijke indirecte effecten zoals tijdelijke blindheid, ontploffing of brandSoorten bronnen en toepassingen1. Triviale, onbeduidende bronnen.Blootstelling steeds < 0,1 tot 0,33 GW.vb. kunstmatige verlichting, beeldschermen.2. Onbeduidende bronnen waarbij blootstelling > GW enkelkan in uitzonderlijke toestanden.vb. laserpointer.3. Significante bronnen en toepassingen (blootstelling > GWmogelijk)– functioneel: doelbewust opgewekte KOS als element inhet productieproces (sterke UV lampen, lasers)– ongewenst: een onbedoeld en onvermijdbaar bijproduct(lassen, opwarmen van materialen)Gebruiker van gesloten bron werken aan open bronRisicobeoordelingRisicobeoordeling: 1. inventarisatie1. Inventarisatie2. Beoordeling via indeling in categorieën– EN 12198, EN 62471 en IEC 60825– Nederlandse systeem (EN 12198)– Europese niet-bindende praktijkrichtlijn3. Berekening– CatRayon– Andere4. Meting– EN 14255 (incoherent)– EN IEC 60825 (laser)1 2CHECKLIST KUNSTMATIGE OPTISCHE STRALINGALGEMEENis duidelijk aangeven dat het gevaar van de straling bestaat?zijn waarschuwingsborden aangebracht op het toestel en in de werkruimteof indien van toepassing op de deur naar de werkruimte waar het toestel staat?is de werkruimte een afgesloten ruimte?zijn de opschriften en waarschuwingen duidelijk?is een constant bewustzijn van gevaar aanwezig bij het werken met stralingsbronnen?zijn de (voor de gebruikte golflengte en vermogensdichtheid) correctecollectieve en persoonlijke beschermingmiddelen voorzien?worden de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen effectief gebruikt?zijn de bedieningsinstructies aanwezig op of in de buurt van het toestel?worden de bedieningsinstructies gevolgd?is de handleiding aanwezig in de buurt van het toestel?is de ruimte niet reflecterend?is een werkende noodstop aanwezig?34 51

Risicobeoordeling: 1. inventarisatieCHECKLIST KUNSTMATIGE OPTISCHE STRALING1 23 4 5LASERis elke laser correct geclassificeerd?is op elke laser een etiket aangebracht met daarophet soort laser, de klasse en het bundelvermogen?zijn de laserklassen door de werknemers gekend?kan de laser alleen met een sleutelschakelaar worden aangezet?is de laser zo geconstrueerd, dat na uitvallen, door welke oorzaak dan ook,deze alleen met de sleutelschakelaar weer in werking kan worden gezet?is de laser uitgerust met indicatielampje als in de laser een bundel wordt opgewekt?kan de laserstraal nooit naar een persoon worden gericht?is de straal zichtbaar?kan nooit in de straal worden gekeken?kan nooit in een gereflecteerde, gefocusseerde,…straal worden gekeken?hebben de werknemers geen objecten in of aan de handen (juwelen, uurwerk,…)die de straal kunnen reflecteren?kan de laserstraal de opstelling nooit verlaten, behalve gecontroleerd?is de straal altijd parallel met de tafel van de opstelling?NBN EN 12198-1+A1 (2009)Veiligheid van machines – Beoordeling en vermindering van de risico’s veroorzaakt doorstraling uitgezonden door machines – Deel 1: Algemene beginselenNiet: verlichting en lasersDe constructeur moet de stralingsemissie categorie van zijnmachine bepalen voor het gebruik, de afregeling en hetonderhoudCategorie 0 : geen beperkingen, geen informatieCategorie 1 : informatie over de gevaren, risico’s en secundaireeffecten, eventueel beschermingsmaatregelen entoegangsbeperking (gebruikershandleiding)Categorie 2 : informatie over de gevaren, risico’s en secundaireeffecten, specifieke restricties en onontbeerlijkebeschermingsmaatregelen en trainingis de straal altijd beneden het oogniveau (staand of zittend)?UV: effectieve bestralingssterkte E eff (180 – 400 nm)gemeten op 10 cm van de toegankelijke oppervlakte van demachine, in de richting van de maximale straling1,0 . 10 -3 W/m² x 8 uur = 29,4 J/m²Grenswaarde H eff = 30 J/m²Zichtbare straling 400 – 700 nmE eff en L eff gemeten op 10 cm van de toegankelijke oppervlaktevan de machine, in de richting van de maximale stralingCategorie0E eff (W/m²)E eff 0,1.10 -3Categorie0E effW/m²E eff 1,0.10 -3L effW/(m 2 .sr)1010,1.10 -3 < E eff 1,0 . 10 -311,0.10 -3 1,0 . 10 -32E eff > 10 .10 -3>100IR 700 nm – 1 mmE gemeten op 10 cm van de toegankelijke oppervlakte vande machine, in de richting van de maximale stralingCategorie0EW/m²E 33NBN EN 62471: 2008Groep 0: geen fotobiologisch gevaarGroep 1: laag risico, veilig gedrag is voldoende.Groep 2: middelmatig risico, het risico is beperkt doorafkeerreflexen voor hel licht.Groep 3: hoog risico, zelfs bij kortdurende blootstelling.Maatregelen zijn onontbeerlijk.1233 < E 100E > 100Voor elke risicogroep zijn er criteria voor de maximaleblootstellingsduur.Eventueel is gevaarsafstand bepaald voor blootstellingoog en huid (afstand waar blootstelling = GW).2

Laser (vanaf 2002)IEC 60825-1 NBN EN 60825Klasse Typische AEL-waarde Niveau veiligheid1 40µW intrinsiek veilig1M 40µW veilig voor ongewapend oogonveilig optische instrumenten2 1mW veilig bij oogreflex2M 1mW veilig voor ongewapend oogonveilig optische instrumenten3R 200µW (UV/IR) potentieel, maar beperkt, gevaar5mW (VIS) bij zorgvuldig gebruik3B 500mW geen gevaar voor oog bij diffuse reflectiesgeen gevaar voor huid4 geen limiet gevaar voor oog bij diffuse reflectiesgevaar voor huidLaser IEC 825 (tot 2002)Klasse Typische AEL-waarde Niveau veiligheid1 1µW intrinsiek veilig2 1mW veilig voor ongewapend oogveilig bij oogreflex2a 1mW onveilig oog als t > 1000 s3a 5mW veilig voor ongewapend oogonveilig optische instrumenten3b 500mW gevaar voor oog bij diffuse reflectiesgeen gevaar voor huid4 geen limiet gevaar voor oog bij diffuse reflectiesgevaar voor huidCategorie 0Er is geen noodzaak voor speciale beschermingsmaatregelen.vb. normale verlichting (met gewone TL-buizen, gloeilampen ofstandaard gefilterde halogeenlampen)Werkomgevingen met KOS worden ingedeeld in 4categoriën.Gebaseerd op EN 12198 maar ook verlichting,lasers en hittebronnen zijn er in opgenomen.Op basis van praktijkmetingen, literatuur, gegevensvan fabrikanten.Categorie 1In overeenstemming met het technisch fabrikanten-dossier vande machine en informatie aangaande de emissieniveausvan reststraling rondom de machine, dient de fabrikant in degebruikershandleiding te specificeren welkebeschermingsmaatregelen dienen te worden genomen.Deze categorie is beperkt tot situaties waar sprake is vanrelatief geringe emissieniveaus waarvoor simpelemaatregelen voldoende zijn.vb. laserwaterpas op een bouwplaats.Categorie 2ABeschermingsmiddelen zijn noodzakelijk, maar blootstellingentijdens werkzaamheden zijn voorspelbaar en zo in te richtendat de werknemer (naast deze beschermingsmiddelen)voldoende heeft aan specifieke voorlichting en onderrichtover de gevaren, risico’s en secundaire effecten in zijn/haarsituatie om veilig te kunnen werken.In deze categorie is sprake van hoge emissieniveaus, denadruk ligt echter op een zodanige voorspelbaarheid dat derisico’s kunnen worden ondervangen door goedvakmanschap.vb. laswerkzaamhedenCategorie 2BBeschermingsmiddelen zijn noodzakelijk, maar omdat deblootstellingen tijdens werkzaamheden onvoorspelbaar (enhoog) kunnen zijn dient de werknemer zodanig getraind tezijn dat deze de keus van beschermingsmiddelen zelf kanbepalen aan de hand van voldoende algemene kennis overde gevaren, risico’s en secundaire effecten van optischestraling om veilig te kunnen werken.In deze categorie is sprake van hoge emissieniveaus en is devoorspelbaarheid van risico’s te beperkt om zonderspecifieke kennis over optische straling te kunnen werken.vb.veiligheidsmetingen of service/onderhoud aan diverse(zware) bronnen van optische straling (lasers, smeltovens…)3

arbeidsplaatsnormaal gebruikonderhouddesinfecteren van lucht en oppervlakken (UVC)losse verplaatsbare lampen 2B 2Bgesloten systemen met interlock 0 2Bopen systeem luchtdesinfectie 0 2Agesloten systeem luchtdesinfectie (inbouw) 0 2Bdesinfecteren van water 0 2Bdroogprocessen met IR 1 2Adroogprocessen met UV 1 2Bdisplays en schermen * *fluorescentie-onderzoek * 2Bforensisch onderzoek UVA fluorescentie * *forensisch onderzoek IRA-bron en camera 0 0grafische processen * 2Bhygiënische toepassingen * *IR-therapie 0 1lassen 2A 2Aelektrisch puntlassen 0 01. Maak een inventaris van alle mogelijke bronnen.2. Bepaal welke bronnen onbeduidend zijn.3. Bepaal welke blootstellingsscenario’s verder moetenbeoordeeld worden en doe de blootstellingsbeoordeling.4. Vergelijk de blootstellingsinschatting met degrenswaarde. (gelijktijdige aanwezigheid van meerderebronnen en aanwezigheid van fotosensitieve personenin rekening brengen)5. Neem actie als de blootstelling de grenswaarde kanoverschrijdenOnbeduidende bloostelling (als veilig te beschouwen)• Plafond TL-verlichting met diffusors op de lampen• Computer of een soortgelijke beeldschermapparatuur• Plafond compacte fluorescentielampen• Compacte TL-verlichting• UVA-insectenvallen• Plafond halogeen algemene verlichting• Tungstenlamp voor taakverlichting• Plafond wolfraamlampen• Fotokopieerapparaten• Interactieve whiteboard presentatie-apparatuur• Indicator LED's• Personal digital assistants• Voertuig-indicator, rem-, achteruitrij- en mistlampen• Fotografische flitslampen• Gasgestookte straalkachels• StraatverlichtingBerekening van de blootstellingCatRayon 3 van INRSEvaluation de l'exposition aux rayonnements optiques dans les locaux de travail etdétermination des moyens de protection avec CatRayon 3INRS Note Documentaire 2270 -206 -07Software modellen voor laserveiligheidsberekeningen:• Advanced Laser Hazard Evaluation Software (American LaserInstitute)• Laser Bee Laser safety Software (Lucid Optical Services LTD.)• Risk Assesment of Laser Operations in Navigable AirspaceRALONA (TNO Defensie en Veiligheid te Soesterberg)• Berekeningsprogramma Nationale Commissie Laserveiligheid4

Metingen NBN EN 14255Meting en beoordeling van blootstelling van personen aan incoherenteoptische stralingDeel 1: Ultraviolette straling uitgezonden door kunstmatige bronnen op dewerkplekDeel 2: Zichtbare en infrarode straling afgegeven door kunstmatige bronnenop werkplekDeel 3: UV-straling afgegeven door de zonDeel 4: Terrminiologie en grootheden voor metingen van blootstelling aanUV-, zichtbare en IR-straling.Laser EN-IEC 60825 Veiligheid van laserproductenAlgemene werkwijze van metingen1. Preliminaire analyse. Verzameling van alle beschikbare infoover de bron en de blootstelling.2. Analyse van de taken (activiteiten en situaties waarbijpersonen kunnen worden blootgesteld)3. Meting van de UV-blootstelling (bepaling van demeetgrootheden, de meetmethode, de meetduur, hetmeetbereik, het meettoestel, de meetonzekerheid (

METINGENPreventiemaatregelenMaatregelen ter voorkoming ofvermindering van de risico’s• Eliminatie van de risico’s of aan de bron tot minimum beperkt• De blootstelling van de werknemers mag de GW nooit overschrijden• Als het enigszins mogelijk is dat de grenswaarden overschredenworden gaat de werkgever over tot het opstelling van een actieplanmet technische en/of organisatorische maatregelen om deoverschrijding van de grenswaarden te voorkomen:– Arbeidsmiddelen die minder KOS uitzenden– Alternatieve werkmethoden– Technische maatregelen om de emissie te beperken zoals afscherming,vergrendeling– Aangepaste indeling van de arbeidsplaats en de werkposten– Beperking van de duur en het niveau van de blootstelling– Gebruiksaanwijzigingen volgen. Voorlichting en opleiding van de wns– Persoonlijke beschermingsmiddelen– Onderhoudsprogramma’sMaatregelen ter voorkoming ofvermindering van de risico’sArbeidsplaatsen waar werknemers zouden kunnen wordenblootgesteld aan niveaus boven de grenswaarde:- Veilgheids- en gezondheidssignalering:Waarschuwingsbord: laserstraal…Verbodsbord: geen toegang voor onbevoegden…Gebodsbord: oogbescherming verplicht…- Afbakening- ToegangsbeperkingIndien bijzonder gevoelige werknemers:specifieke maatregelen na advies van de arbeidsgeneesheerGrenswaarden worden overschredenDe werkgever• gaat na waarom de grenswaarden zijn overschreden• neemt onmiddellijk maatregelen• past de beschermings- en preventiemaatregelen aanzodat dit niet opnieuw gebeurtMaatregelenTechnische maatregelen– Andere technieken, bronnen gebruiken met minderblootstelling– Beter opstelling van het toestel (eventuele openingen wegvan wns)– Omkasting, afscherming, vensters met filters,reflectiebeperking– Beveiligingscircuit (interlock): uitschakeling bron bij openingvan omkasting, noodstop7

MaatregelenOrganisatorische maatregelen– Blootstellingsduur beperken, toegangsbeperking– Afstand vergroten– Waarschuwingsborden en veiligheidssignaleringMaatregelenPersoonlijke beschermingsmiddelen– Oogbescherming en aangezichtsbescherming– Beschermingskledij en handschoenen– Beschermende zalf– Informatie en opleiding over gevaren, risico’s, maatregelenen tekenen van overbestraling– Noodplan voor accidenten met lasers klasse 3B en 4 enniet-coherente KOS bronnen groep 3Preventiemaatregelen UVPreventiemaatregelen IR• Omkappingen van bron• Compartimenteren werkruimten• Reflectie vermijden• Dragen van kledij• Zonnebrandolie, -crème• Beschermbril met zijranden• Afstand houden• Hittebestendige kledij• Aangepaste brillen• GelaatsmaskersPersoonlijke BeschermingsMiddelenOogbescherming (afhankelijk van golflengte en stralingsniveau)EN 166 specificatiesEN 167 optische testmethodesEN 170 UVEN 171 IREN 169 lassenEN 175 lassenEN 379 lassenEN 207 laserEN 208 laserISO 6161 laserAfschermingEN 1598 lassenEN 12198-3+A1 ontwerp van schermenEN 60825-4 laserafschermingenEN 12254 laserVoorlichting en opleidingWie:• Werknemers die aan een risico worden blootgesteld– het is mogelijk dat de grenswaarde wordt overschreden– gevoelige personen• Comité PBWInhoud:• Potentiële gevaren en grenswaarden• Resultaten van de risicobeoordeling• Preventiemaatregelen, veilige werkmethoden, eventueel gebruik vande juiste PBM• Tekenen van gezondheidseffecten en hoe ze te melden• Recht op gezondheidstoezicht8

Gezondheidstoezicht door arbeidsgeneesheerWie?Werknemers die een gezondheidsrisico tgv KOS blootstelling lopen.Wanneer er een blootstelling is die van dien aard is dat een verband kanworden gelegd tussen de blootstelling en gezondheidseffecten(Praktijk: wanneer de grenswaarden kunnen overschreden worden)Wat?Beproefde technieken om de gezondheidseffecten op te sporenDoel: preventie (geschiktheid) en vroegtijdige diagnose van iedereaandoening die het gevolg is van blootstelling aan KOS(Er is geen zinvolle screening voor langetermijn effecten. Enkel bevragingvan klachten en incidenten en contra-indicaties en opsporingbrandletsels en vlekken op de huid en cornealetsels.)Wanneer?• Aanwerving, jaarlijks en na 4 weken afwezigheid wegens ziekte ofongeval• Wanneer een blootstelling boven de grenswaarde wordt vastgesteld• Wanneer bij een collega werknemer met soortgelijke blootstellinggezondheidseffecten veroorzaakt door KOS zijn vastgesteldWanneer een arbeidsgeneesheer schadelijkeeffecten veroorzaakt door KOS vaststelt bij eenwerknemer1. Arbeidsgeneesheer brengt werknemer op de hoogte en geeft heminformatie en advies2. Arbeidsgeneesheer– brengt werkgever op de hoogte dat er een probleem is met deblootstelling aan KOS (cave beroepsgeheim)– geeft een advies in verband met te nemen maatregelen– geeft een advies over de noodzaak om andere blootgesteldepersonen aan een gezondheidstoezicht te onderwerpen3. Werkgever herziet de risicobeoordeling4. Werkgever herziet de maatregelen5. Werkgever houdt bij het nemen van de maatregelen rekening met hetadvies van de arbeidsgeneesheer of van een ander ter zake voldoendegekwalificeerde persoon6. Eventueel onderzoek van andere werknemers door arbeidsgeneesheer7. Eventueel voortgezet onderzoek van slachtoffer doorarbeidsgeneesheerContra-indicaties voor blootstelling aan KOS• Bestaande ziekte die verergert door blootstelling aan UV(lupus ED, porfyrie, lentiginose, xerodermapigmentosum, vroeger melanoom)• Gebruik van stoffen die fotosensitiviteit veroorzaken• Fotodermatosen• Organische en functionele oogafwijkingen (retinopathie,afakie, geen pupilreflex, geen oogsluitreflex, fotofobie,overgevoeligheid voor flikkerend licht)• Migraine met lichtovergevoeligheidVragenSCENIHR Light sensitivityhttp://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/04_scenihr/docs/scenihr_o_019.pdf9