Figuur 14. Impressie <strong>van</strong> de hogesnelheidslijn oppalen door een rietveenlandschap met moerasvogels.Alternatief voor een donkere tunnel!32 33
6<strong>Bergen</strong> <strong>van</strong> vloedBoezemlanden aan de noordrand <strong>van</strong> hetTjeukemeer (NAP -0,6 m) gaan iedere winter nogonder <strong>water</strong>. In het voorjaar worden ze echterweer leeggepompt.Met de grutto omlaag of met de roerdomp omhoog?Veenweiden of veenmoerassen? Die keuze plaatst menig natuurliefhebber vooreen dilemma. Hele generaties zijn opgegroeid met roepende grutto’s boven deHollandse weilanden. Deze vogel is het symbool geworden voor een inmiddelsverouderde mengvorm <strong>van</strong> natuurbeheer en landbouw, die men via beheerssubsidiesovereind probeert te houden. Dat we daarmee een vergankelijksysteem <strong>van</strong> wegzakkende en oxiderende veenweiden in stand houden, nemenwe op de koop toe. De waardering voor het open gruttolandschap is zelfs zogroot dat de hogesnelheidslijn er voor honderden miljoenen guldens onderde grond wordt gewerkt.Met diezelfde hoeveelheid geld zouden duizenden hectaren veenweiden kunnenworden omgezet in <strong>water</strong>rijke natuurgebieden, waar de bodemdaling stopt ofhet veen zelfs weer omhooggroeit. Net <strong>als</strong> nu in het Naardermeer zou de treinreizigerkunnen uitkijken over rietmoerassen, waarin soorten leven <strong>als</strong> roerdomp,lepelaar, zwarte stern, zilveren maan of otter. Net zo Nederlands en zelfszeldzamer dan de grutto, maar wel vertegenwoordigers <strong>van</strong> een authentiekecosysteem, dat een aanzienlijke bijdrage kan leveren aan het <strong>water</strong>beheer inWest-Nederland.Aan de zeezijde is Nederland uitgebouwd tot een schieronneembaar fort. Zeeweringen, verhoogde duinen,dijken met bestorte taluds en enorme dammen moetende door de wind opgejaagde vloed buiten houden zodateen ramp <strong>als</strong> in februari 1953 nooit meer voor kankomen. Traditioneel kiezen de Nederlanders voor deharde lijnen: een gesloten kust, met in de NieuweWaterweg een beweegbare afsluiting met de dimensies<strong>van</strong> de Eifeltoren.De Vlamingen, die bij Antwerpen met een soortgelijkprobleem zitten, lossen het heel anders op. Het <strong>water</strong>mag de Westerschelde binnenkomen en tot bepaaldehoogte stijgen, maar de echte stormvloeden wordenopge<strong>van</strong>gen in een hele serie gecontroleerde overstromingsgebiedenachter de dijken.De Vlamingen <strong>van</strong>gen het <strong>water</strong> soepel in het bekken<strong>van</strong> de Schelde en haar zijrivieren op, de Nederlanderskeren het keihard tegen een schijnbaar onwrikbaremuur.Gecontroleerde overstromingsgebieden in hetestuariumHoog<strong>water</strong> op een rivier kan dagen, soms zelfs wekenduren. Hoog<strong>water</strong> aan zee duurt altijd maar kort, omdathet altijd weer eb wordt en de <strong>water</strong>massa’s, zelfs bijaanhoudende storm, dan toch weer gaan dalen. Daaropis het principe <strong>van</strong> de gecontroleerde overstromingsgebiedengebaseerd. Dijken keren ook hier het <strong>water</strong>,maar bij een bepaalde kritieke hoogte <strong>van</strong> een stormvloedwordt het <strong>water</strong> over verlaagde delen <strong>van</strong> dedijken in speciaal daarvoor ingerichte polders gelaten.Dat instromen duurt maar enkele uren, want daarnawordt het weer eb. De gecontroleerde overstromingsgebiedenpakken net het hoogste deel <strong>van</strong> een stormvloedweg en beperken op die manier de gevaren voorhave en goed <strong>van</strong> de bevolking.Dat heeft nog meer voordelen: de overstromingsgebiedenkunnen worden ingericht <strong>als</strong> zout- of zoet<strong>water</strong>getijdengebied,door ook bij gewone vloedstanden eenbeperkte hoeveelheid <strong>water</strong> in te laten. Dergelijkespectaculaire natuurgebieden dicht bij grote bevolkingscentrakunnen de kwaliteit <strong>van</strong> leven voor veel mensenblijvend verbeteren.Het grootste gebied (580 ha), de polder <strong>van</strong> Kruibeke,Bazel en Rupelmonde (KBR) vlak bij Antwerpen,is nu aan de beurt om ingericht te worden. Door dezemaatregel wordt de hoogste <strong>water</strong>stand op de Scheldebij Antwerpen met 30 - 50 cm omlaaggebracht.Nieuw is dat de KBR-polder <strong>als</strong> natuurgebied meteen gedempt getij zal worden ingericht. Door ook bijnormale vloedstanden een beperkt <strong>water</strong>volume depolder in te laten, zullen de laagste delen veranderenin een zoet<strong>water</strong>getijdengebied, zo<strong>als</strong> de Biesboschvroeger was. Dergelijke zoet<strong>water</strong>getijdengebiedenzijn zeldzaam geworden langs de West-Europeseestuaria, en hier wordt een aanzienlijke oppervlaktehersteld.De hogere delen <strong>van</strong> de polder, die slechts zelden onder<strong>water</strong> komen te staan, worden begraasd door natuurlijklevende kuddes paarden en runderen. Zoet<strong>water</strong>getij,begrazing en lokaal voorkomende kwel <strong>van</strong> zoet bron<strong>water</strong>uit de ondergrond zullen <strong>van</strong> de polder een bijzonderaantrekkelijk natuur- en recreatiegebied maken.De instromende vloed valt <strong>van</strong> enkele meters hoogtevia <strong>water</strong>vallen in de polder, wat tot een spectaculairschouwspel leidt. Dit zal het plezier dat mensen aandit natuurgebied kunnen beleven alleen maar vergroten.35Antwerpen veiligIn Vlaanderen zijn al twaalf gecontroleerde overstromingsgebiedenlangs de Schelde en haar zijtakkenaangelegd. Plannen om een beweegbare zeewering temaken zo<strong>als</strong> in de Nieuwe Waterweg zijn <strong>van</strong> de baan.Daarvoor in de plaats worden nog enkele overstromingsgebiedeningericht.In de Biesbosch zijn binnenkort weer getijden- enrivierdynamiek gezamenlijk beleefbaar!
Change language