NIAZ NIEUWS

NIAZ NIEUWS
®
N I A Z
01/16
Voorbeelden tijdens NIAZ Netwerkdagen | Moreel Beraad
| Medische Technologie | Verloskundige keten
| Geriatrische Trauma Unit |HSMR | Persoonlijke hygiëne
| Veilig medicijngebruik | de VIR’s | Trombolyse| Veilige cleanroom
| Medicatiebeheer | Zes proefaudits | Communicatie over kwaliteit

NIAZ NIEUWS 01/16
Colofon
Inhoud
NIAZ ‘strategisch partner’
Deze nieuwsbrief is een uitgave van
het Nederlands Instituut voor
Accreditatie in de Zorg (NIAZ). Het
NIAZ levert een bijdrage aan de
borging en verbetering van de
kwaliteit van de gezondheidszorg,
in het bijzonder door het ontwikkelen
van kwaliteitsnormen en het
toepassen daarvan in de toetsing van
zorginstellingen en zorgprocessen,
resulterend in een judicium (oordeel)
waaraan derden - zorgconsumenten,
zorgverzekeraars, samenwerkingspartners,
overheden en samenleving
- het vertrouwen kunnen ontlenen
dat de zorg reproduceerbaar op een
adequate en veilige manier wordt
voortgebracht.
Het NIAZ is een instituut vóór de
zorg en dóór de zorg. Het NIAZ toetst
op verzoek en waar mogelijk elke
zorginstelling in
Nederland en Vlaanderen.
Jaargang 18, nummer 1, april/mei 2016
Redactie
Deze nieuwsbrief is opgesteld in
opdracht van de NIAZ-directie. Voor
meer informatie kunt u contact opnemen
met het NIAZ-bureau.
Tekst, eindredactie en
productiebegeleiding
Bureau Lorient Communicatie BV,
Valkenburg ZH
Opmaak en druk
Drukkerij Sparta, Leiden
Oplage
1950 exemplaren
NIAZ
Churchilllaan 11, 14e verdieping
3527 GV Utrecht
Postbus 4045
3502 HA Utrecht
T 030 2330 380
F 030 2330 381
E info@niaz.nl
www.niaz.nl
3
4
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
ACI en het NIAZ zetten route uit naar de toekomst
NIAZ Actueel
Leren van elkaar op NIAZ Netwerkdag Almere
Moreel Beraad biedt inzicht
Bekwaam omgaan met medische technologie
Een sterke keten voor verloskundige zorg
Geriatrische Trauma Unit maakt wereld van verschil
HSMR van 121 naar 78
Een 10 voor persoonlijke hygiëne
Veilig medicijngebruik
De VIR als wedstrijdje
Communicatieplan betrekt medewerkers bij NIAZ-audit
Trombolyse in het Flevoziekenhuis
Kennis delen in Turnhout
Een veilige cleanroom in Gent
Zes proefaudits: de ervaringen
Met eenvoudige maatregelen het medicatiebeheer verbeteren
Raad van Toezicht NIAZ op werkbezoek in Vlaanderen
Communicatie over kwaliteit in Mechelen
Beste lezer,
Accreditation Canada
Eind april 2016 bezocht de nieuwe CEO van Accreditation Canada, Leslee Thompson, het NIAZ. Ze verdiepte zich in de zorg in
Nederland en Vlaanderen. Ze bezocht Ziekenhuisgroep Twente en het UMCU en sprak met professionals, patiënten en auditoren.
“Ik ben onder de indruk van wat hier gebeurt.” Het NIAZ is voor AC een strategische partner.
Als kersverse directeur van Accreditation
Canada (AC) wilde Leslee Thompson
kennismaken en klankborden met de
belangrijkste partners van de organisatie,
waaronder het NIAZ. “Het NIAZ is een zeer
professionele organisatie die in Nederland
en Vlaanderen een groot deel van de zorg
accrediteert. Het NIAZ is zelf drievoudig
geaccrediteerd door de International
Society for Quality in Healthcare; het
bevindt zich daarmee in een select gezelschap.
Vanzelfsprekend ben ik geïnteresseerd
in de visie van het NIAZ op de
toekomst van kwaliteitszorg. Ook ben ik
blij met de feedback van het NIAZ op het
Qmentum-programma; dat helpt ons dit
te optimaliseren.”
“Waardevolle feedback”
Samen met CEO Sebastien Audette van
Accreditation Canada International en
NIAZ-directeur Van Dun bezocht ze ZGT en
het UMCU. “Ik ben onder de indruk van het
commitment aan kwaliteit en de inzet om
de zorg steeds verder te verbeteren”, zegt
ze. “Mensen zijn creatief en gemotiveerd
en mogen trots zijn op het niveau dat
bereikt is. Nederland en Vlaanderen zijn
internationaal toonaangevend.” Ze sprak
met de voorzitter van de NIAZ-auditoren,
Theo Wiggers, en met artsen, verpleegkundigen
en een vertegenwoordiger van de
Clientenraad ZGT. Ze luisterde aandachtig
naar de ideeën om NIAZ-Qmentum verder
te verbeteren. “Deze feedback is buitengewoon
waardevol. We gaan samen met
onze strategische partner aan de slag om
de knelpunten op te lossen.”
Op wereldschaal van elkaar leren
Een van die knelpunten is de manier
waarop de normen zijn geformuleerd,
vertelt Kees van Dun. “Daar willen we
als NIAZ graag iets aan doen, maar tot
op heden kon dat niet. Dat gaat nu wel
gebeuren, waardoor de normen toegankelijker
worden voor zorgprofessionals.” Ook
komt er een betere tool voor zelfevaluaties.
“We hebben AC kunnen laten zien
dat het veld NIAZ-Qmentum waardeert,
maar dat er lokaal ook maatwerk geleverd
moet worden.” De NIAZ-directeur besluit:
“Sterke partners zijn van meerwaarde voor
AC: zo kunnen we op wereldschaal leren
van elkaar en elkaar versterken. Dat Leslee
Thompson deze opvatting deelt, is goed
nieuws voor zorginstellingen, professionals
en patiënten.” n
Wie is
Leslee Thompson?
Leslee Thompson is voorzitter
en CEO van Accreditation
Canada. Ze heeft meer dan 25
jaar ervaring in de zorg. Zo was
ze CEO van Kingston General
Hospital, was ze vice-voorzitter
van Cancer Care Ontario, uitvoerend
vice-president en COO
van Sunnybrook and Women’s
Health Sciences Centre, COO van
het Toronto Western Hospital en
Senior Operating Officer van het
Royal Alexander Hospital. Ook
bekleedde ze functies in de private
sector. Ze behaalde haar MBA
aan de University of Western
Ontario en een Master in Nursing
aan de universiteit van Toronto.
3
Werken aan kwaliteit en veiligheid, dat doen we met elkaar: met alle collega’s en
met alle NIAZ-instellingen. Tijdens de recente NIAZ Netwerkdagen in Nederland
en Vlaanderen vertelden NIAZ-instellingscontactpersonen hoe zij, samen met
de zorgprofessionals, de kwaliteit in hun huis verbeterd hebben. Ze gaven hele
praktische oplossingen voor hele concrete vragen. Een deel van de voorbeelden
vindt u terug in NIAZ Nieuws, veel meer staan op de NIAZ-website. Ga eens kijken
en doe inspiratie op! Heeft u ook een goed voorbeeld? Deel het met ons en uw
collega’s. Mail: deloos@niaz.nl.
Kees van Dun, directeur
Sebastien Audette (2e van links), Leslee Thompson (4e van links) en Daria Alshehabi
(6e van links) met het NIAZ-team.

NIAZ NIEUWS 01/16
NIAZ actueel
NIAZ Qmentum-accreditatie verdiend:
Vlag uit voor Jessa Ziekenhuis
Accreditaties
Na de deelaccreditatie van Broeders Alexianen in Tienen is nu de eerste instellingsbrede NIAZ Qmentum-accreditatie in Vlaanderen
een feit: het Jessa Ziekenhuis in Hasselt kon de goedkeuring wegdragen van de NIAZ-auditoren en het College Kwaliteitsverklaringen.
• Jessa Ziekenhuis, Hasselt. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 mei 2020.
• ZRTI (Zuidwest Radiotherapeutisch Instituut), Vlissingen. Eerste instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 mei 2020.
• St. Jans Gasthuis, Weert. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 april 2020.
• Medisch Centrum Leeuwarden, Leeuwarden en Harlingen. Vierde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 april 2020.
• Franciscus Ziekenhuis, Bravis, Roosendaal. Vierde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 april 2020.
• Slingeland Ziekenhuis, Doetinchem. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 maart 2020.
• VU Medisch Centrum, Amsterdam. Tweede instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 maart 2020.
• Zaans Medisch Centrum, Zaandam. Vierde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 maart 2020.
• Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen, Terneuzen en Oostburg. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1
februari 2020.
Algemeen directeur Yves Breysem stelde vast dat de audit als goed ervaren is door het ziekenhuis. Men vond dat de audit
veel dieper ging dan de vorige keer: de zorg stond centraal en de normen werden twee, drie of vier keer gecheckt. Er was
veel ruimte voor gesprekken met verpleegkundigen, artsen en patiënten. Het ziekenhuis herkende zich in de complimenten
en aandachtspunten: de auditoren hebben die sterk onderbouwd. Ook het feit dat het auditteam voor 2/3 e deel bestond uit
Vlamingen en voor 1/3 e uit Nederlanders werd gewaardeerd. “Al met al
is NIAZ-Qmentum een hele stap vooruit”, aldus Breysem. “Het procedurele
blijft aanwezig, maar de audit is een niveau hoger. NIAZ-Qmentum
vergt een inspanning van de hele organisatie, waardoor de zorgprofessionals
veel sneller en intensiever betrokken zijn. De medewerkers
gaven zelfs aan dat ze het jammer vonden als de auditoren niet bij hen
persoonlijk langs waren geweest.” Het Jessa Ziekenhuis mag trots zijn op
de kwaliteit die het verleent.
4
Het Zaans Medisch Centrum (ZMC) voldoet aan 98 procent
van de internationale kwaliteits- en veiligheidsnormen volgens
NIAZ-Qmentum. De auditoren waarderen in het ZMC specifiek
de veiligheidscheck bij patiënten en de samenwerking in huis
en met omliggende ziekenhuizen op het gebied van kankerzorg.
Ook prezen de auditoren de mogelijkheid voor medewerkers
om morele kwesties ter sprake te brengen en de 24–uurs
aanwezigheid van specifieke medisch specialisten. Op de foto
afdelingshoofd Annemarie Siebeling-de Boer, teamcoördinator/praktijkopleider
Louise Sousa-Prins en NIAZ-directeur Kees
van Dun.
Medewerkers ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen
“Achteraf was stress niet nodig”
Medewerkers van ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen hebben een enerverende auditweek achter de rug. In hun eigen personeelsmagazine
vertellen ze over hun ervaringen. Moeder en dochter Ingrid en Aswintha de Baere werken bij ouderenlocatie
Emmaus. “We vonden het leuk om uit te leggen hoe wij de regel- en wetgeving uitvoeren op de werkvloer”,
zeggen ze. Patricia Bauwens, ook werkzaam bij Emmaus, vertelt: “Ik vond het een heel aangenaam gesprek. Achteraf
was stress niet nodig.” Marianne Seghers, leidinggevende thuiszorg in Hulst: “De NIAZ-aanpak was anders dan bij de
vorige accreditatie en kon heel goed naar de praktijk vertaald worden. Een aantal mensen was blij dat het gewoon
weer over de inhoud van het werk ging!” Leidinggevende
OK Heini van Baaren besluit: “Het is een leerzame en ook
leuke week geweest, waarbij een goede voorbereiding
belangrijk bleek. Daarna hoef je alleen maar over je eigen
werkzaamheden te vertellen en dat is toch het leukste wat
er is!”
Het auditteam bestond uit de heren A. Vanherck, J.O.P.
Schackman, J.A. Rauwerda (voorzitter), L.C.M. Meyers, R.A.
de Man, A.P. Dansen, X.M.M. Morret en J.J.M. Sträter. NIAZ
senior adviseurs Cathy Bressers en Janny Tuijnder ondersteunden
het traject.
Bron: Personeelsmagazine
ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen, februari 2016
Ingrid en Aswintha de Baere
Nieuw bij het NIAZ
• Rennie Vellinga, secretaresse
• Alinda Wolthuis, communicatieadviseur
Voor de agenda
NIAZ Netwerkdagen
• 11 oktober 2016 in Vlaanderen
• 10 november 2016 in Nederland
Adrienne van den Wildenberg
23 juli 1949 - 1 april 2016
Op 1 april overleed Adrienne van den Wildenberg,
een bijzondere vrouw en een krachtige persoonlijkheid.
Adrienne was nauw verbonden met de zorg. Ze
bekleedde verschillende bestuurlijke functies en was
uitstekend op de hoogte van de ontwikkelingen in het
veld. Het NIAZ heeft vele jaren een beroep op Adrienne
mogen doen als lid en voorzitter van audit teams en
als lid van het College Kwaliteitsverklaringen. Adrienne
was actief betrokken bij de ontwikkeling van het NIAZ,
met name waar het de langdurige zorg betrof. We
missen in haar een groot ambassadrice. We wensen de
familie veel sterkte bij de verwerking van het verlies.
NIAZ stopt met predicaat ‘best practice’
Het NIAZ heeft, na overleg met de Participantenraad, besloten het predicaat ‘best practice zorginstelling’ niet meer toe te kennen.
De reden hiervoor is simpel: met NIAZ-Qmentum is er een andere manier om het doel achter het predicaat te realiseren.
NIAZ-directeur Kees van Dun legt uit: “Het predicaat maakte andere instellingen duidelijk welke zorgorganisaties als
voorbeeld konden dienen voor het behalen van de NIAZ-accreditatie volgens de NIAZ Kwaliteitsnorm Zorginstelling. Met
de overstap op NIAZ-Qmentum is een andere situatie ontstaan. Voor alle zorginstellingen is NIAZ-Qmentum nieuw. Elke
zorginstelling die deze accreditatie behaald heeft, kan daarom gelden als voorbeeld voor andere zorginstellingen die deze
ambitie hebben.”
Het behalen van de accreditatie volgens NIAZ-Qmentum vormt niet alleen nu, maar ook in de toekomst een flinke uitdaging,
stelt Van Dun: “NIAZ-Qmentum ontwikkelt zich. De volgende stap is dat dezelfde normen worden getoetst vanuit de
optiek van de patiënt. Daarna ligt het voor de hand om het accreditatieniveau op te hogen naar platina of diamant. Door
deze voortdurende vernieuwing is het predicaat niet meer nodig.” De Participantenraad ondersteunt de beslissing.
5

NIAZ NIEUWS 01/16
Op de NIAZ Netwerkdag in Almere
Leren van elkaar
Waarom zelf het wiel uitvinden als je ook van je collega’s kunt leren? “Het huis op orde brengen doen we met elkaar.
Kennis delen is een efficiënte en effectieve manier om de kwaliteit en veiligheid in zorginstellingen op een hoger
niveau te brengen”, zei NIAZ-directeur Kees van Dun. Dat gebeurde volop tijdens de NIAZ Netwerkdag op 8 maart in
het Flevoziekenhuis Almere. 49 instellingscontactpersonen lieten met concrete voorbeelden zien hoe zij in hun eigen
zorginstelling werken aan kwaliteit.
Leren van elkaar
Ook binnen je eigen instelling!
Op 8 en 16 maart deelden NIAZ-contactpersonen een stortvloed aan goede voorbeelden met elkaar. Fantastisch, zo’n uitwisseling
van kennis en ervaringen! Op de komende pagina’s lichten we er een aantal voorbeelden uit, de overige zijn terug te vinden
op www.niaz.nl/kenniscentrum. Maar ook binnen de eigen instelling kun je deze aanpak toepassen. Hoe doe je dat? En hoe houd
je de aandacht voor kwaliteit levend? Dat kan bijvoorbeeld zó:
6
De 49 instellingscontactpersonen die de
NIAZ Netwerkdag van 8 maart bijwoonden
waardeerden de bijeenkomst met
een 8,1. “Het was super!”, sprak een
bezoeker. Alle bezoekers brachten een
goed voorbeeld mee van hoe zij in hun
eigen zorginstelling werken aan kwaliteit.
Die lichtten ze in kleine groepen toe
in sessies van zo’n twintig minuten. Bij
de evaluatie achteraf bleken de instellingscontactpersonen
heel tevreden
over de ideeën die zijn uitgewisseld. “Ik
heb veel goede initiatieven gehoord”
en “Het was een efficiënte uitwisseling
“Ik ben erg blij
met de nieuwe
opzet”
van ideeën”, klonk het. Het interactieve
karakter werd hoog gewaardeerd. Een
bezoeker verwoordde het als volgt:
“Deelnemers gingen echt met elkaar in
gesprek. Bij presentaties zie je vaak een
hoog ‘consumeergehalte’, nu werden de
deelnemers actief betrokken.”
Breed scala aan voorbeelden
Het scala aan voorbeelden was breed.
Ze varieerden van ‘Hoe organiseer je
ketensamenwerking in de zorg?’ tot ‘Wat
zijn risicodimensies bij verhuizingen?’
en ‘Hoe maak je incidenten multidisciplinair
bespreekbaar?’ In vier rondes
konden de instellingscontactpersonen
over tien voorbeelden in gesprek
gaan. Ze konden dus niet ter plekke
alle presentaties bijwonen. Verschillende
instellingscontactpersonen gaven
aan daarom de volgende keer met
meer dan één persoon te komen. Het
NIAZ inventariseert alle voorbeelden
en plaatst ze op de website, zodat de
instellingscontactpersonen ze kunnen
nalezen en eventueel contact opnemen
met de persoon die het voorbeeld in
heeft gebracht. Ook deze editie van
NIAZ Nieuws is een staalkaart van de
voorbeelden.
Goede stap
“Ik zie nu al uit naar de volgende bijeenkomst”,
gaf een bezoeker aan. “Ik ben
erg blij met de nieuwe opzet, het leren
van elkaar en de diverse voorbeelden;
een goede stap. Het enige nadeel was
dat de groepen vrij dicht bij elkaar zaten
waardoor het soms lastig was iedereen
goed te verstaan.” Deze en andere tips
neemt het NIAZ mee naar de volgende
NIAZ Netwerkdagen.
De volgende NIAZ Netwerkdagen vinden
plaats op 11 oktober in Vlaanderen en
op 10 november in Nederland. n
• Zet - jaarlijks - de vragenlijsten van NIAZ-Qmentum uit onder de medewerkers;
• Pak de rode en gele vlaggen aan via verbeterteams. Worden ze groen? Dan zijn er concrete verbeteringen gerealiseerd;
• Bespreek de verbeteringen, samen met de resultaten van de interne audits en eventueel een proefaudit;
• Doe dit bijvoorbeeld op 12 mei, de dag van de zorg. Laat professionals zelf vertellen wat ze hebben verbeterd in de zorg;
• Zo sta je stil bij successen, geef je een mooie invulling aan de dag en heb je input voor de kaderbrief voor volgend jaar;
• Tip: laat de Cliëntenraad de ‘beste’ presentaties kiezen op 12 mei;
• En neem de voorbeelden mee naar de NIAZ Netwerkdag in het najaar. Heel graag tot dan!
Samen maken we de zorg beter.
Noordwest Ziekenhuisgroep
Moreel Beraad biedt
inzicht en versterkt
het teamgevoel
Morele dilemma’s zijn onlosmakelijk verbonden
met het werken in de zorg. Maar
hoe ontwikkel je als organisatie hier een
gezamenlijke visie op en hoe implementeer
je die in je instelling? Noordwest Ziekenhuisgroep
gebruikt hiervoor het instrument
‘Moreel Beraad’.
Wat is goede zorg? Het is een vraag
waar zorgprofessionals zich vaak mee
geconfronteerd zien. De Geestelijke
Verzorging en de Raad van Bestuur van
de Noordwest Ziekenhuisgroep namen
Medisch Centr. Haaglanden - Bronovo
Bekwaam omgaan
met medische
technologie
het initiatief om hier, met behulp van het
instrument ‘Moreel Beraad’, een visie op
te formuleren. Els Jonker: “Per afdeling
is een introductiebijeenkomst over het
Moreel Beraad georganiseerd, gericht op
de afdeling. Vervolgens is het MB structureel
ingepland. Hiervoor zijn intern
twintig gespreksleiders opgeleid. Twee
functionarissen ‘Ethiek’ dragen het project
en de multidisciplinaire stuurgroep
Ethiek houdt de vinger aan de pols. De
bijeenkomsten worden geëvalueerd. Het
project wordt gefinancierd met de subsidieregeling
‘Kwaliteitsimpuls’ (KiPZ).”
Je moet aantoonbaar bekwaam omgaan
met medische technologie. Maar handleidingen
zijn niet altijd even duidelijk.
Bovendien vinden medewerkers het niet
altijd nodig om hun bedrevenheid aan te
kunnen tonen. MCH-Bronovo ging aan de
slag met compliance.
Hans Huysen en Denice Nieuwenhuijsen:
“De werkgroep scholing van de
Vanuit de werkvloer
Na een pilot op twee afdelingen is het
MB inmiddels structureel ingevoerd op
negen van de dertien verpleegafdelingen.
Zes afdelingen, waaronder P&O en
de SEH, hebben de introductiecursus
gehad en zijn bezig met het inplannen.
Uit de eerste evaluaties onder zo’n
zeshonderd deelnemers blijkt dat het MB
duidelijkheid biedt bij concrete casuïstiek,
dat het inzicht geeft in de morele
kanten van ‘lastige vragen’ en dat het
MB het teamgevoel versterkt. Inmiddels
wordt ook gevraagd om een multidisciplinair
MB. Het instrument is een goed
middel gebleken om het ethisch discours
vanuit de werkvloer tot stand te brengen.
Het verbetert de morele competenties
van de medewerkers en daarmee de
kwaliteit van zorg. Het is belangrijk om
aan te sluiten bij de wensen van de
afdeling en dat de Raad van Bestuur het
initiatief steunt. n
Commissie Medische Technologie heeft
per afdeling in kaart gebracht welke medische
apparatuur er aanwezig is en wat
de risicoclassificatie is. Risicoclassificatie
wordt vastgesteld aan de hand van een
standaard methode van scoren. Deze
score bepaalt of toetsing in de praktijk
nodig is om bekwaam met deze appara-
7

NIAZ NIEUWS 01/16
8
tuur om te gaan. In het leermanagementsysteem
is vastgelegd voor welke
technologie een medewerker getoetst
moet worden om met deze technologie
te werken. Op dit moment worden
toetsformulieren ontwikkeld voor de
meest kritische technologieën. Er zijn
toetsers op de afdelingen aangewezen
en geschoold die in de praktijk mogen
aftoetsen. In een eenvoudig overzicht
is te zien of een medewerker bekwaam
is (groen) of (nog) niet (rood). Deze
overzichten zijn ook beschikbaar op afdelings-,
cluster- en ziekenhuisniveau. In
één oogopslag zie je hoe de apparatuurcompliance
ervoor staat.”
Het werkt
Het systeem werkt. “Elke afdeling is
inmiddels in staat om per medewerker
duidelijk te maken met welke apparatuur
deze mag omgaan. Het sturen op
bevoegd- en bekwaamheid is eenvoudig
geworden. Het systeem biedt duidelijkheid
en overzicht.”
Convenant
Specialisten zien niet altijd de noodzaak
van training. “Neem bijvoorbeeld
infuuspompen. Een specialist kan
denken ‘Ik druk alleen maar op de knop,
waarom moet ik meer weten?’. Maar het
is belangrijk voor de veiligheid om de
achterliggende werking en gevolgen te
kennen. In een convenant is vastgelegd
dat wie aan een apparaat zit, daartoe
bevoegd moet zijn.” n
Ziekenhuis Amstelland
Een sterke keten
voor verloskundige
zorg
Bij de verloskundige zorg is een hele keten
van zorgprofessionals betrokken, van
verloskundige tot gynaecoloog, verpleegkundige
en kraamhulp. Zij werken zowel
binnen als buiten de ziekenhuismuren.
Hoe optimaliseer je de samenwerking?
Coassistent, 2e lijns-verloskundige en verpleegkundige oefenen een ‘bevalling’
Foto Ziekenhuis Amstelland
Silvia Moonen van Ziekenhuis Amstelland
benadrukt dat het nodig is om
elkaar te kennen en om eenduidig,
consequent en snel te communiceren.
“Met name onder stressvolle omstandigheden,
zoals bij een spoedsectio,
is er anders kans op fouten”, zegt ze.
Daarom heeft het Amstelland alle
disciplines die betrokken zijn bij een
spoedsectio bijeengebracht en een
simulatietraining gedaan aan de hand
van de ‘SBAR-methode’. Deze methode
richt zich op de communicatie
over een patiënt tussen verschillende
hulpverleners.
Schotten geslecht
Moonen: “De methode creëert
duidelijkheid over wat er door wie
gecommuniceerd moet worden.
Daardoor werkt het team beter samen
en verbetert de patiëntveiligheid. Zo
hebben wij vastgesteld dat we de
time out procedure ook toepassen bij
spoedsectio’s en dat closed-loop communicatie
nodig is. We vermelden en
bevestigen alle handelingen, zodat we
zeker weten dat wat er gezegd wordt
ook gehoord, begrepen en gedaan
wordt.” Door de training is een cultuur
ontstaan waarin het gewoon is om
informatie uit te wisselen. De schotten
in de keten worden geslecht.
De training is verplicht voor alle disciplines,
een noodzakelijke voorwaarde
voor succes. n
Admiraal De Ruyter Ziekenhuis
Geriatrische Trauma
Unit maakt wereld
van verschil
Internationaal onderzoek toont aan dat
de oudere patiënt met een botbreuk extra
aandacht nodig heeft. Daarnaast is zorg
op maat noodzakelijk om het herstel te
ondersteunen. Het Admiraal De Ruyter
Ziekenhuis richtte daarom de Geriatrische
Trauma Unit in.
Sanne Hulsker en Alex Dirks vertellen:
“De GTU is een aparte unit op de
verpleegafdeling Heelkunde, waar
OZG
HSMR van 121
naar 78
De OZG scoorde in 2012 een HSMR-uitkomst
(Hospital Standardized Mortality Ratio)
van 121. Het ziekenhuis had daarmee
de een-na-hoogste score van Nederland. Bij
een HSMR-uitkomst van 100 is de werkelijke
sterfte gelijk aan de verwachte sterfte
op basis van een aantal criteria (leeftijd patiënten,
ernst van de aandoening, urgentie
van opname, …). De OZG wilde weten hoe
de hoge uitkomst te verklaren was: lag het
aan de zorg of ergens anders aan? Ook de
IGZ eiste een analyse en aanpak.
Henny Doornbos van OZG: “Er is een
onderzoeksteam samengesteld van
patiënten van 70 jaar en ouder met
een botbreuk worden opgenomen. In
bijvoorbeeld ZGT in Almelo is hiermee al
ervaring opgedaan. De resultaten daar
zijn overtuigend: er zijn veel minder consulten
nodig bij interne geneeskunde,
longgeneeskunde en urologie. Bij meer
dan 40% van de patiënten is de polyfarmacie
gecorrigeerd. De mortaliteit
tijdens de opname daalde van 9 naar
5% en na de opname met gemiddeld 30-
35%. Het aantal heropnames binnen 30
dagen daalde van 12% naar 1%.”
PA is spin in web
De GTU heeft drie pijlers: vroegtijdige
medebehandeling door een geriater,
artsen, verpleegkundigen, codeurs en de
begeleider DHD. Dat heeft alle dossiers
van alle overleden patiënten onderzocht
met de ‘trigger tool for adverse events’.
Er waren weinig adverse events. Het
bleek dat de wijze van registreren sterk
bepalend was voor de hoge HSMR. Veel
partijen registreren iets; doen ze dat
allemaal op de juiste manier? En is de
comorbiditeit wel goed ingevuld? Hoe
registreer je bijvoorbeeld een patiënt die
met longontsteking wordt opgenomen,
maar uitgezaaide longkanker heeft? Hier
bleek veel te verbeteren. De codering is
verbeterd en er vindt een audit plaats op
het gehele registratieproces.”
Palliatieve zorg thuis
Een tweede factor die de hoge HSMR
verklaarde was dat het ziekenhuis de
een multidisciplinaire benadering en
standaardisatie van zorg van de SEH t/m
de polikliniek. Een Physician Assistant
(PA) op de GTU is de spin in het web. Hij/
zij is casemanager, procesbewaker, aanspreekpunt
van de afdeling en treedt op
als zaalarts. Hij bewaakt de continuïteit
en let op preventie. Ook ontwikkeling
van de GTU hoort tot de taken. Hulsker:
“De PA-er is belangrijk voor het succes.
Idealiter is er 24 uur per dag een PA-er
op de afdeling, maar dat is niet haalbaar.”
Dirks voegt toe: “Een andere succesfactor
is betrokkenheid van relevante
medisch specialisten. Gelukkig staan die
er helemaal achter; het initiatief voor de
GTU komt bij hen vandaan.” n
palliatieve zorg in het ziekenhuis verleent:
patiënten blijven en sterven in het
ziekenhuis. De OZG heeft een palliatief
adviesteam samengesteld dat hospices,
de thuiszorg en huisartsen ondersteunt,
ook regionaal. Patiënten die voorheen
in het ziekenhuis overleden, kunnen dat
nu in hun eigen huis of hospice doen.
Maar daar bleef het niet bij: er is een
INR-formulier geïmplementeerd voor
antistolling, het bloedtransfusiebeleid is
bijgesteld, dossiervorming is hoog op de
agenda gezet, net als de invoering van
het EVD/EPD. Ook vindt er doorlopend
dossieronderzoek HSMR plaats door een
vast team. Een keer per kwartaal worden
de opvallende zaken besproken.
Significante verbetering
Zonder slag of stoot ging dit allemaal
niet. Het onderzoeken van dossiers door
een multidisciplinair team ligt gevoelig.
Door dit op regelmatige basis te blijven
doen, daalt de weerstand. Doornbos:
“Het hielp dat er weinig adverse events
waren en de knelpunten vooral organisatorisch
waren.” Ze geeft als tip om de
IGZ, de Raad van Bestuur en het Stafbestuur
mee te nemen in het proces. Ook
is het belangrijk om het onderzoeksteam
los te koppelen van de oplossingen,
verbeteracties te beleggen in de
organisatie en veel te communiceren.
Intern rapporteert de dossiercommissie
frequent tijdens kwaliteitsdagen en in de
medische staf.
Het resultaat is indrukwekkend: de
HSMR is significant verbeterd (78 in
2014). n
9

NIAZ NIEUWS 01/16
10
Instituut Verbeeten
Een 10 voor
persoonlijke
hygiëne
Goede persoonlijke hygiëne voorkomt
verspreiding van micro-organismen.
Daarom is het noodzakelijk dat medewerkers
aandacht hebben voor hun
handen, sieraden, haar, kleding, schoenen,
eten en drinken en het gebruik van
zakdoeken bij patiëntencontact. Sandra
Rüttchen, beleidsmedewerker Kwaliteit
en Veiligheid vertelt hoe Instituut Verbeeten
hier extra aandacht voor vroeg.
“Alle medewerkers in patiëntgerichte
functies hebben een verplichte basistraining
hygiëne en infectiepreventie
gevolgd. Infectiepreventie is belangrijk
voor zowel de patiënt als de medewerker.
Het belang voor de patiënt
wordt benadrukt door het feit dat het
Saxenburgh Groep
Veilig medicijngebruik
Hoe garandeer je goede en veilige
medicatie voor elke patiënt, ook na de
opname? Saxenburgh Groep verifieert de
medicatie van elke patiënt bij opname en
ontslag.
één van de landelijke patiëntveiligheidsthema’s
is. Voor de medewerker
is het net zo belangrijk: die wil goede
en veilige zorg bieden aan de patiënt
en tegelijkertijd zichzelf en zijn gezin
beschermen.”
In Instituut Verbeeten is de basistraining
‘Hygiëne en Infectiepreventie’
geïntegreerd in de scholingsmodule
patiëntveiligheid. Alle medewerkers in
patiëntgerichte functies volgen deze
scholingsmodule één keer per twee
jaar. Naast de basistraining wordt elk
jaar een nieuwe verplichte training op
het gebied van infectiepreventie ingezet,
elk jaar met een ander onderwerp.
Het onderwerp voor 2016
is ‘Bijzonder Resistente Micro Organismen’.
Wie in het ziekenhuis terecht komt
voor planbare zorg, bezoekt eerst
het spreekuur van de apotheek voor
medicatieverificatie. Willem Maathuis:
“Ongeplande opnames komen vaak
Het is belangrijk dat medewerkers elkaar
durven aanspreken op acceptabel
en onacceptabel gedrag. Dit geldt natuurlijk
niet alleen voor het onderwerp
hygiëne en infectiepreventie, maar
draagt bij aan een algeheel goede
samenwerking. Om te leren geaccepteerd
feedback te geven, vragen en
ontvangen, hebben alle medewerkers
een training gevolgd. Dit resulteerde in
een betere aanspreekcultuur: mensen
durven elkaar meer aan te spreken,
doen dat effectiever en accepteren
ook makkelijker de gegeven feedback.
Rüttchen benadrukt een aantal succesvoorwaarden:
“De Raad van Bestuur
staat volledig achter het beleid op het
gebied van hygiëne en infectiepreventie.
Er mag voor niemand en op
geen enkel moment een uitzondering
gelden. Iedereen draagt daarin zijn eigen
verantwoordelijkheid. Het ligt niet
bij de afdeling Kwaliteit en Veiligheid
alleen!” n
via de spoedeisende hulp binnen. Ons
Apotheek Service Punt (ASP) houdt dit
bij en zorgt voor medicatieregistratie.
Als de patiënt daadwerkelijk wordt
opgenomen, volgt medicatieverificatie
aan het bed. Wordt een patiënt
rechtstreeks vanuit huis of via de
poliklinieken opgenomen, dan hebben
de afdelingen tot taak om het ASP
in te seinen. Het ASP signaleert ook
zelf deze rechtstreekse opnames. Bij
ontslag voorziet het ASP de openbare
apothekers en de apotheekhoudende
huisartsen van medicatieoverdracht.”
Het resultaat van deze procedure is dat
het ziekenhuis een steeds completer
beeld van de medicatie van de patiënt
krijgt: voor, tijdens en na opname. De
openbare apothekers en huisartsen
zijn erg blij met de service; ze bellen
veel minder vaak met de verpleegkundigen
en artsen. n
Foto Saxenburgh Groep
CWZ Nijmegen
De VIR als
‘wedstrijdje’
Hoe krijg je de Vereiste Instellingsrichtlijnen
(VIR’s) tussen de oren van alle medewerkers?
Hoe help je hen die op orde
te krijgen? Het CWZ heeft een campagne
ontwikkeld, compleet met campagnebeeld.
Waaruit bestaat de campagne? Ilona
Janssen vertelt: “We hebben 14 VIR’s gedefinieerd
die iedereen moet kennen.
Deze VIR’s komen als knelpunten terug
op een ‘Zoek de Verschillen’-poster. Wie
de juiste verschillen benoemt, krijgt
taart op de afdeling. Zo’n wedstrijdelementje
helpt; we kregen 700 inzendingen.
De Raad van Bestuur heeft – gelukkig
- heel veel taart moeten uitdelen.”
Verantwoordelijkheid
in de lijn
Ook is er een poster ontwikkeld waarop
de 14 VIR’s staan met een opdracht,
zoals ‘Ik overtuig mij van de identiteit
van de patiënt’. De poster hangt op alle
afdelingen. Bij elke VIR hoort een kennisdocument
met ‘need to know’-informatie,
verspreid onder afdelingshoofden,
medisch managers en managers
bedrijfsvoering. De VIR’s zijn belegd bij
de manager bedrijfsvoering, die samen
met een inhoudsdeskundige en de
adviseur KVV het Kennisteam vormt.
Janssen: “Het is erg belangrijk om de
verantwoordelijkheid voor de VIR’s in
de lijn te beleggen en niet bij de afdeling
KVV te houden. Medewerkers die
Admiraal De Ruyter Ziekenhuis
Communicatieplan
betrekt medewerkers
bij NIAZ-audit
Hoe betrek je alle medewerkers bij de
NIAZ-audit? De afdeling Kwaliteit en
Veiligheid van het Admiraal De Ruyter
Ziekenhuis stelde een communicatieplan
op met verschillende activiteiten en
instrumenten.
Actie
Sanne Hulsker en Alex Dirks vertellen:
Ilona Janssen: “Het is erg belangrijk om de verantwoordelijkheid voor de VIR’s in de lijn te
beleggen en niet bij de afdeling KVV te houden.” Foto CWZ Nijmegen
erg goed bezig zijn, worden als ‘Q-hero’
in het zonnetje gezet.”
Een half jaar voor alle VIR’s
Elke twee à drie weken staat een VIR in
de schijnwerpers, vertelt Janssen. “Er
wordt een inventarisatie gemaakt van
de actuele situatie, de beoogde situatie
en de benodigde acties. Een screensaver
zet de loep op de VIR die op dat
“We organiseren maandelijks themabijeenkomsten
en elk kwartaal een
avond over patiëntveiligheid. We gaan
op de afdelingen in gesprek over het
NIAZ en verstrekken elke week informatie
via onze interne ADRZ-krant. De
adviseur Kwaliteit en Veiligheid van
elke sector verleent ondersteuning bij
het implementeren van de normen. De
voortgang is opgenomen als indicator
op het dashboard en onderwerp van de
kwartaalgesprekken. Voor medewerkers
en medisch specialisten hebben
we een informatiebrochure gemaakt
ter voorbereiding op de audit.”
moment centraal staat en een poll genereert
extra aandacht.” Zo zijn in een
half jaar tijd alle VIR’s behandeld. Maar
daar blijft het niet bij, verklapt Janssen:
“We ontwikkelen nog een campagne
voor patiënten en familieleden, komen
nog met een overzicht van de geconstateerde
risico’s bij VIR’s en organiseren
een serie Q-time-bijeenkomsten.” n
Resultaat
Het resultaat van de inspanningen
mag er zijn. De implementatie van de
normen ligt op schema, leidinggevenden
waarderen de inzet van de afdeling
K&V en er is een hoge bereidheid om
tijd vrij te maken voor NIAZ-gerelateerde
zaken. Cruciaal is, vertellen Hulsker
en Dirks, dat leidinggevenden het
goede voorbeeld geven en dat er direct
contact is tussen de adviseurs K&V en
de zorgprofessionals. “Schuif aan bij
bestaande werkoverleggen of organiseer
een bijeenkomst.” n
11

NIAZ NIEUWS 01/16
Trombolyse in het Flevoziekenhuis
Winst: eenentwintig
kostbare minuten
Netwerkdag Vlaanderen
Kennis delen in
Turnhout
Het Flevoziekenhuis had een relatief lange reactietijd bij een Cerebro Vasculair Accident (CVA). CVA-ketencoördinator
Ingrid den Besten optimaliseerde het multidisciplinaire proces. Een wedstrijdelement vergrootte het teamgevoel en
was de aanzet naar een continue procesverbetering. Het resultaat: een tijdwinst van eenentwintig minuten. Maar de
grootste winnaar is natuurlijk de patiënt.
Op 16 maart was het NIAZ te gast op de locatie Sint-Jozef van het AZ Turnhout. Afgevaardigd bestuurder Jo Leysen
ontving 57 NIAZ-contactpersonen. Bijzonder was dit keer de Kennismarkt, met een plenair en een interactief deel.
“Ik heb veel belangrijke en bruikbare informatie meegekregen.”
12
Bij een CVA is in ongeveer tachtig procent
van de gevallen sprake van een herseninfarct,
waarop in twintig procent trombolyse
zou moeten volgen. Hoe eerder de patiënt
deze trombolyse krijgt, hoe kleiner de kans
op blijvende schade. De ingreep moet
binnen uiterlijk 4,5 uur na het incident
plaatsvinden. Gebeurt het later, dan kan
het middel uiteindelijk erger uitpakken
dan de kwaal. Wanneer de trombolyse
niet het gewenste effect heeft, zou in
ongeveer éénderde van die gevallen als
vervolgstap een neuro-vasculair specialist
met een scoop vanuit de lies de stolsels
in een bloedvat in de hersenen kunnen
verwijderen. Zo’n ingreep mag alleen in
een academisch ziekenhuis plaatsvinden.
Dit moet binnen zes uur na het accident
gebeuren.
In 2013 stelde het Flevoziekenhuis vast
dat het de twintig procent trombolyse niet
haalde. In de gevallen waarbij de ingreep
wel werd uitgevoerd, behoorde het ziekenhuis
tot de Nederlandse ziekenhuizen met
een relatief lange reactietijd. Het tijdsverloop
van ‘door to needle’ besloeg ongeveer
een half uur.
Van staart naar kopgroep
CVA-ketencoördinator Ingrid den Besten
kreeg de taak om eerst het inzicht
en uiteindelijk het multidisciplinaire
proces van de afdelingen Spoedeisende
Hulp, Neurologie en Röntgen rond deze
ingrepen te optimaliseren. De afdelingen
stonden hier helemaal achter. Het voorlopige
eindresultaat is dat de tijd van ‘door to
needle’ indrukwekkend teruggebracht kon
worden: van dertig naar negen minuten als
snelst gemeten tijd. Daarnaast verdrievoudigde
het percentage
patiënten dat met
trombolyse kon worden
geholpen.
“Daarmee zit het
Flevoziekenhuis nu
in de kopgroep van
Nederlandse ziekenhuizen
met de kortste
reactietijd”, meldt
Den Besten. “Er kon
bijvoorbeeld grote
winst worden behaald
door, zodra de CT-scan
duidelijk maakte dat trombolyse aan de
orde was, al tijdens de scan het infuus met
ontstollingsmiddel toe te dienen. Maar
een dergelijke spectaculaire verbetering
van de doorlooptijd hangt niet van één
verbetering af. Die lukt alleen als alle processen
goed op elkaar worden afgestemd
en anders in elkaar worden gepast dan
daarvoor.”
Trigger
CVA-patiënten krijgen, aangezien het
een multidisciplinair traject betreft, in het
ziekenhuis met steeds wisselende teams te
maken. Het is belangrijk dat die wisselende
teams toch een saamhorigheidsgevoel
ontwikkelen; het zegt veel over de cultuur
van het ziekenhuis dat dit is gelukt.
Den Besten besloot als trigger een
wedstrijdelement te introduceren. “Eén
keer per jaar is het de ‘Dag van de snelste
trombolyse’. Het team dat voor die snelste
trombolyse verantwoordelijk is, kan rekenen
op taart met een plaatje van hersenen
en wordt in het zonnetje gezet. Dit
stimuleert het teamgevoel en een gedeeld
Drie artsen vervulden een sleutelrol in het project. Foto Flevoziekenhuis
verantwoordelijkheidsgevoel en bevordert
het nadenken over procesverbetering.”
Geen blijvende gevolgen
Als één team een verbetering bedenkt,
nemen de andere teams deze over en gaat
het resultaat over de hele linie vooruit. Den
Besten: “Het wedstrijdelement blijkt heel
goed te werken voor kennisoverdracht.
Inmiddels hopen alle teams dat ze de
negen minutengrens kunnen verbeteren
voor de volgende ‘Dag van de trombolyse’.”
Wat betekent dit nu voor de patiënt? Den
Besten geeft een casus: “Een man van 42
met een CVA bleek een herseninfarct te
hebben en kon snel geholpen worden. Er
zijn geen blijvende gevolgen te merken.
Het is onwaarschijnlijk dat dit in de oude
situatie ook zo zou zijn geweest.”
Komend jaar gaan Den Besten en de CVAteams
ook aan het doel van ‘binnen de zes
uur in het AMC’ werken. “Dan wordt de opdracht
nog iets lastiger, omdat het traject
dan niet alleen verschillende teams in één
ziekenhuis, maar teams in twee ziekenhuizen
betreft”, besluit Den Besten. n
“We zijn een Gasthuis; we beschouwen
onze patiënten en hun familie als
gasten”, introduceerde Jo Leysen AZ
Turnhout bij de bezoekers van de NIAZ
Netwerkdag. “Het is onze missie om
dicht bij huis gespecialiseerde zorg van
hoge kwaliteit te bieden. Dat doen we
op mensgerichte wijze en met aandacht
voor de beleving van de patiënt.” Het ziekenhuis
is met ruim 1800 medewerkers
en 190 artsen een van de grootste werkgevers
in de Kempen. Het onderhoudt
goede relaties met andere ziekenhuizen
en met instellingen uit de eerste en
tweede lijn.
Gewacht op NIAZ-Qmentum
“Wie kwaliteit hoog in het vaandel heeft,
gaat voor accreditatie”, stelde Leysen
vast. “Dat doen we niet voor het ‘NIAZ-label’,
maar omdat het ons helpt kritisch te
kijken naar onze kwaliteit en kwaliteitsverbetering
onderdeel te maken van ons
dagelijks handelen. We hebben gewacht
op NIAZ-Qmentum en stellen vast dat
het een geweldige drive in onze organisatie
geeft. Inmiddels hebben we ook
een proefaudit achter de rug. Die heeft
focus aangebracht voor de laatste lijn
naar de audit. We hebben de bevestiging
gekregen dat accreditatie een haalbare
kaart is en weten dat we nog hard moeten
werken.”
Draaiboek proefaudit
Ook een proefaudit vergt veel voorbereiding,
weet accreditatiecoördinator
Katrien Clerbout van AZ Turnhout. “We
hebben een draaiboek gemaakt waarin
we de taken en verantwoordelijkheden
hebben benoemd en uitgewerkt. Daaraan
is een tijdlijn gekoppeld, zodat we op
elk moment wisten wat er in orde moest
zijn en wat er nog kwam. Toen vond de
audit plaats. Een tip: geef alle mensen
die op enig moment beschikbaar moeten
zijn een concrete plaats en tijd door. Een
andere tip: installeer en test de laptops
een dag van tevoren en geef de auditoren
een mailadres. Dat voorkomt gedoe
Jo Leysen
tijdens de (proef)audit.” Deze en andere
lessen heeft het ziekenhuis opgeschreven
om te gebruiken bij de externe audit.
Met de voorbereiding hierop is het ziekenhuis
direct na de proefaudit gestart.
Een goede formule
NIAZ-directeur Kees van Dun introduceerde
vervolgens zes zorginstellingen
die lieten zien hoe zij in de praktijk bezig
zijn met verbeteringen. Eerst in plenaire
setting, daarna in groepen. Het concept
sloeg aan, bleek ook bij de evaluatie.
“Een goede formule”, “Zeer veel nieuwe
tips opgedaan” en “Ik ben steeds getriggerd
om aan de slag te gaan na de
bijeenkomst”, waren enkele opmerkingen.
n
13

NIAZ NIEUWS 01/16
14
AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Gent
Een veilige
cleanroom in Gent
Het AZ Sint Lucas & Volkskliniek Gent
heeft een sterk verouderde bereidingsunit
vervangen door een veilige werkomgeving
waar op gestructureerde wijze gewerkt
wordt aan oncologische bereidingen.
Lore Nachtergaele vertelt: “Onze vier
apothekers en een medewerker van
de kwaliteitscel hebben een volledige
risicoanalyse uitgeschreven. Dat
resulteerde in een workflow waarbij de
apotheker het voorschrift elektronisch
ontvangt en controleert aan de hand
van een checklist. De assistent legt
materiaal en cytostatica klaar en geeft
“Doe liefst
jaarlijks een
interne audit”
deze via de doorgeefkast door naar de
bereidingsruimte. Eén etiket gaat mee
voor op het infuus en één etiket blijft in
de voorbereidingsruimte ter controle.
De assistent maakt de bereiding en
de apotheker controleert met behulp
van een camera het product, het in te
spuiten volume en de infuusvloeistof.
Vervolgens gaat het product terug naar
de voorbereidingsruimte. Na een laatste
controle wordt het product afgetekend,
geseald en verzonden. De patiënt krijgt
het juiste medicijn.”
Veiligheid medewerkers
Ook aan de veiligheid van de medewerkers
is gedacht. De bereider draagt
beschermende kledij, het bereidingssysteem
is gesloten en hij werkt aan een
verticale laminaire air-flow werkbank.
De zorgverlener wordt beschermd door
Zes proefaudits: de ervaringen
In Vlaanderen zijn inmiddels zes
proefaudits uitgevoerd. NIAZ senior
adviseur Tilly Postelmans gaf een korte
terugkoppeling.
“Allereerst blijft leiderschap een
bepalende factor voor succes”, zei
ze. “Dan gaat het om leiderschap bij
het ontwikkelen en implementeren
van beleid, maar ook om klinisch
leiderschap. Waar artsen, apothekers
en hoofdverpleegkundigen zich
inzetten voor kwaliteit, daar draait
het als een speer.” Ook de Verplichte
Instellingsrichtlijnen kwamen
ter sprake. “Alle VIR’s zijn belangrijk,
niet alleen de gouden”, benadrukte
Tilly. Ze gaf aan dat de zorg een vak
voor doeners is en minder voor denkers,
maar dat de VIR’s wel diepte
vereisen. “Denk eens na over wat
je hebt en wat er nog moet komen,
leg het verband tussen de praktijk
en het beleid.” Tenslotte ging ze in
op borging. “Zorg voor een ordelijke
administratie van documenten,
zodat iedereen de zaken kan vinden
die hij nodig heeft. Dat is belangrijk:
voorkom een nest waarin een kat
haar jongen niet vindt.” Ze besloot
Foto’s AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Gent
een dubbel Luer Lock-systeem en een
gesloten toedieningssysteem. Maar het
proces is nog niet voltooid, zegt Nachtergaele:
“Vanaf komend najaar kennen
we per bereiding een QR-code toe en
implementeren we automatische facturatie.
We denken nog over gravimetrische
controle en automatische traceerbaarheid
van het product.” Ze besluit:
“Doe vooraf een grondige procesanalyse
en zorg voor eenvoudige implementatie.
Zo kom je tot een rustige en veilige
werkomgeving voor correct bereide en
veilige producten.” n
“Voorkom een
nest waarin
een kat haar
jongen niet
vindt.”
met de constatering dat er heel veel
gebeurd is en dat alle zorginstellingen
goed op stap zijn. n
Sint-Dimpna Ziekenhuis, Geel
Met eenvoudige
maatregelen het
medicatiebeheer
verbeteren
In oktober 2012 startte het Sint-Dimpna
Ziekenhuis een prospectieve risico-inventarisatie
over het medicatiegebeuren op
de hospitalisatie-afdelingen. Alle stappen,
van voorschrift tot distributie aan
de patiënt, werden kritisch onder de loep
genomen. Het opstellen van een ziekenhuisbrede
procedure “Medicatiedistributie
op de verpleegafdeling” was het
einddoel. Tijdens de NIAZ Netwerkdag
op 16 maart 2016 lichtte Inge De Busser
het onderdeel ‘Opslag en bewaring van
medicatie’ verder toe.
“Simpele
oplossingen
zijn vaak goede
oplossingen”
Een stocktelling van de aanwezige
medicatievoorraad leidde tot een
aanzienlijke vermindering van de voorraden
op de verpleegafdeling. Daarna
werden ‘lean’-principes toegepast om
de medicatie te bewaren op de dienst.
Praktisch betekende dit dat alle medicatie
alfabetisch gerangschikt werd in
de kasten. Een duidelijk label vermeldt
de naam en dosis. Ziekenhuisbreed is
afgesproken om het label achter het
geneesmiddel te plaatsen, ieder geneesmiddel
een apart vakje in de lade
te geven en identieke geneesmiddelen
in verschillende doses in aparte vakjes
te bewaren. Een A4-label op de buitenkant
van de medicatiekast vermeldt
de kastinhoud. Om het overzicht in
de perfusiekast te behouden werden
kleurkaarten ontwikkeld. Iedere lade
met perfusies kreeg een gekleurd label:
rood voor Glucose 5%, blauw voor
Plasmalyte, groen voor NaCl 0.9% en
geel voor Glucose 5% + NaCl 0.45%.
Hoofdverpleegkundige Ann Mertens en Stafmedewerker Verpleegkundig Departement Inge
De Busser bij een nieuwe medicatiekar. Foto Sint-Dimpna Ziekenhuis, Geel
Hoog-risicomedicatie en
koelkasten
In samenspraak met de hoofdapotheker
werd beslist om de voorraden
hoog-risicomedicatie ingrijpend te
verkleinen. Op de verpleegafdelingen
is nog voor maximaal twee weken
aanwezig. Daarnaast hebben de diensten
een keuze moeten maken tussen
verschillende producten: MgSO 4
1g of
3g en NaCl 3g of 6g. Controle vindt
maandelijks plaats met behulp van
een checklist.
De op de verpleegafdeling aanwezige
koelkasten zijn ook gelabeld en opgesplitst
naar ‘voeding patiënt’, ‘personeel’
en ‘medicatie’. Medicatie die koel
moet bewaard worden mag enkel in
de koelkast voor medicatie aanwezig
zijn. Ook hier is de voorraad beperkt
en een standaard indeling toegepast.
De inhoud van de medicatiekoelkast
wordt maandelijks gecontroleerd.
Overige maatregelen
Andere maatregelen zijn dat multidosispreparaten
een standaard klever
krijgen met de vermelding van de
houdbaarheid en dat verdovende middelen
in een afgesloten kastje worden
bewaard. Elke week wordt de voorraad
“Focus op
risico’s, niet op
compliance”
gecheckt. Voor de distributie van medicatie
zijn afsluitbare medicatiekarren
aangekocht. Stafmedewerker Inge De
Busser: “Het welslagen van dit project
hebben we mede te danken aan onze
equipe hoofdverpleegkundigen, in het
bijzonder aan hoofdverpleegkundige
Ann Mertens. Zij leverde vele praktische
oplossingen aan. Regelmatig
bespreekt ze met mij nieuwe ideeën
om het ganse medicatiegebeuren nog
meer te finetunen en optimaliseren.”
Directeur Kees van Dun van het NIAZ
was enthousiast: “Dit kwaliteitsproject
verbetert de patiëntveiligheid, biedt
de verpleegkundige meer overzicht,
structuur en orde en is kostenbesparend
doordat er minder medicatie op
voorraad is.” n
15

NIAZ NIEUWS 01/16
NIAZ Raad van Toezicht
bezoekt Vlaanderen
De Raad van Toezicht van het NIAZ is op werkbezoek
geweest bij diverse Vlaamse instellingen.
De Raad werd hartelijk ontvangen bij UZ
Gent, PZ Heilige Familie in Kortrijk en Zorgnet
ICURO in Brussel. De sterk vernieuwde Raad
van Toezicht werd uitgebreid geïnformeerd
over ontwikkelingen in het veld.
Op de foto, met de klok mee: Prof.dr. Renaat Peleman (UZ Gent), Drs. Guy Peeters
(NIAZ), drs. Wim Bijl (NIAZ), prof.dr Kristof Eeckloo (UZ Gent), ir. Kees van
Dun MCM (NIAZ), drs. Gert de Bey (NIAZ), Peter Degadt (NIAZ), drs. Ilse van Stijn
(NIAZ), prof.dr. Rik Verhaeghe (UZ Gent) en prof.dr. Erik Mortier (UZ Gent).
AZ Sint Maarten, Mechelen
Communicatie over
kwaliteit
Hoe bereid je je zorginstelling voor op de
externe audit? AZ Sint Maarten stelde een
communicatieplan op. Evelien Raman vertelt
welke onderdelen het plan heeft.
16
“In mei 2016 vindt bij ons de audit plaats.
Om de collega’s hierop voor te bereiden,
hebben we een interne campagne ontwikkeld
met als concept de ‘K van Kwaliteit’.
Doelstelling is de collega’s te doordringen
van kwaliteit. Zo lieten we de letter K
levensgroot in hout maken. Tijdens de
nieuwjaarsreceptie kon je hiermee op de
foto. We ontwikkelden ook een kalender
die op alle afdelingen werd opgehangen.
De kalender telde af naar de dag van
de audit en beschreef in 28 thema’s op
eenvoudige wijze wat te doen bij onderwerpen
als ‘Hoe zoek ik een procedure
op’, ‘Medicatieveiligheid’ en ‘Handhygiëne’.
De onderwerpen zijn ook terug te vinden
Stockcontrole
in het Quality Document Management
System, een online platform voor werkafspraken
en procedures. We maakten ook
quizkaartjes die medewerkers uitdagen
met vragen als ‘Wat doe je bij brand?’ en
‘Welke doelstellingen heeft je afdeling?’”
Daarnaast organiseerde AZ Sint Maarten
verschillende bijeenkomsten. Evelien:
“We hebben NIAZ-ontbijtbijeenkomsten
georganiseerd voor artsen, waar we in
kort bestek thema’s als ‘Informed consent’
en ‘Complicatie-registratie’ toelichtten.
Tijdens NIAZ-lunchsessies bespraken we
zaken als ‘Ultimo’, ‘QDMS’, ‘Incidentmeldingen’,
‘Fixatie’, ‘Hoog Risico-medicatie’
en ‘Functieomschrijvingen’ met medewerkers.
Tenslotte hebben we gerichte
infosessies georganiseerd met tips voor
een geslaagde audit, toegankelijk voor
iedereen.” Het resultaat? Het onderwerp
kwaliteit, de verschillende thema’s en de
aankomende audit staan nu helder op
het netvlies. Medewerkers voelen zich
voorbereid op de audit. n
Informatieoverdracht
Afdelingsdoelstellingen
Illustraties: AZ Sint Maarten, Mechelen