Juryrapport Bakens aan de rivier 2016-2

Van oever tot oever – Juryrapport 2016
Ongeveer 25 dichters stuurden dit jaar samen bijna 40 gedichten in voor de derde editie van
het evenement ‘Bakens aan de rivier’ met als thema ‘Van oever tot oever’. De kwaliteit van de
ingezonden gedichten was over het algemeen hoog. Veel dichters wisten het thema ter zake en
op een verrassende manier in dichtvorm te vatten. Onder de inzendingen bevonden zich relatief
weinig gevoelsuitstortingen en ook louter anekdotische gedichten waren dit jaar dun gezaaid.
Het overgrote deel van de ingezonden gedichten ging uit van een impressie, een herinnering,
een observatie. In de meeste gedichten werd zo’n aanleiding op bevredigende en poëtische
wijze uitgewerkt. Hier en daar las de jury in een gedicht een echo van – hoe kan het ook anders
– de poëzie van Martinus Nijhoff en ook waren er regels die herinnerden aan elementen uit het
werk van Gerrit Achterberg en Huub Oosterhuis. Daarmee duikt meteen de transcendentie, het
hogere of zo u wilt het goddelijke element op in veel van de ingezonden gedichten: het thema
‘van oever tot oever’ werd namelijk nu en dan als een aanleiding opgevat voor een zielenreis
over de dodenrivier, een imaginair enkeltje naar het onbekende of een in de verbeelding
afgelegd heen-en-weertje tussen deze en gene zijde waar zich een reeds tot zijn of haar
vaderen vergaarde geliefde persoon zich bevindt. Leven en dood, herwaarts en derwaarts,
hiernumaals en hiernamaals – ze vormden een terugkerende thematiek in de ingezonden
gedichten.
Net als vorig jaar werd het thema van dit evenement opgepikt door docenten en leerlingen van
het Cambium College in Zaltbommel. Drie vierde klassen stuurden gedichten in rond het thema
‘Van oever tot oever’, die overigens buiten mededinging blijven. Opvallend veel gedichten van
de leerlingen vormen de expressie van de imponerende alomaanwezigheid van het water in het
Rivierenland, die nu eens tot overpeinzing, dan weer tot alertheid en soms tot vrees voor
overstroming aanleiding geeft. Zo is het doodsmotief, waartoe het thema ‘Van oever tot oever’
bij de volwassen inzenders heeft geïnspireerd, ook in de door jongeren ingezonden gedichten
aanwezig. Dat de leerlingen zelf de gedichten van hun klasgenoten geëvalueerd hebben en
namens elke klas een beste gedicht aangewezen hebben, maakt duidelijk dat het
dichtevenement niet alleen aanleiding heeft gegeven tot een vorm van verbale expressie, maar
ook tot een vorm van literaire (zelf)kritiek. De jury juicht dit toe, want literaire kritiek en vooral
literaire zelfkritiek leidt tot verbetering en vervolmaking van het eindproduct: een gedicht in de
ware zin van dat woord, een bondige tekst die niet alleen ergens over gaat, maar waarin ritme,
beeldspraak en andere retorische middelen effectief zijn toegepast.
De jury heeft van de organisatie als opdracht gekregen uit de achtendertig ingezonden
gedichten een winnaar te selecteren. Daartoe werden de gedichten geanonimiseerd aan de jury
voorgelegd. De jury heeft in de eerste plaats gekeken naar de mate waarin het thema in het
gedicht terugkomt. In een deel van de gedichten kwam dat thema duidelijk naar voren, in een
ander deel wat minder. Onder die laatste categorie bevonden zich echter enkele gedichten die
poëtisch gezien kunnen wedijveren met het gedicht dat uiteindelijk gewonnen heeft. In de
tweede plaats heeft de jury gekeken naar de manier waarop het thema in het gedicht
uitgewerkt wordt: originaliteit, gelaagdheid, metaforiek vormden allemaal deelcriteria aan de
hand waarvan de gedichten zijn beoordeeld. Ten slotte heeft de jury gekeken naar de
toegepaste poëtische middelen, en dan vooral naar het gebruik van taal (een min of meer
correcte spelling), beelden en stijlfiguren. Ook het ritme – de verklanking van de thematiek –
vormde een belangrijk criterium.
Op basis van deze criteria heeft de jury eerst tien gedichten geselecteerd die volgens haar het
best beantwoorden aan de genoemde criteria. Origineel vond de jury de referentie aan sociale
media in een kort gedicht. Eveneens authentiek vond de jury de verwerking van de
vluchtelingenproblematiek in een gedicht – u kent ook wel de beelden uit de zeegrens tussen
Turkije en Griekenland: óók en soort ‘van oever tot oever’. De jury was blij verrast als een
gedicht of een strofe door adequaat gebruik van woordaccenten ging ‘zingen’ en liet zich raken
door metaforen die soms bijna letterlijk een extra dimensie suggereren in een gedicht. De
schrijvers van deze tien genomineerde gedichten zijn door de organisatie allen uitgenodigd hun
gedicht deze avond voor te dragen.
Uit deze tien gedichten heeft de jury vervolgens de drie gedichten gekozen die naar haar
oordeel op grond van de emotie die zij oproepen, het taalgebruik en het gebruik van typisch
poëtische middelen als ritme en beeldspraak het meest in het oog springen. De geselecteerde
gedichten hebben met elkaar gemeen dat ze, ongeacht eventuele imperfecties, op authentieke
wijze een oprechte emotie overbrengen die beantwoordt aan het thema ‘van oever tot oever’.
Zo dadelijk – we houden het nog even spannend – zal de juryvoorzitter de drie winnende
gedichten bekendmaken. De jury wil alle inzenders bedanken voor hun inzet en wenst de
schrijver van het prijswinnende gedicht veel plezier met zijn prijs.

Flessenpost
zowel de benen als de romp
zijn achtergelaten door een hond
rode haren zijn de stelen van de sterren
kop en staart dansen onder een huilende
avondzon, silhouetten op de waterspiegel
zijn ballerina’s in een kwijlende tutu
de hond zwemt de eenden achterna
de poppenkop schuift op de golven
de spartelende armen en de schitterende
slierten haar, monsteren in de meanderende
stroom, aarzelend voor de delta’s, stil
voor een zee van herinneren:
de oude breister heeft je uren op schoot
ik wacht tot het kleedje, de sokken passen
Zonnelies lees deze flessenbrief
jouw kussen zijn eb en vloed
onder de wollen deken
in mijn dromen zoet
Nini Salet
Oeverloos
De rivier
is hier
niet waterpas
wat geeft het
niets is meer
zoals het vroeger was.
Piet Bakker
Van oever tot oever
Geklots
kabbelend water
van oever tot oever
Plots
aanzwellend
oever overstijgend oeverloos
onheilspellend
José Gremmen

Kribbig
de rivier zoekt zijn grens
ik ben ontzettend bang
leg blokken neer langs
de spleten van mijn ziel
vlucht een glooiing op
gras onder mijn voeten
vecht voor veiligheid
m’n levenslijn loopt
grenzeloos grillig
langs randen van basalt
de dijk draagt m’n pad
klimmend naar zijn kruin
kijk hoopvol omhoog
de zon en het water
kleuren m’n weg groen
glibberig en oneffen
voel steeds gevaar
het getij loopt naast me
beïnvloedt mijn geest
met grimmige golven
bijt me er doorheen
plots geniet ik elk moment
van lijn, van vorm, van kleur
van steen, van zand, van wier
van stilstaan en bewegen
van aan het eind omhoog
van horizon en vergezicht
van het weidse polderland
de ruimte roept tot gaan
Melis van den Hoek
gedachten stroom
het constant golvend blauw en grijs
belijnd door steeds weer wuivend groen
ruw onderbroken door puntig witte vlekken
met tikkende touwtjes tegen een verticaal
het altijd stromend water naar het laagste punt
strak overtrokken door een gebogen horizontaal
stevig ondersteund door sterk betonnen palen
schitterend belicht door de stralen van de zon
het constant zware zoemen in de verte
rond een oneindig lange zwarte baan
met aan de zijden reflecterend witte lijnen
dwars door geel en groen gekleurde velden
onder steeds veranderende hemelvormen
dit schouwspel zie ik vaak vanaf de dijk
peinzend over de toekomst stap voor stap
omgeven door gekrijs van hoge vogels als
vrolijk scherende schaduwen boven mij
beseffend dat dit niet eeuwigdurend is
Melis van den Hoek

Dijkzicht
ik zie de verte graan
veranderen in vlas
vlinders en vogels
in zwarte stippen waaien
ik zie de horizon
huizen in rode blokjes kleuren
steden en dorpen
in een brede grijze baan
ik zie het zonlicht
een lange horizontale lijn
ondersteunen
met witte verticale streepjes
op het water
ik zie de wind
rechte sloten langs akkers
verschuiven
in slingerende bochten
ik zie de wolken
water in sloot en plas
weerkaatsen
als zwarte vlekken
op een vlakte
ik zie de ochtendmist
dijken met populieren
vertroebelen in riet
aan randen van rivieren
ik zie de tijd
het denken doen verdwijnen uit mijn geest
van meer naar minder scherp
de horizon niet meer in beeld geweest
Melis van den Hoek
Het prachtige rivierenland
Dat iedereen tot deelgenoot maakt.
In de ban van het rivierenland
Je raakt het niet kwijt.
Het uitzicht en de eendenkooi
Waar zie je dit nog?
De langste rivier van Nederland.
108 kilometer Linge.
De weilanden en de boomgaarden
en zeker als die in bloei staan.
We gaan van oever tot oever
En zeker niet verder.
Maar dat hoeft ook niet.
Kijk en concludeer.
Toon Bazzeman

Van wal
Hierbij steek ik dus van wal
Gericht aan ieder tussen rietschoven
Elke met haar eigen mooie wensen
Aan zowel wal- als waterkant,
trekken onherroepelijk
schepen voorbij
richting horizon, de einder
die zich eeuwig
nooit en te nimmer laat passeren
Volle kracht vooruit zorgt
steeds voor golven
dus die deining
die zich gaat laven aan
boorden zowel links als rechts
Eerst eens aanschouwen
hoe de tijd zich
over het water
door het water
echt heeft aangepast
Annejan Kuperus
De parabool
Aan beide zijden zwaar overspannen
terug naar de warme stad waar in het wilde
weg van u de kille stroom voort doolt.
In de wijde blik stalt zich het leven
oeverloos uit, het grommend beest nader
ik en luister naar het zingen aller dingen.
Beter laat dan ooit aan lager wal geraakt
gaan de jaren eraan onderdoor, vader,
en vlietend ook uw uitgestorte geest.
Dick van Welzijn
De oversteek
Het is Riekie’s tiende verjaardag
maar feest wordt het niet
de bezetter schiet hun boerderij
aan de Houtwal in de brand.
Het gezin waagt zich uit de kelder
en bespeurt dat met veel gekletter
amfibievaartuigen van de kant af
de rivier in plonzen.
De Princess Patricia’s Canadian Light Infantry
zal die nacht de IJssel oversteken.
Gedekt door een deken van rook
tijgert Thomas Hanberry
sectieleider van het zeventiende peloton
onopgemerkt door de vijand

op de oever aan de overzij
wel honderd meter door het weiland.
Vanaf zijn schouder verzendt hij met de Piat
het laatst overgebleven projectiel
dat zich fluitend en onomkeerbaar
een baan trekt naar de tank
het monster zal voor eeuwig zwijgen.
De geallieerden slaan het bruggenhoofd
snel op pontons gebouwd
want in het westen wachten de hongerlijders
al veel te lang op hun bevrijders.
Aan diezelfde kant van Wilp verbrijzelt
een Duitse mortier een been van Duane Hubbard
hij is 35 jaar en sterft nog diezelfde dag
over de rivier teruggebracht
in het Canadese hospitaal in Lochem.
Dick van Welzijn
Enkel ruimte
Er bestond geen tijd, enkel ruimte
toen de lucht tot adem werd
en over en weer mislukking
met hoop verbonden raakte.
We kregen de wind van voren
de golven overschreeuwen lukte
niet meer, de rivier nam van oever
tot oever wijdlopig z’n bedding.
De stroom waaraan we gelukkig waren
sloop als een waterrat het huis in
we hesen het bed de trap op
ook het fornuis moest ras naar boven.
Het uur waarin we niet wilden geloven
kon beginnen, het werd de dag
waarop de horizon steeds verder lag.
Maar de stokrozen groeiden subiet
vanaf de gevel naar binnen
want we zagen het bederf nog niet.
Dick van Welzijn
Communicatie
Zo’n afstand van oever tot oever
maakt echt een gesprek wel wat stroever.
Dus heb ik aan Facebook gedacht…
maar oeverloos chatten is droever.
Hans Vuijk

‘Cultuurlandschap’ I
Lage luchten boven ’t land en
over de trage gang van het water.
Er komt een stem van de overkant
maar ook van hier, slechts even later;
van oever tot oever wordt een verlangen
verzonden, verwacht en ontvangen:
Het waren twee koninghs kindren
sy hadden malkander soo lief;
sy konden by malkander niet komen,
het water was veel te diep”.
Hans Vuijk
Cultuurlandschap’ II
De stroom is niet breed, maar sterk.
De man, geleund aan de oeverrand,
bepeinst zijn dagelijks werk:
het dragen van last naar de overkant.
Dan meldt zich een kind voor die tocht,
op z’n schouders gaat hij het dragen.
Maar gaandeweg wordt het water te diep
en het kind te zwaar om te dragen.
Vanwaar kwam die stem toen die hem riep:
‘O veerman, hoe kon je dit wagen…?’
“Maar Christofoor, op de oever,
leunt zwijgende op zijn kruk,
de stroom was stroef, maar stroever
zijn de tranen van geluk..”
Hans Vuijk
Vanaf de Waalbandijk
Je denkt
er is geen eind
geen overkant
waar smeltend ijs
in voorjaar aangevoerd
verdween
maar de rivier
is smaller nu
en steen
kwam in de plaats van klei
de uiterwaard
geeft moeizaam
drasse gronden prijs
met soms een boom
tussen het glanzend vee
een dam
strekt zich ver uit
en perkt de stroom
in banen
zonder eind

je denkt
er is geen overkant
want buitendijks
het gras de bloemen
en zonlicht zilvert
op een boeg
maar dan
het vage zoemen
van het veer
dat overzet
Mariëtte van Wamel
Buitendijks
Je denkt
er is niets meer
buiten een dijk
een uiterwaard
en de rivier
maar dan
het veer dat overzet
en het café
met dorpelingen
niet gewend nog
aan jouw steedse
atmosfeer
hun borreluur
duurt al een dag
mijn binnenkomst
om thee
maakt tongen
losser
half vijf
er is niets meer
buiten de dijk
dan de rivier
het veer
dat overzet
Mariëtte van Wamel
Waar zal ik wonen
met jou
aan het water
in een woonark
met jou
of een brugwachtershuis
aan de zomerdijk
met eeuwig de boten
en altijd het water
binnen handbereik
waar zal ik wonen
desnoods
aan de Waal
in een weerloos huis
Mariëtte van Wamel

Van oever tot oever is de vraag aan welke kant je staat
Sta jij aan jouw eigen of aan buurman 's zijde
Is het gras daar dan ook groener, dat je wilt ruilen?
Of doe jij aan landjepik en heb jij lekker beide...?
Hoe koud en diep is het water
kan je zwemmen of moet je roeien
heb je überhaupt reddingsboeien?
Is dit het waard
is dat van een ander begeren niet het kwaad
is dat niet wat de Bijbel zegt
en is het daarmee wel beslecht?
Zit het niet in de mens om altijd meer te wensen
Hebben wij ooit genoeg of willen wij altijd meer
Is dat niet hoe oorlogen ontstaan en blijven...?
De vraag is: kun jij dan nog met jezelf leven?
door niks meer om een ander te geven
Hoe overleeft de egoïst?
Of als hij eerlijk is, toch eigenlijk niet
Kan hij het wel zien of wil hij dit niet?
Als je een grens bent overschreden, kun je dan nog terug
of alleen als jij vlucht?
Ben jij het dan kwijt of achtervolgt het je toch
is dat niet het geweten dat eindelijk gaat preken?
Luister jij dan eindelijk of doe je weer alsof het niet bestaat
en doe jij het gewoon opnieuw tot je weer vlucht
hoelang hou jij dit vol?
jij voelt je op een bepaald moment toch een oude knol
Moet jij je dan aan het eind verantwoorden
als het water van het leven letterlijk is opgedroogd?
Dan heb je geen twee oevers meer, maar een baggerput
Kom je er dan achter dat het leven uit drijfzand bestaat
en dat jouw zonde je echt achternagaat
dat het je vastzuigt en uiteindelijk niet meer loslaat?
Smeek je dan om vergeving of ben jij alsnog te trots
grijp jij je vast aan die rots of brokkelt hij toch los?
Wanneer betalen wij de rekening
in dit leven of daarna?
Als Magere Hein is geweest, zit jij dan niet nog in hetzelfde pakket
twee oevers en jij wilt op de andere zijn
Het lijkt zoveel beter, maar als jij goed kijkt, is het waar je staat best wel fijn
Eén oever aan het water met gras en zand
een mooie lage walkant
je kan zwemmen en roeien, daar kan je toch ook wel in groeien
Kijk om je heen en zie
Luister en spits je oren
sta stil en voel
De wind fluistert altijd
je hebt het gemist, geheid
Jij was zo druk met jezelf dat je ieder teken hebt gemist
is het dan niet zo dat jij je leven hebt verkwist?
Krijg jij nog een kans of is het verkeken
dat jij alleen nog maar met spijt naar het verleden kan kijken?
En de toekomst niet meer kan grijpen

Als jij nog een kans krijgt, pak je die dan wel
of val jij in dezelfde baggerput?
Zit dit in die persoon dat zijn gezeik nooit zal sterven
dat een ánder altijd zit met de scherven
Er zijn twee oevers door God gemaakt
denk eens aan de reden waarom dit zo bestaat
misschien als iedereen eens op zijn eigen oever blijft
dit eindelijk tot vrede leidt
Helaas blijven wij daarmee in het ongewis
omdat we altijd blijven opgescheept met de egoïst.
Sonja Bansberg
Van de overkant
Hij kwam van de verre overkant
stoer zwemmend naar het strand.
Daar aangekomen keek hij om zich heen
en waande zich helemaal alleen.
Toen hij in het zand ging liggen op zijn buik,
zag hij een bundeltje kleren onder een struik.
Later, toen hij aan de terugtocht dacht,
-de zon verloor teveel aan krachtkreeg
hij ineens een naar gevoel.
Niemand had hij gezien, een rare boel.
Kijkend naar de kleding zag hij al gauw,
die was van een jonge vrouw.
Was er iets met haar misgegaan,
of had ze zichzelf iets aangedaan?
Slechts gehuld in een zwembroek
ging hij naar haar op zoek.
Toevallig liep hij naar de goede kant
en vond haar naakt liggend in het natte zand.
Achter de voet van een krib had ze zich verscholen,
voor hèm probeerde zij haar blote lijf te verholen.
Hij dorst haast niet naar haar te kijken,
had ook geen handdoek om aan te reiken.
Tussen die twee bloeide iets moois op daar,
getrouwd zijn ze nu al 45 jaar;
wonen nu met veel plezier
aan de overzij bij de rivier.
Jan van Gemeren
VAAR MIJ OVER
Schipper vaar mij over
Waar is het rijk van mijn vader
Dat geen horizon kan tonen
Schipper vaar mij over
Reikt mijn liefde niet verder
Dan mijn handen mogen loven
Behoud van mijn zorgen het goede
Eet en drink
En denk
De glans van de hemel
Doorschijnt nu mijn ogen
Schipper vaar mij over
Gerard Dubbeld

Rimpels in het water
De grote trek – wereldzeeën over –
En weer bevlogen
De trage avondschemer
Van een zwaluwzomer
Even vluchten uit de moedertaal
Blinkend witte airmiles
Zonder veren, non-verbaal,
Het enigma van de dromer
Gaandeweg van nu naar later
Ver voorbij de vloed van loze woorden
En die boom met verboden vrucht
Groeit mijn onzeglijk geluk vrij
Van spiegeling in de lucht
En rimpels in het water
Gerard Dubbeld
Het wonder
Hij zei: “Sluit je ogen, dan laat ik je wat zien.
Ik zeg KIJK als ze weer open mogen,
Over een minuut of tien”.
We reden naar de brug en gingen op de westkant staan
En toen hij KIJK zei heb ik m’n ogen open gedaan/
En wat ik zag? …….
’t Was de rivier
Een baaierd van licht en lucht, uitwaaierend over het water
Van oever tot oever, over en weer
Van einder tot kim.
En het water weerkaatste de lucht
En de lucht absorbeerde het water,
De eeuwigdurende kringloop. Eerder, nu ….. later.
En wijl ik daar stond en keek zei hij: “Je weet nu wat je bent;
Je bent een deel van het geheel; een speler in het decor
Van zon en licht, van storm en regen,
Van hagel en donder,
Je bent een WONDER.”
Theun van Zanden

Schitterlichtjes
De zon breekt schitterend op het water
meegaand
de stroom
omlaag
De wind blaast golfjes op het water
tegenop
de stroom
omhoog
Het licht valt in duizend stukjes op het water
steeds wisselend
steeds elders
steeds later
Dike ten Kate
Sterven op het water
Een vlinder fladdert
Een vlinder babbelt
Een vlinder sabbelt
water uit de bron
en warmt zich in de zon
Een vlinder vliegt
Een vlinder wiegt
Een vlinder klieft
stukjes uit de lucht
en schittert op zijn vlucht
Jij hebt mij lief gevangen
die vlinder wil soms vrij
gelijk de stroom tussen de oevers
soms reikt van dijk tot dijk.....
Dike ten Kate
Droom
Zittend op de verhoogde rand, aan de Bommelse kade.
Twee dimensionale figuren achter mij slaan mij gade.
Rechts de brug in de verte, de lentezon in mijn gezicht.
Ik voel me sloom, licht en vrij
Een bries draagt me naar de brug en komt dichterbij.
Ik speel harp met de kabels heel licht.
Knipperend met mijn ogen, zit ik op de rand.
Ik droomde mijn droom!
Louis van Sangen

Naar jou
buitenwaard met wolken
droever licht waarin jij gaat
ik weet je aan de overkant
jouw voeten spellen in het zand
oude sporen aan de oever
lees ik mettertijd wat daar staat
hoe reis ik naar jouw land
hoe overkom ik deze stroom
hoe leef ik hier en daar
verlangen stut geen brug
geen droom verlaat
dit godvergeten strand
hoe hij uit nazareth
zijn leven wijdde
hij had het niet gered
over dit kille kolken
naar jou
aan gene zijde
Nico van Wijk
Zere benen
Van oever tot oever fiets gereden
Zadelpijn en stramme leden
Was al doende 't resultaat.
Zocht voor die nood naar andere wegen
De dijken toen maar afgestegen
En ging lopen door de straat.
Had de fiets nog bij de hand
Deed als had ik ‘n lege band
En ik moest een eind nog gaan.
Zover fietsen waarom begonnen
Van oever tot oever was onbezonnen
Die lering had ik opgedaan.
Om zere benen te vermijden
Laat ik me nu maar liever rijden
En beleef dan toch totaal.
Van dijken ziende dorpen schoon
Burchten en gewone woon
In het land van Maas en Waal.
Ed van Doornmalen

Uiterwaard
Lopen in niemandsland
grensvlak van twee werelden;
de ene van het water
de ander van de wal .
Op de wal
de striemende snelheid van het leven
terwijl
de andere kant
de macht van het getal,
massa van logge tonnen,
traagheid tolereert.
Twee werelden
zo dichtbij en zo ver van elkaar.
Verbonden
want,
zonder water ook geen wal.
Marcel Vaandrager
Veerweg
Het is hier
een komen en gaan
van vogels en veren,
schepen en ander blik
en mensen.
Heel veel mensen.
Het jaar lijkt verstoord,
achterop geraakt.
Alleen het opspattend schuim
van heen en weer
bekent kleur.
Verder is alleen
de wind er
de wind er
de wind er.
Marcel Vaandrager
Hoe ver
Hoe ver is van oever tot oever
Hoe lang is de mensheid een feit
Terwijl de rivier onverstoorbaar
Meandert door ruimte en tijd
Een tastende stap in het troebele water,
dat tussen de kribben een rustpauze neemt
Een kwikzilvervisje ontsnapt aan mijn voeten,
maar wordt verderop door een diefje ontvreemd
De vroegmist klimt langzaam omhoog langs mijn kuiten,
verdwijnt als de zon hem in flarden verscheurt
Dan zie ik een kruis op de kop van de dam,
waar een aalscholver wacht op zijn beurt
De onderstroom trekt me nu weg van de wal,
ik hap naar een adem of twee
Ik duik snel het donkere water in,
en zwem met de schokgolven mee

De overkant is in de verte verdwenen,
de vrachtschepen zitten mij dwars
Hun opgeklopt schuim dringt mijn mondholte binnen,
veroorzaakt er tandengeknars
Ik hoor ook geen schreeuwende meeuwen meer,
een stampende dreun treft mijn oor
Ik zwem hier in kringen van blauwvette olie,
en dampen waaraan ik me stoor
Containers vol koopwaar bevolken de Waal,
ze vormen een gulzige stoet
‘t Is trekken en duwen om handel te drijven,
en diepgang verliest er van haastige spoed
Maar dan stopt opeens dat jachtig bestaan,
en is er slechts rust om me heen
Ik drijf als vanzelf met de tegenstroom mee,
en loop spoedig vast op een steen
Door moddig bezinksel waad ik naar de kant,
waar een zwerm zwarte vliegen me wacht
Ik hijg doodvermoeid in de kriboksel uit,
en voel me volledig ontkracht
Toch trek ik me op aan de blokken basalt,
waarover wat avondzon dwaalt
Ik hoor nog de woorden ‘bestemming bereikt’,
ik heb het waarachtig gehaald
Dan zie ik opeens weer dat tegeltje thuis
Een erfstuk van schipperoom Piet:
Geboorte en dood zijn de oevers
Waartussen het leven vervliedt
Jacq Zinken
Leve de oevers
Oeverloos gezwets, ik kan er echt niet tegen:
Een stroom van lege woorden
Over het weer,
Over de politiek,
Over de j(J)eugd van t(T)egenwoordig,
Over wegen die gesloten zijn,
Over overwegen die te open zijn,
Over veel te late bloei,
Over veel te vroege bloei,
Over drukte in de stad,
Over de belastingen
Op dit
En op dat,
Over hondenpoep en paardenstront,
Over eindeloos gezeur,
Over mitsen en maren,
Over Jan en Alleman,
Over niks op de televisie,
En ga zo maar door.
Gelukkig dat er oevers zijn.
Jacq Zinken

Het veilig onbekende
In ‘t vallend duister tuur ik
aandachtig naar de overkant.
Het veer oogt leeg
door reizigers verlaten.
De zon neemt haastig afscheid
van een wijds rivierenland.
Ik zie de veerman talmen
met het sluiten van de bomen.
Waarom zo lang gewacht
met naar mij toe te komen?
Te laat zal ik op mijn bestemming zijn.
Dan glijdt een aak -
aanvankelijk door dicht geboomte
onttrokken aan ‘t gezicht -
In zwak staccato mijn ongeduld voorbij.
Een vredig schijnsel uit de roef
werpt strepen op het water
en ik wens deelgenoot te zijn
van die beslotenheid
en mee te varen naar het onbekende.
Leo van der Laan
Taalbrug
De rivier als
grensbewaker
stromend naar
de zee
neemt langs
een korset
van dijken
op haar golven
streektaal
mee.
‘t Water tussen
uiterwaarden
scheidt de
oevers van
elkaar.
Streektaal
is niet bang
voor water
slaat een brug
van hier naar daar.
Rijd ik van
het stadje Bommel
naar een dorp
boven de Waal
dan hoor ik
aan beide kanten
op de dijk
eendere taal.
Leo van der Laan

Overtocht
In de verwoeste stad,
bestookt met bommen en granaten,
waar onder puin
in uitgestorven straten
onschuldigen het leven laten
valt toekomst met het heden samen.
Hij vlucht nu hij nog vluchten kan.
En dagen later
voor het uitgestrekte water
waant hij zich veilig aan de overkant
waar hij zijn leven vorm wil geven.
Hij vreest geen dood,
stapt in de boot,
bereikt ternauwernood het strand.
Een vreemde hand
geeft hem wat brood en kleren.
Hij is bereid de taal te leren
van wie hem kansen biedt.
De prijs die hij betaalt
is het onpeilbare verdriet
om wie hij aan de overzijde achterliet.
Leo van der Laan
Oevergeluk
Tussen de bomen die mij eigen zijn, zo
denk ik toch, fiets ik naar het verleden.
De kindertijd liep tot aan het water,
de poort tot het grote leven.
Van meeuwen, brutale ongenodigden
nam ik wensen af. Schreef ze neer in
lijntjesschriften.
Ik smeedde plannen om de zandbak
achter te laten. Met bananen en koeken
naar het overkant te trekken, op zoek
naar een eiland waar prehistorische
viervoeters vuur spuwden, naar een plek
waar planten mensentaal spraken, waar
vliegen wuifden naar de wolken, waar ik
met een vergrootglas op de buik naar
vredelievende termieten liep.
Hier aan de rand van mijn zee, ik reiziger
in het aangelegd bloementuintje, met
liefde gebleven.
Erika de Stercke
Waterkans
Het water voelt zacht aan. Peutert
blokkades los en pletst tegen tegels
met schelpmotieven. Een sponzige
zeep spoelt de resten weg.

In een ander land, zelfs niet zo ver
van hier liggen reddingsvesten met
een nutteloze opdracht rond
stuurloze armpjes te staren naar
een gefnuikte toekomst.
Flitsen met helder licht hoeft niet.
Kranten worden fotoboeken.
Ook het water uit mijn doucheknop
gaat naar zee.
Erika de Stercke
Panta Rhei
Donker zindert de dauw boven
De eindeloze stroom die
Gedragen door de windranke krijs van
Die andere eenzame meeuw die
De nacht doet zwijgen
Het rulle rivierwater doet ontwaken
In bleek ochtendschemer
De oude molen aan de oever zucht
Zoekt wanhopig, hoort
Verstilde stemmen
Van toen en nog meer lang gelee, er klinken
Mannen, vrouwen, kinderen en oud
Zij mochten niet mee
Moesten blijven om te zijn
Om te verhalen en vertalen om
De rivier trouw te zijn
En het wit wief waakt
Luistert naar de wuivende molenwieken, hoort
Het werken en malen zo dicht bij hier
Nu verlaten tot tochtige stenen wier
Lach of traan ooit zal weerklinken?
En voor de molen staan
De wachters van de rivier
Oude bomen die zwijgen en buigen
Hun takken laag strelen het water
Liefdevol
En dan, bij de molen opeens
Op de oever een kind hij vindt
Een metalen lepel, gedeukt en gebroken
Van wie o wie
Zonlicht weerkaatst even het metaal
Het kind aarzelt
Zwiert dan de lepel ver
Het water in hij ziet, voelt
De kracht van de rivier die neemt
Alles stroomt
En niets blijft stilstaan
Panta rhei et oudem nemei
Ze wisten het wel, de oude Grieken
Het kind rent weg
Andrea van Sloterdijk

Storm
Onstuimig.
De zee
met golven
enorm.
Dat het een lieve lust.
Terwijl
het water
in de sloot
met rimpels
oevers kust.
José Gremmen