Najaar - Hospice Heuvelrug

Hospice Heuvelrug is een samenwerking vanStichting Hospice Heuvelrug en Warande.‘t Zonnetje‘t Zonnetje is een uitgave van Hospice Heuvelrug. Uitgave 6, najaar 2013Hospice Heuvelrug is eengastvrij verblijf voor mensenin het laatste stadiumvan hun leven.Hospice Heuvelrug

Renée van der MaesenWarm afscheid van Ingrid Deij‘Als wij een situatie niet kunnen veranderen, juistdaar wordt van ons verwacht om onszelf te veranderen,namelijk te rijpen, te groeien, boven onszelfuit te groeien. En dat is tot in de dood mogelijk!’.Met dit citaat van Viktor Frankl besluit Ingrid Deijhaar toespraak voor een volle zaal met mensen metwie zij zich verbonden weet. Een toespraak ter gelegenheidvan haar afscheid als geestelijk verzorgervan Hospice Heuvelrug. Haar laatste betoog behelsteen boodschap die zij de aanwezigen wil meegeven,over ‘innerlijk in evenwicht blijven’.Vanwege het bereiken van de pensioengerechtigdeleeftijd verlaat Ingrid Deij na 12 jaar Hospice Heuvelrug.Nadat zij in 2001 binnen het hospice startals zorgvrijwilliger, wordt Ingrid in 2004 geestelijkverzorger, aanvankelijk als vrijwilliger, vanaf 2006met een vaste aanstelling. Gedurende vele jaren isIngrid niet alleen aanspreekpunt en vertrouwenspersoonvoor de gasten, maar ook voor collega’sen vrijwilligers. Binnen het hospice heeft zij veelbetekend.Dat blijkt tijdens haar afscheidsreceptieop 15 mei 2013. Bestuurslid vanStichting Hospice Heuvelrug, Aloyster Steege, prijst haar luisterend enempathisch vermogen en haar gaveom als ‘stille kracht’ hulp te biedenwanneer dat nodig is. Zij heeft velegasten geholpen het leven waardigen vredig te eindigen. Samen met dehulpverlener naasten, Christiane Voit,heeft Ingrid spiritualiteit en rituelenin de palliatieve zorg geagendeerden deskundigen op dit vakgebiedgeïntroduceerd. Daarnaast hebbenChristiane en zij stijlvolle herdenkingsbijeenkomstengeorganiseerdvoor nabestaanden, die hieruit krachtkunnen putten in de verwerkingvan hun rouw. Doelstelling van hethospice is het de gast zo comfortabelmogelijk te maken, met behoud vande regie over het eigen leven. Doorhaar kennis van allerlei religies enverscheidene aspecten van stervensbegeleidingvoegt Ingrid hier eenextra dimensie aan toe. Dit beaamtook bestuurslid Mirella Bijvoet. Zijtypeert Ingrid als een vooraanstaanden vaardig vakvrouw, die - in situatiesvan vechten, verliezen en verdriet- kan verhelderen, veranderen, enveerkracht, veiligheid kan schenken.dem te zitten, en je dan toch innerlijkgedragen te voelen. ‘Uit Gods handkan niemand vallen, heb ik toen mogenbeleven’. Ze weet hoe belangrijkhet is om naar iemand te luisteren,waar te nemen, wakker te zijn omkleine aanwijzingen te ontdekken,en daarbij toch ook altijd vrij te laten.Het is voor een ‘gast’ vaak moeilijkom onder woorden te brengen waarhet écht om gaat, maar als dat luktkan er meer ruimte ontstaan vanbinnen. Ook bij iemand die comateusis kan de geestelijk verzorger nog watbetekenen. Stil erbij zitten, zachtjesliefdevol toespreken, aanraken,eventueel bidden om rondom destervende ruimte te scheppen – danvervaagt de frons op het gezicht, deonrust wordt minder. De kunst vanhet sterven is om ruimte te vindenom te durven loslaten. Door hetmodel waarvoor gekozen is binnende stuurgroep spirituele zorg, geëntop het model van Carlo Leget, en descholing in gespreksvoering,is het mogelijkaan te voelen waarnog spanning zit, detaal van de ander tespreken en begripte tonen, zonder uithet oog te verliezende persoon in zijnwaarde te laten. Het iseen menselijke reactiedat in de palliatieve fase levensvragennaar boven komen, over zelfbeschikking– wat wil je nog wel enwat hoeft niet meer - , over omgaanmet lijden, afscheid nemen, schulden vergeving en over geloven of juistIngrid’s veelzijdige achtergrond alsgeestelijk verzorger, musicus/componist,met ook de ervaring van haareigen ernstige ziekte meer dan tienjaar geleden, hebben haar gesterkten gevormd om dit werk te kunnenuitvoeren. Aan den lijve heeftze ondervonden wat het is om metonzekerheden te leven en op de bodetwijfel die ineens kan toeslaan. Hetis belangrijk als zorgverlener dezespirituele vragen te herkennen, doordieper te luisteren naar de betekenislaagdie verborgen kan liggenonder oppervlakkige aanduidingen.Hiermee kun je mensen laten voelendat ze gehoord worden, het werkttroostend en versterkend. Vervolgenskan de geestelijk zorgverlener naarcollega’s toe specifieke problemendefiniëren en verhelderen.Ingrid heeft in haar werkzaamhedende diversiteit aan personen die binnenhet hospice werken ervaren alseen veldboeket. ‘De grote kracht vanhet hospice is de verscheidenheidaan mensen, die allemaal iets andersmeebrengen en toch eenheid en harmonievormen door hun toewijding’.Hoewel Ingrid in verbinding met hethospice wil blijven en er altijd eenberoep op haar kan worden gedaan,zal zij, nu zij meer tijd heeft, beslistniet stil blijven zitten, maar zich opoverkoepelend niveau bezig blijvenhouden met stervensbegeleiding.Ingrid is secretaris van de StichtingWederzijds, een stichting diezich inzet voor de antroposofischestervenscultuur. Stichting Wederzijdsheeft een website (www.wederzijdsstervenscultuur.nl)en nieuwsbriefen organiseert conferenties, waarinze participeert door het schrijvenvan artikelen of het houden vanvoordrachten. Daarnaast heeft zijvele hobby’s, zoals componeren enmusiceren in kerkelijk verband.‘Belangrijk - juist ook voor mensenin de zorg – is jezelf in evenwicht tehouden. Wat helpt is: je bewust zijnvan je idealen, die als sterren bovenje staan, weten waar je voor staat inde dagelijkse praktijk. In de zorg staje heel sterk open voor anderen, maarhet is belangrijk dat je ook even bijjezelf kunt zijn om je indrukken teordenen. Daardoor komt er ook weerruimte om te zorgen. Het is net als bijhet ademhalen: je kunt niet alleen inademen,je moet ook uitademen. Opmoeilijke momenten is het nodig omje te bezinnen, zodat je eerst maareens probeert te accepteren dat hetzo is. Dan vind je wel eeneerste stap op de weg omuit de crisis te komen. Datgeldt voor onszelf net zogoed als voor onze gastenen hun familie. Dan kunnenwe doen waar we voor zijn:mensen sterken om zichzelfte kunnen zijn, hen latenmerken dat ze ertoe doen’.Het afscheid van Ingrid laat velen nietonberoerd. Treffend in deze situatie ishet citaat van Paul Kluwer, dat Ingriduitspreekt in haar afscheidsrede:’Liefhebben is zo verbonden zijn datje ook los kunt laten’.Maukvan HeemstraHet blijven voorlopig bijzondere tijden. Enerzijdszijn wij apetrots op wederom onze certificeringals High Care Hospice! Een terechte beloning voorhet vele werk dat werd en wordt verzet om onzehospicezorg op hoog niveau te houden.Van de VoorzitterVeel dank aan allen die dat wederom mogelijk hebbengemaakt. Tijdens onze ‘audit’ kregen wij op voorhandal complimenten!Anderzijds gaan de ontwikkelingen in de maatschappijen de zorgsector ook aan ons hospice niet voorbij.Nieuwbouwplannen zetten ons aan om onze visieen toekomstplannen aan te scherpen. Veranderingenen onduidelijkheden rondom financiering in de zorgnopen ons na te denken over hoe wij zo flexibel enrobuust mogelijk kunnen blijven tegen onzekere omstandigheden.Wat er ook gebeurt, dit denken kan onsalleen maar sterker maken.Het is tekenend voor de betrokkenheid, alertheid envitaliteit van ons hospice, dat onze vrijwilligers én onzevaste medewerkers op eigen initiatief met denkvoorstellenhet bestuur benaderen.Parallel daaraan heeft ook de Lionsclub Zeist aangebodenom hun expertise beschikbaar te stellen om, inplaats van een incidentele gift, met ons mee te denkenals ‘blijvende’ denktank. Wat kunnen we meer mobiliseren,naast de denkkracht van het bestuur zelf? Wijzien uit naar al deze betrokken creativiteit om ons zogoed mogelijk op de toekomst voor te bereiden. Onderwijlblijft ons hospice ‘gewoon’ buitengewone highcare zorg bieden aan onze gasten, met buitengewoonbetrokken medewerkers en vrijwilligers om bijzondereaandacht te kunnen en te blijven geven aan hen die inons hospice verblijven.4“Put het geluk nooit uit.De laatste emmer smaakt naar de bodem.. “Godfried BomansHospice Heuvelrug

Het financiële boekjaar 2012 vande Stichting Hospice Heuvelrug ismet een voordelig resultaat van€ 4.351,69 afgesloten. De bijdragenvan de ‘vaste’ donateursdaalden opnieuw (van€ 39.880,98 naar € 36.845,47) enook de ontvangen eenmaligebijdragen vertoonden een daling(van € 89.079,17 naar € 63.154,85).Deze dalingen baren het bestuurwel enige zorg; deze bedragenvormen de kern van het inkomenvan de stichting. In het boekjaarmocht de stichting de eindafrekeningvan een erfstelling ontvangenen verder bijdragen van deStichting Me Jane te Bussum, deStichting Van Beuningen Fondste Langbroek, de Soroptimistente Zeist, Stichting De Boom teWoudenberg en de Van Dam VanOs Stichting te Nijkerk.Het stichtingsbestuur is eveneenszeer erkentelijk voor de bijdragenvan een flink aantal kerkelijkegemeenten en parochies, die onshospice in het collecteroosterheeft opgenomen of op een anderemanier een bijdrage leverde.Ook de grote en kleine bijdragenvan particulieren en bedrijvendroegen aan dit resultaat bij. Hetstichtingsbestuur is alle donateursen gevers zeer dankbaar voor hunbijdragen, die het mogelijk makenhet hospice financieel te blijvenondersteunen en bij te dragen aaneen optimale zorg voor de gasten.Hiernaast treft u de staat van baten enlasten van de Stichting Hospice Heuvelrugover 2012 aan. Op de balans vanMiep31 december 2012 is een bedrag van€ 89.851,-- opgenomen als aangeganeverplichting voor het jaar 2013.Financiële verantwoordingvan de Stichting HospiceHeuvelrug over het jaar 2012Baten:Donaties € 36.845,47Eenmalige bijdragen, giften en legaten € 63.154,85Overige baten € 111,35Rente € 11.276,48Totale baten € 111.388,15Lasten:Bestuurs- en administratiekosten € 3.140,66Kosten public relations € 9.660,22Kosten geldwerving € 135,50Salariskosten, kosten vrijwilligers, scholing en overige personeelskosten € 65.185,43Kosten inrichting € 10.429,21Kosten verpleeg- en verzorgingsmateriaal en -middelen € 2.983,20Overige kosten € 10.345,24Tegemoetkoming eigen bijdragen aan (nabestaanden van) gasten € 125,00Wijziging aangegane verplichtingen € 5.032,00Totale lasten € 107.036,46Voordelig saldo € 4.351,69Totaal € 111.388,15Het stichtingsbestuur is blij dat er nog Vrienden – Aanmelden als donateur) ofsteeds een gezonde financiële basis telefonisch via 0315 640416.aanwezig is, waardoor nu en in de nabijetoekomst de te verwachten hoge Het bestuur van de Stichting Hospicekosten kunnen worden betaald. DaaromHeuvelrug heeft er om administratief -is het ook van groot belang dat de technische redenen voor gekozen ominkomsten op peil blijven. De bijdragen naast de Stichting Hospice Heuvelrugvan onze vaste donateurs zijn daarbij de Stichting Steunfonds Hospice Heuvelrugop te richten. Dit om de reserves,belangrijk. Als u donateur wilt worden Lisadie inmiddels zijn opgebouwd voorChristianeof als u uw donatie wilt verhogen, kuntu dat schriftelijke doen naar Postbus955, 3700 AZ Zeist, per e-mail via info@hospice-heuvelrug.nl, via onze websitewww.hospice-heuvelrug.nl (klik opeen nieuwe huisvesting van hethospice en de (her)inrichting daarvanaf te zonderen en veilig te stellen. Dezenieuwe stichting is in december 2012opgericht; de Stichting Hospice Heuvelrugheeft in december 2012 een kleinbedrag, rechtstreeks ten laste van deeigen reserve, aan de nieuwe stichtinggedoneerd ter bestrijding van de eerstekosten. Nadat in januari 2013 van debelastingdienst de erkenning van deANBI-status (Algemeen Nut BeogendeInstelling) is verkregen, is het restantvan de bedoelde reserve overgeboektop de rekening van de Stichting SteunfondsHospice Heuvelrug.Hieronder treft u de staat van batenen lasten van de Stichting SteunfondsHospice Heuvelrug over 2012 aan.Baten:Nadelig saldo 2012 € 761,82Totaal € 761,82Lasten:Oprichtingskosten € 735,08Kamer van Koophandel - 24,08Bankkosten - 2,66Totaal € 761,82Jan Bakker, penningmeesterHOSPIETJEDe dagen voorafgaande aan de opnamehier in het hospice waren heelzwaar en inspannend. Ze is vandaaggekomen. Haar kinderen hebben haarweggebracht. Ze waren heel behulpzaam.Ze zijn nu weg en langzamerhandkomt ze bij van alle inspanningen.Ze krijgt iets te eten en te drinken enverzucht vervolgens: het lijkt wel of ikin de hemel ben gekomen.Tineke CremerHet UtrechtSymptoomDagboekInleidingHet Utrecht Palliatie Centrum (vanhet UMC) heeft in het kader van eenonderzoek een meetinstrument ontwikkeldom klachten en psychosocialeproblemen van de gasten beter in kaartte kunnen brengen.Onder de naam Utrecht SymptoomDagboek heeft deze methode als doelom nog beter te signaleren hoe de gastzich voelt en wat de zorgvraag op datmoment is.WerkwijzeHet USD is een vragenlijst waarop13 symptomen/klachten staan, die veelvoorkomen bij gasten in het hospice.Het is mogelijk om als gast zelf nogeen symptoom/klacht toe te voegen.Het USD wordt twee keer per weekingevuld door de gast zelf, eventueelmet hulp van de verpleegkundige.Het invullen van dit USD neemt 1 tot 5minuten in beslag. Door de verpleegkundigewordt dagelijks de vragenlijstUtrecht Symptoom Dagboek voor deZorgverlener het USD-Z bijgehouden.Als de gast niet meer in staat is om hetUSD in te vullen wordt alleen door deverpleegkundige dagelijks het USD-Zingevuld.Bij opname in het hospice wordtaan de gast schriftelijk toestemminggevraagd voor het gebruik van degegevens voor het onderzoek door hetUtrecht Palliatie Centrum.DoelBinnen het multidisciplinair overleg vanHospice Heuvelrug wordt de informatieaangeleverd door de gast, via de rapportageen via de aanwezige zorgverleners.Hoe breder het plaatje hoe beter op desituatie kan worden ingespeeld. Ervaringvan welbevinden (of niet) van een gasthoeft niet altijd te corresponderen metdatgene wat zorgverleners signaleren.Door het gebruik van het USD hopen wijals verpleegkundigen een beter inzicht tekrijgen in wat er precies speelt bij de gast.Wat zijn de belangrijkste klachten en watverdient de prioriteit. Doordat wij als verpleegkundigeneen beter beeld krijgenvan de situatie wordt onze inbreng in hetmultidisciplinair overleg versterkt. Hetzal de communicatie met de gast ookverbeteren. Door de symptomen uit tevragen krijgt de gast ook meer zicht opzijn/haar eigen situatie.Sinds 24 januari 2013 is het verpleegkundigteam gestart met het gebruik van hetUtrecht Symptoom Dagboek.Shirley Verweij6Meer weten: ga naarwww.hospice-heuvelrug.nl“Veel problemen kunnen worden opgelostdoor er helemaal geen probleem van te maken.”Paul van den BerghHospice Heuvelrug

Mijn hospice......ons hospiceMijn ervaring als vrijwilligster en als echtgenote van een‘gast’ (mijn man Martijn) in Hospice Heuvelrug.In 2000 keerden we na 8 jaar Engeland terugin Nederland, deze keer voorgoed, omdatMartijn vervroegd met pensioen ging.In 2001 zijn we in Woudenberg beland.Het kostte wat tijd om aan deze situatie tewennen en weer nieuwe levensinvullendebezigheden te vinden, naast huis, tuin enkeukenbeslommeringen.Mijn hospiceMet mijn verleden als verpleegkundigetrok de zorg en voelde ik dat de tijd nu rijpwas om me verder te verdiepen in de zorgrondom het stervensproces en de doodzelf. Na hier en daar informatie ingewonnente hebben om mijn keuze te bepalen vooraan huis werken of in een hospice, viel mijnkeuze op Hospice Heuvelrug .In juni 2005 mocht ik aan het werk. In eersteinstantie wat bibberig, maar ik voelde me algauw op mijn plek. De samenwerking metcollega - vrijwilligers, verpleegkundigen, decontacten met de gasten, ik vond het fantastisch.Er was harmonie, gezelligheid, veelrespect voor de gasten en voor elkaar. Eenheel fijne plek om te zijn en te werken.Ons hospiceIn oktober 2012 werd bij Martijn alvleesklierkankergeconstateerd en reeds in een vergevorderd stadium met uitzaaiingen naarde longen. De schrik, de zorg alles tegelijkop je bord en de vraag: “Wat nu?” Voor onsgeen vraag. Martijn wilde geen chemo endat begreep ik. We zijn het alternatieve circuitin gegaan wat tijdelijk verlichting gaf endaardoor ook tot opzekere hoogte een‘goede’ kwaliteit vanleven. Eind januarihoorden we dat detumor zich had uitgebreid.Ook toen metweinig woorden besloten te stoppen metiedere vorm van therapie en daarna was dekeuze voor het hospice snel gemaakt. Martijnwerd op 4 februari opgenomen. Hoeellendig ook, toch waren we allebei ‘blij’ dater een plekje was en dat zelfs kamer 4 bijaankomst beschikbaar bleek. Ik had iets metkamer 4. Het is een plezierige ruime kamermet een ‘rustig en groen’ uitzicht.Mijn ervaring om nu niet als vrijwilliger,maar als vrouw van Martijn (gast) in hethospice rond te lopen was natuurlijk anders,maar tegelijkertijd ook zo vertrouwd. Hetheeft mijn waardering en overtuiging voorhet bestaan van een hospice alleen maarverdiept en versterkt. De privacy die wekregen en alle liefdevolle zorg en aandachtwas voor ons het allerbelangrijkste wat wenodig hadden.Elke dag weer zei Martijn mij hoe blij hijwas dat hij in het hospice was. Hierdoor enwetende dat hij in goede handen was gingik ‘s avonds met een gerust hart naar huis,vertrouwend op alles en iedereen.Toen de toestand van Martijn verslechterdewerd er een bed voor mij klaar gemaakt bijhem op de kamer en kon ik bij hem blijvenslapen. Op 15 februari 2013 in de vroegeochtend is Martijn in mijn bijzijn opEva en Martijn68- jarige leeftijd in alle rust overleden.Het waren intense en heel dierbare dagen,voor ons beiden, voor onze kinderen /kleinkinderen, familie en vrienden. Wat wilje nog meer?Niets meer.Er is alleen maarDankbaarheid.Eva Werker-ZweertsH O S P I E T J EHij is 90 jaar. Heeft een zeer goed contactmet zijn twee dochters, die vaak bij hemkomen. Daar geniet hij met volle teugen van.Nu hij stervende is wil hij ze niet meer zien.Hij wil het zijn dochters besparen dat hijsterft. Zijn dochters vinden dat verschrikkelijk.Eén dochter respecteert die wens, de anderedoet dat niet en blijft de hele tijd bij hemzitten, muisstil.Ze is blij dat ze deze beslissing heeft genomen.Op enig moment moet ze naar het toilet.Als ze terugkomt is haar vader overleden.Tineke CremerAan het woord zijn Wietske vanRijckevorsel en Joke Tel, twee‘oudgedienden’ van HospiceHeuvelrug. Toen Wietske en Jokejaren geleden hun werkzaamhedenvoor het hospice beëindigden,waren beiden ervan overtuigddat ze definitief afscheid haddengenomen. Op dat moment kondenze niet bevroeden, dat ze anno2013 allebei de banden met hethospice weer zouden aanhalen,zij het in een andere, vrijwilligefunctie als begeleider van eenintervisiegroep. Het voelde directvertrouwd als het warme bad datze jaren geleden achter zich haddengelaten.Wietske en Joke, beiden verpleegkundigenvan het eerste uur van HospiceHeuvelrug en van ‘de oude stempel’.Gedreven, met een idealistischeinslag, hard werkend, barstensvolinspiratie en goede voornemens.Voor Joke was het even wennen omte werken onder haar dochter Ellen,die als coördinator het hospice destijdshad opgestart en vormgegeven.Joke: “Ik gaf toen een cursus ‘Sterven,hoe doe je dat?’ en ‘Rouwverwerking’,maar ik miste de praktijk om te kunnenvoelen en ervaren en mijn eigengrenzen op te zoeken. Ik had een sollicitatiegesprekmet Prof. Kuijten, dievond de samenwerking van moederen dochter lastig”.Wietske: “Ik had gewerkt bij deStichting Focus, in de gehandicaptenzorgen als vrijwilliger in determinale thuiszorg. Ik kreeg eentip dat ze op het hospice in Zeisteen verpleegkundige zochten. Ookik had een sollicitatiegesprek metKuijten, die het gevoel had dat ikmet het aanvaarden van deze baanIn gesprekover toen en numijn kinderen onverzorgd achterliet”,lacht ze.Ze begonnen aan hun verpleegkundigetaken in het hospice in een periodedat er nog geen sprake was vanpalliatieve zorg. Twintig jaar geledenwerd er niet over sterven gesproken,het was zelfs een taboe. De behandelingvan patiënten was gericht opherstel, en niet op overlijden. Nietalleen voor de patiënt, maar ook voorde familie, was het een bewustwordingsprocesdat iemand niet meerbeter zou worden. Dit vergde heelveel energie van de verpleegkundigen,die werden gezien als slechtnieuws brengers.Er waren in die tijd al veel vrijwilligersen als een gast overleed, werden devrijwilligers gebeld om afscheid tekomen nemen. Het gebeurde toenvaak dat familie huilende vrijwilligersuit de kamer zag komen. Joke: “Devalkuil was dat je er geen idee vanhad wat voor impact het sterven opje emotionele gevoelens had. OokWietske van Rijckevorselen Joke Telvoor de vrijwilligers werd hier te weinigaandacht aan besteed”. Wietskeweet zich te herinneren dat er in diebegintijd begeleiding werd aangebodendoor twee vrijwilligers van hetHelen Down instituut. Er was geentijd voor geestelijke nazorg. “Naastde medische verzorging hadden deverpleegkundigen o.a. de taak omde familie te begeleiden, de herdenkingsbijeenkomstente organiserenen de geestelijke verzorging te bewaken”,memoreert Wietske.Al pratend komen de verhalenbovendrijven. Over hoe het kleineteam van verpleegkundigen loyaalwas naar elkaar, hoe op avonden endesnoods ‘s nachts altijd een beroepkon worden gedaan op de huisartsRian van Kessel, hoe de gasten diezich aanmeldden eerst thuis werdenopgezocht door de verpleegkundigen,hoe een verpleegkundigein nauwe samenwerking met éénvrijwilliger samen een dienst deed,en hoe de nachtdiensten werden“Leven is leren sterven.”(Seneca)Hospice Heuvelrug

VERVOLG VAN PAGINA 11gedraaid door één vrijwilliger die ingeval van nood een verpleegkundigevan Heerewegen kon oproepen. Ookvonden er door verpleegkundigen envrijwilligers verhitte discussies plaatsover euthanasie. Hierbij kwamen veelonverwerkte zaken en godsdienstigeoverwegingen naar boven. Jokeis van mening dat deze discussiesbegrip creëerden voor andermansopvattingen en hebben bijgedragenaan een stabiel draagvlak.Nadat Ellen was gestopt als coördinatorvolgde een periode waarin deenergie op was en de idealistischedenkbeelden leken te wankelen. Datgevoel veranderde toen Lisa Reiterwerd aangesteld als coördinator Hospice,die daadkrachtig te werk ging,grenzen en orde op zaken stelde, enstructuur bood. Dat gaf een nieuweimpuls. Onder Lisa werd het hospiceuitgebreid van 4 naar 6 gastenkamers,er kwam extra personeel meteen duidelijke taakafbakening enspecialisatie. Joke werd als coördinatorvrijwilligers aangesteld en werdverantwoordelijk voor werving vanen cursussen voor vrijwilligers. Haardidactische vaardigheden kwamenhierbij prima van pas. Er werdenvoorlichtingsavonden over euthanasiegehouden. Langzaam maar zekerkreeg ook landelijk de palliatievezorg vorm en werd het bekend inziekenhuizen.Wietske ging na 9 werkzame jaren inhet hospice met vervroegd pensioenen werkte daarna nog één dag alsoproepkracht toen het hospice 10jaar bestond. Joke belandde met eenburn-out in een diep dal, “ik zat opde bodem van de put” en krabbeldeweer omhoog door een kinderdroomte verwezenlijken: ze ging beeldhouwen,hetgeen haar innerlijkevervulling verschafte. En wat ze nooitgedacht hadden, begeleiden ze nuieder 1x per 6 weken een discussiegroepjevan vrijwilligers. Wietske:“Met de groep had ik afgesproken datik 3x op proef zou komen om te zienof het wederzijds zou bevallen. Hetklikte direct en doordat ik objectiefkan luisteren en intunen op voorkomendesituaties, blijkt het in de praktijkvoor iedereen van toegevoegdewaarde te zijn”. Joke denkt hierhetzelfde over, “er moet ook altijd ietsvoor jezelf te halen zijn”.Ze constateren dat de afgelopenjaren veel is bereikt, met als bekroninghet keurmerk Palliatieve Zorg.De kookgroep deed haar intredeen kreeg door vrijwilliger Jannieter Voort gestalte onder het motto‘koken vanuit het hart’. Er was geïnvesteerdin een geestelijk verzorgeren een hulpverlener naasten, beidefuncties zijn uitermate waardevol.Negatief punt vinden ze de veleadministratieve taken die de verpleegkundigenmoeten verrichtenom hun handelingen te legitimeren.“Dat vergt veel tijd, die ten koste gaatvan de gasten”.Terugblikkend en in het hedenkijkend zijn zowel Wietske als Jokeervan overtuigd dat hun missie vandestijds is geslaagd: het neerzettenvan een krachtig en flexibel hospice,waar de gast zo zelfstandig mogelijken in haar of zijn eigen waarde wordtgelaten, waar liefdevolle verzorgingen ondersteuning wordt gebodenen waar het sterven geen eenzaamproces meer is.Renée van der Maesen & Lena DekkerColofon‘t Zonnetje is een uitgave van deStichting Hospice Heuvelrug en verschijntin de regel tweemaal per jaar.Redactie:Tineke Cremer, Lena Dekker,Maria Hoefnagels, Renée van der Maesen,Aloys ter Steege, Mirella Bijvoet (eindredactie)Vormgeving en productie:Ter Kuile Design, Bosch en DuinStichting Hospice HeuvelrugBestuur:Drs M.M. van Heemstra voorzitterJ. Bakker penningmeesterDrs A.F.M. ter Steege bestuurslidDrs J-j. Treffers bestuurslidDrs W.H. Muijlwijk bestuurslidM.G.T. BijvoetbestuurslidTelefoon: 0315 - 640 416(penningmeester)Bank:ING 73.33.663, Rabo 39.52.33.801Hospice HeuvelrugArnhemse Bovenweg 803708 AH ZeistTelefoon: 030 - 698 4280Fax: 030 - 698 4288E-mail: info@hospice-heuvelrug.nlwww.hospice-heuvelrug.nl12Hospice Heuvelrug