Gastblog Pierre Cuypers
Dat status ook uitdagingen met zich mee brengt, weet Pierre Cuypers als geen ander. Als laatste nazaat en tevens naamgenoot van een van de bekendste architecten uit Nederland, ondervindt hij dagelijks nog de invloeden van de erfenis van zijn overgrootvader.
Dat status ook uitdagingen met zich mee brengt, weet Pierre Cuypers als geen ander. Als laatste nazaat en tevens naamgenoot van een van de bekendste architecten uit Nederland, ondervindt hij dagelijks nog de invloeden van de erfenis van zijn overgrootvader.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
PIERRECUYPERS<br />
“IedereenwistwiedearchitectPiere<strong>Cuypers</strong>was”<br />
Datstatusookuitdagingenmetzichmeebrengt,weetPiere<strong>Cuypers</strong>alsgeenander.Alslaatstenazaaten<br />
tevensnaamgenootvaneenvandebekendstearchitectenuitNederland,ondervindthijdagelijksnogde<br />
invloedenvandeerfenisvanzijnovergrootvader.<br />
‘Alsbabyboomerhadiknogveeltemakenmethetrijkeroomseleven,zekerinRoermondwaarikbengeboren<br />
ineenhuisdatmenlatertotmuseum heeomgebouwd:het<strong>Cuypers</strong>huis.<strong>Cuypers</strong>wasvoorkatholiek<br />
Nederlandeensymboolvanemancipaeencultureleeigenwaarde.Alsjedandealerlaatstenazaatentevens<br />
naamgenootbentvandemanwiensstandbeeldprominentophetMunsterpleininRoermondprijkt,danishet<br />
nietverwonderlijkdatdeinwonersuitdebischopstadnieuwsgierigwarennaardenazaatvanzo’nroemrijk<br />
persoon.Desalnieeminmerkteiknietsvandenaamsverbondenheidmetdearchitect;mijnoudersvielenmij<br />
erernietmeelasgofhetgingtotaalaanmijvoorbij.Mijnouderebroersenzushaddenandereervaringen:bij<br />
dreigenderuziesvolstondvoorheneenkorteverwijzingnaarhetstandbeeldom hetconflictinhunvoordeelte<br />
beslechten.PastoenweverhuisdennaarDenHaagwerdikopde(katholieke)schoolvoorheteerst<br />
geconfronteerdmetmijnaomst.Debroedersopdeschoolbehandeldenmijalseenrelikwieende<br />
klasgenotengaaptenmijaaninslebewondering.IedereenwistwiedearchitectPiere<strong>Cuypers</strong>was.Door<br />
dezeervaringgetroffen,informeerdeikthuisnaarmijn aomstwaarnamijn oudersmijovermijn<br />
architectonischefamilievertelden.<br />
Ongemerktspeeldehetwerkvandearchitecttocheenrol.Zowoondenweindekerstnachtsteevastde<br />
nachtmisbijineen<strong>Cuypers</strong>kerk,hetzijinAselt(waarheeninde50-erjaren doordebarewinterkoudevanuit<br />
DenHaagurenlanghelemaalnaartoegeredenwerd),hetzijindeSt.JacobskerkindeParkstraatinDenHaagzelf.<br />
MaarwebezochtenookanderemonumentenwaaronderKasteeldeHaar.Mijnvaderverteldehoeopdereis<br />
vanRoermondnaarAmsterdam defamiliedaarovernacheenhijdaarbijineenbedvanKareldeVijfdehad<br />
geslapen.Datlietnietnaom groteindruktewekken,hoewelbijnavraaghetmeubelnietmeerbleektetraceren<br />
–maardatwaseenfuliteit-.Thuisbevondenzichtusenonzehuisraaddiverseobjectendieooitontworpen<br />
warenom diensttedoenopKasteeldeHaar,maardesjdsdebaronialetoetsderkriekniethaddenkunnen<br />
doorstaan.HieronderbevondzichookeentweetalkistenvoorambtskostuumsmethetwapenvandeVan<br />
Zuylensdienooitwarenafgeleverdmaarbijonsdiendenvoordevakanebagage,waartoezijdanopde<br />
motorkapvandeJeep(eenoverblijfseluitWO I)werdenvastgebonden.<br />
“De broedersop de schoolbehandelden mijalseen<br />
relikwie en de klasgenoten gaapten mijaan in sle<br />
bewondering”<br />
Opdemiddelbareschool(bijdeJezuïeten)speeldedeaomsttochooksomseenpregerol.Niemandwasop<br />
dieschooluitgezonderdvandeplichtom aldaardagelijksdemisbijtewonen;ofhetnuministerskinderen<br />
betrofofzonenvangroondustriëlen.Erwasechteréénuitzondering:dekinderen<strong>Cuypers</strong>.Hunkatholiciteit<br />
waskennelijkbovenelketwijfelverhevenenmijnmoederhadvooronsontheffingwetenteverkrijgen.<br />
Verbijsterend,maarwelstatusverhogend!<br />
Dekenteringkwam inmijnstudentenjdaandeKUteNijmegen,eeninstuutdatzichvaneenvroom katholiek<br />
bolwerkontwikkeldetoteennestvanrevoluonairongenoegen–datvaakgepaardgingmeteenliefdevoorde<br />
DDR-.Mocht<strong>Cuypers</strong>daaraanvankelijknogbewonderingwekken,gaandewegwerdzijnwerkverguisd,niet<br />
aleendaarmaarooklandelijk,enwerdenzijnbouwwerkenafgebrokenenwerdgeleidelijkookdepersoon<br />
verkeerd.Dedragervandienaam waandezichsomseenRomanowindebeginjdvandeoktoberevoluevan<br />
1917;inhetgunsgstegevalkwam jeermetbespongvanaf.Datduurdetothetmomentdatniemandmeer<br />
wistwie<strong>Cuypers</strong>was,ergensmiddenjaren’70.<br />
Pasaanheteindevande20eeeuwontstondereen<strong>Cuypers</strong>revivaldoorhet<strong>Cuypers</strong>genootschap,datzich<br />
bezorgdtoondeoverdeteloorgangvanonscultureelerfgoed.Erontstondenacegroepenvoorhetbehoudvan<br />
eninRoermondhaaldemenzelfseenpaartonopom het<strong>Cuypers</strong>familiegrafinzijnoudestaatteherstelen.Dan<br />
ishetnugom delaatstlevende,dietevenshistoricusis,erbijtehalenenhem tevragenwathijalemaalnog<br />
weetofmeenttewetenvan“horenzeggen”.<br />
KasteeldeHaarwasvoortdurendonderwerpvangesprekbinnendefamilie.Hetzijdatanecdoteswerden<br />
verteldoverdediscusiestusenPiere<strong>Cuypers</strong>endebaronenbarones,hetzijdaterervaringenoverde<br />
bouwgeschiedeniswerdenvermeld.Hetisooknietteverwonderendatdefamiliehetkasteelminofmeerals<br />
eenfamiliehuisbeschouwde;nietaleenPiere,maarookzijnzoonJosephenzijnkleinzoonPierejr.hebben<br />
hunarchitectonischebijdragengeleverdenverblevenookalberoepshalveveelenlangophetkasteel.<br />
“Hijwasgeenpatserdieneerkeekopanderen,hijhad<br />
empathievoordeeenvoudigewerkman”<br />
“Deoudeheer”of“onzearière”-zoalsPiere<strong>Cuypers</strong>indefamiliewerdgenoemd-,wasindeeersteplaatseen<br />
arestdieeenduidelijkevisiehadoverzijnscheppingen.Inzijnjdwashijzeerinnovaef,zoweloptechnisch<br />
gebiedalsopdeherinvoeringvanverlorengewaandetechniekenenambachten(baksteenbouw,gewelouw).<br />
Hijwasdespecialist,dedeskundigebijuitstek.Tegenspraakenkrischevragenbeschouwdehijalsbeledigend<br />
ofalstekenenvanpureonwetendheid.Opzijngebiedvoeldehijzichalsvolstrektsuperieur.Hijwasgeenpatser<br />
dieneerkeekopanderen,hijhadempathievoordeeenvoudigewerkman,konzichbijzonderrechtstreeks<br />
tetegenoverdekoninguitlaten,maaralesmoestwelpasenindeordederdingenzoalshijdiezagenzoalsdie<br />
volgensdeSchepper(degrotearchitectvanales)wasbedoeld.Wiedaardehandmeeliche,kreegdat<br />
onvermijdelijktehoren.Datmaaktehem toteenonbuigzaam envaakmoeilijkmens.<br />
Dewijzewaarop<strong>Cuypers</strong>metzijnopdrachtgeversomgingzouinonzejdondenkbaarzijn.Eenmooivoorbeeld<br />
isWim Pijbes,diebijbenaderingonlangsnogzoietsprobeerdebijMuseum Voorlinden.Deopdrachtgeverwees<br />
hem zijnplaatsvanuitzijnrolalsbesliser.endiebleekbuitenOnzejdkenmerktzichdoor“wiebetaalt,<br />
bepaalt”.Voor<strong>Cuypers</strong>inde19eeeuwwasdatabsoluutniethetgeval.Erwasweloverlegoverhettotale<br />
–globale-concept,maardearchitectbepaaldeelkdetailtotenmetzijneigenbeeltenisindecentralehal.Enwie<br />
mochtdenkendatnadelaatsteopleveringdezaakwelevennaardeeigensmaakkonwordenbijgesteld,kwam<br />
bedrogenuit.Dearchitecthieldnogjaren“kantoor”inzijncreae(zowelinDeHaaralsinhetRijksmuseum)en<br />
zagmetarendsoogtoeopelke–ongewenste-aanpasing.
Datwasdesjdsnietgeheelongebruikelijk,wantookBerlagepresteerdehetzelfdeinJachtslotSt.Hubertus,<br />
waardevloertegelszodanigwarengeplaatst–enweggelaten-dathetmeubilairmaaropéénmanierkonworden<br />
opgesteld.MaarHélèneKröler-Mölerheehem eruiteindelijktochuitgegooid;welevendanweleenaantal<br />
decennialater….<br />
Debanddiedefamilie<strong>Cuypers</strong>metDeHaarhee,isergdivers.Erzijnnogmaarweinigafstammelingenvan<br />
Pieredieookdaadwerkelijknog<strong>Cuypers</strong>heten;denaam isindevrouwelijkelijndoorhuwelijkverdwenen.En<br />
zohétenistochwelvangroteinvloed.Veelfamilieleden(vooraldejongeregeneraes)wistennietsvande<br />
persoon,laatstaanvanhunverwantschapmethem.ZijzijnverastenvaakbijzonderenthousiastalszeopDe<br />
Haarbijeenkomen.Ikpaszelfnogeenbeetjeindeoudetradiewantikmochtooitplaatsnemenbijeendiner<br />
metdebaronendebaronestergelegenheidvande100everjaringvanderestaurae.Ikzaldeverwijtende<br />
mededelingdathetkasteeleenrestauraevan50miljoenguldensbehoefde-medeomdathetbegonte<br />
verzakken-,nietsnelvergeten.Hetwasuiteraarddeschuldvandewaterschappendieonverantwoord<br />
aanpasingenindewaterstandtoelieten(ineigenvoordeel),waardoorgebouwensteedsmeerverzakten;<br />
<strong>Cuypers</strong>isimmersonfeilbaar!Voormijishetkasteeleenbewijsdat<strong>Cuypers</strong>innovaefwas(deverworvenheden<br />
vandeindustriëlerevoluemeenam),alsromancusinde19eeeuwdemiddeleeuwenidealiseerdeendathij<br />
zichookophetprofane,nietkerkelijkevlak–waariedereenhetmetbetrekkingtothem steedsmaaroverheelietgelden.<br />
“.enwiemochtdenkendatnadelaatsteopleveringde<br />
zaakweleven naarde eigen smaakkon worden<br />
bijgesteld,kwam bedrogenuit”<br />
BezoekersmoetenKasteeldeHaarnietzienalseenvoorbeeldvanhoeindemiddeleeuweneenkasteeleruitzag.<br />
Kastelenwarenbunkers,bedoeldvooroorlogsvoering.Erwarengeenramen,erwasgeencomfort.Decontouren<br />
kloppenhistorisch.Hetkasteeliseenfantasschvoorbeeldvaneeninterpretaevandemiddeleeuwenzoalsdie<br />
inde19eeeuwalsideaaljdvanridderlijkheid,hoofseliefdeenoprechtetrouwwerdgezien.Desjdswashet<br />
eenreaceopderealiteitvande19eeeuw:keihardemarktwerking,immoreelwinstbejag,socialeuitbuing,<br />
aankelijkheidvandemachine,bierearmoedeenabsurderijkdom.Indiemaalstroom werdiedereen<br />
meegesleurd.Daarwiljedanweleensevenaanontsnappendoorfantasiënoverdemiddeleeuwen(dieinfeite<br />
eenvolstrektekarikatuurzijn),overexoschelanden,overdetoekomst(JulesVerne),oversprookjes(Andersen<br />
enGrimm)enoverde“vergankelijkheid”vanhetlevenentreurigheid(Goethe,DasLeidendesjungenWehrters).<br />
Hetisinfeiteeengrootgeschiedenisboek,dataljdopenmoetblijven…<br />
<strong>Cuypers</strong>waseenarchitectdiedebasisvormdevooralearchitectuurnahem.Alebekendearchitectenkomen<br />
uitzijnschoolofzijndoorhem geïnspireerd(eninspiraekanookzijn:“ikdoedatjuistanders”).MetVictorde<br />
Stuers(ambtenaarophetcultuurdepartement)enAlberdingkThijm (literator)stond<strong>Cuypers</strong>aandebakermat<br />
vandemonumentenzorgenhetbehoudvanonserfgoed.Aleendatlaatsteisalvoldoendeom tewetenwiehij<br />
is.’<br />
Piere<strong>Cuypers</strong>(PetrusMaternus<strong>Cuypers</strong>,<br />
roepnaam Pierot)werdin1947geborenin<br />
het<strong>Cuypers</strong>huisinRoermond.Hijstudeerde<br />
geschiedenisaandeKUteNijmegen,metals<br />
hoofdrichngMiddeleeuwseGeschiedenis.<br />
NadienheehijlesgegevenopdeKUenin<br />
hetmiddelbaaronderwijs(1967-2010).Piereis<br />
bestuurlijkacefindiversecultureleinstelingen<br />
(bibliotheeklokaalenprovinciaal,streekmuseum,<br />
behoudcultureelerfgoed,schng<strong>Cuypers</strong>Crypte)<br />
enisookacefindepoliekalsraadslid.In1972is<br />
hijgetrouwdmetMarijkeKoopmans,metwie<br />
hijdriekinderenhee.
Change language