Vogels in Zutphen en omgeving 2008 - Vogelwerkgroep Zutphen

VogelsJaarboek 2008inZutphenenomgeving2008Dit is een uitgave van deVogelwerkgroep Zutphen en omgeving

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Colofon© Vogelwerkgroep Zutphen en omgeving 2009p/a Secretaris M. van der WeideLomeijerplein 97207 JE Zutphenwww.vwg-zutphen.nlTekst: Wim Bosma, Jan Eshuis, Henk-Jan Hof, Jan Hof, Michel Klemann, Jeroen Kuipers,Adri Mulder, Frans Parmentier, Marcel Ruijs & Michiel van der Weide.Illustraties: Jeroen Kuipers (omslag & foto’s binnenwerk)Samenstelling & redactie: Michiel van der WeideEindredactie: Sabien van HartenOntwerp & lay-out: Martine van Harten2

Vogels in Zutphen en omgeving 20084

Vogels in Zutphen en omgeving 20081 Natuurbeschermingdoor Wim BosmaBen ik ‘imker’ geworden van wilde metselbijtjesin mijn tuin, komt de Koolmees in deherfst mijn bijenblok belagen. Hij sloopt devoorste gemetselde dekseltjes van bijna allegaatjes. Bij natuurlijke holtes weet je niet waterachter zit, maar deze heb ik zelf geboordmet zelfs nog een uitneembare plastic holteerbij. Ik weet dus ook dat de larven diep genoegweg in de holtes zitten, te ver voor deKoolmees. Verspilde energie dus, maar zegaan toch maar door en verjagen elkaar,want waar de één zoekt wil de ander ookzijn geluk beproeven. Zelfs een Huismus komtpoolshoogte nemen, maar zo aan een blokhangen blijkt hem (een hij, gezien de bruinekop) toch te veel. Een steeds terugkerendeKoolmees met een brede zwarte ‘stropdas’ opzijn gele borst, zeer waarschijnlijk een oudermannetje en dus een succesvolle jager, keertsteeds terug.Door mij heen gaat de vraag: wil ik dit blijvenaanzien of ga ik de gaten afdekken? Dat laatstezou betekenen dat ik het bijennestbloknog meer cultiveer, omdat het toch wel ergleuk zou zijn om de bijen zo rond april te zienuitvliegen. Ik besluit de natuur zijn gang telaten gaan, wetende dat de larven achter inde gang zitten.Hoe dubbel kunnen belangen zijn? Ik lokde vogels naar mijn tuin met huisvesting envoer.Natuurbescherming noem ik dat. Ik lok ookde bijen met huisvesting en voer, maar nietom als voer te dienen voor de vogels. Ik doehet vooral ook voor mijn plezier. De natuurKoolmees en het bijenblok (tekening Wim Bosma).6

Vogels in Zutphen en omgeving 2008in eigen tuin wil ik zelf regisseren; ze krijgenin mijn tuin wat ik ze voorzet en toelaat. Datnoem ik dan weer natuurbeheer. Alleen dieSperwer die af en toe zijn vogelmaaltje bij devoertafel komt halen heb ik niet onder mijnregie. Natuurbeheer lukt me aardig, maar bijnatuurbescherming wordt het verwarrend,wie ga ik nu beschermen?Misschien is het toch wel een goede keuzevan mij om de natuur zijn gang te laten gaan.Zal ik dat dan maar natuurbescherming noemen?Wim BosmaDe Waarden 1407206 GL Zutphen0575-528210bosma22@freemail.nl7

Vogels in Zutphen en omgeving 2008In 2007 is er begin mei een roepende Kwartelkoninggehoord. Mogelijk betreft het eendoortrekker; waarnemingen vanaf 20 mei duidenop mogelijk broedgeval. Daarom is dezeals ? opgenomen in bijlage 1. Een bijzonderbroedgeval was een koppel Raven in 2007.Als laatste kan nog opgemerkt worden dathet gebied elk jaar weer garant staat voorde nodige bijzondere (trek)waarnemingen.De afgelopen jaren zijn er waarnemingengenoteerd van Zwarte ooievaar, Zomertaling,Slobeend, Groenpootruiter, Watersnip,Grote zilverreiger, Wespendief, Duinpieper,Gekraagde roodstaart, Wielewaal, Paapje,Tapuiten. Samen met de diverse wintergastenals Koperwiek, Kramsvogel en Barmsijs kom jeop ruim 100 soorten die jaarlijks in dit gebiedwaargenomen kunnen worden.Beleid en beheerDe belangrijkste knelpunten voor Natuurmonumentenom de gewenste doelen te behalenzijn (a) de Boswet met zijn compensatieverplichtingbij het weghalen van bos ouderdan 10 jaar, (b) particuliere belangen, (c) demanier om kwel meer aan de oppervlakte tekrijgen, (d) eutrofiëring en (e) vooral tijd.In de Statennotitie van de Provincie Gelderland‘Voortgang Ecologische Poorten op deVeluwe 2003’ wordt bij de Beekbergse poortgeschreven over kwelsituaties en de te nemenhydrologische maatregelen bij de Empese enTondense heide en Lampenbroek. Er is nu eenhydrologisch herinrichtingsplan en onderzoekheeft uitgewezen waar het kwel naar bovenkomt. Deze plekken zijn deels afgegraven omhet kwelwater aan de oppervlakte te krijgen.Vooral pionierssoorten als Moerashertshooi,Pilvaren, Schildereprijs en Snavelbiezen profiterenhiervan. Verder zijn er sloten gedempt.Rondom het noordelijke bosgedeelte is dit inde zomer van 2006 nog gebeurd. Met behulpvan peilbuizen wordt de grondwaterstandgecontroleerd.Eén van de verwachtte bevindingen is datde grondwaterstand stabiel te laag is. Desamenwerking met het waterschap Veluweis geïntensiveerd om de afwatering van hetgebied te verminderen. Dit komt niet overeenmet enkele particuliere belangen. Hetbeheer is erop gericht de bosgedeeltes omte zetten in een zeldzamer, meer open natruig natuurtype. Dit wringt met de Boswet.Binnen het gebied valt er niet te compenseren.Alle benodigde acties om dit toch te realiserenkosten tijd vanwege alle procedures.Het beheer richt zich er voornamelijk op omhet gebied schraler te maken en eutrofiëringtegen te gaan. Aanwezigheid van Hennegrasop de kwelpunten is al een indicatie van verdrogingen aanwezigheid van voedingsstoffen.Het verschralen rondom deze plekkenwordt gedaan door maaien en het maaiselafvoeren. Om het Heideblauwtje te stimulerenworden heideterreinen deels gemaaid enwordt boomopslag verwijderd. Het verschralenrondom deze plekken wordt gedaan doorplaggen en maaien.De graslanden worden extensief beheerd. Ervaringleidt tot nieuwe inzichten, en vooral opland dat nog maar kort uit landbouwkundiggebruik is moet niet te laat gemaaid worden.Daarom is gekozen om een aantal jaren tochvroeger te maaien dan 15 juni en vervolgensde maaidatum te verschuiven naar later inhet jaar en/of over te schakelen op eens perjaar maaien in augustus. Te vroeg te extensiefgaan werken kan leiden tot soortenarmeruige vegetaties met veel Ridderzuring, Pitrusen Rietgras. Om de nadelige gevolgen vaneerder maaien te verzachten, is afgesprokenmet de boerengebruikers dat ze een deel vanhet land niet maaien bij de voorjaarssnede.Het positieve effect hiervan is dat insectenlanger nectar kunnen blijven vinden. Broedvogelsprofiteren daar vervolgens ook weetvan aangezien insecten, vooral de hier nogveel aanwezige grote insecten, een belangrijkonderdeel uitmaken van het voedselpakket.Het niet maaien van randen en hoeken dientook vogels.De uitkomsten van de inventarisaties van2006 - 2008 bevestigen de te verwachtte effectenvan het beleid. Hoewel er slechts nudrie jaar achtereen geïnventariseerd is, is deconclusie dat diverse vogelsoorten profiterenvan het meer open en ruigere karakter van deEmpese en Tondense heide.11

Vogels in Zutphen en omgeving 2008DankwoordMet dank aan Rob Vermeulen (Natuurmonumenten),Jan Schoppers (SOVON) voor denodige informatie en gegevens van 1985 en1993 en Arend van Dijk (SOVON) voor deondersteuning bij het uitwerken van de inventarisaties.Marcel Ruijs(Vogelwerkgroep Arnhem en omstreken)Brummenruijsm@xs4all.nlLiteratuurVan Dijk A.J. 2004. Handleiding Broedvogel Monitoring Project (Broedvogelinventarisatiein proefvlakken). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.Van Dijk A.J, Hustings F. & van der Weide M. 2004. Handleiding Landelijk SoortonderzoekBroedvogels. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.12

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Bijlage 1Aantal territoria in BMP-plot Empese en Tondense heide (139 ha). Niet alle soorten zijn geteld in 1985 en 1993.De aantallen hebben allemaal betrekking op de begrenzing die gehanteerd is in de jaren 2006 - 2008.Soort 1985 1993 2006 2007 2008Dodaars 1 2 3Knobbelzwaan 1Grauwe Gans 5 5 6Nijlgans 1 1 2Bergeend 1 1 1Wilde eend 7 2 3Zomertaling 1Kuifeend 1Havik 1 1 1 1 1Sperwer 1 1Buizerd 2 1 5 5 5Torenvalk 1Boomvalk 1 1 1Patrijs 1 1Kwartel 2 2Fazant 1 1Kwartelkoning ?Waterhoen 1 1Meerkoet 1 6 6 8Scholekster 1 1 1 1Kleine plevier 1 2 3 2Kievit 12 7 3 4 3Houtsnip 2Grutto 1Wulp 2 2 2 2Tureluur 1Tortelduif 15Holenduif 3Houtduif 20 16 18Koekoek 4 1 1 1 1Ransuil 1 2 1 1Zwarte Specht 1 1 1Grote Bonte Specht 4 6 6 9 10Kleine Bonte Specht 4 1 3 3 3Veldleeuwerik 1Boompieper 6 2 33 36 31Graspieper 2 1 7 5 2Witte kwikstaart 8 5 6Winterkoning 32 33 34Heggemus 13 12 13Roodborst 51 41 48Nachtegaal 1Soort 1985 1993 2006 2007 2008Gekraagde Roodstaart 1 1 1Paapje 2Roodborsttapuit 2 4 3Merel 45 49 58Zanglijster 14 18 15Grote lijster 4 2 3Sprinkhaanrietzanger 1 1Kleine Karekiet 2 4 3 3Bosrietzanger 1 1 5 12 21Braamsluiper 2 2 2 2Spotvogel 8 5 3 2 3Grasmus 20 8 9 12 14Tuinfluiter 16 11 10Zwartkop 34 32 39Tjiftjaf 54 61 54Fitis 61 49 50Goudhaan 4 1 1Vuurgoudhaan 1Gr. Vliegenvanger 7 6 4Bonte Vliegenvanger 1Staartmees 12 2 7 6 3Glanskop 2 2 3Matkop 7 6 4Kuifmees 2 1 1Pimpelmees 29 20 30Koolmees 48 44 30Boomklever 3 3 1Boomkruiper 24 16 18Wielewaal 3 1 1 1Gaai 5 4 4Ekster 2 1Zwarte Kraai 5 5 5Raaf 1Spreeuw 18 11 21Vink 62 64 68Groenling 1Putter 1Kneu 5 2 2 4 1Goudvink 9 2 3 4Appelvink 1 1 4Geelgors 19 14 23 26 27Rietgors 2 10 613

Vogels in Zutphen en omgeving 20083 Broedvogelsvan woonwijkWelgelegen in2006door Henk-Jan HofIn het voorjaar van 2006 heb ik de woonwijkWelgelegen in Warnsveld op broedvogels geinventariseerd.Deze kartering is uitgevoerdom aantallen en verspreiding van broedvogelsvast te stellen. Het geïnventariseerdegebied heeft een oppervlakte van 32 hectare.Voor de precieze ligging van het gekarteerdegebied verwijs ik naar figuur 3.1.GebiedsbeschrijvingDe woonwijk Welgelegen ligt ingeslotentussen de Draaiomsdreef, de Den Elterweg,de groenvoorziening aan de Robert van Guliklaanen de Leestense Dreef. In de woonwijkvindt men rijtjeshuizen, geschakelde woningenen vrijstaande huizen. In de wijk staanenkele oudere woningen die dateren van detijd voordat de wijk gebouwd is. Hoogbouwkomt niet voor, behalve het schoolgebouwaan de noordzijde van de woonwijk. Aan dewestzijde ligt een klein bedrijventerrein, omgevendoor een meer royale groenpartij eneen groot grasveld.Tevens is daar een volkstuinencomplex aanwezig.De wijk Welgelegen is als woonerfingericht en doorgaande wegen komen ampervoor. Voor vogels zijn voornamelijk devoor- en achtertuinen van belang, evenals deom de wijk gedrapeerde groenzone. Waterpartijenzijn te vinden in het noordelijk deelvan de wijk. Door de variatie in structuur kentde woonwijk een gevarieerde broedvogelsamenstelling.De aanwezige begroeiing iszeer divers. Echt hoog opgaande beplantingis zeldzaam. Het meeste groen bestaat uitstruikpartijen en kleinere bomen en is tamelijkeenzijdig te noemen. De particuliere tuinenverschillen naar hun aard. Er zijn tuinenmet opgaand hout en struikachtige begroeiingen.Er zijn echter ook tuintjes die bijna volledigbestraat zijn.WerkwijzeHet veldwerk is vooral in de vroege ochtendurenuitgevoerd. Ook zijn een tweetal avondbezoekengebracht. Alle vogels die broed- ofterritoriaal gedrag vertonen zijn op een veldkaartgenoteerd en direct na afloop van deronde zijn de verzamelde gegevens op eensoortkaart gezet. De interpretatie vond plaatsTabel 3.1 Bezoekdata en teltijden.Figuur 3.1 Ligging woonwijk Welgelegen in Warnsveld.Datum Aanvang - Einde Tijd in minuten15-3-2006 07:35 - 09:05 9026-3-2006 06:30 - 08:37 1278-4-2006 07:00 - 08:30 9018-4-2006 19:05 - 20:30 853-5-2006 07:00 - 08:15 7513-5-2006 05:20 - 07:00 10017-5-2006 05:30 - 06:15 4510-6-2006 20:30 - 21:30 60totaal minuten 672in uren 11,214

Vogels in Zutphen en omgeving 2008op basis van Van Dijk (1996).Gemiddeld werd per hectare 21 minutenveldwerk aan de inventarisatie besteed. Debestede tijd is inclusief de tijd die gespendeerdis om passanten tekst en uitleg te verschaffenover wat ik toch aan het doen was(tabel 3.1).Dit zal ook opgaan voor broedparen van deSpreeuw (figuur 3.2). Voor de Gierzwaluw zaldie invloed veel minder zijn geweest omdatdie soort meer gebonden is aan de nok vanhoekwoningen en zo hoog reikten die steigersveelal niet.ResultatenIn de wijk Welgelegen werden in 2006 totaal33 verschillende broedvogels aangetroffenmet 392 territoria. In tabel 3.2 staan desoorten en het aantal aangetroffen territoriavermeld. Uit de tabel blijkt dat slechts zessoorten voor de helft (49,9%) van de territoriazorgen. Naar gelang de talrijkheid zijn datMerel, Huismus, Winterkoning, Heggenmus,Houtduif en Vink.Henk-Jan HofIda Gerhardtsingel 657207 CK Zutphen0575- 571054 / 570030OpmerkelijkTijdens het veldwerk stuitte ik op een aantalopmerkelijkheden. Op 18 april 2006 zag iklangs het fietspad bij de Gaikhorst, middenin de woonwijk, een luidroepende IJsvogel.Deze IJsvogel vloog daar af en toe luidroepend rondjes om enkele huizenblokkenom vervolgens weer in een boom langs hetfietspad te gaan zitten roepen. Vervolgwaarnemingendeed ik in het door mij bekekengebied niet meer.Op 13 mei bevonden zich twee Visdieven ophet dak van het scholencomplex. Dat zou eenmogelijke broedlocatie kunnen zijn. Ook hierbleven vervolgwaarnemingen uit.Na afloop van de kartering, ergens eind juni,trof ik enkele Boerenzwaluwen aan rond degemeentewerken. Mogelijkerwijs zijn vandeze soort enkele broedgevallen over hethoofd gezien.De Huismussen hadden het aan de Gaikhorst,de plek waar zich de meeste territoria bevonden,niet goed getroffen (figuur 3.2). Tijdenshet broedseizoen zijn de huizen opgeschilderd.Complete rijtjes werden ingepakt, navoorzien te zijn van steigers. Ik verondersteldat diverse broedsels zijn omgekomen omdatde mussen de nestplaats niet meer kondenbereiken.Tabel 3.2 Vastgestelde soorten en aantallen territoria inwoonwijk Welgelegen 2006.Soort N Soort NWilde Eend 3 Tjiftjaf 14Soepeend 3 Fitis 2Waterhoen 4 Staartmees 4Meerkoet 5 Pimpelmees 13Houtduif 23 Koolmees 16Turkse Tortel 19 Boomkruiper 1Gierzwaluw 4 Gaai 3Witte Kwikstaart 1 Ekster 3Winterkoning 25 Zwarte Kraai 4Heggenmus 31 Spreeuw 7Roodborst 1 Huismus 41Merel 77 Ringmus 8Zanglijster 8 Vink 22Kleine Karekiet 4 Groenling 12Braamsluiper 1 Putter 2Tuinfluiter 1 Kneu 3Zwartkop 20 Appelvink 715

Vogels in Zutphen en omgeving 2008##### ### # # ###### # ## ## ######## ## # # ## ###### ### ### # ### # ### ## ## ######100 meter100 meter# ###### ####Roodborst 20061 territoriumMerel 200677 territoria#100 meter######100 meter## #######Spreeuw 2006 Huismus 20067 territoria 41 territoriaFiguur 3.2 Verspreiding territoria van Roodborst, Merel, Spreeuw en Huismus in de woonwijk Welgelegen 2006.LiteratuurVan Dijk A.J. 1996. Broedvogels inventariseren in proefvlakken (Handleiding BroedvogelMonitoring Project). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek Ubbergen.16

Vogels in Zutphen en omgeving 200817

Vogels in Zutphen en omgeving 20084 Broedvogelsvan woonwijkHet LaakseVeld in 2006door Henk-Jan HofIn het voorjaar van 2006 heb ik woonwijk HetLaakse Veld op broedvogels geïnventariseerd.Deze kartering is uitgevoerd om aantallen enverspreiding van broedvogels vast te stellen.Het door mij geïnventariseerde gebied heefteen oppervlakte van 23,9 hectare. Voor deprecieze ligging van het gekarteerde gebiedverwijs ik naar figuur 4.1.GebiedsbeschrijvingDe woonwijk Het Laakse Veld ligt ingeslotentussen de Den Elterweg in het westen, eenlaak in het oosten, in het noorden door de JoSpierlaan en in het zuiden door de rondweg.In de woonwijk vindt men voor het merendeellaagbouwwoningen. In deze wijk staathet ziekenhuis, in de volksmond bekend als ¥tSpittaal. Dit ziekenhuis stamt uit de jaren ¥70.Met de Residence, hoogbouw ten zuiden vande kruising Jo Spierlaan en de Den Elterweg,en de hoogbouw ten zuiden van de Jo Spierlaanen ten oosten van de Ooyerhoekseweg isdit de enige gestapelde bouw.De woonwijk kent tevens een behoorlijke oppervlaktewater. Ten zuiden van het Spittaallag ten tijde van de inventarisatie een vrij extensiefbeheerd grasland. De noordzijde vandit weiland werd gekenmerkt door een laaken opgaande bomen en struiken.Het Laakse Veld dateert van het begin dezeeeuw en is dus een echte nieuwbouwwijk tenoemen. De wijk kent vooral tuintjes en gemeentelijkgroen van een jonge leeftijd. Hetgeplante spectrum kent weinig variatie inhoogte en diversiteit en biedt vogels in detoekomst weinig soelaas. Waterpartijen zijnte vinden in het oostelijke en zuidelijke deelvan de wijk. Echt hoog opgaande beplantingmet een behoorlijke oppervlakte wasalleen te vinden direct ten zuiden van hetziekenhuis. Een echte struiklaag ontbrak indit perceel. Dit perceel heeft inmiddels plaatsmoeten maken voor de nieuwbouw van hetziekenhuis en is in 2007 gekapt.WerkwijzeHet veldwerk is vooral in de vroege ochtendurenuitgevoerd. Ook zijn een tweetal avondbezoekengebracht, met name gericht ophet voorkomen van de Merel. Alle vogels diebroed- of territoriaal gedrag vertonen zijn opeen veldkaart genoteerd en direct na afloopvan de ronde zijn de verzamelde gegevens opeen soortkaart gezet. De interpretatie vondplaats op basis van Van Dijk (1996). Gemiddeldwerd per hectare 13,8 minuten veldwerkaan de inventarisatie besteed. De bestede tijdis inclusief de tijd die gespendeerd is om passantentekst en uitleg te verschaffen over watik toch aan het doen was (tabel 4.1).Figuur 4.1 Ligging woonwijk Het Laakse Veld in Zuidoost Zutphen.18

Vogels in Zutphen en omgeving 2008ResultatenIn de wijk Het Laakse Veld werden in 2006totaal 27 verschillende soorten broedvogelsaangetroffen met in totaal 115 territoria;de soepeend niet meegeteld. In tabel 4.2staan de soorten en het aantal aangetroffenterritoria vermeld. Uit de tabel blijkt dat deMerel het als tuintjesbewoner – als opportunist– al redelijk zijn plaats heeft gevondenin deze nieuwe woonwijk (figuur 4.2). Zoalshet aantal territoria van watervogels laatzien, kent de wijk vanwege een ruime oppervlakteaan water voldoende mogelijkhedentot nestbouw (figuur 4.2). Op enkele stukkenmag riet groeien en zijn wilgen aangeplant.Als een verruiging van de vegetatie wordttoegestaan, zal van de aan water gebondensoorten een hogere dichtheid aangetroffenkunnen worden.OpmerkelijkEen soort die ik wel verwacht had maar nietheb aangetroffen is de Zwarte Roodstaart.Door het ontbreken van een echte struiklaagontbrak ook een algemene soort als de Zwartkop.Als andere niet-broedvogels van het gebiedtrof ik onder andere pleisterend aan:Fuut, Grauwe Gans, Blauwe Reiger, Ooievaar,Sperwer, Torenvalk, Visdief, Grote BonteSpecht en Groene Specht. Huismussen trofik alleen aan bij die woningen die al in hetgeïnventariseerde gebied stonden voordat dewijk gebouwd werd. Het door mij aangetroffenpaartje Kievit bracht drie jongen groot,ondanks de intensieve recreatie die plaatsvond op het weiland ten zuiden van het ziekenhuis.Henk Jan HofIda Gerhardtsingel 657207 CK Zutphen0575- 571054 / 570030Tijdens de eerste en tweede inventarisatierondewerd op de parkeerplaats van het ziekenhuiseen baltsende Fazant gezien. Tijdensde volgende rondes werd geen Fazant meerwaargenomen. Tijdens de eerste drie rondeswerd bij de (voormalige en nu omgelegde)laak een IJsvogel waargenomen.Op 16 april rustte een Buizerd op het dak vanhet ziekenhuis. In mei werd geregeld door eenScholekster geroepen vanaf het dak van hetziekenhuis. Ik heb geen voedseltransportenwaargenomen en derhalve geen territoriumopgevoerd. Op 11 mei werd een Nijlgans ophet dak van het ziekenhuis waargenomen.Tabel 4.1 Bezoekdata en teltijden.Datum Aanvang - Einde Tijd in minuten12-3-2006 07:43 - 08:25 4324-3-2006 05:45 - 06:38 535-4-2006 19:00 - 20:15 6516-4-2006 19:50 - 20:38 482-5-2006 05:45 - 06:30 4511-5-2006 05:40 - 06:25 4527-5-2006 04:50 - 05:20 30Totaal5u 29minTabel 4.2 Vastgestelde soorten en aantallen territoria inwoonwijk Het Laakse Veld 2006.Soort N Soort NWilde Eend 12 Braamsluiper 2Soepeend 7 Grasmus 2Waterhoen 2 Tuinfluiter 1Meerkoet 9 Tjiftjaf 4Kievit 1 Pimpelmees 6Houtduif 8 Koolmees 8Turkse Tortel 2 Boomkruiper 2Witte Kwikstaart 1 Ekster 1Winterkoning 5 Zwarte Kraai 1Heggemus 7 Spreeuw 1Roodborst 1 Huismus 4Merel 20 Vink 5Bosrietzanger 1 Groenling 1Kleine Karekiet 6 Putter 219

Vogels in Zutphen en omgeving 2008### ### ###### # #####100 meter100 meter#100 meter##Wilde Eend 2006 Soepeend 2006 Waterhoen 200612 territoria 7 territoria2 territoria##################100 meter100 meter##########100 meterHeggenmus 2006 Roodborst 2006 Merel 20067 territoria 1 territorium20 territoriaFiguur 4.2 Verspreiding territoria van Wilde eend, Soepeend, Waterhoen, Heggenmus, Roodborst en Merel in de woonwijk Het LaakseVeld in 2006.LiteratuurVan Dijk A.J. 1996. Broedvogels inventariseren in proefvlakken (Handleiding Broedvogel MonitoringProject). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek Ubbergen.20

Vogels in Zutphen en omgeving 20085 Jonge KauwontmoetZwarte kraaidoor Michel Klemann10 juni 2008. Tijdens één van mijn pauzeszat ik op een bankje bij de kinderboerderijin Hellevoetsluis. Het was nog vroeg maarde zon scheen al uren. De meesten van mijnsoortgenoten werden pas net wakker. Koffieleutenden kauwend op mijn brood bekeekik achter het hek een groep van een 35 Kauwen.Ze foerageerden op vliegen die in hetgras zaten en renden daarbij heen en weerachter de insecten aan en pikten ze soms zelfsuit de lucht. Ik vind dat altijd heel knap. Eenvliegende vlieg vangen tussen twee vingers ismij nog nooit gelukt! Er werd veel geroepenen een paar jongen bedelden bij de ouders.Sommige vogels vlogen nog met de krop volop een neer naar hun nest. Alles bij elkaarhadden we een levendig ontbijt zo op devroege morgen.De jonge verbaasde kauw bleef achter, leefdenog, miste links slechts twee staartpennen envloog stuntelig op. Enkele kauwen begeleiddenhem tijdens deze korte vlucht. Hij landdevlak voor me op het bovenste prikkeldraadjevan het twee meter hoge hek. Daar aangekomenkon die echter zijn evenwicht niethouden, wiebelde van voor naar achteren enbleef uiteindelijk achterover aan het hek hangen.De resterende staart zat dubbel gevouwenin het prikkeldraad en even daarna vielhet jong achterover naar beneden en plofteop de grond. Daar bleef die suf en half scheefin het gras liggen. Twee adulte kauwen blevenbij hem. Het leek mij alsof ze beide bezorgdkeken naar hun jong dat deze eersteontmoeting met de boze buitenwereld nogmaar net had overleefd. Het vrouwtje bekeekhet jong van dichtbij en pikte ineens heftigin zijn poot. Het jong sprong op en stond nuweer recht op zijn poten. Toen ze dat zag(‘niks aan de hand’) vloog ze weg zonder nogPlotseling brak er paniek uit, ik zag zo gauwniet waarom, maar een hele groep kauwendook boven op elkaar in het gras. Zeschreeuwden, pikten, beten en sloegen metde vleugels in één grote warboel van zwarteveren en paniek. Dat duurde kort en toen zeopvlogen bleef een Zwarte kraai achter metonder zijn klauwen een jonge kauw. De opgevlogenkauwen zetten na het opvliegen echterdirect vliegend de aanval in. Razendsnelachter elkaar kwamen ze van links, rechts, vanvoren, van boven en achteren, van alle kantendoken ze luid roepend op de kraai in. Meteen geweldige snelheid, frequentie en ritmein de groepsaanval werd het de kraai volledigonmogelijk gemaakt om zich op zijn prooi teconcentreren. De kraai gaf zich gewonnen envloog op, met een wolk kauwen in de aanvalachter hem aan.21

Vogels in Zutphen en omgeving 2008om te kijken; ze leek me een beetje pissig. Hetmannetje bleef er nog tamelijk opgewondenmet de kopveren omhoog bij staan kijken.Het gros van de kauwen had ondertussen hetontbijt al weer voortgezet. De jonge kauwvloog weer op en wilde op de onderste takvan een jonge Es landen, maar mistte enmoest daarom een doorstart maken. Op datmoment vlogen alle aanwezige kauwen open in een breed uitgewaaierde wolk vlogenze luid roepend met het jong mee. Aan allekanten werd die door de groep beschermd inzijn nog stuntelige vlucht en zo verdwenenmet het wegvliegen van het jong ook in éénkeer alle kauwen uit beeld.• Die twee kauwen die de kraai in de gatenbleven houden na de aanval; wie zoudendat zijn geweest?Het kwam me allemaal zo bekend voor...Niets dierlijks is ons vreemd. Het is een mooivolk, die kauwen.Michel KlemannHet Zwanevlot 1067206 CE Zutphenm.klemann@chello.nlEven later verscheen de kraai weer bovende ontbijttafel en leek zich daar te willenverstoppen tussen de bladeren van de boom.Misschien wilde die nog eens zo’n vangpogingwagen, het was immers bijna succesvolverlopen. Maar twee kauwen waren met hemmeegekomen. De kraai strekte zijn vleugelen werd op dit onbewaakte moment meteendoor de kauwen aangevallen. Ze gunden hemgeen rust op die plek. Andersom viel de kraaide kauwen aan wanneer die even niet oplettenen zo hielden ze elkaar treiterend in detang.Het was een hele happening. Enkele dingenvond ik opvallend:• De ongeremde aanval van de tientallen kauwenop de kraai nadat die dat jong had gepakt.De aanval was zeker niet zonder risicowas voor de kauwen, terwijl het niet eenshun eigen jong betrof. De actie daarna leekbijna een gecoördineerde groepsaanval!• De zichtbare zorg van de twee adulte vogelsnadat het jong van het hek was gevallenen die pik in de poot van het jong om techecken of het allemaal nog wel goed methem ging.• Het meevliegen van de hele troep met hetjong toen die wegvloog ervoor zorgend datdie veilig weg kon komen. Vlak daarvoorzat iedereen al aan weer aan het ontbijt.Terwijl het leek alsof er niets was gebeurd,alsof ze niet in de gaten hadden hoe hetverder ging met het jong, bleken ze alles inde peiling te houden!22

Vogels in Zutphen en omgeving 20086 De broedresultatenvande Oeverzwaluwenin2008door Jan Eshuis & Jan HofBronsbergenEind maart is de Oeverzwaluwenwand aan hetBronsbergenmeer in een aantal dagen weergeschikt gemaakt voor het nieuwe broedseizoen.Op 20 april werden de eerste vierOeverzwaluwen boven het Bronsbergenmeerwaargenomen. Na 25 april waren ze daar nietmeer aanwezig. Wel waren op deze dag al 37nestholtes zichtbaar in het zanddepot van deheer Breukink op de Stokebrandsweerd. Directna het bekendworden van deze locatie iscontact opgenomen met de eigenaar van ditzanddepot met het verzoek om beschermendemaatregelen te nemen. Er werd namelijkdagelijks een partij zand afgegraven en afgevoerd.De eigenaar heeft kort daarna eengedeelte van het depot met een draadrasterafgezet en verbodsborden geplaatst.In de periode van eind april tot begin mei iseen deel van de wand in het zanddepot metdaarin een groot gedeelte van de toen aanwezigenestholtes tot tweemaal ingestort. DeOeverzwaluwen hebben zich hierdoor echterniet laten ontmoedigen en op 9 mei werden23

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Figuur 7.1 De weidevogelbeschermingkreeg ook aandacht in de Stentor.Twee fragmenten uit het artikelvan 3 juni 2008.26

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Gevonden legselsIn tabel 7.1 staat een overzicht van de in 2006,2007 en 2008 gevonden en uitgekomen legsels.We lopen de verschillende soorten langs.Gedurende de hele broedperiode waren enkeleparen Scholekster aanwezig. Legsels hebbenwe helaas niet gevonden. Oorzaak onbekend.Het aantal legsels van de Kievit is in2008 gehalveerd ten opzichte van 2007. Toenwaren echter veel legsels gepredeerd (geroofd).De kievit is daarop ingesteld en gaatna het verlies van de eieren weer opnieuwbroeden, met een dubbel aantal nesten totgevolg. Dat kan het hoge aantal legsels van2007 verklaren. In 2008 zijn ten noorden vande oude brug na het maaien nog een drietalkieviten gaan broeden, meer dan er vóór hetmaaien zaten. Op de andere vroeg gemaaidepercelen deed dit verschijnsel zich niet voor.De Grutto laat helaas een gestage afnamezien van het aantal gevonden en uitgekomenlegsels. Geconstateerd is dat er uitwisselingplaatsvindt met graslandpercelen bij de Hovennet buiten de waarden. Mogelijk dat eenaantal paren daar hun broedplek hebbengevonden.Tabel 7.1 Het aantal gevonden en uitgekomen legsels in 2006(30 ha), 2007 (67 ha) en 2008 (67 ha).soort gevonden legsels uitgekomen legsels2006 2007 2008 2006 2007 2008Scholekster 2 1 0 0 0 0Kievit 18 36 15 9 8 8Grutto 15 8 7 5 4 3Tureluur 9 17 13 4 9 9Wulp 1 3 1 1 2 0Wilde eend 0 0 1 0 0 0Slobeend 1 0 0 0 0 0Kuifeend 1 0 0 0 0 0Zomertaling 1 0 0 0 0 0Meerkoet 0 0 2 0 0 1Kwartelkoning 0 0 1 0 0 ?Gele kwikstaart 0 9 9 0 5 ?Graspieper 0 5 4 0 3 ?Rietgors 0 4 6 0 2 ?totaal 48 83 59 19 33 22De Tureluur deed het weer goed met dertiengevonden en negen uitgekomen legsels. Hunvoorkeur gaat duidelijk uit naar de zuidelijkepercelen (8 legsels) en het stuk ten noordenvan de oude brug (3 legsels).Van de Wulp is wederom één nest gevonden.Het is door predatie verloren gegaan. Net buitenonze percelen heeft een paar wel met succesgebroed. Het gezin heeft lang door ‘onze’graslanden gezworven.Legsels van eenden blijven schaars, hoewel erin het begin van het broedseizoen veel Wildeeenden en Kuifeenden aanwezig waren enzelfs zowel een paartje Zomertaling als paartjeSlobeend enkele weken rond hingen.Van de Gele kwikstaart, Graspieper en Rietgorszijn slechts enkele nesten gevonden. Welis weer een behoorlijk aantal legsels gelokaliseerd,vooral gelegen op de percelen die nahalf juni zijn gemaaid. Die nesten liggen diepin het lange gras en zijn niet zonder risicovan verstoring te vinden. Indien de noodzaakdaartoe ontbreekt, laten we dat ook achterwege.Overigens zaten er in het gebied veel meerbroedparen van deze soorten, vooral vande Gele kwikstaart, dan genoemd. Met eenruwe schatting kom ik totaal tot 30 paar Gelekwikstaart, 15 paar Graspieper en 10 paarRietgors. Een broedvogelinventarisatie kaneen nauwkeuriger beeld opleveren.Bijzonder was de aanwezigheid van Kwartelkoningen.De eerste werd gehoord op 22mei. Het ging om vier roepende mannetjes.Twee daarvan zaten op percelen die eind junizijn gemaaid, de andere twee op percelen diepas deels eind juli en deels eind augustus (!)zijn gemaaid. Jan Schoppers (SOVON) schrijfthierover:‘De eerste twee zijn inderdaad uitgemaaid.Van de andere twee is er een half juni gevangenen van een zender voorzien. Op 1 juliwerd deze vogel nog vastgesteld en op 8 juliwerd dezelfde vogel (met zender dus) gepeildin de Welsumerwaarden langs de IJssel, 25km noordelijker!!! Daar was die nog bijna2 weken aanwezig. De Welsumerwaardenleek de eerste helft juli ‘the place to be’ voorkwartelkoningen. Op deze plek waren beginjuli minimaal vier verschillende mannetjesaanwezig, waaronder dus de vogel die eerstin de Tichelbeekse Waarden zat.Hoewel we het niet zeker weten is het waarschijnlijkdat de vogel in Tichelbeek een vrouw27

Vogels in Zutphen en omgeving 2008heeft gelokt en is hij, nadat zijn vrouwtje opde eieren zat, naar Welsum verplaatst om opdie plek een nieuw vrouwtje te lokken. Zogaat dat altijd met de mannetjes. Het is totnu toe de grootste verplaatsing van een mannetjein hetzelfde broedseizoen in NL welke isvastgesteld!’ResultatenIets meer dan de helft van de gevonden legselsis uitgekomen (55%). Dat is vrij mager. Alleende Tureluur heeft het goed gedaan. Deresultaten komen sterk overeen met die van2006 en 2007. De belangrijkste verliesoorzaakis wederom predatie ( roof van de eieren dooreen roofdier of vogel). Van slechts één nest(Gele kwikstaart) is geconstateerd dat die bijhet maaien verloren is gegaan.Het berekende uitkomstpercentage is voornamelijkgebaseerd op de legsels van de steltlopers.Over de resultaten van de zangvogels isweinig zinnigs te zeggen. Mijn indruk was datveel nesten zijn uitgekomen, gezien de voortdurendeactiviteit van de ouders.Overigens is er met zorg om een zestal nestenheengemaaid, waaronder eenmaal Kievit,driemaal Tureluur, eenmaal Graspieper eneenmaal Rietgors. Die legsels zijn met succesuitgekomen!Vluchtheuvels of graseilandenOp twee percelen zijn bij het maaien graseilandengecreëerd. Die vluchtheuvels warenzoaangelegd dat de nog aanwezige legsels ermiddenin lagen. Op het perceel ten noordenvan de brug zijn drie tureluurlegsels zo metsucces uitgekomen en hebben de jongen nogenkele weken rondgehangen in en rond hetgraseiland. Voorwaar een mooi succes!Op de overige percelen die voor 15 juni warengemaaid, waren ten tijde van het maaienvoor zover ons bekend geen legsels (meer)aanwezig. Daardoor bestond er op dat momentgeen noodzaak om er een vluchtheuvelaan te leggen.Tabel 7.2 Lotgevallen legsels in de Tichelbeekse Waarden 2008.soortgevondenuitgekomennietuitgekomenonbekendverliesoorzaakKievit 15 8 7 0 7Grutto 7 3 4 0 4Tureluur 13 9 4 0 4Wulp 1 0 1 0 1Wilde eend 1 0 1 0 1Meerkoet 2 1 0 1predatie maaien verlaten diverse onbekendKwartelkoning (1) 0 0 1Gele kwikstaart 9 0 1 8 1Graspieper 4 1 0 3Rietgors 6 0 0 6totaal 59 22 18 19 17 1 0 0 0percentage - 55% 45% - 42% 3% 0% 0% 0%28

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Overige beheersmaatregelenHet laten staan van 5 ha gras op de percelenmet de roepende Kwartelkoningen deed infeite ook een soort vluchtheuvel ontstaan. Ditgold niet voor Tureluur- of Gruttopullen, diewaren al vliegvlug, maar uiteraard voor deKwartelkoning zelf en voor de vele Gele kwikstaarten,Graspiepers en Rietgorzen die methun tweede of derde broedsel bezig waren.VerstoringIn 2006 was duidelijk geworden dat er veelverstoring was door recreanten met honden,vliegers of visnetjes. Daarom zijn in 2007opdiverse strategische plaatsen aan hekkenen afrastering bordjes gehangen met hetopschrift dat de percelen vanwege de weidevogelsniet vrij toegankelijk waren. In 2008 isdit weer gedaan. De indruk van de bewonervan de voormalige boerderij aan de Kanonsdijkswas dat er in 2008 meer naar gehandeldis. Helaas neemt nog steeds niet iedere hondenbezitterer notie van. Ook pakte men nahet maaien van de eerste percelen weer zijnoude looproute op omdat men dacht dat hetbroedseizoen voorbij was. Dit kan verstorendgewerkt hebben op vestiging van Scholeksteren Kievit op die gemaaide percelen. Enigszinsverbijsterd was ik toen ik een net getrouwdstelletje in een open auto midden in het graslandaantrof. Het is dan wel een unieke plek,met de rivier en Zutphen op de achtergrond,maar voor een fotoreportage totaal ongeschikt.Een ander onverwachte bron van verstoringwas de ‘Haringparty’. Begin juni was er aan derand van een net gemaaid perceel een grotefeesttent geplaatst. Deze tent heeft er vijf dagengestaan. Druk overleg met de gemeenteZutphen heeft dit feest aldaar niet kunnenverhinderen. De voortdurende aanwezigheidvan mensen heeft toen mogelijk de vestigingvan Kieviten op het gemaaide gras verhinderd.De verwachting is dat de gemeente Zutphenin het vervolg geen vergunning meerafgeeft voor dergelijke activiteiten in eenNatura 2000-gebied.Conclusies• Alle gebruikers van de Tichelbeekse Waarden(Zutphense deel) waren bereid zondervergoeding mee te werken aan de beschermingvan de legsels;• op de meeste weidevogelrijke percelen zijngoede afspraken gemaakt om bij het maaienextra overlevingskansen te creëren voorGrutto-, Tureluur en eendenpullen in devorm van vluchtheuvels of verlaat maaien;• het systeem van het vergoeden van vluchtheuvelsen beloning voor legsels heeft degebruikers van het gebied extra gemotiveerdom aan nestbescherming mee tewerken;• het aantal gruttolegsels blijft gestaag afnemen.Tureluur, Gele kwikstaart, Graspieperen Rietgors lijken in de lift;• door een hoge predatie is alleen hetbroedresultaat van de Tureluur goed tenoemen;• dankzij markering van de legsels en de afsprakenover maaiuitstel zijn veel legselsgespaard;• het plaatsen van bordjes Weidevogelgebied,niet toegankelijk lijkt de verstoring doorrecreanten sterk verminderd te hebben. Zeblijven echter onmisbaar;• om een goed overzicht te krijgen van hetaantal broedparen van met name de zangvogelsis een broedvogelinventarisatie wenselijk;• de Tichelbeekse Waarden blijft een bijzonderweidevogelgebied. Dit komt niet doorde hoge aantallen vogels, maar door dediversiteit aan soorten, met de Kwartelkoningals hoogtepunt. Het is dan ook eenvoorrecht er de nesten te kunnen opsporenen beschermen.Frans ParmentierLoverendale 337207 PG Zutphen0575-57521529

Vogels in Zutphen en omgeving 20088 Watervogelsin de stadZutphen in2008door Henk-Jan HofIn het voorjaar 2008 is de stad Zutphen,evenals enkele overgangszones naar het buitengebied,geïnventariseerd op watervogels.Hiermee worden in dit artikel bedoeld diesoorten die binnen de families eenden, futenen rallen passen.Voor de grootte en ligging van de door mijbekeken gebieden heb ik aansluiting gezochtbij de deelgebieden zoals die ooit zijnvastgesteld in het kader van de begrenzingvan het werkgebied van de VogelwerkgroepZutphen. Het kaartmateriaal was daardoor albeschikbaar. Deze telgebieden hebben eenniet te royale oppervlakte en zijn in die zinvrij snel op enkele soorten te bestuderen.Met uitzondering van het telgebied met codeZU7, zeg maar het oudere dorp Warnsveld,komen er overal waterpartijen van een variabelelengte, vorm en structuur voor. De stadZutphen valt op door de aanwezige stadsvijversen door de Berkel die dwars door de stadstroomt en bij het gemaal Helbergen in deIJssel uitmondt.Heel anders van structuur dan de stadsgrachtenis De Vijver, gelegen in telgebied ZU5.De aanwezigheid van een eilandje maakt ditgebied tot een eldorado voor pleisterendeen broedende vogels. Broedvogels langs deoevers van die vijver komen voor, maar doorde recreatieve functie van de vijveromgevingen het ontbreken van royale rustzones is dieminder geschikt als broedplaats. Het eilandjebiedt in die zin soelaas.30

Vogels in Zutphen en omgeving 2008GebiedenFiguur 8.1 geeft een overzicht van de verschillendedeelgebieden. Ik heb al deze deelgebiedenop het voorkomen van watervogelsgeïnventariseerd. In totaal is een oppervlaktevan 1450 hectare geïnventariseerd op watervogels(tabel 8.2).WerkwijzeTijdens een veldbezoek is alle relevante informatiedie op een territorium duidt opeen veldkaart ingetekend. Na afloop van hetveldbezoek is de verzamelde informatie overgezetop soortkaarten. Aan het eind van hetseizoen zijn aan de hand van de soortkaartende territoria begrensd. Deze territoriazijn vervolgens in de computer verwerkt totverspreidingskaarten. Tijdens het veldwerkheb ik onderscheid gemaakt tussen de WildeEend en de Soepeend. Het onderscheid isgemaakt op basis van het verenkleed. Er isook gelet op broedverdachte ganzen bij dekinderboerderij. Dat lijkt vreemder dan hetis. De geleewiekte oudervogels blijven binnenhet hek, maar de jongen die zij producerenvliegen veelal in de nazomer weg en kunnenzich elders vestigen. Gelet hierop heb ik dezebroedparen ook meegenomen tijdens dezekartering.Beschrijving van Zutphensewatervogels in het broedseizoen2008Fuut (11)De Fuut broedt al sinds ik het mij kan herinnerenin de stad Zutphen. Ondanks dat hetbeheer rond de vele waterpartijen intensief,is zien Futen toch voldoende kans om succesvoltot broeden te komen. Met name degrachten en grotere waterlopen zijn voedselrijkgenoeg om succesvol jongen te laten opgroeien.Nestelende Futen zijn al in februariaangetroffen.Knobbelzwaan (7)In Zutphen broedt een behoorlijk aantalKnobbelzwanen. Deze zwaan mijdt ogenschijnlijkde stadsgrachten en zoekt zijn heiltot rustigere plaatsen. Bij enkele paren is hetaantal jongen genoteerd, waarbij het aantalwaargenomen jongen varieerde van twee totzes. Helaas is, inherent aan het beperkte aantalafgelegde veldbezoeken, niet van alle nestenbekend of er jongen zijn grootgebracht.Van een nest net ten zuiden van Zutphen,nabij Industrieterrein de Revelhorst, is bekenddat de vijf eieren zijn weggehaald.ZU3ZU2ZU7ZU4ZU8ZU5ZU9ZU6Figuur 8.1 Ligging van de deelgebieden in de stad Zutphen.Tabel 8.1 Oppervlaktes in hectaresvan de deelgebieden.Deelgebied Opp. in haZU2 128ZU3 235ZU4 97ZU5 230ZU6 131ZU7 104ZU8 260ZU9 265Totaal 145031

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Tabel 8.2 Bezoekdata en inventarisatieduur in minuten.Deelgebied ZU2 ZU3 ZU4 ZU5 ZU6 ZU7 ZU8 ZU9 TotaalOppervlakte in ha 128 235 97 230 131 104 260 265 145009-04-2008 30 30 6010-04-2008 30 30 30 60 15012-04-2008 45 80 12513-04-2008 45 60 75 18014-04-2008 60 6016-04-2008 60 6022-04-2008 20 45 6523-04-2008 120 12027-04-2008 60 6001-05-2008 90 9003-05-2008 95 9504-05-2008 66 120 18605-05-2008 40 25 6521-05-2008 35 35Totaal in minuten 131 200 70 325 170 30 120 305 1351Teltijd in min./ha. 1,0 1,2 1,4 0,7 0,8 3,5 2,2 0,9 1,1Tabel 8.3 Soorten en aantal territoria per deelgebied.Soort deelgebied ZU2 ZU3 ZU4 ZU5 ZU6 ZU7 ZU8 ZU9 TotaalFuut 2 1 2 4 2 11Knobbelzwaan 1 1 1 1 3 7Grauwe Gans 1 31 32Soepgans (exemplaren) 2 9 17 4 32Grote Canadese Gans 5 5Brandgans 8 8Bergeend 1 1Muskuseend 1 2 3Mandarijneend 1 1Krakeend 1 3 4Wilde Eend 10 14 6 17 9 3 13 18 91Soepeend 7 6 6 12 9 6 16 62Waterhoen 12 6 10 27 13 3 6 16 92Meerkoet 22 15 15 42 15 1 8 35 153Soorten 8 5 5 10 7 4 6 6 13Territoria 56 42 39 146 51 11 35 90 47032

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Grauwe Gans (32)Het aandeel broedende Grauwe ganzen isde laatste jaren in de stad Zutphen sterk gegroeid.Diverse waarnemers benoemen dit fenomeen,maar concrete cijfers ontbreken. DeGrauwe gans is best lastig te inventariseren alsniet naar nesten gezocht kan worden. Ik hebgetracht het aantal broedparen vast te stellendoor paren, agressieve vogels en wakendevogels te karteren.Het leeuwendeel van debroedparen bevindt zich in telgebied ZU5.Het eilandje in De Vijver biedt broedende vogelsbeschutting en ligt redelijk afgeschermdvan dreiging van buitenaf. Het is nagenoegontoegankelijk voor Bunzing en Vos. Beidesoorten kunnen als predator van eieren envan de vogels zelf aangemerkt worden. Erkomen zelden mensen op het eiland. Grauweganzen hebben 500 gram vers gras per dagnodig. Rond De Vijver is voldoende groenvoeraanwezig om een fikse populatie aan te kunnen.Later in het seizoen hebben vooral dejonge ganzen eiwitrijk gras nodig. Doordat erintensief gemaaid wordt rond de vijver is eraltijd uitlopend eiwitrijk gras aanwezig.In de loop van het broedseizoen vertrekkendiverse paren met hun jongen over deSchouwlaak naar Gemaal Helbergen en vertrekkenvia de IJssel naar elders. Veel broedparenmet jongen blijven tot kort voor dezomer in de stad hangen.Soepgans (32 exemplaren)Ik heb bij de Soepganzen niet naar het aantalbroedparen gekeken maar naar het aantalindividuen. Concrete cijfers over het aantalbroedparen ontbreken. Soepganzen met jongenzag ik in het jaar 2008 niet.Brandgans (8)In de stad Zutphen broeden jaarlijks enkelepaartjes Brandganzen. Bij De Vijver werd eenbroedpaar aangetroffen met twee net uitgekomenjongen. Een week later was één vande jongen verdwenen.Nijlgans (0)In het broedseizoen werden geregeld éénof meerdere Nijlganzen aangetroffen op DeVijver. Een broedgeval is door mij niet vastgesteld,maar gelet op het aantal geringebezoeken kan ik dat gemist hebben. Landelijkbreidt deze soort zich in stedelijk gebied uit;wellicht is het een kwestie van tijd voordat inZutphen een eerste paar met jongen gezienkan worden.Bergeend (1)Net ten noorden van de Nieuwe IJsselbrug iseen broedgeval van de Bergeend vastgesteld.Rond Zutphen is de Bergeend een broedvogelin vooral de uiterwaarden, hoewel inhet verleden ook naar nestholen zoekendevogels zijn waargenomen in meer oostelijkerichting.Muskuseend (3)De Muskuseend zal veelal uit gevangenschapafkomstig zijn. In de stad houden zich driebroedparen op. In het najaar kan deze soortook langs de IJssel aangetroffen worden.Grote canadese gans (5)Bij de kinderboerderij aan de Schouwlaak zijnCanadese ganzen tot broeden gekomen enbij De Vijver vertoonde een Canadese gansagressie naar andere ganzen en zwanen. Ditlaatste heb ik geïnterpreteerd als nestindicatiefgedrag. Later in het jaar is een broedpaarmet vier juvenielen aangetroffen op deSchouwlaak. Onduidelijk is waar die geblevenzijn. Elders zijn geen broedparen met jongenaangetroffen.#######Figuur 8.2 Territoria van de Knobbelzwaan (7) in Zutphen in 2008.33

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Mandarijneend (1)In telgebied ZU8 is het enige territorium vande Mandarijneend opgevoerd op basis vaneen wakend mannetje en naar aanleiding vanvervolgwaarnemingen die gedaan zijn buitende reguliere kartering. Op het terrein vanHuize de Voorst is nog een paarwaarnemingen een waarneming van een solitair mannetjegedaan.Deze van natuurlijke nestholtesafhankelijke soort komt al meerdere jarenvoor als broedvogel op de landgoederenten oosten van Warnsveld. Jongen heb iknooit gezien, wel copulatie en bezoek aaneen nestholte. Ik heb de vogels nestholtenzien bezoeken in Beuk (tweemaal) en Linde(tweemaal).Krakeend (4)Ook van de Krakeend zijn net ten noordenvan de Nieuwe IJsselbrug enkele broedparenvastgesteld. Hoewel de Krakeend in metname het westen van het land steeds meereen cultuurvolger wordt, is in het door mijonderzochte urbane gebied op slechts eenlocatie een broedverdachte Krakeend waargenomen.Buiten het broedseizoen kunnenKrakeenden gezien worden op De Vijver, intelgebied ZU5.Wilde Eend (91)De Wilde Eend komt wijd verspreid door destad Zutphen voor. Uit het verspreidingskaartjeblijkt dat deze soort wel een voorkeurheeft voor bepaalde gebieden. TelgebiedenZU 5 en ZU 9 herbergen de meeste WildeEenden.Er is zoveel mogelijk onderscheid gemaakttussen Wilde Eend en Soepeend. WildeEenden met kleurafwijkingen zijn ingedeeldbij de Soepeenden. In veel gevallen was ditniet gemakkelijk om te doen en er zullen ontgetwijfeldWilde Eenden voor Soepeendenaangezien zijn.Soepeend (62)De Soepeend prefereert dezelfde gebiedenals de Wilde Eend. In de telgebieden ZU5 enZU9 komen Soepeenden het vaakst voor. Opbasis van het verenkleed is vastgesteld dat deactieradius van de mannetjes fors kan zijn.Diverse mannetjes werden op de ene dagnog waargenomen op ‘t Poppink, aan deBieshorstlaan, in Warnsveld, een dag laterwerden zij gezien op de Vispoortgracht. Zewaren alleen pleisterend, maar hadden ookaandacht voor de aanwezige vrouwtjes vande Soep- en Wilde Eend.Waterhoen (92)De Waterhoen is een wijdverbreide broedvogelin Zutphen. De alom aanwezige vijversen overige waterpartijen, waaronder diein nieuwbouwwijken, en de bijbehorendegroenvoorzieningen, zorgen voor een primabroedbiotoop.# #### # ### ## ### # ## # ## ### #### # ######## ### # ####### ##### # ## #### ## ### ## ## # ###### ########## # ## ### ### ######### ### ## #### ## # #### ## # # ###### ## ## # ### # ## ### ####### # # ## # # # # # ##### # #### # ##### ### # #### # # ####### ### ####### # # ## ## # ## # #### #######Figuur 8.3 Territoria van de Wilde Eend (91) in Zutphen in 2008.Figuur 8.4 Territoria van de Meerkoet (153) in Zutphen in 2008.34

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Meerkoet (153)De Meerkoet is zeer algemeen binnen het geinventariseerdegebied. Deze vrij eenvoudigte karteren soort is voornamelijk gekarteerdop basis van nestvondsten. De eerste nestenzijn al vanaf eind maart te vinden. De legselgroottevarieerde van twee tot zeven eieren.Veel paren produceerden een tweede broedsel.De nestplaatskeuze is zeer gevarieerd: opomgevallen en in het water liggende bomen,op stenen muurtjes en op grasland. Dit laatstewas te zien op het terrein van de ijsbaan. Daarlagen enkele nesten in het open terrein.Henk-Jan HofIda Gerhardtsingel 657207 CK Zutphen0575- 571054 / 570030########## #Figuur 8.5 Territoria van de Fuut (11) in Zutphen in 2008.Figuur 8.5 Territoria van de Fuut (11) in Zutphen in 2008.35

Vogels in Zutphen en omgeving 20089 Voorjaarsfenologie2005-2008door Michel KlemannFenologie is een leuk fenomeen. Eén zwaluwmaakt dan nog wel geen zomer, maar bij deeerste zwaluw komt dat zomergevoel welmeteen bovendrijven. Sinds de oprichting vande Vogelwerkgroep in 2005 is er een halfslachtigepoging gedaan om fenologiewaarnemingente verzamelen. In het eerste Jaarboek2005 is hiervan een overzicht verschenen. Eenjaar later heeft de Vogelwerkgroep zich aangeslotenbij waarneming.nl waar automatischeen fenologielijst per jaar kan worden opgevraagd.Daarna is geen verslag meer gemaaktvan de fenologie. Met name in 2006 en 2007bleef het aantal ingevoerde waarnemingenop www.waarneming.nl wat achter bij deverwachting (nog steeds eigenlijk), maar hetbegint het laatste jaar wat beter te lopen,oftewel: zet ook uw fenologiewaarnemingenop www.waarneming.nl.Boerenzwaluw en Zomertaling zijn soortendie in de winter in heel Nederland niet te vindenzijn. Een aantal soorten overwinteren inNederland, maar ontbreken in de regio Zutphenin de winter eigenlijk volledig. Het gaatom soorten als Lepelaar, Bruine Kiekendief enTureluur. Deze fenologielijst is toegespitst ophet werkgebied en vandaar dat enkele vandeze soorten hieronder wel terug te vindenzijn. Dit overzicht van 54 soorten is samengesteldop basis van het fenologie-overzicht2005 in het Jaarboek 2005 en de ingevoerdewaarnemingen op www.waarneming.nl.Type: ov = overvliegend; r = roepend; z = zingend;m = man; v = vrouwOverzicht waarnemers:AH Arjan HellAvM Anette van MeelAP Ad PostmaDBA Dutch Birding AssociationFM Fabian MeijerFP Frans ParmentierFS Frank SchreijGS Gerbert StrangGV Guido VerhoefHG Hans GrotenhuisHJH Henk-Jan HofHS Humphrey ScipioHW Hannie WijersJH Jan HofJL Jan LoonstraJPh Jeroen PhilipponaJV Jeroen VoerknechtJvD Jan van DoornJW Jaap WilbrinkLB LH. BeumerMC Martin CamphuijsenMK Michel KlemannMre Michelle ReijtenbachMru Marcel RuijsMvdW Michiel van der WeideSK Suze KuiperSvL Scipio van LieropTdK Tjarda de KoeWB Wim BosmaWbe Wynand BerndsenWP Wijbrand PauwWT Wolter TermaatWanneer waarnemingen in een bepaald jaarontbreken, komt dat doordat er geen waarnemingenzijn ingevoerd of dat waarnemingendermate laat waren dat ze niet meer in defenologielijst thuishoren. Aanvullingen overde jaren 2005 - 2008 en 2009 zijn welkom. Gewooneven invoeren in www.waarneming.nl.36

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Soort Jaar Datum N Type Plaats Waarnemer/BronLepelaar 2008 25 mei 1 Tichelbeekse Waarden FPBergeend 2005 2 apr 15 Rammelwaard JV2006 24 feb 14 Bronkhorsterwaarden MK2007 7 jan 2 Eltenplas, Zutphen MK2008 14 jan 1 Bronkhorsterwaarden MKZomertaling 2005 26 mrt 1 m Rammelwaard JV2006 7 apr 7 Rammelwaard FM2007 17 mrt 2 m+v Cortenoever SvL2008 24 mrt 4 Cortenoever HSWespendief 2005 14 mei ? Rammelwaard HJH2006 13 mei 1 ov Groot-Graffel, Warnsveld HG2007 17 jun 1 FC-Colenbrander, Brummen MK008 7 jun 1 ‘t Joppe, Gorssel MKZwarte Wouw 2005 14 mei 1 Rammelwaard JV2006 7 mei 1 ov Bronsbergen, Zutphen MRe2007 23 apr 1 ov Rammelwaard DBARode Wouw 2006 26 feb 1 ov Vierakker MK2007 8 apr 1 Rammelwaard GV2008 22 feb 1 ov ‘t Wissink, Bronckhorst WPBruine Kiekendief 2005 2 apr 1 m Rammelwaard JV2007 22 apr 2 m+v Sprabanen, Empe MvdW2008 10 apr 1 m ov Sprabanen, Empe JLGrauwe Kiekendief 2005 19 mei 1 ov v Rammelwaard GV2008 18 mei 1 ov v Bronkhorsterwaarden MKVisarend 2005 23 apr 1 Rammelwaard JVBoomvalk 2005 10 apr 1 ov Twentekanaal JK2006 20 apr 2 ov Cortenoever DBA2007 22 apr 2 Kraaijensweerd, Brummen MvdW2008 3 mei 1 Bronkhorsterwaarden MKKwartel 2005 16 mei 1 r Hackfort, Tichelman HJH, MvdW2006 6 mei 1 r Empese en Tondense Heide MvdW2007 30 apr 1 Kraaijensweerd, Brummen MvdW2008 12 mei 1 r Piepenbelt, Brummen MvdWKwartelkoning 2007 2 jun 1 r Cortenoever MK/MvdW2008 23 mei 2 r Tichelbeekse Waarden MvdWKleine Plevier 2005 20 mrt 1 Rammelwaard GV2006 22 apr 1 Kraaijensweerd MvdW2007 9 apr 1 Rammelwaard GV2008 30 mrt 10 Empese Heide MRTemmincks Strandloper 2007 22 apr 2 Rammelwaard MvdWKemphaan 2005 27 mrt 3 Rijsselsche waarden JVGrutto 2005 10 mrt 3 ov Ravenswaarden AvM2006 23 mrt 18 ov Tichelbeekse Waarden MvdW2007 3 mrt 6 ov Zwanevlot, Zutphen MK2008 28 feb 30 Stokebrandsweerd MRRegenwulp 2006 23 apr 1 Bronkhorsterwaarden MK2007 11 apr 2 ov Rammelwaard MKTureluur 2005 21 mrt 2 Baak GS2006 23 mrt 3 Rammelwaard MvdW37

Vogels in Zutphen en omgeving 20082008 1 apr 1 Warnsveld HGPaapje 2005 1 mei 1 z Rotonde Vordense weg, MKZutphen2008 20 apr 1 m Tichelbeekse waarden FPRoodborsttapuit 2007 2 apr 1 v Empese en Tondense heide JvD2008 24 mrt 1 Empese en Tondense heide MRTapuit 2005 30 apr 2 Vierakkersestraatweg HJH2006 7 mei 7 Lansinkweg MK2007 13 apr 1 v Bronkhorsterwaarden - west MK2008 26 apr 2 Empese en Tondense heide MRBeflijster 2006 22 apr 2 Sinderen, Voorst MvdW2007 13 apr 6 Bronkhorsterwaarden - w MKSprinkhaanzanger 2005 23 apr 1 z Tichelbeekse Waarden JPh, WB2007 05 mei 1 Empese en Tondense Heide MruRietzanger 2005 23 apr 1 Rammelwaard JV2007 15 mei 1 Bronsbergen FSBosrietzanger 2005 30 apr 1 Rammelwaard JV2007 17 mei 2 Lampen Broek, Voorst JvD2008 11 mei 1 z Groot Graffel, Warnsveld HJHKleine karekiet 2005 29 apr 2 z Hoendermesterbeek MK2007 29 apr 1 z Zwanevlot, Zutphen MK2008 26 apr 2 z resp. Zwanevlot / Ooyerhoek MK / HSSpotvogel 2005 30 apr 1 Hackfort HJH2006 6 mei 1 z Revelhorst MK2007 13 mei 1 z Stokebrand, Zutphen MK2008 13 mei 1 z Schouwlaak, Zutphen MKBraamsluiper 2005 15 apr 1 z Nieuwe IJsselbrug MK2006 22 apr 1 z Rammelwaard MvdW2007 13 apr 1 z Bronkhorsterwaarden - west MK2008 1 apr 1 Cortenoever MRGrasmus 2005 3 apr 1 Rammelwaard JK2006 26 apr 1 Ravenswaarden WBe2007 11 apr 1 z Ooyerhoek, Zutphen HS2008 25 apr 1 Empese en Tondense heide MRTuinfluiter 2006 7 mei 1 Bronsbergen MR2007 29 apr 1 z Wissels, Zutphen MK2008 16 apr 1 z Cortenoever MCZwartkop 2005 1 apr 1 Rammelwaard GV2006 17 apr 1 z Rammelwaard SK2007 7 apr 1 z De Vijver, Zutphen MK2008 13 mrt 1 Warnsveld FSFluiter 2005 22 mei 1 z Hekkelerdijk / IJzerhorst JH2008 5 mei 1 z Hoekendaalseweg, Zutphen HJHTjiftjaf 2005 19 mrt 1 z Rammelwaard JV2007 8 mrt 3 z Verschillende locaties MK, HW, FS2008 13 mrt 1 z Wissels, Zutphen HSFitis 2005 26 mrt 1 Rammelwaard JV2006 15 apr 1 z Bronkhorsterwaarden MvdW2007 7 apr 1 z Rammelwaard HS2008 27 mrt 1 Helbergen, Zutphen LB39

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Grauwe Vliegenvanger 2005 5 mei 1 z Hackfort, Hekkelerdijk MK2007 18 mei 1 Voorstonden JvD2008 2 mei 1 z Voorstonden MKBonte Vliegenvanger 2005 29 apr 1 z Landgoed de Poll MK2007 21 apr 1 z Smeenk, Zutphen MK2008 20 apr 1 z Waliën HJHWielewaal 2005 5 mei 1 z Ten westen van ‘t Hietink MK2007 5 mei 1 z Zandwinplas, Wichmond HS2008 3 mei 1 Zandwinplas, Wichmond MKBuidelmees 2005 18 apr 1 Rammelwaard GVGrauwe Klauwier 2005 11 jun 1 m Rammelwaard JVMichel KlemannHet Zwanevlot 1067206 CE Zutphenm.klemann@chello.nl40

Vogels in Zutphen en omgeving 200810 Verkeersslachtoffersin2006-2008door Michel KlemannIn het jaarverslag 2007 stond een overzichtvan de verkeersslachtoffers die door Henk-JanHof en ondergetekende in 2006 en 2007 binnenhet werkgebied van de Vogelwerkgroepwaren gevonden. In 2008 zijn wederom alledood gevonden dieren gemeld op de dodevogel-paginavan www.sovon.nl. Het aantalverkeersslachtoffers onder de avifauna in2008 was met 93 exemplaren in 23 soortenvergelijkbaar met de aantallen in 2007 (tabel10.2). Het aantal zoogdieren lag wel een stuklager dan in de jaren daarvoor. Een preciezeoorzaak daarvoor is niet duidelijk. Wel is wederomhet relatief grote aantal Egels opvallend.41

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Figuur 10.1 toont de locaties waar de verkeersslachtoffersde afgelopen drie jaar zijngevonden (figuur 10.1). Op deze kaart is‘mooi’ te zien hoeveel vogels en zoogdierener worden doodgereden op bijvoorbeeld deDen Eltenweg tussen Zutphen en Baak. Destippen daar vormen bijna een zwarte lijn opde kaart. Over 3,5 kilometer Den Eltenwegvonden we (allemaal bij toeval) de afgelopendrie jaar totaal zestig verkeersslachtoffers (tabel10.1). De resultaten op andere drukke wegenals bijvoorbeeld de Weg naar Voorst ofde Deventerweg zijn minstens zo dramatisch.Michel KlemannHet Zwanevlot 1067206 CE Zutphenm.klemann@chello.nlTabel 10.1 Niet systematisch gevonden verkeersslachtoffers2006 - 2008 over 3,5 kilometer Den Eltenweg.Figuur 10.1 Verspreiding verkeersslachtoffers binnen het werkgebiedvan de Vogelwerkgroep in 2006 - 2008.VogelsZoogdierenWaterhoen 2 Egel 5Meerkoet 3 Haas 8Kokmeeuw 7 Muskusrat 2Kleine Mantelmeeuw 1 Bruine rat 5Steenuil 2 Steenmarter 2Boerenzwaluw 6 Kat 1Gele Kwikstaart 1 Soorten 6Paapje 1 Exemplaren 23Merel 1Koperwiek 1Zwarte Kraai 2Huismus 5Ringmus 1Putter 1Stadsduif 3Soorten 15Exemplaren 3742

Vogels in Zutphen en omgeving 2008Tabel 10.2 Verkeersslachtoffers in het werkgebied VWG-Zutphen e.o. 2006 - 2008; gevonden door Michel Klemann & Henk-Jan Hof.VogelsZoogdierenSoort 2006 2007 2008 Totaal Soort 2006 2007 2008 TotaalBoerenzwaluw 6 7 1 14 Bosmuis 2 1 3Boomklever 1 1 Bosspitsmuis 1 1Bosuil 1 3 4 Bruine rat 4 6 7 17Buizerd 1 1 Bunzing 7 7 14Ekster 1 1 2 4 Eekhoorn 1 5 6Fazant 1 1 Egel 25 36 26 87Gaai 2 1 3 Haas 11 8 3 22Gekraagde Roodstaart 1 1 Hermelijn 1 1Gele Kwikstaart 1 1 Huismuis 1 1Grasmus 1 1 2 Kat 3 2 2 7Groene Specht 1 1 2 Konijn 1 1 1 3Heggenmus 1 1 2 Mol 1 1 2Houtduif 13 6 13 32 Muskusrat 2 2Huismus 36 8 4 48 Steenmarter 4 3 1 8Kauw 6 1 7 Veldmuis 1 1 2Kerkuil 1 1 Vos 1 1 2Kievit 2 2 Wezel 1 1Kip 1 1 Woelmuis 3 3Kleine Mantelmeeuw 1 1 Soorten 14 13 9 18Kneu 1 1 Exemplaren 65 70 47 182Kokmeeuw 6 3 5 14Koolmees 3 1 4Koperwiek 1 1Meerkoet 3 4 1 8Merel 60 38 32 130Paapje 1 1Pimpelmees 1 2 1 4Putter 1 1Ringmus 3 3Roek 1 1Roodborst 3 2 3 8Scholekster 2 2Sperwer 1 1Spreeuw 1 1 3 5Stadsduif 16 2 2 20Steenuil 2 1 1 4Tapuit 1 1Tjiftjaf 1 1Turkse Tortel 3 2 5Vink 3 4 1 8Waterhoen 1 3 3 7Wilde Eend 6 4 4 14Winterkoning 2 1 2 5Witte Kwikstaart 1 1Zanglijster 9 4 1 14Zwarte Kraai 2 2 4Zwarte Roodstaart 1 1Soorten 33 28 29 47Exemplaren 198 106 93 39743

Vogels in Zutphen en omgeving 200811 Bestuursverslag2008door Michiel van der WeideDe Vogelwerkgroep is een vereniging met alsdoelstellingen het bevorderen van kennis vanvogels in en rond Zutphen en het beschermenvan vogels. De bijdragen in dit jaarboeklaten zien dat diverse leden daar in 2008 wederomactief invulling aan hebben gegeven.Het bestuur heeft de vereniging draaiendegehouden en zich ook bemoeid met diversebeleidszaken zoals het groenbeleid en deIJsselsprong. Dit bestuursverslag geeft eenkorte terugblik op de inzet van het bestuurin 2008.BestuurHet bestuur heeft in 2008 een tweetal wijzigingengekend. Op de voorjaarsledenbijeenkomstis Adri Mulder afgetreden als voorzitter.Adri is nu algemeen bestuurslid metspeciale aandacht voor de excursiecommissie.Zolang er geen opvolger is voor de functieals voorzitter neemt hij deze taak nog waar.Nieuw in het bestuur is Hans Grotenhuis. Hij istoegetreden als algemeen bestuurslid. JeroenPhilippona is afgetreden en weer herkozen.Steven de Bie (penningmeester), MichelKlemann (algemeen lid) en Michiel van derWeide (secretaris) zijn de andere leden vanhet bestuur.Contacten met de ledenEr zijn in 2008 twee ledenbijeenkomst georganiseerd.Tijdens de voorjaarsbijeenkomstheeft Berend Voslamber van SOVON VogelonderzoekNederland ons verteld over deontwikkelingen van de Grauwe gans in Nederland.In het najaar was het Robert Kwakvan Vogelbescherming die een lezing hieldover stadsvogels.Nieuw in 2008 was de uitgave van een nieuwsbriefop papier. Leden van de Vogelwerkgroepkrijgen eenmaal per jaar het jaarboekin de brievenbus en de rest van de informatiegaat vooral digitaal (e-mail nieuwsgroepzutphen_vogelnet@yahoo.com of de websitewww.vwg-zutphen.nl). Het bestuur constateerdedat dit voor een regelmatig contactonvoldoende is, omdat niet iedereen internetheeft of hier maximaal gebruik van maakt.De eerste nieuwsbrief is uitgekomen in mei.De tweede (en laatste van 2008) kwam uit inaugustus. Het streven is de nieuwsbrief viermaalper jaar te laten verschijnen, maar dit isafhankelijk van voldoende kopij.ExcursiesOnder leiding van Johan Blanksma is er eenexcursieprogramma samengesteld. Bijnamaandelijks wordt er een gebied in de omgevingbezocht (bijvoorbeeld Huize de Voorst,IJsseluiterwaard de Rammelwaard) of watverder weg (Oostvaardersplassen). De excursiesworden goed bezocht.Overig• Bypass/IJsselsprong:Hans Grotenhuis vertegenwoordigt de Vogelwerkgroepin de klankbordgroep. Opde beide ledenbijeenkomsten heeft hij onsbijgepraat over de stand van zaken. De Vogelwerkgroepspant zich in om tot een uitwerkingvan de wateropgaven te komen diehet minste schade toebrengt aan natuur enlandschap. Via de variant van een nieuwegeul in de Tichelbeekse waard, het vergravenvan De Mars, in combinatie met dijkverleggingbij Cortenoever (en Voorsterklei),lijkt dit te gaan lukken. De juiste faseringvan de woningbouw en vooral de concreteinrichting vragen blijvende aandacht omruimte voor natuur te behouden.• Groenbeheer gemeente Zutphen:De noodkreet van Michel Klemann overhet groenbeleid in de zomer heeft de nodigecommotie veroorzaakt. Er was veelaandacht in de pers en ook in het gemeentehuis.Via de klankbordgroep die het opstellenvan een nieuw groenbeleidsplan begeleidt,proberen we op een constructievewijze bij te dragen aan een groenbeheerdat meer recht doet aan de kansen voor natuurin de stad. Michel Klemann zit namens44

Vogels in Zutphen en omgeving 2008 is een uitgave van de Vogelwerkgroep Zutphen en omgeving.Deze vereniging is in april 2005 opgericht en heeft tot doel het bevorderen van de kennis van vogelszoals die in de vrije natuur voorkomen en het beschermen van die vogels en de omgeving waarinzij leven. Dit willen we bereiken door onderzoek, beleidsadvisering, voorlichting en educatie. Onswerkgebied staat op onderstaand kaartje weergegeven.Meer weten?Bezoek onze website: www.vwg-zutphen.nlDit is een uitgave van deVogelwerkgroep Zutphen en omgeving