VEILIGHEID GEZONDHEID MILIEU - AZ Sint-Jan Brugge

Wat je moet weten overVEILIGHEIDGEZONDHEIDMILIEUin het ziekenhuis

WELKOMVan harte welkom in ons ziekenhuis!We hopen je een goede, veilige en gezonde werkplek te kunnenaanbieden.Dit is niet altijd even vanzelfsprekend: een ziekenhuis, hoemodern ook, is nooit vrij van risico’s.Daarom stelden we dit boekje samen voor je.Het geeft je eenoverzicht van de risico’s die je kan lopen en hoe je hier het bestmee omgaat.Ook maak je kennis met een aantal procedures enafspraken rond veiligheid en milieu, die voor iedereen gelden.Natuurlijk is dit maar een eerste stap in de goede richting.Op je werkplek zal je verder geïnformeerd en opgeleid worden.Met deze publicatie willen we vooral aantonen dat jouw welzijn -net als het welzijn van je collega’s en de patiënten - voor ons vanhet hoogste belang is.P. Vankersschaever F. VandevoordeUw ziekenhuisdirecteurDe voorzitter

BeleidsverklaringMet het oog op een kwalitatieve dienstverlening hecht het bestuur prioritairbelang aan het voeren van een actief preventiebeleid.Vertrekkend van de wettelijke bepalingen wensen we verder te gaan danhet voorkomen van ongevallen, beroepsziekten of materiële schade maargaat het ook om het lichamelijke en geestelijke welzijn van onze medewerkers.Om dit doel te bereiken zijn middelen en tijd nodig en moet iedereensamenwerken.• Hiervoor engageert het bestuur zich om op een dynamische manier enrekening houdend met de voorhanden zijnde mogelijkheden, maximaal testreven de nodige middelen en tijd ter beschikking te stellen om:- preventie integrerend deel te laten uitmaken van het globale beleid endit door te trekken naar alle niveaus;- het personeel te informeren en op te leiden over de risico’s op het werken zijn/haar werkpost;- een beleid uit te werken en te ondersteunen dat geweld, pesterijen enongewenst seksueel gedrag op het werk bestrijdt en preventief werkt;- de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (IDPBW)in staat te stellen hun taken op professionele wijze te vervullen;-iedereen te sensibiliseren voor verbetering van welzijn op het werk.• Iedereen die leiding geeft moet het beleid uitvoeren. Zij zijn bevoegd ommedewerkers alle maatregelen te doen naleven die nodig zijn voor het welzijnvan de werknemers. Opsporen van risico’s en gepaste maatregelennemen om risico’s uit te schakelen of te beheersen is hun continueopdracht.• Van alle medewerkers wordt verwacht dat zij werken volgens de instructies,de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en zorg dragen voorde eigen veiligheid en die van anderen. Iedereen heeft ook de plicht gevarente melden aan de directe chef, de IDPBW, de leden van het Comité PBW.Het Comité voor Preventie en Bescherming op het werk (CPBW) is het overlegorgaaninzake Welzijn, waarin werkgeversafgevaardigden en werknemersafgevaardigdenzetelen en in een opbouwende zin samenwerken.Zorg dragen voor veiligheid, preventie en welzijn op het werk is een belangrijkaandachtspunt bij de evaluatie van ieder personeelslid.Een verhoging van het welzijn op het werk leidt tot een betere kwalitatievedienstverlening aan patiënt, bewoner, cliënt en bezoeker.Deze beleidsverklaring geldt voor het OCMW, de verenigingen waarin hetOCMW participeert, het AZ Sint-Jan AV en Infohos.Brugge, december 2003.De voorzitterFrank Vandevoorde

Taakverdelingbinnen de instellingIn ons streven naar welzijn op het werk heeft ieder zijn taak:• De werkgever is de hoofdverantwoordelijke. Hij moet hetbeleid sturen en uitwerken en ervoor zorgen dat men weetwelke de risico’s zijn. Rekening houdend met de voorhandenzijnde mogelijkheden streeft hij maximaal om de nodige tijd enmiddelen hiervoor ter beschikking te stellen.• De dienstverantwoordelijke - en iedereen die leiding geeftaan anderen - moet het beleid uitvoeren. Hij of zij ziet toe op denaleving van de voorschriften en zorgt voor meer informatie enopleiding. Als er iets misgaat, neemt de dienstverantwoordelijkede juiste maatregelen. Hij staat in voor het onderzoek en poogtherhaling te voorkomen.• Jij als werknemer dient zorg te dragen voor de veiligheid engezondheid, zowel van jezelf als je collega’s. Je houdt je aan devoorschriften en gebruikt beschermingsmiddelen wanneerdeze voorzien zijn.

PreventieBeschermingEen aantal mensen is specifiek betrokken bij de preventie enbescherming op het werk:• Het Comité voor Preventie en Bescherming op het werk(CPBW)Hier overleggen werkgever en werknemer via verkozen vertegenwoordigers.Het CPBW krijgt informatie over alles op hetgebied van veiligheid en gezondheid. Het brengt vaak adviesuit en werkt mee aan de klachtenbehandeling en het onderzoeknaar arbeidsongevallen.• De Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op hetwerk (IDPBW) Afdeling Risicobeheersing.Interne specialisten geven informatie en advies aan iedereen.De dienst heeft ook heel wat wettelijke verplichtingen op hetgebied van de veiligheid.• De Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op hetwerk (IDPBW) Departement Gezondheidstoezicht.Deze dienst, vroeger de arbeidsgeneeskundige dienstgenaamd, staat in voor alle gezondheids- en medische aspecten.Je kan ook beroep op hen doen voor specifieke metingenof onderzoeken.

Veilig werkenVeilig werken is meer dan geen ongevallen tegenkomen.Om echt veilig te werken moet je op drie stappen letten.1 Gevaren en risico’s herkennenJe dient te weten welke gevaren en risico’s je in je werkomgevingkan tegenkomen. Dit informatieboekje is een eerste stap.Je dienstverantwoordelijke moet ervoor zorgen dat je met derisico’s van je werkplek vertrouwd raakt.2 Gevaren en risico’s evaluerenNiet alles is even gevaarlijk. Je dient te weten welke nadeligegevolgen iets kan hebben, zowel voor jezelf als voor anderen. Zokan je inschatten wat je moet doen.3 Gepast reagerenWanneer je net aan een ongeval ontsnaptbent, is het niet de bedoelingdat je gewoon verder werkt. Gepastreageren betekent dat je één of anderemaatregel neemt of laat nemen omdit risico onschadelijk te maken. Somsis dit iets eenvoudig en kan je het zelfoplossen, soms zal je beroep moetendoen op anderen. Maar één of anderereactie is altijd nodig! Meld het voorvalook steeds aan je dienstverantwoordelijke.

Prik- en spatongevallen1Waarom?Een prikongeval en spatongeval laten meestal slechts zeer kleineletsels na, die ogenschijnlijk niet hoeven verzorgd worden.Weet dan dat elke huidwonde en de ogen een open poort zijnvoor allerhande micro-organismen als bacteriën, virussen enandere ziektekiemen.Het voornaamste risico bij prikongevallen en spatongevallen ishet besmettingsrisico. Bloed en met bloed vermengde lichaamsvochtenkunnen belangrijke ziekteverwekkende kiemen bevattenals het hepatitis B- en C-virus en het HIV.Daarom• Noemen we een prikongeval en spatongeval elke gebeurteniswaarbij de mogelijkheid bestaat dat lichaamsvochten van eenandere persoon ongewild ons lichaam zouden binnendringen.• Voorziet je dienst aangepaste kledij en beschermbril.• Staan er naaldcontainers, dozen en vaten ter beschikking omgebruikte naalden veilig op te bergen.• Kunnen veilige naaldsystemen op risicodiensten overwogenworden (naalden, katheters, bloedafnamesystemen)zodat prikongevallen worden vermeden.• Zijn er specifieke procedures voor het werken bijen verzorgen van besmette patiënten.

Wat doe je ermee?• Je vermijdt elk contact met bloeden/of andere lichaamsvochten.Wanneer dit onmogelijk is, draagdan handschoenen, aangepastekledij, zo nodig ook een masker eneen bril.• Je steekt nooit een gebruiktenaald terug in haar beschermhuls.• Je laat nooit scherpe voorwerpenrondslingeren.• Je werpt nooit scherpe voorwerpenin een vuilbak of vuilniszak.• Je gooit scherpe voorwerpen wegin de hiertoe bestemde naaldcontainers.• Je vult een naaldcontainer nooitmeer dan driekwart.• Je sluit volle naaldcontainers onmiddellijk en verwijdert dezevia de dozen besmet afval.• Indien je toch in aanraking kwam met bloed of bloedhoudendelichaamsvochten volg dan de procedure handhygiëne.• Heb je toch een prikongeval, meld je dan binnen de 2 uren bijspoedgevallen en vertel hen precies wat er is voorgevallen; zijweten wat ze in dat geval verder moeten doen.• Om prikongevallen uit te sluiten kunnen op risicodiensten veiligenaaldsystemen overwogen worden. Deze systemen zorgenervoor dat de naalden tijdens of onmiddellijk na gebruik beveiligdworden, zodat prikongevallen worden vermeden.

Orde en netheid2Waarom?• Veel kleine ongevallen zoals stoten of vallen, zijn direct te wijtenaan voorwerpen die niet op hun plaats staan of liggen.• Veel prikongevallen zijn het gevolg van het feit dat de naaldniet meteen na gebruik in de naaldcontainer geplaatst wordt.Bij het opruimen prikt men zich aan deze naald, die is blijvenliggen.• Een gang vol bedden, toestellen en karren verhindert een vlotteevacuatie in geval van nood. Daarenboven hindert dit depatiënten en bezoekers en bemoeilijkt het het intern transport.• Het willekeurig plaatsen van zaken in de gang kan de toegangtot brandblusapparaten of haspels belemmeren of het automatischsluiten van een branddeur blokkeren.Ook uitgangen, nooduitgangen en trappen kunnen moeilijkbereikbaar worden. Weet dan dat in geval van brand elkeseconde telt.

Daarom• Moet alles op de dienst zijn plaats hebben.• Is orde een aandachtspunt voor iedereen op de dienst.• Moeten zaken die in de gang gezet worden allemaal aan dezelfdekant van de gang staan, zo blijft er ruimte vrij voor iedereen,ook in noodgevallen.• Moeten brandblusapparaten en haspels ten allen tijde vlotbereikbaar zijn.• Moeten branddeuren vlot kunnen sluiten in geval van nood.• Moeten nooduitgangen vrijblijven, ze zijn aangegeven metgroen-witte pictogrammen.Wat doe je ermee?• Hou je werkplek ordelijk en net, dit is erg belangrijk als je veiligwilt werken.• Leg of zet grote en kleine dingen steeds op hun plaats.• Steek naalden in de naaldcontainer, onmiddellijk na gebruik.• Je respecteert de regels van het intern rampenplan: hou degang en evacuatiewegen zoveel mogelijk vrij.• Als je toch iets in de gang moet zetten, plaats dit dan aan éénkant, zodat er een doorgang vrij blijft.• Je houdt de brandblusmiddelen en branddeuren vrij, zij kunnenlevens redden.• Je houdt de uitgang, nooduitgang en trappen vrij van obstakels:bij evacuatie telt elke seconde.

Stralingsrisico’s3Waarom?In een ziekenhuis geven sommige activiteiten aanleiding tot deaanwezigheid van straling, telkens met een specifiek risico.Straling kan je niet zintuiglijk waarnemen (niet horen, ruiken, smaken,voelen of zien).Ioniserende straling (radioactiviteit) tref je onder meer aan bijradiologie, radiotherapie, nucleaire geneeskunde en in de laboratoria.Niet-ioniserende straling doet zich onder meer voor bij nucleairemagnetische resonantie, bij laserstraling (bv. in de chirurgie) ofbij ultravioletstraling (bv. bij lassen).Daarom• Worden zones met stralingsrisico met de nodige signalisatieaangegeven:o toegangsdeuren tot zones met ioniserende straling wordenaangegeven met volgend pictogram:o toegangsdeuren van lokalen met bepaalde laserstralers wordenaangegeven met volgend pictogram:• Worden de nodige persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelenvoorzien.• Wordt specifieke opleiding georganiseerd.• Ontvangen alle medewerkers die in een zone met ioniserendestraling werken een individuele dosismeter die de opgelopenstralingsdosis registreert. Een wettelijk bepaalde dosislimietmag hierbij niet overschreden worden.• Is het gebruik van een GSM in het ziekenhuis verboden.Ditwegens mogelijke interferentie met hoogtechnologische medischeapparatuur. Enkel de draagbare telefoontoestellen van hetziekenhuis mogen gebruikt worden.

Wat doe je ermee?Je blijft altijd uit de aangegeven risicozones.Indien je toch met deze stralingen temaken hebt, volg dan de procedures, preventie-en beschermingsmaatregelen striktop. Hou de blootstelling steeds minimaal.• Uiteraard gebruik je steeds de persoonlijkeen collectieve beschermingsmiddelendie je ter beschikking gesteld worden:o Bij blootstelling aan ioniserende stralinggebruik je steeds loodafscherming.o Bij blootstelling aan laserstralers draagje steeds gepaste oogbescherming.o Bij blootstelling aan ultravioletstralingdraag je steeds gepaste oogbeschermingen beschermende kledij (handschoenen,...).• Je neemt actief deel aan de aangebodenopleiding.• Je kent de procedures bij een incident of ongeval en leeft dezestrikt na.• Als medewerker blootgesteld aan ioniserende straling draag jesteeds je individuele dosismeter. Lever deze dosismeter tijdig in!• Personen die in het ziekenhuis toch een GSM gebruiken spreekje aan en vraag je om het toestel uit te schakelen.

Manueel hanterenvan lasten4Waarom?Zowel in je dagelijks leven als tijdens het uitoefenen van jeberoepsactiviteiten kunnen bepaalde handelingen dermate je rugbelasten dat er letsels ontstaan. Deze letsels kunnen heel pijnlijkzijn en dikwijls de oorzaak van een lange inactiviteit. Dit is meestalniet prettig voor jezelf, noch voor je thuis- en beroepsomgeving.Vaak denkt men dat manueel tillen sneller gaat. Maar bij de kwaliteitvan de zorg zijn specifieke hulpmiddelen een belangrijkonderdeel. Ze verhogen het comfort en de veiligheid van allebetrokken partijen.Daarom• Is het belangrijk dat je leert op een verantwoorde en veiligewijze om te gaan met je rug.• Moet je een ‘til’-situatie kunnen analyseren en beoordelen.• Worden speciale lessen in hef- en tiltechnieken gegeven.• Heeft je dienst aangepaste hulpmiddelen.• Wordt aangepaste kledij aangeboden die het heffen en tillenop een juiste manier mogelijk maakt.• Is een goede conditie belangrijk.• Kan je een bed in de hoogte instellen.• Zijn er op sommige afdelingen ‘hoog/laag’-baden.

Wat doe je ermee?• Je volgt de lessen in hef- en tiltechnieken en brengt ze in depraktijk.• Je gebruikt de aanwezige hulpmiddelen als tillift, rolstoel, transpalet,glijmat, steeklaken, dien- en transportwagens...• Je zorgt dat je steeds het juiste hulpmiddel gebruikt voor hetwerk dat je verricht.• Indien nodig doe je beroep op je collega’s.• Je gebruikt gesloten schoeisel waarvan de hiel op zijn minstomsloten is door een riem. (Op sommige diensten is een veiligheidsschoenverplicht.)• Je onderhoudt je conditie door wekelijks minimum een tweetaluurtjes te trainen.

Gevaarlijke stoffen5Waarom?• Elke gevaarlijke stof heeft specifieke risico’s, eigen aan de stof.Men kan deze risico’s rangschikken door zich te baseren op deaard of de ernst van de inwerking.• Vooreerst zijn er de risico’s van ontploffingen of branden.Vervolgens de huidletsels, irritaties of allergieën door contactvan stoffen met de huid. Ten slotte zijn er de acute ziekten diezich plots voordoen na een eenmalige blootstelling of die zichkunnen ontwikkelen na verscheidene jaren blootstelling.Daarom• Werden deze stoffen ingedeeld volgens hun hoofdrisico. Dit kanje herkennen aan de hand van het symbool op het etiket. Ditwil echter niet zeggen dat deze stof enkel en alleen het risicovan het symbool inhoudt.• Worden deze producten in een speciaal daarvoor voorzienlokaal of veiligheidskast bewaard. Op je dienstheb je enkel kleine hoeveelheden voorradig.• Zijn op sommige diensten afzuiginstallatiesgeïnstalleerd.• Zijn er productveiligheidsfichesvoorzien die je kan opvragenbij je dienstverantwoordelijke.

Wat doe je ermee?• Voor je een stof gebruikt, lees je eersthet etiket op de verpakking.• Je draagt, indien nodig, aangepastebescherming voor de stof waarmee jewerkt.• Je gebruikt de voorziene afzuiginrichtingwanneer je met producten werkt,welke stofdeeltjes, gas, damp, uitwasemingenof rook kunnen produceren.• Je gebruikt geen maaltijd in de lokalenwaar met gevaarlijke producten gewerktwordt.• Je vervangt je werkkledij wanneer dezebevuild is met de stoffen waar je meegewerkt hebt.• Je mag zeker niet roken of cosmetische producten gebruiken.• Je drinkt slechts nadat je ervan overtuigd bent dat je handen ende recipiënt, waar je uit drinkt, proper zijn.• Je brengt nooit je handen noch enig ander voorwerp naar jemond.• Je doet onmiddellijk aangifte van elke verwonding, aantastingvan de slijmvliezen of enig ander mogelijk ongemak.• Je verwijdert elke mogelijke ontstekingsbron als open vlammen,kapotte elektrische draden, sigaret, vonken, verhitte materies,...• Wanneer je gebruik maakt van ontvlambare stoffen zorg dansteeds dat je weet waar eventuele blusmiddelen voorhandenzijn.• Je (over)schrijft nooit op een etiket van een gevaarlijk product.Dit kan tot verwarring leiden.

BrandvoorkomingBrandbestrijding6Waarom?Brandveiligheid in een ziekenhuis is uiterst belangrijk. Een kleineonachtzaamheid kan tot een ware catastrofe leiden. De voornaamstebrandoorzaken in een ziekenhuis zijn:• roken (algemeen rookverbod!)• elektriciteit (kortsluiting)• kwaadwilligheid• technische installaties• gebruik van zuurstof• aanwezigheid van brandbare productenDaarom• Worden er opleidingen georganiseerd: brandvoorkoming,brandmelding, brandwaarschuwing,het onderscheiden van verschillendesoorten branden, aangepaste blusmiddelenkunnen gebruiken, de indeling van hetgebouw kennen en respecteren, de evacuatieprincipeskennen en kunnen toepassen.• Zijn in het ziekenhuis de nodige hulpmiddelenaanwezig om in brandvoorkoming en brandbestrijdingte voorzien.

Wat doe je ermee?Je bent steeds alert rond brandvoorkoming.Je kent je werkomgeving.In geval van brand is het belangrijk om:• de brand snel te ontdekken door het ruiken van rook of verbrandestoffen, het zien van rook of vlammen, het horen vanalarmkreten, het voelen van abnormale temperatuur.• de instructies in geval van brand juist en snel uit te voeren:1. meld de brand.Hoe? Door de brandmeldingsknop in tedrukken.Tel. 2085 voor campus AZ Sint-JanTel. 5999 voor campus SFX2. waarschuw de personen in je omgeving3. doe één bluspoging bij een beginnende brand4. sluit ramen en deuren5. vermijd paniek6. gebruik NOOIT de liftenJe neemt actief deel aan de opleiding. Zo leer je onder meer demeld- en waarschuwingsprocedures kennen, met de brandblusmiddelenomgaan en de evacuatieprincipes toepassen.

Veilig werkenmet beeldschermen7Waarom?Oogvermoeidheid, spier-, gewrichtspijnen en stress vormen demeest voorkomende risico’s bij het werken aan een beeldscherm.Daarom• Worden personen die tijdens een aanzienlijk deel van hun tijdmet een beeldscherm werken gevolgd en getest door onzearbeidsgeneesheer.

• Worden maatregelen genomen om de risico’s zoveel mogelijkte in te dijken:o een juiste schermopstelling vermijdt flikkering.o een juiste opstelling in verhouding tot het daglicht (raam) enaangepaste kunstverlichting voorkomt reflecties.o aangepast kantoormeubilair zorgt voor een juiste werkhouding.Wat doe je ermee?• Je besteedt aandacht aan de opstelling.• Je gebruikt bewust de instelmogelijkheden van je kantoorverlichting,zonwering, werkstoel, klavier, muis, helderheid en contrastregeling.• Je laat te losse en te lange kabels onmiddellijk wegwerken. Jebelemmert nooit de warmteafgifte van de toestellen.• Je merkt op dat zowel computer, beeldschermen en toetsenbordonder spanning staan en nooit met water mogen gepoetstworden.• Je strekt regelmatig eens de benen en de armen.• Je zorgt dat je werkplek zuiver en ordelijk blijft.• Je kunt advies vragen aan de IDPBW. Zij beschikken over deskundigenin de ergonomie die u met raad en daad kunnen bijstaan.

Daarom• Worden alle apparatuur en installaties periodiek gekeurd dooronafhankelijke en erkende controleorganismes.• Worden voor sommige afdelingen (het operatiekwartier, intensievezorgen, ...) specifieke veiligheidsmaatregelen uitgeschreven.• Wordt een noodstroom- en veiligheidsverlichtingsnet opgebouwdom bij stroomuitval de nodige acties en continuïteit tekunnen waarborgen.Wat doe je ermee?• Je volgt de richtlijnen bij het blussen van elektrischebranden.• Je gebruikt geen aan de instellingvreemde apparatuur. Je brengtdeze ook niet binnen.• Alvorens je medischeapparatuur gebruikt, zorgje ervoor dat je volledig opde hoogte bent van degebruiksaanwijzingen.• Je weet dat er in de instellingeen ‘technische dienst’ en een‘dienst preventie’ zijn. Abnormaletoestanden kan je daar onmiddellijkmelden.

Stress9Waarom?Stress is van alle tijden. Het is een symptoom,een alarmsignaal. Iedereen heeftwel eens met stress te maken. De ene alwat meer dan de andere. Door de toenemendearbeidsdruk, ook in de ziekenhuizen,wordt het een steeds belangrijkerthema.Stress ontstaat in situaties waarbij deeisen die de omgeving aan je stelt afwijkenvan wat je aankan, wil, verwacht, ofgewoon bent. Stress is het proces vanaanpassing en omgaan met de omstandigheden die het lichamelijken/of geestelijk functioneren verstoren. Dit kan je zowel positief(een uitdaging) als negatief (een bedreiging, een last) ervaren.Daarom• Is het belangrijk negatieve stress te voorkomen,voor je job,maar bovenal voor je eigen gezondheid!• Ontwikkelt het ziekenhuis diverse initiatieven rond stressbeleid:o toegespitst op de individuele aanpak door de betrokkenmedewerker.o met een aantal preventieve en ondersteunende maatregelenop organisatorisch vlak.

Wat doe je ermee?Herken de alarmsignalen:• lichamelijke klachtenhoofdpijn, buikpijn, rugklachten, slapeloosheid, verhoogdebloeddruk, verhoogde bloedsuiker, zweten, eetzucht, overmatigdrinken,...• emotionele klachtenangst, vlug huilen, achterdocht, gebrek aan zelfvertrouwen,niets kunnen verdragen. Wanneer deze klachten samengaanleidt dit tot overspanning of een burn-out.• psychische signalenprikkelbaarheid, sakkeren en jammeren, meer of opnieuwroken, ongeduld, verkeersagressie.Bij aanhoudende en sterke klachten of signalen raadpleeg je jearbeidsgeneesheer of huisarts. Bij het negeren van de stresssignalenraak je enkel nog verderin de knoop.Stress voorkom je dooreen goede slaap, goedeeet- en drinkgewoontenen voldoende ontspanningsmogelijkheden.Belangrijk is je mogelijkestressproblemenbespreekbaar te makenmet je collega’s en/of jedienstverantwoordelijke.Neem deel aan de vorming,opleiding en begeleidingdie wordt aangeboden!

Beveiliging10Waarom?Een ziekenhuis is een vrij toegankelijk gebouw, waar zich naastpatiënten, dokters, personeel en bezoekers nog andere personenin kunnen bevinden. Dit met gewenst of ongewenst gedrag enbedoelingen. Ook kan een specifieke (crisis)situatie voor depatiënt en zijn directe omgeving (familie, vrienden, begeleiding,...) een verhoogd risico tot agressie en geweldpleging inhouden.Daarom• Wordt de toegang tot het ziekenhuis buiten de bezoekurenbeperkt.• Is er op sommige plaatsen toegangscontrole.• Zijn er beveiligingssystemen.• Wordt van iedere werknemer de nodige individuele waakzaamheidverwacht, als bijdrage tot een verhoogde veiligheid in hetziekenhuis.

Wat doe je ermee?• Je spreekt verdachte personen op een vriendelijke en voorkomendewijze aan en vraagt waarvoor ze in het ziekenhuis opbezoek komen. Zomaar rondzwerven in het ziekenhuis is verboden.Desgevallend vraag je hulp aan een collega. Ook meld jede aanwezigheid van verdachte figuren aan collega’s op anderediensten.• Daar waar mogelijk sluit je steeds de deuren af.• Waardevolle voorwerpen bewaar je op een veilige plaats op jedienst.• Bij agressie of mogelijke geweldpleging roep je tijdig de hulp invan collega’s.• Als slachtoffer van een delict(diefstal, agressie, ...) doe je aangiftebij de politie. Tevens informeerje de directie van het ziekenhuis.Werk je op een dienst met een verhoogdrisico op agressie of geweldpleging(bv. onthaal, spoed, psychiatrie,...) dan krijg je een aangepastevorming. Maak positief gebruik vandeze mogelijkheid.

Arbeidsongevallen11en beroepsziektenWaarom?De grote risico’s op arbeidsongevallen bestaan (een ongevalop weg van of naar het werk uitgezonderd) vooral uit prikongevallen,snijwonden, stoten, rugklachten en klachten vande ledematen.De risico’s voor beroepsziekten in de instelling kunnen in vijfhoofdrubrieken worden ingedeeld:1. de infectieziekten en de parasitaire ziekten2. de huidziekten door aanraking van geneesmiddelen en producten3. de aandoeningen te wijten aan ioniserende stralingen4. de aandoeningen door gevaarlijke producten.5. de overbelastingsletsels.Daarom• Organiseert het ziekenhuis specifieke bijscholingen.• Werden schriftelijke richtlijnen en procedures ontwikkeld. Zijzijn op elke dienst voorhanden.• Bestaan het Comité voor Ziekenhuishygiëne en het ComitéPBW die deze procedures opvolgen en actualiseren.• Onderzoekt het departement gezondheidstoezicht de werknemersjaarlijks en schenkt aandacht aan uw specifieke klachten.• Wordt de opvolging van arbeidsongevallen en beroepsziektenverzekerd door de ‘personeelsdienst’ en de ‘dienst preventie enbescherming op het werk afdeling risicobeheersing, die opbasis van het ongevallenonderzoek en in overleg met de hiërarchischelijn preventiemaatregelen uitwerken.

Wat doe je ermee?• Je meldt elk ongeval, incident of gevaarlijke toestand onmiddellijkvia een daarvoor bestemd aangifteformulier.• Je mag je werk nooit beginnen als je niet vertrouwd bent metde bedieningsvoorschriften en de producten.• Je gebruikt de voorgeschreven beschermingsmiddelen.• Je meldt de aanwezige risico’s aan de dienstverantwoordelijke,preventiedienst of comité PBW.

Klachten -12Meldingen - DefectenWaarom?Ondanks de vele inspanningen op alle niveaus loopt in het ziekenhuisniet alles perfect. Defectmeldingen, klachten en verbeteringsvoorstellenhoren er dus bij. Ook omtrent de aspecten vanveiligheid, welzijn, preventie en bescherming. Klachten en meldingenbieden de mogelijkheid doeltreffend op te treden. Goedecommunicatiekanalen en snelle afhandeling verhogen hier zekerde veiligheid en het welzijn.DaaromWerden in het ziekenhuis kanalen ontwikkeld om de afhandelingvan klachten, defectmeldingen,... zo vlot mogelijk te laten verlopen.Wat doe je ermee?• Klachten, meldingen, suggesties,... omtrent de aspecten van veiligheid,welzijn, preventie en bescherming van de werknemermaak je in eerste instantie over aan je dienstverantwoordelijke.• Het melden van defecten en van technische onvolkomenhedendoe je, in functie van herstelling of aanpassing, via de geldendeprocedure (werkopdracht,...).• Verder zijn de preventieadviseur, de arbeidsgeneesheer en deleden van het comité voor preventie en bescherming hiervoorsteeds aanspreekbaar.

Een bijzondere wettelijk omkaderde procedure is voorzien aangaandegeweld, pesterijen of ongewenst gedrag op het werk.Een gedragscode werd hiervoor uitgewerkt. Op alle personeelsledenrust de verantwoordelijkheid om bij te dragen tot eenarbeidsomgeving waarin de waardigheid van alle werknemerswordt geëerbiedigd. Het niet respecteren van de gedragscodekan aanleiding geven tot een onderzoek en eventueel tot eensanctie voorzien in het arbeidsreglement. In het arbeidsreglementstaat een duidelijke procedure.Voor informatie en melding kan je terecht bij de preventieadviseurOGW (Ongewenst Gedrag op het Werk) of devertrouwenspersoon.

Hygiëne13Waarom?• Om patiënten gedurende hun verblijf tebeschermen tegen infecties in het ziekenhuis,een goede persoonlijke hygiënedraagt daartoe bij.• om te vermijden dat je infecties overbrengtop patiënten die een verminderdeweerstand hebben• om jezelf en je collega’s te beschermentegen infecties die kunnen ontstaan doorcontact met een besmettelijke patiënt.Hygiëne en veiligheid zijn twee begrippen diein het ziekenhuis erg nauw samenhangen.Hygiënisch werken betekent ook veilig werken.Veilig werken betekent nauwgezet en verantwoord werken.Daarom• Zijn er voorzorgsmaatregelen uitgeschreven voor het voorkomenvan ziekenhuisinfecties bij de patiënt. Zij zijn van grootbelang voor alle medewerkers die in contact komen metpatiënten, patiëntenkamers, patiëntenmateriaal, geneesmiddelen,voeding,... kortom voor alle medewerkers in het ziekenhuis.• Zijn er procedures rond afvalverzameling en -verwijdering.• Zijn er voor de voeding- en keukenhygiëne specifieke maatregelenvastgelegd (HACCP).• Voeren we diverse periodieke controles uit.• Is er in het ziekenhuis een geneesheer-ziekenhuishygiëne, verpleegkundigen-ziekenhuishygiëneen een comité voor ziekenhuishygiëneactief die samen de nodige initiatieven nemen enaan voortdurende opvolging doen.

Wat doe je ermee?Je zorgt voor een goede persoonlijke hygiëne:• Handhygiëne - je ontsmet je handen steeds voor en na contactmet patiënten en directe omgeving. Een correcte handontsmettingvoorkomt de overdracht van micro-organismen. Jewast je handen steeds wanneer ze bevuild zijn.• Je nagels hou je kort en goed verzorgd. Nagellak en kunstnagelszijn niet toegestaan wanneer men in contact komt metpatiënten.• Je draagt geen ringen, armbandenof polshorloges.• Je haar is schoon en verzorgd(baard en/of snor zijn kort geknipt).• Je draagt steeds de voorgeschrevenkledij,deze moet steedsschoon zijn en regelmatig vernieuwdworden.• Eten en drinken doe je enkel in dedaartoe voorbestemde ruimte.• Meldingsplicht (aan de dienstverantwoordelijke)voor medewerkersin de patiëntenzorg of in de voedingsdienstvan: huidaandoeningen,diarree, infecties.Je neemt kennis van de proceduresaangaande hygiëne en ter voorkomingvan besmetting.Uiteraard kan je met vragen i.v.m.voorkomen van ziekenhuisinfectiesbij de patiënt steeds terecht bij dedienst ziekenhuishygiëne, andere vrageni.v.m. hygiëne algemeen bij deIDPBW.

Milieu14Waarom?Binnen een ziekenhuis wordt er meer en meer belang gehechtaan het milieu.Energie en water vertegenwoordigen een belangrijke kost in eenziekenhuis. Door technische maatregelen proberen we die kost zolaag mogelijk te houden, zonder aan het comfort van de patiëntte raken.Ook de wetgever legt ons verplichtingen op in verband met hetmilieu.Alhoewel de technische installaties een belangrijke invloed hebbenop het water- en energieverbruik, heeft ook het gedrag vanieder van ons hier zijn belang.Daarom• Is het belangrijk dat je bewust omgaat met verwarming en verluchting.• Moet er geen licht branden waar dit niet nodig is.• Wordt waterverspilling vermeden.

Wat doe je ermee?• In koudere seizoenen heb jeaandacht voor het sluiten vandeuren en ramen. Deuren enramen worden eveneens dichtgehouden voor ruimten diegekoeld worden.• Je gaat spaarzaam om met elektriciteit.• Je dooft de lichten in lokalen dieniet gebruikt worden en waarhet om veiligheidsredenen nietnodig is om ze te laten branden.• Je verspilt geen water.• Je meldt lekkende kranen en toiletten.

Afval15Waarom?Ook afval is belangrijk in het ziekenhuis en welom twee redenen.1. Het is een belangrijke kost. Het verpakken enselecteren van afval op de juiste manier betekentdat de kost minimaal gehouden blijft, enhet milieu minder belast, binnen de wettelijkopgelegde eisen.2. Maar ziekenhuisafval kan ook gevaar opleveren.Het kan besmet zijn met ziektekiemen.Een ziekenhuis produceert ook afval dat opandere manieren gevaar kan opleveren:producten uit het labo, afval van nucleaire geneeskunde, verf ensolventen van de technische dienst, enzovoort.Rond ziekenhuisafval bestaat een strikte reglementering.Daarom• Zijn er voorschriften, waarin beschreven wordt op welke manierafval gescheiden en verpakt moet worden.• Zijn er speciale vaten en dozen om risicohoudend medischafval af te voeren.• Gebruiken we vuilniszakken voor het niet-risicohoudend afval.

Wat doe je ermee?• Je verwijdert afval op de juiste manier:o medisch niet-risicohoudend: vuilniszak met deze vermeldingo medisch risicohoudend, vast afval: kartonnen doos met vermeldingmedisch risicohoudend afvalo medisch risicohoudend, vloeibaar of pasteus en scherpevoorwerpen: kunststofdoos met vermelding medisch risicohoudendafval.• Je scheidt zorgvuldig en volgens de geldende voorschriften hetniet-risicohoudend van het risicohoudend afval.• Het medisch risicohoudend afval kan besmet zijn. Je zorgtervoor dat de recipiënten niet langs de buitenkant bevuild worden,dat ze niet lekken en dat ze ordelijk gestapeld worden.• Je gaat zorgvuldig om met naalden of andere scherpe voorwerpen.Je zorgt ervoor dat ze niet terechtkomen op plaatsen waarze prikongevallen bijanderen kunnen veroorzaken:op de grond(schoonmaak), op hetdienbord (keuken) ofin een vuilniszak(ophaaldienst).• Andere afvalstoffenworden gescheidenopgehaald: papier, karton,glas.• Chemicaliën mag jeniet weggieten of methet gewone afvalmengen. Deze moetenafzonderlijk afgevoerdworden.Bij twijfel vraag hetadvies van de milieucoördinator.

16RampenplanWaarom?Een ramp kan gebeuren zowel binnen als buiten de instelling.Alle ziekenhuizen beschikken over een uniform intern en externrampenplan. De provinciegouverneur vraagt dit op en in gevalvan ramp coördineert hij het.Daarom• Wordt dit plan uitgeschreven en jaarlijks geactualiseerd.• Kan men bij een ramp iedereen oproepen om een volledigebezetting van de dienst te verzekeren.• Zijn er per dienst actiekaarten en personeelslijsten aanwezig.

Wat doe je ermee?• Dit plan wordt periodiek ingeoefend, lees daarom regelmatigde actiekaart van uw afdeling.• Bij een oproep ga je naar het ziekenhuis, meld je je aanwezigheiden ga je naar je dienst.• Een commandocel coördineert dan elke te ondernemen actie.

WIE IS WIEMijn naam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mijn dienst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mijn dienstverantwoordelijke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Preventie-adviseur arbeidsveiligheid: Luc STRUBBEPreventie-adviseur arbeidsgeneesheer: Dr. K. BONTINCK - Dr. K . VANLERBERGHEMilieucoördinator: Martine SIJMONSGeneesheer ziekenhuishygiëne: Dr. B. GORDTSVerpleegkundigen ziekenhuishygiëne:Hilde JANNES - Aline LENEZ - Bea HEYNEMANVertrouwenspersonen: Marc DEMEULENAERE - Lydia NEUCKERMANSPreventieadviseur OGW - Lydia NEUCKERMANSSamenstelling leden comité PBW : zie algemene info bij het onthaal.Het telefoonnummer dat ik gebruik voor de melding van een noodsituatie:Brandmelding 2085 campus AZ Sint-JanBrandmelding 5999 campus SFXReanimatie 2003 campus AZ Sint-Jan

SlotwoordBeste medewerker,Leg dit boekje niet onder je hoofdkussen. Hou het bij de hand op je werkplek.Daar is het voor gemaakt, daar hoort het thuis.We hopen dat je er met interesse en plezier in gelezen hebt en dat je dit af en toenog eens doet. Want veilig werken is niet altijd even eenvoudig. Risico’s kan jeover het hoofd zien en procedures vergeet je wel eens. Deze zaken nu en daneens opfrissen is dus geen luxe.Ook wij zullen je regelmatig herinneren aan het belang van veilig werken. En ookvoor ons is dit boekje een leidraad. Want we geloven dat hier alles in terug te vindenis, op een eenvoudige, duidelijke manier.Aarzel niet om vragen te stellen, opmerkingen te geven, zaken te melden. Jefeedback is welkom, want ze draagt bij tot een betere, veiligere en gezonderewerkplek. En daar streven we allen samen naar.We wensen je een boeiende loopbaan in ons ziekenhuis.Uw algemeen directeur