De Gids Startkapitaal

De Gids Startkapitaal
Handleiding voor nieuwkomers op de kapitaalmarkt

Voorwoord door mevrouw Hella Voûte-Droste
Innovatie en Starters
"Het gaat goed in Nederland!" Deze woorden konden wij de afgelopen weken bij de begrotingsbehandeling
2001 veelvuldig horen in Den Haag. De voorspoedige economische groei
heeft er voor gezorgd dat sinds tientallen jaren de rijksuitgaven op orde zijn en dat iedereen in
Nederland zal kunnen profiteren van de lastenverlichting als gevolg van de belastingherziening
2001. Maar het is goed om niet uit het oog te verliezen dat aan de basis van de
economische groei de innovatiekracht van het Nederlandse bedrijfsleven stond. Zo waren de
ICT-bedrijven met een bescheiden omvang van 5% van het Nederlandse bedrijfsleven dit jaar
goed voor een kwart van de economische groei.
Niet de grote traditionele bedrijven leiden de technologische innovatie, maar juist de kleinere
bedrijven hebben in de huidige technologische groei voor een vernieuwingsimpuls gezorgd.
Men hoeft alleen maar te kijken naar de veelheid aan bedrijven welke de laatste jaren vanuit de
spreekwoordelijke "schuurtjes in de achtertuin" tot grote (inter)nationale spelers zijn geworden.
En dan hebben we het niet alleen over de IT-bedrijven, maar ook de bedrijven die de mogelijkheden
van de huidige kenniseconomie doorzien en hiervan gebruik maken. Men moet zich dan
realiseren dat zonder investeerders deze ideeën de tekentafel nooit zouden hebben verlaten.
Informatie is in de huidige kenniseconomie het hoogste goed. Sterker nog, goede informatie is
een eerste levensbehoefte voor de startende ondernemer. Het is dan ook van belang dat er voor
starters een gids bestaat die binnen de stroom aan informatie een dergelijke kompasfunctie
vervult. De combinatie van deze gids met het gebruik van het internet biedt de startende
ondernemer mijn inziens een goed handvat om de eerste schreden op de kapitaalmarkt te
zetten. Maar niet alleen starters kunnen gebruik maken van de informatie die deze Gids biedt,
ook voor ondernemers die hun activiteiten willen uitbreiden en/of op zoek zijn naar strategische
partners en voor potentiële investeerders biedt de Gids Startkapitaal in combinatie met
de virtuele netwerken nuttige informatie.
Het leggen van brede contacten en het inwinnen van gedegen adviezen van oud-gedienden is
bij het starten van essentieel belang voor het slagen van een onderneming. Uit onderzoek blijkt
dat startende ondernemers die managementbegeleiding krijgen een slagingspercentage hebben
van 80%. Zelfstandige start-ups zonder deze begeleiding hebben een overlevingskans van
50%.Toch biedt begeleiding van bijvoorbeeld incubators of business angels geen garantie op
succes. Het is uiteindelijk de ondernemer die zelf verantwoordelijk is voor het functioneren van
de onderneming. Het delen van informatie, goede stappen maar ook de fouten, kunnen de
ondernemer echter wel in belangrijke mate helpen om de valkuilen te vermijden en zijn droom
in vervulling te kunnen zien gaan.
Hella Voûte-Droste
Tweede Kamerlid (VVD)
hvoute@tk.parlement.nl
3
V O O R W O O R D

Inleiding
Nieuwe en snelgroeiende ondernemingen nemen een groot deel van de economische groei
voor hun rekening. Ze scheppen werkgelegenheid, veroveren nieuwe markten en zorgen daarmee
voor een vernieuwing en versterking van de economische structuur. Het geld voor deze
nieuwe activiteiten komt niet uitsluitend van overheid, banken of het bestaande bedrijfsleven.
Het grootste deel van het benodigde kapitaal, miljarden per jaar, komt van particuliere
investeerders en professionele participatiemaatschappijen. Er zijn zoveel verschillende partijen,
dat zelfs de meest exotische voorstellen kunnen rekenen op een warme belangstelling van
investeerders.
Nederland behoort tot de drie sterkste landen ter wereld als het gaat om de beschikbaarheid
van risicodragend vermogen. Wij spelen in de eredivisie met de Verenigde Staten en Engeland.
Op sommige punten staan wij zelfs bovenaan, met name als het gaat om de toegevoegde
waarde van de investeerder.Toegevoegde waarde betekent dat de investeerder niet alleen
kapitaal inbrengt, maar ook kennis, ervaring en contacten. De kapitaalmarkt in Nederland is
doorzichtig, goed georganiseerd en effectief.
Investeerders zijn er in alle soorten en maten. Ze investeren vooral in zaken waar ze verstand
van hebben of waar ze goed in zijn. Iedere investeerder, zowel professioneel als particulier, levert
behalve geld ook toegevoegde waarde in de vorm van kennis en contacten. Particuliere
investeerders zijn zelfs bereid veel tijd te investeren om het bedrijf vlot van de grond te krijgen.
De juiste investeerder, of combinatie van investeerders (ze werken graag samen om hun kennis
en netwerken te bundelen) kan de overlevingskansen van een nieuw bedrijf meer dan
verdubbelen.
Het vinden van de juiste (combinatie van) investeerders vergt enige inspanning. Het is niet zo
dat er een groot aantal investeerders “klaar zit” om iedere starter of elk innovatief project te
financieren. De situatie is een tikkeltje ingewikkelder. Wie een beroep wil doen op de
kapitaalmarkt, doet er goed aan zich eerst te verdiepen in de mogelijkheden die de markt biedt.
Het lijkt lastig, maar iedereen kan het. Het kost alleen wat tijd en aandacht. Het Internet is een
fantastisch medium om informatie hieromtrent in te winnen. De meeste aanbieders staan er
op en de manier waarop ze werken ook.
De Gids Startkapitaal helpt u stapsgewijs op weg in de wereld van ondernemers en investeerders.
De gids volgt de actuele ontwikkelingen op de voet. Vandaar dat in een apart hoofdstuk
aandacht wordt besteed aan de waardering van startende ondernemingen in de nieuwe
economie. En om de uitgave compleet te maken, bevat de gids een omvangrijke lijst met
adressen van instellingen en organisaties waar u voor advies en kapitaal kunt aankloppen.
4 5
I N L E I D I N G

Uiteraard is de starterpraktijk vaak weerbarstiger dan in deze uitgave stapsgewijs wordt
weergegeven. Dat blijkt ook wel uit de cases die de informatie in dit boekje opsieren.Toch biedt
de Gids Startkapitaal u voldoende handvatten om gericht en gefundeerd de juiste geldverstrekker(s)
voor uw onderneming op te sporen en in de arm te nemen. Naast deze gids in boekvorm
is er ook een webversie beschikbaar. Op www.beursplein3.nl vindt u recente aanvullingen op de
gids en alle webadressen van ‘nuttige partijen’.
De Gids Startkapitaal is een uitgave van De Nederlandse Beurs voor Investeringen in Bedrijven
en Ondernemingen BV en de Stichting Partinvest, en is tot stand gekomen met behulp van het
Ministerie van Economische Zaken.
Copyright © 2001 NeBIB BV en Stichting PartInvest
Auteurs: Nils de Witte
Marten Dijkstra
m.m.v.: Beuk van de Vecht
en Bram Visser
Alle rechten voorbehouden. Niets uit de uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch,
door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de
uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16b en 17 Auteurswet 1912
dient men de daarvoor verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reporecht, Postbus 882, 1180
AW Amstelveen. Voor het overnemen van één of enkele gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers of
andere compilatiewerken dient men zich tot de uitgever te wenden.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in
any form or by any means, electronic, machanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior
written permission of the publisher.
Hoewel bij de uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor de aanwezigheid van eventuele (druk)fouten en
onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden auteur en uitgever geen aansprakelijkheid.
Inhoud
De Gids Startkapitaal editie 2001
Voorwoord door mevrouw Hella Voûte-Droste 3
Inleiding 5
Hoofdstuk 1
Zoekt u investeerders of zoekt u financiers? 9
De verstrekkers van risicodragend vermogen en hun kenmerken 10
De keuzemogelijkheden voor de ondernemer 14
Schema levensfase / kapitaalbehoefte: 15
Casus 1: de start van Sortipot 17
Hoofdstuk 2
Ondernemerschap en goede voorbereiding 19
Kader 1: goed ondernemerschap volgens Beuk van de Vecht 19
Ter voorbereiding (in het kort) 21
Kader 2: persoonlijke succesfactoren 22
Het eerste contact 23
Kader 3: tips voor investeerders van Beuk van de Vecht 23
De 10 minuten presentatie 26
10 tips voor het maken van een goede presentatie: 26
Kader 4: Strategische allianties bestaan niet, door Beuk van de Vecht 27
Het business model (een soort businessplan) 29
Markttoetsing 31
Realisatie toetsing 32
De financiële bijlage 33
Investeringsbegroting en kostprijsberekening 33
Cashflow-analyse 34
Winst- en verliesrekening 35
De balans 35
Kader 5: Innoveren moet, maar doe het wel goed. Tips van Beuk van de Vecht 37
Casus 2: de start van NIBO 40
Hoofdstuk 3
Met elkaar in zee 43
Een avontuurlijk huwelijk 43
Zelfstandigheid of Partnership 44
Vrijersvoeten 44
Zakelijk contact 45
De deal 46
Contracten en clausules 48
Kader 6: Profiel van informal investors 51
Casus 3: de start van Yournews.nl 52
6 7
I N H O U D

Hoofdstuk 4
Waarde en waardering van uw ‘nieuwe’ onderneming 54
De begrippen 54
Intrinsieke waarde en marktwaarde 54
Discounted cashflow 55
Goodwill en ‘ontwikkelde waarde’ 55
De inzichten 56
Waarde van een startend bedrijf 56
Gefaseerde financiering 56
Ambitie en potentie, de belofte en de vervulling 57
Het principe van de financiering van ambitie 58
Casus 4: de start van Tryllian 60
Hoofdstuk 5
Overzicht wettelijke regelingen en subsidies 62
Kredietgarantie 62
Borgstelling mkb-kredieten 62
Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ) 62
De Tante Agaathregeling 64
Aanmerkelijk belang 65
Technisch ontwikkelingskrediet (TOK) 65
Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO) 66
Europese subsidies 66
Speciale mogelijkheden voor het mkb 67
Hoofdstuk 6
Belangrijke adressen 68
Participatiemaatschappijen algemeen 71
Participatiemaatschappijen ICT verdeeld naar levensfase 74
Participatiemaatschappijen Bio-Tech en Life Sciences verdeeld naar levensfase 75
Incubators (incubators gelieerd aan bedrijven staan bij corporate venturing) 76
Businessplan Contests 79
Corporate Venturing 79
Business Accellerators 80
Business Angels en Informal Investors 82
Portals 82
Ondernemersnetwerken 84
Overige hulpdiensten 85
On-Line magazines 87
Hoofdstuk 7
Index 89
Zoekt u investeerders of zoekt u financiers?
Het geld dat nodig is om een onderneming te laten draaien, is in eerste instantie (bij de
start van een nieuwe onderneming) afkomstig van de ondernemer zelf, van zijn
investeerders of van financiers. Er is een groot verschil tussen investeerders en financiers.
Investeerders verstrekken het “eigen vermogen”, zij kopen aandelen en worden hierdoor
mede-eigenaar van de onderneming. Gaat het goed, dan kunnen zij leuk verdienen, gaat
het mis, dan raken zij alles kwijt. Financiers daarentegen delen niet mee in het risico.
Zij verstrekken “vreemd vermogen” op basis van zekerheden. Financiers krijgen voor het
uitlenen van geld meestal een vergoeding in de vorm van een vaste rente. Verschaffers
van vreemd vermogen willen hun geld ALTIJD terughebben. Het is tenslotte hun geld.
Als de onderneming eenmaal draait, verstrekken ook leveranciers en andere schuldeisers
een deel van het vreemd vermogen. Als de onderneming winst maakt, kan de winst
worden toegevoegd aan het eigen vermogen.
Een onderneming, met name een jonge onderneming, heeft behoefte aan een evenwichtige
samenstelling van het vermogen. Met name het eigen vermogen zorgt voor de
veerkracht van de onderneming. Eigen vermogen kan dienst doen als "zekerheid" voor
het aantrekken van vreemd vermogen. Als het even tegenzit of als er hard gegroeid moet
worden, kan het eigen vermogen dienen als reserve voor de onderneming. Het eigen
vermogen kan ook uitgedrukt worden als het verschil tussen alle bezittingen en alle
schulden en verplichtingen van de onderneming. Is het eigen vermogen negatief, dat wil
zeggen: heeft de onderneming meer schulden dan bezittingen, dan is de onderneming
technisch gesproken failliet.
Al eeuwen is men van mening, dat er een optimale verhouding bestaat tussen eigen
vermogen en vreemd vermogen. Deze verhouding (solvabiliteit) is omgeven door allerlei
theorieën en rekenmodellen. In de praktijk blijkt, dat wanneer het aandeel eigen vermogen
onder de 30% zakt (bij middelgrote bedrijven), de continuïteit van de onderneming
bedreigd wordt. De statistische kans dat de onderneming in de problemen komt, neemt
exponentieel toe met het afnemen van de solvabiliteit. Startende ondernemingen zonder
onderpand beginnen meestal met 100% eigen vermogen.
Financiers (verstrekkers van vreemd vermogen) zijn zich goed bewust van de gevaren die
een slechte solvabiliteit met zich meebrengt. Zij zijn niet altijd in staat de commerciële
vooruitzichten van de onderneming te waarderen. Zij moeten zich dus baseren op
vaststaande feiten. De solvabiliteit speelt bij hun beoordeling een doorslaggevende rol.
Aan de solvabiliteit kan de ondernemer (en de financier) de "kracht" van zijn onderneming
aflezen. Komt deze in de gevarenzone, dan moet de ondernemer op zoek naar
versterking van het eigen vermogen.
Banken en financiële instellingen zijn de aangewezen partijen voor het verstrekken van
vreemd vermogen. Ze hebben een scala van producten, variërend van hypothecaire
8 9
Z O E K T U I N V E S T E E R D E R S O F Z O E K T U F I N A N C I E R S?

HOOFDSTUK 1
leningen tot rekening courant kredieten, debiteuren financiering, leaseconstructies etc.
Een aantal van hun producten heeft een risicodragend karakter, of is zelfs geheel risicodragend.
Uw locale bankkantoor informeert u graag.
Voor eigen vermogen (of risicodragend vermogen) ligt de aangewezen verstrekker iets
minder voor de hand. Over de mogelijkheden die de markt voor risicodragend vermogen
u biedt wordt u in deze brochure geïnformeerd.
Het is verstandig eerst de mogelijkheden van de vreemd vermogen verschaffers (hypotheek,
krediet, leasing en factoring) te proberen. Vreemd vermogen is vele malen “goedkoper”
dan risicodragend vermogen. Investeerders zullen u niet snel geld geven als u het
nog kunt lenen.
De verstrekkers van risicodragend vermogen en hun kenmerken
• Vrienden en familie vormen de grootste bron van risicodragend vermogen
buiten uzelf. Zij kunnen met name in de beginfase u het vertrouwen geven en
uw plannen steunen. De bedragen gaan de 50.000 guldengrens nauwelijks te
boven en meestal is de Tante Agaath-regeling (zie Hoofdstuk 5, wettelijke
regelingen en subsidies) van toepassing. Tachtig procent van al het externe
risicodragend vermogen voor startende bedrijven is afkomstig van vrienden en
familie. Het gaat om vele miljarden guldens per jaar.
Soort investeerder Voordelen Nadelen
Vrienden en familie
Aantal: >1 mln
Bedrag: tot 50.000 gulden
Fase: pre-start / start
Persoonlijke leningen.
Verwachten geen aandelen of
onderpand voor hun lening
✓ makkelijk te vinden
✓ hebben op voorhand vertrouwen
in de ondernemer
✓ doen kleinere bedragen zonder
concrete plannen
✓ beste optie in pre-start fase
✓ goede fiscale regeling (Tante
Agaath-regeling)
✓ loopt meestal in goede harmonie
af
✓ beperkte toegevoegde
waarde van de investeerder
✓ door onervarenheid van de
investeerder verkeert deze in
voortdurende staat van onzekerheid
of de juiste beslissing
genomen is
✓ als het project mislukt, verstoorde
vriendschap of familierelatie
• Informal Investors of ‘Business Angels’ komen op de tweede plaats. Het zijn per
definitie (ex)ondernemers die geld (meestal minder dan 40 miljoen gulden)
hebben overgehouden aan de verkoop van de onderneming die zij een aantal
jaren daarvoor zelf zijn gestart. Nederland telt inmiddels vele honderden
informal investors. Hun aantal is moeilijk te schatten omdat ze graag anoniem
blijven voor de buitenwereld. Behalve geld bieden ze vooral kennis van zaken en
contacten. Informal investors letten vooral op uw persoonlijke instelling en de
kwalitatieve aspecten van uw plannen (zie Hoofdstuk 2). Echte informal investors
hebben geen behoefte om op uw stoel te gaan zitten. Ze willen meestal een
minderheidsaandeel in uw onderneming en zijn niet te paaien met rendementsbeloften.
Ze participeren (= worden mede-eigenaar door een gedeelte
van de aandelen te kopen) met bedragen van 1,5 ton tot 1,5 miljoen gulden in
innovatieve starters en jonge snelgroeiende bedrijven. Ook worden kleinere
bedragen geïnvesteerd in product- of planontwikkeling (het zogeheten ‘seed
capital’ of zaaikapitaal).
Soort investeerder Voordelen Nadelen
Informal Investors
Aantal: ca. 500
Bedrag: van 1,5 ton tot 1,5 mln
Fase: (pre)start en snelle
groei
Combinatie van nieuwe aandelen
en achtergestelde lening
✓ helpen graag starters
✓ financieren ook ontwikkelingstrajecten
✓ hoe innovatiever hoe beter
✓ ‘denken mee’ en leveren
kennis en netwerken
✓ laten de ondernemer
ondernemen
✓ wensen minderheidsaandelenpakket
✓ participeren graag met
anderen
✓ moeilijk te vinden
✓ 9 van de 10 ‘passen niet’
✓ het moet vooral in het
persoonlijke vlak klikken
✓ moeilijk te overtuigen met
‘financiële’ argumenten
✓ Doen nauwelijks bedragen van
meer dan 1 mln
✓ Loopt de zaak eenmaal, dan
willen ze er uit
• Participatiemaatschappijen en bijzondere fondsen hebben veel meer geld dan
informal investors. Een paar honderd miljoen gulden per fonds is geen uitzondering.
Er zijn circa vijftig participatiemaatschappijen in Nederland verenigd in de
Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP). Doordat de
investeerders van de participatiemaatschappij in feite geld beheren voor grote
beleggers, zullen ze grote risico’s zoveel mogelijk vermijden. Als hun geld
gevraagd wordt voor een nieuw initiatief, moet de aanvraag zeer zorgvuldig
voorbereid en onderbouwd zijn. Na jaren van concentratie (fusies tussen
fondsen) en een hang naar steeds grotere participaties in steeds grotere
bedrijven (minimaal 2 tot 5 miljoen gulden in een bestaande onderneming), is
de trend nu aan het keren. Ook participatiemaatschappijen richten zich op hun
toegevoegde waarde (kennis en netwerk) en werken samen met anderen om
bedrijven te financieren waar ze alléén niet aan kunnen beginnen. Toch zullen
participatiemaatschappijen hun geld vooral in reeds bestaande bedrijven
steken. In het segment onder de f 2.000.000 startkapitaal komen we de
participatiemaatschappijen niet zoveel tegen.
Bijzondere fondsen zijn participatiemaatschappijen met een bijzondere doelstelling.
Regionale ontwikkelingsmaatschappijen (vijf stuks) stimuleren bedrijvigheid
in hun regio, Technostartersfondsen (drie stuks) participeren in innovatieve
starters, en instellingen als Twinning en Biopartner stimuleren nieuwe bedrijven
10 11
Z O E K T U I N V E S T E E R D E R S O F Z O E K T U F I N A N C I E R S?

HOOFDSTUK 1
in een specifieke sector. Deze maatschappijen zijn meestal met overheidssteun
opgezet, maar ze financieren gewoon onder commerciële voorwaarden. Ze
investeren alleen als de investering ook voldoende ‘rendement’ oplevert. Deze
fondsen worden verder gerekend onder de participatiemaatschappijen.
Soort investeerder Voordelen Nadelen
Participatiemaatschappijen
en bijzondere fondsen
Aantal: ca. 50
Bedrag: 2 tot 20 mln
Fase: (snelle)groei, reorganisatie,
verzelfstandiging
Nieuwe en bestaande aandelen,
achtergestelde en preferente
leningen, overbruggingskredieten
en moderne mengvormen
✓ grote diversiteit aan expertises
en interesses
✓ veel vermogen
✓ redelijk dynamisch
✓ professionele houding
✓ branche deskundigheid
✓ internationale netwerken
✓ werken ook samen met
anderen
• Venture Capitalists zijn particuliere investeerders/beleggers die vaak aangezien
worden voor informal investors, maar dat niet zijn. Ze beheren en investeren het
vermogen van anderen, beschikken over (veel) meer geld dan informal investors
(meer dan 20 miljoen gulden) en hangen niet zozeer aan hun anonimiteit als
wel aan hun privacy. In de markt zijn ze meestal wel bekend, maar moeilijk te
benaderen. Ze investeren vooral bedragen van 2 miljoen en meer in bedrijven
die hun bestaansrecht hebben bewezen. Kwaliteit van het management, marktonderzoek,
cashflow analyse, rendementsprognose en fiscaliteit zijn zaken die
goed geregeld moeten zijn, voor ze kunnen worden benaderd. Door het grote
vermogen dat ze beheren, hebben venture capitalists weinig tijd over voor
begeleiding van de jonge ondernemer. Om toch grip op de situatie te houden
hebben ze bij voorkeur een controlerend, dus meerderheidsbelang in de onderneming.
Omdat ze een beslissende stem hebben over het vermogen dat ter
beschikking wordt gesteld, kunnen ze zeer snel handelen. Ze worden daarom
ook ingeschakeld bij crisissituaties.
Soort investeerder Voordelen Nadelen
Venture Capitalist
Aantal: ca. 500
Bedrag: 2 tot 50 mln
Fase: overname, groei,
reorganisatie,
verzelfstandiging
Bestaande aandelen, hypothecaire
leningen en overbruggingskredieten
✓ hebben meer geld dan informal
investors
✓ vormen makkelijk syndicaten
(= groep van investeerders)
vanuit hun eigen netwerk
✓ kunnen snel handelen
✓ ervaren onderhandelaars
✓ houden van professioneel
voorbereide voorstellen
✓ mijden onvoorspelbare risico’s
(starters)
✓ “duurder” dan informal
investors
✓ minder begeleiding
✓ meer rapportage
✓ sturen op afstand
✓ mijden starters
✓ moeilijk te benaderen
✓ harde onderhandelaars
✓ stellen hoge eisen aan het
managementteam
✓ willen meestal controlerend
(= meerderheids-) belang
✓ zeer rendementsgericht
• Beleggingsmaatschappijen, in Engeland ‘Private Equity Funds’ genoemd, zijn
fondsen met grote hoeveelheden vaak particulier geld, dat gebruikt wordt om
(aandelen in) bestaande bedrijven te kopen. Ze bewegen zich op dezelfde markt
als de Venture Capitalist, maar doen veel grotere transacties. De transacties
hebben vaak meer te maken met beleggen dan met investeren.
Soort investeerder Voordelen Nadelen
Beleggingsmaatschappijen
Aantal: ca. 50
Bedrag: 5 tot 500 mln
Fase: overname, reorganisatie,
verzelfstandiging en
overbrugging
Kopen alleen bestaande aandelen
✓ beschikken over enorme vermogens
✓ hoeven geen syndicaten te vormen,
maar doen dat soms wel
✓ kunnen relatief snel handelen
✓ professionele onderhandelaars
✓ houden van professioneel voorbereide
voorstellen
• Beursgang. Nederland kent momenteel twee aandelenbeurzen. De AEX en de
NMAX, beide gevestigd in Amsterdam. De AEX is een gewone aandelenbeurs en
de NMAX is bedoeld voor snel groeiende innovatieve bedrijven. De laatste
wordt ook wel de ‘babybeurs’ genoemd, alhoewel er weinig ‘starters’ genoteerd
staan. Het zijn allemaal iets langer bestaande bedrijven, die niet noodzakelijkerwijs
winst hoeven te maken, maar wél enorme groeipotentie hebben. Het
kostbare onderzoeksproces dat aan een beursgang vooraf gaat en de aandacht
die een beursnotering vraagt, leggen de ondergrens van de kapitaalbehoefte op
ca. 15 miljoen gulden.
Soort investeerder Voordelen Nadelen
Aandelenbeurzen
Aantal: 2
Bedrag: 15 tot 500 mln
Fase: sterke groei
Uitgifte van nieuwe aandelen,
herplaatsing van bestaande aandelen
of een combinatie daarvan
✓ aandelen worden makkelijk
verhandelbaar
✓ beschikbaarheid van geld
vrijwel ongelimiteerd
✓ publiciteit bij beursgang
verhoogt bekendheid van de
onderneming
✓ eerdere aandeelhouders
kunnen (gedeeltelijk) uittreden
✓ mijden ieder risico
✓ alleen voor zeer serieuze en zeer
grote transacties met bestaande
bedrijven
✓ alleen voor veelbelovende of
zeer winstgevende bedrijven
✓ hoge kosten introductie en
informatievoorziening
✓ bij uitblijven belofte, instorten
beurskoers
✓ hoge drempel voor minimum
bedrag
12 13
Z O E K T U I N V E S T E E R D E R S O F Z O E K T U F I N A N C I E R S?

HOOFDSTUK 1
De keuzemogelijkheden voor de ondernemer
Een ondernemer die zijn product of dienst “op de markt wil brengen” maakt een marketingplan.
Hij onderzoekt de markt, kiest een doelgroep, verdiept zich in die doelgroep en
vraagt zich af: wat verwachten deze mensen van mij en hoe kan ik het beste aan deze
verwachtingen voldoen? Niemand verwacht “zomaar” orders te krijgen, daar moet wat
voor gedaan worden.
De kapitaalmarkt is een gewone markt, net als iedere andere markt. Wie een beroep wil
doen op die markt, doet er goed aan zich eerst in die markt te verdiepen, om vervolgens
de juiste partij(en) met het juiste voorstel te benaderen. Niemand krijgt zomaar geld. Zie
een beroep doen op de kapitaalmarkt dan ook als de marketing van de eigen aandelen.
Er zijn globaal 3 factoren, die bepalend zijn, voor de richting waarin de kapitaalverschaffer
moet worden gezocht:
✓ Soort project of onderneming.
✓ Levensfase waarin het project of de onderneming verkeert (of risicoprofiel van de
onderneming, dat hangt nauw samen).
✓ De hoeveelheid benodigd kapitaal.
De levensfase (en het risicoprofiel) van de onderneming kan afgezet worden tegen de
omvang van de kapitaalsbehoefte. In het schema dat dan ontstaat kunnen de kapitaalverschaffers
geprojecteerd worden. De ondernemers kunnen dan, afhankelijk van hun
eigen uitgangspositie, bepalen welke (soort) kapitaalverschaffer voor hen het meest voor
de hand ligt.
Schema levensfase / kapitaalbehoefte:
Dit overzicht geeft schematisch de spelers op de kapitaalmarkt weer. De kapitaalmarkt is
in feite veel ingewikkelder dan hier weergegeven. Het overzicht is echter wel een goed
hulpmiddel om te bepalen in welke richting u de verschaffer van uw risicodragend vermogen
dient te zoeken. Het daadwerkelijk verkrijgen van het benodigde kapitaal vergt
een gedegen voorbereiding. Een traject, dat enkele maanden in beslag kan nemen.
Voor de meeste innovatieve bedrijven zijn vrij vlot kapitaalverschaffers te vinden. Alleen
bedrijven met zeer hoge ontwikkelingskosten (starters met een kapitaalsbehoefte van
meer dan 2 miljoen gulden) zullen op zoek moeten naar een combinatie van investeerders
{subsidie + informal investor(s) + participatiemaatschappij(en)}.
14 15
NLGx1000
>20.000
20.000
10.000
5.000
2.560
1.280
640
320
160
80
40
20
Vriendenfamilie
Start!
Combinaties van investeerders
en/of subsidies
Informal investors
Lijn A Lijn B
Aandelenbeurzen
Participatiemaatschappijen
Private equity
Particulier venture
capital
voorbereiding startfase eerste groei snelle groei consolidatie
Bron nebib
volwassen
Lijn A: voorbeeld van zeer snelgroeiend bedrijf (informatietechnologie)
Lijn B: voorbeeld van bedrijf met zeer hoge onderzoeks- en ontwikkelingskosten (biotechnologie)
Lijn C: voorbeeld van een gemiddeld innovatief bedrijf
Lijn D: voorbeeld van een succesvolle zelfstandige
Lijn C
Lijn D
Z O E K T U I N V E S T E E R D E R S O F Z O E K T U F I N A N C I E R S?

HOOFDSTUK 2
Een aantal “geldbronnen” is hier NIET behandeld, maar daarom niet minder belangrijk.
Denk bij uw planning ook aan:
✓ Eigen inbreng. Heeft u iets in te brengen, breng het dan in voordat u aan anderen
vraagt te investeren.
✓ Beperking van de uitgaven. Bedenk dat een startend bedrijf zich geen overbodige
luxe kan veroorloven, zoals dure kantoorruimte en –inrichting, een te grote en dus
te dure auto, enz.
✓ Subsidies en (garantie)regelingen van de overheid. Senter (techniek), Novem
(energie en milieu) en Biopartner (life science) voeren de subsidieregelingen van
de overheid uit. Banken kunnen kredieten verstrekken met een borgstelling.
Sociale diensten hebben goede faciliteiten voor ondernemers die nu nog een
uitkering genieten. Inlichtingen bij de Kamers van Koophandel, Senter, Novem,
Biopartner, Dreamstart, Syntens of gemeente.
✓ Bijzondere potjes. Allerlei instellingen met meer of minder commerciële doelstellingen
verstrekken geld aan (startende) bedrijven met groene, ideële of vrouwvriendelijke
motieven, of bedrijven die kennis of werkgelegenheid ontwikkelen in
een bepaalde branche of regio. Inlichtingen bij Syntens.
✓ Kredieten van banken en financiële instellingen. Zij hebben een breed assortiment
aan “producten” waarvan sommige een risicodragend karakter hebben. Kijk gerust
eens rond en laat u goed informeren over de voor- en nadelen van die producten.
Voor informatie kunt u het beste bij uw (locale) bankkantoor terecht.
✓ Leasing (in plaats van kopen) van kantoormiddelen, auto’s, enz. bij leasemaatschappijen.
Zij leveren u goederen (vaak incl. onderhoud en afschrijving) die aan uw
behoeften en financiële mogelijkheden zijn aangepast. Informatie bij uw bank of
gespecialiseerd lease bedrijf
✓ Factoring. U “verkoopt” uw facturen aan een factormaatschappij, die ervoor zorgt
dat de ze op tijd worden betaald en u krijgt (een deel van) het geld van de openstaande
facturen vooruitbetaald. Factoring is gespecialiseerd werk. Het is meer dan
debiteurenfinanciering. Informatie bij uw bank of gespecialiseerd factoring bedrijf.
✓ Leverancierskrediet. Uw leveranciers verlangen niet altijd contante betaling, maar
meestal betaling binnen een bepaalde termijn (bijv. drie maanden). In de praktijk is
dit een belangrijke vorm van krediet, waarvan u optimaal gebruik moet maken.
Treed wel van tevoren in overleg met de leverancier, als u van de afgesproken
betaaltermijn gaat afwijken. Informatie bij uw leveranciers
✓ Werknemersparticipatie. Uw werknemers ‘sparen’ (bijv. door inhouding van een
deel van hun loon) aandelen in uw bedrijf bij elkaar of ze kopen die. Zo worden ze
voor een deel eigenaar van het bedrijf wat hun betrokkenheid en inzet ook nog
eens vergroot. Het is ‘goedkoop’ geld (u betaalt geen rente of andere vergoeding),
maar u levert wel aandelen in. Informatie bij het Nederlands Participatie Instituut.
Casus 1: de start van Sortipot
Sortipot
Startdatum: augustus 1995 onder de naam ‘Tuinvisie’ (toenmalig hoveniersbedrijf ).
Sortipot Recycling B.V. werd in mei 1998 opgericht.
Oprichters/eigenaars: Rob en Jolanda Labots. Op 27 oktober 1997 kwam Dolf Kaptein
in loondienst.
Achtergrond: Rob Labots: o.a. carrière in hoveniersbedrijf; Jolanda Labots: o.a. administratie
en boekhouding van het toenmalige hoveniersbedrijf; Dolf Kaptein: o.a. logistieke
functie bij technisch bureau;
Sterke kanten: Rob Labots: creatief, weet mensen te overtuigen, te enthousiasmeren en
te winnen voor de zaak; Kaptein: accuraat en gericht op het polijsten van de bedrijfsprocessen.
Beiden noemen zichzelf respectievelijk ‘de grofzager’en de ‘fijnschuurder’.
Jolanda Labots neemt de boekhouding, de administratie en diverse secretariële werkzaamheden
voor haar rekening.
Zwakke kanten: Labots: soms te voortvarend met nieuwe projecten; Kaptein: soms te
gefixeerd op de logistieke processen; wil nog wel eens te vaak op de rem trappen.
Het Product: de kern van het Sortipot-product bestaat uit een landelijk inzamel- en
recyclingsysteem voor kunststof potten en ‘trays’ uit de tuinbouw-sector. Sortipot heeft
voor de aangesloten bedrijven – of dat nu hoveniers, boomkwekerijen, kwekers van potplanten,
groentekwekers of tuincentra zijn – een inzamelsysteem bij de bron ontwikkeld.
De aangesloten bedrijven sorteren zelf hun kunststof restproducten, zoals potten,‘trays’,
folies en kisten, in zogeheten ‘big bags’ en containers. Vervolgens zorgt Sortiport ervoor
dat het afval door een transporteur wordt opgehaald en afgevoerd naar diverse
recyclers, waaronder het recyclingbedrijf in het Overijsselse Vroomshoop. Daar worden
de restproducten verwerkt tot plastic korrels.
Sinds enige jaren is de tuinbouwsector vanwege het zogeheten ‘Verpakkingsconvenant’
verplicht zijn eigen restafval milieuvriendelijk te laten verwerken. Voor ieder bedrijf
afzonderlijk zou dat veel extra werk en kosten met zich meebrengen. Sortipot bevrijdt
de aangesloten bedrijven dus van hun afval-last. Wat er tegenover staat is een geringe
verwijderingsbijdrage en de garantie dat het recyclingproces via Sortipot verloopt.
“Wij zorgen ervoor dat de logistiek op rolletjes verloopt en dat de transporteurs en
verwerkers verzekerd zijn van een constante stroom restproducten,” aldus Rob Labots,
die duidelijk maakt dat zijn bedrijf bewust kiest voor uitbesteding.“We hebben met
opzet gekozen voor zo min mogelijk personeel en dus lage overheadkosten.
Wij willen ons louter en alleen richten op het in goede banen leiden van het
verwerkingsproces.”
16 17
C A S U S 1: D E S T A R T V A N S O R T I P O T

HOOFDSTUK 2
De Start: Sortipot kende een moeizame beginfase. Het enige kapitaal waarover Labots
beschikte was zijn huis, en de bank gaf niet thuis. Al zoekende kwamen Labots en echtgenote
in contact met een tweetal particuliere geldschieters die bereid bleken om een
flink bedrag in het initiatief te steken. De investeerders eisten echter 51 procent van de
aandelen in Sortipot en hadden, zo bleek later, eigenlijk maar één doel voor ogen: zo snel
mogelijk ‘cashen’ en uitstappen.“Terwijl het bij ons nou juist om de langere termijn ging,”
aldus Labots.“Achteraf gezien hadden we nooit met deze financiers in zee moeten gaan,
maar je leert gaandeweg van je fouten.”
Met de tweede informal klikte het wel. Labots:“Je kon duidelijk merken dat hij precies
begreep wat wij wilden. Zijn boerenverstand en directe wijze van communiceren
spraken ons aan en hij stelde geen onredelijke financiële eisen. Wat hij vroeg was:
hoeveel geld hebben jullie nodig en hoe komen jullie op dat bedrag? Vanwege het feit
dat hij jaren achtereen een eigen bedrijf had gehad, kon hij ons bovendien gericht met
raad en daad bijstaan.”
De Tussenstand: Met een behoorlijk werkkapitaal, dat Sortipot via zijn tweede financier
binnenkreeg, kan het bedrijf zich nu “verreweg de grootste” noemen als het gaat om de
verwerking van restafval voor de tuinbouwsector. Op dit moment maakt een groot aantal
hoveniers, boomkwekerijen en tuinbouwcentra van de diensten van Sortipot gebruik.
De Toekomst: Sortipot kan via een landelijke overeenkomst vanuit het
Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) en de Vereniging Bloemenveilingen Nederland,
zijn inzamel- en recyclesysteem verder uitbouwen. Bij beide organisaties zijn rond de
35000 bedrijven aangesloten. Verder hoopt het bedrijf zijn activiteiten uit te kunnen
breiden naar andere sectoren, zoals het bouwcluster.
Tips voor starters:
• Wees kieskeurig bij de keuze van je investeerders. “Ga niet in zee met kapitaalverstrekkers
die onredelijke financiële eisen stellen en bijvoorbeeld de meerderheid van de
aandelen in je onderneming in handen willen hebben. Kies een investeerder waar je
vertrouwen in hebt en waarmee het klikt;”
• Maak een businessmodel.“Achteraf gezien zijn we te rommelig en te productgericht van
start gegaan. Zorg ervoor dat je je plannen helder op papier zet. Daarmee maak je het
bedrijfsplan een stuk concreter en zie je ook gemakkelijker de leemtes. Bovendien is
het aan de hand van een concreet plan makkelijker praten met een informal investor.”
• Stel je idee voorop en houd daaraan vast. “Geld is belangrijk, maar de haalbaarheid van
een businessidee is nog belangrijker. Als je niet in je idee gelooft, gelooft een investeerder
ook niet in het succes van je onderneming.”
Interview: Marten Dijkstra
Ondernemerschap en goede voorbereiding
Voordat u met uw initiatief aanklopt bij een potentiële investeerder, moet u goed
beseffen welke ondernemersbagage u in huis moet hebben. Wie eenmaal van plan is een
eigen bedrijf te beginnen, wil graag zo snel mogelijk uit de startblokken. Maar ondernemerschap
en goede voorbereiding zijn minstens zo belangrijk. Uit de praktijk blijkt, dat
zeker 60% van de innovatieve starters de eerste 5 jaar niet haalt. De hoofdoorzaak voor de
gedwongen bedrijfsbeëindiging is onvoldoende voorbereiding.
Daarbij komt dat investeerders van mening zijn, dat de persoon van de ondernemer voor
80% bepalend is voor het succes van de startende onderneming. Goed ondernemerschap
speelt dan ook een doorslaggevende rol bij het binnenhalen van de investeerder
of financier.
Kader 1: goed ondernemerschap volgens Beuk van de Vecht
Als je het goed beschouwt en alle franje weglaat, heeft een ondernemer slechts twee
taken. Hij maakt plannen en moet er voor zorgen dat ze worden uitgevoerd. Hij kan
immers niet alles zelf. Sterker nog hij (of zij) kan bijna niks zelf.
Een ondernemer met een plan moet vervolgens een heel aantal dingen voor elkaar
krijgen. Hij (of zij) moet geld krijgen van investeerders, orders krijgen van klanten,
goede motivatie van het personeel en goede service van de toeleveranciers.
Om deze zaken voor elkaar te krijgen kunnen 4 strategieën gevolgd worden:
Dwingen (klanten dwingen orders te geven, personeel dwingen hard te werken etc.)
Dit vereist natuurlijk wel een machtspositie en dwingen is slecht voor de duurzaamheid
van de relatie. Grote bedrijven met monopolieposities kunnen dwingen. Hun klanten
kunnen geen kant op dus de aanbieder bepaalt de relatie. Komt er echter
concurrentie, dan zijn de klanten meteen weg. Sommige partijen met een sterke
octrooipositie menen dat zij macht hebben (hoogleraren en “engineers” hebben hier
een handje van). Zij zijn van mening dat zij in een machtspositie verkeren omdat zij
over een techniek of een product beschikken, dat alleen van hen is. Zij gedragen zich
daar ook naar, zodat zij zich van de omgeving isoleren. Anderen moeten het maar op
de markt brengen en hen rijk maken. Ze gaan hierbij volstrekt voorbij aan het feit, dat
een patent pas waardevol is, als de producten die op het patent gebaseerd zijn,
voldoende geld opleveren. Dan moet het product eerst op de markt gebracht worden
en dat is uitermate lastig. De tijden dat “goede waar” zichzelf verkoopt zijn helaas
(of gelukkig) voorbij.
18 19
O N D E R N E M E R S C H A P E N G O E D E V O O R B E R E I D I N G

HOOFDSTUK 2
Smeken (investeerders smeken om geld, klanten smeken om orders) is onverstandig, het
is slecht voor het noodzakelijke wederzijdse respect. Uitvinders die al heel lang optie 1
nastreven, willen na lange tijd wel eens vervallen in optie twee. Uitwijding lijkt me niet
nodig.
Kopen (alles is te koop, personeel voor meer salaris, geld voor meer rente of meer aandelen,
orders voor meer korting etc.) gaat direct ten koste van de marge en de winstgevendheid
en levert geen duurzame relaties op. Kopen is gebruikelijk in de “corporate”
wereld. De wereld van de bestaande bedrijven. Je ziet dat ook bij nieuwe bedrijven die
gestart worden vanuit een bestaand groot bedrijf of door “succesvolle managers” en
MBA-studenten. Ze hanteren ratio’s voor kosten die bij een groot winstgevend bedrijf
horen. Een makelaar krijgt de opdracht een mooi kantoor te huren, een headhunter moet
de staf rekruteren en een uitzendbureau mag het personeel leveren. Voeg daar de computers,
auto’s, kantoormeubilair en reclamecampagnes aan toe en je hebt een “burnrate”
die niet meer terug te verdienen is. Ga er van uit, dat 1 gulden in een startsituatie
10 gulden waard is in een winstsituatie. Dat betekent dat iedere gulden, die je bij de start
uitspaart, een tientje waard is als je winst maakt. Dat betekent ook dat wanneer je een
bedrijf start je tien keer zoveel moet bereiken met iedere gulden als een “normaal” bedrijf.
Dus kopen is geen optie.
Verleiden (klanten die orders geven zonder om korting te zeuren, investeerders die
“meedoen” omdat ze het leuk vinden, personeel dat hard werkt voor weinig geld, omdat
ze zich kunnen ontplooien en gewaardeerd worden en leveranciers die snel leveren,
meedenken en toch bereid zijn om te wachten op hun geld). Wie er voor zorgt dat hem
wat gegund wordt, krijgt waarde voor zijn geld. Het is ook iets waar de informal investors
goed op letten. Ze laten zich graag “verleiden” door een ondernemer, in de overtuiging,
dat de ondernemer dan ook zijn klanten, personeel en leveranciers kan verleiden.
Verleiding heeft iets te maken met weinig beloven en veel waarmaken.
Optie 4 getuigt van goed ondernemersschap en is te vinden bij een groot aantal van de
succesvolle startende ondernemers. Zij vinden gemakkelijk goede investeerders.
Ter voorbereiding (in het kort)
Het beoogde type kapitaalverstrekker bepaalt in hoge mate de wijze, waarop deze benaderd
moet worden. Er is groot verschil tussen de benadering van een formele (officiële)
en een informele (particuliere) kapitaalverschaffer, en tussen een nieuw of een bestaand
initiatief. Een ondernemer met een nieuw initiatief op zoek naar een informal investor
dient onder meer het volgende in acht te nemen:
✓ Investeren in een nieuwe onderneming is een kwestie van vertrouwen en vergt een
grote dosis moed van de investeerder.
✓ Er zijn weinig zekerheden. Succes ligt nooit in het initiatief zelf besloten. Succes moet
nog altijd GEMAAKT worden. Daarom kijkt de informal investor meer naar de ondernemer
dan naar zijn initiatief.
✓ De investeerder moet vertrouwen hebben in de capaciteiten, inzichten en integriteit
(betrouwbaarheid) van de ondernemer en hij moet het initiatief "leuk" vinden.
✓ Zorg bij kennismaking voor een verzorgd uiterlijk, kom op tijd en beloof geen zaken
die u niet waar kunt maken.
✓ Zorg dat de investeerder een goede indruk heeft van uw capaciteiten (achtergrond,
kennis en ervaring), van uw intenties (plannen en voorstellen) en van wat hij van u
mag verwachten als partner.
✓ De plannen zijn zelfgemaakt, weloverwogen, grondig en kort. Een goed plan behelst
6 tot 8 pagina's waarin de volgende aspecten in ieder geval aan de orde komen:
1: Hoe ziet de onderneming er over 3 tot 5 jaar uit :
• Wie zijn mijn klanten (ook hoeveel)?
• Wie zijn mijn concurrenten?
• Wat zijn mijn producten (inclusief geschatte omzet en kosten)?
• Waarom willen mijn klanten mijn producten bij mij kopen en niet
bij een ander?
2: Wat moet ik doen om die doelstellingen te realiseren?
• Plan van aanpak, wat te doen op welk tijdstip
3: Wat heb ik daar voor nodig:
• Op het gebied van mensen, kennis en geld?
4: Waar haal ik dat vandaan?
✓ Verder dient er een voorstel te liggen, waarin aan de orde komt wat de ondernemer
van de investeerder verwacht en wat de investeerder daarvoor kan terugverwachten.
✓ Het verdient aanbeveling om niet te veel uit te weiden over marktanalyses en
rendementsprognoses. Daar dient echter wel goed over nagedacht te zijn.
✓ Een goede voorbereiding voor de start van een onderneming kost minimaal een
jaar. Het vinden van een passende investeerder vergt minstens drie tot zes maanden.
Als het na een half jaar niet gelukt is, kan de aandacht beter op andere zaken gericht
worden
20 21
O N D E R N E M E R S C H A P E N G O E D E V O O R B E R E I D I N G

HOOFDSTUK 2
Kader 2: persoonlijke succesfactoren
Wie eenmaal van plan is een eigen bedrijf te beginnen, wil graag zo snel mogelijk uit
de startblokken. De praktijk leert dat 60 procent van de innovatieve starters binnen vijf
jaar het bedrijf weer beëindigt. Een deel van deze beëindigingen gebeurt op vrijwillige
basis, maar veel ondernemers sluiten ook noodgedwongen de poort, bijvoorbeeld
vanwege privé-omstandigheden of omdat de omzet stagneert en de resultaten tegenvallen.
De hoofdoorzaak voor de gedwongen bedrijfsbeëindiging is vaak te vinden in
onvoldoende voorbereiding.
Uw kwaliteiten als ondernemer wegen zwaar mee in het toekomstige succes van uw
onderneming en dus ook voor de verstrekkers van kapitaal. Als een investeerder – of
dat nu een informal investor, bank of participatiemaatschappij is – niet het gevoel heeft
dat u uw initiatief tot een goed einde kunt brengen, zijn uw kansen op het binnenhalen
van kapitaal meteen een stuk geringer. Vandaar dat u eerst moet nagaan of u
over voldoende ondernemerseigenschappen beschikt. De belangrijkste zijn:
✓Motivatie/doorzettingsvermogen: welk doel wilt u bereiken en bent u
bereid zich hiervoor voortdurend in te zetten?;
✓Marktgerichtheid: alert zijn op de ontwikkelingen in uw markt en
voortdurend inspelen op veranderingen;
✓Zelfstandigheid/besluitvaardigheid: zelf beslissingen nemen en handelend
optreden, want het is úw bedrijf;
✓Realistische instelling: bij uw plannen en doelen moet u rekening houden
met de feitelijke situatie en mogelijkheden;
✓Betrouwbaarheid: van u wordt een consistent gedrag verwacht (zowel
tegenover uw klanten, leveranciers, personeel en anderen);
✓Flexibiliteit: u moet over voldoende improvisatievermogen beschikken om
op wijzigingen in uw omgeving in te spelen;
✓Initiatief: u moet zelf tot actie overgaan en het voortouw nemen, zonder af
te wachten wat anderen gaan doen;
✓Stress-bestendigeid: u moet adequaat en veelal onder tijdsdruk kunnen
reageren op tegenspoed.
Goede ondernemers onderscheiden zich ook als ze goed kunnen plannen en organiseren,
als ze het financiële beheer van hun onderneming beheersen, als ze creatief en
communicatief zijn, goed kunnen onderhandelen, leiding kunnen geven, oog hebben
voor nieuwe ontwikkelingen, problemen kunnen analyseren en in staat zijn tot het
aangaan en onderhouden van goede relaties met personeel, collega’s, klanten en
anderen. (Bron: uitgave ‘Een eigen onderneming’).
Het eerste contact
Wie aanklopt bij een investeerder neemt dus voor 80 procent zichzelf en voor 20 procent
zijn ondernemersplan mee. Succes is nog lang niet zeker, maar moet nog behaald
worden. Vandaar dat een investeerder in eerste instantie naar ú kijkt en pas daarna naar
uw plan. Dit geldt in bijzondere mate voor een informal investor of ‘business angel’.
Hij investeert in nieuwe of niet bewezen zaken en verlangt daar geen onderpand of
meerderheidsbelang voor terug. Uw risico is ook zijn risico en daarom wil vooral een
informal investor weten wat voor vlees hij in de kuip heeft, of de kwaliteit van het
management in orde is, wat voor visie u heeft, of u loyaal en betrouwbaar bent en of u
ervaring heeft als ondernemer.
Het is uw taak de investeerder te overtuigen van uw persoonlijke kwaliteiten, uw
commerciële vaardigheid en kennis van de markt en uw bereidheid om met hem een
constructief partnership aan te gaan. Uiteraard moet de investeerder uw initiatief ook
‘leuk en veelbelovend’ vinden.
Kader 3: tips voor investeerders van Beuk van de Vecht
(deze tips zijn ook zeer nuttig voor ondernemers)
Net zoals er nauwelijks rationele argumenten zijn om te kiezen voor het zelfstandig
ondernemerschap, zijn er nauwelijks rationele argumenten om te investeren in jonge
innovatieve bedrijven. Sterker nog: het is NIET verstandig om te investeren in jonge
innovatieve bedrijven (het is alleen WEL erg leuk). Ik ken aardig wat lieden die van een
koude kermis thuis kwamen toen ze dachten even snel rijk te worden aan een leuke
start-up.
DOE HET DAN OOK NIET. Het zal zeker tegenvallen. Gemiddeld leveren investeringen
in innovatieve start-ups nauwelijks rendement. Slechts als u bereid bent ook veel tijd in
uw investering te steken, kunt u leuke resultaten behalen. Zou u de gemaakte uren
weer in rekening brengen, dan bleef er van de winst niet veel over.
Doet u het toch, houdt dan de volgende punten in de gaten.
Veel succes,
Beuk van de Vecht.
22 23
H E T E E R S T E C O N T A C T

24
HOOFDSTUK 2
Ondernemers gaan de fout in
Ondernemers maken veel fouten. Op zich is dat normaal. Enkele fouten zijn echter zo
fundamenteel van aard, dat u serieus moet twijfelen aan de kwaliteiten van de
ondernemer als hij één van de onderstaande misstappen begaat.
Ondernemers gaan de fout in door:
✓ niet te weten wat ze willen
Een ondernemer die niet in 10 minuten kan uitleggen, wat hij gaat doen, waarom hij
dat zo gaat doen en waarom het zo leuk is voor u om daar aan mee te doen, heeft niet
goed nagedacht over zijn zaak.
✓ veel te eisen en weinig te delen
U ziet het al aan het businessplan. Leuk plannetje gemaakt, 5 mln nodig voor de
uitvoer ervan en u mag blij zijn dat u 15 % van de aandelen krijgt. Als u al aandelen
krijgt. Een ondernemer die uitsluitend in uw geld geïnteresseerd is, is uw aandacht niet
waard. Zij hebben geen respect voor uw positie en u zult nooit een "vruchtbare relatie"
met hen opbouwen
✓ de investeerder te verwarren met een opdrachtgever (overheads)
Een ondernemer die zichzelf voor een directeurssalaris in het businessplan zet, inclusief
prachtig kantoor, dito secretaresse en auto van de zaak, snapt niet dat hij ondernemer
is/wordt. Hij wil liever werknemer zijn en neemt zelf geen enkel risico. Hij ziet u als een
soort opdrachtgever.
✓ (loze) rendementsbeloften te doen
Voor de ontwikkeling van een prille zakelijke relatie is het niet goed om beloften te
doen die niet waar gemaakt kunnen worden. Rendementsbeloften bij een startende
onderneming zijn typisch beloften waar geen garanties voor (kunnen) worden
gegeven en die dan ook niet gemaakt moeten worden. U moet er niet naar vragen en
de ondernemer moet er niet mee komen. Er moeten natuurlijk wel allerlei rendementsscenario's
doorlopen worden, maar die moeten nimmer de status van "belofte" krijgen.
Dat verstoort geheid de relatie.
✓ aan te nemen dat het plan niet kan falen
Alle plannen kunnen mislukken. NIEMAND kan beoordelen of een plan succesvol zal
zijn of niet. Succes moet gemaakt worden en is mede van een groot aantal externe factoren
afhankelijk. Wie investeert in een startend of groeiend bedrijf loopt ALTIJD risico.
Investeerders gaan de fout in
Niet alleen ondernemers gaan de fout in, investeerders maken ook steevast fouten.
Zelf raad ik ondernemers aan meteen te stoppen met de onderhandelingen als
investeerders met één van de onderstaande eisen komen. Doen ze dat, dan kan de
samenwerking onmogelijk iets worden. Dan mist die de noodzakelijke wederkerigheid.
Ik raad u aan uzelf en anderen een plezier te doen, door onderstaande fouten te vermijden.
Investeerders gaan de fout in door:
✓ uitsluitend in rendement en fiscaliteit geïnteresseerd te zijn
Echte investeerders zijn geïnteresseerd in de ondernemer, zijn plan en zijn aanpak. Is
het een goede ondernemer en doet hij verstandige investeringen, dan is rendement
daarvan het gevolg. Rendement is NOOIT een doel op zich en fiscaliteit is een luxe
probleem. Ik ken persoonlijk wel meer dan 100 particuliere investeerders en er woont
er niet één in België.
✓ 51% aandeel of zeggenschap te “eisen”
De ondernemer is de baas. Het is een slechte zaak als de investeerder op de stoel van
de ondernemer gaat zitten. Dat is niet zijn taak. Een goede investeerder helpt de
ondernemer de baas te blijven over zijn eigen zaak. Als investeerders substantieel meer
investeren dan ondernemers, worden er afspraken gemaakt, zodat de investeerders
kunnen ingrijpen als het mis gaat. Ingrijpen en misgaan zijn dan wel netjes
gedefinieerd.
✓ fee, salaris of vaste vergoeding te vragen
Investeerders investeren en zijn geen interim-manager of adviseur. Ze investeren niet
alleen geld, maar ook tijd. Daarvoor zijn ze aandeelhouder. Geld onttrekken aan de
onderneming is niet slim als je het er eerst zelf in moet stoppen. Soort sigaar uit eigen
doos, die de overheads opjaagt en de levenskansen van de onderneming ernstig in
gevaar brengt.
✓ een andere agenda te hebben
zoals exclusief goederen en diensten willen leveren, snel winst willen maken terwijl de
ondernemer wil/moet investeren, andere toekomstplannen hebben voor de onderneming
dan de ondernemer zelf, kortom: de investeerder en de ondernemer moeten
BEIDEN dezelfde motivatie hebben om hun tijd en geld in de onderneming te steken,
anders gaat het mis.
✓ garanties te vragen van de ondernemer zelf
Investeerders verstrekken risicodragend vermogen. Dat betekent dat het geld van de
investeerder risico draagt. Daarvoor krijgt de investeerder ook een (winst)aandeel in de
onderneming. Als de investeerder dat risico niet wil lopen, moet hij niet investeren.
Het is uit den boze, dat een investeerder (privé)garanties vraagt of krijgt van de ondernemer
voor als het mis gaat. Samen uit samen thuis, dat is het motto.
H E T E E R S T E C O N T A C T
25

26
HOOFDSTUK 2
De 10 minuten presentatie
Naast de wat hijgerige ‘elevator pitch’ waar de ondernemer 10 seconden de gelegenheid
krijgt om zijn verhaal te vertellen (zoals de naam suggereert ‘in de lift’), is de ‘10 minuten
presentatie’ de beste gelegenheid om investeerders over de streep te trekken.
Tien minuten lijken kort, maar voor een toehoorder is het al behoorlijk lang. Zeker als die
erg vaak presentaties moet aanhoren. De praktijk leert, dat ieder initiatief in tien minuten
uit te leggen is. Lukt het u niet in tien minuten, dan heeft u niet goed genoeg nagedacht
over het concept.
Doel van de ‘10 minuten presentatie’ is een antwoord te geven op de volgende vragen:
• Wie bent u?
• Wat gaat u doen?
• Waarom gaat u dat zo doen?
• Waarom is het zo leuk voor toehoorders om er aan mee te doen?
Het is van belang dat u gedurende de volledige presentatie de aandacht van de toehoorders
vasthoudt. Het is dan ook belangrijker te weten wat uw toehoorders willen horen,
dan dat u weet wat u zelf wilt vertellen.
In Nederland zijn we over het algemeen slecht in het presenteren van onze plannen.
De presentaties zijn meestal saai, slecht voorbereid en ongemotiveerd. We generen ons
om de show te stelen en nemen nauwelijks de moeite om onze keuzes te beargumenteren.
Des te meer reden om er veel aandacht aan te besteden. Een goede presentatie
krijgt geheid aandacht.
10 tips voor het maken van een goede presentatie:
1. Beperk de spreektijd tot maximaal 10 minuten;
2. Spreek rustig en richt u tot de toehoorders;
3. Begin met te zeggen wie u bent;
4. Beperk de presentatie tot 10 à 12 sheets;
5. Behandel niet meer dan 5 punten per sheet;
6. Vermijd uitwijding over technische details, marktanalyses en winstprognoses;
7. Leg verband tussen de ondernemers en de activiteiten. Het moet duidelijk zijn,
dat u en uw ondernemende collega’s de meest aangewezen personen zijn om dit
plan uit te voeren;
8. Bedenk dat investeerders de ondernemer(s) voor 80 procent verantwoordelijk
achten voor het succes van de onderneming.
9. Teams zijn sterker dan individuen. Geef dus aan hoe de nodige kennis en ervaring
aan de onderneming zijn verbonden.
10. Zorg dat de volgende aspecten aan de orde komen (zie ook uitleg van het
Business Model):
• introductie bedrijf en de ondernemer(s)
• product of dienst
• klanten en markt
• functie product en concurrentie
• toegevoegde waarde bedrijf en ondernemers
• actieplan
• investeringsbegroting
• herkomst middelen en participatievoorstel
Oefen de presentatie diverse malen voor kritische toehoorders en zorg voor een verzorgd
uiterlijk. U krijgt maar één gelegenheid om een eerste indruk te maken. Verpest
het dus niet!
Kader 4: Strategische allianties bestaan niet, door Beuk van de Vecht
Uit de lijst van vieze woorden:
Strategische allianties: volgens de definitie is dat een vorm van samenwerking tussen
twee of meer partijen waarbij de krachten van die partijen gebundeld worden. Bij
voorkeur zijn de krachten van de partijen gelegen in verschillende disciplines en krijgt
iedere participant meer terug dan hij investeert (de zgn. Win-Win situatie).
Een theoretisch voorbeeld: de heer Willie Portier van Macrosof ontwikkelt een nieuw
besturingssysteem voor computers. Hij heeft veel verstand van software-ontwikkeling,
maar minder van distributie. Om zijn software te distribueren maakt hij afspraken met
computerfabrikanten, dat zij zijn software meeleveren bij nieuwe computers. Voor
Willie is het voordeel, dat iedereen zijn software gaat gebruiken, zonder dat hij daar
veel aan hoeft te doen. Voor de computerleveranciers is het belangrijk dat de klanten
wat kunnen doen met hun computer.
Zie hier het schoolvoorbeeld van een strategische alliantie. Met dit droomvoorbeeld in
gedachten zoeken veel particuliere ontwikkelaars van nieuwe producten en technieken
aansluiting bij gevestigde partijen. Stel, u heeft een revolutionaire techniek voor
datacompressie ontwikkeld. U kunt vele gesprekken tegelijk over één analoge telefoonlijn
voeren. Er zijn geen ingrijpende wijzigingen in de bestaande voorzieningen nodig.
Een klein kastje van 35 gulden volstaat. U hoeft alleen wat laatste tests te doen en het
kastje in productie te nemen. Helaas heeft u geen geld meer. Met in uw achterhoofd
de droom van de strategische alliantie klopt u aan bij een groot telecom-bedrijf.
27
D E 10 M I N U T E N P R E S E N T A T I E

28
HOOFDSTUK 2
Zij hebben tenslotte veel baat bij het door u ontwikkelde product. Als zij nu de laatste
1,5 ton op tafel leggen, worden zij partner in de onderneming en kunt u het product
afmaken. Als dat geen win-win is….
Vergeet het maar. Strategische allianties tussen particuliere ontwikkelaars en gevestigde
partijen komen in Nederland niet voor. Mijn goede vriend Ben noemde die dingen
vijf jaar geleden al "onduidelijke afspraken met de verkeerde partijen". Inmiddels heb ik
enkele honderden startende ondernemers gesproken. Ik heb wel 300 voorstellen voor
strategische allianties gezien. Allemaal zeer interessant. In theorie voldeden al deze
voorstellen aan de criteria: win-win en bundeling van krachten. De besprekingen hebben
de betrokken ondernemers zeer veel tijd gekost en HELEMAAL NIETS opgeleverd.
Ik ken slechts één geval waar het daadwerkelijk tot een samenwerking gekomen is die
voor alle partijen goed uitpakte. Eén geval op de 300. Eigenlijk een schande. Wat blijkt
nou: als je als particuliere partij samenwerking zoekt met een grote partij, vraag je hun
te investeren in jouw toekomst. Dat doen ze niet. Ze investeren alleen in hun eigen
toekomst. Dat hun toekomst en die van jou in elkaars verlengde liggen, zien ze niet.
Vrij kortzichtig natuurlijk, maar het is niet anders. Als leverancier of als afnemer kun je
prima afspraken met hen maken, maar als "partner" zijn de gevestigde bedrijven volstrekt
ongeschikt. Een groot bedrijf heeft maar één belang en dat is het eigen belang.
Dus verdoe je tijd niet met het nastreven van strategische allianties. Als je de rekening
niet kunt betalen willen ze je niet hebben. In eerste instantie is iedereen geïnteresseerd
in je voorstellen, ze willen alles weten. Het kost je vier maanden om er achter te komen
dat ze niet over de brug zullen komen en die periode had je beter kunnen gebruiken
door met een serieuze partner te onderhandelen. Met een beetje pech ben je ook nog
je ideeën kwijt.
Je zult je product of techniek helemaal zelf uit moeten ontwikkelen en op de markt
brengen, met partijen die jouw passie delen. Meestal zijn dat particulieren of kleine
bedrijven waar de directeur ook eigenaar is. Daar weet je tenminste wie je voor je hebt
en kan je afspraken maken. Van de gevestigde orde hoef je niets te verwachten.
Beuk van de Vecht
Het business model (een soort businessplan)
Investeerders lezen niet zomaar businessplannen. Particulieren en professionals hebben
een grote hekel aan die dingen. Het lezen (en doorgronden) van de plannen kost veel tijd
en het levert weinig op. Het “plan” is sowieso maar voor 20% bepalend voor het succes
van de onderneming. De overige 80% kan op het conto van de ondernemer(s) worden
geschreven. Maar businessplannen zijn wel degelijk belangrijk. Ze komen uitgebreid aan
de orde. Echter pas nadat de ondernemer de persoonlijke toetsing heeft doorstaan.
De eerste zakelijke vraag die een investeerder tegenwoordig stelt, is:“Wat is je business
model”.
Wat moet er dan geantwoord worden? Het is een concrete vraag, wordt er dan ook een
concreet antwoord verwacht? Ja en nee.
De kreet Business Model is in 1998 over komen waaien uit de Verenigde Staten. De eerste
“gebruikers” van de term wisten waarschijnlijk ook niet precies wat er bedoeld werd.
Maar het klonk aardig en je kreeg altijd een ander antwoord. In ieder geval een antwoord
waaraan je kon afmeten hoe de ondernemer over zijn business dacht. Dat laatste is nog
steeds het geval. Er is geen sprake van goede of slechte antwoorden. Iedere investeerder
wil eigenlijk net iets anders horen. Een duidelijk Business Model helpt dan ook de “juiste”
investeerder te vinden.
29
H E T B U S I N E S S M O D E L ( E E N S O O R T B U S I N E S S P L A N)

30
HOOFDSTUK 2
Vandaag de dag is het Business Model een zeer belangrijk instrument. De ondernemer
gebruikt het om zijn positie in de markt vorm te geven en in te schatten of en hoe het
geïnvesteerde vermogen terug verdiend zal worden. En dat is nu juist wat de investeerders
als eerste willen weten.“Hoe” ga je het geïnvesteerde vermogen terugverdienen. Dat
“hoe” heeft dan vooral te maken met producten, klanten en aanpak. Rendementsbeloften
en wezenloze marktanalyses dragen weinig bij.
De beste manier om een business model te ontwikkelen is je af te vragen, waar het met
de onderneming naar toe moet. Maak een schets van de positie, die de onderneming
in de markt inneemt, over een periode van 3 tot 5 jaar.
Die positie wordt gedefinieerd door 4 vragen:
1. Wie zijn de klanten. Er moet een duidelijk beeld zijn van de soort, aard en hoeveelheid
van de klanten. Als de ondernemer geen helder beeld heeft van zijn (potentiële)
klanten, dan is bij voorbaat de hele onderneming tot de ondergang gedoemd.
2. Wie zijn de concurrenten. ER ZIJN ALTIJD CONCURRENTEN. Want als er geen concurrenten
zijn is er waarschijnlijk ook geen markt. Daarnaast zal een klant het geld dat
hij uitgeeft aan een andere bestemming onttrekken. Dus er is altijd spraken van
concurrentie. Een ondernemer moet zijn concurrenten kennen anders kan hij ze niet
“verslaan”. Onderschatting van de concurrentie is een veel gemaakte fout.
Investeerders zijn er erg alert op. Wie geen adequaat antwoord geeft op de vraag
“wie zijn je concurrenten” kan meteen vertrekken. Voor alle duidelijkheid, zelfs
producten die geen geld kosten ondervinden concurrentie. Zij concurreren namelijk
op “aandacht”. Ook een schaars goed in de nieuwe economie.
3. Wat is het product. De meeste producten hebben meer attributen dan alleen de
voor de hand liggende. Een auto bijvoorbeeld is meer dan een vervoermiddel.
Comfort, status en emotie spelen ook een grote rol. Het blijkt dat zelfs in het zakelijke
verkeer, de emotionele aspecten (imago en uiterlijk) een grote rol spelen bij de
aankoopbeslissing. Wie denkt dat klanten uitsluitend rationeel besluiten (goede waar
verkoopt zichzelf ) heeft het mis. Het is belangrijk te weten,“wat het product betekent
voor de koper”.
4. Waarom kopen de klanten het product bij mij en niet bij mijn concurrenten.
De argumentatie bij deze vraag is één van de belangrijkste aspecten bij het
businessplan. Zijn er voldoende “harde” argumenten voor punt 4, dan is er sprake van
concurrentieel voordeel. Concurrentieel voordeel is een voorwaarde voor het
realiseren van “marge”, en marge is weer een vereiste voor een winstgevend bedrijf.
Voor de startende innovatieve ondernemer zijn de antwoorden op bovenstaande vragen
de start voor zijn businessmodel (en later zijn businessplan). De antwoorden geven een
aantal concrete aspecten aan die getoetst moeten worden in de markt.
Markttoetsing
• Eerst moet de beschikbaarheid van het product getoetst worden. Kan het gemaakt
worden (bij diensten: kan het geleverd worden) is de productie schaalbaar, d.w.z. als de
vraag ineens toeneemt, kan het product of de dienst dan ook geleverd worden. Is de
techniek realiseerbaar, zijn er licenties af te sluiten op eventueel gebruikte patenten. Is
de techniek betrouwbaar. Startende ondernemers kunnen beter gebruik maken van
een (nieuwe) combinatie van bestaande technieken, dan proberen om op eigen
kracht geheel nieuwe technieken op de markt te brengen.
• Vervolgens moet de kwaliteit van het product (of de dienst) getoetst worden. Blijft de
functionaliteit ook na verloop van tijd overeind, blijven de klanten tevreden. Krijgen ze
geen spijt van hun aankoop.
• De kostprijs van het product moet goed onderzocht worden. Wat zullen uiteindelijk de
kosten zijn voor productie en distributie van het product. Wat kost het in kleine
oplagen en wat kost het in grote oplagen.
• De haalbare marktprijs moet worden onderzocht. Het maakt een groot verschil of er
een lage of een hoge penetratiegraad wordt nagestreefd. Houd rekening met het feit
dat succes zijn eigen concurrentie schept. De marktprijs heeft de neiging om na verloop
van tijd sterk te dalen.
• De haalbare afzet moet bekeken worden. Is de klantengroep überhaupt groot genoeg
om de beoogde afzet te realiseren. Zijn de klanten makkelijk te lokaliseren, bevinden
ze zich geografisch in een klein of groot gebied. Zijn ze goed te benaderen en tot
kopen bereid.
Bovenstaande toetsing vindt voortdurend plaats. De eerste toetsing vindt al plaats op de
dag na het ontstaan van het eerste idee. Doorstaat het idee de toetsing niet, dan wordt
het aangepast naar bevind van zaken en opnieuw getoetst. Vlotte toetsing voorkomt dat
de ondernemer te lang op een doodlopend pad blijft doorgaan. De ideeën die ontstaan
na diverse toetsingrondes zijn beter doordacht en daardoor “makkelijker” te verkopen aan
investeerders.
Heeft het model de markttoetsing naar tevredenheid doorstaan, dan moet de mogelijkheid
voor realisatie van de plannen getoetst worden.
31
H E T B U S I N E S S M O D E L ( E E N S O O R T B U S I N E S S P L A N)

32
HOOFDSTUK 2
Realisatie toetsing
1. Wat moet er gebeuren om de voorgaande plan te realiseren (plan van aanpak)
Wie de eindbestemming kent, kan ook beargumenteren wat er moet gebeuren om
daar te komen. Maak een activiteitenplanning, wat moet er morgen gebeuren, wat
moet er volgende week gebeuren, wat moet er volgende maand gebeuren etc.
Formuleer ook alternatieven, voor als er zaken mis gaan of achteraf niet blijken te
kloppen.
2. Wat is er nodig om het plan te realiseren. Om bovenstaand actieplan uit te voeren
zijn allerlei “middelen” nodig. Maak een boodschappenlijstje en breng dat terug tot de
drie hoofdbestanddelen, mensen, kennis en geld. Zet die behoefte aan mensen
kennis en geld af tegen de tijd.
3. Waar komt het vandaan. Als duidelijk is wat er nodig is om de doelstellingen te realiseren
moet worden vastgesteld waar die zaken vandaan moeten komen.“Middelen”
kunnen zelf worden ingebracht (door de ondernemers), ze kunnen verdiend worden
door de onderneming (winst), ze kunnen bestaan uit kredieten (banken en crediteuren)
of subsidies, ze kunnen ook “aangetrokken” worden in de vorm van risicodragend
vermogen, zoals participaties en personeelsopties. Bartering (ruilhandel) en samenwerking
zijn ook manieren om “middelen” aan te trekken.
4. Maak proposities voor het aantrekken van de verschillende “middelen”. Zo ontstaat
een beeld van de verschillende aandelenverhoudingen in de loop van de tijd.
Subsidies zijn een moeilijk in te schatten bron van vermogen. De opbrengst is in veel
gevallen de moeite van de inspanning niet waard. Investeerders houden nauwelijks
rekening met subsidiemogelijkheden. Meestal wordt de onderneming risicodragend
gefinancierd en worden eventuele toegekende subsidies gebruikt voor extra impuls.
Bankkrediet is lastig te verwerven in de startfase. Banken stellen prijs op voorspelbaarheid
of onderpand. Bij de start is van beide meestal geen sprake. Het is beter te starten
met 100% risicodragend vermogen en later, als er kasstromen zijn, bancaire financiering
te gebruiken voor financiering van debiteuren, voorraden en kapitaalgoederen. Als er
sprake is van een “Track Record” valt er met banken goed te onderhandelen. Dan kan er
ook gesproken worden over “overbruggingskredieten”, om het liquiditeitengat te vullen
dat kan ontstaan tussen twee financieringsronden.
De financiële bijlage
Op basis van bovenstaande argumentatie kan in een bijlage een globale financiële
prognose gemaakt wordt. Gedetailleerde financiële plannen komen in een later stadium
aan de orde. In de eerste kennismakingsfase zijn investeerders vooral geïnteresseerd in de
uitgaven. Dat is namelijk het gedeelte van de begroting die altijd waargemaakt wordt.
De inkomsten uit verkoop zijn meestal onzeker. Prognoses daarover krijgen dan ook de
vorm van “scenario’s”.
Er worden 4 eenvoudige overzichten gemaakt. Meer dan 2 of 3 jaar vooruit plannen is
zinloos.
Investeringsbegroting en kostprijsberekening
Overzicht van grote uitgaven in de tijd voorzien van uitleg. Voorbeelden:
Investerings begroting pre start 1e jaar 2e jaar etc
Productontwikkeling (afschrijven)
Kapitaalgoederen (afschrijven of leasen)
Aanloopkosten (mogen afgeschreven)
Inrichting en apparatuur
Productie c.q inkoop
Marketing en verkoop
Logistiek
Personeel
Huur
Overige overheads
TOTAAL
(afschrijven of leasen)
Kostprijs berekening
de catalogusprijs
minus korting
minus marge verkoopkanaal
minus transportkosten
is de verkoopprijs
minus verkoopkosten
minus opslag en logistiek
minus productie of bewerking
minus inkoopkosten
is de bruto marge
minus overheads
minus afschrijvingen
minus kapitaalkosten
IS DE NETTO MARGE
per stuk 1e jaar 2e jaar etc
33
H E T B U S I N E S S M O D E L ( E E N S O O R T B U S I N E S S P L A N)

34
Cashflow-analyse
HOOFDSTUK 2
Maak een overzicht (per kwartaal) van alle inkomsten, maar vooral ook uitgaven. Een
cashflow-analyse is te vergelijken met een overzicht van de mutatie op het bankafschrift.
Welke betalingen zij er gedaan en welke betalingen zijn ontvangen. Uitgaven voor
investeringen opnemen, ook kosten voor oprichting, huurgaranties, verwervingskosten
voor kapitaal etc. Plan ook kredieten en participaties in en wees zo conservatief mogelijk
met inkomsten uit verkoop. Die hebben de neiging in het begin erg tegen te vallen, of in
ieder geval later binnen te komen dan verwacht (houdt rekening met betalingstermijnen).
Cash Uit
Investeringen
Inkopen
Kosten
Garanties en voorschotten
Rente, aflossing en dividend
Belastingen
Totaal Cash Uit
Cash In
Verkopen en aanbetalingen
Terugbetaalde garanties en voorschotten
Leningen, subsidies en participaties
Totaal Cash In
Netto Cash Periode
Cumulatief
Winst- en verliesrekening
De winst- en verliesrekening is een overzicht van operationele inkomsten en uitgaven,
ook weer per kwartaal. Het verschil met de Cashflow-analyse is dat leningen, participaties,
garanties en investeringen niet als zodanig zijn opgenomen. Investeringen worden
uitgesmeerd door ze “af te schrijven”. I.e. per periode wordt een deel van het geïnvesteerde
bedrag opgenomen tot de hele investering “afbetaald” is. Een eenvoudige wist- en
verliesrekening ziet er als volgt uit:
Inkomsten
verkoop
overige inkomsten
Uitgaven
Inkoop en productie
Bruto marge = (verkoop - inkoop) / verkoop
marketing
opslag en logistiek
overheads
overige kosten
Operationele winst/verlies = inkomsten - uitgaven
afschrijvingen
rente
bijzondere kosten/baten
winst/verlies voor belastingen
vennootschapsbelasting
netto winst/verlies (na belastingen)
Als er voor investeerders winstprognoses moeten worden afgegeven, dan gaat het altijd
over de netto winst, tenzij anders vermeld.
De balans
Geeft een overzicht van de verdeling van het vermogen. Aan de ene kant staat waar het
vermogen voor gebruikt is en aan de andere kant staat waar het vermogen vandaan
komt (wie het toebehoort). Een balans is altijd een momentopname. Het is een weergave
van de vermogensposten op een bepaald moment. Belangrijke balansen zijn de openingsbalans,
bij de start van de onderneming. De balansen voor en na een participatie
zijn extreem belangrijk. Daarin kan een participant aflezen wat zijn “positie” wordt.
35
H E T B U S I N E S S M O D E L ( E E N S O O R T B U S I N E S S P L A N)

36
Voorbeeld van een eenvoudige balans:
Activa (bezit)
onroerend goed
kapitaalgoederen
voorraden en orders
geld (kas of bank)
HOOFDSTUK 2
debiteuren (tegoed van klanten)
overige tegoeden
Totaal
Passiva (financiering)
eigen vermogen
van aandeelhouders
ingehouden winst/verlies
leningen van aandeelhouders
bankkrediet (kort en lang)
leverancierskrediet
overige verplichtingen (lease?)
Totaal
Let op, het totaal van de activa moet gelijk zijn aan het totaal van de passiva. Leningen
van aandeelhouders zijn niet officieel eigen vermogen, maar horen er wel bij. Als
leningen van aandeelhouders worden toegevoegd aan het eigen vermogen heet het
garantievermogen.
Langlopende verplichtingen zoals huur en lease horen eigenlijk niet op de balans, maar
omdat ze wel belangrijk zijn voor de solvabiliteit (en daarmee voor de aandeelhouders)
kunnen ze beter wel opgenomen worden aan de passiva zijde van de balans.
Ratio´s kunnen de investeerders zelf wel uitrekenen. Ze zijn daar meestal beter in dan de
ondernemers. Eén ratio echter blijft belangrijk. De verhouding tussen het eigen vermogen
(of het garantievermogen) en de kredieten en langlopende verplichtingen.
Een goede raad: beperk de financiële bijlage tot 2 à 3 pagina’s. Ze dienen
vooral ter illustratie van het business model.
Tenslotte nog enkele tips, alvorens u met het business model bij de investeerder
aanklopt:
• maak een voorstel, waarin aan de orde komt wat u van de investeerder verwacht en
wat de investeerder daarvoor terug kan verwachten;
• Weid in eerste instantie niet te veel uit over marktanalyses en rendementsprognoses.
De investeerder prikt daar vrij snel doorheen. Er is immers nog niets bewezen,
het succes moet nog behaald worden. Maar houd wel in uw achterhoofd wat u van
deze aspecten verwacht;
• Bedenk dat een goede voorbereiding voor de start van een onderneming minimaal
een jaar in beslag neemt. Het vinden van een passende investeerder vergt minstens
drie tot zes maanden. Als u na een half jaar nog niet geslaagd bent, kunt u uw aandacht
beter op andere zaken richten.
Kader 5: Innoveren moet, maar doe het wel goed. Tips van Beuk van de Vecht
Innoveren moet, innovaties zijn goed
Ondernemingen die veel (en doorlopend) innoveren, renderen op de middellange en
lange termijn veel beter dan ondernemingen die minder innoveren. Ondernemingen
die NIET innoveren zijn ten dode opgeschreven. Ze houden het gemiddeld nog 5 jaar
vol en dan zijn ze failliet of overgenomen.
Een goed voorbeeld is McDonnell-Douglas, een aantal jaren terug de meest winstgevende
vliegtuigbouwer ter wereld. Er werd namelijk NIETS uitgegeven aan ontwikkeling
en innovatie. Het gevolg was dat het bedrijf na 5 jaar helemaal uitgehold was en
voor relatief weinig geld verkocht moest worden aan Boeing om een faillissement te
voorkomen. De aandeelhouders hadden feitelijk het bedrijf opgegeten.
Innoveren moet, maar doe het wel goed!
Mislukte reorganisaties en mislukte innovatietrajecten zijn er de hoofdoorzaak van dat
(in principe) gezonde bedrijven zodanig in de problemen komen, dat zij failliet gaan,
verkocht moeten worden of nieuw management moeten zoeken. Mislukte reorganisaties
worden al snel "dom" gevonden en als "mismanagement" bestempeld. Voor
mislukte (product-) innovaties zou hetzelfde moeten gelden. Mislukkingen zijn meestal
te vermijden.
✓ Maak een plan
Denk vooruit. Maak voor ieder innovatietraject een PLAN. Bereken kosten en baten
en laat het plan controleren. Bij productinnovaties moet u OOK NOG een
antwoord hebben op de volgende vragen: A, Wie zijn straks mijn klanten. B, Wie
zijn straks mijn concurrenten. C, Wat is de essentie van mijn product. D, Waarom
gaan mijn klanten straks het product bij mij kopen en niet bij mijn concurrenten.
✓ Ga eerst eens praten met uw (toekomstige) klanten
De beste manier om te achterhalen wat de "marktacceptatie" van uw innovatie
zal zijn, is deze voor te leggen aan (een paar van) uw klanten. Maar kom dan niet
aanzetten met enquêteformulieren en telefoonterreur onder het mom van marktonderzoek.
Benader een select aantal (twee of drie) van uw meest gewaardeerde
klanten. Maak een afspraak en ga langs "om te praten". Probeer ze niet uw nieuwe
innovatie te verkopen, of er achter te komen of zij het zullen kopen, dat lukt tocht
niet. Als u ze al een uitspraak ontlokt, zal die later weinig betrouwbaar blijken.
VRAAG ZE WAT ZE VINDEN! Vertel over uw plannen, vraag hun "mening" en luister!
37
H E T B U S I N E S S M O D E L ( E E N S O O R T B U S I N E S S P L A N)

38
HOOFDSTUK 2
✓ Vraag raad (maar betaal niet teveel)
Twee weten meer dan één. Drie weten meer dan twee en dan houdt het wel een
beetje op. Het is heel lastig om in uw eentje alle implicaties van een innovatietraject
te overdenken. Vooral bij ingrijpende trajecten is de kans groot dat u
kleinigheden met grote gevolgen over het hoofd ziet. Schakel daarom anderen in.
U heeft meestal meer aan praktijkmensen dan aan adviseurs, tenzij het om
specifieke economische, financiële, juridische of fiscale zaken gaat - daar kunnen
de adviseurs goed mee uit de voeten. Er zijn veel overheidsinitiatieven om
ondernemers te adviseren. Als u het netjes vraagt en uw vraag helder formuleert,
is (bijna) iedereen bereid u te woord te staan en zijn of haar mening te geven.
(Een typisch Nederlands fenomeen.)
✓ Betrek bank en aandeelhouders bij uw plannen
Innovaties impliceren altijd investeringen. Investeringsplannen moet u bespreken
met uw financiers. In de eerste plaats met uw aandeelhouders (als u die heeft) en
dan met uw bank. Betrek banken vroeg bij uw plannen, dan hebben ze de
gelegenheid om "mee" te denken, of aan te geven dat zij financiering van uw
plannen niet zien zitten. Stel uw bank niet voor een voldongen feit. Dat is slecht
voor de relatie.
✓ Vraag niet om geld
Meent u de financier van uw plannen gevonden te hebben, vraag dan niet om
geld. Dat is onbehoorlijk en bovendien weet de betrokkene vaak (nog) niet OF hij
uw plannen wil financieren. Vraag om raad. Dan kan de betrokkene meedenken
en bij interesse om zelf mee te doen, merkt u dat vanzelf.
Onoprechte investeerders herkent u aan het feit dat zij:
• uitsluitend in rendement en fiscaliteit geïnteresseerd zijn
• op voorhand 51% aandeel of zeggenschap "eisen"
• fee, salaris of vaste vergoeding vragen
• een andere agenda hebben (niet geïnteresseerd in de business, maar in
andere zaken)
• exclusief goederen en diensten willen leveren
• garanties vragen van de ondernemer zelf
✓ Zorg voor financiële dekking voor u begint
Als uw innovatietraject nog moet beginnen, zijn voor financiering daarvan alle
opties open en alle voorwaarden bespreekbaar. U heeft alle gelegenheid dekking
te regelen voor de benodigde investeringen. Is het innovatietraject eenmaal
gestart, dan zal blijken dat al uw partners minder haast hebben dan u. Gevolg:
(geld)problemen, verlies van focus en momentum, stagnatie van het innovatietraject
en niet zelden surséance en faillissement.
✓ Stel bij productinnovaties de volgende vragen:
• wie zijn straks mijn klanten,
• zijn het er wel genoeg,
• zijn ze bereid de (meer)prijs te betalen die ik voor mijn product (kan ook een
dienst zijn) vraag,
• wie zijn mijn concurrenten (wat gebruiken mijn klanten nu in plaats van mijn
nieuwe product),
• wat is de essentie van mijn product (waarom zouden mensen het kopen),
• waarom gaan mijn klanten straks de producten bij mij kopen en niet bij mijn
concurrenten.
Bron: Beuk van de Vecht
39
H E T B U S I N E S S M O D E L ( E E N S O O R T B U S I N E S S P L A N)

40
Casus 2: de start van NIBO
NIBO
HOOFDSTUK 2
Startdatum: maart 1998
Directeuren: Marck Mulder en Hessel van Straten
Achtergrond: Marck Mulder (ondernemer en ervaring met de financiering van de bosbouw);
Hessel van Straten (oliehandelaar en raffinage-expert bij Shell en ervaring met de
financiering van de bosbouw).
Sterke kanten: voor beiden geldt dat ze creatief zijn, over een sterk doorzettingsvermogen
beschikken en eigenzinnig hun koers kiezen.“We zijn geen volgers.”Verder
beschikken beiden over goede managementkwaliteiten en zijn ze niet te beroerd zelf de
handen uit de mouwen steken.
Zwakke kanten: de financiële kant van het ondernemen.“Maar daar hebben we
gelukkig onze accountants, informal investors en Raad van Commissarissen voor.”
Het Product: De Nederlandse Internationale Bosbouw Onderneming (NIBO) investeert
in de productie en verwerking van een natuurproduct bij uitstek: teakhout. Ruim twee
jaar geleden wist de toenmalige directie de hand te leggen op de vrijwel failliete boedel
van één van oudste teakplantages met verwerkende industrie van Costa Rica, eigendom
van het bedrijf Bosque & Industrial en een ratjetoe van zestienhonderd verschillende
aandeelhouders. Men slaagde erin de eigenaars ervan te overtuigen niet in zee te gaan
te gaan met een Taiwanese ‘asset stripper’ die al op het vinkentouw zat, maar de boedel
tegen liquidatiewaarde over te dragen aan een nieuw op te richten naamloze vennootschap
met voornamelijk Nederlandse aandeelhouders: NIBO NV was geboren en plotsklaps
mede-eigenaar van 3200 hectare teakbomen plus een moderne parketfabriek .
De ‘turn around’ werd meteen ingezet en inmiddels verkoopt de bosbouwonderneming
jaarlijks vele tienduizenden vierkante meters teak-parket aan in onder meer Engeland,
waar het teakproduct in de schappen ligt van B&Q, een grote keten van bouwmarkten.
De beide directeuren staan zich erop voor ecologisch, sociaal en economisch verantwoord
te ondernemen. Bewijs? De plantages mogen als een van de weinige het voor de
bosbouw gewilde FSC-keurmerk dragen, en dat betekent niet alleen dat het personeel
goede arbeidsvoorwaarden en –omstandigheden kent, maar ook dat de plantages aan
alle ecologische voorwaarden voldoen. Vandaar NIBO’s slogan:‘Where economy and
ecology meet’.
De Start: Makkelijk kan het begin van NIBO zeker niet genoemd worden. De bedrijfsvoering
van het Costa-Ricaanse bosbouwbedrijf rammelde aan alle kanten en de onderneming
moest opboksen tegen het negatieve imago dat, overigens nog steeds, rond
beleggen in bosbouw hangt. Bovendien vonden veel beleggers het investeren van vermogen
in het ‘verre’ Costa Rica te riskant en kozen ze liever voor het ‘snelle’ geld van de
ICT-sector dan voor de ‘langzame’ rendementen van de bosbouw.
Onder dit ongelukkige gesternte moesten Mulder en Van Straten potentiële investeerders
toch weten te overtuigen van de haalbaarheid van hun plannen. Dat lukte voor een
belangrijk deel door de omvang van de ‘assets’, de duurzaamheid van het product en de
betrouwbaarheid van de bedrijfsvoering. Vanwege de NV-structuur geeft NIBO volledig
openheid van zaken en is het uitgerust met een bedrijfsstructuur die bij een beursgenoteerde
onderneming niet zou misstaan, inclusief ‘board of directors’ bij de deelnemingen
en een ‘raad van commissarissen’ bij de NIBO-holding.
De Tussenstand: NIBO telt inmiddels ruim honderd beleggers die samen meer dan 23
miljoen gulden hebben binnengebracht. Daarmee is op dit moment ruim een derde van
de in totaal 75 miljoen gulden aan Bosque-belangen ondergebracht bij voornamelijk
Nederlandse aandeelhouders. Onder hen veel ‘kleine’ investeerders’ met bijdragen van
gemiddeld f.50.000, die volgens Van Straten “vaak erg nerveus zijn over het reilen en
zeilen van de onderneming en vrij snel hun investering terug willen zien.”
De kleine geldschieters zijn, zo benadrukt Van Straten, van groot belang geweest bij de
start van de NV. Maar NIBO heeft inmiddels vooral kunnen profiteren van een “flinke
financiële injectie” van een aantal grotere en professioneel opererende informal
investors, die bereid zijn minimaal 2,5 ton in het initiatief te steken. Van Straten:“Bij hen
gaan we soms te rade voor bijvoorbeeld financieel advies. Ze weten waarover ze het
hebben en raken niet snel in paniek. Ze vertrouwen op de rendementen in de toekomst
en hebben een lange adem.”
De Toekomst: “In het begin was het een kwestie van overleven, maar nu vertrouwen we
erop dat het omslagpunt is bereikt en dat we van NIBO een goed renderende onderneming
kunnen maken.” Die periode zal volgens Van Straten echt aanbreken als de
gemiddeld zes tot vijftien jaar oude teak-bomen over een aantal jaren tot volle wasdom
zijn gekomen en NIBO het kwalitatief hoogwaardige en kostbare teakhout kan verkopen.
Op dat moment zal de huidige prijs per kubieke meter – die nu nog tussen de 60
tot 80 dollar ligt – fors gaan oplopen. Bovendien rekent Van Straten erop dat het beleggen
in duurzame bosbouw en verwerking voor steeds meer beleggers aantrekkelijk zal
worden, al is het alleen maar omdat de hype rond het beleggen in ICT-fondsen zijn
langste tijd heeft gehad.“Gelukkig is de tijd voorbij dat het leeuwendeel van de investeringen
naar ICT-bedrijven ging met de omzet van een Grand Café, 40 miljoen verlies en
een beurswaarde van 3 miljard. Wij zijn misschien minder sexy, maar we beloven geen
luchtkastelen en staan garant voor een gedegen groeipad.” En die weg hoopt NIBO over
een paar jaar ‘af te kunnen sluiten’ met een beursgang.
41
C A S U S 2: D E S T A R T V A N NIBO

42
Tips voor starters:
• Durf! “ Dat is minstens zo belangrijk als geld. Zonder de durf om je hele hebben en
houwen in een nieuw initiatief te steken, dwing je geen respect af bij je investeerders
en heb je onvoldoende drijfveren om het tot een succes te maken. Al met al komt het
erop neer dat je het uiteraard moeten kunnen en willen, maar je moet het vooral durven
en doen. Niet voor 100 procent, maar voor 120 procent.”;
• Behandel je aandeelhouders en investeerders goed. “Houd ze op de hoogte van de actuele
ontwikkelingen, bijvoorbeeld via een nieuwsbrief. Laat ze zien wat je in huis hebt,
bijvoorbeeld door ze een film te tonen van de bedrijfsactiviteiten. Zorg er dus voor dat
ze zo nauw mogelijk betrokken raken bij je bedrijf.”
Interview: Marten Dijkstra
HOOFDSTUK 3
Met elkaar in zee
Nadat u op de kapitaalmarkt een passende investeerder hebt gespot en uw verhaal
helemaal op deze investeerder heeft afgestemd, moet u nog tot een deal zien te komen.
Dit relaas richt zich met name op een transactie tussen een ondernemer en een informal
investor (of ‘business angel’), omdat deze relatie de meeste emotionele aspecten bevat.
Natuurlijk gelden de geschetste omgangsregels ook als u een relatie aangaat met vrienden
of familie, een participatiemaatschappij, een venture capitalist of een beleggingsmaatschappij.
In alle gevallen leidt wederzijds respect en vertrouwen tot de beste deals.
Een avontuurlijk huwelijk
Hoe doe je een deal met een Business Angel en hoe ga je met elkaar om. Dat moet u
goed aan kunnen voelen. De omgang tussen ondernemers en investeerders wordt vooral
bepaald door algemene regels van "goed fatsoen". De aard van een start-up brengt met
zich mee dat alle aandacht gericht moet zijn op producten, klanten en de groeiende
organisatie. Er is geen ruimte om tijd en aandacht te besteden aan het in de gaten houden
van “partners”. Dat is zonde van de energie. "Partners" in een nieuw initiatief moeten
op elkaar kunnen vertrouwen.
De relatie tussen investeerders en ondernemers wordt dan ook in hoge mate bepaald
door wederzijds respect en wederzijds vertrouwen. Dat respect en vertrouwen krijgt u
niet, dat moet u verdienen. De investeerder moet dat vertrouwen ook verdienen, anders
moet u niet met hem of haar in zee gaan. Het is dus absoluut de moeite waard om u fatsoenlijk
te gedragen. Het leidt gewoon tot betere deals.
43
M E T E L K A A R I N Z E E

44
Zelfstandigheid of Partnership
De ondernemer en de investeerder gaan met elkaar in zee voor een groot avontuur,
waarvan niemand de afloop kan voorspellen. Het is echter wel zo, dat de relatie in vooren
tegenspoed "goed" moet blijven, anders gaat de onderneming ten onder. En als de
onderneming ten onder gaat verspelen beide partners hun investering. Ze zijn dus
lotsgenoten. Ze houden alleen iets over aan hun avontuur, als de onderneming een
succes wordt. De vergelijking met een huwelijk dringt zich op. Als je het goed bekijkt,
blijkt, dat een groot aantal "succesfactoren" voor een goed huwelijk ook opgaan voor een
goed partnership in zaken. Respect en vertrouwen spelen een belangrijke rol. Ook
principes als "samen uit, samen thuis" zijn belangrijk. Wie trouwt weet niet altijd of zijn
huwelijk zal slagen, wie een zakelijke relatie aangaat weet evenmin of die relatie tot het
einde toe goed zal blijven. Maar sommige relaties zijn op voorhand gedoemd te mislukken.
Vooral als de partners niet bij elkaar passen, of als één van de partners er een andere
agenda op na houdt.
Vrijgezel zijn heeft zo zijn voordelen. Vrijheid, geen verantwoording afleggen etc., maar
het heeft ook nadelen. Eenzaamheid, alles in je eentje moeten doen. Wij hoeven het
huwelijk niet te verkopen. Of iemand moet trouwen of niet, moet diegene zelf bepalen.
Het maakt ons niet uit. Maar als u moet of wilt trouwen moet u het wel goed doen en
om de juiste redenen, anders kunt u het beter laten.
Vrijersvoeten
HOOFDSTUK 3
OK, u bent vrijgezel. U zit thuis voor de buis naar het voetballen te kijken met een bak
chips op schoot en u bedenkt: "Sh.t, ik wil/moet een partner hebben!"
Hoe pakt u dat aan. Thuis zitten helpt niet. U moet er in ieder geval op uit. Schoon shirt
aan, haren kammen (of juist niet) en op pad.
Het heeft alleen geen zin om op straat de eerste de beste van de juiste sekse aan te
klampen en te vragen "Wilt u met mij trouwen?". Dat werkt niet. De kans dat u de juiste
partner treft zal erg klein zijn.
U moet dus op zoek naar plaatsen, waar zich voldoende kandidaten van het juiste niveau
bevinden, al dan niet bereid om met u in zee te gaan.
Bent u bijvoorbeeld op zoek naar een gewillige vrouw, dan kun je langs op een bekend
Amsterdams adres met een groene lantaren aan de gevel. Genoeg aantrekkelijke kandidaten
en nog gewillig ook! Maar of ze ook geschikt zijn voor een duurzame relatie, of het
bouwen van een gezinnetje? Lijkt ons niet.
Gaat u de stad in, met de overtuiging dat u wilt en zult "scoren", dan dreigt u aan het
eind van de avond alleen naar huis te moeten. Uw (aan)drang is zo groot, dat de overige
aanwezigen u negeren. Niemand zit te wachten op een hijgerige "Stalker".
De beste methode is om met een aantal vrienden te verschijnen op sociale gelegenheden
of gezellige etablissementen. Staat u daar gezellig te kletsen aan de bar en een
beetje "Cool" te zijn, dan weet u nooit wie er ineens naast u komt staan. Zomaar, omdat je
een aantrekkelijke partij lijkt.
Hebt u eenmaal beet, verpest het dan niet door meteen over trouwen en kinderen te
beginnen. De kans is groot dat uw (potentiële) partner nog niet aan die vraag toe is, maar
u eerst beter wil leren kennen. Stelt u de vraag te vroeg, dan is het enige mogelijke
antwoord NEE. Zorg dat u elkaar eerst beter leert kennen voordat u over zaken begint.
Zakelijk contact
De bovenstaande praktijk is voor veel mensen bekend, of wordt in ieder geval begrepen.
In het zakelijke verkeer wordt de omgang tussen ondernemers en investeerders door
dezelfde regels en gebruiken bepaald. Concreet:
• Maak een plan zodat u weet wat u wilt.
• Ga naar buiten, activeer uw netwerk, praat over uw wensen.
• Kom niet alleen met eisen, maar bedenk ook wat u zelf te bieden heeft.
• Zorg voor voldoende keuze aan kandidaten. Keus uit 1 is geen keus. Keus uit 2 ook
niet. 3 à 4 geschikte kandidaten zou mooi zijn.
• Maak eerst kennis met de investeerder voor u plannen stuurt.
• Vraag u af of dit de partner is die u zoekt (maakt gerust van tevoren een checklist).
• Is er voldoende basis voor wederzijds respect en wederzijds vertrouwen.
• Stel de grote vraag uit tot de wederpartij er aan toe is (of er zelf over begint)
• Neem voldoende tijd om elkaar te leren kennen.
• Sluit geen overeenkomst met een ongeschikte partner
• Behandel elkaar met respect.
• Kom afspraken prompt na, of maak ze niet!
45
M E T E L K A A R I N Z E E

46
De deal
HOOFDSTUK 3
De ‘deal’ tussen een ondernemer en een investeerder is een belangrijk punt in de relatie.
Het is het eindpunt van de vrijblijvendheid. Als de transactie gedaan is, zit men aan elkaar
vast, tot het doel bereikt is of tot het duidelijk is dat het niet meer gaat lukken. Een goede
deal wordt geregeerd door het ‘samen uit, samen thuis’ principe. Als er geïnvesteerd moet
worden gebeurt dat door alle partijen en aan het eind van de rit is het samen cashen of
samen crashen (exit).
Het traject van idee tot exit kent een aantal definieerbare stappen met daarbij horende
acties.
✓ Planfase
• Idee toetsen en uitwerken in een business model en financieel plan.
• Behoefte aan kennis en kapitaal definiëren en een shortlist maken van mogelijke
investeerders(groepen).
• Waardering maken van de waarde van de onderneming op dit moment en de
waarde van de inbreng van de ondernemer(s).
• Propositie maken en afstemmen op de gekozen investeerders(groep).
• Netwerken, toetsen en rondvragen tot er een goede aansluiting is tussen de
behoefte aan kennis en kapitaal en het aanbod daaraan.
✓ Identificatiefase
• Investeerders benaderen en kennismaken.
• Businessmodel voorleggen, interesse peilen en de kwaliteit van de investeerder
toetsen.
• Selecteer 3 à 4 investeerders, weeg ze tegen elkaar af en besluit met wie of welke
(vaak werken investeerders graag samen) u in onderhandeling wilt.
• Informeer de overige investeerders dat u besloten hebt om met anderen "in onderhandeling"
te gaan.
✓ Onderhandelingsfase
• Bespreek het businessplan en wederzijdse rol in de uitvoer daarvan.
• Sluit een principeovereenkomst (intentieverklaring).
• Werk het businessplan verder uit en doe dat zoveel mogelijk in gezamenlijkheid.
Dat is de beste manier om elkaar beter te leren kennen. Uiteindelijk moet het plan
ook het plan van de investeerder zijn. Maak gerust gebruik van de adviseurs van de
investeerders (als hij betaalt).
• Maak met de investeerder afspraken over de definitieve voorwaarden van de
participatieovereenkomst. Vraag vervolgens 1 jurist daar een contract van te maken
(laat de onderhandelingen niet aan "adviseurs" over).
✓ Contractfase
• Participatieovereenkomst of Aandeelhoudersovereenkomst.
• Geldleningovereenkomst.
• Statutenwijziging.
• Arbeidsovereenkomst of managementovereenkomst voor directie.
• Naar de Notaris om te tekenen, geld over te maken en aandelen over te dragen.
✓ Samenwerkingsfase
• Kom gemaakte afspraken na.
• Informeer partners op tijd.
• Betrek partners bij belangrijke beslissingen, vooral als het gaat om strategie,
investeringen, beloning van directie en crisis.
✓ Exit fase
Na verloop van tijd, meestal nadat de onderneming haar doelen bereikt heeft en enige
tijd winst maakt, is het tijd voor de investeerder(s) en ondernemer(s) om afscheid van
elkaar te nemen. Zoiets gaat altijd in goed overleg en partijen werken met elkaar mee om
ieders belang te respecteren. Het is niet altijd mogelijk om van tevoren het tijdstip en de
manier van uittreden af te spreken. Dat is mede afhankelijk van de situatie waarin de
onderneming op dat moment verkeert. Transacties tussen ondernemers en investeerders
vinden (bijna) altijd tegen "marktwaarde" plaats. Enkele opties zijn:
• De investeerder verkoopt zijn aandelen aan de ondernemer(s). Als de aandelen veel
waard zijn kan dat problemen opleveren voor de ondernemer. Hij kan ze niet
betalen. Soms wil de investeerder de transactie (gedeeltelijk) financieren met een
uitgestelde betaling.
• Aandelen van de investeerder worden door de onderneming ingekocht
(omgekeerde emissie).
• Ondernemer en investeerder verkopen beide hun aandelen aan een derde.
Een strategische partij, particuliere koper of een beleggingsinstelling. Komt steeds
vaker voor en het maakt van de ondernemer meteen een investeerder.
• Het aandeel van de investeerder wordt aan een belegger verkocht.
• Het aandeel van de investeerder wordt gebruikt om een andere (grotere) investeerder
aan boord te krijgen.
• Aandelen van investeerder en/of ondernemer worden herplaatst bij een beursgang.
Komt veel voor, is niet verstandig bij jonge nog niet stabiele bedrijven.
Bij instorten van de beurskoers kunnen claims verwacht worden.
47
M E T E L K A A R I N Z E E

48
Contracten en clausules
HOOFDSTUK 3
Een intentieverklaring is een voorovereenkomst tussen een investeerder en een ondernemer,
waarin over en weer de intentie wordt uitgesproken om een participatieovereenkomst
af te sluiten. In de intentieverklaring staan een aantal punten waarover in principe
al overeenstemming is bereikt en een aantal ontbindende voorwaarden (meestal
boekenonderzoek of Due Dilligence) waaronder de intentieverklaring weer ontbonden
kan worden. Verder worden de meeste punten opgenomen waarover nog overeenstemming
bereikt moet worden. In principe kan een intentieverklaring niet zomaar ontbonden
worden, tenzij hiervoor formele gronden zijn, zoals één van de ontbindende
voorwaarden of frauduleus handelen.
Een participatieovereenkomst of aandeelhoudersovereenkomst (niet helemaal hetzelfde,
maar wel verwant) regelt alle afspraken tussen de aandeelhouders (ondernemers en
investeerders). Aan de orde komen:
• Identiteit van de aandeelhouders
• Inbreng aandeelhouders en wijze van investering
• Besluit tot herplaatsing van bestaande aandelen of uitgifte van nieuwe aandelen
• Aandelenverdeling
• Zeggenschapsverdeling
• Stemrecht
• Garanties
• Mijlpalen en tranches
• Omgangsregelingen (clausules)
• Winstbestemming (dividendbeleid)
• Exitregeling (probeer alleen niet vooraf de verkoopprijs vast te leggen)
• Opties (voor management en personeel)
• Statutenwijziging
• Raad van commissarissen (als die nodig is)
• Directie (benoeming, ontslag en bevoegdheid)
• Concurrentiebeding
• Intellectueel eigendom (wie heeft het)
• Verplichting voor toekomstige aandeelhouders, partij te worden bij deze
overeenkomst.
De omgang tussen partijen wordt geregeerd door een aantal clausules. Sommige
hebben mooie namen. Onderstaande "afspraken" zijn wel handig om te maken. Volgens
de wet (en dat wordt ook vastgelegd in de statuten van de onderneming) kan een
aandeelhouder zijn aandelen in een B.V. niet verkopen, zonder toestemming van de
overige aandeelhouders, of zonder deze aan de overige aandeelhouders aan te bieden
(één van de twee). Deze "blokkeringsregeling" wordt verder aangescherpt met een aantal
afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst. Voorbeelden:
• Reciproque aanbiedingsclausule (Piggyback); om te zorgen voor een eerlijke prijsstelling
kun je afspreken dat bij aanbiedingsplicht een aandeelhouder die een bod
uitbrengt op de aandelen van een andere aandeelhouder, deze daarmee ook zijn
eigen aandelen voor die prijs te koop aanbiedt.
• “Take me along” clausule; als de ondernemer (meestal de meerderheidsaandeelhouder)
zijn aandelen verkoopt aan een derde, moet hij in dezelfde deal ook de
aandelen van de overige aandeelhouders verkopen. Niemand mag achtergelaten
worden.
• “Come along” clausule; als de aandeelhoudersvergadering besluit de aandelen te
verkopen moeten alle aandeelhouders hun aandelen verkopen. Niemand mag
achterblijven.
• Verscherpte “come along” clausule; als één van de aandeelhouders zijn aandelen
kan verkopen, moeten de andere aandeelhouders meeverkopen, of de betreffende
aandeelhouder uitkopen voor dezelfde prijs.
• “Anti-verwateringsclausule”; als er nieuwe aandelen worden uitgegeven, hebben de
zittende aandeelhouders recht op hun aandeel in de emissie.
• “Doorstart” regeling; soms verlangen investeerders een afspraak, dat wanneer de
onderneming na een faillissement wordt doorgestart, dat zij in de nieuwe onderneming
ook een aandeel krijgen.
• “Ontslag regeling”; als de ondernemer ook meerderheidsaandeelhouder is, kan
hij/zij als directie niet ontslagen worden. Als de directie er een potje van maakt,
kunnen de overige aandeelhouders met deze clausule de (zelfstandige) raad van
advies vragen een bindend advies uit te brengen om de directie te ontslaan en een
nieuwe directie te benoemen.
Een geldleningsovereenkomst is nodig voor de achtergestelde lening. Meestal vindt een
participatie gedeeltelijk plaats in aandelenkapitaal en gedeeltelijk in achtergestelde
lening. Beide vormen één pakket en kunnen niet los van elkaar gezien worden. Een
achtergestelde lening heeft meestal een lage rente (tenzij de rente gebruikt wordt als
een soort winstdeling, maar dat is meestal niet het geval). Dat de lening achtergesteld is
betekent dat hij pas kan worden terugbetaald als alle andere schuldeisers zijn terugbetaald.
Het terugbetalen van achtergestelde leningen als de onderneming in financiële
nood is kan als frauduleus bestempeld worden. Het feit dat de lening is achtergesteld,
betekent dat er geen onderpand of garanties voor gegeven kunnen worden.
49
M E T E L K A A R I N Z E E

50
HOOFDSTUK 3
Punten die in de leningsovereenkomst moeten worden opgenomen:
• Identiteit van de verstrekker en ontvanger van de geldlening.
• Datum van ingang en looptijd van de lening.
• Omvang van het basisbedrag.
• Hoogte van de rente en voorwaarden voor eventuele aanpassing van de rente.
• Voorwaarden waaronder rente wordt uitbetaald (soms wordt bepaald dat de rente
alleen wordt betaald als er voldoende geld in kas is, anders wordt de rente
bijgeschreven bij het hoofdbedrag).
• Voorwaarden voor aflossing.
• Voorwaarden voor achterstelling, bij welke vorderingen is de lening achtergesteld
en bij welke vorderingen niet.
• Is de lening (als hij niet afgelost kan worden) converteerbaar in aandelen en onder
welke voorwaarden.
In plaats van een achtergestelde lening kan er ook gekozen worden voor “Agio”op
aandelen. Agio is een meerprijs die betaald wordt voor aandelen, die apart op de balans
opgevoerd wordt als agioreserve. In een later stadium kan de aandeelhoudersvergadering
besluiten om de agioreserve aan de aandeelhouders uit te keren (kan alleen als de
liquiditeitspositie van de onderneming dat toelaat). Als het agio slechts door een deel van
de aandeelhouders is opgebracht, kan die “benoemd” worden. Dan krijg je “A” en “B” aandelen
en kan de agioreserve alleen uitgekeerd worden aan degenen die hem gestort
hebben. Het lijkt een heel klein beetje op een renteloze achtergestelde lening, waarvan
de aandeelhoudersvergadering mag besluiten, wanneer die wordt uitgekeerd.
Statuten zijn of worden bij de oprichting van een BV opgesteld en door een notaris
bekrachtigd. Wijziging van de statuten en aanvullingen in het aandelenregister vinden
ook plaats bij de notaris. Laat u tijdig adviseren (het zijn formele handelingen, een soort
rituelen, voor een normaal mens onbegrijpelijk en ogenschijnlijk zonder nut).
Als de ondernemer/aandeelhouder ook de directie voert over de onderneming is het
verstandig om in overleg met de overige aandeelhouders een heldere
Arbeidsovereenkomst of managementovereenkomst voor directie af te sluiten. Een directeur
die ook (groot)aandeelhouder is dient zich in de salaris- en zeggenschapssfeer zo
bescheiden mogelijk op te stellen. Het is een van de belangrijkste geschilpunten bij ruzies
tussen aandeelhouders. Wie het samen uit samen thuis principe hanteert, zo min mogelijk
“opnemen” zo lang er geen winst gemaakt wordt, komt nauwelijks in de problemen.
Veel investeerders staan op een “Key-Man polis” voor de ondernemer. Dat is een verzekering
die uitbetaalt als de ondernemer wegvalt en waarvoor een interim ondernemer kan
worden ingehuurd. Wel zo netjes als de onderneming de premie betaalt. Als voor een
dergelijke polis in het businessplan al voorzien is, maakt dat een goede indruk.
Kader 6: Profiel van informal investors
• Is nog steeds ondernemer (eigen onderneming wel verkocht), of heeft tussen 1 en 5
jaar geleden afscheid genomen van de eigen onderneming;
• Heeft gemiddeld rond de 5 à 10 miljoen gulden beschikbaar voor participaties
(tussen 2 en 20 miljoen);
• Reserveert circa 25 procent van het totale vermogen voor informal investments
(Informals worden professioneler. Degenen die het serieus aanpakken besteden een
groter deel van hun vermogen aan Informal Investing);
• Trekt per participatie in de beginfase 1 à 2 dagen per week, en later 1 à 2 dagen per
maand uit voor begeleiding van de ondernemer;
• Verwacht een gemiddeld bruto rendement van tussen de 15 en 20 procent per jaar;
• Kiest voor investeringen met een hoog risicoprofiel;
• Besteedt minimaal 1 à 2 ton per participatie (gemiddelde bedrag is inmiddels
opgelopen tot 2 à 5 ton per participatie);
• Heeft meestal twee tot vijf participaties ‘lopen’;
• Geeft verreweg de meeste keren (85% van de informals) de voorkeur aan minderheidsparticipaties
van 15 - 45%;
• Beschouwt zakenrelaties als de beste bron voor nieuwe projecten;
• Gebruikt zijn ervaring als uitgangspunt voor zijn branche-voorkeur, met dien
verstande dat de voorkeur voor productie iets onder het gemiddelde ligt en de
voorkeur voor IT en innovaties iets boven het gemiddelde;
• Geeft bij investeringen voorkeur aan: groei bestaande activiteiten en nieuwe
activiteiten;
• Noemt ‘de uitdaging’ als belangrijkste motivatie om te investeren in zelfstandige
bedrijven. Vermogenswinst en graag zinvol bezig zijn komen op een gedeelde tweede
plaats. Direct rendement speelt in geen van de groepen een rol van betekenis;
• Speelt bij voorkeur een rol als coach en klankbord voor de ondernemer. De minder
ervaren investeerder speelt bij voorkeur een rol in het management.
• Heeft geen behoefte aan adviseurs en intermediairs bij de onderhandelingen en het
afsluiten van de contracten. Maar de minder ervaren investeerder wel;
• Participeert graag samen met andere partijen;
• Blijkt, ondanks voornemens, geen overnames te plegen;
• Vindt bij de beoordeling van een ondernemer ‘de houding van de ondernemer
tegenover ‘een partnership met de investeerder’ het belangrijkst. Bij zaken van doorslaggevend
belang wordt ‘sociale vaardigheid’ het vaakst genoemd.
Bron: NeBiB, enquête informal investors 1998
51
M E T E L K A A R I N Z E E

52
Casus 3: de start van Yournews.nl
Yournews.nl
Startdatum: 1 december 1997
Oprichter/CEO: Jan van Ottele
HOOFDSTUK 3
Achtergrond: Studie Bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en een
(gedeeltelijke) MBA-opleiding in Melbourne, Australië.
Sterke kanten: is visionair en in staat volgens “niet gebaande paden” ideeën te
ontwikkelen, beschikt over een strategisch inzicht en over ruime kennis van de markt.
“Mijn ondernemersspirit doet de rest.”
Zwakke kant: Is meer gericht op strategie dan op implementatie. Dé reden waarom hij,
zoals hij zegt,“veel ervaren managers bij YourNews aan boord heeft gebracht.”
Het Product: YourNews levert nieuws en informatie op maat,“over welk onderwerp dan
ook, in welk land dan ook en voor welk medium dan ook”. Het is zoals Van Ottele het
uitlegt,“nieuws zoals ú dat wenst.” Het nieuws en de informatie variëren in diepte en
breedte, en in onderwerp. Of het nu gaat om weerberichten, aandelenkoersen, sport,
zakelijke informatie of gezondheidsitems, YourNews levert het en voorziet daarmee in de
‘content’-behoefte van onder meer Internet’portals’, internet service providers, online
uitgevers en mobiele ‘operators’.YourNews staat zich erop voor dat het in staat is “kanten-klare”
lokale informatie te leveren in zes talen, zowel in tekst als in audio/video.
Voor de ‘vulling’ van de Internetservice maakt YourNews gebruik van onder meer toonaangevende
nationale en internationale (online) nieuwsbronnen, freelance journalisten
en correspondenten. De nieuwsleveranciers kunnen daarbij gebruik maken van het
uitgebreide verkoop- en distributiekanaal van YourNews, terwijl de afnemers via een
‘one-stop shop’ de informatie en het nieuws op maat voor hun doelgroep online
binnenkrijgen.
De Start: Jan van Ottele schreef het businessplan voor YourNews in de studiebanken
van de sectie Bedrijfskunde van de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Vervolgens zette
hij samen met de directie van Blauw Marktonderzoek en Creative Internet Solutions
Partner (CRISP) in 1997 een gepersonaliseerde nieuwsdienst op voor het Intranet. Deze
nieuwsdienst vormde de basis voor een bredere digitale contentservice via het Internet.
Het eerste durfkapitaal kreeg Van Ottele van Blauw Marktonderzoek. Daarnaast ontving
hij een lening van ABN Amro. Met dit startkapitaal kon Van Ottele uit de startblokken
met zijn online nieuwsdienst-initiatief. In een later stadium ontving hij een Kredo-lening
van het Ministerie van Economische Zaken. Met dit geld, een ‘early stage’ financiering’ van
een informal investor én een ‘management buy in’ van zijn toenmalige commercieel
directeur en huidige directeur van YourNews Nederland Gerhard Top, wist hij zijn
Internet-nieuwsservice verder uit te bouwen. De definitieve bevestiging van de haalbaarheid
van zijn initiatief kreeg Van Ottele toen ABN Amro Participaties en Insight Capital
Partners begin dit jaar instapten als aandeelhouders van YourNews.
De Tussenstand: De omzet van YourNews is inmiddels met 500 procent gestegen ten
opzichte van 1999. Het online nieuwsbedrijf heeft in Nederland, Groot-Brittannië en
Duitsland inmiddels meer dan honderd medewerkers in dienst. Eind van dit jaar sluit
YourNews de volgende financieringsronde af. De kapitaalbehoefte van het bedrijf ligt
tussen de 10 en 20 miljoen euro.
De Toekomst: YourNews wil zijn activiteiten verder uitbreiden naar Spanje, Italië,
Zweden en Frankrijk. Doel nummer 1 is de belangrijkste Europese marktplaats voor
Internetcontent te worden.
Tips voor starters:
• Zorg ervoor dat jouw uitdaging zo snel mogelijk de uitdaging van je medewerkers wordt.
Hou dus je uitdaging en problemen niet voor je, maar deel deze met de daadkrachtige
mensen die je binnenhaalt. Daarmee zorg je er zo snel mogelijk voor dat
je ideeën worden gerealiseerd;
• Deel niet alleen de zorgen, maar ook de opbrengsten. Beloon je medewerkers naar
werken en zorg er daarmee voor dat je medewerkers zich één voelen met de
prestaties van je onderneming.YourNews beloont zijn medewerkers met een
marktconform salaris en verstrekt opties op de aankoop van aandelen YourNews
tegen een voordelige koers.
Interview: Marten Dijkstra
53
C A S U S 3: D E S T A R T V A N Y O U R N E W S. N L

HOOFDSTUK 4
Waarde en waardering van uw ‘nieuwe’ onderneming
Ondernemers willen graag weten wat hun onderneming waard is. Helaas, er bestaat geen
standaardformule om de waarde van uw bedrijf te kunnen bepalen. Natuurlijk, de
branche, het product, de groeipotentie, de ondernemersambitie en de kapitaal- en marktomstandigheden
spelen een bepalende rol in de waardering. Maar er komt meer kijken
bij het vaststellen van de waarde van uw onderneming, en dat geldt zeker voor bedrijven
die een start maken in de nieuwe economie. In dit aanvullende hoofdstuk worden de
meest recente ontwikkelingen rond waardering onder de loep genomen.
Wat is uw bedrijf waard? Vergelijk het maar met de waarde van uw huis. De combinatie
van kwaliteit, volume, locatie en uitstraling zijn weliswaar bepalend voor de waarde, maar
de waardering van die factoren is veranderlijk en voor een deel ook subjectief.
Vergelijkbare transacties mogen dan van invloed zijn op de waardebepaling, ze vormen
geen wiskundig houvast. Zo is de waardering van uw onderneming bijvoorbeeld ook
afhankelijk van sentiment. Bij iedereen zal de recente mislukte beursgang van World
Online en de mini-crash op de Amerikaanse technologiebeurs Nasdaq, nog vers in het
geheugen liggen. Ook deze ontwikkelingen hebben hun weerslag op de waardering van
de onderneming, en in dit geval dan met name op de waardering van Internetinitiatieven
die nog onvoldoende ‘proof of concept’ hebben laten zien.
Kortom, de waardering van uw onderneming is afhankelijk van een complexe reeks van
factoren die van dag tot dag en van maand tot maand kunnen verschillen. Toch zijn er
wel enkele trends aan te geven die u enig houvast kunnen bieden. Bovendien bestaat er
een aantal ‘begrippen’ en ‘inzichten’ die u kunnen helpen bij het bepalen van de waarde
van uw initiatief.
De begrippen
Intrinsieke waarde en marktwaarde
De waarde van de onderneming kan vastgesteld worden volgens lang geleden afgesproken
‘boekhoudkundige’ afspraken, de zogenaamde intrinsieke waarde. Dat doet bijna
niemand meer. Tegenwoordig wordt als ‘waarde’ van de onderneming de marktwaarde
bedoeld: het product van het aantal uitgegeven aandelen en de prijs daarvan. Als er geen
aandelen gekocht of verkocht worden, dan wordt een ‘fictieve’ prijs gehanteerd die
realistisch is áls er sprake zou zijn van een transactie.
De waarde van de onderneming bestaat dan uit drie elementen:
• Activa of ‘assets’ : de zaken van waarde die op de balans staan;
• Winstpotentie of cashflow: de stroom geld die uit de onderneming gaat komen (als
deze winst maakt) afgezet tegen de tijd (de winst op de langere termijn is minder
waard dan de winst nu);
• Marktwaarde: het product van het aantal uitstaande aandelen en de ‘koers’.
Als het goed is vormen de ‘assets’ en de winstpotentie (gecorrigeerd voor allerlei risico’s
en marktsentiment) tezamen de marktwaarde.
54
Discounted cashflow
De winstpotentie wordt vaak weergegeven in een ‘discounted cashflow’. Deze methode is
gebaseerd op een reeks bedragen, die de onderneming te kort komt (negatieve cashflow)
of overhoudt (positieve cashflow) uit de bedrijfsvoering. Deze bedragen worden
afgezet in de tijd en gecorrigeerd voor rente en risico. Kort gezegd, een tientje dat u
vandaag heeft verdiend is vandaag inderdaad een tientje waard. Maar een tientje dat u
over een jaar verdient, is vandaag 9 gulden waard als het gecorrigeerd wordt met een
rente/risicofactor van 10 procent. Is de rente/risico factor 20 procent, dan is het tientje dat
u over een jaar verdient nu slechts 8 gulden waard. Dus, als u in dat geval vandaag het
tientje zou uitgeven, moet u volgend jaar bijna 12,5 gulden terugverdienen om alleen al
quitte te spelen.
Discounted cashflow berekeningen zijn alleen nuttig voor bedrijven met voorspelbare
cashflows. Wijkt de cashflow in een voorspelde periode meer dan 50 procent af van de
periode daarvoor, dan wordt de methode hopeloos onnauwkeurig en lopen de risicopercentages
erg hoog op (tot soms wel 60 tot 70 procent). In dat geval is de gulden die u
over twee jaar verdient nu al niks meer waard.
In startsituaties is de discounted cashflow vanwege een geheel andere reden niet toepasbaar.
De cashflow waarop de waarderingsberekening is gebaseerd wordt gecreëerd
met het geld dat de investeerder er zelf in gaat stoppen. Dus, zonder geld geen cashflow.
Dan is de cashflow feitelijk ook de verdienste van de investeerder. Een waardering via de
discounted cashflow methode zou voor de investeerder een sigaar uit eigen doos betekenen.
Niet doen dus.
Goodwill en ‘ontwikkelde waarde’
Een ondernemer moet zorgen dat hij na de eerste financieringsronde de meerderheid
van de aandelen in handen houdt. Dat is alleen mogelijk als de ‘inbreng’ van de ondernemer
meer waard is dan de ‘inbreng’ van de investeerder. Onder deze ‘inbreng’ wordt
alles verstaan wat waarde heeft voor de onderneming. Dat kan geld zijn, maar ook kennis,
contacten, inspiratie, uren, contracten, patenten. Eigenlijk dus alles waar de concurrentie
tijd en geld in moet steken om u bij te kunnen benen.
Stel dat u 500.000 gulden aan ‘waarde’ heeft gecreëerd, voordat de eerste investeerder
met een vergelijkbaar bedrag aan ‘seed’-kapitaal aan boord komt. Dan zou u vandaag de
dag tussen de 60 en 75 procent van de aandelen overhouden, afhankelijk van de ‘hardheid’
van uw inbreng. De harde guldens die u als ondernemer al heeft geïnvesteerd
voordat de investeerder(s) participeren, zijn twee à drie keer zoveel waard als het geld
van de investeerders. Ook het salaris dat u niet ‘uitgekeerd’ krijgt, geldt als waardevolle
inbreng.
55
W A A R D E E N W A A R D E R I N G V A N U W ‘ N I E U W E’ O N D E R N E M I N G

56
De inzichten
HOOFDSTUK 4
Waarde van een startend bedrijf
Een jaar geleden kwam het nog voor dat internet start-ups voor tientallen miljoenen
gewaardeerd werden, nog voordat ze begonnen waren. Inmiddels behoren dit soort
onrealistische waarderingen tot het verleden. Waarderingen van meer dan 1 miljoen gulden
vóórdat de eerste investeerder aan boord komt, komen eigenlijk niet meer voor, tenzij
er al zwaar geïnvesteerd is in product- of marktontwikkeling, of tenzij de onderneming
start met een bruidsschat aan ‘assets’, geld of marktaandeel. In de gevallen dat start-ups
zonder noemenswaardige ‘assets’ wél gefinancierd worden met een aanvangswaardering
van vele miljoenen guldens, dan loopt het in negen van de tien gevallen spaak in de
tweede financieringsronde en gaat de onderneming alsnog failliet. Het debacle rond het
Internetbedrijf Boo.com heeft dat onder andere bewezen.
Serieuze investeerders zijn erg op hun hoede voor overspannen waarderingen en kunnen
bovendien goed rekenen. Als de ondernemer vraagt om 1 miljoen aan risicodragend
vermogen, waartegen zeg maar 20 procent van de aandelen wordt aangeboden, dan
weet de investeerder dat het aandelenpakket van de ondernemer 4 miljoen gulden
waard moet zijn. De eerste vraag van de investeerder zal dan zijn:‘Waar zit die waarde
eigenlijk?’. Dat moet dan wel uitgelegd kunnen worden, waarbij u zich moet realiseren dat
winstpotentie niet zwaar meetelt. Eigenlijk zijn het alleen goede producten en tevreden
(betalende) klanten die waarde in het laatje brengen.
Gefaseerde financiering
Streef dus niet naar een onrealistische waardering. Daar krijgt u later spijt van. Het verstandigste
is om in de eerste ronde ongeveer net zoveel geld op te halen als uzelf aan
waarde gecreëerd heeft. Daarvoor kunt u rond de 25% aan aandelen uitgegeven en een
stevige partner binnenhalen. Deze partner moet een echte professional zijn, die u het een
en ander kan bijbrengen op het gebied van ondernemen, financiering van ondernemingen,
commercie, management en personeelsbeleid. De investeerder moet behalve
over algemene kennis van ondernemerschap vooral ook beschikken over kennis van uw
onderneming, zodat u uw handen vrijhoudt om te doen waar u goed in bent: ondernemen.
De investeerder moet daarnaast een netwerk opbouwen, dat garant staat voor de
verdere financiering van de onderneming.
De feitelijke onderhandelingen met de volgende investeerders doet de ondernemer het
liefste zelf, maar er is een aantal voordelen bij het inschakelen van een ‘business angel’
alvorens u de tweede financieringsronde ingaat:
• een particulier die een paar ton van zijn eigen geld steekt in het bedrijf van een
ander, heeft veel te verliezen. De bedragen die hij investeert belopen steeds tussen
de 5 en 10 procent van het vrij besteedbaar vermogen. Als dat afgeboekt moet
worden doet dat pijn. Een goede investeerder zal dan ook niet aan een dergelijk
avontuur beginnen, als hij niet zeker weet dat het bedrijf door de volgende financieringsronde
zal komen. Lukt dat namelijk niet, dan moet er bijgestort worden, of
moet de investering worden afgeboekt. Beide opties doen pijn in de portemonnee
van de business angel;
• goede business angels hebben een ‘track record’: ze doen meer dan één participatie
en kunnen andere investeerders laten zien wat ze kunnen. Goede business
angels boeken ook goede resultaten: 80 procent van de startende bedrijven waarin
zij participeren is een succes. Participatiemaatschappijen weten dat. Zij noteren een
‘succes rate’ van slechts 30 à 40 procent.‘Angels’ boeken dus betere resultaten in
het begeleiden van jonge bedrijven dan de participatiemaatschappijen. Daarom
zijn participatiemaatschappijen ook zeer geïnteresseerd in het financieren van een
tweede ronde voor bedrijven die begeleid worden door een ‘Angel’ die de eerste
ronde met succes heeft begeleid.
Pas op voor het inschakelen van ‘adviseurs’ en ‘zaaifondsen’. Zaaifondsen hebben meestal
wel een goed netwerk, maar ze weten dat ze veel risico lopen en hebben weinig
problemen met het afboeken van hun participatie. Dat kan u dus aardig opbreken als u
een twee financieringsronde wilt ingaan. Met adviseurs moet u helemaal op uw tellen
passen. Ze ‘participeren’ weliswaar door hun uren op ‘no cure no pay’ basis in te brengen,
maar in die uren zit al een hele stevige risicopremie en ze stappen er vaak bij de eerstvolgende
halte uit. Dat wil zeggen: ze organiseren één ronde en bij succes worden ze
meteen dubbel en dwars beloond. Voor de ronde daarna geven ze geen garanties.
Ambitie en potentie, de belofte en de vervulling
Vaak wordt gesproken over de ‘nieuwe’ en de ‘oude’ economie. Maar eigenlijk verschillen
beide economieën niet veel van elkaar. Toch heeft het Internet tot een geweldige
democratisering van de kapitaalmarkt geleid. De voorwaarde dat u over eigen kapitaal of
goede connecties móet beschikken om een onderneming op te zetten, is verleden tijd.
Ook met een goed idee of als goede ondernemer bent u inmiddels welkom op de
kapitaalmarkt.
Een andere karaktertrek van de nieuwe economie is, dat vrijwel alles mogelijk is. Als u
investeerders op een logische wijze kunt overtuigen van de potentie van uw initiatief,
krijgt u vaak het voordeel van de twijfel. Bedenk echter wel dat u van uw klanten en
investeerders het vertrouwen krijgt om uw gelijk te bewijzen. De zekerheid van uw gelijk
krijgt u pas als uw onderneming een stevige positie in de markt heeft verworven en
daadwerkelijk winst maakt.
57
W A A R D E E N W A A R D E R I N G V A N U W ‘ N I E U W E’ O N D E R N E M I N G

58
HOOFDSTUK 4
Vertrouwen is het sleutelwoord in het verwezenlijken van ambities in de nieuwe economie.
U kunt het met enige inspanning en overtuiging gemakkelijk krijgen, maar u kunt
het nog gemakkelijker verspelen. Klanten en kapitaalverschaffers laten u vallen als een
baksteen als u hun vertrouwen schaadt. Bedenk daarom dat u eerst moet bepalen waar
uw – haalbare – ambities liggen. Wilt u binnen zes maanden naar de beurs of over zes
jaar een stabiel familiebedrijf opbouwen. Het maakt niet uit, als u uw beloften maar
nakomt.
Het principe van de financiering van ambitie
De financiering van een (zeer) ambitieus initiatief op basis van vooraf gedane beloften,
werkt in de praktijk bijvoorbeeld als volgt:
Stel, u start een Internetonderneming met een geplande beursgang van 300 miljoen
euro (50 procent) over drie jaar. Na de beursgang zou uw onderneming 600 miljoen
euro waard zijn. Uw onderneming start vandaag, dus is hij vandaag (bijna) niets waard.
De geplande ontwikkeling van de waarde van uw onderneming volgt een vrijwel rechte
lijn, van 0 naar 300 miljoen euro binnen een tijdsbestek van maximaal drie jaar. Dan moet
uw onderneming na een jaar 100 miljoen euro waard zijn en na twee jaar 200 miljoen
euro.
Een dergelijk ambitieus plan wordt gefinancierd in diverse rondes, waarbij u in iedere
ronde de gelegenheid krijgt om te laten zien wat uw onderneming waard is. Bij iedere
ronde worden zogeheten ‘milestones’ gedefinieerd: meetbare doelstellingen die gehaald
moeten worden. Worden deze doelstellingen niet gehaald dan is het meestal over en uit
met uw initiatief en gedaan met vertrouwen van de investeerder. Worden de doelstellingen
echter wel gehaald, dan volgt de financiering van de volgende ronde bijna automatisch.
Ga dus uit van doelstellingen die haalbaar zijn.
Een redelijk verloop van de diverse ronden kan bijvoorbeeld als volgt plaatsvinden:
• ronde 0: u maakt een plan en toetst dat in de markt;
• ronde één of de ‘seed’ fase: een businessangel stort – meestal gefaseerd - 500.000
gulden tegen 20 à 30 procent van de aandelen. U kunt dit geld gebruiken voor de
ontwikkeling van het product en de allereerste marketingfase;
• ronde twee: als het product is aangeslagen, wordt een kleine en gespecialiseerde
participatiemaatschappij binnengehaald om het professionele netwerk te
versterken en een stevige positie op de thuismarkt op te bouwen. Meestal gaat het
hier om bedragen van rond de 2 miljoen gulden tegen 20 tot 30 procent van de
aandelen;
• ronde drie: u en uw partners schakelen een stevige kapitaalverschaffer in voor de
verbetering van het product, de versterking van de organisatie, de consolidatie van
de marktpositie en misschien de lancering van nieuwe producten. De bedragen
waar we nu over spreken zijn 10 à 20 miljoen gulden tegen 20 à 30 procent van de
aandelen;
• ronde vier: u klopt aan bij een grote Amerikaanse kapitaalverschaffer voor de ‘roll
out’ van uw onderneming in Amerika voor een investeringsbedrag van 40 tot 80
miljoen dollar. Op dit moment zijn de waarderingen erg afhankelijk van uw
winstpotentie.
De bovenstaande rondes kunnen allemaal binnen een jaar plaatsvinden, zeg maar iedere
drie maanden een nieuwe ronde. Het precieze verloop na de derde en vierde ronde is
niet zo duidelijk meer, maar feit blijft dat iedere financieringsronde gepaard gaat met
‘milestones’ die gehaald moeten worden. Iedere ronde kent ook zijn eigen specifieke
‘geldbronnen’. Zolang de milestones gehaald worden is de financiering geen probleem.
Lastig wordt het als het aandeel van de investeerders in uw onderneming niet de
afgesproken waardeontwikkeling doormaakt of als investeerders de participatie moeten
afboeken. Ook dat leidt tot een vertrouwensbreuk en meestal het einde van uw onderneming.
Goed: de waardering van uw onderneming volgt
een rechte lijn. De milestones worden gehaald, het
vertrouwen blijft intact en de financiering volgt
Fout: de waardering in de eerste ronde (A) is te
hoog. Daarmee wordt een nieuw ambitiepad
gekozen, dat zeer hoge eisen stelt aan de prestaties.
Worden deze beloften niet waargemaakt, dan
moet de tweede ronde (B) tegen een lagere
waardering plaatsvinden dan de voorgaande
ronde (A) en dat gaat niet lukken. Het vertrouwen
is geschonden, hetgeen het einde van uw initiatief
betekent.
0 300 mln
NB: Het is wel mogelijk tussentijds de ambities op een hoger plan te brengen,
maar het is niet mogelijk de ambities naar beneden bij te stellen.
A
A
B
B
C
C
0 300 mln
D
D
E
E
59
W A A R D E E N W A A R D E R I N G V A N U W ‘ N I E U W E’ O N D E R N E M I N G

60
Casus 4: de start van Tryllian
Tryllian
Startdatum: Maart 1998
Oprichter/CEO: Christine Karman
HOOFDSTUK 4
Achtergrond: Sterrenkundige en software engineer
Sterke kanten: inspirerend en visionair:“Nog voordat Nederland in de ban raakte van
e-commerce, wist ik al dat er een toekomst was voor ons product.” Creatief en daadkrachtig:“Ik
heb een hekel aan het inschakelen van dure adviseurs. Dat werkt alleen maar
vertragend en in deze branche is het juist van belang snel te handelen.”
Zwakke kant: managementcapaciteiten “Ik lijd aan een zekere mate van chaos, een
gebrek aan structuur. Het dagelijks bestuur van de onderneming laat ik dan ook graag
aan anderen over.”
Het Product: Tryllian ontwikkelt zogeheten ‘mobile agents’: intelligente persoonlijke
assistenten die op een gerichte manier hun weg weten te vinden op het Internet.
Voorbeeld: hardwareleveranciers kunnen met behulp van ‘agents’ bij hun klanten
computerproblemen verhelpen of printerdrivers installeren. Ander voorbeeld: de ‘agent’
doet voor u de boodschappen bij de Albert Heijn. Hij ‘weet’ wat uw eetpatroon is en
stelt aan de hand van uw boodschappenlijstje de inhoud van het ‘winkelkarretje’ samen.
Kortom: de ‘mobile agents’ kunnen voor allerlei klusjes worden ingezet, van het uitvoeren
van transacties op e-marktplaatsen, zoals het boeken van een reis, tot ‘troubleshooting’,
zoals het opsporen en elimineren van virussen. Voorlopig is het samenstellen van ‘agents’
nog een zaak van softwaredesigners en systemintegrators, maar uiteindelijk doel is het
gebruik ervan zo te vereenvoudigen dat gebruikers zelf hun persoonlijke ‘agents’ het
e-pad kunnen opsturen.
De Start: Ruim twee jaar geleden stond Christine Karman aan de wieg van Tryllian.
Ze was ervan overtuigd dat er voor haar ‘kindje’ een gouden toekomst was weggelegd,
maar kwam er al snel achter dat de bank niet het juiste adres was voor een eerste financiële
injectie.“Banken lenen je een paraplu, maar vragen die meteen terug als het begint
te regenen.”
Na een intensieve zoektocht kwam Karman in contact met een tweetal informal
investors die garant stonden voor het eerste risicokapitaal en haar adviseerden over de
“bijkomende zaken”, zoals arbeidscontracten en de financiële huishouding. Na een half
jaar kwam Tryllian in aanmerking voor ‘seed’-kapitaal van Twinning en een bijdrage uit
het Techno-startersfonds. Nog een jaar later kon Tryllian dankzij voldoende ‘proof of
concept’ aankloppen bij het investeringsfonds NPM Capital voor een financiële injectie
van 6,5 miljoen gulden. Intussen groeide het bedrijf in rap tempo door en werd het
personeelsbestand uitgebreid met een CEO en een CTO.
De Tussenstand: inmiddels is Tryllian onder de inspirerende aanvoering van Karman
alweer uit zijn jasje gegroeid. Het Internet softwarebedrijf verhuist binnenkort met zijn
inmiddels zestig medewerkers van de ‘eigen’ etage in het Amsterdamse Twinning-center
naar een eigen pand aan de ringweg A-10.
Ook is Tryllian de volgende financieringsronde ingegaan, volgens Karman “een stressy
aangelegenheid”, en hoopt de dotcommer binnenkort in aanmerking te komen voor een
nieuwe kapitaalimpuls van onder andere NPM Capital en Newconomy.
De Toekomst: Tryllian heeft zichzelf tot doel gesteld binnen vijf jaar een beursgang te
maken. Het bedrijf heeft inmiddels ook in het brandpunt van de IT-sector, Sillicon Valley
een vestiging geopend, maar Karman denkt er niet over om de activiteiten over te
brengen naar de Verenigde Staten.“De markt voor het aantrekken van geschikte en
enthousiaste software-ontwikkelaars is daar nog veel concurrerender dan hier.”
Tips voor starters:
• Doe geen concessies. “Wees voor 120 procent overtuigd van de kracht van je idee en
je mensen en wees bereid tot het nemen van risico’s. Sluit bijvoorbeeld bij de start
een maximale persoonlijke lening af.”;
• Wees selectief met informal investors. “Ga niet met de eerste de beste informal in zee,
maar kies een investeerder waarmee het goed klikt, die met bruikbare adviezen
komt, en waarin je het volste vertrouwen hebt.”
• Wees altijd eerlijk en stel een realistisch groeipad op. “Zeker tegenover investeerders. Je
moet je huid natuurlijk zo duur mogelijk verkopen, maar kom met een realistische
‘valuation’ van je bedrijf;
• “Doe het niet,” zegt Karman tenslotte provocerend. Een starter die zich zelfs hierdoor
niet van de wijs laat brengen, maakt een goede kans van slagen.
Interview: Marten Dijkstra
61
C A S U S 4: D E S T A R T V A N T R Y L L I A N

62
HOOFDSTUK 5
Overzicht wettelijke regelingen en subsidies
Zowel op nationaal als Europees niveau kunnen starters een beroep doen op een reeks
van wettelijke regelingen en subsidies. Een compleet overzicht is vanwege de veelheid
aan regelingen niet mogelijk, maar hieronder treft u toch de meest belangrijke aan.
Voor de bijbehorende adressen kunt u Hoofdstuk 6 raadplegen.
Kredietgarantie
Kredietgarantie betekent in het algemeen dat de Staat, of een ander overheidsorgaan,
zich garant stelt voor de betaling van aflossing en rente van door de ondernemer
geleend kapitaal. Tenmiste, als zo'n lening niet op andere wijze verkregen kan worden.
Als u voor uw plannen onvoldoende eigen middelen hebt of onvoldoende zekerheden
kunt bieden, zodat de bank niet zonder meer een lening verstrekt, kan deze regeling een
oplossing bieden. De regeling is bedoeld om kredietverlening aan het mkb te stimuleren.
In het geval uw onderneming onvoldoende zekerheden kan bieden voor een krediet,
stelt de Staat zich borg voor het tekort aan zakelijke zekerheden.
De regeling is bestemd voor ondernemingen met minder dan 100 werknemers,
uitgezonderd zijn ondernemingen in de land- en tuinbouw en vrije beroepen.
Borgstelling mkb-kredieten
U kunt ook een borgstellingskrediet bij de bank aanvragen. U moet dan onder andere
gegevens verstrekken over de vooruitzichten van het bedrijf en over de bedrijfsvoering.
De borgstelling geldt slechts voor de helft van het krediet. Het maximale borgstellingsbedrag
is twee miljoen gulden. De looptijd is 6 jaar, voor onroerend goed 12 jaar. Het
krediet kan niet samengaan met een lening op grond van het Besluit Bijstandsverlening
Zelfstandigen (zie verder). Vaak zal de bank advies laten uitbrengen door een onafhankelijke
partij als het IMK.
Voor starters bestaan speciale faciliteiten:
• de borgstelling is maximaal 100% van het verleende krediet;
• voor starters die een krediet van minder dan f 100.000 aanvragen, staat de overheid
borg voor tweemaal het door de bank verleende basiskrediet;
• bij liquiditeitsproblemen kan de opschorting driemaal plaats vinden.
Per bank wordt in het kader van deze regeling een limiet bepaald voor de kredietverlening.
Wanneer uw bank zijn limiet door uw aanvraag zou overschrijden, dan moet u
het dus bij een andere bank aanvragen. Informatie bij IMK en Kamers van Koophandel
(zie voor adressen Hoofdstuk 6).
Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ)
Deze wettelijke regeling kan u op weg helpen met:
• een bedrijfskapitaal in de vorm van een rentedragende lening met een looptijd van
10 jaar òf een borgstelling voor een lening bij een bank. Het maximum van dit
startkapitaal bedraagt f 41.000 (verhoogd onder voorwaarden tot f 60.000);
en/of:
• gedurende maximaal 1,5 jaar een periodieke uitkering in de vorm van een maandelijkse
renteloze lening als aanvulling op het inkomen tot de jaarnorm. De hoogte
van de jaarnorm is afhankelijk van de individuele omstandigheden. Na afloop van
het boekjaar worden de hoogte en de vorm van de uitkering definitief vastgesteld
aan de hand van uw jaarrekening.
TOELICHTING:
Starters
Het BBZ biedt aan mensen die werkloos zijn of dit dreigen te worden de mogelijkheid
om zich als zelfstandige te vestigen. Ook gedeeltelijk arbeidsongeschikten met een
uitkering komen hiervoor in aanmerking. Dit geldt tevens voor de partner van genoemde
personen. Verder kunnen mensen die werken via de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW),
de Jeugdwerkgarantiewet (JWG) of de banenpoolregeling èn die geen uitzicht hebben
op een 'gewone' baan in dienstbetrekking, een beroep doen op het BBZ.
Voorwaarden:
• u bent niet (meer) in dienstbetrekking werkzaam en naar het oordeel van het
arbeidsbureau is geen functie in dienstbetrekking beschikbaar;
• uw leeftijd ligt tussen de 18 en 65 jaar;
• u bent verplicht een ondernemingsplan te maken;
• er is een markt voor de producten of diensten die u wilt aanbieden;
• u voldoet aan alle wettelijke eisen voor de uitoefening van een eigen bedrijf
(bijvoorbeeld de vestigingseisen);
• uw bedrijf is/wordt in Nederland gevestigd;
• u voldoet aan het urencriterium voor de toepassing van de zelfstandigenaftrek,
d.w.z. dat u minimaal 1225 uren per jaar als zelfstandige werkzaam bent;
• uw inkomen en vermogen zijn niet toereikend. Indien u gehuwd bent of
samenwoont, worden ook het inkomen en vermogen van uw partner meegeteld;
• u kunt geen lening via een bank krijgen;
• uit uw plannen moet blijken, dat het bedrijf of beroep na afloop van de uitkering
een toereikend inkomen zal opleveren;
• u bent arbeidsgeschikt voor het werk dat u in uw eigen bedrijf gaat doen of uw
arbeidsgeschiktheid neemt toe door het starten van een eigen bedrijf;
• u hebt aantoonbaar een goede administratie en op verzoek van Sociale Zaken
geeft u hierin inzage;
• u voert doelmatig uw beroep of bedrijf uit, bijvoorbeeld door beperking van
investeringen en privé-uitgaven;
• het kapitaal dat Sociale Zaken mogelijk aan u toekent, gebruikt u alleen voor het
doel waarvoor u het hebt aangevraagd.
63
O V E R Z I C H T W E T T E L I J K E R E G E L I N G E N E N S U B S I D I E S

64
HOOFDSTUK 5
De Tante Agaathregeling
Als particulieren aan startende ondernemers risicodragend kapitaal in de vorm van een
achtergestelde lening ter beschikking stellen, krijgen zij gedurende de periode van
terbeschikkingstelling, maximaal gedurende 8 jaar, een extra rentevrijstelling van
maximaal f. 5000,-.
Het aldus ter beschikking gestelde vermogen is bovendien vrijgesteld van vermogensbelasting.
Blijkt dat de ondernemer de lening niet (geheel) kan terugbetalen, dan mag de vermogensverstrekker
het verlies op de lening, met een maximum per lening van f.50.000,-, ten
laste van zijn fiscale inkomen brengen - eventueel gespreid over een aantal jaren, maar in
elk geval binnen de genoemde termijn van 8 jaar.
De Tante Agaathregeling is niet van toepassing op echtgenoten, samenwonende partners
en personen die gezamenlijk een onderneming drijven.
Voorwaarden:
• het bedrag van de lening moet ten minste f. 5.000,- bedragen;
• de rente mag niet hoger zijn dan de wettelijke rente;
• het moet een achtergestelde lening zijn: de eerste 8 jaar hebben andere schuldeisers
voorrang bij het innen van hun schulden;
• de lening moet gebruikt worden voor de financiering van bestanddelen die vallen
onder het verplichte ondernemingsvermogen, bijvoorbeeld een machine en dus
niet de eigen woning.
In de schriftelijke overeenkomst moet uitdrukkelijk vermeld staan:
• dat het om een lening gaat volgens de Tante Agaathregeling;
• dat de lening wordt gebruikt voor de financiering van bestanddelen die vallen
onder het verplichte ondernemingsvermogen;
• dat het gaat om een achtergestelde lening;
• het bedrag;
• het rentepercentage;
• de looptijd van de lening;
• dat de schuldeiser geen geld heeft geleend om de lening te kunnen verstrekken;
• de SoFi-nummers van schuldeiser en schuldenaar.
Binnen vier weken na het sluiten van de leenovereenkomst moet deze geregistreerd
worden bij de Belastingdienst/Registratie en successie.
Aanmerkelijk belang
Als u aandelen heeft die behoren tot een aanmerkelijk belang kunt u twee soorten
voordelen hebben:
• reguliere voordelen;
• vervreemdingsvoordelen.
Voordelen uit aanmerkelijk belang worden in het algemeen belast tegen het bijzondere
tarief van 25 procent.
Er kan ook sprake zijn van aftrekbare kosten bij een aanmerkelijk belang.
U heeft zowel verlies als winst uit aanmerkelijk belang. Een in 1998 gemaakt verlies uit
aanmerkelijk belang wordt afgetrokken van eventuele winsten die u in 1998 heeft
gemaakt in verband met een aanmerkelijk belang. Als er per saldo een negatief bedrag
overblijft, gelden bijzondere regels. Voor meer informatie kunt u (gratis) bellen met de
Belastingtelefoon (zie voor adressen Hoofdstuk 6)
Aanmerkelijk belang van kinderen. De voordelen uit aanmerkelijk belang van minder- én
meerderjarige kinderen worden bij henzelf belast.
Technisch ontwikkelingskrediet (TOK)
Via de overheid en het ministerie van Economische Zaken wordt een reeks van subsidies
beschikbaar gesteld. Het Technisch Ontwikkelingskrediet (TOK) is daarvan één van de
belangrijkste. Het wordt beschikbaar gesteld voor het ontwikkelen van (voor Nederland)
nieuwe producten, productieprocessen of diensten. Maakt u gebruik van dit risicodragend
krediet, dan bent u verplicht na het slagen van het project de commercialisatie uit
te voeren. U komt pas voor een krediet in aanmerking als het technisch en commercieel
risico van het project groter dan normaal is en als u minder dan 20.000 werknemers in
dienst heeft.
Het krediet bedraagt ten minste 25 procent en ten hoogste 40 procent van de projectkosten
tot maximaal f. 25 miljoen per onderneming per jaar. De rente is 6,3 procent op
jaarbasis. Tevens is voorzien in een mogelijke opslag van 25 procent voor de kosten van
commercialisatie. De terugbetaling is gekoppeld aan de behaalde omzet en economische
levensduur. Bij technische en/of commerciële mislukking vervalt als regel de terugbetalingsplicht
(ná tien jaar). Aanvragen moeten met aanvraagformulier vooraf worden
ingediend bij Senter (zie voor adres Hoofdstuk 6).
65
O V E R Z I C H T W E T T E L I J K E R E G E L I N G E N E N S U B S I D I E S

66
Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO)
De WBSO is een fiscale faciliteit voor ondernemers en zelfstandigen die Speur- &
Ontwikkelingswerk (S&O) verrichten. Onder S&O verstaan we technisch-wetenschappelijk
onderzoek, de ontwikkeling van technisch nieuwe fysieke producten of fysieke productieprocessen
en de ontwikkeling van technisch nieuwe programmatuur, alsmede hieraan
voorafgaand haalbaarheidsonderzoek. Niet-ondernemers komen alleen in aanmerking
indien zij in opdracht en voor rekening van een Nederlandse ondernemer S&O
verrichten.
De wet voorziet in een tegemoetkoming in de loonkosten van medewerkers die direct
aan S&O zijn verbonden in de vorm van vermindering van af te dragen
loonbelasting/premie volksverzekeringen (S&O-afdrachtvermindering) en/of een
verhoging van de zelfstandigenaftrek. De WBSO kent twee aanvraagperioden: de eerste
aanvraagperiode heeft betrekking op het hele jaar. De tweede aanvraagperiode heeft
betrekking op de tweede helft van het jaar.
In het jaar 2001 is in totaal ca. NLG 742 miljoen (EUR 337 miljoen) voor de WBSO
beschikbaar. Aanvragen moeten met aanvraagformulier vooraf worden ingediend bij
Senter (zie voor adres Hoofdstuk 6).
Europese subsidies
Er bestaat een omvangrijk pakket Europese subsidieregelingen voor innovatieve
mkb-projecten. De coördinatie en informatievoorziening vindt in Nederland plaats via
het bureau EG-Liaison in Den Haag (zie voor adres Hoofdstuk 6).
Op het gebied van 'De Informatiemaatschappij' biedt EG-Liaison informatie over twee
technologie-georiënteerde subsidieprogramma's:
• het Information Society Technologies (IST) programma;
• het Ten-Telecom programma.
IST-Programma
Information Society Technologies (IST) is een van de thematische programma's van het
Vijfde Kaderprogramma van de Europese Unie.
Zowel R&D- als demonstratieprojecten zijn mogelijk binnen IST.
Het programma bestaat uit vier hoofdgebieden:
• Diensten voor de burger;
• E-Business;
• Multimedia;
• Nieuwe technologie en infrastructuur.
HOOFDSTUK 5
Deze worden aangevuld met 'Lange(re)-termijn onderzoek' en ondersteuning voor
'Onderzoeksnetwerken'.
Het Ten-Telecom-programma
Subsidie voor het ontwikkelen van diensten met behulp van telematica.
Speciale mogelijkheden voor het mkb
Bovenstaande regelingen gelden ook voor her het midden- en kleinbedrijf. Maar de
Europese Commissie heeft nog een aantal specifieke regelingen voor het mkb.
Doel daarvan is deelname aan de Europese subsidieprogramma's voor onderzoek en
technologische ontwikkeling te vergroten.
Wie kan een aanvraag indienen?
Ieder mkb-bedrijf, uitgezonderd onderzoekscentra/-instituten, contract-onderzoeksorganisaties
en consultants. Ondernemingen moeten wel geregistreerd en werkzaam zijn
in een EU-Lidstaat of Geassocieerde Staat.
Wat wordt bedoeld met een mkb-bedrijf?
- minder dan 250 werknemers;
- omzet maximaal 40 miljoen euro;
- of balanstotaal maximaal 27 miljoen euro;
- voor minder dan 25 procent in handen van een niet-mkb-bedrijf.
Welke regelingen zijn er?
- Indieningspremie (Exploratory Award);
- R&D voor het MKB (CRAFT);
- Innovation-projecten
67
O V E R Z I C H T W E T T E L I J K E R E G E L I N G E N E N S U B S I D I E S

68
Adressenoverzicht (bron: www.beursplein3.nl)
Belangrijke adressen
HOOFDSTUK 6
• Het Ministerie van Economische Zaken (www.minez.nl)
Beheerders van de Economie, organiseren allerhande hulp voor ondernemers
Afdeling voorlichting, Postbus 20101, 2500 EC Den Haag,
Telefoon: 070-379 8820.
• Senter Den Haag (www.senter.nl)
Uitvoer orgaan van de overheid voor de meeste subsidieregelingen
Grote Marktstraat 43, Postbus 30732, 2500 GS Den Haag.
Telefoon: 070-3610310.
• Bureau voor de Industriële Eigendom (www.bie.nl)
Geeft advies over intellectueel eigendom en verleent octrooien
Patentlaan 2, Rijswijk. Postbus 5820, 2280 HV Rijswijk.
Telefoon: 070-3986655.
• Novem (www.novem.nl)
Uitvoerorganisatie voor subsidieregelingen op het gebied van duurzame ontwikkeling, energie
en milieu
Swentiboldstraat 21, Postbus 17, 6130 AA Sittard en Catharijnesingel 59, 3503 RE Utrecht.
Telefoon: resp. 046-4202202 en 030-2393493
• Biopartner (www.biopartner.nl)
Uitvoerorganisatie van het “Life Sciences” programma van de overheid. Beheren subsidies voor
biotech-starters.
Postbus 403, 6710 BK Ede.
Telefoon: 0318-478454 en/of 0800-2467278.
• Dreamstart (www.dreamstart.nl)
Overheidsplatform voor het stimuleren van “technostarters”
p/a Thomassenstraat 15,3572 KG Utrecht.
Telefoon: 06-29597938.
• Twinning (www.twinning.nl)
Landelijk netwerk van “incubators” voor ICT-starters
Kruislaan 400, 1098 SM Amsterdam.
Telefoon: 020-8884000.
• IRC Nederland (www.irc-nl.org)
Europese organisatie stimuleert kennisoverdracht gericht op innovaties door heel Europa
Grote Marktstraat 43, Postbus 30732. 2500 GS Den Haag.
Telefoon: 070-3610280.
• Syntens (www.syntens.nl)
Geeft voorlichting aan ondernemers,
Laan van Ypenburg 90. 2289 DV Rijswijk.
Telefoon: 070-4145555.
• NOVU (www.novu.nl)
Nederlandse orde van uitvinders, branche organisatie voor product innovators
Postbus 5005,1380 GA Weesp.
Telefoon: 0294-232862.
• De Belastingdienst (www.belastingdienst.nl)
Verstrekken veel essentiële informatie voor ondernemers. Altijd raadplegen!
Voor het kantoor in uw eigen regio, zie uw telefoonboek.
• Ned. Vereniging van Participatiemaatschappijen (www.nvp.nl)
Branchevereniging voor professionele kapitaalverschaffers
Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.
elefoon: 070 - 349 0411.
• NeBIB BV (www.nebib.nl)
Business Angels Netwerk, brengt ondernemers en investeerders met elkaar in contact
Postbus 154, 3620 DG Breukelen.
Telefoon: 0346–555 774.
• Stichting Part-Invest (www.partinvest.nl)
Vertegenwoordigt belangen van informal investors
Stadsring 143, 3817 BA Amersfoort. Telefoon:033-4227029.
Drs. H.A.A.M. van Eupen, secretaris. Telefoon: 0513–688 062.
• Nederlands Participatie Instituut (www.npi.nl)
Advies over werknemersparticipaties
Koninginnegracht 143, 2514 AM Den Haag.
Telefoon: 070 - 355 4413.
• Kamers van Koophandel(www.kvk.nl)
Bedrijvenregister en informatie over het stichten van een bedrijf
bij u in de buurt.
• DGA.nl (www.dga.nl)
Service club voor Directeuren Groot Aandeelhouders
Anna Paulownastraat 16, 1901 BV Castricum.
Telefoon: 0251-662000.
• Koninklijke Vereniging MKB-Nederland (www.mkb.nl)
Werkgeversorganisatie voor diverse branches in het MBK
Brassersplein 1, Postbus 5096, 2600 GB Delft
Telefoon: 015-2191212
• VNO-NCW (www.vno-ncw.nl)
Grote werkgeversorganisatie
Malietoren, Bezuidenhoutseweg 12, 2509 AA den Haag
Telefoon: 070-3490349.
• Federatie Nederlandse IT-Industrie (www.fenit.nl)
Werkgeversorganisatie voor IT industrie
Pompmolenlaan 10a, 3447 GK Woerden
Telefoon: 0348-493838.
69
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

70
HOOFDSTUK 1
• Management Centrum De Baak (www.debaak.nl)
Opleidingscentrum van het VNO-NCW
Kon. Astridboulevard 23, 2202 BJ Noordwijk.
Telefoon 071-3690100
• Arbeidsbureau (www.arbeidsbureau.nl)
Adviesorganisatie over arbeid en werkgelegenheid
Louis Braillelaan 42, 2719 EK Zoetermeer
Telefoon: 079-3601515.
• EIM (www.eim.nl)
Economisch onderzoeksbureau voor het MKB
Italielaan 33, 2701 AA Zoetermeer
Telefoon: 079-3413634.
• Centraal Bureau voor de Statistiek (www.cbs.nl/index.htm)
Statistieken over bevolking en economie
Postbus 4481, 6401 CZ Heerlen
Telefoon: 045-5707070
• De Notaris (www.notaris.nl)
Voor het vinden van een notaris bij u in de buurt
Infolijn: 0900-3469393.
• Nederlandse Vereniging van Makelaars (www.nvm.nl)
Voor het vinden van een makelaar bij u in de buurt
• Nederlandse Orde van Accountants en Administratieconsulenten (www.novaa.nl)
Voor het vinden van een accountant
Nieuwe Parklaan 25, 2597 LA Den Haag
Telefoon: 070-3383600.
• Samenwerkende Registeraccountants en Accountants Administratieconsulenten
(www.sra.nl)
Ook voor het vinden van een accountant
Marconibaan 41, 3439 MR Nieuwegein
Telefoon: 030-6566060.
Participatiemaatschappijen algemeen
Alle participatiemaatschappijen zijn lid van de Nederlandse Vereniging van
Participatiemaatschappijen (www.nvp.nl) voor het adres: zie belangrijke adressen.
Gespecialiseerde participatiemaatschappijen
ICT
Nesbic CTE Fund, Postbus 8530, 3503 RM Utrecht. www.nesbic.com
Telefoon: 030-248 1048.
Gilde IT Fund, Postbus 85067, 3508 AB Utrecht. www.gilde.nl
Telefoon: 030-219 2525.
Prime Technology Ventures, Entrada 102, 1096 EA Amsterdam. www.ptventures.com
Telefoon: 020-330 0650.
NPM Capital, Postbus 7224, 1007 JE Amsterdam. www.npm.nl
Telefoon: 020-570 5555.
Twinning, Kruislaan 400, 1098 SM Amsterdam. www.twinning.nl
Telefoon: 020-888 4000.
NewConomy, Paasheuvelweg 50, www.newconomy.nl
1105 BJ Amsterdam Zuid-Oost.
Telefoon: 020-495 2000.
Holland Venture, Haaksbergweg 55, www.hventure.com
1101 BR Amsterdam.
Telefoon: 020-697 6841.
Atlas Venture, Leeuwenveldseweg 16, www.atlasventure.com
1382 LX Weesp.
Telefoon: 0294-280 630.
Manaus Business Partners Postbus 75906, 1070 AX Amsterdam. www.nvp.nl/manaus.html
(telecom), Telefoon: 020-664 3111.
Paribas Deelnemingen, Haaksbergweg 19, www.nvp.nl/paribas.html
1101 BP Amsterdam-Zuidoost.
Telefoon: 020-567 5300.
Residentie Investments, Postbus 1345, 7301 BN Apeldoorn. www.residentie-investments.nl
Telefoon: 055-526 0800.
Life Sciences
Atlas Venture, Leeuwenveldseweg 16, www.atlasventure.com
1382 LX Weesp.
Telefoon: 0294-280 630.
Life Science Partners, Johannes Vermeerplein 9, www.lsp.nl
1071 DV Amsterdam.
Telefoon: 020-664 5500.
Paribas Deelnemingen, Haaksbergweg 19, www.nvp.nl/paribas.html
1101 BP Amsterdam-Zuidoost.
Telefoon: 020-567 5300.
71
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

72
HOOFDSTUK 1
Residentie Investments, Postbus 1345, www.residentie-investments.nl
7301 BN Apeldoorn.
Telefoon: 055-526 0800.
Prime Technology Ventures Entrada 102, 1096 EA Amsterdam. www.ptventures.com
(medische technologie), Telefoon: 020-330 0650.
Voeding
Agritech 2007 B.V., Postbus 103, 3950 AC Maarn. www.agritech2007.nl
Telefoon: 0343-432 266.
Manaus Business Partners, Postbus 75906, www.nvp.nl/manaus.html
1070 AX Amsterdam.
Telefoon: 020-664 3111.
Parnib Holding, Postbus75304, www.dnib.com/parnib
1070 AH Amsterdam.
Telefoon: 020-540 7575.
B.V. Venture Capital Investors, Herengracht 468, www.nvp.nl/map4/frtot4.htm
1017 CA Amsterdam.
Telefoon: 020-626 1696.
Paribas Deelnemingen, Haaksbergweg 19, www.nvp.nl/paribas.html
1101 BP Amsterdam-Zuidoost.
Telefoon: 020-567 5300.
Milieu
Agritech 2007 B.V., Postbus 103, 3950 AC Maarn. www.agritech2007.nl
Telefoon: 0343-432 266.
Wadinko C.V., Postbus 445, 8000 AK Zwolle. www.wadinko.nl
Telefoon: 038-429 4206.
Energie
Shell PMO b.v., Postbus 1222, 3000 BE Rotterdam. www.srtca.shell.nl/sbu/4.html
Telefoon: 010-469 6104.
Oranje-Nassau Postbus 22885, 1100 DJ Amsterdam. www.oranje-nassau.com
Participaties B.V., Telefoon : 020-567 7161.
Regionale ontwikkelingsmaatschappijen
NV Brabantse Ontwikkelings- Postbus 3240, 5003 DE Tilburg. www.bom.nl
maatschappij - BOM (Brabant), Telefoon: 013-463 4400.
NV Industriebank LIOF Postbus 1310, 6201 BH Maastricht. www.liof.nl
(Limburg), Telefoon: 043-328 0280.
NV Gelderse Ontwikkelings- Postbus 5, 6802 EE Arnhem. www.nvgom.nl
maatschappij - GOM Telefoon: 026-384 4222.
(Gelderland),
Ontwikkelings- en Hengelosestraat 585, www.oomnv.nl
Investeringsmaatschappij 7521 AG Enschede,
voor Overijssel NV - OOM Telefoon 053-484 9649
(Overijssel),
NV NOM Ontwikkelings- Postbus 424, 9700 AK Groningen. www.nom.nl
en Investeringsmaatschappij Telefoon: 050-521 4444.
(Noorden),
N.V. Rewin West-Brabant Postbus 3182, 4800 DD Breda www.rewin.nl
Telefoon: 076-5646780
N.V. Rede Postbus 2009, 5600 CA Eindhoven www.rede.nl
Telefoon 040-2 444 010
Technostarters Fondsen
Technostartersfonds Zuidoost Eutechpark MMP 0.04, Horsten 1, http://plaza.iaehv.nl/technostars
Nederland BV (TechnoStars), 5612 AX Eindhoven.
Telefoon: 040-293 9955.
Technostartersfonds Govert Flinckstraat 1, 8021 ET Zwolle. www.tnn.nl
NoordoostNederland (TNN), Telefoon: 038-454 88 99.
Technologie- en Industriefonds Kruislaan 419 1098 VA Amsterdam. www.asp.nl/menu.html
voor Amsterdam en
Noord Holland (TIFAN),
Telefoon: 020-8884502
Overige ontwikkelingsfondsen
Zernike Fund, Zernike Park 8-A, 9747 AN Groningen. www.zernikegroup.com
Telefoon: 050-577 7850.
Ontwikkelingsbedrijf Postbus 6575, 3002 AN Rotterdam. www.obr.rotterdam.nl
Rotterdam (OBR), Telefoon: 010-489 6944.
Twinning, Kruislaan 400, 1098 SM Amsterdam. www.twinning.nl
(in Amsterdam, Delft/Rotterdam,
Twente en Eindhoven)
Telefoon: 020-888 4000.
Provincie Flevoland, Postbus 55, 8200 AB Lelystad.
Telefoon: 0320-265 265.
www.flevoland.nl
PPM Stimulans Van der Does de Willeboissingel 1, www.npi.nl
(werknemersparticipaties) 5211 CA Den Bosch.
Telefoon: 073-614 4249.
Rewin West-Brabant, Postbus 3182, 4800 DD Breda.
Telefoon: 076-564 6780.
www.rewin.nl
Stichting Silicon Polder Fund, Postbus 231, 3880 AE Putten,
Telefoon: 0341-375630.
www.siliconpolderfund.nl
Biopartner3, Postbus 19127, 3501 DC Utrecht,
Telefoon: 030-2982285.
www.biopartner.nl
Mama Cash Garantiefonds, Postbus 15686, 1001 ND Amsterdam. www.web2day.nl/starton
(vrouwenbedrijven) Telefoon: 020-689 3634. line/12/mama.cash/
73
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

74
HOOFDSTUK 1
Duurzame ontwikkeling
Doen! Participaties, Postbus 75621, 1070 AP Amsterdam.
Telefoon: 020-5737343
www.doen.nl/participaties/
Social Venture Network, Postbus 178, 3940 AD Doorn.
Telefoon: 0343-420 470.
www.extent.nl
Pymwimic, Postbus 178, 3940 AD Doorn.
Telefoon: 0343-420 470.
www.extent.nl
Triodos Bank, Postbus 55, 3700 AB Zeist.
Telefoon: 030-693 6500.
www.triodos.nl
Novem Catarijnesingel 59, 3503 RE Utrecht. www.novem.nl
(subsidies op duurzame
ontwikkeling)
Telefoon: 030-2393493
Participatiemaatschappijen ICT verdeeld naar levensfase
Zaaifase: zie Incubators
Starters
Stichting Silicon Polder Fund, Postbus 231, 3880 AE Putten, www.siliconpolderfund.nl
Telefoon: 0341-375630.
Twinning, Kruislaan 400, 1098 SM Amsterdam. www.twinning.nl
Telefoon: 020-888 4000.
DoubleSpace Europe Dodeweg 6, 3832 RC Leusden. www.doublespace-eu.com
(internet conceptfase), Telefoon: 033-432 6440.
Technostarters Fondsen
Technostartersfonds Zuidoost Eutechpark MMP 0.04, Horsten 1, http://plaza.iaehv.nl/technostars
Nederland BV (TechnoStars), 5612 AX Eindhoven.
Telefoon: 040-293 9955.
Technostartersfonds Govert Flinckstraat 1, 8021 ET Zwolle. www.tnn.nl
NoordoostNederland (TNN), Telefoon: 038-454 88 99.
Technologie- en Industriefonds Kruislaan 419 1098 VA Amsterdam. www.asp.nl/menu.html
voor Amsterdam en
Noord Holland (TIFAN),
Telefoon: 020-8884502
Early Stage
NewConomy (internet), Paasheuvelweg 50,
1105 BJ Amsterdam Zuid-Oost.
Telefoon: 020-495 2000.
www.newconomy.nl
Magic Ventures Gooimeer 6-10, 1411 DD Naarden. www.magicventures.nl
(echte particuliere participatiemaatschappij
met ervaren
IT ondernemers aan het roer),
Telefoon: 035-699 0380.
Nesbic CTE Fund, Postbus 8530, 3503 RM Utrecht. .
Telefoon: 030-248 1048
www.nesbic.nl/cte
Prime Technology Ventures Entrada 102, 1096 EA Amsterdam. www.ptventures.com
Telefoon: 020-330 0650.
Holland Venture, Haaksbergweg 55, www.hventure.nl
1101 BR Amsterdam.
Telefoon: 020-697 6841.
Residentie Investments, Postbus 1345, 7301 BN Apeldoorn. www.residentie-investments.nl
Telefoon: 055-526 0800.
Later Stage
Gilde IT Fund, Postbus 85067, 3508 AB Utrecht.
Telefoon: 030-219 2525.
www.gilde.nl
ABN-AMRO Participaties BV, Postbus 283, 1000 EA Amsterdam.
Telefoon: 020-628 1276.
www.aapart.nl
Atlas Venture, Leeuwenveldseweg 16,
1382 LX Weesp.
Telefoon: 0294-280 630.
www.atlasventure.com
NPM Capital, Postbus 7224, 1007 JE Amsterdam.
Telefoon: 020-570 5555.
www.npm.nl
Manaus Business Partners, Postbus 75906, 1070 AX Amsterdam.
Telefoon: 020-664 3111.
www.nvp.nl/manaus.html
Paribas Deelnemingen, Haaksbergweg 19,
1101 BP Amsterdam-Zuidoost.
Telefoon: 020-567 5300.
www.pbd.nl
Participatiemaatschappijen Bio-Tech en Life Sciences verdeeld naar levensfase
Bijgaand een aantal participatiemaatschappijen, gespecialiseerd in Biotechnologie, Life Sciences en
Farmacie. De maatschappijen zijn verdeeld naar voorkeur voor een bepaalde levensfase.
Incubators
zie incubators
Starters
Mibiton, Postbus 443, 2260 AK Leidschendam. www.xs4all.nl/~mibiton/
Telefoon: 070-320 3527.
Biopartner, Postbus 403, 6710 BK Ede.
Telefoon: 0318-478454
en/of 0800-2467278.
www.biopartner.nl
BioMedCity Groningen, Zernike Park 2, 9747 AN Groningen.
Telefoon: 050-574 5770.
www.biomedcity.nl
Technostarters Fondsen
Technostartersfonds Zuidoost Eutechpark MMP 0.04, Horsten 1, http://plaza.iaehv.nl/
Nederland BV (TechnoStars), 5612 AX Eindhoven.
Telefoon: 040-293 9955.
technostars
75
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

76
HOOFDSTUK 1
Technostartersfonds Govert Flinckstraat 1, 8021 ET Zwolle. www.tnn.nl
NoordoostNederland (TNN), Telefoon: 038-454 88 99.
Technologie- en Industriefonds Kruislaan 419 1098 VA Amsterdam. www.asp.nl/menu.html
voor Amsterdam en Telefoon: 020-8884502
Noord Holland (TIFAN),
Early Stage
Life Sciences Partners, Johannes Vermeerplein 9,
1071 DV Amsterdam.
Telefoon: 020-664 5500.
www.lsp.nl
Prime Technology Ventures Entrada 102, 1096 EA Amsterdam. www.ptventures.com
(medische technologie), Telefoon: 020-330 0650. www.residentie-
Residentie Investments, Postbus 1345, 7301 BN Apeldoorn.
Telefoon: 055-526 0800.
investments.nl
Later Stage
Atlas Venture, Leeuwenveldseweg 16,
1382 LX Weesp.
Telefoon: 0294-280 630.
www.atlasventure.com
Paribas Deelnemingen, Haaksbergweg 19,
1101 BP Amsterdam-Zuidoost
Telefoon: 020-567 5300.
www.pbd.nl
Meer informatie op het internet
http://www.hollandbiotechnology.nl/ portal en nieuwsbrief voor de lifesciences sector
Incubators
(incubators gelieerd aan bedrijven staan bij corporate venturing)
Incubators zijn te vergelijken met kraamkamers voor nieuw ondernemerschap. Incubators
bieden de (aspirant) ondernemer een combinatie van: seed capital, huisvesting, contacten
en managementondersteuning. Incubators richten zich per definitie op “High Tech”
ondernemingen in de prestart- en startfase. De meeste incubators hebben een
thematische invulling. Aardig artikel van Forbes over incubators
(http://www.forbes.com/tool/html/99/nov/1124/feat.htm). Partijen die ondersteuning en
fondsen organiseren maar niet zelf verstrekken, noemen we accelerators (zie accelerators).
Als grote bedrijven aan incubator services doen, heet dat corporate venturing (zie
corparate venturing). Lees ook het artikel:“The dot-com factories” van Fortune
(http://www.fortune.com/fortune/2000/09/18/bus.html)
Incubators met Seed Capital fondsen (voor adressen en hyperlinks zie
http://www.beursplein3.nl/startkapitaal/overzicht_incubators.htm)
• Idealab, www.idealab.com De eerste echte incubator in de Verenigde Staten.
Een voorbeeld voor de rest, ook al rommelt er regelmatig wat.
• Business Incubator, www.business-incubator.com echte incubator van Sun
Microsystems, Cisco Systems, Oracle en Exodus. Nu ook in Nederland.
Inbellen via website.
• Twinning, www.twinning.nl ICT incubator met vestigingen in Amsterdam,
Eindhoven, Delft/Rotterdam en Twente (EZ) Telefoon: 020-5222042 of 040-2386296
• DoubleSpace Europe, www.doublespace-eu.com Incubator voor internetconcepten.
Verstrekken 4 ton cash en 6 ton services tegen aandelen. Zitten in de
pre-start fase. (privaat, initiatief van maten van Verdonk, Otten, Dik & Wiegerinck).
Telefoon: 033-4326440
• Composite Valley Ypenburg (TCY), www.compositevalley.com Incubator voor
nieuwe materiaaltechnologie bij Den Haag. Mooie site. Of er ook zoveel aandacht
wordt besteed aan starters weten we niet (publiek/EZ)
• TOP-Twente, www.utwente.nl/lg/ondernemerschap/ Met ondersteuning van de
Universiteit Twente een kennisintensief bedrijf starten (publiek)
Telefoon: 053-4894699
• CICICT, www.raad.delft.nl/persberichten/1999/19990603_1.html Kenniscentrum
voor ICT te Delft. Ook een soort Twinning en erg vers. Hebben nog geen site
(publiek)
• SOIL, www.soil.nl van de Universiteit Leiden brengt starters, investeerders en wetenschappers
samen en helpt ICTers bij de start (publiek) Telefoon: 071-5277903
• CWI Inc, www.nebib.nl/nieuws/artikelen/000712-NRC.htm De incubator van het
centrum voor wiskunde en informatica heeft al een lange historie van ‘spin outs’
achter de rug (publiek)
• NewConomy, www.newconomy.nl Eigenlijk meer een fonds met extra managementondersteuning
voor E-commerce toepassingen, streeft (in tegenstelling tot de
meeste fondsen) naar verregaande synergie (fusie?) tussen de bedrijven waarin zij
investeert (venture capital) Telefoon: 020-4952000
• GorillaPark, www.gorillapark.com Profileert zichzelf als accellerator, maar heeft wel
degelijk incubatoraspecten. Initiatief van Jeroen Mol (venture capital).
Telefoon: 020-7507300
• Start ICT,http://liof-ict.web3.nl van Industriebank Liof (telefoon: 043-3280280) uit
Limburg, heeft voor 25 ICT-starters een bedrag van 100.000 gulden en ondersteuning
klaarliggen. Programma start op 3 januari 2000 (publiek)
77
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

78
HOOFDSTUK 1
• AntFactory, www.antfactory.com Internationale incubator met kantoor in
Amsterdam. Volgens eigen zeggen de beste en de grootste etc etc (privaat).
Telefoon: 020-3445700
• PixelPark, www.pixelpark.com/en/ Een Duitse incubator die Europese start-ups
helpt bij de roll-out in Amerika. Bovengemiddeld succesvol. (privaat)
Telefoon: 030-50581817/50581563
• Amsterdam Science Park, www.asp.nl Telefoon: 020-8884500. Groot bedrijfscomplex
aan de UVA, kapitaalmogelijkheden via Tifan (publiek). Telefoon: 020-8884008
• Innode NV, www.innode.com incubator voor life sciences en IT in België (privaat).
Telefoon: +32-2-642-2960.
• The Start-up Factory, www.thestartupfactory.nl Incubator in Almere, uitvinders van
het concept “business in a box”, waarbij de (aspirant)ondernemer de onderneming,
gefinancierd en wel krijgt aangereikt (privaat). Telefoon: 036-5483944
Incubators zonder eigen fondsen (eigenlijk meer verzamelgebouwen voor starters)
• Hobbit, www.hobbit.nl Verzamelgebouw voor ICT-starters in Den Haag. Erg eenvoudig
en zeer succesvol (privaat met gemeente) Telefoon: 070-3657893
• BioMed City, www.biomedcity.nl Telefoon: 050-574 5770 en Zernike Science Park,
www.zsp.nl Telefoon: 050-574 5745. State of the art incubatorfaciliteiten voor de Life
Science sector in Groningen (diverse bronnen publiek).
• IT Stad Groningen, www.it-stad.groningen.nl/frameset.html Pakket maatregelen
van de gemeente, die tezamen alle incubatorfaciliteiten vertegenwoordigen
(gemeente). Telefoon: 050-3678328
• BTC Twente, www.btc-twente.nl Een bedrijvencentrum met ondersteunende
diensten. Geld in de buurt (diverse bronnen publiek) Telefoon: 053-4836355
• 25kV,http://home.luna.nl/~13o13/25kv/ Silicon Valley aan de Maas, verzamelgebouw
voor talent in de multimedia. Telefoon: 010-4782266
• Radex, www.radex.nl in Delft huisvest een 30tal multimediabedrijven. Het hoort bij
de TUD. Artikel gevonden in de Delta: http://www.delta.tudelft.nl/delta/jaargangen/28/26/radex.html.
Telefoon: 015-2682500
• Uithof In Utrecht investeert stichting De Landtong 70 miljoen in een verzamelgebouw
voor Life Science starters. Nog geen site, maar wel een artikel:
http://ublad.warande.uu.nl/ubladen/31/03/032landtong.html
• iMMovator www.immovator.nl in Hilversum, een centrum voor innovatieve multimedia
starters op het MediaPark in Hilversum. Het centrum wordt ondersteund
door overheden en een aantal vooraanstaande bedrijven uit de regio.
Telefoon: 035-6292300
• In België, Wetenschapspark Limburg,http://www.gomlimburg.be/wet_park.htm
• Alnovum, www.alnovum.nl In het hartje van het nieuwe stadscentrum van Almere
wordt momenteel de laatste hand gelegd aan de bouw van het Alnovum. Een ‘state
of the art’ ICT- gebouw, waar ook het Institute of Information Engineering (IIE) en de
UVA onderdak zullen vinden. Telefoon: 036- 5399375
Businessplan Contests
• http://www.newventure.nl/
• http://www.livewire.nl
• http://www.fast50.nl/
Corporate Venturing
De nieuwste trend is Corporate Venturing. Grote bedrijven en adviesorganisaties
verstrekken incubator-faciliteiten aan startende bedrijven met veel potentie. De overheid
is ook hevig geïnteresseerd. Ze hebben twee dikke rapporten gepubliceerd, één over de
situatie in Europa, en één over de stand van zaken in Nederland. De bedoelingen zijn
meestal goed, alhoewel niet helemaal gespeend van eigenbelang. In hoeverre dat
eigenbelang in strijd is met het belang van de ondernemer mag deze zelf bepalen.
Wij zijn wel blij met de ontwikkelingen, maar: blijf opletten (er is “dom” geld en “slim” geld,
maar er is ook “gevaarlijk” geld)! Een gewaarschuwd ondernemer telt voor twee!
Separate fondsen en incubators (op afstand geplaatst van de aandeelhouders)
• Business-incubator, www.business-incubator.com/nl/index.html - Echte incubator
van Sun Microsystems, Cisco Systems, Oracle en Exodus. Nu ook in
Nederland. Inbellen via website.
• Silicon Polder Fonds, www.siliconpolderfund.nl - Seedfonds gefund met een gift
van de gebroeders Baan. Telefoon: 0341-375630.
Incubatorservices van adviesorganisaties.
• PricewaterhouseCoopers, www.pwcglobal.com/incubator verstrekt incubatorservices
over de hele wereld en ook in Nederland. Ze pakken de zaken zeer serieus
aan. Telefoon: 030-2191576
• McKinsey, www.mckinsey.nl/activiteiten/accelerator.html gaat binnenkort een
incubator starten in NewMetropolis te Amsterdam. Telefoon: 020- 5513068
• Accenture, (voorheen Andersen Consulting) www.accenture.nl heeft Business
Launch Centers. Telefoon: 020-493 8383
• KPMG, www.kpmgconsulting.nl doen ook iets, maar (nog) niet te vinden op hun
site. Telefoon: 020-6567890
• Bain & Company, www.bain.com - Grote Amerikaanse consultant met kantoor in
Amsterdam, heeft eigen bainlab: www.bain.com/bainweb/about/meet/related
_vent_sub_bainlab.asp. Telefoon 020- 7107900
79
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

80
HOOFDSTUK 1
• Verdonk, Otten, Dik & Wiegerinck, www.vodw.nl startten DoubleSpace Europe,
www.doublespace-eu.com telefoon: 033-4326440 een incubator voor internetconcepten
naar Amerikaans voorbeeld. Verstrekken 4 ton cash en 6 ton services tegen
aandelen. Zitten in de prestartfase.
Incubatorservices van grote bedrijven
• Shell Nederland SBU, www.srtca.shell.nl/sbu/ - Alles voor startende High Tech
bedrijven, behalve het feitelijke onderdak. Veel ervaring. Eigenlijk de oudste incubator
in Nederland. Telefoon: 010-4696104
• Lost Boys Interactive, www.incubator.nl - Onder het motto:“Wat we zelf kunnen,
kunnen we ook aan anderen leren”. Een echte incubator van een “marktpartij”.
Geopend op 8 juni 2000. Telefoon: 020-5356161
• Conxion, www.conxion.net/promo/incubator/incubator.asp - grote Amerikaanse
hosting service met vestiging in Schiphol-Rijk. Top Performance. Doen aan incubation:
www.conxion.com/promo/incubator/Incubator_2.asp. Telefoon: 020-7113200
• Apex Interactive, www.apex.nl - Specialist in communicatie en webaangelegenheden
verleent dienst tegen aandelen. Telefoon: 073-5482248
• LCI Technology Group, www.lcigroup.com - Een oud computerbedrijf investeert
en neemt over. Profileert zich als incubator; maar het is de vraag of dat zo is......
Telefoon: 073-645 5255.
• Magnus, www.magnus.nl/popup.asp?docid=84 - Een van de nieuwe beursfondsen
en E-business adviseur ‘participeert’ in zijn klanten via een Incubator. Lancering 6
juni 2000. Telefoon: 035 699 6060.
• VNU en KPN beginnen een incubator met $30 mln voor bedrijven op het raakvlakvlak
media/informatie. Activiteiten moeten in oktober 2000 beginnen.
• Vodafone, www.vodafone.com komt met een investeringsfonds van 100 miljoen
dollar (nu 250 miljoen gulden) voor jonge bedrijven in internet en draadloze communicatie.
Gemiddeld wordt er 2 tot 10 miljoen uitgetrokken per bedrijf. Vodafone
Ventures, de naam van het initiatief, moet Vodafone aan de top brengen van
mobiele netdiensten. In Nederland Libertel-Vodafoon, Telefoon: 031-433 5555
Business Accellerators
Business Accelerators zijn organisaties of initiatieven, die de (startende) ondernemer
bijstaan in zijn commerciële, financiële, organisatorische, technische en administratieve
zaken. Het zijn soms investeerders met toegevoegde waarde en soms echte adviesinstellingen.
Ze zijn wel duur en hebben meestal forse winstdoelstellingen ook al werken ze op
“no cure no pay” basis. Accellerators worden wel eens uitgemaakt voor “goudzoekers”
hetgeen zou wijzen op opportunistisch gedrag. Zelf zou ik niet alle accellerators over één
kam willen scheren. (Kijk ook bij Incubators).
Hier een aantal accellerators. (het beste via internet te bekijken)
• Gorillapark, http://www.gorillapark.com/ Een acellerator met incubator aspecten
van venture catalyst Jeroen Mol. Telefoon: 020-7507300
• Emergis Group, http://www.emergisgroup.com/ hebben ook kantoor in
Nederland, (rsuters@emergisgroup.com).
• Ipotentials, http://www.ipotentials.com/ zijn met hun activiteiten begonnen in
januari 2000 . Telefoon: 020-7504274
• Factory Zoo,http://www.factoryzoo.nl/ Helpt vooral E-Business bedrijven naar de
markt. Telefoon: 040-2390540
• Antfactory, http://www.antfactory.com/ Hele grote internationale E-business
accellerator met vestiging in Amsterdam. Telefoon: 020-5483944
• The Start-up Factory, http://www.thestartupfactory.nl/ Joost Rijlaarsdam van
Business in a box samen met de gemeente Almere Telefoon: 036-5489344
• Kickstart Ventures, http://www.kickstartventures.com/overview/index.html
Internationaal netwerk van consultants. infoNL@kickstartventures.com
• IPO Bootcamp, http://www.garage.com/bootcamp/ Militair trainingskamp voor
start-ups van garage.com. hoog tjakka!!!-gehalte, wel een interessante ontwikkeling,
Venture capitalists die (aspirant) ondernemers mogen hersenspoelen.
• Participation Solution, http://www.psps.nl/ Marc van Beusekom helpt bij de
realisatie van werknemersparticipaties. Telefoon: 070-3229800
• Holland Biotechnology,
http://www.hollandbiotechnology.nl/FIRM/Innotact/InnotactConsulting.html
Strategie en begeleiding voor life science starters. Telefoon: 0299-606730
• ICT Trust, http://www.ictrust.com/ Aldebert Wiersinga en Martin van den Oetelaar
investeren “Intellectual Capital” in IT ondernemingen. Telefoon: 030-6932260
• Doublespace, http://www.doublespace-eu.com/ , incubator voor internetconcepten.
Verstrekken 4 ton cash en 6 ton services tegen aandelen. Zitten in de pre-start
fase. (privaat, initiatief van maten van Verdonk, Otten, Dik & Wiegerinck).
Telefoon: 033-4326440
• Forward Partners, http://www.forwardpartners.com venture catalyst actief in de
IT branche. Focus op ondersteuning bij internationalisatie. Telefoon: 0318-544754
• Vectrix, http://www.vectrix.nl , adviseurs voor het verwerven van subsidies en seed
capital voor innovaties. Telefoon: 020-888 4030.
• Start-up Buddies, http://www.startupbuddies.com/ Het wordt steeds gekker, 3
guppen gaan in 1 jaar de hele wereld veroveren. Wereldwijde accallerator, die zich
profileert als incubator. Zitten in Wenen. Telefoon: +43-699-104 596 77. office@dogmasites.com
• Venturion, http://www.venturion.nl , begeleiders van onderhandse plaatsingen
met een groot netwerk van “toppers”. Telefoon: 010-2620203
81
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

82
HOOFDSTUK 1
Business Angels en Informal Investors
Business Angels en Informal Investors zijn termen die door elkaar gebruikt worden.
De term Informal Investors wordt wat vaker gebruikt voor de wat grotere en meer
afstandelijke particuliere investeerders die ook beleggingsneigingen vertonen. Business
Angels zijn de wat meer actieve investeerders, die zonder uitzondering een ondernemersachtergrond
hebben, bij voorkeur minderheidsparticipaties verlangen en de
ondernemer bijstaan met raad en daad.
Informals en Angels treden om voor de handliggende redenen niet zomaar in de openbaarheid.
Daarom is het moeilijk een goed passende investeerder te vinden. Hoe beter de
investeerder en de ondernemer bij elkaar passen, hoe groter de kans op succes voor de
onderneming.
Informal en Angels vindt u in uw eigen netwerk en via gespecialiseerde intermediairs.
Intermediairs gespecialiseerd in Informal Investors en Business Angels:
• NeBIB BV, www.nebib.nl - specialistische intermediairs voor het verwerven van
business angels (sinds 1995) Telefoon: 0346-555774
• EBAN, www.eban.org - Europese vereniging van Business Angels Netwerken
• RoBAN, www.roban.org - Het Rotterdamse Business Angels Netwerk, een initiatief
van een groot aantal Rotterdamse partijen om innovatief ondernemerschap te
stimuleren en ondernemers en investeerders te koppelen. Telefoon: 010- 2621929
• Informal Investment http://www.informalinvestment.nl/ initiatief van ABN-Amro
om informals en ondernemers te matchen. Relaunch van een project dat 1,5 jaar
geleden van start ging. Giga marketing budget. ABN-AMRO kantoor bij u in de
buurt.
Portals
Er zijn heel wat initiatieven om (startende) innovatieve ondernemers ten dienst te zijn.
Sommige zijn bescheiden van opzet, sommige pretenderen volledig te zijn. Het zijn er in
ieder geval veel en de strijd om de surfer is fel.
Hier een aantal portals en communities (sommigen zijn nog niet af ) die de ondernemer
ten dienste staan, voorzien van commentaar.
• Inc.com, www.inc.com - De moeder aller ondernemersportals uit Amerika.
Voortgekomen uit het magazine Inc.‘k zou wel willen dat ik ook zo’n portal had.
• Bizz-online, www.bizz.nl - De site van BiZZ. Veel artikelen van goede kwaliteit met
puntenlijstjes en handige tips. Redactioneel betrouwbaar, geen eigen agenda.
• MKB-online, www.mkb-online.nl - Meer gericht op het bestaande bedrijfsleven.
Omdat MBK-Nederland de belangen vertegenwoordigt van enkele werkgeversorganisaties
uit het MKB zijn de standpunten en verhalen niet vrij van onderliggende
agenda’s van de betrokkenen.
• Onderneemhet.nl, www.onderneemhet.nl - de ondernemersportal van Freeler.
• Tornado-insider, www.tornado-insider.com - Initiatief van Jeroen Mol (oprichter
Prolion) gericht op het “opschudden” van de IT- en VC-markt in Europa. Hoog
“valley-gehalte”. Getuigt van veel lef en dadendrang. Even bekijken!
• Beursplein 3, www.beursplein3.nl - Veel informatie over ondernemen en
financiering.
• Starters on-line, www.web2day.nl/startonline/ Initiatief van de Starterskrant.
Behoorlijk overzicht. Vooral veel links, voorzien van commentaar. Beetje statisch,
beetje simpel, goed voor starters. Redactioneel onafhankelijk.
• Innovatienet, www.innovatienet.nl - De nieuwe allesomvattende site van Syntens
(overheidsorganisatie), primair gericht op innovatie bij bestaande bedrijven (kernwoord
is ketenomkering). Technostarters worden en passant ook meegenomen.
Content wordt geleverd door sponsors.
• Tour de Finance, www.tourdefinance.nl - Ondernemersportal van Syntens als
vervolg op de Tour de Finance die in 1998 door het land trok. Redactioneel in ieder
geval onafhankelijk.
• Lexadin, www.lexadin.nl/eb.htm - Wat oudere starterssectie van de Legal Site van
Lexadin. Doel en herkomst van de makers is mij niet bekend. De content stamt uit
96 en 97. Een kijkje kan geen kwaad.
• Emerce, www.emerce.nl - (ex-Webwatch, uit de stal van Maurice de Hond).
Erg goed.
• Moneytree, www.pwcmoneytree.com - van PricewaterhouseCoopers, uitstekende
analyses van de kapitaalmarkt.
• BusinessBox, www.businessbox.nl/index.html - Zomaar een nieuw initiatief,
charmant en innovatief, leuk om te bezoeken.
• ZIBB.nl, www.zibb.nl - Ewalt Smits (maker BiZZ) bouwt voor Elsevier aan een
ondernemersportal, die prima in elkaar zit. Zeer informatief, echte content.
• eigenbedrijf.pagina,http://eigenbedrijf.pagina.nl - Een van die weergaloze
pagina’s van startpagina.nl. Ze hebben ook pagina’s over innovatie en financiering.
• Holland BioTechnology, www.hollandbiotechnology.nl - Een portal en een
nieuwsbrief voor ondernemers in de life sciences, met veel aandacht voor
overheidsbeleid en starters.
• BioPartner, www.biopartner.nl - uitvoerorganisatie van het lifesciences beleid
van EZ.
• Dreamstart, www.dreamstart.nl - Initiatief, gesteund door EZ biedt een netwerk
van kennis en kennissen waar starters op kennisintensieve, technologiegeoriënteerde
gebieden gestimuleerd en gefaciliteerd worden om een eigen gezonde
onderneming tot stand te brengen.
83
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

84
HOOFDSTUK 1
Ondernemersnetwerken
Ondernemersnetwerken zijn ontmoetingsplaatsen, waar ondernemers elkaar kunnen
ontmoeten. Sommige netwerken (de beste) zijn gericht op uitsluitend ondernemers
andere netwerken laten investeerders en adviseurs toe in hun gelederen.
Hier een aantal netwerken die de ondernemer ten dienste staan, voorzien van
commentaar.
Traditionele netwerken voor ondernemers
• Thinktank,http://people.a2000.nl/hvrossum/index.htm - Landelijk netwerk met
1500 leden en lokale vestigingen. Vooral veel intrapreneurs.
• Jong Management, www.jongmanagement.nl - Netwerk van VNO-NCW, niet
uitsluitend voor ondernemers, maar ook voor managers.
• NeBIB, www.nebib.nl - Vooral gericht op het bij elkaar brengen van ondernemers
en investeerders.
• NCD, www.ncd.nl - netwerk van directeuren en ondernemers. Tamelijk gevestigde
orde.
• Business Bikers Foundation, www.homepages.hetnet.nl/~bikerboss/index.html -
weer eens wat anders. In ieder geval minder gevestigde orde dan de vorige.
• Stichting Vrouwelijke Entrepreneurs, www.sve.nl - heeft tot doel het bevorderen
en zichtbaar maken van de kwaliteit van vrouwelijke entrepreneurs en organiseren
een speciale prijs; Entre Prix.
• Junior Kamers, www.jci.nl/jca/kamers.htm - Hun link “Wat doet de Junior Kamer?”
werkt nou net niet.
• Jong MKB, www.jongmkb.nl - Netwerk voor actieve jonge ondernemers die hun
ervaringen delen.
• Jonge Bedrijven Sociëteit, www.beursplein3.nl/links/bedrijvensocieteit.htm -
netwerk van netwerken te Utrecht.
• Area010, www.area010.nl (area nul tien!) - een prima initiatief van twee studenten
aan de Erasmus Universiteit om starters op weg te helpen.
Online netwerken
• Bloei, www.bloei.nl/index.php - nieuw netwerk voor ondernemers, coaches en
investeerders. Ondernemers kunnen hun plan laten checken en “posten” voor
investeerders.
• Nettime-nl, www.nettime.org/nettime-nl.w3archive/ - Avantgarde discussiegroep
voor de nieuwe media. Bestaat erg lang en wordt goed gelezen.
• First Tuesday Amsterdam,http://groups.yahoo.com/group/firsttuesdayamsterdam
- Voor de IT-industrie. Ondernemers, investeerders en adviseurs/makelaars
ontmoeten elkaar iedere eerste dinsdag van de maand.
• First Wednesday, www.come.to/1stwednesday - Als First Tuesday, maar dan op
woensdag.
• Ko-grrls, www.webgrrls.nl/vereniging/de_grrls/kogrrls.html - vrouwlijke ondernemers
op het net.
• OD-Groep, www.beursplein3.nl/discussie/ - Discussieplatform van Beursplein3
Overige netwerken
• Noord Noord-Hollands Ondernemersnetwerk, www.hetnon.nl - De belangrijkste
doelstellingen van het N.O.N. zijn het bevorderen van onderlinge handelscontacten,
kennisoverdracht van de ondernemers onderling en het informeren over actuele
ontwikkelingen.
• Small Business Center, www.sbc.nl (Groningen). Zeer zakelijke netwerkorganisatie
voor het MKB t.b.v. verbetering concurrentiepositie. Ook afdeling in Bremen,
Duitsland.
• Vrouwennetwerken, www.netview.nl/wframes/netwer/netwerk.htm - links naar
negen vrouwennetwerken.
Overige hulpdiensten
Er zijn heel wat initiatieven om de (startende) innovatieve ondernemer ten dienst te zijn.
Hier een aantal instanties die de startende ondernemer ten dienste staan.
• Buro Kleinschalig Werk, Wanneer een beginnende ondernemer dat wenst, staat
Buro Kleinschalig Werk (BKW) in Tilburg, hem (of haar) met raad en daad terzijde.
Het Buro geeft met name advies en ondersteuning tijdens de oriëntatie- en voorbereidingsfase.
Telefoon: 013-5429303
• BKW startersadvies: Starten vanuit een uitkeringssituatie, Wanneer u een
eigen bedrijf wilt beginnen of uw beroep als zelfstandige wilt uitoefenen, wordt u
geconfronteerd met allerlei regels en instanties. U zult allerlei vragen moeten
beantwoorden voordat u kunt beslissen of starten zinvol en/of mogelijk is. Maar
waar moet u beginnen? Telefoon: 026-4432717
• Het Starterscentrum aan de Hogeschool Alkmaar, In het studiejaar 1994-1995
ging aan de Hogeschool Alkmaar een startersproject van start. Doel van dit ‘pilotproject’
was om afgestudeerden èn personeelsleden van Hogeschool Alkmaar en
het Alkwaard College een laagdrempelige opstap te bieden naar het zelfstandig
ondernemerschap. Begin 1996 is een officieel begin gemaakt met een starterscentrum.
Het streven is om vijf starters hiervoor te interesseren. Op langere termijn
kunnen twintig starters in het centrum plaatsnemen. Telefoon: 072-518 3456
• Jong Ondernemerschap, zijn gevestigd, of van plan zijn zich te gaan vestigen, in
het Noorden van Nederland, met een kansrijk initiatief, in de sectoren industrie of
stuwende dienstverlening. Telefoon: 050-5290399
85
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

86
HOOFDSTUK 1
• LiveWIRE, LiveWIRE richt zich op het stimuleren van ondernemerschap onder
jongeren. Een goede voorbereiding bij de start van een bedrijf is erg belangrijk.
LiveWIRE biedt daarom jongeren van 18 tot 28 jaar gratis ondersteuning bij het
beginnen van een eigen bedrijf. Telefoon: 0800-0241828
• Mentorscope, Iedere ondernemer weet dat het ondernemerschap niet altijd over
rozen gaat. Sommige problemen zijn eenvoudig op te lossen, terwijl andere niet zo
gemakkelijk uit de weg worden geruimd. Op die momenten is het nuttig de zaken
eens te bespreken met een onafhankelijke buitenstaander. Mentorscope geeft
bedrijfsadvies voor en door vrouwelijke ondernemers. Telefoon: 023-5681764
• NION: Stichting Nieuw Ondernemen richt zich op “industriële” starters,
Stichting Nieuw Ondernemen (NION) adviseert en begeleidt startende ondernemers
in de industriële sector en de daaraan gerelateerde zakelijke dienstverlening.
Telefoon: 010-4052700
• Stichting SEON, SEON wil potentiële ondernemers binnen achtergestelde groepen
ondersteunen bij het starten en ontwikkelen van een eigen bedrijf. SEON biedt
potentiële ondernemers begeleiding en financiering binnen een speciaal daartoe
ontwikkeld traject. Telefoon: 030-6932279
• Vrouw & Werk, Sinds 1987 geeft Vrouw en Werk advies aan vrouwen, die een
zelfstandig bedrijf starten of een zelfstandig bedrijf hebben. Doel is om een ondernemingsplan
te maken, waarin het bedrijf vorm krijgt. Telefoon: 070-3653816
• Vrouw & Werk, Vrouwelijke starters, Steeds meer vrouwen beginnen een eigen
bedrijf. De startpositie van met name (her)intredende en werkzoekende vrouwen is
echter een andere dan die van starters met recente werkervaring. Naast de
“gewone” startersproblemen hebben zij te maken met onvoldoende kennis van de
markt, vooroordelen van buitenaf en ontbreekt het vrouwen soms aan
zelfvertrouwen. Telefoon: 033-4614737
• Werkgelegenheidsplatform, De Stichting Werkgelegenheidsplatform is een
onafhankelijk adviesbureau voor startende ondernemers/sters waarvan het bestuur
bestaat uit werknemers, werkgevers en (gemeentelijke) overheid.
Telefoon: 0299-436621
• N.V. Rede, www.rede.nl Startersondersteuning in Eindhoven. Telefoon: 040-2444010
On-Line magazines
Het Net kent vele On-line magazines, die dagelijks of wekelijks met nieuwe uitgaven
komen. Van de meeste magazines zijn (gratis) E-mail versies te krijgen. Zorg wel voor een
email pakket dat HTML aankan (zoals outlook expresse van microsoft) anders zijn ze
(bijna) niet te lezen.
Dagbladen Binnenland
• http://www.hfd.nl/ (Het Financieele Dagblad)
• http://www.telegraaf.nl/
• http://www.volkskrant.nl/
• http://www.nrc.nl/
• http://www.parool.nl/
Business Binnenland
• http://www.yournews.nl/ nieuws op maat
• http://www.bizz.nl/
• http://www.zibb.nl/
• http://www.ebi.nl/ned/index.html/
• http://www.fem.nl/
• http://www.nextmagazine.nl/
• http://www.mt.nl/
• http://www.intermediair.nl/
• http://www.quotemedia.nl/
• http://www.carp.nl/
• http://www.nu.nl/
• http://www.rabobank.nl/nieuws/overzicht.asp
Ondernemen en investeren
• http://www.inc.com/ Het oudste magazine over ondernemersschap in de VS
• http://www.fastcompany.com/ Goed inzicht in de nieuwe economie
• http://www.nebib.nl/ Het Nederlandse Business Angels Netwerk
• http://beursplein3.nl/ De onderhandse kapitaalmarkt in Nederland
• http://www.partinvest.nl/ het belang van de informal investor
• http://www.dga.nl/ internet nieuwsdienst voor directeur grootaandeelhouders
• http://www.afterthehype.com/ leuk Nederlands ezine TEGEN de new economy
hype
Technologie (software en Internet)
• http://www.wired.com/ avantgarde businessmagazine voor IT en Internet
• http://www.hotwired.com/ ook een site van Wired
• http://www.thestandard.net/ The Newsmagazine of the Internet Economy
• http://www.redherring.com/ The Red Herring, Internet en Economie
• http://www.news.com/ Internet en software nieuws
• http://www.zdnet.com/ een van de oudste, biedt de meeste kwaliteit
87
A D R E S S E N O V E R Z I C H T

88
HOOFDSTUK 7
• http://www.netsurf.com/ voor echte surfers (op het net dan)
• http://www.webwatch.nl/ nieuwsbrief van Icom inzake internet
• http://www.tornado-insider.com/ prima initiatief van “Jerôme” Mol
• http://www.emerce.nl/ kwalitatief hoogwaardig magazine over de ontwikkelingen
in de nieuwe economie
• http://www.planet.nl/multimedia en http://www.planet.nl/business/ecommerce/
vlotte en originele Ezines van Planet.
• http://www.siliconalleydaily.com/ nieuws over jonge IT bedrijven
• http://www.qis.nl/html/nieuws/nieuws.html Nederlands Ezine over webvertising
Media
• http://www.dutchmedia.nl/ goed E-zine over Nederlandse media
• http://comcom.kub.nl/e-view/ E-zine over nieuwe media
• http://www.internetontketent.com/ E-zine over internet en de grafische sector
IPO’s (nieuwe beursintroducties)
• http://www.ipo.com/ alle nieuwe beursnoteringen in de USA
• http://www.ipomonitor.com/
• http://www.ipomaven.com/
• http://www.gaskinsco.com/
• http://quicken.elogic.com/ipo/
Dagbladen Buitenland
• http://www.nytimes.com/ The New York Times
• http://www.sfgate.com/business/ The San Francisco Chronicle Business & Finance
Business Buitenland
• http://www.broadcast.com/
• http://www.forbes.com/
• http://www.businessweek.com/
• http://usatoday.com
• http://www.businesswire.com/
• http://news.bbc.co.uk/default.htm
• http://www.economist.com/
Reasearch rapporten
• http://www.mckinseyquarterly.com/home.htm
• http://209.67.194.61/index.asp (PriceWaterhouseCoopers “Money Tree”)
Persberichten en nieuwsdiensten
• http://www.anp.nl/ (nieuwsdienst)
• http://www.omroep.nl/cgi-bin/tt/nos/html/t/o/m/n/h762/101?0 (NOS teletext)
• http://www.nieuwsbank.nl/ (persberichten)
• http://www.reuters.com/ (nieuwsdienst)
• http://www.bloomberg.com/welcome.html (financieel nieuws)
• http://www.cnn.com/ (nieuwsdienst)
Een recente versie van de adressenoverzichten kunt u inzien op www.beursplein3.nl
Index
A
aandeelhouder · 36; 49; 50
aandeelhoudersovereenkomst · 47; 48; 49
aandeelhoudersvergadering · 50
aandelen · 47; 48; 50; 54; 56; 58; 59
aandelen verdeling · 48
aandelenkapitaal · 49
aandelenregister · 50
aanloopkosten · 33
aanmerkelijk belang · 65
aanvangswaardering · 56
achtergestelde lening · 49
activa · 36; 54
adviseur · 46; 57
AEX · 13
afboeken · 57
aflossing · 50
afscheid · Zie exit
afschrijving · 33; 35
agenda · 25; 44
agio · 50
ambitie · 58
anonimiteit · 12
anti-verwateringsclausule · 49
arbeidsovereenkomst · 47; 50
avontuur · 44
B
babybeurs · Zie NMAX
balans · 35
bank · 16; 32
bankkrediet · 32
begroting · 33
Belangrijke adressen · 68
beleggen · 13
beleggingsinstelling · 47
beleggingsmaatschappij · 13
beloning · 47
Beuk van de Vecht · 19; 23; 27; 37
beursgang · 13; 47; 58
beurskoers · 47
bijzondere fondsen · 11
Biopartner · 16
blokkeringsregeling · 49
bruidschat · 56
bruto marge · 33; 35
burnrate · 20
Business Accellerators · 80
business angel · 10; 23; 43; 57
business model · 29; 36; 46
businessplan · 29; 31; 46
C
cashen · 46
cashflow · 54; 55
cashflow-analyse · 34
checklist · 45
claims · 47
clausule · 49
come along clausule · 49
commercie · 56
concurrent · 30; 55
concurrentieel voordeel · 30
consolidatie · 59
contract · 46; 55
converteerbaar · 50
Corporate Venturing · 79
crisis · 47
D
deal · 46
debiteur · 32
debiteuren · 36
directie · 47; 48; 49; 50
discounted cashflow · 55
distributie · 31
doelstelling · 58
doorstart · 49
Dreamstart · 16
due dilligence · is boekenonderzoek bij overname
Duurzame ontwikkeling · 74
89
I N D E X

90
E
eerste financieringsronde · 55
EG-Liaison · 66
eigen vermogen · 9; 36
elevator pitch · 26
exit · 46; 48
F
factoring · 16
failliet · 9; 49
familiebedrijf · 58
fee · 25
financier · 9
financiering · 56
financieringsronde · 32; 59
fiscaliteit · 12
fraude · 48; 49
G
garantie · 25; 48
garantievermogen · 36
geldbron · 59
geldleningsovereenkomst · 47; 49
gemeente · 16
goodwill · 55
groeipotentie · 54
H
Hulpdiensten · 85
huur · 33
huwelijk · 44
I
ICT> · 71
imago · 30
inbreng · 48; 55
Incubators · 76
Informal Investing · 51
informal investor · 10; 12; 15; 21; 43; 51
inkoop · 33
inkoopkosten · 33
innovatieve ondernemer · 31
inspiratie · 55
intellectueel eigendom · Zie octrooi
intentieverklaring · 46; 48
intrinsieke waarde · 54
investeerder · 9; 10; 25; 29; 35; 36; 43; 46; 47; 56; 58
investering · 47; 51
K
kapitaal · 46; 54; 57
kapitaalgoederen · 32; 33; 36
kapitaalkosten · 33
kapitaalmarkt · 14; 43; 57
kapitaalverschaffer · 14; 21; 58; 59
kasstromen · Zie cashflow
kennismaking · 21
key-man polis · 50
klant · 30
kostprijs · 31
krediet · 16; 32
L
lease · 16; 36
lening · 34
leningen van aandeelhouders · 36
lijst van vieze woorden · 27
liquiditeit · 32
logistiek · 33
M
management · 12; 56
managementovereenkomst · 47; 50
marge · 30; 33
marketing · 33
marketingplan · 14
markt · 30
marktanalyse · 21; 30; 36
marktonderzoek · 12
marktontwikkeling · 56
marktpositie · 59
HOOFDSTUK 7
marktprijs · 31
marktsentiment · 54
marktwaarde · 47; 54
meerderheid · 55
meerderheidsaandeelhouder · 49
middelen · 32
milestone · 58; 59
N
Nasdaq · 54
Nederlandse Vereniging van
Participatiemaatschappijen · 11
netto winst · 35
netwerk · 46; 56; 57
nieuwe economie · 57
NMAX · 13
no cure no pay · 57
notaris · 47
Novem · 16
O
omgangsregels · 43; 48
onderhandeling · 46; 56
ondernemen · 56
ondernemer · 24; 43; 46; 47; 57
ondernemerschap · 19; 20
Ondernemersnetwerken · 84
onderneming · 30; 46; 50; 56; 58
ondernemingsplan · 23
onderpand · 23; 32; 49
On-Line magazines · 87
onroerend goed · 36
ontslag · 49
optie · 48
overbruggingskrediet · 32
overhead · 33
P
participatie · 32; 34; 51; 59
Participatiemaatschapijen Bio-Tech en Life
Sciences · 75
participatiemaatschappij · 11; 15; 43; 57
participatieovereenkomst · 46; 48
partner · 43; 59
partnership · 44
passiva · 36
patent · 55
personeel · 33
personeelsoptie · Zie werknemersparticipatie
persoonlijke toetsing · 29
plan van aanpak · 32
Portals · 82
potentie · 57
presentatie · 26
principeovereenkomst · Zie intentieverklaring
privacy · 12
private equity · Zie Beleggingsmaatschappij
product · 30
productontwikkeling · 33
professional · 56
prognose · 33
proof of concept · 54
propositie · 32; 46
R
raad van commissarissen · 48
realiseerbaar · 31
reciproque aanbiedingsclausule · 49
regionale ontwikkelingsmaatschappij · 12
Regionale ontwikkelingsmaatschappijen · 72
relatie · 44
rendement · 30
rendementsprognose · 12; 21; 36
rente · 55
respect · 45
risico · 55
risicodragend vermogen · 15; 32. Zie eigen vermogen
risicopremie · 57
risicoprofiel · 51
roll out · 59
ruzie · 50
91
I N D E X

92
S
salaris · 25; 55
scenario · 33
schaalbaar · 31
schuldeiser · 49
scoren · 45
Senter · 16
sentiment · 54
shortlist · 46
sociale dienst · 16
solvabiliteit · 9; 36
Speur & Ontwikkelingswerk · 66
start · 58
statuten · 47; 50
stemrecht · 48
strategie · 47
strategische alliantie · 27
subsidie · 15; 16; 32; 34
succes · 21; 23; 36; 44; 57
succes rate · 57
succesfactor · 44
Syntens · 16
T
take me along clausule · 49
techniek · 31
Technostarters Fondsen · 73; 74; 75
technostartersfonds · 12
tips · 36
toetsen · 31; 46
track record · 32; 57
transactie · 46; 54
transportkosten · 33
tweede financieringsronde · 56
Twinning · 12
U
uitgaven · 33
uren · 55
V
vaste vergoeding · 25
venture capitalist · 12; 13
verantwoording · 44
verkoop · 33
verkoopkosten · 33
verkoopprijs · 33
verlies · 35
vertouwen · 45
vertrouwen · 21; 43; 57; 58
vertrouwensbreuk · 59
voorraad · 32
voorschot · 34
voorwaarde · 46
vreemd vermogen · 9
vrienden en familie · 10; 43
vrijheid · 44
W
waardebepaling · 54
waardeontwikkeling · 59
waardering · 46; 54; 56; 59
WBSO · 66
wederzijds respect · 43
werknemersparticipatie · 16
winst · 54; 57
winst- en verliesrekening · 35
winstbestemming · 48
winstdeling · 49
winstpotentie · 54; 59
winstprognose · 35
Z
zaaifonds · 57
zaaikapitaal · 55
zeggenschap · 25; 48; 50
zekerheid · 57
HOOFDSTUK 7