14. Vraag achter de vraag - Het Nieuwe Trivium

4. Van een vraag met veel woorden naar een vraag met maximaal zeven woordena. Uitgangsvragen voor een socratisch gesprek kunnen niet kort genoeg zijn. Hetsummum is een vraag met maar twee woorden: een werkwoord en een zelfstandignaamwoord (veroudert kennis?, helpt geloof?, loont moed?). Neem als vuistregel dateen vraag maximaal zeven woorden mag kennen. Zij moeten, wanneer eengemeenschappelijke context gegeven is, de kern raken van wat je wilt onderzoeken.Voorbeelden: Mag je persoonlijke relaties voeden? Hoe doe je iemand recht bijbeoordeling?b. Soms kan het zinnig zijn het sleutelwoord (het thema uit stap 1) weg te laten uit deformulering van de vraag. Als het thema integriteit is, is het niet per se nodig dat‘integriteit’ in de vraag voorkomt. Je kunt ook een ander begrip kiezen, dat eeninteressante toegang biedt tot een onderzoek van dit thema.Een andere vorm om de vraag achter de vraag te vinden sluit aan bij de dialoog. Hij gaat als volgt.1. Kies een casus, laat de casus uiteenzetten en laat de voorbeeldgever een eerste vraagformuleren (eerste stap van de dialoog).2. Verheldering van de casus door vragen van de groepsleden (tweede stap van de dialoog). Aanhet eind: herformulering van de vraag door de voorbeeldgever.3. Vervolgens verplaatsen de deelnemers zich in de schoenen van de voorbeeldgever (wat zou jijvoelen, denken, doen, derde stap van de dialoog) en formuleren op papier wat volgens hen dewezenlijke vraag hier is. Deze vragen worden geïnventariseerd op flip-over.4. Dan splitst de groep zich op in subgroepjes om elkaar kritisch te bevragen op de eigenvraagformulering. Ga na: welke vragen zitten daar nog achter en welke redeneringen liggendaaraan ten grondslag? Formuleer tot slot welke nieuwe vragen dit oplevert.5. Plenaire uitwisseling. Inventariseer de vragen op flip-over.6. Nabespreking. Wat heb je geleerd je over het achterhalen van de ‘vraag achter de vraag’? Watis de waarde van deze oefening?Tijd: drie uurAantal deelnemers: vier tot tienLiteratuur: Jos Kessels, Erik Boers, Pieter Mostert, Vrije ruimte, filosoferen in organisaties. Boom Amsterdam2002. Willem Verhoeven, Henk IJsselsteijn, De kunst van het vragen stellen. Associatie voor Coaching, AarleRixtel 1997.www.hetnieuwetrivium.nl