StucGoed magazine winter 2016

RESTAURATIE
DE PLAFONDS
VAN DE MEESTER
RESTAURATIE-
STUKADOOR
Als jonge jongen had hij al een voorliefde voor het
traditionele werk en stond hij uren in de schuur van
zijn ouders te experimenteren. Nu is René van Olphen
een van de weinige plafondrestaurateurs die het
nog doet zoals het ‘heurt’: met originele mallen en
het trekken van lijsten ‘in het werk’.
Hij is er terecht trots op: René is een van de eerste
veertien stukadoors in Nederland die de titel Meester
Restauratiestukadoor hebben gehaald. Bovendien is
hij lid van het Neerlandsch Stucgilde. Zo’n 95 procent
van zijn tijd is hij bezig met het restaureren van
monumentale plafonds; hetzij herstellen in oorspronkelijke
staat, hetzij het aanbrengen van een nieuwe.
René wordt door het hele land gevraagd, en heeft een
eenvoudig motto: “Ik doe eigenlijk alleen maar werk
dat ik leuk vind. Dus wat ik niet leuk vind, ga ik ook niet
doen.”
Hulpbehoevende moeder
Het zijn altijd bijzondere situaties die hij tegenkomt.
Neem nu het plafond van het monumentale herenhuis
aan de Utrechtse Maliesingel. “De eigenaar belde dat
het plafond los zat. Ik ben er op een zaterdag even
heengereden, zag meteen dat het heel serieus was.
Het plafond hing namelijk een centimeter of vijftien
los van de ondergrond, en het meest gevaarlijke was:
zijn moeder lag er volledig hulpbehoevend onder in
een bed.” De dame in kwestie werd meteen verplaatst
en René zette het plafond voorlopig vast met een paar
houten regels zodat het directe valrisico was verholpen.
Toen hij enige tijd later aan de restauratie begon,
bleek de situatie nog erger dan gedacht: “Driekwart
hing los. Ik was er zeker van dat de oorzaak een oude
waterschade was, waarschijnlijk uit de badkamer op
de etage erboven. De waterkringen in de houten
rachels en de doorgeroeste spijkertjes deden vermoeden
dat het écht nat is geweest.”
Riet uit De Biesbosch
Monumentale plafonds hebben een kenmerkende
constructie. Oude rachels die bevestigd zijn op de
balklaag vormen de ruggengraat van de opbouw. Als
pleisterdrager werd riet gebruikt, veelal afkomstig uit
De Biesbosch en herkenbaar aan de vrij grove stengels.
Het riet werd tegen de rachels bevestigd met gesmede
spijkertjes en gegloeid staaldraad. De vertinlaag
bestond uit traditionele kalkmortel met gips als
bindmiddel. Vervolgens brachten de plafondbouwers
van weleer een specielaag op, en werkten die af met
een raaplaag van opnieuw kalkmortel en gips. Het
“Ik doe eigenlijk alleen
maar werk dat ik leuk vind.
Dus wat ik niet leuk vind,
ga ik ook niet doen.”
18 StucGoed Magazine – WINTER 2016
StucGoed Magazine – WINTER 2016 19