Netherlands Yearbook - 1852_ocr

STATISTISCH JAARBOEKJE
I
VOOR J1f~T
,1 ;
KONINGRUK DER NEDERLANDEOC
TWEEDE JAARGANG.
UITGEGEVEN DOOR HET DEl'All.TEMBNT VAN lUNNENLANDSCHE ZAl\.11;'.\".
\ 1 '~
: ~!
l
'S GRAVENHAGE,
TER A.LGEMEENE LANDSDRUKKERIJ,

BEVOLKING~

----·----... ---- ---------------
1
l
(
BEVOLKING.
In den eersten jaarganv van dit jaarboekje (blz. 266 volg.) werd eent
vooi·loopige opgave {;

'( _4 ,)
. i•. Het -algemeen bedrag der gëborenen, met inbegrip· der· levenloos
· aangegevenen, beliep IJ0919, 987 meer dan in 1849, waaronder
57222 van het M. G. en 53697 van het V. G. . De reden
tot de· bevolking van het Rijk was als 1 tot 27,71. De .geborenen
stonden tot de geboorten , wier getal 109520 beliep, als 1013 tot
1000. Er werden geboren in de 87 voornaamste gemeenten 40937 ,
waaronder 21055 van het M. G. en l 98-82 van het V. G~ , of 1 op
de 26,95, in de overige 69982 , waaronder 36I 67 van het M. G.
en 33815 van het V. G., of I op de 28,15 zielen. De geborenen
·van het M. G. stonden tot die van het V. G. in het Rijk als 1000
tot 938, in de 87 voornaamste gemeenten als 1000 tot 944, in de
overige als 1000 tot 935. ·
· 2°. Het getal wettig geborenen beliep 105150 (103839 geboorten),
waaronder 54248 van het M. G. en 50902 van het V. G. Hiervan
in de 87 voornaamste gemeenten 37394, waaronder 19258 van .het
M. G. en 18136 van het V. G., in de overige 67756, waarender
34990 van het M. G. en 32766 van het V. G. De reden van het
M. G. tot het V. G. was als 1000 tot 938, 942 en 936. De wettig
\ (
geborenen stonden : voor het Rijk tot het getal wettige geboorten
als Jol 3 tot l ooo ; tot de geboren en in het algemeen in het Rijk
als 1000 tot 1055 , in de 87 · voornaamste gemeenten als 1000 tot
1095, in de overige als 1000 tot 1033.
3°. Het getal onecht geborenen beliep in het Rijk 5769 (5681
a?hoorten), waaronder 2974 van het M. G. en 2795 van het V. G.';
hiervan m de 87 voornaamste gemeenten 3543 , waaronder l 797
van het M. G. en l 746 van het V. G. , in de overige 2226,
waaronder II77 van het M. G. en 1049 van het V. G. De reden
van het M. G. tot het V. G. was als looo tot 940, 972 en 891.
De onecht geborenen stonden : tot de onechte geboorten als 1016
tot 1000_; tot de geborenen in het algemeen in het Rijk als 1 tot
19,23, m de 87 voornaamste Gemeenten als 1 tot 11,55, in de
overige als I tot 31 ,44 ; tot de wettig geborenen in het Rijk als
1 tot 18,23, in de 87 voornaamste gemeenten als 1 tot 10,55,
in de overige als 1 tot 30,44.
4°. De sterfgevallen hebben 27737 minde1' dan ii1 het vorige jaar
bedragen. Han getal beliep (met inbegrip der levenloos aangegevenen)
73200 , waaronder 37139 van het M. G. en 36o6i van
het V. G. Hiervan in de 87 voornaamste Gemeenten 29609, waaronder
.14939 van het M. G., 14670 van het V. G., in de overige
43591, waaronder 22200 van het M. G. en 21391 van het. V. G.
~e reden was tot de bevolking van het Rijk als l tot 41,99 , tot
die der 87 voornaamste gemeenten als 1 tot 37,26, tot die der
overige als · 1 tot 45,20 zielen. De sterfgevallen van het M. G.
stonden tot die van het V. G. in de· 87 voornaamste gemeenten
..
(. 5 )
àls 1000 tot · 982 , in de overige als 1000 tot 96&, ii1 het Rijk al!
1000 tot 911. De reden der overledenen tot de geborenen was:
voor het M. G. in de 87 voornaamste gemeenten als 1000 tot 1409, ·
in de overige als 1000 tot 1629, in het Hijk als 1000 tot 1541 ;
voor het V. G. in de 87 voornaamste gemeenten als 1000 tot 1355,
in de overige als 1000 tot 1581, in het Hijk 'als 1000 tot 1489;
voor heinaamste
gemeenten 2226, in de overige 3355 , in het Rijk 5581 ,
waaronder 3077 van het M. G. en 2504 van het V. G. De eersten
stonden tot de laatste als 1000 tot 814.
De reden der levenloos
aangegevenen tot de geborenen in het algemeen was in de 87 voornaamste
gemeenten als l tot 1 8,39, in de overi()'e als 1 tot 20 86
in het Rijk als 1 tot 19,87. Onder de levenloos ~ngegevenen w'are~
5o35, 2788 van het M. G. en 2247 .van het V. G., wettige, en
546, 289 van het M. G. en 257 van het V. G. , onechte geborenen.
De eersten stonden tot de wettig geborenen in het algemeen als 1
to.t 20,88, de laatsten tot de onecht geborenen in het algemeen ah
1 . tot 10,57. De levenloos aangegevenen stonden tot de overledenen
in .het Hij k als 1 tot 13,12 , in de 87 voornaamste gemeenten als 1 tt
13,30; in de ovorige als 1 tot 12,99.
6°. Het alg_emeen bedrag

( 6 )
Rijk als 1000 tot · 1050' in de S-7 voornaamste gemeenten als IOO()
tot· 1052, in de overige als 1000 tot 1050; tot de levéndgeborenen
in liet algemeen· als 1000 tot 1052, 1089 en 1032.
8°. · Het getal onecht levendgcborenen beliep 5223, waaronder 2685
van het M. G. en 2538 van het V. G. Hiervan in de 87 voor..:
naamste gemeenten 3152, waaronder 1591 vae het M. G. en 1561
van het V. G. , in de overige 2071 , waaronder 1094 van het M·. G.
en 977 van het V. G. De reden van het M. G. tot het V. G •. was
als 1000 tot 945, 981 en 893. De onecht levendgeborenen stonden:
tot de levendgeboren en in het algemeen in het Rijk als 1 tot 20, 17 ,
in de 87 voornaamste .t~emeenten als tot 12,28, in de overige als t
tot 32, 17; tot de wettig levendgeboren en als 1 tot 19, 17, 11 ,28 en
3 r, 17 ; tot onecht geborenen in het algemeen als 1000 tot uo5,
J 124· en 1075.
9°. Het getal tweelinggeboorten bedroeg 1360, waarvan 518 in
de 87 voornaamste en 84 2 in de overige gemeenten , dat der clrielinggeboorten
18, waarvan slechts twee in de voornoemde voornaamste
gemeentén, terwijl daarenboven in de plattelandsgemeenten ééne
vierlinggeboorte heeft plaats gehad. Onder de tweelinmrcboorten
waren 88 onecht, waarvan 46 in de 87 voornaamste en 42 in de
overige gemeenten, terwijl de drie- en vierlinm~eboorteu alle tot
de wettige behoorden.
Uit de twee- en meerlinggeboorten werden geboren 2778 kinderen,
waaronder 1425 van het :M. G. en 1353 van het V. G.
Hiervan in de 87 voornaamste gemeenten 1042, 536 van het M. G.
en 506 van het V. G. , in de overige 1736, 889 van het M. G. en
847 van het V. G. Het getal twee- en meerlinggeboorten stond
t '>t dat der geboorten in het algemeen als 1 tot 79 , dat der r,eborencn
tot de neborenen in het algemeen als 1 tot 39,93. Men
telde onder de tweelingen 2602; waarvan 1330 yan het M. G. en
1272 van .het V. G., wettige, en 176, waarvan 95 van het l\I. G.
en 81 .\'an het V. G. , onechte kinderen. Onder de eersten waren
levendgeboren 23r6 7 waarvan 1174 van het · M. G. en 1142 van
het V. G., levenloos aangegeven 286, waarvan 156 van het M. G.
en i 3o van het V. G. ; onder de laatsten levenduehoren 15o, 84
van· :het M. G., 66 van het V. G. , levenloos aangeneven 26,
11 van het M. G. en 15 van liet V. G. De wettige tweelinggeboorten
stonden tot de wettige r,eboorten als 1 tot 80 , de onechte
tot de onechte r,eboorten als 1 tut 7 1 , de wettige tweelingen . tot de
wettig geboren kinderen als 1 tot 40,4, de onechte tot de onecht
geboren kinderen als 1 tot 32,8. De reden der levenloos aange..;
aangegeven kinderen tot de levendgcborenen was als 1 tot 7,9.
. 10. 0 • De sterfgevallen waren, de levenloos aangegevenen niet medege.i:~kend
, naar den burGerhjken staat der personen tijdens het
. ,.
( 1 )
erverlijden' . op de volgende . wijze ingedeeld in : 4 • t 64 ongehuwden '
waarvan 21949 van het M. G. en 19215 van het- V. G., 16240·
6ehuwden, 8377 van het M. G. en 7863 van het V. G., 10212,. m
weduwenstaat, 3734 van het M. G. en 6478 van het V. G.. Er_
waren dierhalve op de 1000 overledenen : .voor de mannen 644
ongehuwden, 246 gehuwden , 110 weduwenaars ; voor. de vrouwen
573 oncehuwde, 234 gehuwde, 193 weduwen. Er stierven op de
1000 onr,ehuwden 533 mannen, 467 vrouwen, op ~e 1000 gehuwden
S 16 mannen, 484 vrouwen, op de 1000 person~n in weduwen
staat verkeerende 366 mannen , 634 vrouwen. Indien men deze
uitkomsten vergelijkt met de reden der bevolkinq naa~ den burger"
lijken staat zoo als die op blz. 22 van den vorigen pargang werd
opgegeven,' dan ontwaart men dat de sterfte voor bei~e geslachten
het grootst is geweest voor de personen verkeereude rn weduwenstaat,
het kleinst voor de gehuwden. Naar den ouderdom. waren
de sterfgevallen , na aftrek der levenloos aangegevenen , gesphtst .op
de volgende wijze :
OUDERDOM.
GETAL REDEN OP DE 1000
M. v. T. M. v. T1
1 1 1 1
Van 1 jaar en daar beneden . 9820 7934 17754 288 236 263
. l tot 16 jaren . . . 7028 6827 13855 206 204 :w5
n 16 . 5o . 7357 7888 15245 216 235 225
" 5o en daar boven . . 9857 10908 20765 290 325 307.
..
Men telde hieronder vier vrouwen, welke den ouderdom van hon•
derd pren bereikt had~en: ~~ne _in N?ordbrabant (Heusden~, ééne
in Gelderland (Harderwijk), eenc m Zmdholland (Leydeo), ée11e ten
platten lande in Frieslan~. . . . ..
11''. Het cetal huwelijken bedroec; m · het Rijk 27386, 2305 me~r
dan fo 1849. Hiervan in de 87 voornaamste r,~mee?ten 10683 ' · m
de overige 16703. Zij stonden : tot de bevolkrng m de 87 voo~naamste
als 1 tot 103, in de overige gemeenten als I tot 118 , rn
het Rijk als 1 tot 112 ; tot de wettig . geborenen als 1 tot 3,5o;
4,06 en 3,84; tot de overleden Gehuwde personen als 1 tot o,56 ·'
0,62 en o,59. .

~- ".
.---.._ - =
( 8 )
De huwelijken waren naar den burgerlijken staat ingedeeld op de
volgende wijze :
( 9 )
Bij eéne paàrsgewijt.e indeeling naar ~en
:de -volgende uitkomsten :
ouderdom verkrijgt men
. Tusschen jongmans en jonge dochtei's • • • 2075r,·1 op de 148 ûelen.
" weduwen... 1552,1 1980
dochters.
" gescheiden vrouwen 2.
weduwenaars en jonge dochters. 3642' 1 " " s44.
" weduwen. . • • 1432, 1 " " 214.6
weduwenaar en g,escheiden vrouw 1.
gescheiden mannen
en jonge
TOTAAL.
6.
. 27386, 1 op de 112 zielen.
Er werden dierhalve voltrokken tusschen jongmans en jonge dochters
757.,7.,- tusschen jongmans en weduwen 56,7, tusschen weduwenaars~
en jonge dochters 133, tusschen we.,8
" 6oendaarboven 4 0,2
·i beneden de3ojaren 362 13,2
. van3ototfi.5jaren. 1065 38,9
Mannen van 4.5 tot 60 pren met vrouwen " /i.5 " 6o " • 56 7 20, 7
" 60 en daarboven 24 0,9
. l beneden de 3o jaren 28 l
Mannen van 60 jaren en daar boven met van 3o tol !~5 jaren. 94 3,4
vrouwen " !~5 " 60 " · 125 4,6
· " 6oendaarboven 26
12°. Ten aanzien van het getal geborenen en overJe :d~f}eµ, b~iden
met inbegrip der levenloos . aangegeven~n ~ en van de.. reden tot de
feitelii'ke bevolkinu laten zich de provmc1en , te hegmnen met de
gunstigste, in de 0 ;olgende orde rangschikken :
il, .... ~
;... s i::: ·-g s.s
0 :;a i:::...:
,.Q
i:::ö ö "ï: ~o o
CIJ
CIJ ......
Pl\OVINCIEN, l:.P c CIJ PROVINCIEN.
Cd ë ~~_;
~
0
~§
CIJ > ....
-g~ ...
s:: CJ~
' 1 .... t.C
CIJ
QJ i:::
... i:::
.0"' "' ~'"tl"'
CIJ
c.:i c.:i C-' 0
Zuidho1land. . 23796 23,70 Friesland . •. .. 4718 52,94
Zeeland .. 67q7 23,76 GrooinGen. . . 3705 51,06
Noordholland. 18583 25,81 Gelderland . . 7626 48,94
Utrecht .... 5539 27,16 Noordbrabaut. 8155 48,70
Groninaen. 6894. 27,43 Drenthe. . . 1·751 47,79
Fries la nel 8658 28,85 Limburg •... 44.56 /ifi,33
Overijssel . 7308 29,91 Overijssel ... 4869 4.4,89
Gelderland 12!~85 29,89 Utrecht • 3524 !p,69
DrcnLhe .. 2770 30,21 Noorcl110lland. 13089 36,64.
Limburg. 6468 31,92 Zeeland .. 4672 34,57
Noordbrabanl. 11621 34,17 Zuidhollan

( 10 .)
Hieruit volgt dat de drie provincien (Zuidholland, Zeeland en
Noordholland), welke de gunstigste reden van het getal geborenen tot
cle bevolking opleverden , in den ongunstigsten toesland ten aanzien
der sterfte verkeerden.
Uit dit overzigt blijkt dat de reden van de geborenen en de over·
ledenen tot de bevolkinH bijzonder gun,;tig geweest is. Ten einde
dit nog meer te doen uitkomen, achten wij het niet onbelangrijk de
overmaat der geborenen boven de overledenen te vergelijken met
de middelbare overmaat Gedurende het laatste tienjarige tijdva~
(1840-1849).
PROVINCIEN.
-- ·- ·-
OVERMAAT DER GEBOREN EN
BOVEN DE OVERLEDENEN.
OVERMAAT OP DE l 0000 ZIELEN.
1840 - 1849. Verschil 1840-1849. Verschil
1850. Gemiddeld 1850. Gemiddeld
jaarlijks. in meer. jaarlij ll ... 24.39 1567 872 112 79 33
Limburg ... 2012 1540 4-72 97 78 19
Noordbrabant 34G6 2768 698 87 73 14.
37719 2025!~ 174.65 123 71 52
De overmaat was· dierhalve het grootst voor de próvincien Groningen,
Friesland en Utrecht, het kleinst voor Noordbrabant, Limburg
en Overijssel. De pro".incien Utrecht, Groningen en Noordholland
hebben het grootste, :N.oor

( lZ )
personen in de reden van 1 tot· 71,62 in de BT voornaamste gemeenten,
37,48 in de overige, 45,92 in het Rijk.
: Uit de voorgaande ontleding der •bevolking blijkt dierbalve, dat de
là?P der bevolking de volgende uitkomsten heeft op3eleverd :
Het getal levend gcborenen bedroeg • . • • • . • 105338
overledenen~ ••• ·. • • • • • • • • • • 67619
Van dit laatste getal dient afgetrokken te worden de
sterfte der personen, wonende buiten de Gemeente • • 1856
Blijft • • • • 65j63
èn bijgevoegd de sterfte in de registers van den
burgerlijken stand, krachtens art. 5o, alinea 2 ,
Burgerlijk Wetboek, ingeschreven • • • . • • • • • 1983
Sterfte der wettig gedomicilieerde bevolking . • 67746
, Overmaat van het getal geborenen boven dat der overledenen 37592
-. Verschil in meerder vertrokken boven de int)ekomen personen 1731
Vermeerdering der wetti3 gedomicilieerde bevolking 35861
Hiêruit volgt dat de wettig gedomicilieerde bevolking, die op 31
December i-849 2983202 zielen beliep, op dcnzelftlen dag van het jaar
1850 het cijfer van 3o 19063 bereikt had. Onder het eerste cijfer
telde men ·1453990 mannen en I 5292 I 2 vrouwen, onder het laatste
1473516 mannen en 1545547 vrouwen; waaruit volgt
nor, niet waren ingeschreven. Het juiste cijfer dier bevolking
kon voor dit jaar slechts over tien van de elf provincien worden
opgemaakt, daar voor de stad Rotterdam het getal tijdelijk aan- en
afwezige personen onbekend was. Men verkrifat voor die tien pro.,.
vincien de volgende uitkomsten :
Feitelijke bevolking . .
wettig cedomicilieerde bevolking • •
VeFschil in meer voor de feit. bevolk.
l\I,
1239478
1209795
29683
v.
1270024
1254489
15536
T.
2509502
2464284
45218
l
\
l.
·)
{
'
{ 13 )
Uit deze vergelijking blijkt dat de feitelijke bevolking, vooral voor
het mannelijk geslacht , een aanmerkelijk verschil in meer oplevert
boven de wettis gedomicilieerde en dat dierhalv~ het verschil tusschen
beide Geslachten veel geringer is voor de eerste dan voor de laatste • .
Wij besluiten dit overzi3t met eenige beschouwingen, afgeleid uit
dq staten van den maandelijkschen loop der bevolking : de levendgeboreuen
vertoonden het maximum in Februarij , het minimum in
Junij; de levenloos aangegevenen het maximum in Januarij, het
minimum in de 87 voornaamste gemeenten in Junij, in de overige in
October, in het Rijk in Augustus; de twee- en meerlinggeborenen het
maximum in de 87 voornaamste gemeenten in April, in de overige
en in het Rijk in JanuariJ , het minimum in de 87 voornaamste ge~
meenten in Julij, in de overige en in het Rijk in Augustus ; de
overledenen het maximum in de 87 voornaamste gemeenten en in het
Rijk in October, in de overige gemeenten in Maart, het minimum
in de 87 voornaamste gemeenten in J ulij, in de overige en in het
Rijk in Junij ; de huwelijken het maximum in Mei, het minimum in
de 87 voornaamste gemeenten en in het. Rijk in Maart, in de overige
gemeenten in December.
Vergeleken met het geheele getal gehorenen was het getal onecht
geborenen , het kleinst in de 87 voornaamste gemeenten en in het
Rijk in Maart, in de overige gemeenten in October, voor alle het
9rootst in November ; dat der levenloos aangegevenen het grootst in
de 87 voornaamste gemeenten in October, in de overige en in het
Rijk in Januarij , het kleinst in de 87 voornaamste Gemeenten in
Julij, in de overige en in het Rijk in Augustus; dat der twee- en
meerlinggeborenen het grootst in de 87 voornaamste gemeenten en in
het Rijk in October, in de · overige in Maart, het kleinst in de 87
voornaamste gemeenten in J ulij , in de overige in December, in het
Rijk in Augustus. In de reden tot het geheele getal overledenen was
het aantal levenloos aangegevenen het grootst in de 87 voornaamste
gemeenten en in het Rijk in October, in de overige gemeenten in
November , het kleinst in de 87 voornaamste gemeent_en in Julij ,
in de overige in Junij, in het Rijk in Januarij. De overmaat van
het getal geborenen boven dat der overleden was het grootst in ·.ie 87
. voornaamste gemeenten en in het Rijk in September, in de overise
gemeenten in October, het kleinst voor alle in Januarij.

( 14 ) ( 15 )
ST.A.AT van bevolking van het koningriJk der
,.,
Nederlanden op den 31sten Dece1nber 1849 en 1850.
GEMEENTEN.
WETTIGE BEVOLKING WETTIGE BEVOLKING FEITELIJKE BEVOLKING
op 31 December 1849. op 31 December 1850. VERSCHIL.
op 31 December 1850.
l\'I. v. T. l\'I. v. T.
M. v. T. lil. v. T.
NOORDBRABANT.
's Hertogenbosch . 8904 10824 19728 9052 10901 19953
+ 148 + 77 +
225 9676 a) u 165 b) 20841
Bergen op Zoom . 3566 4o5o 76x6 3619 4109 7728
+
53 + 59_ + 112 4323 c) 4227 8550
Breda .. . 6233 7356 13589 6331 . 74-29 13760
+ 98 + 73 +
171 7240 à) 764.0 14880
Eindhoven. 14.1 l 1638 3049 14.1 r' 1637 3o48 14.II 1637 3o48
Geertruidenberg 768 891 1659 764 904 1668
4 + 13
+ 9 897 e) 960 1857
GraYe .. 1254 1457 2711 1261 14.45 2706
>· + 7 12 5 1641/) 1549 3190
Heusden. 931 1170 2101 998 1218 2216
+ 67 + 48 + u5 1085 9) 1240 2325 h)
Oosterhout 4051 q.216 8267 4104 4242 8346
+
53 +
26
+ 79 .4089 4.264 8353
Tilburg .. 6977 7396 1!~373 7059 7439 1M98
+ 82 + 43 +
125 7313 i) 7413 14726
Willemstad . 938 954 1892 955 958 1913
+ .17 + 4 +
21 106x j) 985 2046 k)
------------------
TOT.AAL .. • 35033 39952 74985 35554. 40282 75836
+ 521 + 330 +
+ 1304 + 857 +
Û\'erice gemeenten . t56q.36 156735 313171 15774.o 157592 315332
---.- . -------------
ALGEMEEN TOTAAL .. 191469 196687 388156 193294. 19787!~ 391168
+.
851 38736 41080 ' 79816
2161 158704 l) 158613 317317
1825 + u87 + 3012 197440 199693 397133
onder de vorige begrepen. b) 19 gevangenen. c) 669 krijgslieden. . 4) 923 ~~ij~s-
onderofficieren en oppassers , 231 kadetten en adelhors~en op de Konmkl!.Jke .Militaire
kr~gslieden. h) Het g\)tal tijdelijk afwezige personen .1~ v.an deze gemeen~e met opce-
tij elijk afwezige personen niet opgegeven. l) 56 lmJt;sheden te Woudnchem.
a) Hieronder ll77 krijgslieden en 130 gevangenen, waaronder 25 krijgslieden reeds
lieden, met inher,rip der maréchaussée en de hij de Koninklijke Akademie gedetacheerde
Akademie en 13 gevangenen. e) 100 krijgslieden. IJ 377 krijgslieden. 9) 78
geven. i) 309 krijgslieden. j) 96 krijgslieden. k) an deze gemeente is het getal

( 17 )
GEMEENTEN.
GELDERLAND.
WETTIGE BEVOLKING WETTIGE BEVOLKING FEITELIJKE BEVOLKING
VERSCHIL,
op 3 1 December 1849. op 31 December 1850.
M. v. T. M. v. T.
1
1
1 1
.
~
i
M.
v.
1 1
T. M,
op 31 December 1850.
1
v.
1
'r.
Arnhem .••..•.. 8270 977 1 18041 8462 992.0 18382
1 + 192 + 149 + 341 9°47 10043 19090 a)
Zalt-Boemel. . . • . • 1602 1853 3455 1569 1833 3402 - 33 -
20 - 53 1534 1829 3363-
Culenborg .••.••. 2437 2/~64 4901 2460 2501 4961 + 23 + 37 +
60 2635 2553 5188
Doesborch ...... 1719 2009 3728 1709 1960 3669 - 10 - 49 - 59 1730 b) 1972 3702
Doelinchem . . • • • • 97 2 986 1958 948 966 1914 - 24 - 20 - 44 934 987 1921
Elburg ..•..•••. u52 1254 ·24.06 1178 1280 2458 + 26 +
26
+
52 1162 1273 2435
Groenlo •.•..... 1220 u73 2393 1246 1186 2426 +
20 + 13 + 33 1235 1197 ::i43'l
Hattem ••••.••. 1230 lz89 2519 1220 1302 2522 ~ - 10 + 13 + 3 1205 1'284 2489
Harderwijk .••••• 2620 2764 5384 2729 2796 5525 + 109 + 32 + 141 2957 c) 2785 574~
li
Lochem ••...••• 1025 1028 2053 1070 1064 2134 + 45 + 36 +
81 1049 1045 2094.
Nijkerk •...• , .• 3342 3417 6759 3398 3489 6887.
'
+ 56 + 72 +
128 34o3 3491 6894
Nijmegen .••••.• 9032 11005 20037 9204 II 187 2039.1 li
+ 172 + 182 + 354 10067 11434 :u501 à)
Tiel •••••...•• 2725 3o5o 5775 2750 3069 5819 + 25 + 19 + 44 2724 3o55 5779 e)
Wageningen .•.... 2122 2286 4408 2156 2311 4467 + 34 + 25 + 59 2l'l9 2335 4464
Zutphen .••.•... 5606 6340 1194.6 5688 6418 12106
1 + 82 + 78 +
------------------ ~
TOTAAL •••• 45°74 50689 95763 45781 51282 97063 + 7°7 + 593 + 1300 47749 51986 99735
Overit;e 3emeenten • . 137516 131762 269278 139423 133330 272753
~~
160 5938 6703 12641/)
+ 1907 + 1568 + 3475 139792 9) 133725 273517
------------
ALGEMEEN TOTAAL •• 182590 182451 365041 185204 184612 369816 + 2614 + 2161 + 4775 187541 185711 373::i52
a) Hieronder t•3.z k~ijr,slieden en 107 gevangenen, b). 3? krijgslieden. .. c). 335 krijgslieden. d) 728 krij&slieden, 6 gevan&enen en 18 kra~kiinnigen. e) 15 genngenen.
/) 110 kriJgsheden, 20 gevancenen en 162 krankzmm&en. · 9) 7 krirnsheden te Poederoijen. ·'
x•
1
,'
91

( IS )
GEMEENTEN.
WETTIGE BEVOLKING
op. 3 1 ·December 184 9.
WETTIGE BEVOLKING
op 31 Dec-~mber 1850.
i-111. -.--1 v-.-. 1 -T.1 i-111. ~I v-. 1 ___.T. ' .
"
. lil.
1
VERSCHIL.
v •
T •.
. "M.
FEITELIJKE BEVOLKING
op 3_1 December 1850.
v .
T.
ZUIDHOLLAND.
';;Gravenhage . "
Brielle. : ;
DeJft.
Dordrecht.
Gorinchem
Gouda.
Leytlen
Maassluis .
Rotterdam.
Schiedam.
S

( 20 ) ( .21 }
WETTIGE BEVOLKING
op 31 December 1849.
GEMEENTEN.
11--~-M.-:_1-v-!.
NOORDHOLL.AND.
Amsterdam •.
Haarlem ..
Alkmaar ..
Edam ...
Enkhuizen ..
Hoorn •.. .
Medemblik.
Monnickendam .
Purmerend
1272
1800
Weesp ..
1250
Zaan da~
5466
WETTIGE BEVOLKING
op 31 December 1850.
1" FEITELIJKE · BEVOLK.ING
VERSCHIL. op 31 December 1850.
r
--=--1,_-T·~'-_llf.=1 =v. =1 _T-..· ~t·.: ',_-_-M. :1 =v·=l=T=. ==M. :1 =v=. :1 =T.:
120612 219668
13595 25171
5298 9987
2285 . 4.380
2640 5078
4325 8074
1486 2877
1370 264:>.
1963 3763
1423 2673
5821 11287
99792a) 121319 b) 221111
J 1946 13942 25888
474.4/) 5329 9) 10073
2517 2672
3785 l) 4392
1353 1416
1290 1360
1812 2005
4451 j)
5189 k)
8177
2769 o) ~>
2650
3817 q)
2730
11492 s)
1
+
+
79
36
38
+
12
+
+ 23
+ 134
+ 7°7
+ 347
+ 31
+ 5
+
+
JO
+
+ 34
+ 71
+ 1443
+ 7 1 7
+ 86
+ 71
+lil
+ 103
- 108
+ 8
+ 54
+ 57
+ :w5
102953 a)
1232od)
4883 h)
2165
1290
1803
5341 i)
2304
2664
4410
1410
1392
2028
225710 c)
26332 e)
xon4
4469j}
5159
9015 n)
2702 p)
2682
3831 r)
2771 _
ll502 .s)
TOT.AAL •••
Overige gemeenten .
160818 295600 i36273 162074 298347
85053 169895 86214 t) 86206 172420 tt)
+ n56
+ c153
a) Hieronder 867 krijgslieden, 104 zeelieden en 69 gevangenen. Hiervan zijn echter
en 27 gevancrenen als te Amsterdam behoorende opgegeven, waaruit volgt, dat bet ·cijfer
leemten te.~en:ioet te komen. b) 47 gevangenen, waaronder slechts 13 te Amsterdam
d) 41~ kriJCsl1e~~n._ e) 32 gevangenen, waaronder 8 krijr,slieden, niet onder de vorige
aanwezig 87 knjgsheden . e~ 6t gevangenen.. i) Tijdelijk aanwezig 3 gevangenen.
1 gevange?.e ~n 3 krankzm?1gen. l) 21 knjcslieden. m) Tijdelijk aanwezig 237
o) 16 knJcsli?den, ·21 zeelieden, 1 gevangene en 1 krankzinnige. p) 15 krijgslieden.
heden'. 9 zeehe~.en: 20 gevangenen en 3 krankzinnigen. t) 43 krijgslieden aan den
aau.woulJ 372 knJi;sheden .aan den Helder en 84 te Naarden en 444 ze~lieden op ·~Rijks
!
'
1
Il
'.~
1
+ 2863
+ 24.09
slechts 121 krijgslieden als crewoon verblijvende, 5 zeelieden als te Amsterdam g~bor~n
der wettige bevolking te boog is opcregeven. In bet vervolg ~al men ~r~~hten in. die
te buis behoorende. c) 32 kranl1zinnigen in het Nederdmtsch hraehusch r.~ttc~t.
begrepen. j) 31 krijgslieden en il gevangenen. 9) 3 g?va?genen. Il) TtJdehjk
') 48 krijgslieden, 23 zeelieden , l gevangene e.~ 1 krank~mmcre. k) .2 zeelieden ,
\rijgslieden. n) 625 gevangenen, waarvan 1 knrnsman ~ nie.~ 01~der de vonge begrer.en.
q) 13 krijgslieden, 17 zeelieden en 5 gevanr,enen. r) ö kr1Jr.~he~en. s) 17 .~nJç~~
Helder en 13 te Naarden. tt) 27, r.~yancenen ! 12 krankz1.n111.gen. v) T1JdebJk
vaartui3en te Willemioord. · w) TiJdehJk aanwez1c 250 krankunniccn.

( 22 )
( 23 )
GEMEENTEN.
WETTIGE BEVOLKING
op 31 December 18/~9.
l\I •.
v.
T.
WETTIGE BEVOLKING
op 31 December 1850.
T ,
M.
VERSCHIL.
v.
T.
M.
FEITELIJKE BEVOLKING
op 31 December 1850.
v.
T.
ZEELAND.
Middelburg . . ...
Axel.
Goes ... · ...... .
Hulst ........ .
Sluis ..
Tholen .. ...... .
Veere .. . ... •. ..
Vlissingen. . . . . . . .
Zierikzee ...... .
TOTAAL ....
Overige gemeenten .•
7060
1203
2442
1054
662
u96
447
3988
33o3
21355
54843
8600
1207
2875
1298
830
1276
4.64
4643
3769
15660
2410
5317
2352
14.92
2472
911
8631
7072
46317
110408
6989
1206
1216
438
3951
3367_
21385
5564.5
86II
1233
2873
1291
842
1273
459
4629
3849
25060
15600
2439
5352
2348
1524
2489
897
8580
7216
46445
--------------- ,,
11--A-LG_E_M_E_E_N_T-OT_A_A_L_._,_7_6_19-8- --8-0-52_7 __ 1_5_6_7-25- --7-7-03_0_ --8-1-29_1 __ 1_5_8_3-21-
UTRECHT.
Utrecht .•...
Amersfoort . . . .
Montfoort ...... .
Rhenen ....... .
Wijk bij Duurstede. .
IJsselstein .....
TOTAAL ..
Overige· gemeenten .
?.1250 256q
64.18
864
1719
1303
1531
46867
12163
1656
346x
2543
2990
------------------·
32228
38664
69680
764.96
21559
5781
779
1772
124.'.l
1454
25854
6526
859
1736
1303
1533
47413
12307
1638
3508
2545
2987
1
+ Il
+ 26
60
8635 15789
71
12/~3 24.48
+ 3 + 29
+ 37
+ 35 2494 2873 5367
+ 3
7 4 1056 1293 2349
20 + 12 + 32 732
844- 1576
+ 20
3 + 17 n98 i 273 2471
9
5
14 479
448
9 2 7
37
14
51 5312 4.822 10134
+ 64. + 80 + 1/i4 3349 3853 7202
+ 3o + 98 + 128 22979 25284. 4.8263
+ 802 + 666 + 1468 56533 56699 1 z3232
._+__
8_3_2_1.-+ __ 76_4_.1 __ +_1_5_9_6-11--7-9_5_1 -2-·1---8-19_8_3_"1·-· 1_6_1"4._9_5 -(t)-11
+ 309
+ 36
13
+ 3o
+
+ 359
+ 601
+
+ 359
+ 248
+ 546
+ 144
18
+ 47
+ 2
3
22415
6112
26086
6573
92!~
1737
i347
1568
38235
38601
/~8501 ° b)
12685 c)
1795
3507
2580
3o48
6
ALGEMEEN TOTAAL ..
75891 . 147743 .
a) Hieronder 1775 krijgs-, 531 zèelieden en go gevangenen b) 4 3 k ·· r J
7 lpannen en 57 vrouwen. c) 404 krijgslieden en 14 gevangenen, waa 2 rond~~ff:0 1 M~G:
+ 960
64 gevangenen , waaronde1· 4 krijgslieden en 10 vrouwen, en 124 luankzinnig

{ 24 ) ( 25 )
GEMEENTEN,
WETTIGE BEVOLKING
WETTIGE BEVOT.KING
FEITELIJKE BEVOLKING
op 31 December 184.9. op 31 December 1850. VERSCHIL. op 31 December 1850.
1
1---,.--~-;-----;-·ll~---.--1--.~-11
M. 1 Y. 1 T, 1 M. 1 V. 1 T. M. 1 V, T, '" 1 V. 1
T,
FRIESLAND.
Leeuwarden.
Bolsward ..
Dockum ..
Franeker .•
Harlingen ......•
Hindelopen . . .
Sleten ••..
Sneek ........ .
Stavoren ..
Workum ..
Ylst .
TOTAAL.
Overige Gemeenten .
Kampen .•
TOTAAL ••••
Overige gemeenten . •
10008
2096
1890
2573
3923
586
4°4
3622
263
666
12094
2294
2160
2703
4589
550
408
4.128
275
1576
682
22102
4390
4050
5276
8512
1136 .
812
7750
538
3097
134.8
10197 a) 11223 b)
2122 2326
1948 22:!3
2615 2757
394.2 4575
584 542
4.36 . 426
3701 4169
262 279
1542 1603
684 702
224·20
4448
4171
5372
8517
l 126
862
7870
541
3145 ~
1386
------------------
59011
183850
28033
93652
------------------
ALGE\'l'EEN TOTAAL •
11----------1------
OVERIJSSEL.
Zwolle .•...
9S91 17710
9693
Deventer ..
7580 1fi495
7725
8119
6915
5o84
5699
10783
5802
17930
14791
11059
---. ---------------
20560
86686
23220
83918
------------------
a) Hieronder 22 cevangenen. b) 6 gevangenen. c) Tijdelijk aanwezic 601 krijg~lieden,
1850 uit 601 mannen en 64 vrouwen; de bevolking der strafgevangenis uit 737 mannen,
e) Voor deze cemeente duidt het verschil slechts aan de overmaat der geboorten boven
dat het cijfer der wettige bevolking niet als geheel naauwkeurig kan beschouwd worden.
gevangenen. /i) 4 gevangenen. i) 68 krijcslieden en 61 gevangenen. j) 442
&eneu , in het hufa van arrest te Almelo.
+
+
+
+
+
+
+
2
32
79
+ 21
+ 18
481
+ 1792
+
+
+
+
+
+
+
+
+
129
32
63
M
14
8
18
41
4
20
+ 2039
+ 102
+ 145
+ 103
+ 350
+ 864
+ 318
+ 58
121
+
+
+ 5
- 10
+ 5o
+ 120
+ 3
+ 48
+ 38
847
+ 3465
+ 4312
96 e)
+ 79 2
-t- 1831
11680 c)
2085
1882
2614
4.069
567
458
3723 g)
254
1537
678
21394
88771
110165
12656 d)
2337
2199
2747
4682
540
429
4202 h)
278
1608
700
108386
:i4336
4422
4081
5361
8751/) .
1107
887
7925
532
3145
1378
18485 i)
15255j)
11043
218551
778 gevangenen. d) 17 gevangenen. Het garnizoen bestond namelijk op 31 December
.die van het huis van burgerlijke en militaire verzekering u!~ 63 mannen en ~3 Y~ouwen.
de sterfgevallen daar de veranderingen v.an woonplaats niet ZIJD opgegeven. Hienut volgt,
f > .. Hieronder begrepen ·het garnizoen, hes~aa'!de uit 59 mannen c!t) 5 Vrouwen. !J) a~~
kriJgslieden 1 9 gevangenen en 122 . krankzinnigen 1 . (76 M.G .. 1 46 V. G). .k) 16 gev

{ 24 ) ( 25 )
GEMEENTEN,
WETTIGE BEVOLKING
WETTIGE BEVOT.KING
FEITELIJKE BEVOLKING
op 31 December 184.9. op 31 December 1850. VERSCHIL. op 31 December 1850.
1
1---,.--~-;-----;-·ll~---.--1--.~-11
M. 1 Y. 1 T, 1 M. 1 V. 1 T. M. 1 V, T, '" 1 V. 1
T,
FRIESLAND.
Leeuwarden.
Bolsward ..
Dockum ..
Franeker .•
Harlingen ......•
Hindelopen . . .
Sleten ••..
Sneek ........ .
Stavoren ..
Workum ..
Ylst .
TOTAAL.
Overige Gemeenten .
Kampen .•
TOTAAL ••••
Overige gemeenten . •
10008
2096
1890
2573
3923
586
4°4
3622
263
666
12094
2294
2160
2703
4589
550
408
4.128
275
1576
682
22102
4390
4050
5276
8512
1136 .
812
7750
538
3097
134.8
10197 a) 11223 b)
2122 2326
1948 22:!3
2615 2757
394.2 4575
584 542
4.36 . 426
3701 4169
262 279
1542 1603
684 702
224·20
4448
4171
5372
8517
l 126
862
7870
541
3145 ~
1386
------------------
59011
183850
28033
93652
------------------
ALGE\'l'EEN TOTAAL •
11----------1------
OVERIJSSEL.
Zwolle .•...
9S91 17710
9693
Deventer ..
7580 1fi495
7725
8119
6915
5o84
5699
10783
5802
17930
14791
11059
---. ---------------
20560
86686
23220
83918
------------------
a) Hieronder 22 cevangenen. b) 6 gevangenen. c) Tijdelijk aanwezic 601 krijg~lieden,
1850 uit 601 mannen en 64 vrouwen; de bevolking der strafgevangenis uit 737 mannen,
e) Voor deze cemeente duidt het verschil slechts aan de overmaat der geboorten boven
dat het cijfer der wettige bevolking niet als geheel naauwkeurig kan beschouwd worden.
gevangenen. /i) 4 gevangenen. i) 68 krijcslieden en 61 gevangenen. j) 442
&eneu , in het hufa van arrest te Almelo.
+
+
+
+
+
+
+
2
32
79
+ 21
+ 18
481
+ 1792
+
+
+
+
+
+
+
+
+
129
32
63
M
14
8
18
41
4
20
+ 2039
+ 102
+ 145
+ 103
+ 350
+ 864
+ 318
+ 58
121
+
+
+ 5
- 10
+ 5o
+ 120
+ 3
+ 48
+ 38
847
+ 3465
+ 4312
96 e)
+ 79 2
-t- 1831
11680 c)
2085
1882
2614
4.069
567
458
3723 g)
254
1537
678
21394
88771
110165
12656 d)
2337
2199
2747
4682
540
429
4202 h)
278
1608
700
108386
:i4336
4422
4081
5361
8751/) .
1107
887
7925
532
3145
1378
18485 i)
15255j)
11043
218551
778 gevangenen. d) 17 gevangenen. Het garnizoen bestond namelijk op 31 December
.die van het huis van burgerlijke en militaire verzekering u!~ 63 mannen en ~3 Y~ouwen.
de sterfgevallen daar de veranderingen v.an woonplaats niet ZIJD opgegeven. Hienut volgt,
f > .. Hieronder begrepen ·het garnizoen, hes~aa'!de uit 59 mannen c!t) 5 Vrouwen. !J) a~~
kriJgslieden 1 9 gevangenen en 122 . krankzinnigen 1 . (76 M.G .. 1 46 V. G). .k) 16 gev

( 28 )
( 29 )
PROVINCIEN.
GET.AL
GEMEEN-
WETTIGE BEVOLKING
op 31 Dceember
1849.
WETTIGE BEVOLKING
op 31 December 1850.
VERSCHIL IN MEER.
FEITELIJKE BEVOLKING
op 31 December 1850.
TEN.
M.
v.
T.
M. v. T.
!lf. 1 V. 1 T.
M. v. T.
Noordbrabant •••...••.... ~~
( 185
Gddetlaud •.•••....•••. ~
Zuidholland· • ~ ••.••..••• ~~
( 234
Noordhollaud ••...••.••.• h#-
:!
. Zeeland •.•.....••..•. · l~
116
Utmht . . . • . . . . . . . . . • • l
H-
Fáo'1and ••.•.•..•.••••
Overijssel .••••.•..•... • l~
62
Groningon ••.•.••••••. • · 1~
Drenthe .•....• . ..•..• • l~
33
Limb:irg ...•.... · ..•. . .• ~ 12~
f 12!J
TOT.AAL • , , • ) I 1 ~~
~ 1209
35o:n
156436
191469
45°74
137516
182590
129974
130320
260294
134782
84842
219624
21355
54843
76198
32228
38664
70892
27552
91860
119412
20118
85719
105837
13805
75842
89647
6308
33178
39486
- 22431
76110
. 98541
488660
965330
14_53990
39952
156735
~87
50689
131762
182451
156203
131791
287994
160818
85053
2fr5871
24962
55565
80527
3745i
37832
75284
31459
91990
~49
22870
83054
105924
16875
76662
93537
6792
31433
38225
24.984.
74- 2 79
99263
573056
956156
1529212
74985
313171
388156
9S763
269278
36504.1
2861n
262lll
--5Ï~S288
295600
169895
4654.95
46317
110408
156725
69680
76496
~176
59011
18385
24286;-
42988
168773
21176!
30680
152504
183184.
J.1100
64.611
77711
47415 ~
150389
197804
1U61716
1921486
298~202
1 -
1
1

( 30 ' ( 31 )
STAAT- van den lo r bevolking in 1850.
PROVINCIEN.
ei LEVEND- MEER GEBOREN VERANDERINGEN VAN WOONPLAATS.
cu
OVERLEDENEN.
(à Q GEBOREN EN. DAN OVER.LEDEN.
- cu
INGEKOMEN. VERTROKKEN.
~8
cu M.
1
v. T. M,
1 t v. T. M.
1 1
v. T.
t>.o
M. v. T. M. v. T.
1 1 1 1
VERS C II IL.
1-------~--~--~--~-~-~~---~--~--1--~--~--M~~~~~1M~V~~~.
M. 1 V. 1 T. M. 1 V. 1 T.

STA.AT van den lcop der TÄiolking in 1850, in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
PROVINCIEN.
(De leven~!:~:=:.~:~enen niet LEVENLOOS TWEELINGEN. (Hieronder begrepe~~~=~:::;rsonen, die hunne ;ä -~
· mede begrepen.) AANGECEVENEN. (Begrepen onder de &eborenen en de levenloos aangegevrnen. woonplaats niet hebben in de gemeente.) g ~
1======r=====r====~1=====j====r======l===============;==============ë=======l·========ë=====r===:===;=====~lti
WETTIG. ON.E:CBT.
0::."lECHT.
Levend
Levenloos
Levend Levenloos
Getal. geboren. ge::::n. Ge- geboren. gegeven.
______ tal.
v. i\(. v.
-v.~ GeraLI•+· --1
v-. -
:t
cË ~ Ë
~ ~ 9
~ ~ ~
'3..6~
~
VERSCl!IL.
VERANDERINGEN
WOONPLAATS.
'\VETTIGE DEVOLXING
op den
31 sten December
van bet
loopende jaar.
HUWELIJKEN
Noordbrabant ...
Gelderland .. , .
Zuidholland .
Noordhollancl .
Zeeland ...
Utrechi.
Friesland.
Overijssel.
Groningen , ..
Drenthe.
Limburg.
TOTAAL.
62 58 14
89 94
5 76 63 27 28 4 4
31 36 26 482
82 140 779 804 56 25 723 779 28 751 791 737
104 45 a) 4o 42 3 3 3
48J) 46 51 625
200 1017 1039 57 27 960 56 28 1016 1040 949
5214 4864 556 514 5770 5378 306 234 54 54 360 288 123 c) 16 16 l '39') 137 142 3002 2748 857 732 324 675 4183 4155 169 71 4014 4084 286 80 4300 4164 1318 1463 1533 1678
5082 4801 464 454 5546 5255 269 190 87 74 356 264 112 109 l
599
1033
679 669
853 1054
1 12; 129 121 2841 24.76 938 840 383 776 4162 4092 105 46 4057 4046 320 159 4377 4205 1275 1283 953 1077
35554 {;0282 ·15836 {;74 35 76 17 602
45781 51282 97063 7oob) 63 "9 29 9"
!31229 157202 288431 2242 d) 149 426 206 3023 5 14
136273 162074 2!}8347 n87 •) 158 433 212 3090 10 36
768 778 45 53 813 831 49 37 7 6 56 43 33 3 • 33 38 28 373 376 159 154 63 108 595 638 26 9 569 629 43 13 612 642 759 777 930 868 21385 25060 46445 270 34 75 23 402
1095 99 117 1299 55 52 10 9 65 61 4o
998 968 fü 49 1060 1017 5o 43 7 4 57 47 31
809 709 4o 41 849 750 5o 4o 6 10 56 5o 15
572 534 36 38 608 572 29 31 3 5 3, 36
37 35 3
26 33
23
5 •
17 3
3 1
2 3
4·i 44 44 541 483
3, 26 38 428 327
15 8 372 313
167 160 71 153 779 °796 31 '7 148 779 48 14 796 793 394 462 538 522 32587 3ï811 ;0398 565
172 175 68 149 668 651 74 17 594 634 57 28 651 662 485.f) 438/) 413J) lf27fl 28033 31825 ~9858 430
116 92 47 107 535 512 18 6 517 506 22 7 539 513 392 385 260 272 20560 23220 43780 299
39 ll6 44 764
27 91 47 595
27 82 27 435
212 g) 198 h) 90 79 46 76 348 353 38 310 346 25 360
5 5 85 71 38 4o 15 27 138 138 13 125 130 10 3 135 133 187 235 198 209 6419 6914 13333 ll3 8 18 5 144
>4 2 7 321 285 131 88 6i t15 513 488 501 486 Il 5 512 491 359 381 258 269 22810 25394 48204 282 23 34 18 357
----------------------------------------------------------------------------
18242 17317 1591 156' 19833 18878 1016 819 206 185 122 2 1004 474 449 420 43 38 46 40 42
h) ate!i~,~~~~fd~~n~r~~~'.nccebo)\r~n huw~ij~~~s~~~~i~~nt~=:~~~id~~",,,l~~~~n:Jo:c•:t~~~[~;::·~~d~~n v;~~cl;en ecn~)cc~cl~~d~~·~~~~';:b~:~:~jonL'lll1n.Twce huwelijken tusschen ccschcidcn mannen en jonce dochters.
(blz. 3>, ••• r.)
e) Drio huwelijken o.lsvoren. f) De veranderingen yao woonpluuts binnen

MAANDEN.
GEBORENEN.
(De levenloos aangegevenen niet
mede begrepen.)
LEVENLOOS
AANGEGEVENEN.
STAAT van den maandelfjkschen loop der bevolking in 1850 1
in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
---=- "d
TWEELINGEN.
STERFTEN.
;.a 1l
(Hieronder begrepen die van personen, die hunne fti3
(Begrepen onder de geborenen en de levenlocs aangegevenen.)
Cl..cl
woonplaats niet hebben in de gemeente.)
c -
"
1==========i========r==========1========r======r=======l·=========================;====================="T============l=============r=========r====o====i===========l~·ä
" ~"'
WETTIG
WETTIG
WETTIG. ONECHT. EN WETTIG. ONECHT. EN
M. , V. 1 M. l V.
ONECHT.
M. , V.
ONECHT.
Getal.
WETTIG.
Leven cl
geboren.
ONECHT.
Levenloos J,evend Levenloos
aan-
aangegeven.
Gegeseven.
aeboren.
l--,--!1----1 taJ.1----1
M.1 v. 111.1 v. M. v. ~M.1 v-.I-
WETTIG
EN ONGEHUWDEN, GEHUWDEN. TOTAAL.
ONECHT.
l ~I.1
Geta--:---,-1. v-.I-M-.
1 v-.l-M.---,-1 v.
1
. ;;;
~ 'i ~ VERSCHIL.
i:: i::
g g ~
c::: ~ ~
~ C) b.O
en§~
-;;; ::s :l
~,.ei.,..
(;,!)
VERANDERINGEN
VAN
WOONPLAATS.
M. \ V. M.1 V. M. 1 V. M. 1 V. M. 1 V. M. 1 V. M. \ V.
HUWELIJKEN
TUSSCHEN
•
Januarij .
Februarij.
Maart.
April.
Mei ..
Junij .
Jul ij
Augustus.
September .
October.
November
December
TOT.AAL. , . ,
1615 1509 II8 133 1733 1642
l 518 1488 I?.5 138 1643 1626
1490 1407 140 122 1630 1529
1365 1278 125 116 14.90 1394
1475 1448 138 109 1613 1557
92 61 20 12 112 73
90 77 17 27 107 104
88 67 22 21 110 88
71 61 17 IJ 88 72
68 64 13 9 81
1552 1501 124 142 1676 164.3 99 59 15 II 11/~ 70 38 28 43 3
1509 15o4 115 132 1624 1636 85 58 20 10 105 68 44!) 41 4o 5
1497 144-7 136 122 1633" 1569 102 71 20 18 122 89 4.9
35
41
44
36
36
34
48
4.0
38
36
36
3
2
4
29 40 4
3
6
5
8
3
6
7 5
5 7
7
3
6
3 2
4 7
7 5
6
3
9
3
6
4
3 ·44a) 52 37 858
45 46 44 725
38 46 824
42 42 699
52 38 762
48 34 699
43 31 776
4o 34 46 881
47f) 4.6 47 700
41 i) 52 31 726
4lf /io 48 888
328 282 149 319 1335 1471 54. 25 1281 1446 78 43 1359 1489 285
26! 226 130 219 1116 u61 48 15 1068 114.6 64 41 u32 u87 291
723 298 258 110 233 1232 I21/i 46 19 II86 II95 23 1238 1218 307
694 c) 284 270 104 220 1087 l 184 48 18 1039 1166 44 19 1083 1185 462
660 276 251 II3 202 1151 ut3 /~7 22 no4. 1091 80 15 II84 Il06 1526
242 236 90 189 1031 984. 63 18 968 966 64 29 1032 995 458
259 209 104 181 II39 1064 51 20 I088 1044 112 31 1200 1075 474
216 195 72 175 1169 1048 45 19 1124. 1029 107 24 1231 1053 468
634 252 199 85 191 1037 1024 59 2I 978 1003 81 42 1059 104.5 481
238 242 97 198 1079 1067 42 25 1037 !042 60 34. 1097 1076 658
830
236 212 106 173 1068 1067 4.1 14 1027 1053 66 25 1093 1078 804
263 213 122 226 1273 1269 55 19 l'..!18 1250 98 43 1316 1293 652
458
1651
410
508 5o5
38 110 48 620 " 5
29 122 46 599 2 3
317b) 38 71 32 458 3 5
618 60 120 56 85/~ 7
1658 d) 80 258 96 2092 3 4
2
671 44 II9 70 904 8
410 695 53 127 60 935 5
502 761 e) 62 138 68 1029 1 3
!~96 4pg) 43 95 4o 650 1 3
634 703 57 l 10 53 923 l 8
49 165 43 1052 l 2
---- - - ------ - - - --------------- - - - - - -- - - ---~ ---- - - ---- - - ----- - ------k)--h) -;;---;:) ~ -911 593 1530 649 ~\~--;
18242 17317 1591 156! 19833 18878 lOlG 819 .w6 185 12?.2 1004 474. 449 /~20 43 38 46 4o :i-2 4. 6 520 536 506 9282 8347 3153 2793 1282 2526 13717 13666 599 235 13118 13431 906 369 140:>.4 i38ool690 2 7 102 · 9 1 · 7 1 0 7
562
) H' d d · r b b) T h
1 " • • , . • d f) Eene tweelingoeboorte, waarvan het eerste kind
b 1e~on er eene rie mgge oorte. wee uwe IJ 1

OUDERDOM
TIJDENS HET
0 V E R L IJ D E N.
/
I.evenloos aangegeven.( .
Van o tot 1 ma.:Ji~d.
::
1
" 2 m;àanden.
2 n 3 _ "
i: À~8[ :
6 " "
8 " 10 "
n IO » 12 "
12 ".i 15 •
15 " 18 "
:: ~~ :
2 "
21
24
3 jaren.
4
5
6
13"
: f :
6 " 8
8 " 10
lO " 12. »
fu,, 12 " 14 •
14 " 16 u
" 16 " 20 "
( " 20 " 25 "
" 25 " 3o "
" 3o " 35 "
1 " 35 4o Ij " 4o " 45 "
" 45 5o "
» 5o " 53 •
" 53 " 56 •
" 56 " 59 n
" 59 " 62 "
» 62 " 65 •
" 65 " 67 "
" 67 " 69 "
" 69 " 71 "
71 73 "
" 73 " 75 "
" 75 " 77 •
" 77 " 79 •
" 79 " 81 u
" 81 " 83 •
" 83 » 85 •
" 85 " 87 "
" 87 " 89 "
" 89 " 90 "
" 90 " 91 "
" 91 " 92 "
" 92 " 93 •
" 93 " 94 •
" 94 " 95 "
H 95 » 96 n
" 96 " 97 "
" 97 " 98 "
" 98 " 99 "
" 99 " 100 "
" 100 en daarboven ••
" onbekenden ouderdom.
JANUAIUJ FEBll.UARU. MAART.
STAAT der sterfte naar uen oude1·dom in 1850, in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
APR.IL. l'dEI. JUNIJ. JULIJ. AUGUSTUS. SEPTEMBER.. OCTOBER.
TOT AAI, VAN ELKE
NOVEMBER. DECEMBER. KUNNE.
STER.Fl'E NAAR DEN BURGERLIJKEN STAAT
EN DEN OUDERDOM.
======r======1~====~====11=====r=====1=====,=====1======r=======i======j=====il=====:::::;:======'=====:;=:=====!l==========='~-=========~'===========l====~====='=======;:::;;;=====IALGEMEENi=============i=========~==~~==~====111
GEHUWDEN. < "'
M.
105
98
56
37
3~
3o
22
26
26
35
33
24
20
16
43
28
18
20
16
15
J!Ï
15
9
26
29
41
39
41
56
43
4.4
41
35
36
39
2[
23
29
27
26
18
18
16
13
16
Il
3
1
2
4
v.
102
73
37
43
3o
21
25
23
23
24
34
21
19
19
59
2C)
16
17
25
17
i3
9
12
9
36
48
43
62
44
49
31
26
42
48
63
4o
26
44
35
32
33
41
37
22
20
17
15
4
3
I
4
2
llf.
90
59
37
38
38
26
26
35
34
24
31
26
33
9
38
21
20
12
14
13
15
1
5
13
36
41
35
35
37
47
31
25
37
32
24
19
19
16
16
26
12
Il
15
5
5
8
6
6
l
1
2
v.
82
58
32
19
22
33
12
31
18
26
28
20
15
15
36
28
20
16
15
16
12
9
8
I3
45
!~3
51
38
38
42
29
22
31
32
39
19
16
24
20
35
24
19
25
17
15
15
10
2
2
t
I
2
l
I
M.
112
101
4o
4o
35
26
13
35
26
29
27
17
22
20
41
31
24
17
16
I3
14
JO
9
23
39
44
42
45
48
47
35
3o
34
33
27
2r
16
22
14
22
17
21
15
6
7
9
5
3
v.
73
52
27
23
27
26
18
20
27
16
36
26
18
18
33
25
14
14
27
19
16
4
II
25
29
42
4o
42
59
48
26
3o
37
36
35
26
16
29
26
3o
28
23
24
14
17
15
8
3
2
2
2
1
107
55
29
43
37
22
21
33
34
20
3o
29
19
21
31
19
15
13
24
9
14
4
9
17
47
49
39
3o
4o
41
46
24
24
19
32
Il
17
9
12
18
15
13
19
14
7
5
2
v.
104
66
59
26
34
21~
18
18
16
25
34
16"
15
14
4o
I3
17
12
19
JO
18
10
7
24
21
44
28
64
1~6
39
22
28
35
26
4o
35
23
14
29
32
27
22
16
18
12
10
7
2
l
3
I
1
1
M.
110
85
38
3o
49
25
18
33
28
12
35
31
18
18
35
19
16
21
22
18
7
10
10
28
33
46
57
49
32
42
19
23
36
25
26
19
12
21
14
15
13
13
Il
19
5
~
2
v.
88
5o
31
33
3!~
22
23
33
24
15
29
20
27
20
35
20
22
9
16
II
8
15
lI
17
37
41
34.
47
42
42
27
32
32
31
24
10
14
18
16
15
35
x3
24
21
14
IJ
2
l
2
M.
88
66
43
48
40
28
3o
34
38
32
35
24
J8
4
35
18
17
16
13
Il
12
JO
5
22
39
33
25
33
26
49
:>3
,3
22
25
21
Il
t3
15
9
12
17
á
6
2
5
3
2
v.
"2
46
~~
4,
26
18
33
26
22
25
19
8
8
21
19
10
x3
15
Il
9
7
JO
22
20
40
35
35
3o
44
27
20
23
18
21
14
19
21
22
17
22
1/~
18
9
9
Il
_5
l
3
3
M.
81
85
49
64
62
52
33
38
32
3o
27
28
2/~
15
24
27
Il
10
18
15
12
5
6
14
42
32
20
35
26
47
29
26
18
22
25
15
15
13
13
15
10
12
12
8
JO
6
4
l
v.
73
69
38
4r
45
4o
29
39
41
24
25
25
2l
8
27
14
12
II
15
9
13
7
12
16
29
35
35
38
3o
43
22
17
20
20
26
28
16
9
25
14.
IO
12
12
11
8
10
4
3
2
1
I
1
I
M.
114
lil
43
72
57
37
34
58
45
2q
38
35
32
13
43
16
13
20
20
15
9
5
9
22
43
39
29
24
29
4o
15
19
19
20
22
II
9
9
6
8
16
9
á
7
2
5
1
v.
70
62
42
32
55
46
28
29
42
22
33
26
24
9
39
21
II
12
16
7
IJ
7
12
18
21
34
33
38
37
20
19
20
13
18
26
17
12
20
24
16
16
13
10
10
Il
4
4
2
[
2
2
M.
105
60
33
43
27
35
27
26
24
20
33
13
14
13
39
23
15
27
24
14
9
12
9
16
40
39
32
3o
36
39
27
21
23
33
31
8
15
17
14
13
14
9
8
8
10
4
3
1
3
v.
68
65
32
27
24
20
28
35
20
21
26
22
10
JO
38
22
19
i3
18
, 19
Il
i3
I2
26
34
37
26
38
32
38
19
13
22
21
28
20
I3
17
16
20
17
21
16
12
14
8
2
l
2
1
M. v.
7
9
8
l
4
3
89
5o
34
29
31
16
19
29
21
18
29
Il
17
12
37
23
21
16
24
14
J3
6
15
22
24
43
4o
4.0
41
38
37
29
27
38
18
19
19
21
16
18
21
16
16
II
~
8
3
2
1
2
2
M.
94
80
39
28
24
26
23
31
19
28
36
20
21
15
6i
28
25
14
25
15
10
13
5
16
. 3o
27
3o
29
35
44
27
27
33
28
24
17
16
15
8
13
13
7
15
7
6
3
6
l
4
v.
93
67
39
41
35
16
18
24
19
21
22
22
21
14
53
39
14
20
14
15
10
9
9
19
3o
43
42
31
23
27
18
~~
26
23
25
21
22
27
20
20
13
13
15
7
5
2
l
l
l
M.
94
86
51
48
44
26
25
27
26
26
3o
28
23
31
49
22
27
17
25
15
9
5
3~
47
39
42
28
52
5o
35
32
33
28
39
12
22
19
16
15
20
17
x3
18
6
2
3
3
v.
90
84
57
39
44
27
4~
24
25
33
3o
19
20
44
18
28
14
18
8
7
10
II
24
31
44
42
36
38
34.
32
24
2/~
25
41
2/~
20
23
25
32
28
28
21
16
17
5
5
2
2
1
1
2
2
M.
1222
97 2
514
540
483
354
283
400
369
3o5
379
291
261
190
470
284
2r7
197
24. 1
169
136
101
89
256
454
474
437
424
457
530
358
307
334
327
334
181
191
200
163
192
176
148
146
116
v.
1004
742
465
389
422
317
253
357
301
259
354
258
214
167
462
271
204
167
222
156
141
106
J3o
235
357
494
449
509
fi6o
ONGEHUWDEN•
TOTAAL. l~--.,.-----l---,--~I
2226
-ry-rq:--
979
929
905
671
536
757
670
~
733
549
475
357
932
555
421
364
463
325
2 77
207
219
491
811
968
886
933
9 1 7
994
667
595
663
666
718
458
406
462
444
473
.!i.57
383
M. 1 V. M. 1 V.
------------------------------------------------------------------------------------------------
TOTAAL van elke kunne. 1206 1344 1261 1201 1119 1056
1201 u56 116:.i 1160 1367 1359 14939 29609
1--------1----:.-----1---;...----1·-----:------1---l---1~----...----1-~-....;.-----1---------1--------~1.___...--------~l----'---- Aftrek der levenloos
1
ALGEMEEN TOTAAL ••••
89
63
47
23
12
4
7
~
4
l
J
I
1
3
464
309
288
329
339
384
2 77
215
262
281
281
281
235
232
176
151
u4
70
25
22
16
12
10
i3
6
4
3
1
l
3
378
292
240
177
117
48
34
20
19
17
17
10
5
4
2
2
3
4
aangegevenen •• • 2226
Alzoo werkelijk overleden
.• , • . • . • 27383
97 2
514
540
483
354
283
400
369
3o5
379
,291
26r
r90
41°
284
217
197
241
169
136
101
89
255
439
346
218
140
121
1I8
43
49
59
64
21
13
b~
13
19
18
:h)
3
5
5
:{
3
742
465
389
422
317
253
357
301
259
354
258
214
167
462
271
204
167
222
156
141
106
130
231
286
256
150
128
96
101
68
41 a)
69
99
69
46
33
34
51
38
47
27
44
15
25
13
8
3
3
3
2
I
l
I
1
14
120
208
:i58
300
362
263
223
1 97
204
218
114
122
106
g
63
58
48
39
3o
19
12
4
'.l
1
2
<
z
'4
~
Q
'4
il=
1
8
1 I
26
36
5o
52
35
78
59
95
54
48
68
73
86
95
73
83
74
54
39
32
19
l
6
5
4
5946 3808
3
7
24
29
48
89
61
85
98
103
183
148
120
151
157
185
193
1'71
166
139
117
94
57
21
1q
13
8
9
II
5
4
3
1
[
3
"
a) Hieronder eene Wettig r,escheiden vrouw.
(blz . 32, n°. 3.)
b) Hieronder een wettig rsescbeiden man.

~ -~
;
~
~
"
""~
~
~
< ~
... s
------s..
3 .S .S .S .S .S .S .!,
v ... lt'l o lt'l Olt'l01.l")01.l")Olt") 0
"'O ' C"l C"l M M ~ ~lt") Lt"l "' > "' ;;..;;..;;..;;..;;..>>;;..
"' "' "' "' "' "' "' "'
Beneden de 21 jaren 62 93 4.9 C) 1 1 " "1 " " " " " " 2 1 5 a) Hieron.der een
Van 21 tot 25 " 280 94.4 675 14.3 21 3 2 " " " " " " " 2068 r,esche1denman.
" 25 " 3o " 200 1078a) 154.6 462 111 16 9 2 " " " " " " 3424a) b)Een gescheiden
" 3o " 35 " 54 257 b) 565 357 126 41 8 " 1 " " " " " 1409b) c) ~e~ 1 • gescheiden
" 35 " 4.0 " 21 70 146 137 75 c) 27 7 2 " " " " " " 485 c) man.
" 4o " 45 " 1 21 38 51_ 43 26 d) 9 6 2 " " " " " 197 d) Eene gescheiden
" 45 " So " 1 4.f) 13 19 19 13 6 2 1 " " " " " 78 e) vrouw.
" 5o " 55 " " 1 2 5 2 8 3 5 " " " " " " 2 6 e) Hieronder twee
" 55 " 6o " " " 1 g) " 2 1 1 3 " " " " " " 8 g) ge~chelden man-
" 6o " 65 " " " " " 1 " " " " " " " " " 1 ~en ge 1dwt met
" 65 " 7° " l' · " " " " " " " " " " " " " " ~~~g: 1-25°;n ~C::-~
» 7 O " 7 5 " " " " " " '' ,, " " " " " " " " 25-30 jaren.
u j 5 " 80 n ,, " " n ,, " " " " " " >> n >> " f) Eene gescheiden
" 80 jar. en daarh. ,, " " " " " ,, " " " ,, " " " " vrouw. ~
TOT.AAL ••• : 619 2468f) 3o35 1183 401 r36à'J.45 20 4 » " • " " 7911
g) Een gcachciden
man.
c:.o
c:.o
'1·

Huwelijken tusschen jongmans en weduwen.
0 UD E Il D 0 M · VAN DE V R 0 UW.
.'\
OUDERDOM
' ' A'i'i
DEN
MAN.
ë.
~
.;!!,.
C'I
Q)
"O
c
Q)
"O
Q)
c
~
ë
Q)
.~
,,.,
C'I
s
C"I
c
c
ci
~
.~
0
M
s
,,.,
C'I
d
c
ci
Q)
...
-~
ll"I
M
s
0
M
d
>
ci
Q)
.~
0
'-:::1'
s
,,.,
M
d
c
ci
Q)
...
.~
s
0
1l')
--::!"
'-:::1'
::l
c
ëlêlcilëlèlêlcl...ci
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
(!$ ~ c
'1) Q) Q) Q) Q)

Huwelijken tusschen weduwenaars en weduwen.
OUDERDOM V.AN
DE VROUW,
OUDERDOM
VAN DEN
MAN,
è
~
-~
C"I
cu
"'O
c
cu
"i:::I
cu
c
cu
i:Q
è
~
.~
l(")
C"I
s
C"I
=
> "'
è
~
.~
0
(' "' > "'
..,., \0
.,, 1 0
c =
.... "' > "'
ê cu 1 ê CJ
......
.,...,, "' . •""""'J "'
0
"
ö ö ö s.:
"""" ..... .., -~
l(") 0 l(") 0
\0 c--... " 00
c c c c
> "' > "' > "' > "'
cu ...
... ê l ,.Q "'
..... "' -c "'
ll"l
c--...
1 0 = JTOT.U.L,
00 cu
AANMl!RK.INGEN,
Beneden de 21 jaren
Van 21 tot 25 "
" 25 " 3o "
" 3o " 35 "
" 35 "
J) 4.0 >J
4o
45 "
" 45 " 5o "
" 5o " 55 "
" 55 " 60 "
" 60 " 65 "
" 65 " 70 "
" 70 " 75 )1
" 75 " 80 "
" 80 jar. en daarb.
1
7
21
12
9
1
2
1
Il
16
25
19
12
8
9
14
29
32
31
14
15
"1)) 1 ,, 1 ,, 1" 1"
2 3 " "
11 3 " "
26 7 2 "
27 17 7 31 ll
21 23 9 4 "
23 22 24 5
7 14 10 13
7 5 20 4
5 3 4 1
4 "
11 " 1 11 "
11 " 11 »
" 1 ,, 1 >> 1 n 1 J I ",
41 I "
6 1 "1 ", 1"
2
33
65
101
115
101
99
66
43
17
4
2
1
e.o .·
O>·
·-
TOTAAL.
3 1 53 1 95 1 1441 1301 971 781 311 171 J 1 " 1 " 1 "
649
·~~~~- -------~~~~~~~~~~~~~~---:-:-
ALGEMEENE STAAT de1· hwwelijken nam· den ouderdom in 1850, in de zeven
en tachtig voo1·naamste gemeenten.
0 UD E Il D 0 M VAN DE V R 0 U W,
t
~
OUDERDOM
VAN
DEN
MAN.
Beneden de 2 1 jaren
Van 21 tot 25 "
" 25 " 3o "
" 3o " 35 "
35 40 "
" 40 " 4.5 "
" 45 " 5o "
" 5o " 55 "
" 55 " 60 "
" 60 " 65 "
" 65 " 70 "
" 70 " 75 "
"
"
75 " 80 "
80 jar. en daarb.
è
l
C"I
cu
"Cl
2
"'O
cu
c
~
c
~
·~
~
....
3
C"I
c
"' >
ë Cl)
11
c Cl)
... ...
.~ -~
0 ..,.,
>
l(")
..,.,
c
> "'
\00 1..,., \0
i:: c
ctl ctl
> >
1
4.1 " 1 ,, 1 1) 1 1)
I 1 71 "
36 20 5
81 25 IO 3 'I" ll
95 23 151 "
98 4r 17 9 6!~ 58 2q. 6 "
65 48
22 34
20 16
6
21 "
Il >t
41
227
2171
3799
1909
1026
609
392
274.
lq)
87
28
8
4
2
AANMERKINGEN.
co
'-1
TOTAA T. • •• • 1 661!2671\3599!178 ~ ! 9!p\ 5oqj::i79!i66l 551 221 1 1 1 " 1 " 1 10683

~ 1
~
,
-· ··-- ~~
."
( 38 ) ( 39 )
Reden tusschen de verscltillende bestanddeelen van den loop der bevolking in 1850 en het bedmg de1· feitelijke bevolking
op 31 December van dat jaar, in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
'
GEBOP,ENEN >
" il
(met inbegrip der levenloos a:maeaevenen).
~
11
LEVENLOOS AANGEGEVEN.
PHOVINCIEN. WETTIG, o:-;r;cHT. ' VETTIG EN O:'8 29,M 26,43 520 577 5o3o 3579 472 497 485 580 814 687
I,'
Drenthe . . . .. ._ . 25,77 31,19 558,33 539,85 21,,63 29,q.9 26,9011 4.4.] 780
))
"
447 780 572 1340 14o4 1372
Limburg .. . ... 33,14 33,34 387,64 396,50 3o,:J3 31.GI 31,06 > 609 844 4 ~ 64 3271 533 671 595 948 1246 1078
11 --------------------- -------------------------
TOTAAL ••• • 26,88 32,29 288,07 335,44 24,59 29,4.6 :1.G,95 5IO 715 2513 3166 424 583 496 966 u57 1059
'
~;.
(
[ 1
(
1
~·· -
"-'~
-- = - --

( 40 )
Reden tusschen de verschillende bestanddeelen van den
op 31 December van dat ;aar, in de
( 41. )·
loop der bevolking in 1850 en het bedrag der bevolking
zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
PROVINCIEN.
OVERLEDENEN. a) .
(Met inbegrip der levenloos aangegevenen.)
l=====T======;====r===r=======1'
ONGEHUWD. GEHUWD. TOTAAL.
,'l
VERANDERINGEN VAN WOONPLAATS. b) HUWELIJKEN TUSSCHEN a)
INGEKOMEN,
VERTROKKEN.
)\'.(, 1 v. )\'.(, 1 v. M.1 v. I · T.
Noordbrabant .. .
Gel

( 42 ) ( 43 )
Onde1·linge reden tusschen de verschillende bestanddee en van d en oop
der bevol cing in . 18"'0 ;) , in de zeven en tac itig voornaarnste gemeenten..
WF.TTIG EN HETGEHEELGETAL.
TUSSCHEN DE GEBORENEN.
ONECHT EN HET GEHEEL GETAL.
PROVINCIEN. (Wettig en onecht.) (Wettig en onecht.)
M.
1 v. 1
T, M.
1
v.
~
1 T. M. 1
ONECHT EN DE WETTIG
GEBORENEN.
1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op I! i 1 op I op 1 op
v.
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DER GEBORENEN.
WETTIG. ONECHT. WETTIG EN ONECHT.
T. • M. OP l v.1v. OP 1 M. M. OP l v.lv. OP 1 M. M. OP 1 v.1v. OP 1 '.\!,
1
Noorbrabant . . . .. 1,08 1,09 1,09 12,90 11,83 12,35 11,90 10,83 11 ,35 1,04 0,96 0,94 1,06 1,03 o,97
Gelderland . . . . .. 1,09 1,08 1,09 12,08 13,22 12,63
1
l
1
11,08
12,22 11,63 0,98 1,03· 1,08 0,93 0,98 1,02
Zuidholland . .. . . . 1,11 1,11 1, l I 10,05 9,98 10,01 ! 9,05 8,98 9,01 1,08 0,92 1,07 0,93 1,08. 0,92
l
Noordholland. .. . 1,10 1,11 1,10 10,71 10,45 10,58 1 )r d' 9,7 1 9,45 9,58 1,07 0,93 1,01. 0,96 1,07 o,94
Zeeland •. . . . . . .. 1,06 1,07 1,07 16,71 14,81 15,70
l:
[
:5,71 13,81 14,70 1,00 1,00 o,88 1,13 o,99 1,01
Utrecht . .. . ·• . . 1,09 1,11 l,IO 12,51 10,10 11 1 22 II,51 9,10 10,22 1,09 0,91 0,87 1, 16 1,07 0,93
Friesland . . . . . . .. 1,07 1,05 1,06 16,19 20,08 17,88 15,19 19,08 16,88 1,04 0,96 1,30 0,77 1,05 0,95
Overijssel . . . .. . . 1,05 1,07 1,06 19,67 15,69 17,58 18,67 14,69 16,58 1 ,15 0,87 0,90 1 1 II
1' 13 o,88
Groningen. . . 1,06 .1,08 1,07 16,41 14.,14 15,22 ..
15,41 i3,14 14,22 1,06 o,94 0,91 1,10 1,05 0,95
Drenthe .. . . . ; ..
1,05 1,06 1,05 22,67 18,31 20,40 21,67 17,31 19,40 1,16 0,87 0,92 1,08 1,14 o,88
Limburg . .. . . .. . . 1,09 1109 1,09 12,70 12,55 12,62 11,70 11,55 11,62 1 ,01 o,99 1,00 1,00 1,01 o,99
1)
------------------ ---------------------
1
l'OTAAL • • ; , 1.,09 f ,10 1,09 11,72 11,39 11,55 l0,7:..! 10,39 10,55 1,06 o,94 1,03 0,97 1,06 0,94
-

. ( 44 )
. Onderlinge reden tusschen de verschillende bestanddeelen van den loop
( 45 )
der bevolking in 1850, in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
PROVINCIEN.
TUSSCHEN DE LEVENLOOS AANGEGEVENEN.
WETTIG EN DE WETTIG
GEBORENEN.
M. v.
1
T. M.
WETTIG EN ONECHT EN
ONECRT EN DE ONECHT
DE WETTIG EN
GEBORENEN.
~
ONECHT GEBORENEN,
1
v.
1
T, M.
1 v. 1 T.
t
1 op 1 op I op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op _I op
Noordbrahant • 19,19 t9,79 19,4.8 7,14 21,20 10,84 16,97 19,91 18,30
Gelderland . • • 17,81 17,29 17,54 11,92 13,30 12,55 17,II 16,90 17,00
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DER LEVENLOOS
AANGEGEVENEN.
WETTIG, ONECHT. WETTIG EN ONECHT,
TUSSCHEN
HET GEREELE GETAL
LEVENLOOSAANGEGEVENEN
EN HET GEHEELE GETAL
OVERLEDENEN.
M. OP 1 V.,V. OP 1 M. M. OP 1 V.,V. OP 1 M. M. OP l v.jv. OP 1 M. M. v. T.
1 op I op 1 op
1,07 o,94 2,80 o,36 1,21 o,83 11,25 13,76 12,39
0,95 1,06 1,20 o,83 o,97 1,03 11,07 10,99 11,03
Zuidholland , . 18,04 21,79 19,66 l 1,30 10,52 10,91 17,03 19,67 18,20
1,31 0,76 1,00 1,00 1,25 0,80 12,62 15,43 d,87
~oordholland 19,89 26.27 .22,53 6,33 7, 14 6,70 16,58 20,91 18,42
1,42 0,71 1,18 o,85 1,35 o,74 12,69 16,50 14,31
Zeeland. ... 16,67 22,03 18,98 7,43 9,83 8,54 15,52 20,33 17,61
1,32 0,76 1,17 o,_86 1,30 ,0,77 l 1,63 15,84 13,4.5
Utrecht. ... 22,82 22,06 22,45 -10,90 14,oo 12,37 20,98 20,87 20,93
1,06 0,95 1,Il 0,90 1,07 0,94 12,98 14,05 i3,5o
Friesland. .. 20,96 23,51 .22,14 9,86 13,25 1 J ,09 19,60 22,64 20,97
1,16 o,86 1,75 o,57 1;:!1 0,82 12,72 14.,85 13,68
Overijssel ... 17,18 18,73 17,87 7,67 5,10 6,06 16,16 16,00 16,08
1,25 0,80 0,60 1,67 1,12 o,8it 10,55 11,24 10,88
Groningen . .. 20,7'.1. 18,23 19,43 .13,oo 8,60 10,25 20,00 16,89 18,35
0,94 1,07 0,60 1,67 0,89 1,: 2 u,88 10,81 J 1,31
Drenthe .. .. 17,33 25,o.o :.20,21 D Il D 18,13 26,44 21,25
1,67 0,60 1 ,67 0,60 10,20 16,33 12,50 .
Limburg . .. 18,38 24,58 ,21,01 J 1,00 8,25 9,43 17,46 21,23 19,15
1,35 0,74. 0,75 1,33 1,23 0,81 11,69 13,51 12,51
1--------------- 1-! ---------------------------
..
T,OTAAL. , • , 18,95 22,14 :w,38 8,72 9,44 9,06 17,23 19,08 i8,39
1,24 0,81 1,11 0,80 1,22 0,82 12,22 14,61 13,30

( 46 ) ( 47 )
Onderlinge reden tussc!ien de verscliillende bestanddeelen _van den loop
der bevolking in 1850, in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
TUSSCHEN HET GETAL OVERLEDENEN NAAR DEN BURGERLIJKEN
STAAT INGEDEELD EN H.ET GEHEELE GETAL OVERLEDENEN.
TUSSCUEN DE GESLACHTEN DER OVEP.LEDENEN.
PROVINCIEN. ONGEHUWD.
PERSONEN
1
; PERSONEN
GEHUWD. IN TOTAAL, 0:-iGEIIUWD. GEHUWD. IN TOTAAL.
WEDUWENSTAAT.
WEDUWENSTAAT.
M.
v.
1 1
T. M. v.
J
1 op 1 op 1 op 1 op 1 op I op 1 op rop rop 1 op 1 op
1
-·
T. WEDU-1 WE- WEDU· 1
T. M. M. OP 1
NAARS. WEN. 1. v. v.1v. OP l !11. l\I. OP l V.,V. OP 1 l\1, M. OP 1 V., V. OP 1 M. 111. OP l V. , V. OP 1 M.'
1 Noordbrabant. l,53 l,56 1,54. 3,98 5,10 /r,/i.7 rn,43 6,19 7,76 2,01 i,99 1,00 l,oo 1,26 o,79 o,59 l ,71 0,99 I ,01
Gelderland • . 1,54 1,68 1,6i 4,i4 4,35 4,24. 9,16 5,72 7,02 2,02 1,98 1,07 0,94 r,o3 o,97 0,61 1,64 0,98 r,02
Zuidholland .. 1,35 1,46 1,40 5,Jo 6,07 5,66 lf,,02 6,58 8,99 1,98 2,02IJ r ,11 0,90 1, 17 o,85 o,48 2,08 1,02 0,98
Noordhollancl. 1,41 1,59 1,49 4.,82 5,19 4,99 11,80 5,61 7,66 1,96 2,04 1,17 o,86 1,12 0,90 0,49 2,03 1,04 -0,96
Zeeland .. . . 1 ,52 l,63 1,57 4,09 4,4.:~ /r., 26 10,33 6,31 7,79 2,05 1,96 1,02 0,98 r,o3 o,97 o,58 1,71 0,96 1,05
Utrecht •. .. 1,39 r,58 t,!~8 5,o5 5,36 5,20 11,89 5,6o 7,59 2,02 1,98 1,11 o,go r,04 o,

'Onderlinge reden tusschen de ve1·schillende bestanddeelen van den loop der bevolking in 1850,
in de zeven en tachtig voornaamste gemeenten.
TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN
HET GEHEELE GETAL HET GEHEELE GETAL HET GEHEELE GETAi, HET GEHEELE GETAL DE
OVERLEDENEN HUWELIJKEN HUWELIJKEN TWEELINGGEBORENEN GESLACHTEN
EN HET EN HET EN HET GEHEELE ENHET DER
PROVINCIEN. GEHEELE GETAL GEHEELE GETAL GETAL GEHUWD GEHEELE GETAL TWEEUNG
GEBORENEN, WETTIG GEBORENEN. OVERLEDENEN. GEBORENEN. GEBORENEN.
M.,
M. , V.
M. v. T. M. T.
1 v.
v. T, M. v. T. OP l OP I
1 1
1
1 1 1 V, M.
1 op rop I.29 1,06 0,94
lf:>o..
CfJ
Evenredig aandeel van elk bestanddeel van den loop der bevolking in 1850, het getal lwnde1·d
voor elk tot maatstaf genomen, in de zeven en tachtig voornaam.ste gemeentèn. ·
GEBORENEN.
(Met inbegrip der levenloos aangegevenen.)
' LEVENLOOS
AAN GE-
TWEELINGEN.
PROVINCIEN.
WETTIG. ONECHT.
WETTIG EN
ONECHT. WET- ON-
GEVENEN.
TIG. ECHT. M . . ,
M. v. M. v. M. v. v. M.
1 1 1
1 ·v . .
u.
Noordhrabant .... : .• 50,90 49,10 48,54 51,46 50,71 49,29 91,90 8,10 54,68 45,32 58,06 41,94
Gelderland • . . . . . • . . 49,38 50,62 51,81 48,19 49,57 5o,43 92,08 7,92 49,27 50,73 47,42 52,58
Zuidhoiland . . . . . . . • 51,99 48,01 51,78 48,22 51,97 48,o3 90,01 9,99 55,56 44.44 49,10 5o,qo
Noordholland. • . . . • . . 51,74 48,26 51,07 48,93 51,68 48,32 90,55 g,45 57,42 42,58 51,60 48,4.0
Zeeland.· .•. ... .... 50,06 49,94 46,85 53,15 49,86 50,14 93,63 6,37 56,57 43,43 57,58 42,42
Utrecht •.......•.. 52,25 47>75 46,38 53,62 51,73 48,27 91,09 8,91 51,59 48,41 50,00 50,00
Friesland .•........ 50,90 49,10 56,56 43,44 51,22 48,78 94,41 5,59 54,81 45,19 40,63 59,37
Overijssel . . . . . . . . . . 53,!p 46,58 47,42 52,58 53,08 46,92 94,31 5,69 52,83 47,17 73,33 26,67
Groningen .........• 51,54 48,46 47,56 52,44 51,28 48,72 93,43 6,57 47;06 52,94 54,1.7 45,83
Drenthe ....•...... 53,61 46,39 48,00 52,00 53,33 46,67 95,JO 4,90 62,50 37,50 50,00 50,00
Limburg . . ....•..• 5o,33 49,67 50,00 50,00 5o,3o 49,70 92,08 7,92 55,17 4.4,83 56,25 43,75
---- ___.__ ---------- ------
'l'OTAAt .••. 51,50 48,50 50,72 49,28 51,43 48,57 91 ,35 8,65 54,90 45,10 51,44 48,56
....-. "'-
·~

( 51 )
Evenredig aandeel van elk bestanddeel van den loop der
genomen , in de zeven er.
bevolking in 1850, het getal honderd voor elk tot maatstaf
tachtig voornaa"!ste gemeenten.
OVERLEDENEN.
(Met inbegrip der levenloos
aangcgevenen.)
HUWELIJKEN
TUSSCHE..i."1
PROVINCIEN.
ONGEHUWD. GEHUWD. TOTAAL.
Vl
s...
ei
Q)
M . v. M. v.
:i:
:1
Q)
:i:
:1 M. v.
"'
Q
::: a:
"tl "tl
11.l 11.l
Il
'
c: • i::
Q)
1:>l) Q)
Vl ....
MANNELIJK GESLACHT . VROUWELIJK GESLACHT. i:l ~
Q) ~
Q)
Q)
..,
-~
Q s.....a s...
c: Q) "'(.J "' .
Q).,;
Vl • .
ci
"'0
..i:; "'s... Q'"d lll 5
..i:; 1
= Q) c: c:

---- . ~--- ----·-·· ----
1 nvloed der jaargetifjden op de . verschillende bestanddeelezi van den loop der 'bevolking
gedurende het jaar 1850, in d~ zev.en en tachtig · voorrJ.aarrJSté gemeenten.
MAANDEN.a)
LEVENDGEBORENEN. ..
LEVENLOOS
TWEELINGEN. OVERLEDENEN.
AANGEGEVEN EN.
i
WETTIG. ONECHT. WETTIG EN ONECHT. . ' lil
M.
1 v.
M, v. M. , v. M. ,
1 T.
T. M. v. T, ;:>
v. T.
1
1
1
l\(, , v.
e;
::3
~
~
=
Januarij . 1
1,010 0,995 l,048 1,003 1,013 0,996 1,00~ 1 ,135 1,262 1,198 1,012 1,195 1,09.5 1,123 0,861 1,004 o,685
Februarij. ',0641' ,o35 1,037 1,170 1,062 1,047 1,055 1,052 1,104 1,078 0,960 1,064 1,007 1,281 1, 133 1,125 0,732
Maart. , • l,043 1,019 0,904 0,976 l,031 1,015 1,024 1,060 1,033 1,046 1,080 o,856 o,979 0,821 1,070 o,94.8 o,506
April. ; • 1,016 1,049 o,96x 1 ,14.8 l,OII 1,059 1,034 0,973 1,068 l,020 1,066 l,259 c,153 0,938 1,010 0,980 0,975
Mei .••. 0,964,0,957 1,061 0,963 0,973 0,957 0,965 0,994 0,964 o,979 1,061 l,031 1,047 1,123 o,884 1,016 2,311
Junij ••. 0,907,0,898 o,96x o,884 0,911 0,897 0,904 0,911 0,875 0,894 0,877 0,872 0,875 l,071 0,817 0,956 1,032
Julij .• . 0,943 0,981 0,989 0,795 0,947 ,0,,965 0,956 0,962 0,912 0,937 0,781 o,856 0,815 0,929 0,721 o,835 1,033
Augustus. 1,009 1,013 0,911 1,030 1,001 1,014 1,007 c,011 0,897 0,955 1,099 0,820 0,973 0,735 1,070 0,903 1,137
September 1,006 1,047 0,914 0,988 0,998 1,042 1,020 0,930 0,905 0,918 1,046 0,823 0,945 1,026 1,130 l,o85 0,742
October .. 0,977 0,985 1,022 o,gq.3 0,981 0,981 0;981 o,947 0,928 0,937 1,176 1,043 1,116 0,929 1,442 1,185 1,020
November 1,055 1,005 1,164 1,009 1,064 1,005 1,034 o,947 0,962 0,954 0,936 1,126 1,022 1,160 0,745 0,969 1,201
December. 1,006 1,016 1,028 1,091 1,008 r,022 r,015 1,078 1,090 1,084 0,906 1,055 0,973 o,864 1,117 o,994 o,626
C,,;'t
~
a) De maanden zijn gebragt op 31 dagen en het gemiddeld maandelijksch getal is tot éénheid genomen.
(.
Onderlinge reden tusschen de verschillende bestanddeelen van den loop de1· bevolking in elke
maand van 1850 , in de zeven en tachtig voomaamste gemeenten.
TUSSCHEN DE GESLACHTEN
TUSSCHEN DE GEBOB.ENEN.
DER GEBORENEN.
WETTIG EN
1
WETTIG EN HET ONECHT EN HET ONECHT EN DE
WETTIG EN
ONECHT EN HET
GEHEELE GETAL. GEHEELE GETAL. WETTIG WETTIG, ONECHT,
GEHEELE GETA1'
ONECHT.
MAANDEN.
(Wettig en onecht.) (Wettig en onecht.)
GEBORENEN.
GEBORENEN.
M 1 V,
1 T,
1 Ml Ml'
:\!. v. T. M. v. M. v. M. v. OP I OP 1 OP 1 OP I OP 1 OP 1
T,
V. M. v. M. V. M.
1 1 1
1 1
I op 1 op 1 op 1 op l op 1 op I op x op 1 OJ> 1 op 1 op
April .•. 1,09 1, 11 1'10 12,32 10,48 11,34 i,99 2,01 11,32 9,!~8 10,34 1,03 0,98 o,86 1,16 J ,01 o,99
Mei .••• 1,10 1, JO 1,10 10,74 11,31 11,01 1,93 2,08 9,74 10,3r 10,01 1,07 0,93 1,13 o,88 1,08 0,93
" September. 1,08 1,09 1,09 12,81 12,00 12,39 1,99 2,01 11,81 11,00 11,39 1,02 0,98 0,95 1,05 1,02 o,99
*
Januarij •• 1 ,10 1,10 1,10 l 1,33 u,29 l 1,31 1,93 2,08 10,33 10,29 10,31 1,08 0,93 1,07 0,93 1,08 0,93
Februarij, 1,09 1,II 1,10 12,00 10,17 11,04 1,93 2,07 J 1,00 9,17 10,04 l,09 0,92 0,91 1,10 1,07 0,93
Maart .. , 1,08 l,09 1,09 13,37 '11,83 12,58 1,93 2,08 12,37 10,83 11,58 1,09 0,92 0,95 1,05 .1,08 0,93
Junij ..•• 1, 10 1,09 1,10 u,11 II,54 I 1,32 1,93 2,08 lO,II 10,54 10,32 1,07 0,93 1,12 0,89 r,08 0,93
Julij ••.. 1,10 1,08 1,09 11,22 13,81 12,36 1,96 2,04 10,22 12,81 11,36 1,02 0,98 1,28 0,78 1,04 0,96
Augustus • 1,08 1,10 1,09 12,88 11,20 12,00 1,96 2,04 11,88 10,20 11,00 1,06 o,94 0,91 1,10 1,04 0,96
October •• 1,10 1,09 1,09 u,25 u,84 11,53 1,94 2,06 10,25 10,84 10,53 1,05 0,95 I, 11 0,90 1,06 0,9!~
November~ 1,10 1, JO 1,10 10,71 11,33 10,99 1,89 2,12 9,71 10,33 9,99 1, 11 0,90 1,19 o,84 1,12 0,89
December. 1,10 1,10 1,10 11,48 10,66 11,07 1,96 2,04 10,48 9,66 10,07 1,05 0,95 o,97 1,03 1,0!~ 0,96
~
co
l

( 54 )
Reden afyeleid uit den staat dei· ste1fte naai· deii oud1J1'do111 Î1l 1850, in de gven e11 taclitig voornaamste gemeenten.
OUDERDOM
JANUARIJ. FEBRUARIJ. MAART. APRIL. MEI. JUNIJ. JULIJ. AUGUSTUS. SEPTEM . OCTOBER.
TOTAAL
NOVEMBER. DECE~IBER . VAN
ELKE KUN!IE.
STERFTE NAAR DEN BURGERLIJKEN STAAT
OUDERDOM.
0 VERLIJDEN.
=~==TT-=~= =~ = iii
M M. V . ---- "°
T 01·lv. 1
Van 1 jaarendaar beneden metinbecrip
der levenloos aangeuevenen.
Van 1 tot 5 jaren .•
5 .
25 5o
16 "
5o en daar boven, . .
156 132 190 163 150 47 151 150 206 185
51 36 4o 39 43 35 55 35 65 5o 5o 54 54 49 57 4o 607 545 11 52
39 34 27 35 23 3o 3o 36 >7 34 >8 28
55 45 49 58 62 54 64 45 61 54 61 42 56 45 65 39 56 60 57 46 46 49 78 55 710 59 2 13° 2
2092 1930
607 545
15 72
943 731 1248 1!148 131 197
400 742 1890 1273 1150 2326
Van 1 jaarendaarbenedenmetinbe"
crip der levenloos aangcgevenen.
Van 1 tot 5 jaren.
5"
1G 25
25 5o
5o en daarboven , . , ,
o,325 o,>55 o,337 o,>68 o,34o 0,040 o,336 o,3o3 o,339 o,>94 o,399 o,338 0,431 o,386 o,468 o,383 o,35o o,> 11 o,386 o,>90 o,337 o,322 o,331 o,331 o,364 o,3o7 o,336
0,126 0,1 25 0,148 0,130 0, 135 0,132 0,137 0,116 0,136 0,144 0,135 0,104 0,1 28 0,116 0,148 0,146 0,132 0,135 0,126 0,130 0,177 0,160 0,154 0,141 0,14° 0, 1 3 2 o,t36
0,036 0,038 0,032 0,038 0,034 0,047 0,038 0,032 o,o5o o,o3o 0,036 0,037 0,036 0,031 0,043 0,031 0,057 o,c46 0,042 0,047 0,047 0,042 0,042 o,o3o 0,04 1 o,o37 o,o39
0,027 0,022 0,017 0,023 0,025 0,024 0,023 0,027 0,021 0,028 0,024 0,025 0,018 0,028 0,018 0,027 0,026 0 1
o33 0,022 0,029 0,024 0,024 0,015 o,o ~u 0,0 22 o,o 2 6 o,o 2 4
0,038 0,029 o,o4r 0,0!~7 0,046 0,042 0,054 0,035 o,o5o 0,045 0,055 0,040 0,046 0,040 0,051 0,035 0,049 0,055 0,047 0,040 0,040 0,042 0,057 0,040 0,048 o, 0 4° o,o44
0,153 0,156 0,162 0,171 0,168 0,179 0,167 0,171 0,179 0,172 0,148 0,174 0,131 0,159 0,125 0,145 0,154 0,156 0,181 0,175 0,142 0,143 0,154 0,143 0,155 0, 1 62 o,t5S
0,295 o,375 0;263 o,323 0,252 o,336 0,245 o,316 0,225 0,287 0,203 o,28·i ~,210 0,240 0,147 0,233 0"232 0 ,26/~ 0,196 0,289 0,233 0,267 0,247 0,294 0,230 o, 2 96 o,i63
o,518 o,482
0,199 0,207
0,058 0,058
0,031 0,040
0,066 0,055 0,005 0,026 0,001 0,001
0,090 0,078 o,396 o,518 o,rn2 0,078
0,038 0,080 o,599 o,456 0,897 0,921
(bh, 54 1
n°. J.)

PROVINCIEN.
Noordbrabant .•.
Gelderland .
Zuidhollancl .
Noor

1 Twee
STAAT van den maandeliJkschen loop der bevolking in 1850, in de overige gemeenten.
MAANDEN.
GEBORENEN.
(De levenloos aangegevenen niet
mede begrepen.)
LEVENLOOS
AANGEGEVENEN.
TWEELINGEN.
(Begrepen onder de geborenen en de levenloos aangegevenen.)
STERFTEN.
(Hieronder begrepen die van personen, die hunne
woonplaats niet hebben in de gemeente.)
1==========;========r=========1========r======j========1======================;=:o===================r===========· l=========~========~==~===;=============I ~·~
WETTIG
WETTIG
WETTIG. ONECHT. WETTIG. ONECHT. EN
ONECHT.
M. , V. M., V.
M. 1 V. M.1 V. :r:
ONECHT.
M. J V.
Getal.
WETTIG.
Levend
geboren.
Levenloos
gegeven.
Ge-
ONECHT.
Levend
geboren.
Levenloos
aan-
aangegeven.
WETTIG
EN ONGEHUWDEN. GEHUWDEN. TOTAAL,
ONECHT.
1----1----I ta}.l---:--·1--..,---1---,---;--1---~--l--.,..--I
M. , V. M. , V. M.1 V. M.1 V. Getal. ! M. , i r. M. v. M. , v.
a.> d
;a .il
..Q
~
S::..d
"
a.>
""
" p. !l
~ ;ä Q.Î VERSCHIL.
"O~Q
d § ~
J:l ~ fil
~ v b.O
en§~
~~·=
0
M. v. M. v.
VERANDERINGEN
VAN
WOONPLAATS.
ll UWELIJI\EN
c
ctl
8
l),O
c
0
....
TUSSCHEN
Januarij .
Februarij.
Maart.
3061 2811 93
88 3o63 2814 184 133 5 12 189 14.5
73 2931 27c7 147 135 10 157 14.o
78 3154. 2889 157 131 6 8 163 139
65
83 c)
60
54
8
7
8 9
3
6
3
3
3
3
2
74a) 82 67
71 83 59
86 c) 90 83
1044
1210
IQx3 577 548 336 551 2188
84.5 4.35 473 240 361 1719
1019 473 471 235 358 1918
1680 b) 47 27 1672 1653
1848 75 21 184.3 1827
71 40 2183 2110 1125 1058
44 10 1716 1663 u33 995
4.9 IQ 1892 1837 1406 1143
1300 1146
1385
714 61 177
696 60 135
679 48 120
47
54
55
999 "
945 "
902 1
April .
2795 264.4 87 97 2882 2741 136 121 5 7 141 128 73 á'; 65 66 Il 6
6 8
79d) 85 75 · u83
1005 4.62 496 208 359 1854 e) 1860
5o 35 1804 1825 3o 19 1834 1844 1723 1695 210/~ 2032 1986 121 238 lOO 24/~5 "
Mei ..
2583 2499 84 65 2667 2564 142 110 147 117 foj) 58 48 Il Il
3 6
65f) 75 59 II26
953 453 468 186 354 1765 1775
63 37 1702 1738 40 21 1742 1759 9389 9398 9677 10031 3214 df2 359 105 3820 "
Junij .
Julij .
Augustus.
2302 2209 71 82 2373 2291 125 uo 9 x34 u5 55 · 53 42 7 8
2516 23II 73 69 .2589 2380 148 120 8 4 156 124 63 g) 55 63 5 4
2776 2631 77 78 2853 2709 127 101 4 3 131 104 fo h) 44 fo 8 Il
3
4
3
56 60 52 963
68 g) 64. 73 I0j2
65 li) 54 77 1041
881 391 383 191 279 1545 1543
1538 ·
907 36'.l 353 14.8 24.s 1552 i) 1505
59 33 Iq.86 1510 4.2 20 1528 1530 II99 1232 1167 II16 1035 95 150 79 r359
59 3o 1533 1508 37 23 1570 1531 995 980 993 964 659 82 148 51 940 1
44 34 1508 1471 32 16 154.o 1487
744 71 162 56 1033 "
September .
2925 2827 88 82 3013 2909 160 100 12 172 103 74. j) 68 65 JO
74 j) 78 72 962
871 433 371 180 3o3 1575 1545
46 32 1529 1513 33 26 1562 1539
869
599 53 12ok) 47 819 "
October ..
63 58 20 9
8
80 91 69 908
837 426 348 160 273 1494
1458
799 So 174 69 1122 "
November
2691 2640 109 105 2800 2745 158 IQ8 10 3 168 IJl 73 l) 59 70 12 IQ
74 l) 71 82 864
722 426 398 184 292 1474
1412
41 29 1433 x383 18 20 14.51 14.03 3029 3o5o 3002 3175 II52 77 216
December
d8 149 61111) 44 63 6 10
6
3
3
67m) 56 79 IQ19
904 419 391 231 320 1669
1615
5j1 69 114 4 5 799 "
TOTAAL •••.
725 722 I 13 92
7 9
859
9
a) Hieronder eene drielincrgel;oorte. b) Ecne vrouw, wier burgerlijke staat onbelrnnd is. c) Eene drieli111n;choorte. á) Twee drielinrrrrchoorlen.
drielinggebcorten. k) Eene &esçheiàen vrouw. l) Drie drielin&- en eene vierlin{;ge!Joortcn. tn) Eene drielinggeboorte.
(hh. s4, n°. 3.)
e) Van een man is de burgerlijke staat onbekend. f) Vier drielin[n;eboorten. g) Eene drielinggeboorte. h) Eene drielinmreboorte. i) Van een m~n is de burgerl ijke staat onbekend.

STAAT der sterfte naar den auderdom iti 1850, in de overige gemeenten.
OUDERDOM
TIJDEN.S HET
0 V E R L IJ D E N .
JANUARIJ. FEBRUARTJ. MAA.llT. APRIL.
MEI. JUNIJ. JULIJ. AUGUSTUS. SEPTEMBER. OC10BER.
TOTAAL VAN ELKE
NOVEMBER. DECEMBER. IWNNE.
STERFTE NAAR DEN BURGERLIJKEN STAAT
EN DEN OUDERDOJ\t.
l=====;======i:======j=====i=====;=====:!=====p====!:=====p====!=====;======l=====::;:=====l=====:======l=====iP:::======l~=-==-=::.=-====l====;======l======;==:====i=======;=======i 4 LGEMEENl===::::::::::::======;===========;=====:;=::===t1
M. v.
llf.
y ,
~1 .
"·
M.
v.
M,
v.
!1-1.
v.
111.
v.
M.
v.
M.
V,
M. v.
M.
v.
M.
v.
M.
v.
TOTAAL.
ONGEHUWDEN,
M. V.
GEHUWDEN.
M. 1 V.
Levenloos aanuegeven. . .
Van o tot l maand. .
1 " 2 maanden.
2 " 3
3 " 4
4 5
5 6
6 " 8
8 " 10
10 " 12
l 2 » 15
15 18
18 " 21
21 " 24
2 " 3 jaren.
3 !~
4 " 5
5 " 6
6 "
8 "
8
10
10 " 12
12 " 14
14 " 16
16 )J 20
20 " 25
25 " 3o
3o " 35
35 4o
• 4o " 45
• 45 "
• 5o "
5o
53
1 53 " 56
• 5G " 59
' 59 " 62
• fö " 65
' 65 " 67
1 67 " 69
' 69 "
• 71 "
71
73
" 73 " 75
I• 75 " 77
' 77 791
• 79 " 8
" 81 " 83
" 83 " 85
' 85 " 87
" 87 " .89
89 "
• 90 "
90
91
" 91 Il 92
" 92 Il 93
" 93 Il 94
" 94 "
" 95 Il
95
96
96 Il 97
97 " 98
98 " 99
99 Il 100
" 100 en daarboven . •
" onbekenden ouderdom.
1
4
5
4
157
148
53
3o
3/1
31
27
3ï
L10
43
51
i3
18
17
53
20
33
17
28
36
28
13
I3
43
62
62
38
60
52
65
43
43
5o
42
66
35
31
22
26
36
28
31
IC)
23
18
13
12
3
2
4
3
2
140
q3
38
37
3o
18
1/~
22
~]
3o
53
21
25
14
43
26
2/1
22
3/i.
31
18
1J
1/~
32
53
69
69
61
63
60
38
38
51
36
58
28
37
53
46
38
4o
42
4o
17
22
15
16
1
4
2
2
2
139
ll 2
57
36
35
14.1
135
5o
41
42
33
37
L~S
33
4r
76
32
27
II
58
33
3o
35
48
26
28
12
20
M
[)5
67
Lp
L13
6x
67
L18
53
LfO
56
42
49
22
3o
3q
33
37
34
24
20
25 .
13
3
4
2
2
5 c)
128
107
32
35
28
26
23
28
18
38
~~
29
15
!~8
40
32
32
3.'.i
37
~~ -
25
36
59
79
86
74
60
71
36
/i5
38
4.8
57
4o
35
37
43
4.1
44
35
27
16
25
22
12
2
2
2
2
147
lq{i
58
33
37
4o
2/~
{t5
J2
28
62
28
34.
14.
60
36
34
20
34
3/i
26
15
9
39
67
67
58
48
5o
66
46
26
47
43
51
39
27
27
37
3o
34
33
20
22
16
8
8
3
1
2
117
81
35
3o
32
34
22
33
33
26
69
31
21
II
63
22
24
24.
36
35
26
17
20
4o
74
78
70
58
66
64
49
43
4.o
5o
54
37
31
35
32
33
38
Lp
26
28
25
10
12
6
2
2
134
115
61
5o
47
33
22
21
29
25
53
32
25
17
49
3o
IC)
I/i
21
19
II
21
14
29
62
63
59
47
32
47
qI
L17
39
33
45
38
25
31
17
32
~~
2?.
9
14
II
9
1
3
4
2
II5
i5
36
/16
4/i.
29
2LJ.
!10
21
24.
4o
32
20
12
48
27
22
21
33
24
21
l"'
24
4o
53
51
73
67
54
55
32
29
3ft.
4o
44
36
29
35
26
28
35
22
14
12
16
16
II
5
7
156
129
47
58
48
49
39
4.r
26
32
/i7
22
21
7
53
31
21
2 I
32
25
22
20
20
3I
64.
62
56
34.
4.l
53
/18
q.l
3I
39
lp
27
26
25
29
20
26
19
22
18
7
1
. 1
124
74.
52
44
4/i.
fio
~5
45
28
:>.8
54.
20
24
15
4.6
20
I3
17
3o
26
21
3o
23
43
55
65
66
64.
66
43
28
36
27
20
52
35
26
33
25
22
19
22
16
17
IO
10
9
1
2
22
19
10
14.
25
63
53
4-7
36
46
/16
28
3o
4o
35 a)
39
36
21
25
32
23
2l
18
20
II
I3
6
3
I
3
2
---------------------------------------·-----·------------------------------------------
TOTAAL van elke kunne. 2377 2257 1876 1820 2081 1987 I995 l988 I9I2 1892 1679 1658 1748 1662 1683 2I391
1---...;...__~1 ..... --.:.--_..1·---.;...-__..l..__--..; __ _.l,--..;..---11---.:..--..'I ..... --~---- _____. _____..-.-....--~ ____..._...,"_A-ft-re_k_d-er-1-ev_e_n_lo-os- 1
104
II5
53
48
Lp
53
29
4r
27
28
33
23
28
16
39
25
20
14.
29
18
16
8
15
38
fi.9
6g
79
6x
/i2
36
34
26
35
L~6
36
23
21
29
25
25
26
21
18
10
16
9
5
2
2
171
135
57
54
49
36
31
46
24
24
31
16
31
15
36
19
22
10
22
20
12
9
15
41
61
52
54
54.
48
46
34
42
38
39
51
45
27
35
23
3o
24
3o
32
18
Il
13
8
4
12
15
I2
20
32
52
64
4.6
68
45
46
32
24
38
39
49
28
fio
36
42
25
28
26
20
23
20
II
6
5
I
3
33
12
16
13
3I
20
21
125
II6
58
4o
27
22
2 I
33
19
23
31
13
23
13
49
29
22
1 20
37 28
21 ~ 25
()1 13
6 18
13 20
25 33
L~ 54
53 60
3q 66
44 52
51 56
57 40
4o 28
35 3I
42 39
46 35
44 35
31 29
22 3o
21
20
32
3L1
24.
23
17
6
13
8
4
aanrrerrevenen • . • 3355
3983 3804 3410 23535
Alzoo werkelijk over·
leden .. , • . . . • 40236
ALGEMEEN TOTAAL ••
4634 3696 4068 3394
2.
168
u8
6r
57
44
22
17
36
20
28
34
15
20
l 1
38
22
19
16
26
16
9
4.
13
33
58
41
43
46
49
/p
L13
41
4o
3o
49
42
23
32
35
37
3o
32
21
2L~
10
JO
9
3
Il I
92
46
5o
3o
14
15
27
32
15
24
i3
27
7
27
16
17
13
22
18
II
10
12
3o
52
55
77
57
59
51
37
38
27
41
46
44
33
24
L~o
25
28
27
26
12
16
9
7
3
1
3
138
168
82
43
54
28
35
3o
28
20
4-7
9
19
14.
4.1
37
25
12
29
15
9
13
12
31
60
55
41
70
54
49
39
36
3o
46
47
4o
29
37
24
3o
4.5
33
24
20
25
14
10
149
120
58
36
3o
27
20
28
3/1
28
36
22
35
16
4o
27
26
20
21
24
ll
12
17
M
6r
80
65
46
55
46
28
27
32
34
56
35
38
36
36
49
36
3o
32
21
2I
9
4
1855
1769
731
565
552
433
349
463
372
366
615
250
2 97
171
585
350
304.
228
371
289
212
157
174
409
731
705
578
600
622
680
521
4q6
481
513a)
578
465
333
366
371
406
399
36r
310
247
197
145
93
33
21
12
17
14
7
3
5
2
1
3
2
3355
0 2
1298
IOj/i
980
775
619
858
694.
699
117·
520
599
336
u32
670
56i
47 2
734
595
44?.
345
3

Huwelijken tusschen jongmans en jonge dochters.
OUDERDOM
VAN DEN
MAN.
Beneden de 21 jaren
Van 2 1 tot 2 5 "
u 25 n 3o n
" 3o " 35 "
" 35 " q.o IJ
" 4o " !~5 "
IJ 45 " 5o IJ
u 5o " 55 IJ
55 60 IJ
" 60 " 65 " 65 u 70 "
" 70 IJ 75 » j5 " 80 "
IJ
80 jar. en daarb.
i:i '
f::
- ~
IN
Q.)
-0
Cl
Q.)
-0
Q.)
Cl
Q.)
i:Q
i:i
.(",)
IN
Ë
...
IN
g
>
i:i
s.. "'
.~
0
M
s
~
Cl
~
lil 101 44
410 1343 847
!ioq. 1840 2376
t34 593 1108
33 161 334
8 38 101
3 15 34
1 5 18
1 1 I
"1 " " . 1
u 1 JI »
0 UD ER D 0 M VAN D E V R 0 UW.
ci
f::
.~
>.(",)
M
:s
0
m
Cl
o:s
>
8
186
676
591
261
82
31
16
4
1
ci
Q.)
s..
.~
0
~
...
.s
>.(",)
M
Cl
o:s
>
3
47
135
16r
II6
57
40
6
l
1
!:::
~
-~
>.(",)
~
...
.s
0
~
Cl
o:s
>
Q.) Q.) Q.) Q.) Q.) Q.) Q.)
~
ctl
o:s
-0
- s.. - s.. - s.. s..
. i:i ~ 1 ·~ i:i 1 -~ i:i 1 -~ d 1 -~ i:i 1 .~ = 1 -~ i:i
0 >.(",) 0 >.(",) 0 >.(",) 0
>.n>.n\0\0 C--.C--.00 ~ !TOTAAL.
s s
>.(",) 0
~ >.(",)
Cl
o:s
Cl
o:s
> >
s
>.(",)
>.(",)
Cl
o:s
>
9 3 2 "
29 6 2 "
33 7 1 "
35 15 3 1
33 8 4 "
19 12 3 2
C) II 3 "
3 2 "
Il n 1 »
s
0
\0
c
o:s
>
s
>.(",)
\0
c
o:s
>
s .s
s.:
0
['-. ['-. 00
ll.(",) 1 ·;.
Cl Cl c
o:s o:s ctl
> > >
267
2847
5569
2629
959
331
159
69
13
4
1
:roT.lAL ••.. , ~14098,4864, 18561-s6;1--;;-;1641~1-;-r:-1~ 1 -:-r:-r:-112848
AANMERKINGEN.
_:...,
~
C\

Huwelijken tusschen jongmans en weduwen.
0 UD ER D 0 M VAN DE V R 0 UW.
OUDERDOM
VAN DEN
MAN.
ei
~
.S,
C'I
QJ
"'O
Cl
QJ
"'O
QJ
Cl
QJ
i:i:l
ë
~
.s,
ll"l
C'I
s
C'I
s::
>
d
QJ
""
.~
0
CV')
9
ll"l
C'I
s::
>
ei
QJ
.~ ""
l.f"\
CV')
'.§
0
CV')
s::
«I
>
ci
~
.~
0
"' >
s
0
\.0
-Ë
«I
«I
"Ó
s .....
~ !TOTAAL.
i;.:
s s «I
ll"l
\.0 g._1ig.1 i
s::
> s:: s:: s:: s::
«I «I «I «I
> > > >
AANMERIUNGEN.
Beneden de 21 jaren
Van 21 tot 25 "
IJ 25 " 3o "
• 3o IJ '65 IJ
" 35 IJ 40 IJ
" 40 n 45 "
" 45 IJ 5o "
IJ 5o IJ 5·5 "
" 55 " 60 "
" 60 " 65 "
" 65 " 70 IJ
" 70 " 75 "
"
"
75 " 80 "
80 jar. en daarb.
2
7
5
4
2
1
2
2 3
33 25
66 100
25 70
15 27
7 22
J 4
2
24
65
64
37
21
14
4
2
7 "
33 17
43 23
35 16
22 17
9 17
5 8
)1 3
"1 ,,
}) 1"
2 "
4 2
5 1
3 I
4 1
3 "
8 2
l I
"1"
"1"
"1 ,,
9
99
292
235
i36
95
54
28
8
3
~
0)
}:
j;
TOTAAL. I 1 24 1 1491 25d 2331 1541101! 3ol 8 1 6 1 2 1 " 1 " 1 n 959
-weduwenaars en jonge dochters.
OUDERDOM
VAN DEN
l\'IAN.
Beneden de 2 r jaren
Va11 21 tot 25 "
" 25 " 3o "
" 3o " 35 "
" 35 " 4o "
" 40 " 45 ))
" 45 " So "
" 5o " 55 "
" 55 " 60 ))
" 60 )) 65 "
)) 65 " 70 )1
70 " 75 "
" 75 " 80 "
" 80 jar. en claarb.
ei
QJ
·~ ""
C'I
QJ
-0
d
QJ
-0
Cl
QJ
i:i:l
ci
~
.~
ll"l
C'l
s
C'I
d
«I
>
" 1
4 12
24 5o
IC) 103
13 75
I3 45
6 26
3 14
" 5
)) 5
)) 1 1
ei
QJ
i..
.~
0
CV')
s
ll"l
C'I
s::
«I
>
OUDERDOM VAN DE VROUW.
d
f:!
.::;.
ll"l
CV')
...
s
0
CV')
s::
«I
>
6 4
77 34
166112
136 n3
q3 I03
67 57
27 37 a)
14 18
5 3
2 4
1 1
Il 1
ë
QJ
...,
«I ""
0
~
s
ll"l
M
s::
>
3~
83
54
70
3o
15
7
9
1
ei
QJ
i..
.::;.
.,.,
-.:::r
s
0
-.:::r
s::
«I
>
4
4
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ M
«I
~
•...-:ii
c «I M «I
~ -«I •«I «I
~
«I M «I
~
.,....,
ei 1
.,....,
ê 1
.,....,
ei 1
.,....,
ci 1
........
é 1 ci
_.,
l ..ci "'tj
0 ll"l 0 ll"l 0 ll"l 0 .
in ll"l \.0 1.0 c--.. t-.. oo ~ ITOfAAL.
i.;
Ë s
-.:::r
s::
ll"l 0
ll"l
c
«I «I
> >
11 "
5 "
3!~ 121 2
39 Il 4
34 17 Il
23 II
C) IO
8 8
3
12
5
7
s _.1 s ... 1 ... 9
ll"l 0 ll"l
ll"l \.0 \.0
c
«I
>
l I 21 11 "
c
«I
>
11"
1 I
2 "
4 I
3 "
3 I
21 "
2
;;
>
s §
0
["-.. 11.t"l1 ["-.. ·; 00
c c c
>
«I «I
> >
I
26
197
446
47°
364
293
160
80
45
20
5
4
.2
AANMERKINGEN,
a) Hieronder eene
gescheiden vrouw. ~
.....;,.
TOT AAT, .
821 337! 5951487 a)j 312j 159j 78j 421 161 5 :1113

Huwelijken tusschen weduwenaars en weduwen.
0 UD ER D 0 M VAN DE V R 0 UW •
OUDERDOM
VAN DEN
MAN.
Q,)
d 1 d
Q,)
I..; ""'
"' cd
·~ .,.....,
è
Q,)
.~ ""'
0
M
...
s
U")
"' =
>
ci
~
.~
U")
CV')
....
9
0
CV')
c:
> "'
é
~
.~
0
-.:::r
~
> "' > "' > "'
AANMERKINGEN.
Beneden de 2 I jaren
Van 21 tot 25 "
H 25 » 3o H
" 3o " 35 "
" 35 " 40 "
u 4o " 45 "
" 45
lO 50
" 5o
Il 55
"
H
" 55 " 60 Il
" 60 " 65 u
" 65 Il 70 Il
" 70 " 75 "
75 " 80 "
" 80 jar. en daarb.
4
3
1
1
I
i3
15
15
il~
7
5
2
I
1
7
35
28
28
19
6
4
2
6
25
29
31
28
19
19
4
2
8
19
36
33
26
7
4
l " 1 "
6 1 "
Il n 1 »
10 6
20 1/~
36 16
39 22
22 lq.
II 3
4 2
" 1
,, 1 I 1 n
J) 1 ,, 1"
2 " ))
4 " 1 q. "
6 2 1
7 2 2
5 " 2
1 1 "
J 1 ,,
I
33
93
IOC)
146
143
122
76
37
14
6
3
c,,?t
00
TOTAAL. • • • 1 " 1 10 1 74 1 1291 1621 1361 1491 8ol 271 xol 5 1 1 1 " 1 " 1 783
gemeenten.
e overig6·
OUDERDOM VAN
DE
V R 0 UW,
OUDERDOM
VAN DEN ~
MAN.
I 1
i:l
Q,)
è è è è
Q,)
é è
Q,)
.""'
~
Q,)
...... "'
""'
Q,)
S..
...... "'
Q,)
I..;
.~
I..;
.~
Q,)
I..;
...... "'
I..;
cd
......
... ... .... ....
1.t"l 0 1.t"l 0 1.t"l 0
Q,) ... "'
"tl
c
s
Q,)
CV')
.8
CV')
s
-.:::r
s
-.:::r
9
1.t"l
s
~
(\"') CV') ~ -.:::r
1.t"l 0 1.t"l 0 1.t"l
= = c = c: c
"' > "' "' "'
"Ó
"'
Q,)
0
Q,) cd
~ > > > > >
è
Q,)
I..;
cd
......
1.t"l
1.t"l
...
s
0
..,.,
= cd
>
Q,)
I..; =
.~
0
ID
...
s
1.t"l
1.t"l
c
ctl
>
ë
ci
Q,) Q,)
I..; I..;
.~ cd
......
1.t"l 0
~ c---
....
s s
0 1.t"l
ID ID
c
ctl =
> > "'
ë d
Q,) Q,) -È
I..; I..;
"'
cd
...... "'O
.~ "'
1.t"l 0
c--- 00 ~ TOTAAL.
~
s s cd
.....
0 1.t"l 0
c--- c--- 00
= 0 0
cd
> "' > "' >
.AANMERKINGEN.
Beneden de 2 1 jaren 111 I04 q.6 II 5 " "
Van 21 tot 25 " 415 1362 887 215 71 16 3
" 25 "
3o "
528 1899 2532 817 213 68 25
" 3o "
35 H 153 703 I31!~ 808 286 88 41
n 35 " 4o " 46 239 500 429 265 123 53
" 4o " 45 "
21 85 215 235 163 130 56
" 45 " 5o " 9 41 109 1 Il 152 95 82
"
5o H 55 " 4 20 5o 59 59 63 69
" 55 "
60 n 1 7 15 26 37 19 37
"
60 " 65 " " 7 8 6 12 i3 19
"
65 " 70 " " 2 3 4 9 3 5
" 70 75 " " 2 1 2 " "
Il
" 75 " 80 " " " " " 2 2
'"
80 jar. en daarb. I I
" " " ." " "
------------- -
TOTAAi" , •• 1288 4469 5682 2723 1274 6:.io 392
" 4
6
7
14
26
33
45
20
10
2
1
2
170
"
" 2
2
4
5
10
6
10
9
5
1
"
"
-
54
" "
"
1
"
1 "
1 "
"
" "
6 I
4 "
3 2
3 2
2
"
3 "
I
"
" "
- -
23 7
" " " 277
" " " 2973
" " " 6091
" " " 34o3
" " " 1674
" " " 936
n
" "
6q.9
" " " 379
" " " 177
" " " 89
" " "
35
1 II
" "
" " " 7
" " "
2
- - - ---
1 " " 16703
CJ'
c.o
C\;'
\_

( 60 ). ( 61 )
Reden tusschen
de verschillende bestanddeelen van den 1 bevollcing in 1850 en het bedmg der feiteli;jke bevolking
op 31 December van dat j d~ ove1·ige gemeenten.
GE BO RENEN
(met inbegrip der levenfoos aangegevenen).
LEVENLOOS AANGEGEVENEN.
,TWEELINGEN.
PROVINCIEN. WETTIG. ONECHT. WETTIG EN ONECH1 WETTIG. ONECHT, WETTIG EN ONECHT.
M. v. M. v. M. ,· 1 v.
1 1
v. lil. v. M.
1
v.
1
T. M. v. T .
1 op 1 op
mann. vrouw.
1 opm. 1 opv. 1opm. 1 opv. zi m. l op v. 1opm. 1 opv. lopm . 1 op v. 1 opz. 1 op m. I op-v. 1 op z.
Noordbrabanl . . . 34,93 36,88 1230:26 1525,13 33,97 36,01 34 8"'.) JJ 10580 52871 637 839 724 1688 1802 1744-
Gelderland . . . . . 30,57 32,70 789,79 835,78 29,lt3 31,47 3o G56 174}4- 334.31 4.16 643 551 14.26 1537 14::·8
Zuidholland. . . . . 22,84 23,79 705,46 627,00 22,13 22,9~ 2 2 I 540 7926 7524. 4.36 5o3 467 732 857 790
Noordholland ...• 24,16 ,25,90 9u,56 1460,95 23,54 25,45 2q 64.o 29170 21914 612 ,622 617 695 674 684
Zeeland .•... 22,62 24,21 479,o9 596,83 21,60 23,27 22
7 469 6281 8100 365 443 400 744 915 821
Utrecht. •... 28,54 27,26 863,57 804,19 27,62 26,37 26 594 13241 9650 460 559 519 903 715 . 799
Friesland .... 28,72 30,88 1233,-10 1045,79 28,07 29,99 29 914 46861 11765 684 848 757 1488 1405 14/i.5
Overijssel. . . . 31,74 32,27 887,71 u8o,51 3o,64 31,41 2 5 0 630 14795 8500 558 586 473 1889 1698 1791
Groningen ...•• 27,73 30,75 5u,33 556,68 26,32 29,14 21 826 5977 65/p 518 734. 608 1110 12.87 119'.l
Drenthe ......• 31,56 32,46 804,47 1205,57 3q,37 31,61 3o 1089 7'..!4.o 683 1089 833 928 u64 1029
Lîmburg . 32,00 33,64 1602,08 ~176,83 31,38 33,13 762 39251 38095 604 747 667 1635 124.9 1419
TOTAAL •••• 28,35 29,86 842,7/~ 932,59 27,43 28,93 685 11~51 13587 535 652 583 11I6 .1155 .1135
6
---

( 62 ) ( 63 )
Reden tusschen. de verschillende bestanddeelen van de
op 31 December van dat jaar
p der bevolking in 1850 en het bedrag der bevolking
de overige gemeenten.
OVERLEDENEN. a)
· (Met inbegrip der levenloos aangegevenen.)
VER.ANDER.INGEN VAN WOONPLAATS. b)
HUWELIJKEN TUSSCI-IEN ei)
"' .
PROVINCIEN. ONGEHUWD. GEHUWD, TOTAAL. INGEKOMEN. VERTROKKEN.
"' s ~ !! ce..,
l 1
c en ::: c:.
~
Cll ....
.., ~
Cll .... :::
"'..i:: ..;
f
"' ë "'-5 "'ci
~ :i:
= "'
Cll Cll c 0 ::: Cll c: 0 Cll := ~ jj::

-{ M ) ( g7 )
Onderlinge reden tusschen de verschillende bestanddeelen van
en loop der bevolking in 1850 , in de overige gemeentert.
PROVINCIEN.
TUSSCHEN DE LEVENLOOS AANGEGEVENEN.
WETTIG EN DE WETTIG ONECHT EN DE ONECHT WETTIG EN ONECHT
DE WETTIG EN
GEBORENEN.
GEBORENEN.
ONECHT GEBORENEN.
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DER LEVENLOOS
AANGEGEVENEN.
WETTIG. ONECHT, WETTIG EN ONECHT.
M.1 V. 1 T. M. 1 V. T. M. 1 V. 1 T.

·'.( -~ts n
PROVINCIEN. öi.'IGEHUWD. _G_lj:JlUWD. •·.
PERSOJ.'lEN
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DEil OVEF.LEDENEN.
WEDUW~~STAAT: •. l'Ol'AAL. •======r======j========;::==~=====
-·~,--1-....-1--1--1--I-_-,
1-----i--_-·1--. -,...,_..., _.-i . • OXGEHUWD. GEHUWD. PEUSONEN TOT.AAL •
~ v. ~. ~ - v. _T. E~ T. ~ - ~---T--~---~--~--w_ru_u~w-~7:_s_n_A~T-·-~--------~
• OPIV.,V.OPI ·M.M.OPIV.,V.OPilll. M.OPIV.·IV.OPli\J,
M • OPIV • 1v0 • P .I M.
1 o_p _ 1 op 1 op . r op r o? 1 op :r op r op 1 op 1. op 1 op1·--;----r---+----!----4---..J----...J.----11
Noördbrabant.
1,69 . 1,86 _1;:n 3,85 . 4.,09 3,97 6,76 q,58 !),4.6 2,00 :i;,o
Gi;,lckrland : .. 1,56 1,83 1,68 4~16_ : 3,92 4~o4 ·8,34 5,o'5 6,33 1,96 2.,o l,IO
0,91 1,06 1,48 1,00 l,Oo
Zuiaholland" " · 1~37 . 1,4.9 _ 1.,4.:.i 5,10 : 5,4.3 5,25 13,69 6,97 9,32 1,95 2,0
1 •
12
o,99 1 ,01 o,63 1,58 1,05 0,96
No.ordhollan_d.. 1,4-7 1,64. 1,55 4,S7 ; 4,20 4,.38 •. 9,91 6,62 7,97 1,96 :i:,o r,i5
1,13 0,89 o,54 1,86 1,06
· Zè~land . ._ .
·pi.recht .. : · .
1,4.2 1,59 1,49 4,70 ·4,41 4,5.6 12,36 7,00 9,05 1,92 2,0 l,l6
o,86 0,96 1,04 1,/i.4 1,04
0,82 r,02 0,98 1,09
.:friesland.
1 ,64 . 1 ,96 . 1,,78 : 3;66 _ 3,65 3,65 ,8,62 4,63 6,oG 1 ,9G 2_,o
1
•
11
o,so 0,89 1, 12 o,5o 2,01 0,96
Overijssel .
1,53 1,77 1,64 . . 4.,20 4.,10 4.,15 9,22 5;w 6,66 1,99 2,0
0,80 1,04
Grpningen.
Dre?the.
Liniburg
J
!
1,6~ 1,86 · 1,72 3,72 3,89 3,8o .g,07 4,90 6,4.2 1,94. 2,0 i,i8
o,85 o,99 1,01 1,01
0,81 1'l1 0,90 o,58 1,06
0,80 1,03 0,98 1,10
o,85 1,01 o,99 0,69 1,02 0,98
'l'OTAAL ..
1,53 1,73 - 1,62 4.,25 4.,22 ,/i.,23 9,05 5,4 i 6,81 1,,96 .2,0
---------1----1----1-----1----11
o,85 r,o3 o,6'.l 1,6r . 1,04 0,96

Onderlinge reden tussche" ds verschillends bestanddeelen van den loop der bevolking i1i 1850,
in de overige gemeenten.
TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN . TUSSCHEN TUSSCHEN
HET GEHEELE GETAL HET GEHEELE GETAL HET GEHEELE GETAJ, HET GEHEELE GETAL DE
OVERLEDENEN HUWELIJKEN HUWELIJKEN TWEELINGGEBORENEN GESLACHTEN
EN HET EN HET EN HET GEHEELE ENHET DER
PROVINCIEN. GEHEELE GETAL GEHEELE GETAL GETAL GEHUWD GEHEELE GETAL TWEEl:.ING
GEBORENEN. WETTIG GEBOREN EN. OVERLEDENEN. GEBORENEN. GEBO:l\ENEN.
M.1
M. , V,
v. T, M.
1 v. 1
M., v. M.
T. 1 v. T. OP 1 OP I
T.
1
1 1
V, M.
1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op J op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op
Noordbrabant ..... 1,45 1,37 1,/p 2,12 2,01 4,,3 o,39 o,37 0,76 4.9,7o 50,06 49,87 1,07 o,94
Gelderland . . . . • . . 1,73 1,62 1,68 2,17 1,94 4,11 o,31 o,32 o,63 48,47 /~8,84 48,64 1,I3 0,89
Zuidholland . . . . . . 1,55 1,59 1,57 2,07 2,00 /h07 0,27 0,24 o,51 33,10 37,41 35,09 1,16 o,86
Noordholland . . . . • 1,73 1,67 1,70 1,97 1,84 3,81 0,25 0,27 o,52 29,51 26,/~9 27,98 0,97 1,03
Zeeland ......... 1,50 1,53 1,51 2,37 2,22 4,59 o,35 o,34 0,69 34,43 39,31 :36,62 1,23 0,82
Utrecht •......•. 1,61 1,57 1,59 2,11 2,14 4,25 0,24 0,26 o,5o 32,68 27,11 29,61 0,81 1,23
Friesland ........ i,99 1,94. i,97 1,92 1,80 3,72 0,27 0,26 o,53 53,oo 4.6,84 49,82 0,94. 1,06
Overijssel. . . . . . . . 1,55 1,47 1,51 2,12 2,00 4,12 o,34. o,34 o,68 6r,64 54,12 57'76 0,94 1,06
Groningen ....... 1,95 1,89 1,92 1,89 1,73 3,62 0,27 0,25 o,52 42,17 44,16 43,08 1, 15 0,87
Drenthe. , ....... 1,57 1,55 1,56 2,00 1,81 3,81 o,35 o,35 0,70 3o,56 36,83 33,24 1,34 o,74
Limburg ........ 1,47 1,38 1,43 2.49 2,30 4,79 o,46 o,45 0,91 52,13 37,70 44,06 0,79 1,27
--------------------------------
TOTAAL •. . . 1,63 1,58 1,6r 2,10 1,96 4,06 o,31 o,31 0,62 40,68 39,92 40,31 1,05 0,95
--1
0
Evem·edig aandeel van ellc bestanddeel van den loop der bevolking in 1850, het getal honde1·d
voor elk tot maatstaf genomen, in de overige gemeenten.
GEilORENEN.
(Met inbegrip der levenloos aangegevenen.)
LEVENLOOS
. PROVINCIEN.
WETTIG,
WETTIG EN
ONECHT.
ONECHT. WET- ON-
AAN GE-
GEVENEN.
TWEELINGEN •
1 1 I
TIG,
ECHT.
M. v. M. v. 111. v. M. v. M. v.
1 1
N oordbrabant . . . . . . • 51,37 4.8,63 55,36 44,64 51,36 4.8,64 97,43 2,57 56,85 43,15 51,65 48,35
Gelderland . . . . . . . . . 52,79 47,21 52,52 47,48 52,78 47,22 96,26 3,74 58,06 41,94 52,97 47,03
Zuidholland . . • . . . . • 50,88 4.9,12 l,.6,93 53,07 50,75 49,25 96,6r 3,39 53,46 46,54 53,80 4.6,20
Noordholland .•...•.. 51,70 4.8,3o 6r,54 38,46 51,91 48,09 97,82 2,18 5o,35 4.9,65 49,22 50,78
.Zeeland .........•. 51,62 48,38 55,40 44,60 51,78 48,22 95,79 4,21 54,n 45,23 55,07 44,93
Utrecht •....... -. .. 4.9,57 50,43 48,94 51,06 49,55 50,4.5 96,76 3,24 54.,30 45,70 44,90 55,10
Friesland .....•...• 51,70 48,30 45,78 54,22 51,55 48,45 97,44 2,56 55,24 44,76 48,46 51,54
Overijssel ...•...... 51,50 4.8,So 58,14 41,86 51,70 ·48,30 96,93 3,07 52,30 47,7o 48,45 51,55
Groningen •........• 52,32 47,68 51,55 48,45 52,28 47,72 94,85 5,15 58,37 41,63 53,44 46,56
Drenthe .•..•...... 52,4.5 47,55 61,64 38,36 52,74 47,26 96,77 3,23 63,10 36,90 57,35 42,65
Limburg ...•..•..• 51,99 48,01 58,33 41,67 52,10 47,9o 98,25 1,75 56,o3 43,97 44,o4 55,96
------------------------
...:y
......,
1'0TAU •.•.• · 5r,64 48.~6 52,88 . 47,t?. 51,68 4.8,3:i 96,82 .3,18 55,29 44,71 51,'.!1 48,7.9

( 72 )
( 73 )
· Evmwedig aandeel van ellc bestánddeel van den loop der bevolking in 1850, het getal honderd voor elk tot
maat~taf genomen , in de overige gemeenten.
PROVINCIEN.
OXGEHUWD.
OVEf,LEDENEN
HUWELIJKEN
(Met inbegrip der levenloot angegcvenen.) TUSSCHEN
)IANNELIJK GESLACHT.
Cl.)
1 = . =
~ Cl.)

Invloed der jaargeti:fden · op de verschillende ·bestanddeelen ·van den - loop "der· btvolking
·gedurende het Jaar 1850 ·, in de ov~rige gemeenten..
MAANDEN.a)
LEVENDGEBORENEN.
LEVENWOS
TWEELINGEN. OVERLEDENEN.
AANGEGEVENEN.
i
WETTIG. ONECHT. WETTIG EN ONECHT. .. r.

( 76)
.Reden afgeleid uit den staat del' sterfte naar den ouderdom in 1850, de overige gemeenten.
-
-
-
OUDERDOM
0 V E R L IJ DEN.
Van 1 jaarendaarbenedeornetinbe·
çrip der levenloos aangeffevenen.
Van r tot 5 jaren . ....
5 "
16 25
" 25 5o
» 5o en daar boven.
Van t jaarendaarbenedenmetinhe·
srip der levenloos aangegevcneo.
Van 1 tot 5 jaren . ...
5 •
16
o5 • 5o "
So en daarboven . .
(bll. '6, n'. 1.)
FEBRUARIJ. MAART. APRIL. TOTAAL
JULIJ. AUGUSTUS. SEPTEMBER. ICTOBER. NOVEMBER. DECEMBER.
STERFTE NAAR D
ELKE KUNNE.
OUDERDOM.
--- ===::::== ·· ---- ALGEMEENl====;=====i==1=11
ONGEHUWD.

STAAT van den maandeli.flcsclien Zoo der bevolking in 1850, in het Ri.flc.
GEBORENEN.
(De levenloos aangegevenen niet
mede hecrepeo.)
LEVENLOOS
AANGEGEVE!SEN.
TWEELINGEN.
(Begrepe~ onder de gehorcnen en de levenloos aanceccvcuen.)
STEfiFTEN.
Hieronder hcrrrepcn die van personen, die buonc
woonplaa ts niet hebben in de cemcente.)
DOWELIJl(EN
TUSSCHEN
Januarij .
MAANDEN.
Februarij ..
Maart ....
April.
Mei.
Junij.
Julij .
Auguslus.
September.,
Octoher ...
November .
December
TOTAAL . • . ,
WETTIG.
ONECUT.
4499 4179 272 215 4771 4394 2j3 213 21 34 294. 247 108a) u3 85
4330 4016 227 ,,6 4557 4232 223 203 24 19 247 105 105 89
Le\'end Levenloos Levend Levenloos
geboren .
Getal.
gc::::D. Ge~ uehorcn.
tal.
+~ + M.,v.
81 10 8
8 Il 14
4676 4320 4.887 4531 249 192 26 275 u8 c) 113 107 9 10 5 II
7 9
4073 3906 224 187 4297 4093 230 177 27 28 257 205 106 h) 106 77 •4 19 4 7
3667 3487 196 198 3863 3685 196 171 26 16 187 91 93 70 9 10 6 6
3991 3759
4328 4132
178 420?. 3937 216 184 . 21 I3 237 197 99 j ) 93 90 7 6 3
220 4529 4352 226 160 19 14 245 174 100 k) 72 105 II 13 5 5
4434 4331 203 214 4637 4545 245 158 32 13 277 17' 118u) 109 105 15 8 3
4413 4•44 232 178 4645 43" 254 189 '-7 25 28 1 214 124 99 115 >.5 10 8
4285 4060 263 235 45/i.8 4295 234 186 28 18 262 204 110 ") 92 94 24 16 5 7
11 13
ONIRUWDE.J.V.
GEHUWDE:\',
Gctal.l»•.lv. 1 v. "· I v. M; 1 V. M., V.
n8a) 134 104 21 1883 905 830 4.85 870 3523 3583 130 67 3393 3516 •49 83 3542 3599 1410 1320 947 851 11 38 99 287 95 1619
116 129 103 17(1 1561 696 699 370 580 2835 2841 b) 95 42 2740 2799 108 51 284.8 2850 1424 1293 1582 •44o 1098 89 25 7 1544 2 4
2 128 c) 128 129 20.'\ 1742 771 729 34.5 591 3150 3062 4o 3029 3022 33 3i3o 3o55 17d 14.56 1943 16j2 996d) BG 191 8; 1360 lf 7
1 121 •) 127 II7 18& 1699/) 746 766 3 12 579 2941 9) 3044 98 53 28fi3 299 1 74 38 2917 3029 2185 2153 2663 2613 2604 181 358 156 3299 1 7
JIOh) 127 97 18$ 1613 729 719 299 556 2916 2888 59 2806 2829 36 2926 2865 1091 5 II049 II 154 JI635 4872 i) 617 5912 3 4
97 108 86 166 1440 633 619 281 468 2576 252 7 51 24.54 24-76 106 49 ~5 60 2525 1657 1705 1691 1677 1706 139 269 •49 2263
2 105 j ) 107 104 184: 1585 626 579 257 4.38 2731 2602
" 121'•) ll4 119 166'. 1505 685 570 265 4.94 2612 2569 105 53 2507 2516 114 68 2621 2584 1350 1329 1377 1413 1071 o) 96 21511) 87 1469 1 3
132 '34 131 165• q) 1464 664 590 257 471 2573 2525 84 5.j 2/i.89 2471 95 59 2584 2530 2187 2054 2055 2207 1502 i37 284 20/f5 l 8
115 r) 123 113 159• 1404 662 610 290 465 25/f2 2479 82 43 2460 2436 84 45 2544 2q.81 3833 3944 376 1 4091 1947 126 38 1 ll8 ·"572 3
3 111 s) 96 127 19 07 1734 682 604 353 546 2942 2884 103 /p i839 2842 130 58 2969 2900 2464 2499 24.j6 2545 966 t) 109 209 82 1366 2 6
--------------------------------------------------i--
5146o4.8655268525385414551 19327882247 289>573077,25o41291 11 741 142 156 130 88 84 66 11 15 1379 14 25 1353219~9 19215 837778633734647834062 33557 124.960732813329501369 614 3418>.33564. 32173 31847 ~2610 33 14120759 15523643 1432 27386 23 67
1
ce:J1!/à~~~~~ •;;.e~e~~J 1 ~~~~e~~~[,',~~'. Jj le"a"e cd~fcti~;r,:h~ 5 or~! .. hurÏ)' 1 ~!'~e 'J~~:1i'ai;,~b:~~ie .. c) 1fv:ad~;!i~~~~hf, 0 ~ :~· bur~rJi~~e,:~~~v~l'~;;k"c:;;'.'c1 1 e~1 f}:!~~~~~w':;~;j1~:1~ ~~j,~Ï,~~ d;~'.~ 1 1:~ldcn ~.;~·~~c ~;ij~,~gge3~~1~:~~;. !J) ~°.~~,r.:;~:~11~;;eb~~::,;~ en ~~.~~:~e~lh1;~:J;o~~,~~ ~~,T;:'.i 1 l~e:~~~~1~"~i~~·~~Î,orc~'l11~~;,;;,~!~"gge1~:.°~,~c~de in '6~~bc~~wcl~j' ~~~·r~~~eliJk
tusschen een J 0 ncman en ccne cescheidcn ~ rouw . p) Ecnc çesche1de11 vrouw. q) Een &cschc1dcn man. r) Vier dnclrng- en ccnc v1cdm1J&cboortcn, s) Ecne dru:hn1;i;cboortc. t) Een huwelijk tusschcn een ccschc1dcn man en JOncedocbter, en een tussche11 een Jonc:1u11.n en gcschc1den vrouw.
(bit. 76, n°. 3.)

STAAT der sterfte naa1• dan ouderdom Îi' 1850, in het Rijk
OUDETIDOM JANUARJJ. FEilRUARJJ. MAART. TOTAAL VAN ELKE
1 STERFTE NAAR DEN BURGERLIJJ\EN STAAT
APRIL. MEI. JUNIJ. JULJJ. AUGUSTUS. SEPTmBER. OCTOilER. NOVEMBER. DECEMBER. KUNNE. EN DEN OUDERDOM.
TIJDENS HET
0 V E R LIJ D E N.
1
11=====r======1=====r=====1===~=====1======r=====l====~=====i======r=====l=====r=====l======p=====l======;:===l ,==========l======.======'======p====li=======j"======IALGEMEEN .,; --·
ONGEHUWDEN. GEHUWDEN.
"
<
TOTAAL.
M.
z
v. 111. v. M. v.
«l
M. v. M. v. M. v. M. v. M. v. M. v. M. v.
v. M. v. !ll. v.
~
:;;,
Q
M. 1 V. M. 1 V.
«l
~
l,evenloos aan{leaeven, ••
Van o• tot 1 maand •.
" 1 . " 2 1naanden.
)) 2 ' JI 3 J1
3 •
4"
5 "
6'"
8 "
IO "
4
5
(i
8
10
12
12 " 15 ",
15 " 18 "
18 " 21 ?.J " 24. "
2 " 3 jareu.
3 " I~ . "
4,_, _e; > "
~
~ ! " 6 " - ~" >
6 " 8 ) "
8 " JO l"" "
" JO " 12 )/
" 12 )) 14
" 1/1 " 16 .)
" 16 " 10 ... •
" 20 • 25 "
" 15 " 3o •
• 3o • 35
" 35 4o
• 4o " 45 •
"
•
45 "
5o "
5o
!>3
"
" 53 " 56
"
•
56 "
59 "
59
62
" 62 " 65
" 65 " 67
" 67 " 69
" 69 " 71
71 73
" 73 " 75 .
" / 75 "
" l 77 "
77
79
"
•
" 79 " 81
" 81 " 83 •
" 83 " 85 •
" 85 " 87 •
" 87 " 89 •
• 89 " 90 •
" 90 " 91 "
" 91 " q2 •
J) 92 " g3 •
• 93 " 94 •
• 94 " 95 "
• 95 " 96 "
" 96 " 97 "
" 97 " 98 •
98 " 99 •
" 99 • 100 ~ •
" 1 oo en daarboven • •
" onbekenden ouderdom.
2 47-
234
97
9r 95
78 72
74 48
49 52
64 45
72 49
72 61
99 78
4r 35
37 43
36 33
I05 108
63 57 ~·
47 3.:.'
46 e/ "' 2
• -· J 32
44 57
39 41
34 41
36 26
25 22
57 48
90 89
100 124
95 126
112 153
124 107
I 17 119
108 76
100 71
76 rn4
98 103
89 146
67 91
72 81
80 9!~
72 94
89 95
75 85
66 100
65 83
53 67
48 51
31 4o
20 35
8 6
8 II
2 5
I 5
8 2
6
1 2
1 4
1 J
. [
1 "
222
151
70
56
52
5t
26
53
39
56
.dl "
4.1
4o
29
79
54
44
38
49
47
3o
24
22
45
98
112
120
99
JOi
. J02
. 67
60
82
68
97
47
53
77
66
73
64
6i
65
34
37
3o
26
3
6
3
I
3
2
I
3
J
3
I
I
I
212
164
84
59
62
46
~é
- 53
53
106
5o
M
34
88
56
4o
44
65
51
37
13
33
65
87
118
123
112
120
122
54
68
72
93
95
51
54
68
67
63
71
69
55
46
42
35
16
4
5
3
3
I
J
248
190
79
84
79
55
58
78
67
61
106
61
1~6
32
89
52
45
48
72
35
42
16
2q
61
102
116
81
73
101
108
94
77
61~
75
74
60
39
39
5Ï
51
52
47
43
34
32
18
5
4
2
2
2
232
173
91
61
fo
5o
41
46
34
63
104
51
44
2C)
88
53
49
44
54
47
47
33
32
60
80
123
n4
138
106
110
58
73
73
74
97
75
58 ·
51
72
73 .
71
57
43
34
37
32
IC)
4
3
5
3
I
J
257
229
q6
63
86
65
42
78
60
4o
97
59
52
32
q5
55
5o
lp
56
52
33
25
19
67
JOO
113
115
97
82
108
65
4.q
83
68
77
58
3q
48
51
45
4.7
46
31
41
21
15
14.
3
3
J
2
2'.l2
181
104
q8
87
61
52
55
67
57
88
56
43
21
84
48
36
3o
34
3o
23
31
19
51
101
96
84
80
58
q6
64
70
61
58
66
49
38
46
26
44
46
33
3o
15
16
16
9
4
3
5
1
3
187
121
73
82
85
55
42
73
47
46
65
51
28
20
6q
46
32
34
48
35
3o
24.
34
62
73
C)I
108
10'.l
84
99
5q
4.9
57
58
65
5o
48
56
48
45
57
36
32
21
25
27
16
6
5
4
2
237
214
96
12'.l
110
101
72
7CJ
58
62
71~
5o
45
22
77
58
32
31
5o
4o
34.
25
26
45
rn6
94
76
69
67
100
197
143
90
85
89
80
54
81~
69
52
79
4.5
45
23
73
34
25
28
45
35
34.
37
35
59
84
100
101
102
96
86
5o
53
4.7
qo
78
63
42
42
5o
36
2C)
34
28
28
18
20
13
4
4
2
3
3
102
77
52
80
63
6c
28
79
44
36
38
48
37
28
15
23
47
106
q2
76
60
75
86
43
49
59
55 b)
61
In
3o
34
38
31
37
27
'J.7
14
?.O
8
8
2
4
1
1
174
177
95
80
96
99
57
70
69
5o
66
49
52
25
78
46
31
26
45
25
'J.7
15
27
56
70
103
112
99
79
56
53
46
48
64
fö
4o
33
!~9
1~9
41
42
34
28
20
27
13
9
3
4
2
1
2
101
q1
86
84
84
85
61
63
6i
72
82
53
42
52
37
43
38
39
4o
26
21
17
JI
5
4
171
182
74
82
69
52
59
73
57
4o
63
44
3o
26
78
51
34
29
43
31
26
25
32
58
86
JOi
72
106
77
84
51
37
60
60
77
48
53
•53
58
45
45
47
36
35
31~
Il)
6
7
1
5
2
2
J
72
68
47
36
4o
48
lp
39
3o
32
29
17
16
7
6
2·rf1
166
92
6q
58
38
40
62
4.0
41
60
24
4o
25
86
52
43
36
52
39
26
24
35
55
78
103
106
92
97
78
65
60
66
73
53
48
l~g
42
36
5o
55
40
39
28
13
16
16
7
2
3
1
3
3
262
198
100
85
68
48
40
67
39
56
70
35
41
26
99
5o
44
3o
51
3t
19
17
18
/ig
88
69
73
75
84
85
70
68
73
58
73
51)
3g
47
43
5o
43
3g
36
31
16
13
15
2
4
!~
204
159
85
C)I
65
3o
33
51
51
36
46
35
48
21
80
55
31
33
36
33
232
254
133
91
q8
54
60
57
5!i
46
77
37
42
45
90
59
52
2Q
54
3o
i8
18
19
62
107
94
83
98
106
99
74
68
63
74
86
52
51
56
40
45
65
5o
37
38
31
16
13
4
2
2
1
2
1
20 e)
Il
5
3
2
4
3 d)
2277 .
2003
1885
14/16
1155
1615
J364
1263
1909
106g
1074
6q3
2064
1225
q82
836
2229
2330
1603
J 5 II
1602
1680
Hp6
rJ3/~
ll52
1256
1250
1293
1279
1140
1007
789
670
489
328
Il 2
84
55
49
39
3]
17
17
8
5
6
4
23
2741
124.5
1105
1035
787
632
863
74 1
671
994
541
558
361
1055
634.
521
425
612
458
. 348
258
263
662
11/io
859
484
300
236
249
133
J3o
117
J31
91
63
54
l ~.~
64
65
51
51 c)
40
16
17
8
2
5
2005
rn32
8q8
850
659
523
752
623
592
q) 5
528
516
332
1009
5

.
--.
,
fi
..Q
• Cl
0
" "
--1
.iJ -1
' ~
I
1
...
Q
~ ""'
i::i
:
';!
STAAT der kuwelij!Cen naar den ouderdom in 1850, in ket RiJ°k.
Huwelijken tusschen jongmans en jonge dochters.
.
-...)
OUDERDOM
VAN DEN
MAN.
Beneden de 2 1 jaren
Van 21 tot 25 "
" 25 " 3o "
" 3o " 35 "
" 35 • 4o "
" 4o " 45 "
" 45 " 5o "
" 5o " 55 "
" 55 " 60 "
Il 60 " 65 "
" . 65
• 70
" 70
• 75
"
"
tl j5 tl 80 "
" Bo jar. en daarb.
TOT.AAL, •••
~
.~
M
a>
"d
5
"'O
a>
~
5
.~
lt")
M
s
...
M
~
0 U DE ll. D 0 M VA N D E V R 0 U W.
s:i
~
·~ .t s:i
lt")
lt")
s:i
~
.~
0
('/')
.....
s
lt")
M
=
>
("t"J
g
0
....,
=
>
ë
~
.~
0
-.::r
g
1l')
C'I')
= ca
>
-.::r
...
g
0
-.::r
=
>
• ~ a> ~ ~ ~ ~ ~ ~
lëlèlêlëlëlël~
.~ .~ .~ .~ .~ -~ .~ ~
.g :g ~ ::2 ~ 'g_ ~ ijl TOTUL, 1 AANMERK.INGEN,
g
.........
s g ,s s
0 l.(") 0 lt")
ll'> ll'>

~
--
r
----
-.....,........
-
~
Huwelijken tusschen jongmans en weduwen.
OUDERDOM VAN DE VROUW.
rl
1 ~
Il
Il
ci d è d è d d è d d d · I . 1 ,..Q
OUDERDOM

Huwelijken tusschen weduwenaars en weduwen.
OUDERDOM VAN DE VROUW.
OUDERDOM
VAl'! DEN
MAN.
è
ê
Cl.>
Cl.>
s.. s..
.~ -~
.... 1.(')
"" Cl.> ... ""
-0 s
Cl
Cl.>
-0
Cl.>
Cl
Cl.>
IX\
;::;
Cl
.;
è
Cl.>
s..
·~
o ·
M
.....
.,., s
C"l
d
.;
2
s..
.~
1.(')
M
s
0
M
Q
CIS
>
è
~
-~
0
":::!-
.8
1.(')
('V')
Cl
.;
è
~
.;:;
1.(')
":::!-
.s
0
~
c:
ctl
>
~
)..,
.~
0
1.(')
:§
1.(')
"
Cl.> Cl.> Cl.> Cl.> Cl.> Cl.> s..
s.. s.. s.. s.. s.. s.. ctl
.,.., "' =1 .,..., ctl èl •"'""") èl ctl èl "' "' c:il c:il..ci
·~ .,.., .,..., ctl -0 ctl
:g..g~ ~>g.~ 5 TOT.A..U..
:§
... .....
s..:
9 s s s
'-"'
1.(')
011.(')1·~
['.. ['.. 00
0
.,.,
Cl
.;
Cl
~ "'
s
0
>
§ §§§§§§§§
> >>P->>>>>
Beneden de 21 jaren 174 197 99 23 7 4 " " " " " " " " 5o4
Van 21 tot 25 " 696 2320 1591 388 108 27 10 4 " " " " " " 5144
11 25 " 3o " 742 3o35 !p91 1360 398 104 45 11 3 1 " " " " 9890
" 3o 11 35 " 215 1002 2026 1309 502 169 66 17 5 1 " " " " 5312
• 35 " 4o " 76 353 778 703 460 218 76 29 4 2 » I » » 2700
" 40 " 4.5 l) 26 131 328 381 297 228 97 43 14 " " " " " 1545
" 45 " 5o " 13 59 157 186 247 159 140 57 16 6 -1 " " ,, · lOq.1
" 5o " 55 " 6 24 69 95 106 J28 117 86 15 7 " " " " 653
" 55 » 60 u 1 IO 23 42 61 41 71 39 26 8 2 » » » 324
11 -
Il
60
65
•
Il
65
70
n
D
7
'J
JO
4,
10
4
18
9
33
9
35
12
34 16
l 1 6
10 3
4 2
"
»
"
>l
»
Il
176
63
11
"
" 70 tl 75 • Il " 3 2 3 2 " 2 3 3 " 1 " " 19
n 75 " So " H " I " " 2 2 3 1 2 " " " " 11
" Bo jar. en daarh. " " 1 2 " " " " " i " " " " 4
----------------...,..._._.,_...,_... ___
TOT.L\L. • • • 1!)49 7140 9281 45o5 2216 1124 671 336 109 45 8 2 u to ?.7386
jo-4

'T
1
1,
( 82 )
)
'
Reden tusschen de verschiziende bestanddeelen -van de
· bevolking op 31 Decembe
op der bevolking in 1850 en. het bedrag der feiteli}lce
~n dat jaar, in _het R'{jk. t1
,( 83 )
1
'
~
;
GE BO RENEN
(met inbegrip der levènloos aangegevenen). LEVENLOOS AANGEGEVENEN. ·
PROVINCIEN. WETTIG. ONECHT, WETTIG EN ONECHT.
WETTIG, . ONECHT, WETTIG EN ONECHT,
; TWEELINGEN.
'
1
M. v. M.
1
1 v. M. 1 v. T.
M.
1 1 v. M. v. M. v. :I T, M. v. T. 1
1 .1 1
I op 1 op
x op
x opv. 1opm.
mannen;
1 opv.
vrouwen. 1opm. ziele11 pm. 1 op v. lopm. 1 opv. 1opm. 1 op v. 1opz. 1 op m. 1 opv. 1 op z.
Noordbrabant • . . 34,44 36,65 862 951 33,12 35,29 34,li
••
Gelderland . • . . . 3o,45 32,50 586 634 28,95 30,92 21,8<
667 8i8 6808 24962 ' 607 79 2 688 1519 1752 1628
1
J
/ i
1
508 623 9377 13265 482 595 532 1302 1346 1324 .1
Zuidho11and. • • • . 23,65 27,24 337 375 22,10 25,39 23,70
452 606 38o4 4.082 404 528 460 841 980 908
N oordholland. . . • 25,43 30,02 353 428 23,72 28,05 25,81
558 769 2535 3223 457 621 530 895 1002 948 ·
"'
Zeeland .•.•..• 23,98 25,97 468 532 22,81 24,76 23,76
408 519 497° 6306 377 479 423 697 911 799 !
1
!
k
Utrecht ••..... 27,81 29,98 475 442 26,27 28,07 27,1~
Friesland ... • .• 28,59 31,17 850 885 27,66 30,10 28,8~
549 657 5662 5910 501 591 543 836 784 809 1
~66 866 13697 10542 635 801 710 1385 I'.!05 u87
!i
Overijssel . . . . . . 30,13 32,04 755 881 28,98 30,91 29,91 5A3 619 9180 5419 512 556 533 1597 1869 ITll
1
Groningen ...•• 27,27 30,91 49° 524 25,86 29,19 27,43 t559 765 5799 5670 510 674 582 967 1161 1057
1
Drenthe ....•.• 30,49 32,23 753 994 29,30 31,2~ 30,21 681 1019 8580
" 631 1019 775 975 u99 1073 1\
'i'i
Limburg .. . ... 32,27 33,8:& 905 1"013 31,16 32,72 31,92 612 781 13011 10236 585 726 647 1388 1248 1315
------------------ ,__,..._.. t--------------------------
Voor het Rijk. 27,83 30,72 508 560 26,38 29,13 27,71 ~41 696 5223 6085 ' 491 625 551
-
1059 u56 1106
.
~
[I
~ ·= ---=-- - ~~.,,___~
l .......

'7" r:r-1' ')
) ( 84 ) ( 85 )
f l
Reden tusschen de . verschillende bestanddeelen va flen loop der bevolking in 1850 -en het bedrag der
bevolking op 31 Decembe van dat ;'aar , in het Rijk. ~
:
ii
t!
PROVINCIEN.
OVEl\IJ ..§ ji:: ,.. 0
il) M. v. T. M. v. T . M. v. T. ;::: ;::: ;::: il)
"" "0 c
~ "' ~
...., 0 ......,
0 ~:;::. ::; .....,
~ ~
1 1
I op I op I 1 1 1 I IC I 1 1 1 l l 1 l 1 1
mann. vrouw. opm. op v. opm. op v. opm. opv. ziel op m. op v. opz. op m. op v. op z. op z. opz. opz. op z. opz . 1
(/) .
... Q
~
. 1
j:"-- ,
1
li
Noordhrabant . . . 80,23 87,28 r88,4o 208,67 354.,47 236,60 48,56 48,84 48,j 54.,93 65,o3 59,fü 53,51 57 ,64 55,52 183 2665 u35 5673 145
Gelderland . . • . • 75,fo 87,93 201,66 199,26 415,83 258,29 48,56 49,34 48, 44,91 44,20 44,55 4.5,01 43,24 44,II 157 1954. 1034 4102 124 1
)
Zuidholland . . . . 43,34 53,08 165,90 207,43 442,04 243,12 31,88 36,01 33,c 40,98 42,02 41,52 39,56 40,03 39,80 129 1768 7031
14.39 96 Il
t
k i
Noordholland . . • 48,96 62,83 r61,93 188,88 380,2_8 231,06 34,21 39,16 36,! 57,92 63,io 60,54 59,52 62,4.8 6I,o4 134 1776 666 1343 97
Zeeland .... . .. 4.7,9o 57,49 150,02 158,88 389,76 244,00 33,21 35,99 34, 31,84 33,76 32,80 28,94 3o,36 29,65 153 1665 702 2125 111
Utrecht •. . • . .• 58,46 67,82 227,88 229,36 477,95 240,11 42,40 42,97 42, ~ 32,05 35,80 33,87 30,71 30,41 30,71 14.3 2033 1881 I06
7001
l Friesland .••... 81,58 I05,68 195,36 204,69 468,71 254,01 51,26 54,69 52, ~ 43,o3 43,26 4.3,32 !~6,75 45,78 46,M 141 2356 1784
898 10~
Overijssel . . . . • 66,73 77,25 196,37 i99,97 440,66 234,60 44.75 45,o3 w
62,86 64,12 63,48 62,24 68,20 65,08 162 204.3 959 3078 125 .,
Groningen ....• 78,37 96,39 186,70 216,60 435,63 263,36 48,99 53,22 5 l ' ~
45,65 51,51 48,46 47,46 5o,63 49,02 135 1674. 815 2126 103
Drenthe .... . . 77,30 92,25 178,75 172,04 360,51 258,06 46,94 48,71 47, ~
32,80 35,72 34,17 34,08 37,62 35,73 i42 2261 1195 38o3 116 1(
Limburg .•.... 75,81 86,74 179,46 192,04 333,fü :u4,14 45,95 46,72 46,f 54,24 56,92 55,55 4.8,57 54,17 51,23 196 2320 1315 4692 154
t----------------------------
1
a) Reden tot de feitelijke bevolkinrr. b) Reden tot de wettig gedomicilieerde bevolki1
8
1
== - -- - ==-=-- ~

11
t
J
j1I
/il
( 86 )
Onderlinge reden tusschen de ve1·scliillende bestanddeelen
TUSSCHEN DE GEBORENfü ,,
van
den loop der bevolking
WETTIG EN HET GEHEEL GETAL. ONECHT EN HET GEHEEL GETAL .~
ONECHT EN DE WETTIG
PROVINCIEN. (Wettig en onecht.) (Wettig en onecht.)
M. v. T. M. v. T.
1 op 1 op l op l op l op 1 op
Noordbrabant ... 1,04 l,04 1,04 26,03 ·26,95 26,47 '
Gelderland . 1,05 l,05 1,05 20,24 20,50 20,37
Zuidholland . 1,07 1,07 1,07 15,26 14,77 15,01
•
Noordholland. . 1,07 1,07 1,07 14,87 15,24 l 5,o5
Zeeland ... . . z,o5 1,05 l,o5 20,51 21,50 20,98
Utrecht .... 1,06 1,07 1,06 18,08 15,73 16,84
Friesland ... l,o3 1,04 l,03 30,73 ::09,38 30,06
-.
1
".
GEBORENEN.
M. v. T.
1 1
1 op 1 op I op
( 87 )
in 1850, in _ het Rijk.
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DER GEBORENEN.
WETTIG. ONECHT. WETTIG EN.ONECHT.
M. OP 1 V.,V. OP 1 M. M. OP 1 V.,V. OP 1 M • M. OP 1 v.1v. OP 1 M.
25,03 25,95 25,47 1,05 0,95 1,09 0,92 1,05 0,95
19,2/~ 19,50 19,37 1,08 0,93 1,09 0,92 1,08 0,93
14,26 13,77 14.,01 l,06 0,95 1,02 0,98 1,06 0,95 11 ;
13,87 14,24 14,o5 1,07 0,93 1,10 0,91 1,07 0,93
19,51 20,50 19,98 1,05 0,95 1,10 0,91 1,05 0,95
17,08 14,73 15,84 1,03 o,97 0,89 l, 12 1,02 0,98
29,7.3 28,38 29,0? l,06 o,94 1,01 o,99 1,06 o,94
i·
Overijssel . . 1,04 1,04 1,04 26,04 28,So 2 7•17
25,04 27,50 26,17 1,08 0,93 1,19 ,o,84 1,08 0,92 :'·
GroninGen .. 1,06 1,06 1,06 19,01 17,95 18,48
Drenthe .. . . i,04 1,03 1,04 25,68 31,85 28,27
Limburg ....... 1,04 1,03 1,03 29,04 30,97 29,94.
.L
------------------ f
Voor het Rijk ... 1,05 1,05 1,05 19,24. 19,21 19,23
18,01 16,95 17,48 1,09 0,92 l,03 o,97 1,09 0,92
,,
24.,68 3o,85 27,27 1,11 0,90 1,39 0,72 1,12 0,89
28,04 29,97 28,94 1,08 0,94. 1,14 o,88 1,07 0,94
---------------------
18,24 18,21 18,23 1,07 0,94 1,06 o,94 .1,07 .0,94 !1
11
[1
~·
1
'1
• Il

( 88 ) ( 89 )
Onderlinge reden tusschen de verschillende ,~estanddeelen van den loop der bevolking in 1850, in het Rijk.
TUSSCHEN DE LEVENLOOS AANGEGEVENEN.
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DER LEVENLOOS
AANGEGEVENEN.
WETTIG EN ONECHT El'i
WETTIG ~N DE WETTIG 1 ONECHT EN DE ONECHT
PROVINCIEN. DE WETTIG EN WETTIG. ONECHT. WETTIG EN ONECHT.
GEBORENEN.
GEBORENEN.
O~ECHT GEBORENEN.
M.
1
v.
1
T. M.
1
v.
1
T. M.
1
v.
1
TUSSCHEN
HET GEREELE GETAL
LEVENLOOSAANGEGEVENEN
EN HET GEHEELE GETAL
OVERLEDENEN.
T. M. OP I V.,V. OP I M. M. OP l v.\v. OP l M. M. OP I v.\v. OP I M. M. v.
1 op l op 1 op l op l op l. op l op 1 op 1 op l op I op I op
Noordbrabant • 19,37 :1.2,33 20,71 7,9o 26,25 11,86 18,34 22,46 20,14 l 1 21 0,82 3,63 0,28 1,29 o,7s· 12,51 16,23 14,i3
'
Gelderland . . • 16,69 19,17 17,80 . 16,oo 20,93 18,03 16,65 19,25 17,81 1,24 0,81 r,43 0,70 1,25 0,80 9,93 12,06 10,88
Zuidholland . . 19,10 22,25 20,51 l 1,28 10,89 11,08 18,27 20,78 19,4 1,23 0,81 o,99 1,01 1,20 o,83 12,66 lq,66 13,57
Noordholland • 21,9/~ 25,61 . 23,57 7,i9 7.,54 7,35 19,28 22,13 20,S~ 1,25 0,80 1, 15 0,87 1;23 0,81 13,36 15,85 14,48
Ze~lancl. .. 17,01 19,98 18,34 10,63 u,85 l 1 ,17 16,52 19,36 17,7cl 1,23 0,81 l,:;!3 0,81 l,23 0,81 11,35 13,32 J 2,23
Utrecht. 19,75 21,91 20,76 n,92 13,38 12,65 19,06 21,05 20,01 1,15 0,87 1,00 1,00 1,13 o,88 II,81 13,75 J 2,72
Frieslançl. ... 23,30 27,80 25,29 16,II II,9.2 13,71 22,97 26,59 24,60 1,27 o,79 0,75 1,33 1,23 0,81 12,40 14,64 13,40
Overijssel .... 18,01 19,33 18,62 12,·17 6,15 8,41 17,68 17,98 17,8 1,16 o,86 0,60 1,67 1,10 0,91 11,45 12,34 l 1,88
Groningen. .. 20,50 24,75 22,33 u,81 10,82 11,30 x9,74 23,09 21 ,21 1,32 0,76 0,94. 1,06 1,27 0,79 lo,41 12,66 11,!~o
Drenthe •. 22,33 . 31,63 25,94 11,40 Il 19,60 21,53 32,65 25,6 1 1,58 o,63 v ~
1,70 o,59 13,44 20,93 16, 11
Limburg. .. 18,97 . 23,1 j 20,77 14,37 10,10 12,00 18,76 22,18 20,21 l,3o 0,77 0,80 1,25 1,26 o,79 12,72 15,54 13,97
~
---------------- 1- ---------------------
Voor het Rijk 19,46 22,65 20,88 l0,29 10,88 10,57 18,60 21,44 19,87 •·· 1,24 0,81 1,12 0,89 1,23 0,81 12,07 14,!~o 13, 12
1
-
T.
-·-----

.
----
-=. - ~ =--
-
i
)
il
( 90 ) ( 91 )
Onderlinge reden tusschen de verschillende bestanddeelen !van den loop der bevolking in· 1850' in het Rijk.
TUSSCHEN HET GETAL OVERLEDENEN NAAR DEN BURGERLIJKm
1
STAAT INGEDEELD EN HET GEHEELE GETAL OVERLEDENEN.
TUSSCHEN DE GESLACHTEN DER OVERLEDENEN.
:
PERSONEN
PERSONEN
PROVINCIEN. ONGEHUWD. GEHUWD. IN TOTAAL. ONGEHUWD. G,EJIUWD. IN TOTAAL.
WEDUWENSTAAT,
WEDUWENSTAAT.
WEDU-
WEDU·I
WEN.
! NAARS.
{ M. v. T. M. v. WE-
1 ~.
1 1 1
T, M. v. ~.OP 1 v.1v. OP 1 M. M. OP 1 v.\v. OP 1 M. M. OP 1 V. V. OP 1 M, M. OP 1 V. , V. OP 1 M.
1
h
1 op 1 op 1 op 1 op 1 op l op 1 op I op 1 op l op 1 op
·
N oordbrabant. 1,65 i,79 1 ,72 3,8~ 4,27 4"o7 7,30 4,84 5,82 2,01 1,99 1,08 0,93 1,10 0,91 o,66 1,52 0,99 1,01
.
hl
Gelderland . . I ,56 1,78 1,66 4,15 4,04 4,10 8,56 5,24 6,52 i,97 2,03 1, 17 o,85 1"00 1,00 o,63 1,59 l,o3 o,97
1
Zn\dhollancl .. 1,36 i,47 1,41 5,20 5,76 5,46 13,87 6,75 9,14 1,96 2,oql, 1,13 0,89 1 ,15 0,87 o,51 1,98 1,04 0,96
~
N oordholland. 1,43 1,60 1,51 4"73 4,82 4,78 l 1,12 5,90 7,75 1,96 2,oq 1,16 o,86 1,06 0,94 o,55 1,81 1,04 0,96
Zeeland . 1,44 1,60 1,51 4,52 4,41 4,47 ( i,74 6,78 8,65 1,95 2,05 1,16 o,86 l,o3 0,97 0,61 1,65 1,05 0,95
Utrecht. 1,38 1,58 l,47 5,37 5,3/f 5,36 11,27 5,59 7,43 2,03 1,9j 1,11 o,so 0,96 1,04 o,48 2,08 0,97 1,03
Friesland . l,59 1,93 l,74 3,81 3,74 3,78 9, 1q 4,64 6,20 l,96 2,04 1,26 0,79 1,02 0,98 o,53 1,8!) 1,04 0,96
Overijssel . 1,49 l ,72 1,59 4,39 4.44 4,41 9,85 5,21 6,84 1,98 2,02 1,18 o,85 1,04 o,97 o,54 t,85 1,02 0,98
Groningen . . 1,60 1,81 1,70 3,81 4,o7 3,93 8,89 4,95 6,40 1,96 2,05 1,18 o,84 1 ,12 0,90 o,58 1,72 1,05 0,96
Drenthe. 1,65 1,89 1,76 3,81 3,53 3,67 7,68 5,3o 6,32 1,92 2,09 1,25 o,So 1,01 o,99 0,75 1,33 1,09 0,92
,,
Limburg 1,65 1,86 1,75 3,91 4,II 4,00 7,26 4,58 5,64 i,97 2,03 1,16 o,86 1,09 0,92 o,65 1,53 1,03 o,97
>
---------------------- !--:--'. ------
Voor het Rijk 1,48 1,66 1,57 4,43 4,59 /i,51 9,95 5,57 7,i7 i,97 2,03 1,1,5 0,87 1,07 0,94 o,58 1,73 1,03 o,97
l1 1
1
I•
- 5!:: - -- - - --. -=
~-
·----
- = - - - =-· ·-==--..=- ~ . - _
-
t
1
.~o..:.11111

•\
Onderlinge reden tussclten de verschillende bestanddeelen van den loop der bevolking in '1850,
in het Rijk.
TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN TUSSCHEN
HET GEHEELE GETAL HET GEHEELE GETAL HET GEHEELE GETAJ, HET GEHEELE GETAL DE
OVERLEDENEN HUWELIJKEN HUWELIJKEN TWEELINGGEBORENEN GESLACHTEN.
EN HET EN HET EN HET GEHEELE EN HET DER
PROVINCIEN. GEHEELE GETAL GEHEELE GETAL GETAL GEHUWD GEHEELE GETAL TWEELING 1
GEBORENEN, WETTIG GEBORENEN. OVERLEDENEN. GEBORENEN. GEBORENEN.
M.1
1
1 v.
1
M.1 v. I
1 1
M. I
v.
v. T, M. T, T, M. v. T. OP 1 OP 1
V. M.
1 op 1 op 1 op 1 op I op I op J op 1 op 1 op 1 op 1 op I op
Noordbrabant . . . . . i,47 1,38 1,43 2,09 i,99 4,o8 o,38 o,35 0,73 4.5,86 4.9,64 47,63 1 ,14. o,88
Gelderland . . . . • . . 1,68 1,60 1,64. 2,04 1,89 3,93 o,31 o,31 0,62 44,gg fi3,53 44,27 1,04. 0,96
Zuidholland . . . . . . l ,44. 1,42 1,43 1,94 1,84. 3,78 0,28 .0,24. o,52 38,07 38,59 38,32 1,07 0,93
Noordholland .•..• 1,44 1,40 1,4'.! 1,82 1,70 3,52 0,29 0,27 o,56 37,73 35,71 36,73 1,02 0,98
Zeeland ....•.... i,46 l,45 l,46 2,27 2,17 4,44 o,36 o,36 0,72 3o,58 36,79 33,32 l,27 o,79
Utrecht .......•. 1,61 1,53 l,57 1,86 1,80 3,66 0,23 0,23 o,46 31,84. 27,93 29,78 0,90 I, 11
Friesland ........ 1,85 1,82 1,8!~ 1,88 1,77 3,65 0,28 0,27 ' o,55 50,07 4.0,02 44,63 o,85 1,18
Overijssel. . . . . . , . l,54 1,46 1,50 2,09 1,93 4,02 o,32 o,31 o,63 55,10 60,45 57,54 1,19 0,84.
Groningen ....... 1,90 1,82 1,86 l ,85 1,69 .3,54 0,'.!7 0,24 o,51 37,42 39,78 38,51 1,16 o,86
Drenthe ......... 1,60 1,56 1,58 1,96 l,76 3,72 o,33 o,33 o,66 33,27 38,41 35,51 1,29 0,77
Limburg ........ i,47 l,4.3 1,45 2,40 2,26 4,6G o,43 o,4o o,83 44,53 38,15 41,20 0,91 1,09
--------------------------------
Voor het Rijk. . . 1 ,54 1,49 1 ,52 1,98 1,86 3,84. o,3o 0,29 o,59 40,16 39,69 39,93 1,06 0,95
(!::>
~
Evenredig aandeel van elk bestanddeel van den loop der bevolking in 1850, het getal honde1·d
voor elk tot maatstaf genomen, in het Rijk.
GEBORENEN.
(Met inbegrip der levenloos aangegevenen.)
LEVENLOOS
AAN GE-
TWEELINGEN.
PROVINCIEN.
WETTIG EN
WETTIG, ONECHT.
ONECHT. WET- ON-
GEVENEN.
M, v. 1\1. v. M, v. ' M, v. M. v.
1 1 1
1 1
TIG.
ECHT.
Noordbrabant ....•.• 51,27 48,73 52,16 47,84 51,30 48,70 96,22 3,78 56,33 43,67 53,28 46,72
Gelderland . . . ..• , .. 51,87 48,13 52,20 4),80 51,8q 48,11 95,09 4.,9 1 55,49 4.4,51 51,06 48,94
Zuidholland . . • . . . . • 51,41 4.8,59 5o,.5il 49,4.6 51,35 /~8,65 93,34 6,66 54,57 45,43 51,68 48,32
N oorclholland. . . . • • . . 51,72 4.8,28 52,39 47,61 51,77 48,23 93,35 6,65 55,20 44,80 50,40 !~9,60
Zeeland .••....•.•. 51,23 48,77 52,47 4),53 51,29 48,71 95,23 4.,77 55,24 44,76 55,88 44,12
Utrecht •..•.•.• , .. 50,81 4.9,19 47,11 52,89 5o,5q 49,41 94,06 5,94 53,07 46,93 47,31 52,69
Friesland .•.•...•.• 51,51 4s,49 5o,35 49,65 51,47 4.8,53 96,67 3,:n 55,11 44,89 !~5,88 54,1;
Overijssel .......... 51,94 4.8,o6 54,28 45,72 52,03 47'97 96,32 3,68 52,44 47,56 54,33 45,67
Groningen .......•.• 52, IC) 47,81 50,67 49,33 52,08 47,92 94,59 5,4.1 56,oo 44,00 53,63 46,37
Drenthe ..•.•..•••• 52,66 47,34 58,16 41,8!~ 52,85 47,15 96,4.6 3,54 62,96 37,04 56,41 43,59
Limburg ...••.•..• 51,58 48,42 53,24 46,76 51,79 48,21 96,66 3,3!~ 55,80 44,20 47'77 52,23
------------------------
Voor het Rijk ...• 51,59 48,41 51,55 48,45 Sr,59 48,41 94,80 5,20 55,13 44,87 51,30 48,70
(!::>
~
-
...

( 94 ) ( 95 )
Evenredig aandeel· van elk bestanddeel van den loop der bevolking in 1850, het getal honderd
· voor elk tot maatstaj genomen, in het Rijk.
OVERLEDENEN
HUWELIJKEN
(Met inbegrip der levenlot~aangegevenen.)
TUSSCHEN
...
TOTAAL.
(!)
1
t:.o Q,,)
= .
Q,,) ;'.:
= Q.I
'Q' c ... .es ...
ONGEHUWD. GEHUWD.
·PROVINCIEN. ,,; MANNELIJK GESLACHT. VROUWELIJK GESLACHT. = ;:: Q.I
0
co
"' ....
co(.) co "'
co Q.I
•
Q.I
c ë
ui co 0 co c
-d .-d ë "' ... ~ ci =
c Q,,)
(!) Q,,) 1
=
'"'C
Q.I Q,,) Q,,)
Q,,);::
;:: ;:: ~ -ó Il: ui !!: -ó co ... co

--=-" ::::::::::~~-..:...:..~"---=
-
,
1 ~
Invloed dm· jaargetijden op de verse/tillende bestanddeelen van de1i loop der--bevolking
gedurende liet jaar 1850, in liet Rijk.
Il·
I!
l
. i
1-
MAANDEN.a)
LEVENDGEBORENEN.
WETTIG. ONECHT. IWETTIG EN ONECHT.
M. 1 V. 1 M. 1 V. 1 M.1 V, 1 T.
LEVENLOOS
AANGEGEVENEN.
M.
v. T. M.
TWEELINGEN. I OVERLEDENEN.
V. 1 T. 1 M.1 V. 1 T,
Januarij . 1,035 1,015 1,159 1,048 1,0/p 1,017 1,030 1,no 1,250 1,230 1,125 1,160 1,141 1,105 0,905 1,ooS 0,697
Februarij. 1,094 1,080 1,099 1,095 1,094 1,081 1,087 1,082 1,107 1,094 1,046 1,155 1,095 1,178 0,993 1,088 0,736
Maart ... 1,068 1,043 0,938 0,972 1,061 1,040 1,051 1,086 1,069 1,077 1,052 0,996 1,027 1,056 1,123 1,088 o,586
April ..• 1,017 l,o34 0,956 1,169 1,014 1,042 1,027 1,044 1,105 1,074 0,980 1,126 1,046 1,082 1,052 1,068 1,468
M_ei .... 0,933 0,944 0,993 0,904 0,936 0,942 0,940 1 ,006 1,009 1,008 0,983 0,963 0,974 l ,o48 0,844. 0,949 2,545
Junij ... o,866 0,874 0,907 0,930 o,868 0,877 0,872 0,916 0,915 0,916 0,878 0,908 0,891 0,920 0,774 0,84.9 1,007
Julij .. . 0,913 0,91 2 0,918 0,804. o,9i3 0,906 0,909 0,941 0,913 0,927 0,907 0,926 0,915 o,883 0,905 0,894 0,807
Augustus. 0,988 0,992 0,870 0,984 0,982 0,990 0,987 0,940 0,890 0,916 0,937 0,818 o,883 0,726 1,071 0,894 o,888
September 1,049 1,072 0,961 0,987 1,04!~ 1,068 l,o55 0,94.6 0,924 0,935 1,095 o,83o 0,976 1,057 1,070 1,063 o,654
October .. 1,012 1,002 1,025 o,854 1,013 0,993 1,004 0,905 o,89q. 0,899 1,075 1,005 1,044. 1,105 1,140 1,122 0,880
November 1,013 1,014 1,189 1,100 1,022 1,019 1,020 0,918 0,905 0,912 1,035 0,990 1,015 1,048 1,017 1,033 1,14.4
December. 1,012 1,018 0,985 1,153 1,011 1,025 1,018 1,006 1,019 1,012 0,887 1,123 0,993 0,792 1,106 0,944 o,588
z
~
::
~
::i
=
co
0)
a) De maanden zijn gebragt op 31 dagen en het gemiddeld maandelijksch getal is tot éénheid genomen,
~
....
onderlinge reden tusschen de verschillende bestanddeelen van den loop der bevolking in elke
maand van 1850, in het Rijk.
.....
·-·
." ; j
TUSSCHEN DE GEBORENEN.
' TUSSCHEN DE GESLACHTEN
DER GEBORENEN.
WETTIG EN HET
WETTIG EN
ONECHT EN HET
ONECHT EN HET ONECHT EN DE
MAANDEN, I GEHE~LE GETAL. GEHEELE GETAL.
GEHEELE GETAL WETTIG WETTIG. 1 WETTIG EN
(W ettirr en onecht.) (Wettiff en onecht.)
ONECHT, ONECHT.
GEBORENEN, GEBORENEN.
M. v. T. M,
1 1
1 v. 1 T,
1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op 1 op
v. t·
M. v. M.
1 1 T,
OP 1 OP 1 OP 1 OP 1 OP 1 OP 1
1
~lrlv.
V. M. V. M. V. M.
1 1 Il
Januarij .• 1,06 1,06 1,06 17,29 18,64
Februarij.
17,91
1,06
1,92
1,06
2,09
1,06 16,29 17,64 16,91 1,09 0,92
19,14 18,95
1,18
19,05
o,85
1,93 2,08
1,09 0,92
Maart ..• 1,05 1,05 1 ,o5 18,14 17,95 18,05 1,08 0,93
21,78 20,53 21,16
1,07
1,92
o,94 1,08
2,09 0,93
April .•. 1,05 1,06 1,06 20,4.0
20,78 19,53 20,16 1,09 0,92
17,10
1,03
18,63 1,96 2,04 o,97 1,09 0,92
Mei ..•. 1,06 1,05 1,06 19,40 16,10 17,63 1,05 0,95
18,14 0,87 1, 15 19,99 19,00 1,94 2,06
1,04 0,96
Junij ..•• 1,06 1,06 1,06 17,14 18,99 18,00 1,05 0,95
18,40 18,09 18,25
1,17 o,86 1,06
1,95 2,06 0,94
Julij ••.. 1,06 1,05 1,05 17,40 17,09
19,13
17,25 1,06 0,95
21,64.
1,04
20,27
0,96 1,06
1,93 2,07
0,95
Augustus • 1,05 1,05 1,05 21,70
18,13 20,64 19,27 1,07 0,94 1,21
19,34 20,4.8
0,82
1,95 2,05
1,07 0,93
20,70 18,34 19,4.8 1,06 0,94 0,94 1,06 1,05 0,95
'° 11 September. 1,05 1,05 1,05 20,91 20,78 20,84 1,96 2,04 19,91 19,78 19,84 1,04 0,96 1,04 0,97 1,04 0,96
October •. 1,06 1,05 l,o5 19,02 22,34 20,48 1,92 2,09 18,02 21 ,34 19,4.8 1,08 o,q3 1,28 0,78 1,09 0,92
November. 1,06 1,06 1,06 16,53 17,78 17,11 1,94 2,07 15,53 i6,78 16,11 1,06 0,94 1,15 0,87 1,07 0,94
Decl'!mher. 1,05 J,06 1,06 19,74 17,08 18,35 1,95 2,05 18,74 16,08 17,35 1,06 0,94 0,91 1,10 1,05 0,95
co '
...:t ,;
)
1
1
l
1
l
...
- -
~i
f
...11111

( 98)
Reden afgeleid uit den staat der ste1fte nacw den ouderdom in 1850, in !tet Rijk.
f
OUDERDOM
0 VERLIJDEN.
TOTAAL
STERFTE NAAR DEN BURGERL!JKEN STAAT
JANUARJJ. FEBnUAl\IJ. MAAnT. APnJL. MEI. JUN!J. JUL!J. AëCUSTUS. SEPTEMBEn. OCTOBER. NOVEMBER. DECE~IDER.
ELKE KUNNE.
OUDERDOM.
==-=== =-======-=====-==-=ALGE:itIEE'Nl============\I
1 GEHUWD.
-M.jv.1~
Van 1 jaarendaarbenedenmetinbc·
grip der levenloos aangegcvcnen.
Van 1 tot 5 jaren.
5 "
25 5o
5o en daarboven .
1230 1007 776 1125 828 999 853 1016 796 984 811 1151 943 1244 967 1027 859 1072 820 963 805 1079 980 12897 10438 23335
tf.s 386 383 368 413 4,8 431 l\.18 440 414 3 7 6 311 358 321\ 391 341 320 326 297 330 365 316 1,0, 394 4661\ 4352 9016
94 117 108 123 96 117 103 113 105 149s 14.58 2 9 53
73 88 85 106 66 69 66 83 6a 85 54 61 55 68 869 1017 1886
1/f7 137 154 lq3 17 2 152 163 14.o 167 168 15 2 135 151 1/f3 153 126 158 14/f 127 133 137 131 169 160 1850 1712 3562
548 629 472 534 527 595 479 591 515 542 414 484 406 485 389 449 430 440 461 476 386 465 480 486 5507 6176 n683
1240 1459 871 1032 9'3 1038 875 1017 809 945 705 768 696 690 600 673 770 785 715 768 787 803 876 930 9857 10908 20765
4664 4352
1q.95 1458
869 101 7
1802 1489 4.5 218
2128 1588 3077 /fl22 302 466
'17' i377 5255 3523 3429 6007
Van 1 jaarendaarbenedenmctinbe­
CriP der levenloos aangcueveuen.
Van 1 tot 5 jaren.
5 "
16
16 11 25
" 25 5o
5o en daarboven .
o,322 o,26i o,327 0,253 o,328 0,253 o,313 0,260 o,320 0,257 o,352 0,299 o,387 o,33j o,419 o,355 o,355 o,313 o,376 0,299 o,343 o,3oo o,34.o o,31/i o,347 0;289 o,319
0,112 o,IOJ 0,124 0,120 o,r38 0,128 0,135 0,128 0,139 0,134 0,134 0,115 0,121 0,116 0,132 0,127 0,111 0,119 0,104 0,121 0,130 0,117 0,127 0,126 o,12G 0,121 0,123
0,034 0,034 0,039 0,044 0,041 0,049 0,049 0,044 0,047 0,042 0,034 0,043 0,041 0,039 0,141 0,035 o,o4o 0,038 0,042 0,046 0,040 0,038 0,036 0,034 o,o/io 0,040 0,040
0,025 0,023 0,024 0,025 0,022 0,026 0,027 0,034 0,024 0,032 0,026 0,032 0,029 0,038 0,022 0,025 0,023 o,o3o 0,022 0,031 0,019 0,023 0,01 7
0,022 0,023 0,028 0,026
0,038 0,036 o,o5o 0,047 o,oSo o,o!~S 0,051 0,043 0,053 0,054 0,054 o,o5o 0,051 0,051 0,053 0,046 0 1055 0,053 0,045 0,049 0,049 0,0!~9 0 1
053 0,051 o,o5o 0,048 0,04.9
0,144 0 1 16/~ o,1S3 0,174 0,154 0,182 0,150 0,180 0,162 0,175 0,148 0,178 0,137 0,173 0,131 0,165 0,149 0,161 0,16! o,1ï4 0,138 0,174 0,151 0 1
155 0,148 0,171 0,160
o,325 o,381 0,283 o,337 0,267 o,317 0,275 o,3n 0,255 o,306 0;252 0,283 0,234 0,24_6 o,:w2 0,247 0,267 0,286 0,250 0,280 0,281 0,299 0"276 0;298 0,266 o,3o3 0;283
o,515 o,481
0,186 0,200
0,060 0,067
0,035 0,047
0,072 0,069 0,006 0,028 0,001 0,001
0,04.j 0,063 0,627 o,448 0,918 0,927

l f
GEMEENTEN.
( 100 )
Opgave van het aantal geborenen en overledenen
rj
( 101 )
in de voornaamste gemeenten des Ri,jks in 1850.
..i
LEVENLOOS
LEVEND GEBORENEN. ... AANGEGEVENEN, NIET BE- MEER GEBOREN DAN
... OVERLEDENEN .
0
...
GREPENONDERDEGEBORENEN
OVERLEDEN.
z
EN DE OVERLEDENEN.
WETTIG. ONECHT. ~
~
:a
l
M. v. T. M. v. T. M. v. T,
lil. v. T. !II. v. T, >.l
-<
1 1 1 1 1 1
1
1
1 1 1
4o4 l
r37 II9 256 II 3 14 80 68 14.8
Alkmaar ... ... 205 179 38!~ 12 8 20 132 134 266 1 I 10 21 78 86 164
Amersfoort . ... 188 199 387 22 21 43 430 3204 3197 6401 293 218 5(1 800 7°7 1507-;
Amsterdam . ... 3624 3520 7144 380 384 764 7908 197 224 421 24 27 51 155 107 · 262 .....
Arnhem .. . .... 316 300 6i6 36 31 67 683 51 41 92 - 6 2 8 - 5o 47 97
Assen ........ 94 85 179 7 3 IO ... 189 73 71 144 7 6 13 68 56 . 124
Bergen op Zoom ... 125 114 239 16 13 29 268 147 155 302 14 II 25 72 6-l 136 -
Breda ........ 203 199 402 16 20 36 438 276 298 574 23 16 39 115 49 164
Délft .•....... 355 311 666 36 36 72 738 191 174 365 19 22 41 107 85 . 192 -
Deventer ...... 275 241 516 23 18 41 557 269 265 534 29 28 57 103 143 · 246 -
Dordrecht ...... 341 372 713 31 36 67 780 58 55 II3 · 3 3 6 44 53,
j
Franeker .•..... 100 106 206 2 2 97
4 210 61 79 140 9 7
. 16 43 23· 66
Coes ......... 98 96 194 6 6 12 206 •I · 129 9t~
. 223
9 II 20 53 37. 90
Gorinchem •.... 158 123 281 24 8 32 313 229 241 47° 3o 19 49 76 34 110
Gouda ........ 293 257 550 12 18 3o 580 1015 944 1959 68 66 134 310 309, 619 -
's Gravenhar,e .... I162 Il 18 2280 163 135 298 2578 348 353 701 32 36 68 260 219,
Groningen ..•...
479 -
572 534 II06 36 38 74 1180 296 298 594 21 17 38 194 159t 353 -
Haarlem ....... 450 415 865 4o 42 82 94.7 92 102 194 14. 5 19 77 57 134
Hadingen .••... 158 15~ 309 II 8 19 328 258 262 520 24 26 5o 74 82 ~56 -
's Hertogenbosch .. 3o5 313 6i8 27 31 58 676 160 157 317 i3 i3 26 81 4o 121
Kampen ....... 234 191 425
6 i3 438 298 232 530 27 24 51 98 117 215 Leeuwarden • . . • . 363 327 690 3~ 22 55 745 376 433 809 48 31 79 329 '.H9 548 -
Leyden ..•.•... 632 58!~ 1216 73 68 141 1357 242 248 490 29 22 51 152 146 298-
Maastricht. • . . . . 353 354 7°7 41 40 81 788 212 230 442 21 16 37 42 37 79-
Middelburg .. , . . 243 257 500 II 10 21 521 215 218 433 19 24 33 131 127 258 -
~ijmegen .....• 316 309 625 3o 36 66 691 1368 1390 2758 123 93 216 401 282 683-
Rotterdam ...... 1588 1487 3075 181 185 366 3441 210 208 418 12 II 23 54 5o J04
Schiedam •...•. 254 251 5o5 10 7 17 522 71 80 151 4 4 8 67 52 119
Sneek ..... ... i33 126 259 5 6 11 270. 58 54 112 - 3 4 7 43 48 91
Tiel ..•... ... 94 99 193 7 3 10 203 . ·I 112 121 233 8 9 17 111 89 200
Tilburg •... ... 213 196 409 10 14 24 433 527 523 1050 42 45 87 371 2/I 642~
98 72 170 5 6 11 29 33 6:2 ·
Venlo .•... ... 123 96 219 4 9 13 232 . 125 100 225 13 7 20 45 45 90
VlissiniJen. • . 154 131 285 16 14 3o 315 I 17 130 247 8 7 15 125 68 193
Zaandam •..•.. 232 194 426 10 4 14 44° 77 92 169 4 3 7 35 35 70
Utrecht .... .. 82S 712 1540 70 82 152
'6l
Zierikzee ...•.. 108 117 225 4 10 14 239 142 141 283 14 19 33 36 76 ll2
Zutphen ..... .. 164 204 368 14 13 27 395 184 181 365 24 15 39 126 IJ3 :.i39 -
Zwolle ........ 300 277 577 IO 17 27 604
9•
- -- ---
-~ _,...., -- -~

'
,.. -= r
--
-::-
-· -- - . ~
1
( 102 ) ( 103 } 1
STAAT der sterfte naar den oude1·dom •n 1850, binnen de gemeente Amsterdam.
VJ
«:
OUDERDOM ONGEHUWDEN. GEHUWDEN.
TOTAAL. OUDEB.DOl\1 ONGEHUWDEN. GEHUWDEN. ~ TOT.ÀAL.
\ <
z
z < i
~ z ~
~
TIJDENS
;::: TIJDENS t.l
~
~
p
~ p
::i
::i
Q
Q Q
1'1
HET OVERLIJDEN. M. v. M. v. ~ M. v. T.
~ HET OVEB.LIJDF.N. M. v. M. v. t.l ~ M. v. T.
~ ;::: ~ ;::: 1
1 1
1 1 1
Levenloos aangcge,·en • 293 218
Il
n
"
" 293 218 5II Van 5o tot 53 jaren 9 20 59 27 : 12 23 80 70 · 150
1!
Van o tot 1 maand .. 196 156
" " " " 196 156 "3'!)2 n 53 " 56
"
I2 16 45 42 IS 14 72 72 i44
1
"
I n 2 maanden. 98 go . Il
"
" 98 90 188 IJ 56 Il 59
Il 20 22 45 36 '.:!I 29 86 87 173
. ?. Il 3 D 119 88 Il
Il
" " 119 88 207 59 Il 62 4r 51 33 21 8 I9 82 91 I73
" 3 4
l H " 144 108 n
" " " 144 108 252 62 Il 65 n 2 16 43 24 24 49 69 89 158
» 4 Il 5 . 89 78 . Il Il
" 89 78 167 . 65 Il
67 . 4 19 3o 22 14 36 48 77 125
. 5 6 72 67 . H N Il
" " 72 67 i39 Il
67 " 69 n 6 5 27 14 11 32 44 5r 95
1
H 6 8 H 98 93
Il Il Il n 98 93 191 Il 69 Il 71 n 10 9 23 I3 i3 46 46 68 II4
1 Il 8 "
10 » IIO H Il
69 "
"
110 69 179 71 73 n 5 10 18 13 18 3o 41 53 94
1 10 . 12 Il 52 51 n Il Il Il 52 51 J03 . 73 " 75 "
2 9 17 13 20 46 39 68 107
. 12 Il .s N 85 n N n Il
79 85 Il
79 ~ 75 " 77 . 5 12 9 6 16 45 3o 63 93
n 15 Il 18 H
69 5o
Il Il
"
" 69 So H
119 " 77 " 79 3 6 10 9 9 35 2'l 5o 72
11 18 n 21 Il 6I 5o . Il Il 6I
"
"
5o 111 Il
79 " s~
" 2 10 10 5 15 42 27 57 84
» 21 Il 24 n Il Il
39 37 " "
39 37 76 Se
" 83 " 1 3 3 3 16 32 20 38 58
2 "
3 jaren. 93 90 n »
" "
93 90 i83 83 " 85 n l 8 5 I 7 23 I3 32 45
. 3 Il Il
4 58 68 Il Il
" "
58 68 126 85 Il
87 " I 4 2 3 Il I6 14 23 37
"
4 • 5 " 54 5I . Il Il
" 54 51 105 Il 87 89 Il H I l I I 6 9 8 JI 19
1
5
"
6 . 43 42
Il Il n ., 43 42 85 89 90 n l n Il
"
2 3 2 4 6
li 6 " 8 » 56 54 . Il
Il 56
"
54 IIO ., 90 " 9I . 1 I Il I 3 2 4 6
. 8 10 Il » 34 27 » . Il
"
34 27
rit . 91
Il
92 n . Il JJ
" "
3 Il 3 3
11
IO " 12
" "
28 29 n n Il Il 28 Il
29 92 Il 93 Il Il Il
"
3 I 3 l 4
"
12 . I4 n 23 28 Il Il Il Il 23 28 51 D
93 94. IJ Il 1
" " " "
I l I 2
14 • 16 . 21 25 . n Il Il 21 25 46 94. " 95 . . . Il
Il
" 2 n 2 2
16 " 20 N 54. 5o Il 1
Il
" 54 5I 105 95 " 96 n
" "
.
"
I 2 I 2 3
. 20 Il 25 II3 75 2 16 Il I II5 Q2 207
Il
96 Il IJ Il n
Il Il n
97 ""
"
" "
"
25 " 3o "
II8 8I 25 So I 1 I44. 13?. 276 . 97 " 98 " "
. Il
Il Il
" "
. "
Il 3o Il 35 . 72 44 39 72 2 II II3 127 24.o Il
98 Il »
99
n Il
Il Il n Il
"
" "
. 35 Il 40 Il 48 38 61 68 6 9 II5 315 230 Il
99 Il 100 n
., Il Il Il
D
" " "
Il 40 Il 45 Il
37 21 75 83 II 14. l'.d II8 24.r . 1 oo en daarboven.
Il
Il
Il
D
" " " " "
Il Il n n
"
" 45 Il 5o Il 40 3I 94 64 14 20 i/~8 IIS 263 " onbekend. oudcrd. " " " "
VJ
1 1
--------------------
Het getal huwelijken bedraagt 2340 , waarvan 17 5o tusschen jongmans en TOTAAL •••• 2542 2211 677 607 278 597 3497 3415 6912
jonge dochters, 122 tusschen jongmans en weduwen, 324 tusschen weduwe- Aftrek der levenlo0s
naars en jonge dochters en 1!~4 tusschen weduwenaai'i en weduwen. aangegevenen. . . . . 293 218 293 218 511
------ ------
iVerkelijk overleden .. 2249 1993 3204 3197 6401
11
I
...
...ij

1
r:'7
- -- ..... . =-=-= ...,., - - - - =~ - --=- - -=-
-:;- -:-- .c-=- - --
~
(
Il 104
/
)
( 105 )
l
1 ·~
11
STAAT der stmyte naar den ouderdom
11
n 1850, binnen de gem_eente Rotterdam.
.
OUDERDOM ONGEHUWDEN. GEHUWDEN. "' TOTAAL.
IJ
<
z z OUDERDOM l.:i ONGEHUWDEN. GEHUWDEN. "' TOTAAL.
1
TiJDENS «l
~
::::
i
[!::
z i.:i
p p
TIJDENS «l
::::
Q
HET OVERLIJDEN. M. v. M. v. ~ M. v.
~
1 T.
p
«l p
/; [!:: Q Q
1 1
:::: 1
1
1 HET OVEB.LIJDEN. M. v. M. v. «l l.:i M. v. T.
~ ~
1\
1
'
1 Levenloos aangegeven . 123 )) )) )) ))
93 123 93 216
i Van o tot 1 maand .. 87 fo
))
" " " 87 62 149 Van 5o tot 53 jaren . 2 8 18 21 7 5 27 34 61
1 1
"
2 maanden. 6x 68
)) ))
)) ))
" " 6x 68 129 53 )) 56 )) 3 " 26 18 3 11 32 29 61
"
2 3
)) )) ))
" 79 57 "
" 79 57 136 "
56 )) 59 "
6 3 20 13 8 Il 34 27 6I
/, " 3 " 4 " 67 48 ))
" " " 67 48 II5 . 59 " 62
"
1 3 19 II 8 10 28 24 52
. 4" 5 n 46 35 )) v
))
"
" 46 35 81 62 65
)) " " 4 17 7 3 12 20 23 43
" 5 6 " 26 28 " " " " 26 28 54 " 65 " 67 " " " 8 !~ 4 13 12 17 29
" 6 " 8
"
31 ))
37 " " " " 31 37 68 67 69 " 3 4 1 I 4 1 10 15 18 33
8
11 10
" 41 44 " " " " 4.1 44- 85 " 69 " 71 " 1 3 5 9 7 8 13 20 33
. 10 " 12
" 54. 43 IJ
" " " 54 43 -97 " 71 73 "
1 10 5 II
7 14 J3 35 48
11 " 12 " 15
" 68 49 " " " "
68 49 117 . 73 " 75 " 4 "
6 3 2 18 12 21 33
1
15 " 18
.
39 75 4 4 24 36
- " 45 " " " " 39 45 84 " " 77 " 1 7 " 20 12
" 18 " 21 u 35 41 " " 35 41 76 " 77 " 79 " 3 2 2 2 7 12
l
12 16 28 " "
"
21 " 24 " 28 31
" " " "
28 31 59 " 79 " 81
" 4 7 5 3 4 Il 13 21 34
. 2 " 3 jaren. 75 74 " ," " " 75 74 149 "
81 . 83
" " " 2 2 6 7 8 9 17 l
"
3 " 4 "
36 31 ))
))
))
" "
36 31 67 83 "
85
" 2 " 3 2 4 II
9 13 22
" 4" 5
"
28 23
" " " "
28 23 51 "
85 " 87 l
" " 1 1
[
9 2 JI 13
lr "
5 6 )) " 21 ))
Il
19 " " "
21 19 40 87 )) ))
89 " 1 2
" 2 1 4 2 6
))
6 ,, 8 ~ ))
14 14
)) ,,
~ ·
"
14 14 28 " 89 ))
))
90 2 ))
" " " " "
2 2
"
8 )) 10 )) ))
12 20
))
" " "
12 20 32 " 90 )) 91 " " 1 I
"
" 1 J 2
u 10 » 12 ))
1 I 5
)) ))
)) ))
))
))
II
"
5 16 " 91 92 ~
" "
" " " " " "
" 12 14 )) " 7 8 )) )) ))
" 7 8 15 " 92 " 93 ))
))
))
"
"
2
))
" 2 2
D
14 16
" 12 J3 u )) )) )) 12 13 25 " 93 94 )) )) )) )) ))
1 l l l
"
2
))
16 " 20 . 13 )) )) ))
19 ))
13 19 32 ., )) ))
94 )) 95 " " "
" " " " "
"
20 ,, 25
" 18 14 1 5 " " 19 19 38 " 95 96 " " " " " " " " " "
" 25 ))
" 3o " 17 18 10 12
h
" " 27 3o 57 " 96 " 97 )
" "
3o " " " " " "
" 35 " 7 21 24 31
I
" 31 53 84. " 97 98 )) ))
))
" " "
" " " " " l
"
35 ))
" 4o " 8 5 28 43 4 3 4o 51 91 " 98 )) 99 n
" " "
" " " " "
" 4o " 45 II
" 9 34 3o 3 1 48 4o 88 " 99 " 100 ))
"
" " " " " " "
.
D
45 " 5o
" 4 4 34 3o 3 1 41 35 76 "
100 eu daarboven. ))
))
"
" " " " " "
. onbekend. ouderd. 1 )) ))
l
l
" " "
11
. Het getal huwelijken bedraagt 956 , waaronder 696 tusschen jongmans en
--------------------
Jonge dochters , 68 tusschen jongmans en weduwen, 138 tusschen weduwe- TOTAAL •••• II Il 1029 289 262 91 192 1491 1483 2974 [;
naars en jonge dochters en 54 tusschen wcduwenaars en weduwen. Aftrek der levenloos
aangegevenen. . • . • 123 93 123 93 216
------ ------
Werkelijk overleden . 988 936 1368
"
1390 2758
t
1
l
,,

,..
~:
"11111
Il '
( 106 )
.( 107 ) l
li
STA.AT der sterfte naar den ouderdom
:
,.,
1850, binnen de gemeente 's Gmvenhage.
•' '
V>
1
OUDERDOM
lr
ONGEHUWDEN. GEHUWDEN. -< "' TOTAAL,
-< i OUDEB.001\1 ONGEHUWDEN. GEHUWDEN. z < "' TOTAAL.
~
TUD ENS Q
:i::
::> :;i
HET OVERLIJDEN. M,
Q
v. M. v. i

{ 109 )
LANDVERHUIZING.
Volgens de opgaven bij het Departement van Binnenlandsche
Zaken , v~n de Commissarissen des Konings in de provincien ontvangen
(zie_ Staatscourant 8 April 1852, n°. 85), vertrokken uit
Nederland. m 1851 over zee 1196 personen als landverhuizers (422
rr;eer dan m 1850), waaronder 4o 1 hoofden van huisgezinnen of op
zich zelve staande personen ; met welke vertrokken 178 vrouwen
599 kinderen en 18 dienstboden. '
Onder d~ voornoem~e 401 personen en hoofden van huisgezinnen
bevonden zich 78 arbeiders en 8 arbeidsters, 27 boerenknechts, 84
landbouwer~. en 4 landbouwsters, 13 daglooners, 8 dienstboden van
·het ~annel~Jk en 10 van __ het vrouwelijk geslacht, 11 schoenmakers,
15 timmer heden en. schrijnwerkers , 9 metselaars , 1 o kleêrmakers,
- 9 smeden, 5 kooplieden , 7.. broodbakkers_, 5 wevers; 28 personen
"":aren zonder beroep, terwijl de 70 ovenge verschillende beroepen
uitoefenden.
Naar de godsdienst waren deze personen ingedeeld in: l ""7 Hervormden,
1 o Gereformeerden , 7 Protestanten l Waalsch her,;ormde
32 Christelij!{-afgescheidene1~.' 1 ?3 Roomsch-ka:ho?ijken, 2 Lutherschen:
2 Doopsgezmden, 1 Presb11tenaan en 6 Israëliten .
. Naar d~ gegoedheid verd~elden zij zich in 34 welgestelden , 1
middelmatig gegoede, ~37 mm gegoeden en 125 behoeftigen. Van
4 bleef de geg?edheid onbekend. In de hoofdelijke omslagen
waren meer of mmder beschreven 142 personen of ruim 35 0/0•
Als hoofdredene~ va~ vertrek . werden opgegeven : verarming ,
gebrek aan ?f vermmclermg van muldelen van bestaan bij 84, zucbt
t~t v~rbetermg. van stand , bestaan en vermogen bij 255 , godsdienstige
meemngen en dweepzucht bij 6, volgzucht en zucht naar
verandering bij 25. Bij 23 was de oorzaak van hun vertrek onbekend
; terwijl de 8 overigen vertrokken om verschillende redenen.
Onder de voornoemde 4o 1 personen hadden den ouderdom bereikt
van:
11 16 jaren 2 4r - 5o jaren 64
17 20 13 51 - 60 46
21 3o 160 6r - 70 , " 10
31 - 40 » IO 1 7 1 - 7 5 4
Van één was de ouderdom niet bekend.
Naar het getal verhuisde personen laten zich de provincien in de
'Volgende orde rangschikken : Zeeland 356, Noordbrabant 289 ,
Gelderland 16 r , Z uidholland 1 35 , Overijssel 119, N oordholland 6 I "
Friesland 33 , Groningen 20 , Limburg 17 , Utrecht 5.
Van 1831 tot en met 1 851 zijn uit Nederland over zee als landverhuizers
vertrokken 14261 personen, waaronder 4318 hoofden van
huisgezinnen of op zich zelve staande personen ; met "elke vertrokken
2289 vrouwen, 7492 kinderen en 162 dienstboden.
Van voornoemde personen zijn vertrokken uit : Gelderland 3883
sedert 1 844 , Zeeland 3310 sedert 1839 , Zuidholland 1766 sedert
1846, Overijssel 1337 sedert 1840 , N oordbrabant 954 sedert I 83 I ,
Groningen 760 sedert 1835, Friesland 748 sedert 1845, Noordholland
625 sedert 1845, Drenthe 547 sedert 1845, Utrecht 291
sedert 1846 en Limburg 40 sedert 184 7.
In 1851 is het getal landverhuizers , vergeleken met dat van
1850 , toegenomen in de zeven volgende provincien : in Zeeland
met 278, in Noordbrabant met 68, in Overijssel met 52, in Zuid ~
holland met 44, in Friesland met 24, in Gelderland met 2 I en in
Limburr, met IO ; afgenomen in de drie volgende : in Noordholland
met 39, in U trer.ht met 15 , in Groningen met 2 ; terwijl er in
Drenthe geene hebben plaats gehad.
10
' ..,,....,__ - ~----

Sterkte der zeemagt op de verschillende standplaatsen en van het kor'J?S zee-officieren.
TIJDSTIP.
STANDPLAATSEN.
STERKTE
DEfi
STEfiKTE VAN HET KORPS OFFICIEREN DER
OPGAVE DER SCHEPEN IN WERKELIJKE DIENST.
OPGAVE DEI\. SCHEPEN IN CONSTRUCTIE, IN CONSERVATIE
EN
IN R.EPARATlE.
NEDERLANDSCUE ZEEMAGT OP 1 JANUARIJ 1852 '----------,-----------,-----,------,------------1---------T----------1-------·11
ZEEMAGT.
EN VAN HET KORPS MARINIERS.
CHARTEfi.
NAMEN.
STUKKEN.
PAARDEN·
KRACHT.
STANDPLAATSEN.
CHARTER.
NAMEN.
I.IGPLAATSEN.
iJan11arij 1852 .
Il
Idem ..
Idem.
lL.
28 Octobcr 18 51
l
'Villemsoord . . . . . . .. .
binnen 'slands. Hellevoetsluis . .. .. .. .
· Vlissingen en daaronder ressortcreode
stations . . . .
op kruistogt
op reis naar Oost-Indie .
TOTAAL.
op reis uit Oost-Indie naar Nederland ..
j Paramaribo.
in West-Indie . Curaçao . ..
de Nickerie.
:n Oost-Ind ie.
T OTA AC..
' Batavia.
Soerabaija
in de l\iolukkos
te Onril>t.
te Palembana.
Vvestkust van Sumatra.
in de wateren van Hiouw en
Linga.
in de wateren van Celebes
vVestkust van Borneo
in de wateren v

GENEESKUNDIGE DIENST.
'i
I·
· J
1
De beide staten van het getal geneeskunstoefenaren op 1 Januarij
1851 en 1852, welke op nieuw eene herziening hebben ondergaan,
dewijl het gebleken was dat de staat voor het jaar 1850 niet geheel
vrij was van misstellingen , geven het getal personen te kennen ,
welke de geneeskunde in haren geheelen omvang uitoefenen. Naar
de uit,qeoefende vakken verkrijgt men : voor I 851 , doctoren in de
geneeskunde 1036, doctoren in de heelkunde 1 76 , doctoren in de
''roedkunde 438, heelmeesters 1396, vroedmeesters I 239, tot de uitoefening
der praktijk toegelaten officieren van gezondheid en chirurgijnmajoors
25, doctoren in de pharmacie 2 , apothekers 1 oog, drogisten
265 , oogmeesters 2 , tandmeesters 55 , vroedvrouwen 84.8 ; voor
185 2 : doctoren in de geneeskunde 1039, doctoren in de heelkunde
181, doctoren in de vroedkunde 447, heelmeesters 1408, vroedmeesters
1 249 , tot de uitoefening der praktijk toegelaten officieren
van gezondheid en chirurgijn-majoors 28, doctoren in de pharmacie 1 ,
apothekers 10 J 4 , drogisten 266 , oogmeesters 2 , tandmeesters 59 ,
vroedvrouwen 855. Naar den maatstaf der bevolking zijn de provincien
Noord- en Zuidhollancl en Utrecht, waar de plattelandslrnvolkinr,
het geringst is , het me.est; Noordbrabant , Drenthe en
Overijssel , in welke provincien het grootste gedeelte der Levolkins
op het platte land leeft, het minst bedeeld met geneeskunstoefenaren.
Het gemiddeld getal over het Rijk werd op beide tijdstippen in
vijf van de elf provincien overtroffen , in Noord- en Zuidholland ,
Utrecht, Zeeland en Groningen.
De clinische school te Rotterdam · telde gedurende den cursus
1849/so, 41 mannelijke en 4 vrouwelijke leerlingen en toehoorders,
vaaronder 23 voor genees- en heelkunde, 5 voor genees-, heel- en
!terloskunde, I voor verloskunde, I 2 voor artsenijbereidkunde en 4
airouwelijke leerlingen voor verloskunde. Gedurende den cursus
85o/s,, 49 manneli,ike en 9 vrouwelijke, waaronder 25 voor Geneest"t
heelkuude , 4 voor genees-, heel- en "lrerloskunde, 1 voor heelmde
, 3 voor verloskunde , l 6 voor artsenijbereidkunde en 9
touwelijke leerlingen voor verloskunde. Gedurende den laatsten cursus
~droeg het getal leerlingen 58 (waaronder 49 mannelijke en 9 vrouwe-.
Jke). Naar de vakken waren zij Ïnfledeeld op de volgende wijze:
'I
J,
l
fl
- :- -=
=

--------
( 112 )
25 voor genees- en heelkunde, 4 voor genees-, heel- en verloskunde,
1 voor heelkunde, 3 voor verloskunde , 16 voor artsenijbereidkunde
en 9 vrouwelijke leerlingen voor verloskunde. Gedurende dat jaar
werd het examen afgelegd door 12 leerlingen , namelijk 2 als stedelijke
heel- en vroedmeesters , 1 als plattelands heel- en vroedmeester, 2
als plattelands en scheepsheelmeesters, 1 ·als plattelands heelmeester,
4 ah apothekers, 1 als drogist en 1 als vroedvrouw. In het heelkundig
clinicum werden gedurende den eersten cursus behandeld 59 mannelijke
en 3o vrouwelijke , gedurende den tweeden 65 mannelijke en 3o
-vrouwelijke lijders. Van den laatsten cursus is het getal niet opgegeven.
Gedurende den cursus 18 50 / 51 zijn in het clinicum voor ge·
.neeskunde behandeld 87 mannen en 61 vrouwen, waarvan 25 lijders
zijn bezweken. Gedurende den cursus 18 50 /sa zijn in de kraamzaal 73
vrouwen , waaron

Il
lil :
1
1 1
.,
1
•: ! ~1
,,
J
PROVINCIEN.
N oordbrabant .
Gelderland .
Zaidhollancl ('s Gravenhage).
» (Dordrecht)
Noordholland (Amsterdam).
Zeeland.
Utrecht.
Friesland.
Overijssel.
Groningen
Drenthe . .
Limburg .
" (Haarlem)
70
36
59
56
3o
( 114 ) ( 115 )
4
12
STAAT van
3
8
4
I2
31
25
17
Il
I3
8
Il
3
IO
Il
15
7
9
10
3 3
4.
3
4
IO
6
10
3
5
3
oefenaren, op 1 Janum·fj 1851.
1
l Ia) fi2 b)
11 2 48 c)
Il
J
1 1 ' 1
'' r)
l,.o c)
83 h)
6!~
15
48 k)
28 l)
18m)
II Il)
4 o)
3p)
5 s)
18 76
17 58
8 99
20 102
9 25
27 I 16
4 63
3 38
5 78
3 23
9 35
13
Il
9 3
2 d) 4
4/)
2 i) 5
3
3 t)
51
130
66
71
86
98 I ,j)
33 "
3o "
38 "
45 "
85
t4 I q)
101 ))
107 :t6 4
I IO qo 5
181 96 2
88 8 "
57 2 "
59 17 8
81 2 2 I
44 9 l
39 1 I I
•4 )) JJ
58 "
" IQ g) 4.93
" 14. 545
" 20 673
" 3 413
" " 254
" 13 262
9 317
" 8 210
--------------------1-t-------------------- - - ----------
TOTAAL. q.91 2 31 279 3 1/p 9 36 35 II 6 20 848 2 966 222 4.3 I u) 54. v) 4560 v) 670
3
3
I';:;
~ 542
439
630
570
779
ro3o
660
IOI5
9°9
:
!~
lt
, J
lf
1\
ll
1
a) Tevens heelmeester ten platten lande. b) .:~vaaronder 2 I tev~,ns ~e praktijl ui ~efenende ten platten !an.?;· c) 35 als voren. á) Één doctor in de geneeskunde
en één doctor in de genees- en vroedkunde. c) Een tevens de praktijk u1toefenen~ f te,q platten lande. f) Een tevens vroedmeester, 9) Daarenboven één reeds onder
de stedelijke heel- en vroedmeesters opgenomen. h) Waaronder 20 tev.~ns ~e pral1t1JI uifoefenende ten platten lancle. i) Eén toegelaten als heelmeester ten platten lande.
j) Tevens doctor in de r:eneeskunde. k) Waaronder 39 tevens de prJkl1Jk uitoefenend te platten lande. l) g als voren, m) 10 als voren. n) 4 als voren. o) 1
als yoren. p) 2 als voren. q) Tevens doct?r in .~e .i:e.ne~s· en vro~dk~rnde: r) Tt ens ?ogmeeste1·. s) Waaronder 4 tevens de pral~tijk uitoefenende ten platten lande.
t) Eén tevens vroedmeester. 11) Deze persoon IS gelijkt1jd1g lll de provmc1e Fnesland er ~roni~r:er;i als oogmeester toegelaten. v) Verscheiden tandmeesters oefenen hun beroep
uit in verschillende provinc1en, van waar het verschil van het totaal 1net de voo1 c ~ provmc1e opgeffevene f)"etallen.
1

,,
( 116 .)
STAAT van het geta:Z geneeslcunsl
oefenaren, op 1 Januari} 1852.
( 117 )
~ I
PROVINCJEN.
4
4
Noordbrabant ..
67 " 1 5 13 6
7
Gelderland.
38 " " 3 33
JO
1
17
a) 45 b) 74 JO c) 3 5o " 65 2 " " 1 371 1070
Zuidholland ('sGravenhage). 56 " 1 8 26 18
3 1 2 4gd) 20 58 2 e) 2 130 > 62 9 19 " 4 463 806
1
" (Dorclrccht) 56 " l/ 1 16 8
6 t' 4of)
109 26 4
10
9 100 49) 1 68 " " 9 h) 495
545
Nocrdholland (Amsterdam). 12 4 " " 4. 12 10 2 • ~ 4 81 •) 16 103 2 j) 3 73 " Il 1 39 4 " 15 539
" (Haarlem) . 63 10 26
27 " " 181 99 2
2 12 3o
Il l 88 ,,
" 2 1
7
674
4tp
Zeeland
15 28 118
17 " " 2 8 Il 2 4
98 1 k) 88 8 " " 1 414
Utrecht.
52 !)
29 " " 3 10
4 33 " 58 2 " ll .1 256 17
3 60
631
" b
Friesland.
20 I " Il
7
10 3 ' 3
29111) 3 38 2 57 15 9 " 13 263
Overijssel
9
1811)
12 " " '' 3 5 1 6 78
40 " 83 2 2 1 9 327
Groningen .
Il
JO o) 3 24
44 " 44 JO 1 " 9 214 1021
Drcnth~ . .
4 " lJ 1 18 "
2 5p)
4 "
7 34 " " 85 l)
4.1 12 l 1 5 291 650
Limburg . 10 )) 11 2: 1 3 q) 2 13 ll ll 14 ,,
1 "
14 " " " 4 81 1033
1 r) 5 s) 5 Il 3 t) 1 101 " 59 " " " " 234 882
TOTAAL. 486 1 2 31 284 1 148 7 33 37 11
125 747 28 Jq. 855 1
. a) Tevens l1eelmeestcr ten platten lande. b) Hieronder 22 tevens de pralaijk uit
Uttoe[enende ten platten lande. e) Êén doctor În de ffenecskunde en één doctor in de
g) Eén te.vens vrocdmeester, h) Daarenboven één reeds onder de ste

1 •11
,' il
KRANKZINNIGE GESTICHTEN
OVER DE JAREN 1849 EN 1850.
De ·volgende staten behelzen een overzigt van den loop der bevolking
in

( 120 }
mannen , · 378 op de 1000 mannen, 761 vrouwen , 398 op de
1000 vrouwen.
Onder de overledenen telde men: 862 (454 mannen en 408 vrouwen)
stedelingen ·, 263 ( 179 mannen en 84 vrouwen) landbewoners ; 496
(3o4 mannen en 192 vrouwen) onuehuwden, 629 (329 mannen en
300 vrouwen) gehuwden; 770 (418 mannen en 352 vrouwen) protestanten,
299 ( 181 mannen en 118 vrouwen) roomsch-katholyken,
56 (34 mannen en 22 vrouwen) lsraëliten. Onder hen waren krankzinnigPn
voor de eerste maal 1003 (565 mannen en 438 vrouwen),
voor de tweede maal 83 (48 mannen en 35 vrouwen), voor de
derde maal 22 ( 13 mannen en 9 vrouwen), vier- en meermalen 17
(7 mannen en 10 vrouwen). Onder de overledenen telde men 115
(63 mannen en 52 vrouwen) erfelijk krankzinniuen, terwijl bij 61
(52 mannen en 9 vrouwen) de krankzinnigheid uit dronkenschap
ontstaan was.
Zij waren naar den ouderdom ingedeeld op de volgende wijze :
( 121 )
5 I personen' waaronder 2 I m
werden aangetast. Hiervan asnt.nen en 3o vrouwen ' door die ziekte
. H 1erven er 30
no~wen. et geheele etal door ' . II mannen en 19
gestichten voor krankzin~igen aa ~e cholera m de geneeskundige
van zijn 4o ( 15 mannen en 25 nge aste personen bedroeg 68' hier-
1\'Ien telde onder de ontsl vdrou~en) overleden.
· · agenen e met kr k · · b
met medegerekend' herstelden 1 :oo . an zrnnig evonden personen
verbeterd ontsla"en) 423 f . d ' iduet l1erstelden (verbeterd en niet
0
o
d d o 1n e re en t t d
n er e herstelden waren 533 o e 1000' 722 en 278
2 97 op de 1000 verpleer,den; zood~ta:;bn ~f 2 6~. en 567 vrouwen oË
vrouwen overleden en minder hersteld zïnet1e~kel1Jk meer. mannen dan
229 mannen of J 14 en 194 vrouwen of IJo~ nder de met herstelden
Naar .~en ouderdom waren de h t ldop d~ 1000 verpleegden.
gende WIJze ;
ers e eu ingedeeld op de vol.
OUDERDOM.
Getal.
MANNEN.
Reden tot
de
1000.
Getal.
VROUWEN.
Reden tot
de
1000.
Getal.
TOTAAL.
Reden tot
de
1000.
OUDERDOM.
l\IANNEN.
Reden tot
Getal. de
1000.
/
Getal.
VROUWEN,
Reden tot
de
1000,
/
TOTAAL.
Reden tot
Getal. de
1000,
Jonger dan 10 jaren
Van 10 tot 20
20
3o
3o
40 4.0
" 5o
5o
" 60
60
" 70
Boven de 70
22
73
157
17/~
119
54
33
2
35
115
248
275
188
85
52
6
48
93
97
107
75
66
12
98
189
19è
21
152
134
I
28
121
250
271
226
129
99
I
25
108
222
241
200
u5
88
Jon3er dan 10 jaren
Van 10 tot
1
20
2
25 2
q.7
2
20
2
" 3o 21
126
37 46
3o
4'l
" 4o 237
151
139 246 265
4o
241
» 5o 284 160
118
283 311
5o
283
" 60
222 105 185 223
" 60 72 135 93
:.io3
" 70 37
164
69
165
Boven de
151
70 '29 51 66
4 18 60
32 20 18
532
De meeste mannen stierven dus tusschen de 3o en 5o , de meeste
566
1098a)
-vrouwen tu5Schen de 4o en 60 jaren. Beneden de 5o jaren was
de sterfte aanmerkelijk groot.er bij de mannen, boven de 5o bij de Uit dezen staat blijkt dat voor h 'd
vrouwen. Er stierven namelijk beneden de 5o jaren: mannen 427 onen hersteld zijn tusschen de eie: gesl.achten de meeste perof
675, vrouwen 244 of 496; boven de 5o jaren: mannen 206 of aren was de reden betrekkeliik . 4° Jaren. Beneden de 5 0
30
3 5 48 f 5 4 d e ma D h J
2 , vrouwen 2 o o op e
Gunstiger voor de vr d
1 ooo. nnen. e ers telden geven n I'"k h ouwen an voor
De cholera-asiatica heeft op het aantal in 1849 gestllrven krank·1•-------- ame 1 J eneden de 5o jaren:
zinnigen eenen nadeelicen invloed uitgeoefend. Zij heeft het hevigst ) E
gewoed in de Pestichten te Utrecht, 's GravenhaiYe en Dordrecht, in welke a r bestaat een versc11il van " "
u u ~veks.taa!1de oprrave' hetwelk in hc~en\' e~Î:/J eµ eende vrouw tusschen deze en de
ilD z1nn111en niet wordt opueheld"erd, over en stuat der gestichten Toor

'1
111
!
( 122 )
ma11.n~n421of792,".rouwen - 519 of917; boven de 5ojaren: mannen
111 of208, vrou~en 47 of _83 op de 1000. · '
. De ,ontslagenen waren, na aftrek der niet krankzinnig bevondenen ;.
ipgedeel_d : naar de woonplaats tijdens het ontstaan der krankzinnigheid
in 11 24 (532 mannen en 592 vrouwen) stedelinr,en en 38~
(221 mannen en 164 vrouwen) landbewoners a); naar den burgerlijken
staat in 683 (334 mannen en 349 vrouwen) ongehuwden en
~26 :(41.9 mannen en 407 vrouweu) gehuwden ; naar de godsdienst
i_n g39 (463 mannen en 476 vrouwen) protestanten, 490 (251 mannen
en 239 vrouwen) roomsch-katholyken en 80 (39 manuen en 41
~rouwen) israëliten. Onder hen waren krankzinnigen voor de eerste
maal 1128 (585 mannen en 543 vrouwen), voor de tweede maal
199 (84 mannen en_ 115 vrouwe~), voo1· de derde maal 74 (32
mannen en 42 vrouwen), voor vier- en meermalen 108 (52 mannen
en 56 vrouwen). Onder ue ontslagenen waren erfelijk krankzinnigen
~12 (99 maunen en 113 vrouwen), terwijl bij 118 (107 mannen
en 11 vrouwen) de krankzinnir,hei

( 124 )
( 125 )
1'
z
-, d C) ..:
C)'"O v
11 11. g
~ 0 ....
r:
§~ g
r--.
M
M
O'>
-
M
.,.,
O'>
I.(')
r--. .,., 00
00

.( 126 ) \( .[21 }
. STAAT van den loop der bevolking in de.geneeskundige gestichten n bewaàrplaa(sen voor kränkzinnigen.over dejd1·en· ig49 en 1850.
JAREN.
OPGENOMEN,
MET INBEGRIP VAN
HEN DIE NIET
KRAN1,{ZINNIG ZIJN
BEVONDEN.
VERPLEEGD.
ONTSLAGEN.
OVERLEDEN. 111=========ï'==========j==========r===========;:============ll
NIET
IIANKZINNIG
BEVONDEN.
NIET
VERBETERD.
YERBETERD. HERSTELD. ·
TOTAAL.
..i
<
f<
0
f<
J
<
'. <
f<
0
f<
1850 ..
Mannen . . . 249 4 253 · 819
847 IOI
. 102 4
2 100 4
4 20
2 22 29
72 123
Vrouwen . • 233 234 835 861 98
4 13
·22 · 106 " - 106 r45
------------------ --·----1-----------------------------
TOTAAL. , • . 482 3 202 8 8 33 3 36 51 51 176
---------------------1--..--1-----------------------------
Mannen.
849 79
79
86
Vrouwen
859 64
64 4 4 12 12 8 9 88
. -
---- -· ---------------·------·- -. - -----·- ------ -·
TOTAAL , • , 467 9 26
-· - · - ·- ·---------
11·---------1--------·1-...... ·1----------~~ -~~--
TOTALEN van 1844. 422 33 q55 1259 169 11}28 13!~ 12 146 ' 10 13 .15 28
1845.
5 4o4 1333 115 11}48 124 6 i3o 16 22
2 127 196 5 7.01
1846.
7 434 14.70 110 1580 154
11 25
4 151 219 6 225 .
1847.
8 5o3 1562 71 1633 195 8 203 8 8 20 20 43 6 49 . 160 ... 2: . 168 237
1848.
6 460 1583 61 1644 176
24 32 · .33 . 170 ' . 3. .173 .235

1---~----..;,.. ________
'( 130 ) ( 131 _ ):
Ouderdomvandeind11.geiieeslcundigegestichtenopgénoine1ien, ingeàeél _ aar ~en vorm der krankzinnigheid, over de jaren 184~
en is59'"~
OUDEH.DOM.
l
Mannen.
Jon3er dan 10 jaren . - - - Vrouwen
TOTAAL •
MANI~.
MONOMANIA.
MELANCHOLIA. DEMENTIA. IOIOTISi\1US. EPILEPSIA. TOTAAL;
,s49. 1 ' 85 '· ,s49.1 .ssn. •849. .sso. ,s49. J •85o. ,s49. J •sso. •849.
1850.
._:____.:..__....:,____.:...__...:.____..;.._____ ll
1 • 2
)) )) 1 )) " 1
--,-, - --,-, - --1---1- --,-, - --1---2---2---3-
!~
t•nnen
3 5 6 4 20 14
. Vrouwen .. 3 4.
Van lO tot lO
--8---8-----
1 4. 1 3 J3 6
l
TOTAAL ••.
-----------9---3---9---4-__ 3_3_ ~
.18
1 M•nnen •.
19
4
t3 11 2 8 10 53 55
. lO
" 3o . Vrouwen.
l 2 5 6 l 4 4 5 49 5o
TOTAAL •••
__ 1_7 ___ 1_8_ ~ --3- --5- _1_2__ 1_5_ -u;;-105
22
l M•nnen ..
19 12 ---·- ------------------------. -:--. - .
. Vrouwen ..
5
8 14 1 2 4 !~ 2 . 63 57
" - 3o " 40
10 16 8 l 2 1 61 47
TOTAAL •••
--18-~ __ 2_0_ --5---4---2-
l
--3-~-;or
M•nnen .•. 17
8
. · Vrouwen .. 14 7 - 10 Il
40 " So
TOTAAL •.• 31 15
! Monnen.
"" 5o " 60 . Vrouwen
TOTAAL •
Il 8
12 12 11 5o 58
J3 5 12 l 2 39 · 55
-;s __ 1_7_ ~ --.2---2---1---1- __ 8_9_ ---or
6 37 23
1 2 4 9 1 " )) )) 36' 44
__ 1_8_ --.-1- --1-4---------1----__ 7_3_ ~
•
"
60 70
\ M•nnen ...
. Vrouwen ..
1
TOTAAL ••. 9
2 2
M•nnen ...
. Vrouwen •. · 1 I
Boven de 70 jaren
l M•nnen .
81 73 39
TOTAAL . . Vrouwen.
------------
TOTAAL ••. 3 l
------------
TOTAAL. :,
99
5 2 15 l 1
4 5 4 25 20
--9---7- --6-. - --,-, - --,-, - --1- --,-, -. 4;- - _-3_1_
6 1
l J 12 5 14
--------1-2-------------__ l_I_ ~-

( 132 )
Ouderdom der ovel'ledenen en ontslagénén in de geneeskundige
gestichten over de jai·en 1849 en 1850.
Tifd van verpleging in de geneeskundige gesticliten van de herstelden en overledenen, ingedeeld naai· den vorm der lcranlczinniglieid over de jaren 1849 en 1850.
HERSTELD.
OVERLEDEN.
TIJD v.rn VERPLEGING.
OUDERDOM.
Jonger dan 1ojarea i:~::~:~~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
!
Mannen JG-;,--;---;1-;;--;-1-;39
Van 10 tot 20 Vrouwen " 3 " 1 1 1 1 " 6 2 8 7
TOTAAL .• 19--:-;-;-;1-;;-73LJ)6
Mannen !,s-;;17666-.-J--;;;38--r;
20 " 3o Vrouwen 14. 10 1 •1 5 5 1 I 28 22 49 38
3o • 40
40 " 5o
5o • 60
60 " 60
!loven de 70
!
TOTAAL,, 26 lS l l !;!-; 7 7 Ti Ti 87 79
Mannen 28 lg ~ 2 5 3 5 3 lg '-4. 58 Si
Vrouwen 14 17 " " n " 6 2 27 24 4-7 /~3
1 TOTAAL" Ti 361 --:; 5 3 ~ 5 46 48 705 94
Mannen -;G~-;---;4-;93-;o~To~
Vrouwen 23 6 1 u 3 4 5 !~ 20 18 52 32
{
TOTAAL. , 49--;;217G~~To37mn
!
Mannen Is~-;;-;; 2 2 7 ~ - .12 -.15 35 34
Vrouwen 19 11 1 2 I 1 /~ 11 19 16 44. 3o
TOTAAL . . 34~-;-;-;3 -;;-;;--Tt~7964
Wr~:~:;n 3 ~J J J~J:Z J J] ~
(TOTAAL" Ü 22 2 1 4 l 7 1 8 11 46 "36
Mannen 9-;-;;-;;-;;--;;--;;--;;------;:-;-1i-;
Vrouwen 13 7 1 " " " " 1 1 11 15 8
TOTAAL., --;; 9-; -;; -:- -;;- -;- } 3--;;- ~ 7o
~
~
Mannen 70"779457o~7g~7o"86~;Q;
TOT u.L. • . • Vrouwen 98 6!~ 4 4 d 12 22 8 106 88 243 176
TOTAAL.• 199 ~1S g 3J 26 s. lG 776 774 467 378
\Mannen 7 16 2 2 4 !1 " 1 " " " " 13 23 9 8 1 • 2 1 9 8 1 • 2 1 2/1 1 18
Minderdan3maanden .. . ,::::·~:e~·: 19 15 4 2 4 3 " 1 1 " " • 28 21 8 4 1 • 5 6 3 6 " 1 " 1 '7 19
1
Van 3 tot 6 · ~~f::::~a ~~ ~i ~ ! 1 ~ i ::: ;. :' :: :: ::: i! f~
" 8
~
Mannen
!
::::;D~
l
~ _if ~ ~ ~ !
1!
1
~ ": "; ·; ": I~ ~!
. .. --9- __ 1_8_ --!1---5---5------1---3---1---,-, - --,-, - --,-, - --- -----;g --6---3---2---"---,---;---5---5---,---2---,----__ 1_6 ___ 1_4_
6 " . Vrouwen.. 15 15 2 ?. Il 1 2 1 3o 27 8 I !i 3 n 4 IJ " l IJ ___ 1_9 ___ 2_
TOTAAL ... ----;r~--6---7---,-6---,-0---2---5---1---,-,---,---,-,___ 5_o_55_1_q ___ 4 ___ 6 ___'_'---/f---,---9---5---,---3---I- 2 35 i6
Mannen ... --4---3---3---,---4---5---2---1---,-,- --,-,- --1---,- __ 1_4 ___ 1_1_ --4---3---2---3---,-,- --,-,- --!1---3---1---1---3- --1----;r- _1_1_
2 " 3
3 "
" 6
6 " 8
Lanzcr dan r o
2 jaren . . . Vrouwen. . 4 4 /~ 2 7 4 2 ,, " 17 10 2 3 1 4 ,, '.l G 4 " 1 3 11 12 14
7 "j :l 1
. :: ::
11 11 11
11 1 11 t 2 : "6 ~ ~ ~ :: t~ ~ u2 : 11 2 G 2 2
~
~
I
(bh. 132.)
· · ! ~
11
~~" ) .: :: :' :: : : :' : : : :' .: ~ .
: ~ ! ) ~ : l ~ : : ; : ·l :
. . . . Vrouwen 2 2 " l 2 ll n " 4 3 2 1 >l " 1 2 " n I I !~ '~
TOTAAL . --4---3---,-,- --,---2---,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --6---4---2---3---2---1---,-,- --"---4---8---,---,-,- --,---,-__ l_O ___ 1_3_
·~~: ~ :
": : : ": : "1 ~
~ :
"I ": ~
~ "'
~
~ :
": ~
}
~
":
": ~
~ ~
· · 1~:-:-:---:---:-:---·-·1---:--:-:---:-:---:-:---:-:---:-:---:-:---:-:---:-:-~--~---:-:---:---:---:---:-:---'-'I---:-:---:-:---:-:---:-~+--;-
~ Mannen . .. -,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --"--,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --1---,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,-,- --,---1---1---1---------3---,-
· 1~:·--:---,-,---"--,-,---"--,-,---,-,---,-,---:-:---:-:---,-,---,-,---:---:-,---"-,---:-:---:---:---:-:---:-:---:-~--:---'-'1---:---:-:-~~
iMannen ... -,-,---,-,---,---1---"--,-,---,-,---,-,---:-:---:-:---,-,---,-,---:---.-.1---;
,---.-,,--r 1 --!i,1___:_:------,---,----.•---7-
---.-"--y---:---
..... ~ Vrouwen . . 1
ti 1
1
4
1
1_
.. '~r: 0 u~~~:: ~-5_1 ___ 1_5_1 __
TOTAAL.. 3~ ~6 1 ; 1
1 ~ . ;8 ;5 "3 "6 "I :: ", "3 7: 8~ 3~ 2: 11 ; ~ ~ 3~
10 ___ 3_1 ___ 2_2 ___ 4 ___ s ___ 1 ___'_'---'---'-'-~-8_8___,_8___ 1_• ___•_7___
lTOTAAL... 88 97 28 1 26 49 37 1 7 II 2 1 " 2
5
3! "6 ~ ~ ~ 1,:: ;;
1_1 _ __!1__1_1___ 2_7_1 22 __,_ 6 II 3 98 64
3 176 174 59 33 31 18 19 17 63 1~ 7 -,-0---,-0---1-1-~----;t;:r

STAAT van de in de. geneeskundige gestichten op 31 December 1849 verpleegden,
ingedeeld naar de provincien waartoe zij behooren.
;:;
PROVINCIEN. ~
::;;:
~ ~
:;: "' ~ "'
MANNEN. VROUWEN.
Q.)" "' =
..a -0
a ~
Q.)"
tb
. Q.)
~
~~
tb ..; z~
~ < C> > ...
e- f-t "Q.) 0
Q.)
~ ë-
Q.) 0 ~-0 ...
"'
>
;:::;;: "'
> é-<
0 0
= ~
~ ~
~
z
Q.)
~ = Q.)
0 ~
~
..; cd
"' "'
..;
::;;: "'
:2 ~J ~
Q.) cl ::;;:
~ w
<
:::;;: ::;;: < ~ ci :.; -"'!".,,
~
~ ~
~s g_
"t:l ll.> · ~
< '"O Q.)
Q.) ll.> Q.)
w oco-
-;:i..."t:l Q.)
~ ; f-t
~ ~ '"O 0 '"O "d
~'"Cl t:>
0 ;>""'
...:i Q.)
('l E--< CV') f-t 0
E--< CV') f-t 0 < P:i
Noordholland ..•... Il J2 108 131
"
44,6 9 4 150
" 163 55,4 294 6,14 '
Zuidholland .•.•.. 10 ?. I pr
" ,142 46,4 3 JO 2 149 164 53,6 306 5,44.
Utrecht ..•• ..• .. 3 4. " 29 36 5o,o
" 2
" 34 36 5o,o 72 4,8?.
Gelderland • • • . . . . 4 2 4 66 76 54,3 6 6 4 48 6!~ 45,7 14.o 3,76
Overijssel . . . . . . .• 4 2
" 35 41 54,7 2 I
" 31 34. 4.5,3 75 3,48
Noordhrabant .•.•.. 4. 2
" 53 59 .53,6 2 3
"
46 51 46,4. 110 2,77
Limburg ........
" " " 26 26 5o,o
" " 26 26 5o,o 52 2,53
Friesland ........ 2 5
" 27 34 65,4 I
" " 17 18 34,6 52 2,1'0
Zeeland •.......• 3 Il
" " 14 48,3 I 4 10
"
15 51,7 29 1,81
Groningen ....... 3 ?.
" 14. 19 59,4 1 l II
" i3 40,6 32 1,70
Drenthe . •.... .. .
" " " 6 6 60,0
--------- .- - · ------·--
'fO'l',AAf., , ' · ." • . 41 53 . 4 486 58!~ 49,8 2/~ 32 6
"'
" " "
!~ 4 40,0 10 1 ,21
5,G . 588 ~,~~
f-'
~
co

•
-- -- ~~-~------ - - --
PROVINCIEN.
( 134 ) ( 135 )
STAAT van de in de geneeskundige gesti.ch~en op 31 Decdmbe1· 1850 verpleegden , ingedeeld
naar de provincien waartoe zij behooren.
MANNEN.
VROÜWEN,
ALGEMEEN Q>
- C.l
Tus-
Op de loc
M"O
Op
iste 2de 3de ISle 2de Tusschen- 3de ~ë
schen- TOTAAL• ver- de 100 TOTAAL. C.O'"""'
TOTAAL.
..... c 0 -(Ij
klasse. klasse. klasse. klasse. klasse. klasse. klasse, ver-
:g~ g
pleegden.
klasse.
pleegden. t "".!;::
~ .
""!)!)
,.Q Q.1
8~
Q.1 0..
"" ...
"'"'
CL'.:l
Noordholland ; ..... 13 9 8 u8 148 4s,4 6 15 t5o 178 54,6 326 6,84
Zuidholland . • 7 l9 115 141 41,7 3 16 4 174 t97 -58,3 338 6,01
Utrecht ..
Gelderland
Overijssel . . • .
Noordbrabant. . • . . . 2-
Limburg .........
3 4
33 40 49,4 39 4, 5o,6 81 5,42
3 5 5 59 72 50,7
4 7 3 56 70 49,3 141 3,83
34 37 55,2
27 3o M,8 67 3,09
53 57 49,1 53 59 50,9 n6 2,92
29 29 52,7 26 26 47,3 55 2,68
Zeeland ...... · · •
3 3 15 21 5o,o 5 15 21 5o,o 4.1 2,62
Friesland . . ...... • 4 4 27 35 70,0 14 15 3o,o 5o 2,02
16 22 59,)
Groningen ....... · 4
13 15 {io,5 37 1,96
Drenthe . ; · · · · • • ·
TOTA4.L. • ; •
4 5 55 ,6
4 4 44,4. 9 1,08
- ---- - - ------
38 52 r4 5o3 607 4s,1 19 44 2 2 571 656 51,9 1263 4, 13

( '136 ') ( 137 )
. • . . n de geneeskundige gestichten, zoowel vóór als na het Jaar 1844.
A~~oo~~~~~M~~w~~~~~~M~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Voor 1844.
In 1844 ..
" 1845 ....
OPGENOMEN.
Mannen.
Vrouwen
• TOTAAL ••
l
Mannen.
Vrouwen
l
l
l
l
!
l
. TOTAAL ••
Mannen.
. Vrouwen
TOTAAL ••
Mannen.
. Vrouwen
TOTAAL ••
Mannen.
Vrouwen
• TOTAAL ••
Mannen.
" i848 . . . . Vrouwen
. TOTAAL ••
Mannen.
" 1349 . . . . . Vrouwe_n
TOTAAL ••
)) 1850 . " . . ~ ~:::~~~
TOTAAL VAN
? TOTAAL..
!
Mannen. Vrouwen
i84/~ - i85 o. TOTAAL ••
Al.GE:VIEEN TOTAAJ,
Mannen.
Vrouwen
1
TOTAAL . •
IN 1844. IN 1845. lN 1846.
ONTSLAGEN. ONTSLAGEN. ONTSLAGEli
lN 1847. IN 1848. IN 1849. IN 1850. E
'"O ,_,., ó
00
ONTSLAGEN. l:\l>
ONTSLAGEN. ONTSLAGEN. ONTSLAGEN. .s ~
Q.)
v ,..Q
ci '"O
.-0 ei ci
.:;
.-0
8

\
\ \ ( 138 )
R eden af geleid uit den voo1·gaanden stciat.
( 139 )
Reden van de overleden, ontslagen en in behandeling gebleven tot
de opgenomen krankzinnigen in de geneeskundige gestichten.
0
0
NIET
IN BEHAN-
HERSTELD
OVERLEDEN. 1 ; HERSTELD
DELING DEN
ONTSLAGEN. 31 DECEMB.
ONTSLAGEN. 1850.
JAREN.
l rn•• ·
8 !~ Vrouwen .
4
TOTÀAL • .
r····
Vrouwen
1845
TOTAAL .
1846
\'"""'"·
Vrouwen
TOTAAL .
\ Mann

Splitsing de1·
iri de geneeskundige gestichten opgenomen personen , van 1844 tot en
met 1850, in
MANNEN.
VROUWEN.
rLGEMEEN
nte
"" 1 ,a, 1 3d• 1
TOTAAL. 1 'd' 1 3d< 1 TOTAAL")
klasse. klasse. klasse. TOTAAL. •
klasse. klasse. klasse.
Stedelingen . . . . . . . . . . . . . • . . 83 132 913 1128 73 124 968 n65 2293
Landbewoners • . . • . . . . . . • . . • . 23 55 395 473 5 35 3o5 345 818
Ongehuwden. . . . . . • . . . . • . . . . 6i ll6 7q1 918 38 91 757 886 1804
Gehuwden •...•...•........ q5 71 567 683 40 68 516 624 1307
Protestanten • . . • . • . • . . . . . . . . 86 i37 761 984 68 127 77 1 966 1950 Il
Roomsch-katholyken . . . . . . . . . . . 14 46 q66 526 8 31 420 459 985
Israëliten . . . . • • . . • . • . • . • .. 6 q. 81 91 2 l 82 85 176
Krankzinnigen voor de eerste maal . . . 92 151 1084 1327 !~8 u4 1011 1173 2500
" tweede " .. . Il 23 123 157 17 25 149 191 348
" derde 3 5 5o . 58 7 7 52 66 124
"
n meer dan de derde
maal .....•..•.• . .•. • .. .
8 51 59 6 13 61 80 139
"
Erfelijk krankzinnig b) • ••••••... 22 28 159 209 29 39 182 250 459
Krankzinnigheid uit dronkenschap ont-
184
staan c) •. . ......••.. . ·... 17 27 140 1 6 19 26 '.210
!--'-
H"-
0
a) Deze staat geeft II mannen en 13 vrouwen meer dan de staat op blz. 136 en 137, een verschil hieraan toe te schrijven
dat over de jaren 1844, 1845 en 1846 de niet krankzinnig bevondenen (19 mannen en 18 vrouwen) tevens zijn opgenomen, terwijl
overigens 8 mannen en 5 vrouwen op dezen staat niet vermeld staan. b) :Men verstaat hieronder niet alleen zij van wie bloedverwanten
in de regte lijn, maar ook van wie betrekkingen in dezijlinien, als broeders, zusters, ooms, tantes, krankzinnig zijn of geweest
zijn. c) Hieronder zijn niet slechts begrepen zij bij wie dronkenschap onmiddellijk aan den aanval der krankzinnigheid is
vooraf gegaan, maar ook zij bij wie vroeger misbruik van sterken drank den aanleg tot krankzinnigheid heeft veroorzaakt of bevorclerd.
Sptitsing der overleden en uit de geneeskundige gestichten ontslagen personen, van
1844 tot en met 1850 , in
:MANNEN.
VROUWEN.
Stedelingen. . • . . • • . . • . . . . .
Landbewoners . . . . • . . • • . • • .
Ongehuwden. . • . . . • . • . • •
Gehuwden. • . • . . • • . . .•
Protestanten . • . . . • . • •
Roomsch-katholyken. , • • • ••
Israëliten . . • . . . • . . • • . ,
Krankzinnigen voor de eerste maal .
" " " tweede "
n " n clerde "
" n meer dan de
derde maal •.••......•...
Erfelijk krankzinnig . . . . . • . . .
Krankzinnigheid uit dronkens.chap
ontstaan .... . ........•.
ö
CJ
"'C
~
....
~
0
' b'.P
·s
Q
.N
....::
c
....
""
Q)
-=
·z
454133 1
79 7
304 21
329 19
418
181
34
565
48
13
7
63
52
22 .
14
4
ONTSLAGEN.
·"Ê
Q)
~
..Q
t
>
Q)
z
'64
27
22
69
47
T
37
7
82
6 "
2
I
13
8
'È
~ -
Q)
~
Q)
>
:::i
E
=
Q)
100 368
3o 164
58 254
72 278
87 329
36 178
7 25
93 410
20 58
6 24.
III 18 40 68
13 86
Q
Q)
d
CJ
..:i Q
< Q.)
~]ei
0 .... Q.) •
E-< Q.)
l>
= Q
Q.) Q.)
0 l:.O "'d
~ ~
~ ~ ~
"C 0 0
1019
. L\07
659
767
903
446
77
1150
i32
45
59
162
164
.!:? 1
Q
Cl
';:3
....::
Q
~
Q)
-=
z
408 26
84 6
192 9
300 23
352 18
118 10
22 4
.438 ))
35 "
. 9 "
101 »
52 »
91 l
ONTSLAGEN.
-d
....
~
]
l>
i
51
20
34
37
46
20
5
60
5
2
4
I3
--d
t
~
-E
Q.)
>
98
21
48
71
79
29
II
80
22
5
12
17
:si
~
t
=
443
123
267
299
351
190
25
4o3
88
35
4o
83
10
Q
Q)
g.
..:i Q
< Q)
~] ö
0 .... Q.)
... Q.) Q
;> Q.)
0 l:.O
~
.... ~
Q) Q
"'C 0
10'26
254
550
730
846
367
67
981
'i5o
51
66
165
:2 2
~
g
E-<
~
::;
~
~
..:i
<
2045
661
1209
1497
17ft9
813
144
2131
282
96
125
327
186
.....
~
......

( 148 )
NATIONALE MILITIE EN SCHUTTERIJEN.
wezen geheel on~_ekend is. Tot die moeijelijkheid d1·aagt tevens bi "
eene odophoudeh1ke ve!andering van woonplaats van hoerenknechte~
en an ~d on1ergeschikten. Vooral in Zuidholland bestaan vele
o:naang e e P aatsen in de kaders der officieren en wordt geklaa d
~verb t etkk~ebrek aanf~ ~ersone~ ' die de vereischte geschiktheid vo~r
e ere mg van o uc1er ber.1tten.
De staten. betreffende den afloop van de ligting voor '. de nationale
militie en de sterkte der schutterijen , welke wij hier over de jaren
1850 en 1851 laten volgen , geven weinig stof tot opmerking. Het
cOlltingent bedroeg in het eerste jaar 7878, in het tweede 8171. Het
getal ingeschrevenen overtrof in 1 850 dat van I 85 1 met 1128 per~
sönen, terwijl in I 850 684 personen· meer dao in ~ 851 werden
vrijgesteld. Er werden in het laatste jaar 270 personen meer ingelijfd
dan in het vorige, terwijl het getal ontbrekende manschappen
~n 1851 23 meer bedroeg dan in 1850. In heide jaren was het
getal voorzieningen in hooger beroep tegen de uitspraken van de
militieraden het grootst in Noord- en Zuidholland en Noordbrabant,
het kleinst in Limburg en Zeeland,
Over de dienst en de tucht der schutterijen zijn de berigten over
bet algemeen gunstig. Eij de meeste schutterijen van Zuidholland,
~oowel als te 's Hertogenbosch en te Groningen zijn de vuursteengeweren
door slaggewere:n vervangen. Vooral het provinciaal bestuur
van Friesland laat zich veel gelegen liggen aan de goede instandhouding
der dienstdoende en rustende schutterijen, waartoe het zich
.iedere maand door de plaatselijke besturen doet inlichten omtrent de
voorgevallen veranderingen; terwijl a]gemeene lijsten der schutters
van elke gemeente worden aangehouden en jaarlijks zooveel moge·
lijk het werk der ligting , in het bijzonder ook de rollen, worden
nagegaan. In de provincie Groningen wordt ten platten lande
geklaagd over de moeijelijkheden, welke oplevert de voltalligmaking
van de rustende schutterij. Zulks is vooral het geval in die ge•
meenten, in welke vele buiten'slands zeevarenden worden gevonden,
waar slechts een gering gedeelte van de leden der schutterij tegen·
woordig en dikwijls van een groot aantal het verblijf en het aan·

( 144 )
( 145 )
STAAT van den afloop van de ligtii1 ·oor de nationale militie in 1850.
STElU\TE. VAN H~T
KONTINGENT.
VRIJGESTELDEN.
INGELIJFDEN.
VOORZIENINGEN IN HOOGER BEROEP
TEGEN DE
UITSPRAKEN VAN DE MILITIERADEN.
PROVINCIEN.
HOUDENDE WEGENS
AANWIJZING VERLEENDE
VRIJST F.LLING
TOT DE DIENSl'. VAN DE DIENST.
Noordbrabant .
Gelderland . .
Zuidholland .
Noordholland
Zeeland.
Uu·echt.
Friesland.
Overijssel
Groningen .
Drenthe
Limburg.
TOTAAL ....
957 44
903 43
1349 II 5
1124 82
379 45
368 18
598 33
519 27
!~59 33
z93
z4
484. 26
7333 480
8 1009 3406
6 952 3368
426 1479
5 391 1391
632 25ï9
3 54.9 1938
3 495 1803
797
5 515 1864
650
393
56!~
585
193
268
219
255
48
220
1263
472
531
621
136
554
9488
ï
78 58
55 105
126 116
roo 84
41 31
60 90
4-7 44.
52 49
15 19
19 22 3
845 985 24 46
755 950 19
II84 r455 27 6r
958 Il 83 35 85
4
309 38r IO
474 625 7
448 541 8
357 486 9 15
-5- 624 643 --55-16319 7751 ~
21
6
4
7
44
14
4r
90
33
102
33 6 14r
9
16
43
" a)
10
I 1
3
9
a) Het getal voorzieningen is voor deie provincie niet opgegeven.

STAAT van de stm·kte der schutteri[J'en op den lsten Jan'ti)' 1851.
STERKTE DER SCHUTTERIJEN.
STERKTE VAN DEN EERSTEN ~ DER SCHUTTERIJEN.
VOORZIENINGEN IN BEROEP.
DIENSTDOENDE.
RUSTENDE.
DIENSTDOENDE.
RUSTENDE.
TEGEN UITSPRAKEN
VAN DE COMMISSIE
TOT ONDERZOEK EN
BESLISSING,
VAN VONNISSEN
VAN DE
PROVINCIEN.
Actief. Reserve. TOTAAL. Actief. Reserve. TOTAAL.
ALGEMEEN
'J;OTAAL.
Schutters.
TOTAAL.
11
I•
I•
Schutters. ·
TOTAAL.
ALGEMEEN
TOTAAL.
(Art. 15 der wet op SCHUTTERSRADEN.
de schutterijen).
TOTAAL.
Active. Reserve. TOTAAL.
"'
G)
""
0
,..q
8
o:I
E-<
AcLive. Reserve. TOTAAL.
Noordbrabant ....
1390
IOIO
4792 10212 12612
41
81
16
1858
:2095
91 58
79
5258 4480
9738
9995 12090
Gelderland . . . . . .
Zuidholland. • . . . .
Noordholland.
Zeelaml ....
Utrecht ..
990
967 2207 5564.
3679 8758 4960
!~ 758 roq.95 2837
616 1606 1502
3684
1207
9782 l r989
86fi4. 17402
52q2 15737
4491 5867
4315
9
22
53
166
97
19
35
9
15
41
to38 8r2
3142 2892
521 485
865 565
t85o
5491
6034
[006
6011
6q.20
1065
1519
99 150
fi6 38
M "
31 12
2t 34
44
36
79
5
4
5249 384.o
qfü1 3332
2693 21 Il
~o85 1821
9089
7953
48o4
3906
2573
4
6
5o
8
Friesland .
Overijssel .•.
Groningen ...
Drenthe ... .
920
90/i
661
130
1090
2010 3o36
1596 3o3o
978 2536
2q} II85
2101
5!~65
2100
8691
7061 a)
56I5
33
3
66
19
5
86
68
59
6
27
8
84.3 755
1794 108 181
5949
639
1638 68 51
14
5261
/i95 313
51 22
4455
95 II6 211 225 2/i 1/i. 17 » II 19 830 19fi9
5566
3
3
3
3
TOTAAL ...•
-/i-1q-.1- --6-II- - _-8_1_1___
1_2_0 __ 1_2_1_6_2 - .-9-56-q-. -2-1-72_6__
2_3_7-09- --6-q-/1-.-57_7___ 7_5_0_ --1-55- _3_0_7_1_1 -7-./i- .96_6_ -5-5-67_7_ --57_7_7_3-l--8-1/i-1.8--l--6-o---:-----i--3---:-
2
2
a) Deze opgaven, ontleend aan het provinciale verslag van den toestand der provincie, zijn blijkbaar fautief.
(blz, 148, no, 1 .)

STAAT van de sterkte der schutterv·en op den lsten Januari/ 1852.
STERKTE DER SCHUTTERIJEN.
STERKTE VAN DEN EERSTEN BAN DER. SCHUTTERIJEN.
VOORZIENINGEN IN BEROEP.
DIENSTDOENDE.
RUSTENDE.
DIENSTDOENDE.
RUSTENDE.
TEGEN UITSPRAKEN
VAN DE COMMISSIE
l'OT ONDERZOEK EN
BESLISSING.
VAN VONNISSEN
VAN DE
PROVINCIEN.
ALGEMEEN
TOTAAL.
Schutters.
Schutters.
ALGEMEEN
'l'OTA.A.J, •
(Art IS der wet op SCHUTTERSUDEN.
de schutterijen).
:? TOTAAL,
.Actief. Reserve. TOTAAL • .Actief. Reserve. TOTAAL.
TOTAAL.
TOTAAL.
Active. Reserve. TOTAAL.
Active. Resene. TOTAAL.
oordbrabant
clderland ..
uidholland. •
oordholland. .
eeland ••
trecht •.
riesland ••.
verijssel ..· .
roningen ••.
renthe •...
1268
II98
4954
5622
1030
920
1214
3834
4737
2482
2191
8788
10359
1609
2034
5400
5568
493!~
2815
1520
3o33
TOTAAL ••••
4816 10216 12698
84 83 14 1055 2018
54
9838 10086
3 8 II
4391
3785
2499
2427
n88
9959
8719
5314
4809
12150
"b)
5650
912
2308
54 86 6 989
146 216 ~4 3342 2415
99 168 38 3108 2884
38
539 501
33
858 1434
44 66 88 44
1566
3o
77 2
1471
10 44°
748
95 102 197
a) Ééne voorziening in hooger beroep tegen eene uitspraak van de commissie tot onderzoek werd te laat ingediend en bleef buiten heschilddng.
(bh. I[f8 2 n°. 2,)
2005
fo8o 43
3o
134
36
1534 , 20 28 33
1808 172
59 38 5o
188
210 18 Il 10
53o5 4001
11783
4666 3406
t4465
8 22
4925
2 54
1967 1969 :3936 4017
4 5
4 I4II 1188 2599 2684
4 7 II
2853 2889 5742 6530 8338
3 a)
2988 2386 5374 5532 7180
2249 2002 4251
5596
1134 838
2011 2221
11
55
--------------------------------------------1----1---------------
.
636
48 5o 5 4
b) De geheele sterkte der schtJtterijen \'Vordt ii1 het jaarlijksch verslag voor dit jaar niet opgegeven.

ONDERWIJS , KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN ,
OVER HET JAAR 1850.
Volgens de verslagen. der provinciale commissien van onderwijs .
bedroeg het getal scholen 3252 , of 15 meer dan het vorige jaar.
Hieronder 2454 openbare, 167 bijzondere der eerste, 631 bijzondere
der tweede klasse. De eerste zijn dit jaar met 6 , de laatste met 1 o
toegenomen , terwijl de tweede met ééne verminderd zijn.
Onder deze opgaven zijn tevens begrepen de kostscholen en dagen
kostscholen , welke zoowel tot de openbare als tot de bijzondere
van de tweede klasse hehooren.
De scholen van bijzonderen aard en strekking, onder de vorige
opgaven niet opgenomen' bestonden' voor zoo verre de nog niet
volledige opgaven reiken, uit: 601 bewaar- en kleinkinder- of
maitressenscholen , 136 herhalingscholen , 69 (die te Amsterdani
ui et medegerekend) zondagscholen , 53 werkscholen , 1 o I volkszangscholen.
Vier van de scholen opgenomen onder de herhalingscholen
zijn tevens zondagscholen, terwijl op verscheidene gewone lagere
scholen, onder anderen alleen in de provincie Groningen op 76 ,
onderwijs in de zangkunst wordt gegeven. · De I 5 volkszangscholen
in de provincie Drenthe zijn zanggezelschappen onder de leiding der
onderwijzers van de lagere scholen.
Onder de kostscholen telde men 19 voor jongens en 24 voor
me1s1es ; onder de dag- en kostscholen 165 voor jongens en 112
voor meisjes. De meeste der kostscholen zijn tevens dag- en kostscholen
; terwijl in verscheidene zich kinderen van heide geslachten
bevinden. Zulks is onder anderen het geval met de 32 dag- eu
kostscholen in de provincie Zuidholland.
,Van het getal leerlingen op de lagere scholen op de twee tijdstippen
van het jaar, 15 Januarij en 15 Julij, bepaalt zich de opgave
13~

( 150 )
( 151 )
tot negen van de elf pro,·incien. De beide voornaamste provincien ,
Zuid- en Noordholland, deden enkel opgave van het gemiddeld
e~; v~~zondere scho.len der tweede klasse gaven op I 5 Januarï een
getal leerlingen gedurende den loop van het jaar. De voornoemde gp i5 Julij7~=~ 1;~3134gr:e~J~aaronder 858~jonr,ens ~n 8978 melsjes;
negen provincien, wier gezamenlijke bevolking iets minder dan twee meisjes; de reden was dus I9~gen' daaron er 8007 Jongens en 83~7
derde van die van het geheele Rijk bedraagt , telden te zamen op · Uit dit kort over;i ·· op e
100 ' .
alle lagere scholen : den 15den Januarij 257356 leerlingen, waaronder
144708 jongens en 112648 meisjes, den 15den Julij 201580 als liet vor· . IJ slippen e se olen bezoekende leerlin.aen even-
van de op heide Cd tçt bliJI~ da~ het verschil tusscben de getallen
0
leerlingen, waaronder 109361 jongens en 92219 meisjes.
ige Jaar 1et grootst was d b '
kleinst op de biizondere d t .kl 0 P e open are scholen , het
Onder deze opgaven zijn tevens begrepen de leerlingen, welke de
J er eers e asse.
avond- en dagscholen tevens en die welke enkel de avondscholen
De reden tusschen beide e J h . fi
noemde provincien e y G ~ ac ten gee t' voor de negen voorodp
alledlagere schol~;f e~~~~: ~~~~~::h~~ a::ol~;dnedne gJetal n~~isje
bezochten. Het getal der eersten bedroeg op 15 Januarij 14218,
waaronder 10206 jongens en 4012 meisjes, dat

( 152 }
Slechts in Limburg was de reden voor de meisjes ongunstiger op 15
Julij dan op 15 Januarij; in de overige provincien, vooral in Noordhrabant
en Zeeland, ,qunstiger op het eerstgenoemde tijdstip.
Het gemiddeld getal leerlingen gedurende het jaar stond tot de
bevolking op I Januarij I 844 in Zuidholland als 112,4 , in Noordholland
als 120,6; tot de bevolking op 1 Januarij 1850 in Zuidholland
als I 10,2, in Noordholland als I 16,4 tot de 1000 zielen.
i-Iet bedroeg voor de eerste provincie 61975, waaronder 33948 jongens
en 28027 meisjes , voo1· de laatste 55494 , waaronder 29899 jougens
en 25195 meisjes, terwijl van 400 leerlingen het geslacht niet werd
opgegeven. Van de avondleerlingen is enkel opgave verkregen uit
Zuidholland, evenwel zonder aanduiding of zij tevens de dagscholen
bezochten. Hun getal bedroeg I 21 o , waaronder 607 jongens en
6o3 meisjes.
Het middelbare getal leerlingen op elke lagere school bedroeg voor
de voornoemde negen provincien , op I 5 Januarij I 12 , op 15 Jillij
87 à 88. Dit getal was op 15 Januarij het grootst voor: Overijssel
I 51, Gelderland 116, Noordbrabant 115, het kleinst voor: Limburg
103, Drenthe en Friesland 95 ; op 15 Julij het grootst voor: Overijssel
II 8, Groningen 107 , Utrecht 102, het kleinst voor: Limburg
68 , Drenthe 59. De reden was, berekend naar het 9emiddeld getal
leerlingen gedurende het jaar, voor Zuidholland 136 en voor Noordholland
112.
Het onderwijzend personeel stond in de negen provincien tot de
leerlingen op J 5 Januarij als I tot ,62 à 63, op 15 Julij als I tot 49·
De provincien Utrecht en Zeeland vertoonen de gunstigste, Overijssel
en Drenthe de ongunstigste reden. Die reden was tot het 9emiddeld
getal leerlingen gedurende het jaar voor Zuidholland 1 tot 54, voor
Noordholland 1 tot 5o.
Het onderwijzend personeel bedroeg op alle lagere scholen van
het Rijk 6358, waaronder 5808 van het mannelijke en 550 van het
vrouwelijk geslacht. De eersten waren ingedeeld in : 2989 hoofdonderwijzers,
waarvan 4o ·van den eersten, 1836 van den tweeden ,
857 van den derden, · 182 van den vierden en 74 zonder rang, in
2043 ondermeesters , waaronder 2 van den eersten , 536 van den
tweeden, 1o14 van den derden , 38 I van den vierden en I 1 o zonder '
rang, en in 776 kweekelingen ; de laatste in : 256 hoofdonderwijzeressen
en 294 secondanten. ·
Op 100 lagere scholen telde men gemiddeld over het Rijk 195 à
I 96 onderwijzers. De reden was het gunstigst in Zuidholland 249 ,
Utrecht 231 en Noordholland 223, het ongunstigst in Groningen 169,
Limburg 161 en Drenthe 127 op de 100 lagere scholen.
Indien men de openbare scholen afzonderlijk beschouwt verkrijgt
men, naar den maatstaf der bevolking op 1 Januarij 1844, op de
( 1&8 )
I oooo zielen in de negen voornoemde
1I43 en op 15 Julii 870 leer .. linven. provincien' op 15 JanuariJ.
" u De reden was :
het gunstigst:
In Drenthe .
op ·IS Januarij 1 64 7
•
" Overijssel . .
" Friesland .• " · i598, op 15 Julij 122 7
.
· " . Groningen • • . .
1382, 1251..
het ongunstigst : " " 1248.
In Utrecht •.••..
op 15 Januarii 618 5 J I
n Limburg. • • . • . " ' op I u ij 585.
" N oordbrabant 943' " " " 634.
• • • • • ll " ,, 956
De reden van 11et gemiddeld etal 1 1" ' " " " 638.
naar denzelfden maatstaf, voof Zuidteilmgen gedurende liet jaar was'
837 op

( 154 )
Het onderwijzend personeel stond voor het Geheele · Rijk tot de
bijzondere scholen in de reden van 239 tot 100. Zij was :
het gunstigst : het -ongunstigst :
in Overijssel • .
• Zuidholland.
" Utrecht •••
in Drenthe ••
n Friesland .
n Groningen
IOO.
144.
169.
Uit de vergelijking van den staat der akten van algemeene toelating
door de provinciale commissien van onderwijs in 1850 afgegeven
met dien van 1849 blijkt, dat in 1850 zijn toegelaten : schoolonderwijzers
van den eersten 1 minder, van den tweeden 27 meer,
van den derden 28 minder, van den vierden rang 11 minder, onderwijzers
voor vreemde talen 13, huisonderwijzers 15 mee1·, schoolhouderessen
23 minder, huisonderwijzeressen 6 meer dan in 1849.
Van de hetzij voor het eerst , hetzij tot verkrifoing van eenen
hoogeren rang geëxamineerden, werden 894 (753 mannen en 141
vrouwen) toegelaten en omstreeks 300 afgewezen. Dit laatste getal
was in sommige provincien vrij hoog, als in Noordbrabant 60 tegen
79, in Zuidholland 71 tegen 16!, in Drenthe II tegen 16 toege·
laten personen.
Het getal onderwijzersgezelschappen is in 1850 met 7, dat der
leden met 102 ; het getal huisonderwijzers met 43, dat der huisonderwijzeressen
met 5 toegenomen.
ln Gelderland heeft menig verdienstelijk ond~rwijzer hieraan zijne
vorming te . danken. Te Zutphen beijveren zich de gezamenlijke
hoofdonderwijzers om geschikte kweekelingen voor den onderwijzer·
stand te vormen en onderwijzers die reeds eenen rang hebben
verkregen voor eenen hoogeren rang voor te bereiden. Sedert 1838
hebben hieraan 32 onderwijzers hunne geheele opleiding te danken,
waarvan 15 den tweeden , 8 den derden , g den vierden rang
hebben verworven , terwijl daarenboven verscheidene de algemeene
toelating voor het onderwijs in het Fransch, Hoot;duitsch en Engelsch
hebben verkregen. Vier hunner zijn als hoofdonderwijzers geplaatst,
de overige als ondermeesters. In 1850 hebben 18 kweekelingen
kosteloos onderwijs ontvangen. Daarenboven werden op de bijzon•
dere school der eerste klasse op den Klokkenberg te Nijmegen jon•
gelingen bepaaldelijk voor het vak van onderwijzer opgeleid. De
cursus in de natuurkunde te Arnhem telde 74 jongens, van welke
44 kosteloos werden toegelaten. De lessen door het natuurkundi3
(;enootschap gegeven, werden door eenige hulpondet\vijzers, kweekelin_gen
en onderwijzeressen gevolgd.
's Rijks kweekschool voor schoolonderwijzers te Haarlem, in Sep·
tembcr 1816 opgerigt, verkeert in eenen gunstiaen toestand. Voor
( 155 )
de betrekking van onderwïzer . .
kweekeJin,,.en verlan,,.t i"n d~ h1n IOost-Indie worden hii voorkeur
l eer 1 i~gen. • u Voorts u bestaat ie no se oo te A op,,. ue 1 e1 "d ; ZIJ ·· te 1 t b" estenclig 3o
opgerigt door het Nederlandscf d m.~terdam eene oefenschool '
trent echter geene hijzonderh don erw11zers genootschap ' waaromvormschool
aan de Lou. b e en h worden medegedeeld. In de
. . ' ize- ewaarsc ool ''erh d d
me1s1es tot onderwijzeressen d h on en' wor en jonge
In Zeeland staan in d d ~p e ewaarscholen opgeleid.
d
e geze 1 se
h
appen
'
de aldaar
e ne eerste
.
schoold'st
d
'kt · ·h
i r1 en ' m ver and tot
meesters en kweekelingen
1
. gjkest19 e oefenscholen voor onderte
Middelburg aan 34 t~ zn· w~k e' oor kundige hoofdonderwiizers
G
oes aan
6
ondermeesters
' 1er1
k
zee
k
aan
]"
6
'
te Th
o
l
en aan 9
"
en te
'
Bij dit onderwijs werd in he~n ee;;:e J. l~f!kn onderwijs gegeven werd.
selen der landhuishoudkunde .e hs r1 dt gevoegd dat in de heginder
scheikunde' toegepast op J~ Il~ d~t erde d~t in de beginselen
D~ kweekschool voor aankom d n ouw '··en m de plantenkunde.
toe m getal kweekelin en en ~n e. on~e~w11zers te Utrecht neemt
deze inrigting wordt ~ d "m uithreidmg der leervakken. Aan
algemeene geschiedenis ~eer;lJj reg;vhn in de vaderlandsche en
oude en nieuwe aardrïjk~kunde e dr a~ te e ~al-"en letterkunde , de
de reken-' stel- en meetkund ' e zie-, on erw11s- en opvoedkunde
en praktische zangkunde. e' de Fransche taal en de theoretisch~
De kweekschool voor schoolonder .. .
door een Proot aantal . t 1 h w11zers te Groumgen werd weder
k
wee
k
e
1·
mgen
u
bezocht.
'
Hare
me sec
hoek
ts
..
gewone
.
m
aar oo
k b
mtengewone'
.
hoekdeel.en. Van de hulp h I eriJ dtvmg een geschenk van i6o
gebruik gemaakt. se 00 en e morgenlessen werd ijverig
Tot vorming van onderwijzers hl d . L'
geleg.enheid de normale lessen b.. d e en m imhurg in ruime mate
aldaar en te Roermond •e . IJ e ?.rmenschooJ te Maastricht' de
voor de opleiding van o S ve~~1gde Rijk~ lagere scholen ' die mede
wijz~rs gezelschappen. n erw11zeressen dienstbaar zijn' en de onder-
U1t den staat van de gymnasien f L .. h
schooljaar 18so; 5
blijkt d t h l ~bJnsc e scholen over het
bedragen 1806' 'waarva~ 1430 et g~a Ieel'lmgen op die scholen heeft
afdeeling. Van de eersten hez op e eerste a) en 376 op de tweede -
de tweede ' 259 de derde 3c~ten . 404 de eerste of laagste' 254
zesde of hoogste klasse t:r 2i~l e -:;erde' 191. de vijf~e en 77 de
1'Iassen niet werd opg' w ~ van e 32 overigen de mdeeling in
laagste' 1 l I de tweede eg;v;nJe dad de la3atsten 7:} de eerste of
' er e en o de vierde of hoogste
d a) Hieronder behooren t 56 t d
he ?.nderste afdeelinlJ van somm~t e e geme~gde a~deeling' waarmede bedoeld wor

( 156 )
klasse. Van de 82 overiGcn werJ de indeeling in klassen niet
opgegeven. . ..
Onder de 68 in 1850 bestaande gymnasien en latIJnschc schole~ tel!
men vijftien definitief erkende, vijf gednrende langer. dan twee J?rcn
voorloopiG bestaande, vijf laatstelijk voorloopig .?PGerIGte gymms1cn,
terwijl de overiGen drie en veertig zijn gewone ~at1Jns ch e scholen . . Van
deze scholen had ééne te Stavoren .o-eene leerlmGen; van cle ovcr1ae 67
telden 22 een tot tien, 2 r tien tot twintÎG, 6 twintiG tot derti{l,
5 clertiG tot veertig, 2 veertiG tot vijftig, 5 vijftiG tot zestig, 1_ zcsti3
tot zevenli"' , J zeventig tot tachtig, 4 honderd en meer leerlrngen.
Het get~l onderwijzers beliep 252, waarvan 136 voor de oude
en 116 voor de nieuwe talen, wiskunde enz. Zij waren naar araad
en ranG ingedeeld in 105 doktoren en 19 kandidaten in de letteren,
8 doktoren en 5 kandidaten in de wis- en natnurkuncliGe weten·
schappen , 1 1 bezitters van den eersten , 3_6 van den tweeden, 7
van den derden, 1 van den vierden rang; 18 bezaten eene akte van
alGemeene toelating, IO waren toegelaten bij dispensatie, 10_ hadden
geen en graad of rana, terwijl van 1 7 de graad of rang met 1yerd
op{;egeven.
Van de 68 scholen waren er 12 met slechts één , 21 met twee,
10 met drie, 7 met vier , 3 met vijf, 6 met zes , 2 met zeven'· 2
met acht, 2 met tiet? , 1 met elf, 1 met twaalf en I met zestien
docenten.
Het getal studenten aan de drie hooaescholeu des Rijk> inacsch_rc·
ven bedroeg op 31 December 1850 1082 of 45 meer dan het vonae
jaar. Hieronder waren 126 die elders studeerden. liet getal pro·
motien heeft gedurende het jaar I 850 136 bedraaen. ..
De studenten aan de atl1enaea te Amsterdam en te Deventer ZIJD
voor het rrrootste gedeelte bearnpen onder de elders studerenden aan
eene van de drie hoogescholen. Hun aetal beliep gedurende~

\ 158 )
her 1850 werden da
" b l it van Jen 21sten Novem der infanterie ver-
Bij Koninkh]k ~~ u de onderscheiden ko.rpsen te Kam en, bestemd
batail\onsscholen b~onderlijk instf';1ctiebataillon oraals v~or het kader
°"angen door een a van onderoffic1ere.n. en korp 'oncre\ieden voor de
tot het aankweeken tevens ter opleiding van l uonderofficieren en
biJ. die korpsen 'ken t"er en betaalmeesters en valn li'e Dit bataillon
. an war i - . l · Oost- nu • 8
betrekkingen v d . fanterie bi] het eger in h pen waaronder 1 o
korporaals vo~~ ~:~ 5 officieren en 2~4 ma~c :t~rkte' van dit batailis
zam.enge~te d:e\d in drie kompagmen. d ~acheerden niet medegesoldaten
' inge l October 1851 (de Gd e infanterie hier te la'?de
lon bedroeg op ld ten voor de korpsen der b trekking van kwartier•
rekend) 2 J 9 so IBtair~n bestemd voor ; e onderofficier in Oostopgeleid'
13 d 0 leiding voo: korporaa re1ïk op 3o vast"estel~;
roee.ster. T~t e etJ der jongehn{!en aanian bellang van de dlenst in
Indie was. et g zoeken tot plaatsmg en let te brengen' waarvan
ro.e~igvuldige ad~en besluiten dat ge~al \~t :e~ beide graden bes~emd
Indie hebben . der vacatures in e .. k nde en geschieded
helft tot aanvulhng l · h tot de aardriJks u he bezite
" bepaa t zie d de overzeese
is. Het onderw_1JS d" van ons Vaderlan en behoeve van hen,
nis' inzonderheid ie nden der Maleische taa~? ten Tot de aanneminij
tingen' en tol· de ~r~n Oost-Indie bestemd z1JnS jaren het lezen en
llie voor d~ iensde ouderdom. van. 16 tot :e els de'r rekenkunde.
wordt vereischt k 's van de vier hoofd hG"ll nde korpsen v.an
.. de enm d verse i e 1
schnJven en b" d.it bataillon van d detacheèrd korporaa s
Voorts kunnen .iJ fanterie tijdelijk wor. en ge 1 eeni en waarb~r{;
het wapen der in mits vrijwilligers ' wier .~an egom al~ onderofficier
eu manscha~pd~ ' eschiktheid zullen verk~~~enwerden ter opleidi~~'
fYeeft, dat z13 G den hi Augustus 1 de

( 160 )
door aankoop van
. . fde er op bedacht de lokale;e~zende' te vergroo-
:Men is uit dien hoo het .oebouw der school .3 1850 192' in 1851
· erve aan u d aarop m " · de
een hms en k ninstituut te füe a ? w de sfreken' onderw•JS m Il
ten. Het t~e e ook van de omliggen '"t ·n bloei toenemen. e
197 jonge heden 'k nkunde ontvingen, r·J; '1eedin•en' waar.an 3,
thand- en bouwt~. ~lhoven telde in I 8 od .~9 cholenu worden de vor-
eekenschool l te m nten Op deze rie s l t .rremeentebestuur
uit de om iggen . de .oemee ~ zeer • geprezen. Door le er teekensc u l l h t
lOO e

( 162 )
. n ziJ. n aano-eschaft.
· wer k tu1ge u h d
."erkbank en een1ge . ··ssel als te Ensc e e'
en
toe eene "
an OvenJ
~aat . ndere gemeenten v . het ontvanGen van
Ook in sornro1ge l;asselt bestaat Gelegenheid to\an 1850 te Kampen
Ootmar~sude e~ekcnkunst' t~rwijl int ~eku~s~teschouwing vanllteekelessen
in . . tot stand kwaro o . d" ·aar te Zwo e eene
. eene vereemg1Dg de meesters. Ook werd m. ~:o~i van alle ambachningen
van leven. t ter bevorderinG van dek de Zij telt reeds 108
·vereeniging ?Pïe~~~kkinr, staan tot de boud ~:ze~._ Te Groningen
ten ' welke I? e taa~de uit gepatenteer e dioin van teekenleden
' uihtslu1~nds~~!vend genootscl1ap ~ot aan~~e 1 S3 ~ opgerigt ' in
verkeert et un der den naam P1ctura ' houden van tenen
schilderkunst ' on tand Het tracht door het ters door het
·· d n toes • 1 de mees '
een en b~oe13en :an schilderijen ~an .. even n tee ken in gen en door
t~onstelhngen re rïzen op schilden3en e beide kunsten te bevor·
:~~:d~lij~~~h:e\~~i::;;z~~n ''t~e~:~:J:e~~~std~1; !~:::· ~f :e~~~:
deren· In a ui • en zeevaartkunde ' on n meestal gratis ondertoegep~ste
wer~~m~e lu;msten en .wetenscha~pden dezer akademie. w~s
wordt in voorn H t aantal contribuerendf e cl1.olen der pTovmc1e
wijs gegeven. . d: van i 851., Op vele ager~a~1dkaarten ' vooruit. -
I 94 ?P bet ei~ het teekenen ' vooral dat vhn ~kundige scholen voor
Groningen G,'.1a . D enthe bestaan twee ou t onder het bestuur
d rov10c1e r M . l De eers e' .. l . l
!::nb.a~h~lieden te A:sdei·eNetderl:!Js:l;e rnaa.tscl~?tp~~~~: fa~l1~e:;: 1 \~
van het departemen. 1851 20 ; de laatste inb l t Maastricht telde
telde in I 850 '7 ' l~n De stadsteekensc ooS ed. te Roermond
d leer iugen. - · 852 2 · ie
het twee Se 29 3 meer dan in i 85o 'd in i dal!sch~ol te Venlo '.door
in 1851 1' I r fl Aan e zon u ·onge heden
·in beide jaren 9° led:~~::st~ld en ~e~ostigd' oktv~n!:nb~uwkunde.
. het Geme~ntebestuuf ksklasse onderwijs m de tee en
uit de mrndere vo bestaan behalve de
- l In Noordbrabant. . ·' erscheidene
Muziîk- en za119sc110 en.b scb rouziJ"kvereemgmr,en m v·nc1·e sedert
.1 l , Hertogen o ' . . deze prov1
inuzijkschoo ~ lust voor muzijk en zang is l~fzonderlijke voor. den
uemeenten. e erkelijk toegenomen. .. • • nootans lS te

( 164 )
jaarlijksche bijdrage van de gemeentebesturen. Zij telden 428 leerlingen,
waarvan 238 van het mannelijke en 190 van het vrouwelijke
geslacht. Daarenboven bieden de maatschappij Felix Meritis , die
tot bevordering van toonkunst, het Odéon , ~'rascati en meer andere
ruimschoots gelegenheid tot beoefening der toonkunst. - In Zeeland
bestonden in 1850 vijf met 252 , in 1851 zes volkszangscholen met
351 leerlingen , waaronder 164 jongens en 187 meisjes. De zang·
school te Middelburg , opgerigt door de vereeniging tot bevordering
der toonkunst , telde in 1850 5o tot 60 , die te Goes , onder
het bestuur van de afdeeling der maatschappij tot bevordering der
toonkunst, 4o leerlingen. De vereeniging tot bevordering der toonkunst
te Middelburg bestond in 185 t uit 1 oo leden. - De twee zangscholen
in de provincie Utrecht telden in 1850 99 leerlingen, waaronder
84 jongens en 15 meisjes. In 1851 ·wordt melding gemaakt van drie
zangscholen, bezocht door 80 jongens en 24 meisjes. De stedelijke
zangschool te Utrçcht telde 79 leerlingen. - In Friesland werden in
1850 op twee en veertig scholen 81 ft. jongens en 581 meisjes, in I 851
op vijftig 1024 jongens en 7 u meisjes in het zingen onderwezen. De
volkszangschool te Leeuwarden bestaat niet meer sedert 1 Julij 1851,
door het ophouden der subsidie van de gemeente. Overigens bestaan
in onderscheidene gemeenten dezer provincie gezelschappen en zang·
vereenigingen , waarin men zich op de beoefening der toonkunst
toelegt. - In Overijssel bestaan zeven volkszangscholen , op w.elke in
1850 806 (367 jongens en 4.39 meisjes) , in 1851 860 leerlingen
werden onderwezen. Die te Goor heeft, door het vertrek van den
muzijkmeester, veel geleden. Zij begint zich echter te herstellen door
den ijver van eenen der ondermeesters bij de openbare scholen.
Voorts wordt het beoefenen der toonkunst in deze provincie aangekweekt
door het bestaan van eenige zangvereenigingen. Van de
muzijkscholen te Zwolle, Deventer en J{ampen wordt een vlijtig
gebruik gemaakt ; die te Deventer is in twee afdeelingen verdeeld,
waarvan de eene voor den zang , de andere voor instrumentaal
onderwijs bestemd is. De sommen in 185 1 door de gemeenten
dezer provincie voor het onderwijs in kunsten en wetenschappen
verstrekt, bedroegen te zamen f 3648.40.-Te Groningen bestonden
twee volkszangscholen , opgerigt door de maatschappij Tot Nut van
't Algemeen, beide voor de mindere volksklasse, de eene voor vol was·
senen, de andere voor kinderen. Beide werden in 1850 bezocht door 4o
leerlingen van het mannelijke en 70 van het vrouwelijke geslacht. In
1851 is die voor volwassenen vervallen en slechts de laatste bestaan
gebleven. Zij telde gedurende dat jaar 75 leerlingen, waaronder 15
jongens en 60 meisjes. Voorts bestaat nog eene zangschool voor
jonge lieden te Winschoten, terwijl in 1850 op zes en zeVfmtig der ge·
wone lagere scholen aan 1264 jongens en 966 meisjes , in 1851 op
twee en tachtiJY aan 1 54 9
·
( 165 )
k u Jongens en 109 · ·
~.off unst werd gegeven. _In de ro . . 9 meis3es onderwijs in de
·v1Jftien volkszangscholen of za P 1 v1Ïc1e Drenthe hei;tonden in I 85o
fü vrouwelijke leerlino-en in n1g8g5eze se lappen met 2 I 3 mannelii'ke ~u
l .. k 1 ° ' I zeventien t 6
7~ :vrouwe IJ e eerlingen. Zï staan me 22 mannelijke en
1e1dmg der onderwijzers op d J 1 . voor het meerendeel onder de
scholen _in Limburg ' te Maa:trtcÎ1~re ~cholen. - Op de vier muzijk~
werden m 1850 228 leerlin "eti ' oermond' Venlo en Sittard
het bespelen van muzijkinsgi onderwezen ' waaronde1· 75 zich o '
J~ar wordt slechts melding em~~k~ten toeleg{l'e~~· In het volgend~
h1ke. harmonie te Maastricl~ met 5van de m~z11kschool der Koninkleerlmgen.
Onder het eerste et f en van d1e te Roermond met
~eoef~naars van muzijkinstrum~n~en Wbren 38 ' onder het laatste :
zich m deze provincie verscheiden eg.~el pen. Overigens bevinde~
e muz1J {genootschappen.
Industrie-.' l1andel-' landliuislwudkund'
schap ' gewijd aan de uithreidin en zg: sc(i~len enz. Een genoot"
wetenschappen te Breda ' in hetg 1 ver,,,pre1dmg der natuurkundi ~P
~ I D~cember 185 I 131 gewone enaatst "?n I 849 opgerigt' telde ~.P
Jongelmgen beneden de I 8 jaren l 7 bmtenqewone leden ' terwijl 4
doel van dit genootschap is . v:: ve~g~denngen bijwoonden. He1
wetenschappen in haren ruimst; spre1dmg van de natuurkundi~
dragten in populairen vorm ,...:~mva~g' door ~iet llOuden van voor·
dagen. Eene kleine verzaU:.eJin

( 166 l
en bepaalt zich tot de beginselen der meet- en toegepaste schei-
/ kunde. Ook . te Zaandijk bestaat sedert 1848 eene industrieschool,
opgerir,t door het physisch 'genootschap, in verband met het departement
der maatschappij van nijverheid en met de plaatselijke besturen
van Zaandijk , Koog , Westzaan en Crommenie. Het aantal leerlingen
bedroeg 15 in 1851, waarvan 5 kosteloos onderwijs genoten.-
; Op de industrieschool te Middelburg , opgerigt in l 840, werd door
twee onderwijzers in den winter I 85o/5, aan 59, in dien van I 8 51 fs,
aan 61 leerlmgen onderrigt geaeven. Het onderwijs bepaalt zich tot
. de reken-, stel-,. meet- en werktuigkunde, toegepast op de handwerken
en de gebezigde werktuigen. Voorts tracht het departement
Middelburg Véin de Nederlandsche maatschappij tot bevordering van
nijverheid , opgerigt in 181 5 , door verbetering en uitbreiding van
den landbouw, van de kunst- en handwerken , fahrijken en trafijken l
van koophandel , zeevaart en visscherij , haar doel zoo veel mogelijk
< te bereiken. De vereeniging tot bevordering van ambachten en
handwerken onder de Israëlieten te Middelburg telde in i 852 · 106
contribuerende leden, terwijl l 2 leerlingen, waaronder 9 jongens en
3 meisjes , in de verschillende beroepen werden onderwezen. - De
inrigting ter opleiding van havelooze kinderen te Utrecht werd in
1850 geregeld bezocht door 100 tot 140 leerlingen. De jongens
worden opr~eleid in de beginselen van het kleêrmaken , de meisjes
in het naaijen en breijen onderwezen. Voorts werd aan die school
door eenen onderwijzer van de vierde diakonieschool, aan beide
kunnen onderwijs gegeven in het lezen, schrijven en de zangkunst.
/ Het departement Utrecht der Nederlandsche maatschappij tot bevor"

( 168 ~
dat de school op dit
der school te Haren :Ï.rs
eer
land
uitgebreid
in gebrmk
, .zoo
hee
ft
•te
Het
Groningen
genootschap
mogt
oogenblikj r~imd 5o bu~um1mndige wete?schappenHet bezit eene bheter
bevordenng er na den bloei veroeugen .. en - De met et
lch in eenen voortduren natuurkundii;e werktÏ~r, ~f industrieschool
Îan17ijke venamelio~ h~a:erbonden tweedÎ afdee. ~:f.lling bevorderen ;
athenaeum te Maas.tnc het nuttige doel iarer ; klein seminarium "
blijft steeds met >~ver twee afdeelingen .van he hen die zich in de
terwijl eene van e rkrade' bestemd is voor hen t; bekwamen.
Rolduc' gemeente K~'verheid en handel '!en~:n worden aangetroffen,
wetenschappen van n jke in de meeste provmc1 chouwd worden. . Ha:n
De werkscholen' we i'ndustriescholen bes ni.ps pontonniers gegeven ; meer gegoede
personen lunnen onderrigt ontvangen in de kazerne. Het gemeentebestuur
van Doesburg heeft een ruim en hoog Vertrek in eene
kam·ne voor gijmnastische oefeningen doen ;nrigten, van welke
gelegenheid echter slechts in 1850 door 1 o leerlin1ren van het gijmn•sium
werd 1rebruik gemaakt. lnrigtingen van dien aard zijn in
enkele kostscholen van Gelderland aanwe-.cig, waaronder die van het
instituut te Elhur11 uitmuntend ;, iugerig~ In de dorpsschool te Voorst
heeft de onderwij•er eene proeve (lenomen met het geven van onderwijs
in de gijmnastie, waarvon door een twintigtal joncens werd «•bruik
g"noakt. De •wemschool te Arnhem bleef onder eene voortaamsoefeningen. - In Noordholland bestaan vier gijmnastie­
'Cholen, ,twee te Amsterdam, ééne te Haarlem en ééne te Medemblik.
- Eéne der Amsterdamsche scholen is verbonden aan eene bij­
•ondere inrigtinG' tot onderwijs van de tweede Alasse, de andere
werd in F ehruarij • 851 opgerigt door de heide departementen der
maaischappij Tot Nut van 't Algemeen, Waartoe een stadsgehouw
verleend werd. Zij telde in Fehruarij 1852 •5o leer/ineen uit alle
klossen der hurrrerij. Die te Haarlem kwam op 5 Augnstus 1851 tot
•tand. Hier ontvincen onderwijs zoowel de kweekelingen van 's Rijks
kweek.chool voor onderwij,ers, als bijwndere personen. De school
te Medemblik telde in 1851 ruim 4o leerlingen. Zwemscholen worden
te Amsterdam en te Haarlem aangetroffen , de eerste in bloeijenden,
de andere in kwijnenden toestand. - In Zeeland werden de drie
gijmnastiescholen in 1850 bezocht door 183 leerlingen. Van deze
drie scholen bestaan er twee te Middelburg; die voor kinderen van
15

( 170 )
( 171 )
den gegoeden stanfl telde in i 851 64 leerlingen , waaronder 14
meisjes, op die voor minvermogenden genoten 36 jongens onderwijs.
Op de de gijmnastische school te Goes werd in dat jaar aan een
honderdtal leerlingen onderwijs gegeven. -Te Utrecht en .Amersfoort
bestaat gelegenheid om zich in de gijmnastie te oefenen, terwijl te
Utrecht eene zwemschool aanwezig is. - De gijmnastieschool te Leeuwarden
, opgerigt door het departement der maatschappij tot Nut van
't Algemeen , werd in 1850 bezocht door 2. 2.6 leerlingen, waarvan 85
kosteloos onderwijs ontvingen. Ook werd in 1850 te Leeuwarden
eene zwemschool opgeriut. - In de provincie Overijssel wordt van het
gijmnastisch onderwijs meer of min werk gemaakt op de dag· en
kostscholen; ook wol'dt op de school van het departement Zwolle der
maatschappij Tot Nut van 'tAlgemeen gijmnastisch onderwijs _gegeven,
waarvan in 1850 38 leerlingen hebben gebruik gemaakt. Op kosten
dezer maatschappij wordt thans alda_ar eene normaal-gijmnastieschool
opgerigt, waartoe door het gemeentebestuur een lokaal in vrij gebruik
tijdelijk is afgestaan. Te Deventer is in Maart 1851 eene
gijmnastieschool geopend voor den meer gegoeden stand. Het aantal
leerliugen , dat korter of langer van het onderwijs heeft gebruik gemaakt
, heeft 41 bedrar,en. Hiervan behoorden 17 tot het stedelijk
gijmnasium, terwijl 6 de school weder hebben verlaten. Te Kampen
bestaat het voornemen om eene zwemschool op te rigten. - De school
voor de gijmnastie, reeds vóór verscheidene jaren door het departement
Groningen der maatschappij Tot Nut van 't Algemeen opgerigt,
is in 1850 tot eene kweekschool voor onderwijzers in dat vak
uitGebreid p.eworden. Het getal leerlingen beliep in 1850 140 jongens
en 5o meisjes, in 1851 niet minder dan 349· Het onderwijs voldoet
aan de verwachting. Voorts bestaan nog ~ijmnastische toestellen in
enkele scholen te Groningen,

J6ts7
:.<
STAAT van het getal van de bijzondere scholen de" eerste ldasse, het onderwijzend
personeel en de leerlingen in elke provincie over 1850 .
..,
PROVINCIEN.
-0
~
'§
~
Noordbrabant.
Gelderland . .
Zuidholland . .
Noordholland .
Zeeland .
Utrecht . .
Friesland .
Overijssel .
Groningen.
Drenthe .
Limburg ..
24.a)
13
45
3 r
21
2
10
10
2
9
21 b)
36
163
11 2
8t e)
2f)
22 g)
i3
2 I
29
3
1
18
2 h)
5o \ 925 \ 27ö2 1· \ "" · . - , - .
39 1.7 27 11 .75 2902 1532 \ 1051 1·
Jê.::
164 4554 !~ 2 36 8790 c) " " "
130 3500 34 68 6968 d) " " ,, ,, n "
"
1979
60 1,3,0 1 ,3,7 48 \
~ . 1
,; 3 , 1
2 49
22 478 419
13 4 26 375
2 37 29
23 348 578
109
897
801
66
926
452
4 0 !~
3o
274
2000
59
399
372
22
555
"'"" · · · · ;-:;-1---;;-~F1 1 1 1 1 1
43 27
107
851
776
52
829
... .- . n"u1_PrWijs geeft Op ecne .openbare
STAAT van het getal van de bfjzondm·e Bcholen der tweede klasse, het onderwfjzend
persooeel en de leerlingen in elke provincie over 1850.
PROVINCIEN. 1
s:i .., ONDERWIJZEND 1 LEERLINGEN.
ö
...c:
~
PERSONEEL. 1 ,s JANUMUJ. 1 ,5 JULU.
5 ..,
C.!> Mannel. ,Vrouwel.I TOTAAL. Jongens., Meisjes. , TOTAAL. Jongens., Meisjes. , TOTAAL •
Noordbrabant. . . . . . . 79 a) 75 81 156 1572 3281 4853 1,487 3019 4506
Gelderland . . . . . . . . 53 7xb) 28 99 i371 952 2323 1200 910 2110
Zuidholland •.••.... 153 276 96 372 5381 4005 9386 c) Il
Il
"
Noordholland ....... 1 79 3ood) II3d) 4r3 5440 4585 10025 e)
" " "
Zeeland .......... 16 37 4 41 806 528 1334 777 535 1312
Utrecht .......•.. 5o 71/) 33 1049) 1267 1030 2297 1312 1055 2367 Il
Friesland ...... . •. 7 JO l Il 134 119 253 173 149 322
Overijssel . . . • . . . . • 19h) 52 7 59 835 785 1620 901 782 1683
Groningen ........ 32 52 i) 6 58 1601 1206 2807 1738 1397 3135
Drenthe .... , .. 3 3 " 3 rn5 83 188 84 53 I37
Limburg ... .•. .. .. 4.o 45 23j) 68 891 994 1885 335 4 2 7 762
------------
TOTAAL • • •• 631 992 392 1384
e.o.
'"""
"'

( 176 )
Reden uit de voor
aande staten af geleid.
( 177 )
PROVINCIEN.
c

PROVINCIEN.
( 178 )
( 179 )
STAAT van het getal avond eerlingen op de lagere scholen.
OPENBARE SCHOLEN.
BIJZONDE! i
OLEN DER l'. KLASSE. BIJZONDERE SCHOLEN DEH II'. KLASSE.
l~======1=DAG·ENAVO~ 0 :::.:::;
1 L:L::~. LEm

( 180 )
Scholen van bi:f zonde1·e
ard eiz strekking.
( 181 )
BEWAARSCHOLEN .
KOSTSCHOLEN
VOOR
VOOR
llilINGSCHOLEN. ZONDAGSCHOLEN. WERKSCHOLEN. VOLKSZA.NcscuoLEN.
PROVINCIEN ·
JONGENS. MEISJES. JONGENS. ME1sm.
LEERLI.:VGE.V,
LEERLINGEN.
LEERLINGEN.
LEERLINGEN.
Noordbrabant.
Gelderland · ·
Zuidholland. •
Noordholland.
Zeeland· · · ·
Utrecht. · · ·
Friesland· • ·
Overijssel. · ·
Groningen. · ·
Drenthe·
Limburg · · ·
33
41
60
6i5 11306
1323 : 651
2545 a) 2485 a)
80 a)
43 16'21 d)
KI . kind er- of maitrcsscnschol.
3~nJ I 631 e)
5 295 1 328
KI . kinder- of maitressenschol.
•3n~ 3o3 442
18 887 C)l I
16 371 466
7 539 531
14 363 348
5 125 110
6 133 276
2 275 2 47 28 3q3
4 5q 2 26 21 583
7 123 7 15!i 32 b) 1040
38 23
12 25 j) 4 k;
q. 3 ~s 19 534 9
4 163
6 !) 272
'.Cl rl
9 284
3 37 2
"
';'1 3 1 o3 60 2
9
TOTAAI" •
601 7559 8854
19 544 24 385 165 3391 80
.. e leerlingen opgegeven. b) n Kostscholen 3~?.. f) voor Alsvoren jon .
a) Vao 14 scholen ZIJD geen leerlingen. e) Alsvoren va 3 scholen opgegeven. l
'ken de opga'l

; ( 182 )
STAAT der alcten van algemeene toelating, door de p1·ovinciale
cornmissien van onderwijs, na af genomen examen, in de voorjaars-,
zomer:.. en he1jstvergaderingen in 1850 afgegeven.
Pil.OVINCIEN.
SCHOOLONDER WIJZERS
VAN DEN
5
~
( 183 )
STAAT va n d e on d erwi:fzersgezelscliappen en t-'an liet
personeel voor huisonder•v ..
~ vs.
1
8 ONDERWIJZERS-
0
u
è
0
d
GEZELSCHAPPEN. ~
0

STAAT van de lati,jnsche scliolen en gymnasiën gedurende het sthoob'aar 1850-1851.
TITEL,
ONDEftWTJZERS INGEDEELD NAAB
GnAAD EN P.ANG.
AANTAL LEEr.LINCEN OP 15 J.A.NUAfüJ
OP DE EERSTE AFOEEUNG.
OP DE
TWEEDE AFDEELING.
• STAAT
VAN
HET
\
CJNDEBWIJS.
STAAT
VAN HET
SCHOOLLOI\.AAL.
RECTORS­
HUIS.
PROVINCIEN.
GEMEENTEN W.A.AR GEVESTIGD.
AANMERKINGEN.
~
"d
c
0
N
Noordbrabant •
Gelderland. . .
Zui

....:_._:.-
f,
STAAT de1· aan de ltoogescholen bi§ de verschillende faculteiten ingeschreven studente1i
op den 31sten December 1850.
LEYDEN. UTRECHT. G~.ONINGEN. TOTAAL.
FACULTEITEN. Aldaar 1 Elders ...i Aldaar 1 Elders ..3 Aldaar 1 Elders ...i Aldaar 1 Elders ..3
-< -< < < < -< <
f-< f-< f-< f-<
Studerende. 0 Studerende.
0
Studerende.
0
Studerende. 0
f-< .... f-< ....
Godgeleerdheid . . . . . . 86 2/~ 110 148 4 152 6I " 61 295 28 323.
Regtsgcleerdheid . . • . . 177 37 214. 166 15 181 106 " 106 449 52 501
Geneeskunde . . . • . . • 55 23 78 43 6 49 41 1 42 !39 3o 169
\Vis- en natuurkunde .. 14 1 15 I3 . " i3 3
" 3 3o l 31
Bespiegelende wijsbegeerte
en letteren . . . . . . . 25 14 39 ll 1 12 7 " 7 43 15 58
--------------------------- ---
TOTAAL •••• 357 99 456 381 26 4°7 218 1 219 956 126 1082
Totaal op den 31 sten De- ..
ceruber 184.9 . . . . . . 332 122 454. 351 16 367 ~n4 2 216 897 140 1037
......
CJ)
c:.ll
O"l
*
Het getal ·promotien heeft
bedragen in 185o/;, ... 65 34 37 136
Dit getal was in 1819/50 •. 58 44 39 141
Gedurende het akademiejaar 185o/s1 hebben plë1ats gehad: te Leyden 55 voorbereidende, 82 candidaats-examens,
terwijl het getal doctors-examens niet werd opgegeven; te Utrecht 241 candidaats- en voorbereidende en 3o
doctors·examens; te Groningen 34. voorbereidende, 5 r candidaat~- en 3 r doctors-examen~.

( 187 )
l 186 )
STAAT van de jaarlijksche ajWÎs$eling in het getal kadetten aan de Koninkli§ke militaire akademie te Breda
van 1836 tot 1852. '
r,
•.\
f
AKADEMIEJAREN. .s .s
BENOEMD TOT OFFICIER OF AMBTENAAR.
De
AANGENOMEN ALS
akademie
KADET INFANTERIE. KA V ALLERIE. ARTILLERIE. GENIE. WATERSTAAT. TOTAAL.
verlaten en
overleden
...i van
... d ci ë ë s:i
é <

( 189 )
ARMWEZEN.
• 1 .. oe d zijn de uitkomsten over · de
· De volgende staten ' waaniJ g~v k g pt tienjarig vergelijkend overjaren
1849 en 1850' geven een . e z~~ over het geheele Rijk. Wij
zigt van den staat van. h~t armwe odani overzigt de voorkeur te
hebben vermeend ook dit par ~ai;i zobeschog uwin1r van het armwezen
d "l eene twee1arige u . . k'
moeten geven'. e~1J d be erktheid van ruimte van dit parboe. Je
voor elke pr~vmc1e' e P dit tienjarig overzigt de meer gunstige
z~u ov~rschnJden ed td;eb~ide laatste jaren meer doet uitkomen.
mtkom::.ten geduren e d d st at van het armwezen over 1849
Het verslag aangaan e en . a . . · de instellingen van welheeft
de drie hoofdsoorten ' waann v10e~e~trokken
zoodat de beide
dadigheid verdeeld waren 'é< ~ot W:~e za~r:rr~ en beschouwd als: insteleerste
hoofdsoorten onder b ehie ZIJn 'f e toto het verzorgen der armen
lingen ' strekkende tend e .~eve .J;eze tweeledige i~deeling wordt
l door werk en on erw1.is. .
~~e~eens tot grondslag van dit overzigt aangenomen.
· l fd n volgens de verkregen
De instellingen J~r eerste 8Soo J~o~~l:~:: der maatschappij van
opgaven op 31 December I o' 54 . etal De gevraagde
weldadigheid niet medegerekend ' i7 ~l t 641 f Door optelling van
der i'u het Rijk aanwezige
inlichtingen werden verkregen vtn s ec: ~
elke rubriek van ~en staat van ~~t aanl 66. Dit verschil van twaalf
.instellingen verkrijgt men l~et ~~J/er 7 ruit hieruit voort ' dat enkele
in meer met h~t voornoem e ClJ ~r sp twee- of meerledig is' twe~·
instellingen ' wier doel en strekkm~ z lks is het geval m
of meermalen in dien staa~ .voor omen. d .u h 1ierv01·mde diako·
Noordbrabant met drie gesubsidieerde ANegef m:c met drie ongesub·
uien , te Werken' Werkendam en n e ' tl
sidieerde, waarvan twee te Giessen en ééne te Rijswijk, welke tevens
zijn algemeene armbesturen ; in Zeeland met één gesubsidieerd
algemeen of burgerlijk gesticht voor oude lieden en kinderen te
zamen , tevens proveniers- en ziekenhuis voor beide geslachten , en
met één onr,esubsidieerd algemeen of burgerlijk Gesticht voor oude
lieden en kinderen te zamen, tevens ziekenhuis voor heide geslachten
; in Overijssel met drie ongesubsidieerde partilmliere fundatien
''oor oude en gebrekkiae lieden, tevens huizen voor kostkoopers ; in
Limburg zorgen tevens voor behoeftige kraamvrouwen de drie volgende
lwsturen voor schamele armen : het genootschap Dorcas , het
gezelschap van weldadigheid en de vereeoiging van den Heiligen
Viocentius à Paulo te Maastricht. Deze zijn echter niet onder de
genootschappen voor behoeftirre kraamvrouwen oprrenomen.
,Tot deze iustellinrren behooren:
A. De besturen voor lzuiszittende armen. Vooral van deze besturen
'Valt het moeijelijk gevolgtrekkingen uit een tienjarig overzigt op te
maken, dewijl het getal van die liesturen , hetwelk geene inlichtingen
vel'schaft, jaarlijks zeer uiteenloopt en door de sedert 1848 bestaande
verpligting om eenen staat op te maken van de op den
laatsten December van elk jaar aanwezige instellingen verscheidene
besturen ontdekt zijn, wier bestaan vroeger onbekend was. Voorts
waren over 1848 en vroegere jaren onder de. algemeene armbesturen
niet opgenomen bijzondere, uit erfmakingen ontsprotene, besturen~
welke geene gestichten bezitten. Deze zijn over 1849 en 1850 onder
de besturen voor huiszittende armen opgenomen. Ook heeft het bestuur
der stadsaalmoezeniers-kamer te Utrecht eerst in 1849 onder
het getal zijner bedeelden opgenomen de personen voor rekening
dier instelling verpleegd in het gesticht voor krankzinnigen aldaar en
in de koloniale inrigtingen der maatschappij van Weldadigheid. De
diakonie der Nederduitsch-hervormde t;emeente te Amsterdam, wier
uitt;aven en inkomsten in 1849 bedroenen f 8884 r. 12 , gaf opaaven
over 1849 en 1850, doch niet over 1848. - Onder de ontvangsten en
uitgaven van deze besturen zijn ook begrepen die van enkele stichtingen,
welke onder één geldelijk beheer staan met een armbestuur, als:
één hofje te Zutphen en één te Millin3en, dertien aodshuizen in
ZnidhoUand, het Nederduitsch Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis,
het Portugeesch lsraëlitiesch oude mannen- en vrouwenhuis?
het Portugeesch Israëlitisch oude mannenhuis en het vrouwenhuis ,
de Nederduitsche en Portugesche Israëlitische ziekenhuizen en het
Weduwen hof te Amsterdam en twaalf arm- of werkhuizen in Drenthe
1
beheerd door diakonien. ·"Wij achten deze opmerking niet ondienstig
om te doen uitkomen de meer {}Unslige uitkomsten, Wtlke de dri~
laatste jaren hebben opGeleverd in vergelijking met het jaar 184 7,

( 190 )
het ongunstigste gedurende het tienjarige tijdperk. Het jaaf· 1847 .
heeft namelijk 473109 bedeelden , waaronder 269402 tijdelijk, · over
2905, het jaar 1850 slechts 4245r4 bedeelden; waaronder 232826
tijdelijk, over 3o36 instellingen. Het getal gedurende het geheele
jaar onafgebroken bedeelden is jaarlijks neklommen tot en met 18.47'
dat der tijdelijk bedeelden geklommen van 1843 tot en met 1846,
in welk jaar het hoogste cijfer bereikt werd, om weder te dalen tot
en met 1850; zoodat dit laatste jaar beneden het cijfer van 1845 is
gebleven. Wij achten vooral de trapsgewijze \'ermindering der tijde·
lij" bedeelden gedurende de vier laatste jaren als een cunstig ver·
schijnsel, dewijl tijdelijke bedeeling veeltijds voortspruit uit tijdelijk
gebrek of tijdelijke staking van werk. De ontvangsten van deze
besturen zijn geklommen tot en met 1847 , in welk jaar zij het .
hoogste cijfer bereikten. Over de drie laatste jaren geeft 1848 h~t
laagste cijfer, terwijl het jaar 1850 benêden de cijfers van 1846 en
1849 is .gebleven. De uitgaven zijn eveneens geklommen tot en met
1847 en gedurende de drie laatste jaren r,eret;eld afgenomen, zoodat .
het jaar 1850 beneden het cijfer van 1845 is gebleven. Men telde,
met inbegrip der bijzondere besturen krachtens erfmakincen, op 31
December 1850 3506 besturen voor huiszittende armen. De op·
r,aven werden slechts van 3o36 verkregen. De meeste ontbraken uit
Noordbrabant , Gelderland, Noord- en Zuidholland en Friesland, de
minste uit Drenthe en Limburg. Deze besturen worden onderscheiden
in :
a. Diakonien.
Van de Nedcrduitsch Hervormden
" Waalsch
" Engelsch 11
· " Anglikaansche Episcopa1en
en de Engelsch-Schotschen.
" Evangelisch-Lutherschen •
" Herstelde
" Doopsgezinden. • • • • • •
" Remonstranten •••••••
11 Christelijk afgescheidenen.
a) Beide te r~otterdam .
Transporteren.
Niet Gesubsidieerd,
gesubsidieerd.
1006
Ï5
4
1380
217
21
1
13
3
6
TOTAAL.
2
44
6
112
16
129
( 191 )
. Per transport.
Van de Roomsch-kath l"k o IJ en ••••
0
» " u d
" N d
-Roomschen
d .
(ki
eret1J
")
•
" e er uitsche J:;raëliten
Portugesche
• •
b.
A l[;emeene en bur9e1·l{jke armbesturen.
. Voor al de armen in den ruimsten
zm des woords . •
0
0
b 0r ,,Vd0 .ork al. de arme~ nlet ~r.:OI~s~i~
IJ ia omen u

,.. . -=--·--=::- - ---- .. -
~--
i
( 192 )
( 193
d.- 'fJ!'eezenarmbesturen. .
. t 1 zijn I 4 bestemd ter verzorging
Van deze besturen 'b 2 2 Il~e G~t v'an meer dan eene gezindte ' als:
van weezen van eene epaa d
8 voor de Nederduitschh fl].~krvorm en.
3 " Roomsch-kat o IJ ·en.
Evanrrelisch Lutherschen.
u . 1
" " Doopsr,ezrnc en: 1"1 roerrer Doopsgezinde en Uemonde
vereenig

. _~--~
( 194: )
( 195 )
. . tal waartoe de wees-' bestedeling- ;
E. De godshwzen' 662 iknh {!e ' _] o-estichten . voor oude en ge·
· of wer mzen ., ue u
proveniers- en arm- . . d r len en kinderen te zamen en
1
brekkige lieden , die ~oor ~t ~ ~4 1 in "etal aanmerkelijk toegede
hofjes behooren' ZIJI?- sec e~" 1 t chteru meer aan meerdere be.
nomen. Die vermeerdering scd.1jn ~- hten dan aan eene wezenlijke
kendheid met het bestaan var ie gest i~ worden toegeschreven. Het
vermeerdering van h_un get~ h te moe :nomen hetwelk in I 849 het
getal personen in. die g~st1c ten r?(g dert de laatste jaren weinig
hoogste cijfer bereikte ' ~S nam~ IJ~ sen· g was dit getal het grootst
toegenomen. In _verl~oud~n4~ totD: o1~~oa~~~ten en uitgaven bereikten
in 1849' het l_•~;rns~ m ~4!. . Zij waren l1et geringst in 1841. De
1
J• b r 1
het hoogste Clj er m
85o ingedeeld in:
~·odshuizen waren op 31 ~c~~~ e enieten) weeshuizen' waaronder
u I o. 133 (waarvan 17 su )~I. ien g oor jongens en meisjes.
voor J. ongens ' 6 voor meisjes en I 20( v van' 3o door erfmakin·
7 l k l"k o-emeenten waar "k
Hieronder 98 van eer e 1 ~ e d ld) 3 2 algemeene of burgerhp
gen of partikuliere fundatien a_arr,~ste f d t'
en 3 door erfmakingen of Ea·rl~kuhere iet~~) a ~=:~ichten voor oude en
20. 120 (waarvan JO su si ien gen , 35 voor vrouwen en
.
1
. d , arvan 16 voor mannen ,
gebreklnge ie en ' wa . d r 60 van kerkelijke gemeenten
69 voor beide geslachten .. Hieronf e t'k l' ere fundatien) 28 alge·
(waarvan 29 doo~. erfmakdrngen b o Pa;21 d:~r erfmakingen of parti·
meene of burgerlijke en aaren oven
kuliere fundatien. b 'd' genieten) o-estichten voor oude
30. 96 c~~aarvan 39 SU Sl ie~ V~Or manne:: en jongens' 95 VOO!
lieden en krnderen te zamen ' . h " 66 van kerkelijke gemeen·
beide geslachten. Van deze f ge~~~ o- !~n ~?n partikuliere fundatie~)' 2 ~
ten (waarvan I o door" er ma i , ~f gevolg van erfmakrng ol
algemeene of bu~gerhjke en een een
partikuliere fundatie. b 'd' . ten) hestedelim!huizen; 8 van
!Lo. I 2 (waarvan 7 su si i~n g~1;11e d r erfmakinO'u of partikuliere
keri.eliike gemeenten (waaronc er eenl"l oo u
': ) 4 l emeene of burger 1) ce. J 3,
fundatie en a G kl. . r beide geslaèhten, waaron er 1
50 80 arm- of wer iu1zen voo d , , e of van al e
van .eeue bepaalde gezindte en 43. van meer
an een
'ndten Door 42 worden subs1d1en ge~oten. . voor kost·
ge760 2B (3 gesubsidieerd) proveniershuizen of hmze~2 voor beide
. 4 mannen 2 voor vrouwen en Jl
koopers' waar~an d voor k 'kelijke o-emeenten en 16 van a e
geslachten. Hieron er 12 van er u
gezi~dten.3 h f' es In 46 wordt slechts woning verstrekt' zonde~
7 • 19 ° J • • d · 14 7
behalve vrije woning, 00
voor heide geslachten. Geea dezer hofjes geniet subsidie. Onder
deze instellingen telt men 128 van kerkelijke gemeenten en 65 voor
alle · gezindten.
F. De gast- of ziekenhuizen. Hun getal, met inbegrip der krankzinnigengestichten
, bedroeg op 31 December 1850 62 voor mannen
en vrouwen (waarondet· 27 subsidien genieten). Hieronder waren 11
van kerkelijke gemeenten en 51 voor alle gezindten. De opgaven
ontbraken in 1850 va11 5 van die gestichten. Het getal verpleegden
en verpleegdagen bereikte het hoogste cijfer in 1847; het jaar 1841
geeft het laagste cijfer voor de verpleegden, het jaar 1842 voor de
verpleegdagen. Sedert I 847 zijn beide getallen jaarlijks afgenomen ,
zoodat het jaar 1850 beneden het cijfer van 1846 is gebleven.
ontvangsten waren het grootst in 1850, de uitgaven in 1848.
G. De scholen tot onderwijs en de werksclwlen. Deze scholen
waren op 31 December 1850 2690 in getal. Zij zijn ingedeeld in:
1°. 180 armenscholen (waarvan 101 subsidien genieten). Hieronder
waren 6 voor jongens, 12 voor meisjes en 162 voor jongens en
meisjes. Onder deze scholen telde men 72 voor eene bepaalde gezindte,
1 voor Protestanten, I voor Hervormden en Roorosch-katholijken, 1
vo?r alle Christelijke gezindten en 105 voor alle gezindten. Het getal
kinderen hetwelk deze scholen bezocht was het grootst in 1848 en
1850. Het kleinere getal in 1849 schijnt aan minder volledise
opgavlm te moeten worden toegeschreven. Uit eene vergelijking der
jaren 1841 en 1850 blijkt dat het getal , die scholen bezoekende ,
kinderen met 9245 of ruim '/s is toegenomen. In het eerste jaar
werden van 134, in het laatste van 15o scholen opgaven ontvangen.
Voor deze scholen waren de ontvangsten het grootst in 1848, de
uitgaven in 1849.
•
2°. 2216 scholen voor kinderen van behoeftigen gemeenschappelijk
met anderen (waarvan 876 suhsidien genieten). Van de:l)e
scholen, welke bestonden uit 2138 gemeentescholen en 7·8 scholen
behoorende aan partikulieren, waren ééne uitsluitend voor jongens ,
17 uitsluitend voor meisjes , de overige 2198 voor beide geslachten.
Men telde 42 voor eene bepaalde gezindte , ééne voor Roomschkatholijken
en Protestanten, 2173 voor alle gezindten. Het r,etal
behoeftige kinderen op de gemeentescholen onderwezen bereikte in
~85o het cijfer 76071 , het hoogste sedert 1841. Sedert dat jaar
ts het met 24379 toegenomen, waarbij echter dient in aanmerking .te
k_omen, dat in 1841 van 1982, in 1850 van 2138 scholen opgaven
zijn ontvangen. Op de scholen behoorende aan partikulieren is het
f teo-en geringe huur; m e overige ' " 33 voor vrouwen , cetal leerlingen van 1299 in 1841 tot 3149 in 1850 geklommen.
o d u t d ·n o-eld of natura. Van de eersten z11n 33
on ers an l u l 1 t 11 4 voor vrouwen' Met bijtelling der leerlingen op de armenscholen verkrijgt men in
i 3 voor beide geslaéhten ; van c e aats en
De
=

( 196 )
( 197 )
1
Il
1
Il
\l
.
in
842 1 85o of het hoogste jaar;
1841 , of het laagste parl ' !}7. ' elke de scholen Lezochten.
133316 kinderen van be loe t1ghe.nl ' w 35474· Beschouwt men die
. dus een verse I van ll . d
Beide 3aren geven lb k . de reden tot de bevo ung an
vermeerdering van schood ezoe 111 zielen in 1841 334, in 1850 434
ontwaart men,
dat op e
l
10000
l b hten Eene vermeer
d
errng
· d'
terbehoeftige
kinderen de se 10 en ,e~oc On!Ynnsti11: is daarentegen de
l l
oo op

t 198 )
5
6 Die vermindering schijnt
ilatnelijk in dat ,jaar 1763 J in :~s~~ll~n~e~ ten behoeve van dit ge•
aan de oprigting van an ere rden toegeschreven. Het getal
deelte der bevolking te ~lOet~n wo onderging in de laatste vier
personen' uitmakende 1 1u1sgezm;~n '1 ·Dil" der bevolking was voor de
weinig verandering. De a w1~se liu842 . het kleinst in 1844'
)·aren
het grootst m '
bijgekomen personen . r t het grootst in 1847' h
et
kl
ernst
·
voor hen die de kolomen ver ·~e e~en waren het grootst in 1847' het
in 1850. De ontvangsten en m ga 'b de leden is in de laatste
. 844 Het Petal contn ueren . d b kt
kleinst m 1 • u f De hoeveelheid er ewer e
tien jaren met (T3~771843ge:7~:; hoogste jaar, 2478' in i847 ·;of
gronden be~roet, m '·n 1850 1 75 bunders. .
het laagste par.' 196~ en l lge~een tienjarig overz1gt van de
Wij laten h1e~ vo gen eed ainstellinrren der eerste hoofdsoort.
ontvangsten en uitgaven van e u
Uitgaveu.
Ontvangsten.
1841 ••••• f
11320447.30 5 11032631.07
f
5
J I 9564 l o.56 5
11 72ooog.16
1842.
12013090.91 5 i'J 59169 I .50 5
1843.
12383943.89 5 11934825.71
1844·
12701437.25 5 1243144.1.38 5
1845.
13105850.50 5 12860922.04
1846.
13925284.39 '
13733618.71
1847· •
12477555.31
13075077 .07
1848 ••
13o45i38.02 5 12359977 .84
1849· •
13063939.41 5 12439515 .65
1850 •••••.•
. .. dat de ontvangsten en uitgaven het hoog~te
Uit dit overz1gt blijkt, "l 1 t het laagst was in 1841. Indien
cijfer bereikten in 1847 'l'~riWlJ t 1ede afzonderlijke staten ' ontwaa~
men deze uitkomst verge lJ ma· der instelling~n van weldadighe1i
men ' dat zij overeenkomt met n~e aan behoeftigen of met die so~rt
tot 11et verleenen van ondersta eene afzonderlijke hoofdsoort ~1l·
van instellinge:? ' welk;d· vkoe~P.r belasten met de zorg voor het hg·
maakten en zich ~.oo zad -~oud der behoeftirren. De werkplaats.en
chamelijke of stoffelijke don ke\ . n der maatschappij van W eldad1g·
van liefdadigheid en e o on~~ekkende tot het onderhoud van
heid instellingen evenelens s . urn betreft dezelfde uitkomsten,
' . at rnt maxim ' en
behoeftigen'· geve~' w s echter het bedrag der ontvangsten.
Voor deze mstellrng~n w; Hieruit blijkt dierhalve dat h~t Jaar
uitgaven het laag~\1nd l 44 s~haarschte en duurte der levensmiddelen
t847' hetwelk z1c oor} ft i:redrnkt op den toestand der arme
k
kte het zwaarst 1ee u l f
enmer '. fferinrr vereischt lee t. bh
en eene buitengewone opo u ontvangsten en uitgaven .he e
Voornoemde hoofdsommen van
( 199 )
echter slechts eene zeer betrekkelijke waarde en geven geenszins
het juiste" cijfer te ken~1en van hetgene tot onderstand, verpleging
of onderwijs der behoeftige volksklasse besteed wordt. Ter verkrijrring
van eene juiste uitkomst dient men hierbij in acht te nemen, d~t:
1°. Enkele posten , welke , doordien de eene instelling aan de
andere subsidien .ve~leent, zoo als bij voorbeeld het geval is met de
besturen voor huiszittende armen , welke zoowel de commissien ter
uitdee1ing ''an levensmiddelen enz. , de gods-, gast- of ziekenhuizen
als de scholen voor behoefligen en de werkplaatsen van liefdadigheid
ondersteunen, twee- of meermalen voorkomen, dienen te worden
afgetrokken ; ·
2°. V~!rschei~ene on~vangsten ~n uitgaven, vooral in. de go

( 200 )
20i
ontvangsten voor de ~erste als 1 tot f 3~28, voor de laatste als r
tot f 2.45 ; tot de l.utgaven voor de eerste als 1 tot f 3.22 5 ,
voor de laatste als 1 tot f 2. 13 5 • Bij de eerste soort van banken
zijn dierhalve panden van r,rootere waarde beleend dan bij de faatste,
De gemiddelde reden van het getal verkochte panden tot de geloste
was bij de .eerste als 1 tot 19,3, bij de laatste als 1 tot 21,7.
Er werden

( 202 )
Getal de1· door de voornaamste. in~tetlli~gen
weldadigheid te Amsterdam in tie 1aar
en ondersteunde personen.
BESTUr.EN
VAN
HUISZI'l'TENDE ARMEN.
Huiszitt. stads-armen.
Nederd. Hervormde
gemeente .. · · · • ·
Waalsche .. · · • · •
Engelschc. · · · · • •
Evantiel.-Luthersche .
Hersteld Evangelisch-
Luthersche. · · • · ·
Vereenigde doopsgezinde
.. · • · • • • ·
Remonstrantsch-gereformeerde
. • · · • ·
Roomsch- katholijkc ,
oude armenkantoor .
'Bisschoppel. l\.lerezi~.
Christelijk afgescheiden
gemeente . · · •
Nederduitsche Portn­
. gesche lsraëli.tische
hoofdsynagog~.'. '. · •
Nederd. - lsrael1t1sch
armbestuur. • • · · ·
1620
308
130
GODSHUIZEN,
:~5~esi!~::z~evan
Burgerweeshuis. • · · • • • · ·: •
Gereformeerd diaconie weeshuis .
Wale weeshuis .. · • • · · · • • •
Engelsch weeshuis . · • , · · · · ·
Gereformeerd oude vrouwen- en
mannen- en bestedelingbuis •
Evangelisch-Lutliersch- , wc~s- '
oude maunen- en vrouwenh~us. •
Hersteld Evangel.-Lutbersch id.cm.
Doopsgezind oude v~ouwenhms. ·
Doopsgezind weeshms ..· • · · • ·
P.emonstrantsch weeshuis · · · ·.·
Roomsch-kaLholijk maagden~~ts
(waaronder 14 burgerweesme1s~ ·)
Roomsch·katbol. jongensweeshms.
Ponugeesch-lsraëlitisc~ jongcnsweesbuis
Abi Jethom1m · · • '. ·
Portugeesch-lsraëli Lisch weesmeisjes
huis Mazon Ah~~oth . · '. • ·
N ederdui tsch-lsraëh ll sch '~eesJOngenhuis
Megaclle J~~hom1m · · ·
Nederduitsch-lsraëhu.sch w~esmeisjeshms
Magnas1em Tob1em
Megadle Jethomoth. • • • · • · ·
Werkhuis uemiddeld over 1850 •
4.30 a)
782
99
9
850
448 b)
155
17
47
14
22
41
20
843
JAREN.
841 ••••••
8q2 .•••
843 .•.•
s44 .• . •.
845 .•••
846 . . ••
BESTUREN
VOOR
HUISZITTENDE AR}IEN.
GETAL DER B"EDEELDEN,
Otiaf;;ebroken
rrcclnrende
liet ueheele
jaar.
162550
Tijdelijk
een of
meermalen
'::;jaars.
181121
235163
24.8947
Tienjarig overzigt van de instellingen van weldadigheid tot het verleenen van onderstand aan behoeftigen.
A. Getal instellingen, ondersteunde personen en soort en hoeveelheid van den onderstand.
GENOOTSCHAPPEN
VOOR
SCHAMELE ARMEN.
GETAL.
VEREENIGINGEN TER UITDEEI,ING VAN LEVENSMIDDELEN ENZ.
CEDlJRENDE DEN WINTER.
SOORT EN HOEVEELHEID VAN DEN ONDERSTAND.
Porticn soep
MuclLlcn
en amlcre Ponden Jn'oocl. Tonnen tnrf.
aanbppclcn.
cckookte spijs.
Onclcrstm1d
7 2029 2550814 f 763.81
74 53538 19360 736.985
3568 72 1515,5 26935,5 979.91
15 3381 83 2904300,5
15 89 22138 5556.91 5
3659 97 4720555 15G636 3o 5959.83 5
31 26090,5 4.I 7 t.85 S
19 4149 IOI 3140622 138301 121,5 34.991,5 3803.57
GEJ."\'OOTSCHAPPEN
VOOR
BEHOEFTIGE
KRAAMVROUWEN.
3o
3o45
31 3098
31 2997
31
35 3no
331
339
336
345
343
330
354
CO OSHUIZEN,
MET UITZONDERING VAN DE
GAST- OF ZIEKENHUIZF.N.
I:"IDEEL!NG DER BEVOLKl"IG.
kiaen.
6045 2056
6I18
6119
1836
1883
1690
1806
54.84 2090
Gasthuizen
waarvan
Riuclercu. opgaven
zijn
verkrccen.
8055 47
8089 48
8112 48
84o5 48
8194
8954 49
8369 4.6
GAST- OF ZIEKENHUIZEN.
GETAL.
14955
Gebrek-
Oude
lictlen.
Vcrplccgclen.
Vcrplce::;-
dagen.
1014910
1384.399
TOTAAL •• • •
TOTAAL. • • •
3oo4
fiJ6o IIO 3096386
34.07
411
2043
9804 43
rrrGG86
. . . b d in het Roomsch-lrntholijk Maagdenh1;1\s'
a) Daarenboven nog 14 me1s1es estee .. de zonen van Boomsch-kathoiiJ ce
terwïl onder voorneemd getal .. he&repen ~~~slmis besteed' waarvan echter het
oudeJs in het Boomsch-kathohjk Jlon{'-end ren tot deze instellingen behoorende.,
getal ~iet is opgeg:1:nB.o:1~!ch~tt:11101 ;ji1e e' heeft dus hes taan uit 444 weezen van
zoo P1otestantsche d 3 1 weezen
beide kunne. b) Waaron er 2 •
5o, •••.
GEMIDDELD, • , ,
3o36
191688
106 1394.56 12109,5 4346.045 39
480
1944
1080390
1-----1-----1-----------1-------ll------11------1------1------1-----------------------1-----1-----1------11
219615 16 f 3139.31 31 3oo4 361 2028 8610 q.8
(blz. 202, n°. 1.)

1'ienjarig over.zigt van de instellingen van weldadigheid tot het verlimen van onderstand aan behoeftigen.
B. Getal inschrijvers, ontvangsten en uitgaven.
IlESTUREN GENOOTSCHAPPEN GENOOTSCHAPPEN GODSHUIZEN,
VEREENIGINGEN TER UITDEELING VAN LEVENS-
VOOR VOOR VOOR MET UITZONDERING VAN Dil GAST- OF ZIEKENHUIZEN. ALGEMEEN TOTAAL.
MIDDELEN ENZ. GEDURENDE DEN WINTER..
HUISZITTENDE ARMEN. SCHAMELE ARMEN, BEHOEFTIGE KRAAllIVROUWEN. GAST- OF ZIEKENHUIZEN.
JAilEN.
GETAL- ~ETAt. GETAL
INSCHR~JVER$ INSCHRIJVEr.S INSCRl\IJVERS
ONTVANGSTEN. UITGA~N. OF ONTVANGSTEN. UITGAVEN, OF ONT'\'ANCSTEN. tlITGAVEN, OF O!.'iTVA~GSTEN. UITGAVEN, ONTVANGSTEN. UITGAVEN. ONTVANGSTEN, UITGAVEN, ONTVANGSTEN, UITGAV.E."1.
CONTRIBUERENDE: CONTRIBUERENOE CONTR!BU ERE~OE
LEDEN. LEDEN, J.EDEN.
41 f 45443r4.oo5 f 4333281.61 5 107? f 15738.22 f 14464.14 9647 f 165864.01 f 161505.575 3460 f 25968.45 f 23558.91 f 2295005.92 5 f 2264928.96 5 f 690606.92 f 638455.50 f 7737497.53 f 7/~36194.705
\2"' .. .. 47524.95.40 4606353.21 1549 15500.ooS 13580.oij.5 9°97 159II8.96 150960.43 3273 26244 .. 91 5 22907.32 2482692.06 2320961.155 719509.385 694580.28~ 8r55560.72S 7809342.44 5
j3 ..... • 4886000.745 4632150.125 1732 18705.51 15580.15 994.3 158341.765 147413.35 5 3588 2 7 028.4.ss 23890.72 $ 24.59576.04 236ó4.19.80 77364.5.985 735638.76 8323298.53 7915092.915
14" 5100985.01 48529n-:14 1766 17928.67 15299.775 l!326 186723.32 175378.06 35o7 28318.755 25128.235 2755491.83 2648731.68 785638.06 748201.735 8875085.64 5 8465716.725
15" 52594.69.82 5 5078522.145 1853 21377.48 17969.945' 13196 307524"12s 297432.13 5 3968 29958.69 5 26041.18 2694.816.865 2627491.13 789993.83 766506.03 9103140.82 8813962.565
6" 5406464"99 5234419.36 1900 20792.53 17057.215 15186 312690.035 306906.685 3649 29342.025 24633.16 244.4006.48 5 24.11270.I15 830861.48 805545.335 9044157.54. 5 8799831.87
5736371.85 56I 1905.395 2066 20826.89 17904.195 13097 24.84.83.29 242323.31 3786 28328.ro 23214.51 2504753.295 2460 I 09.87_$ 897559.62 891979.33 9436323.045 924-74.36.615
534.2964.09 5 508u13.955 2187 23359.435 19755.31 13773 203101.4.2 192481.015 38u 28263.94 23541.91 2458783.!~7 224.6427.00 939555.715 891998.11 8996028.07 5 8/~55317.30
5q.o5662.035 5022979.82 2166 26183.53 21167.87 13500 191237.33 178974.03 4076 30770.22 5 27011.295 2620307.105 237826:3.49 885 I 76.66 832997.50 9159336.88 s 8461396.005
o •. 5402509.96 4951597.72 5 2837 35797.53 30806.545 12780 18749r.61 5 1748 n ,24 5 3882 31675.02 2763r.265 2565159.47 2461609.87 5 957272.24 887121.155 9179905.83 5 8533577.81
GElllDDELD .•.• f 5183723.79 f 4940530.06 1913 f 21620.gS f 18358.52 12155
(blz. ~02 . , n°, :i.)

Tienjarig over·zigt van de scholen voor behoeftigen.
A. Getal scholen en leerlingen.
ARMENSCHOLEN
BIJZONDERE SCHOLEN
UITSLUITEND SCHOLEN voon' BEHOEFTIGEN' TEGELIJK VOOR BEllOEFTIGEN
BESTEMD
BESTEMD, DOOR
YOOR BEHOEFTIGE
GENOOTSCUAPPEN
MET ANDERE KINDEREN.
OF PA!\TIKULIEREN
KINDEREN.
BEKOSTIGD.
JAREN.
~ c:
~ c:
~ ~ .
] t:"~
Gemeentescholen. · Scholen behoorende ~ ~~g
aan partikulieren.
" 0."'
~ ~~; Getal
,":,:;on
f,fj 0 !:::
:; ~ 1i
:; ;~
~ t >
1 1
leerlingen.
à)
Getal. Leerlingen.
f:: >
Getal. ! Leerlingen. 0"'
"';:~
c:
~:~
WERKSCHOLEN.
~ c:
c:"
QJ ~ •
1 ~~
] ê'"t Getal
]~~
"' .... :>
0"' c:
~:;:;
leerlingen.
~
t:..:>
0

- - - -"""'
~ l
t -
, L
1 I•
J T:' 'ieruar111 ' . . overzigt . van l h l b·" ," .
li e se o en voor eaoeJ t?gen •
.
B. Ontvangsten en uitgaven.
JAREN.
ARMENSCHOLEN SCHOI.EN VOOR BEHOEFTIGE,
UITSLUITEND BESTEMD VOOR TEGELIJK MET ANDERE WERKSCHOLEN. ALGEMEEN TOTAAL.
BEHOEFTIGE KINDEREN,
KINDEREN.
OntvanGsten. Uitgaven. Ontvangsten. UitGaven. Ontvangsten. Uitgaven. OntvanGsten. Uitgaven.
1 .b:)
0
1841. : . /232080.87 /229034.75 5 /120198.30 f120198.3o /9529.47 f845I.57 /361808.64. /357684.62 5 H'>'
, 1842. . . 236726.77 236282.84.5 124293.685 124293.685 8259.91 8275.235 36q280.37 368851.76 5 .._
1843. . . 228208.32 227141.19 133456.47 5 133456.475 7324.65 5 7356.05 5 368989.4.5 367953.72
1844 •.. 232618.40 5 232234.17 i3744o.38 5 !37440.38 5 7169.10 7143.07 377227.89 376817.62 5
1845... 237144.13 23704.5.125 150119.44 150119,44 7177.48 5 7065.21 3g4.4fii.o5 5 394229.77 5
1 1846. • . 233019.04 5 231605.81 159289.23 159289.23 6892.65 6867.26 399200.92 5 397762.30
j 1 1847. . . 241783.45 241505.585 16!!~71.87 5 161471.87 5 8105.42 7969.91 /pi360.74 5 41oq47.37
1848. . . 255787.54 250297.88 158377.74 5 158377.74~ 9q64.99 5 9683.685 424130.28 418359.31
l 1849. . . 250501.79 5 252414.94. 16q/pfi .. 28 5 164414.28 5 l4.3'.l6.55 15975.49 429242.63 432804.71 5
( 1850. • . 250661.96 5 2q .6!~57.865 193687.4.5 193687.45 16239.23 16603.79 5 4.60588.64. 5 456749.II
1,
1
1
GEMlDD. f239853.23 f238402.015 /15027/i .. 885 f1502q7.88S f9q.98.94 /9539.13 f399fö7.065 /398:-i16.03
-
I
~ ·v ·zg ~verzzg van ;> 0 8' !;; ' · ~· 1
c.:> 0 1
l 84 l • • • Il 33 5 Q~ 1
1842 • • • IO 4 18730 2 4o /6q113.435 j 7I'>8C) 59 43 f '--'
i843. • . 7 3B i8 21 41 8;766.685 854ci.3°365 53 23978.~25 /21632.575
1844 .. • 3 1 l 33 25 88678.88 8ni5 .2 26102,J85 23508.895 1
1845. . . ~ 3~ 174 31 21 85055.28 845 o·6~ ~43 27850.91 25371.335
1846 4 i76 29 28 114.6 77
. 0 5 ;, 4 7 · 2 9oor.52 5 21015.9 1
1847 • • • 3. 3~4 180 22 25 fö35n,~4 161 f . . 879.025 70 318:h.635 25888.53 1
" 5 1 8 8 ,.,. . 01 2 o9 58 636 8
1848. • . 3 7 2 26 67063.4.25 666 " ~
2 0 5
5
~2 22418.785
!
1850. . . 3 4' .
1 l
2 9 2 :i fö158.25 601 8 44 1
5 :;>. . 3 4. 19996.26
0 176 32 23 84850 "35 8 á . . . 54. 26083.41 24165.02
-- - _ - ·- OI 9· 29 5 8 2 44519.60 5 33318.69 1; 1
è:.i 1849. . . 3 tJ i~4- 22 38 54-767.215 533~g:JJs ~~ 2á84082.05 22086.36 1
Gcmidd. 6 38
8
--"!..-....-· -----J------11
17 27 29 /77149.095 /75755.335 58 f 29169.94s f 2394.0.235 1
1
~- - . t
..,.._ - .... . .
-~.' . · ;_-~-::;;-~~~-:~. ~~- -~~·~.;-.;-_ -~-~~~ ~:-·-:_.-:---.-.-". -- - - -- .. --~~ - --· "
" -~~""':~
. " · -~ . ~~

( 20G ) ( 207 )
Tie1darig overzigt van de werkplaatsen van liefdadigTieid en onien, gevestigd doo1· de maatschappij van Weldadigheid.
À. Getal instellingen en koloni ·kende personen en kolonisten.
wEr,KPLAATSEN VAN KOLO. TIGD
LIEFDAD:CIIErD.
DOOR DE l\IAATSCHAPPIJ VAN WELDADIGHEID.
1
·I
GETAL DER TEN BEHOEVE
Hoc
GETAL
Getal
KOLONISTEN
DEZEU INSTELLINGEN
VERDEELD IN
J'AARLIJKSCHE AFWIS·
Gelal en aard
WEP.KENDE PERSONEN.
SELING DER BEVOLKING,
he
instcllin;jen,
der
JAREN. \Vcezcn, Bedelaa1·s
waarvan
rsonen
Tevens Alleen
kolonicn
o~ personen , TOTAAL
vondelinGen
in de in dezelve bew die vedauml
op;pvcn instcllin;jC11 of in en
akcncle en l1ebhen"
Gchuisye,t hunne in de 1Jeclelaars- OP Bijc'ekomen.
aron Af:;caaan.
zijn
verlaten
en woningen slicl1tin(}eD.
Gestiehten te
uezianen.
GevocJ.. werkende. buo kinderen. wordeu 3 l DI:CE:ITBEn.
verkrcaen.
• opgenomen.
i8ft[i" .• · ~3 1000
7 ~! . I 5568 2J 613 2077 3812 95U2
3o 4466 3849
~10 888 58_\.fi 3 vrije kobnien. 20 674 196J 4784. 104.2r 7072 6i53
S(i[iJ 2! 7 1 4 194.5 478.1 ro4.07 5007
29 921 5o2I
559~
l aesLicl1t YOOI' ïl3 1807 3676
wcczeu. 9196 2612 3823
1038 6016 7ï9 1693 4217
1845 . '.l9 9689 4071 3578
804
637/i 3 Gcstid1tco voor
1691 5163
1846. 29 1100 10658 6159 5190
bc

,..
-
-- - --- - -~ - -,.-
1 1
--·
( 208 ) :
·TienJarig overzigt van de werkplaatsen .van liefdqdigheidl
( 209 ) Î< '~
~ kolonien, gevestigd door de Maatschapp'{j van Weldadigheid. 1
B. · Getal contribuerende led1
pi:
~tvangsten en uitgaven.
1.
~
JAREN.
\VERKPLAATSEN VAN
,
KOLONIEN GEVESTIGD D ~
LlEFDADIGHEID.
GETAL
ONTVANGSTEN• UITGAVEN. CONTRIBUERENDE ONTVANGS!i
LEDEN.
MAATSCHAPPIJ VAN WELDADIGHEID.
UITGAVEN.
SALDO AAN GELD OP
1 Januarij.
13, n",mh".
ALGEMEEN TOTAAL.
ONTVANGSTEN.
UITGAVEN.
1841. ....... /318094.. 83 5 /333192.54 10135 /2809954.i:
. 2812637.04 f 94484.24 f 93768.035 f 3128049.37 5 f 3145829.58
184:.L ....... 344562.60 5 362263.22 9061 2978131-1
307054.8.97
r,I
93768.035 2972.57 3322700,40 3432812.19 [l
1843. -....... 35388].36 366883.94_ 8593 285o38l"
2835274 .. 33 5
2972.57 17626.875 3204.273.145 3202158.275
1844. _.......
355930.55 !',
"'
5 353377.18 8200 26616411
2633327.67 17626.875 43984.275 3017573.555 2986704.85
1845 ........ 399662.07 400133.61 7843 26576fo.:
1
2682747.88 'I
43984.275 17585.355 3057325.04 3082881.49 i
1846. '• .... :._. 421795.32 419987.51 77°4 3151916.i
til
3160739.48 5 17585.35 5 9500.94 3573771.91 3580726.995 \1
1S_47 .. · · · · · · 4552ó3.155 45152"0.10 7317 352753q
3534931.54 9500.94. 2850.36 3982735.125 3986451.64
1848 ........ 419211.50 420190.15 6933 3152791.i
J:I
:
3no333.84 5 2850.36 48422.4.1 5 1
3572003.16 3530523.995
18,49 ........ 409934.73 - 421367.28 7051 2958382,1
~ ,i:
2960066.37 5
48422.41 5 43476.49 3368316.85 3381433.65
~
5
1850 . ....... 4.39r23.23 5 446196.82 6858 . 2854-951.1
11,
28894.83.92 5
43476.49 7945.2:t5 3294075.095
t·
3335680. 74 5
--i
lé:
1
r:
11:
,·,
~ 1
1
l'
')' 1:
'
I!
.
I'
1
l
GEMIDDELD. • • •
f3917q.o.53~ f397511.23 5 797° /29603411
2969009.105 f 37467.155 f 28813.255 f 3352082.365 f 3366520.34
1;,
J
~;
18•
1!
!Il
:11
~;

1.
( 210 )
( 211 )
' .. )
_ Ove}·z.igt .van de ,·sp.a ssen in 1849 en 1850.
ETAL
VERGELIJKING TUSSCHEN HET CREDIT ~
EN HET DEBET DER KASSEN ~
DIJ HET OPNEMEN DER LAATSTE REKENING. ,S
~
"t:l
PROVINClEN.
GEMEENTEN WAAR GEVESTIGD.
EEL-
~mns.
O:XTVANGSTEN.
UITGAVEN.
Beloop van het Bedrarr va11
bpitaal der hetrrcen
kassen, daarin l
ben-repen c e spaarkassen
hetc· e~ n zij te verschuldigd
rrocd hadden. waren.
Zuiver
bedrarr der
resen•e
fondsen.
Gddocbnd. : l
::~: 7
- ~ 18/i.g
G
Zijidhoîlan!:l ·, . t 185.o - . 7·
, ' . '. ' ~ l 849 2
Noo:Jh~l~a-1.:-... (l :::,: :
Z~eland.
'·
l 1-8"49
1850 6
5 18/ig
Utrecht. . ~· . ( 1_ 850
- f~
Friesland
1 g 5 _(), 5
Overijssel .. . ' ~ 1849 3
1 SSo 4
C
. ' l~/i9 _ 3
ronmgen. : . l 1850 :?.
3 a)
Nijmegen, Zutphen, bóesburg, Ede, Bo,
culo en Bommel . . . . . . . .. · . · ·
Arnhem, Nijmegen, Zutphen, Doesbu~
Ede , Borculo en Bemmel .· · · · · · ·· 471
'.s-Gravcnhage; Gouda, Moord1•ecbt enZwa
nlerdan1. . . . . . . . · · · · · · · · " 843
' ..,s Gral'enliag.e, Leyclen, Gouda , D.ord(erl
Àlblasserclam, Moordrecht en Zwa
merclam. . . . . . _ gq.I
·Amsterdam en Winkel . -..... : .. · 96
3 te Amsterdam, l ~e Medemblik, 1 teOu
. : Niedorp, l te-WiQ.kel en 1 !·e Zaandam. 186
Zierikzee , Goes , Bommenecte, Bromt
haven , Dreischor i ·~{ortgen,e , Ouwerk
· en Z'oonemairé .. : ... . ..-· · · "
Zierikzee, Goes, Bommenede_, BronM
_ hàyen , Kortgene e.iil Ouwerl;.erk . · ···
Utrecht en Mijdrecht ...... · · · · ·
Maarssen en l\1ijdrec~1l ....· . .• • · · ·
259
290
q.g
41
Leemvarden, ·Bolswa'td, Dockum eullaar
racleel . . . . . . . . . . . . ·- · · · · · · 528
:Leeuw~rclen , Bolswa-rd , Dockum, llàa~
racleel en Wijmbritseradeel.
· 2 te Zwolle en ·1 te Deventer . . · · · · ·
. 2 te z,volle' l 1e Devènter cn' I te Goot.
Grçmingen, Ui~hni~e-q en Zuidbroek
Gronibgen en Sappemeer . . . . · · · ·
202
f 304.5.02
7225.79
5374 .. 13 5
6995.44.
2039.15
3311.84s
3297.245
376o.79
3q8.32
302.89
4.460.92 5
6o3f~. 73 5
204.3.34. 5
4223 .31
3159.91
2958.395
f 2439.23
68II .94 S 4161.34 5
6814.03
1636.80
3355.5/i.5
2582.36
2926.965
366.635-
24.9.83
4439.34. 5
5605.785
lC)C)3.57
4~87.585
3o66.3 l
2793.42 5
lo3.8o
173.6r
!pfi.695
370.52
2263.03
2276.56
252.5/i
236.36
3660.77
5230.01
511.625
1273.925
1280.69
16/i .. 97
3492.73 5
23.77
116.60
404 .. 91 5
363.35
48/i .. 99
4fi3.66
294,63
233.17
3237.51
4801.06
361 .4.35
1071.885
1278.24
668.61
80.03
1832.90
3.19
423.26
/i.28.95
150.19
202.04
2.45
16/i.97
r, 16
1,50
1,67
0,20
o,39
l,80
o,33
0,27
f 23818.05
3~813. 195
f2228fi.765 f10926.38
32745. 1 l 13887.30
a) De opeaven ontbreken voor die ie Amsterdam.

TienJarig overzigt der banken van leening.
GEHOUDEN DOOR. AD1\1INISTR!TIEN VAN LIEFDADIGHEID.
VERPACHT OF GEHOUDEN DOOR. PAR.TIIWLIEREN voor, EIGEN l\EKENING.
ALGEMEEN TOTAAL.
JAREN.
Getal
der
banken
van
leening.
Gewerkt. zelve is bezw::ianl,
is opgenomen.
Interest
tc:;en welken de
panden
zijn beleend.
Interest tegen
Kapitalen welken dat Gedeelte
waarmede de der kapitalen,
banl,en hebben hetwelk met de-
GETAL PANDEN WEC.KE ZIJN
Beleend
of waarvan
lleLcleenin::;
is
vernieuwd.
Gelost. Verkoclit.
ONTVANGSTEN,
UITGAVEN.
WINST OF VERLIES DER
BANKEN.
Winst. Verlies.
Getal
de1·
banken
Yatl
leeninn.
Imcrest
teaen welkeo de
panden
zijn beleend.
0
GETAL PANDEN WELKE ZIJN
Beleend
of waarvan
de bc\eening
is
vernieuwd.
Gelost.
Yerlrncht
ONTVANGSTEN.
UITGAVE:\'.
Iledrag der
zuivere winst
door
gemeenten
of door
instellinGen
van
weldadigheid
genoten.
ONTVA:XG5TE:X.
l'ITGAV.EN.
1841 ..
68
31893
7'/s • 16
14.83993 1146046
4868625.83 5
66
1877274 .. 45
1843 ..
2449859.45 3 • 5
7'/s " 16
53045.185
68
665680
3134.4
6691334.26
1844 .•.
2433939.33 3 " 5
7'/s n 16 4788599.56 5 83085.or 68
G65·n5G.Gg 6599568.72
1845 ...
2515661.755 3 " 5
1602671 1435868 5015684.50 5107916.4.3 86339.485 65
p 185.955
1846 •.
1847 •. ' . • 29
184.8 .....
7 1 /5 " 16 5320516.24 534103::>..56 5
7 1 /~ » 16
7 1 /s • 16 54G48oo.56 1910.535 71
!l055388,() I 5
1849 •...
7 1 /5 • 16 5804.J'.!8.89 69
201G8
uJ9083.93 5
66 ~ 64 . 89.165
1850 . ... 31
284.4.353.855 4 • 5
5583259.69 5530063.18 5 20863.55 69
54.2465
GEMIDDELD . .. .
68
G(i.1 589
(blz. 212, n°. 1.)

"
Tienjarig overzigt van de zieken- en begrafenisbussen en spaa1·banken.
ZIEKEN- EN BEGB.AFENISBUSSEN. SPAARBANKEN. ALGEMEEN TOTAAL.
VERGELUKING TUSSCHEN HET CREDIT E:'il HET
. Getal Getal Hoegrootheid
DEBET DER BANKEN
Getal
BIJ HET OPNEMEN DER LAATSTE REKENING.
bussen, banken, van den
~I
.
l'I JAREN. personen,
waarvan Getal waarvan jaarlijkscbeo Getal Beloop van bet Bedrag
aan welke ONTVANGSTEN. UITGAVEN. ONTVANGSTEN. UITGAVEN,
J';
kapitaal
Zuiver bedrag O".'iTVANOSTEN, UITGAVEN,
van hetgeen de
opgaven deelnemers. opgaven interest welken deelnemers.
der banken,
onderstand
banken
der
·. zijn zijn de banken daarin begrepen
1 is verleend. hetgeen zij verschuldigd
reserve fondsen.
verkregen. verkregen, betalen. tegoed hadden. waren.
t
1841. . . . . . • ... 296 120154 11537 f 523414-37 f 475966.98 5 46 21/2 à 5 pct. 20530 f 1008456.99 f 925869.21 f 1390752.43 f 1294553.6975 f 96627.41 25 f 1531871.36 f 1401836.195
1842. . . . . . . . 292 148666 10178 532198.73 482435.165 48 2•/.
h 5 n 21840 1070598.72 972144.61 1544090.05 1422496.38 121753.04 1602797.45 1454579. 77 5
J;
,,
~'
1843 . . .. .. 290 163117 Hn32 537249.57 4954.4.3.44 5 51 3 D 5 u 20792 1249930.59 1-102941.625 1722532. 19 5 1587919.335 13472c.34 1787180.16 1598385.07
' 1844 .. . • . . - . 293 207748 9877 676562.635 573420.71 s 54 3 D 5 n 22585 1400553.585 1302726.53 1979881.12 1774003.49 5 205894.01 2077116.22 1876147.24 5
1845 .. . • ". " .. 280 209066 11498 697004.6c 644340.88 5• 54. 2•(,
1846 . .• ... . .. 273 188464 10471 6788u.63 633883.62 5 53 21/2 D
4 "
" 4 n 24200 1778476.035 1629131.61 2072964.13 5 1879583.595 1934.89.77 2475480.64 5 2273472.49 5
'
26324 1555734.195 1410131.06 2229806.45 5 205320/i .. 27 176809.53 2234.545.82 5 2044.014.68 5
1847 . . • . . ".'. 262 175062 rn751 672346.325 630084.31 5o 2 D
4 n 22207 1427802.43 1493476.59 229864.0.36 2166943.87 5 146341.04 2100148.755 2123560.90
18q8 ... . . ... 265 182243 10982 655648.46 6!5475.53 68 2
" 4
n 26883 1359302.8975 1316953.4825 2081144.385 2046196.795 94706.00 2014951.3575 1932429.01 2 5
Il' 1849 •.• .. 263 177352 12233 8146i4.so 78794·q8 71 2 D
4
n 29393 1711930.345 1412270.34 3603340.99 3473419.41 139174.15 2526544.845 2200'.ll3. 1 '.l
"
1850 ... . . . . 264 180962 10121 699613.94 577693.525 73 2 n
4 . 30396 2095995.85 1745287.165 3999926.005 3811167.525 188056.64 2795609.79 2322980.69
i~
..
GEmDDEtD ••• • 1 278 175283 10788 f 648746.47 5 f 591668.695 57 24515 f 1465878.165 f 1331093.225 f 2292307.8r f 2150948.84 f 149757,29 5 f 2n4624.64. f 1922761.92
[
• '
I'\
(bh. 212, n°. 2.)
•

eáen uie · de voorgaande . stat.en af geleid.
JAREN.
1841 ••••• ~ ••
1842 ••••••••
1843 .•••••••
1844, ••••••.
1845 ••••••••
1846 •••••••.
1847 •••••..•
1848 ••••••••
1849 •••••• '.
1850 •••.••••
GEI01YDELD. •, • ,::;;::i
j
c; "'
il
~
"'
cu
'"Cl ...
:::: 0
cu
~ a
BEVOLKING TOT DE
t\:)o:s ...
'"Cl e.s
c,.:o; o
~~ ~
ij-;
0
1,06
o,99
1,02
1,11
1,12
1,08
1,04
1,12
1,23
1,18
~"'
re=
5,61
5,28
5,43
'5,ro
5,31
5,47
5,75
5,22
6,3o
b,11
,..
~~
cu C!:l
Cl
·=
cu Cl
cu
-= cu
q.,5o
4,99
5,14
5,oo
4,89
6,35
7,80 .
7,66
6,65
5,5ey
4)....: 4J
""C o"'O -
0 Cl
·=~ f ~
1::1 cu
OJ
=
..... "'00 0
cu c
c:oC:..s= -
·ä ~ ·ä c = Q,) cu U)
:.: ~..Q-;
..c cu
"'c.. ~ c..
5 Cl ö "' tl:lcu ...
. '"Cl ... o
=cu ...
~H~
~~8 ~ ~g à°é ~ ~
-o ~ 5-c c:
Cl s:i" i:i,. ...
... ..s -= a.> " o::J GJ c: "' as
i:.:i
33,38
34,02
37,11
37,32
39,39
40,48
42,06
42,20
42,52
43,38
J, t..
~gs
cu i> 0
~.:! g
0 ...
... Cl

( 214 )
~
~ -
'
~
~
~
~
~
'
~
~
tl
tj
~
0
0
~
'
~
·~
~
~ "
Cl.)
~
~
Q
....
lil
z
~
:>
<
c
s '"'
i:::::
~
Q
...
<
0
'"'
'"'
~
= '"'
z
<
:>
i:::::
<
:;
i:::::
~
i:i..
z
~
z
0
~
i:::::
~
i:i..
z
i>l
i>l
i:::::
0
0
:>
c
<
~
Q

------ -
( 216 )
tringen, in i849 in Noordholland, Zeeland, Friesland en Drenthe
i'n 1848 in Gelderland en in 1847 in Limburg. Men dient hier
~h~er niet uit het oog te verliezen , dat niet alle beschuldigd
teregt staan in het jaar, waarin het misdrijf gepleegd wordt, en
dierhalve de vermeerdering of vermindering , die men geduren
dat jaar in het Rijk of in eene pro,·incie waarneemt, geen onf
baren maatstaf oplevert voor de vermeerdering of vermindering d
~edurende dat jaar gepleegde misdaden.
Indien men de misdaden splitst in die tegen de algemeene zaa
· tegen de personen en tegen de eigendommen , dan ontwaart m
dat de betrekkelijke verhouding voor de eerste het cunstisst was ·
1847 53, 1 , het ongunstigst in 1849 109,8 ; voor de tweede
gunstigst in 1847 2g,9 , het ongunstigst in 1850 1 18,4 , voor
laatste het gunstisst in 1850 789,2, het ongunstigst in 1847 91
op de 1 ooo beschuldigden. De betrekkelijke reden is namelijk "
de misdaclen tegen de eigendommen sedert 1847 jaarlijks afgenom
Zulks was eveneens het geval voor het getal beschuldigingen van ·
soort, terwijl daarentegen het getal beschuldigden in 1849 het laa
cijfer heeft opgelev.erd, 774 tegen 786 in 1850. Voor de misda
tegen de algemeéne zaak was het ge~al beschuldip.ir,gen het gl'oO
in 1847, dat der beschuldigden in 1848, voor die tegen perso
voor beiden in 1850.
De daling van den prijs der levensmiddelen , sedert de laa
jaren , heeft dierhalve ten gevolge gehad, dat de misdaden tegen
eigendommen zijn vermi~derd, die tegen pe~sonen , voora~ di~, we"
hunne oorzaak hebben m brooddronkenheid en baldad1che1d , 1.1
toegenomen.
Onder de beschuldigden naar de kunne ingedeeld, bevonden ~
in 1850 813 ·mannen of 81,6 en 183 vrouwen of 18,4. van het geh
bedrag der beschuldigden.
Op de 1000 beschuldigden stonden teregt voor misdaden :
de . algemeene zaak 102 mannen en 49 vrouwen; tegen de person
129 mannen en 7 1 vrouwen ; tegen de eigendommen 769 mann
en 880 vrouwen.
Hieruit volgL dat de beide eerste soorten v
misdaden voor het mannelijke geslacht, de laatste voor het vrou
lijke de ongunstigste reden opleverden.
De beschuldiGingen verdeelden zich in 1850 in misdaden : t
de algemeene zaak 72 (1 I % op het ceheele getal beschuldiging~n)
tegen de personen 90 ( I 3 °(: ), 0
tegen de eigendommen 52 I (76 /,)
de beschuldigden in beschu c.ligd van misdaad : tegen de alge~ee
zaak 92 (9 °/0)' tecen de personen Il 8 ( J 2 °/o) ' tegen de ~1ge
dommen 786 (79 °/
0
e vereeniging van personen tot een misdrijf het Grootst was b1J
misdaden teGen de eiaendomDlen.
). Hieruit volnt dat, evenals in de vorige J~~en
{ 217)
De vo1~nde staat geeft de indeeling der beschaldi~den naar den
rd van de misdaad : · v
AA:&D DER MISDADEN.
MISDADEN TEGEN DE ALGEMEENB
ZAAlt.
Aansl~g tegen de Re\Jering ~n verdere
tog1og tot verstormg van de open•
are orde .••.••••••• , ••
{Artt. 209 en 210 Gode Pénal.)
Slaan en verwonden van ambtenaren •
(Artt. 228 en volg. Code Pénal.)
Valscbheid in openbare en onderhandsche
geschriften • • . • • • , .
(Artt. 145-:-151 Code Pénal.)
Verduistering van gelden door ambtenaren
. .............••.
(Artt. 169 en volg. Gode Pénal.)
Omkooping van ambtenaren. . • • • .
(Art. 177 Code Pénal.)
Sluikerij hij herhaling. • . • . . . . .
(Art. 205 der Ali:remeene Wet van 26
Augustua 1822 (Staatsbladn°. 38.)
TOTAAL •• , • 83
GETAL
BESCHULDIGDEN.
· I
44 2 46
25 6 31
i
Il 12
M.
BEDi\:N
TOT DE 1000
BESCHULDIGDEN.
1,23 1,00
s4,12 10,93 46,19
30,75 32,79 31,12
. i,23 1,00
1,23 r,oo
13,53 5,46 12,05
---------___ , ___ _..

( 218 )
·( 219 )
1·
:\
AARD DER MISDADEN.
MISDADEN TEGÉN DE PERSONEN.
GETAL
BESCHULDIGDEN.
Manslag (moedwillige), moor~, ".a~ermoord,
kindermoord, verg1fugmg. 20 9
(Artt. 295, 296, 299, 300, 301en304
·Code Pénal.)
Mishandeling, eene ziekte of beletsel
om te werken veroorzakende van
meer dan twintig dagen . . • • . . .
(Art. 309 èode Pénal.)
Mishandeling, geenerlei ziekte of beletsel
van meer dan twintig daGen
veroorzäkende. . . . . . . . . .
(Art. 311 Code Pénal.)
Mishandeling van wettige ouders .
(Art. 312 Code Pénal.)
Eerbaarheid (gewelddadige aanranding
der) .............. .
(Artt. 331-333 Code Pénal.)
BcdreiGing (voorwaardelijke) met manslag
en brandstichting ....•...
(Artt. 3o5 en 436 Code Pénal.)
Valsche getuigenis ....... .
(Artt. 361-364 Code Pénal.)
Dubbel huwelijk. . . . • . . .
(Art. 340 Code Pénal.)
TOTAAL ••••
54 3
6
12
9
REDEN
TOT DE 1000
BESCHULDIGDEN,
57 66,42 16,39 57,23
2,46 2,01
6 7,38 6,02
12 14,76 12,ol
1,23 1,00
10 11,07 5,46 10,oi
1,23 1,00
u8 129,15 71,04 uS,q
AARD DER MISDADEN.
MISDADEN TEGEN DE EIGENDOMMEN.
Diefstal met verzwarende omstandigheden,
•.••••••..
(Artt. 381-386, no. 4, Cod~ Pé·n~l:
Diefstal van oogst en akkerbouw e-
reedscha p • • . , . ; • , • • g
(Art. 388 Code Pénul.) ' •
Diefstal van vee uit eene weide. , .
(Art. 388 Code Pénal.)
Diefstal van visch uit viscl1karren .
(Art, 388 Code Pénal.)
Diefstal (eenvoudige) .•.••.
(Art, 401 Code Pénal.)
Ban'khreuk (bedricgelijke) .•.
(Art. 402 Code Pénal.)
GETAL
BESCHULDIGDEN.
+· T.
REDEN
TOT DE 1000
BESCHULDIGDEN,
51,9 139 68 8 675,2 8 759,5 6 690,76
35 20 55 43,o 5 ro9,29 55,22
20 20 24,60 20,08
3 3 3,69 3,01
1,23 r,oo
2,46 2,01
Brandstichting (moedwillige) •.
(Art. 434 Code Pénal.) 4 6 4,92 10,93 6,o3
Behdreiging (voorwaardelijke)
met
randstichting . . . • . . ••.
(Artt. 3o5 en 436 Code Pénal.)
Vernieling van onroerend goed.
(Art. 437 Code Pénal.)
. 7
2,46 2,01
8,6x
7,03
Vernieling van roerend goed ••
(Art, 440 Code Pénal.)
2,46 2,01
TOTAAL •.••
---------

( 220 )
( 221 )
1
1
1
i
1
. h l etal beschuldigden · tot de bevolkin1;
DehredRe\ vadeh~ltf:m:~e: ~er jongste volkstellin~ tot grdomlslagl
van et IJ . , .
0
de 3 o68 zielen. ZIJ was us vee
genomen, was . m
1 1 85o f 4 8 terwïl zij daarentegen met het
gunstif,er dan m 1847 en.; 'f ·ets ~eer) een nadeelig verschil
jaar 1849 (1 op ·dlke 31 66
. z~e en v~n ide vier laatste jaren de volgende
oplevert. Voor e e provincie ge
reden:
·pr.OVINCIEN.
Noordbrahant •...• · ·
Gelderland. . . • • • · · ·
Zuidholland • • . . · · • ·
Noordholland . . .....
Zeeland •.... . . . . .
Utrecht • .......
Friesland .......
1
Overijssel . • • . • . · · .
Groningen •. · · · • · · ·
Drenthe ..... • · · · ·
Limburg. · · · · · • · • ·
1847. 1848. 1849. 1850.
1 op iielen. 1 op zielen. I op zielen. 1 op zielen.
1887 3171 47 1 9 5I48
1597 5168 4088 3477
1553 2249 3287 3089
1704 2023 2935 2439
556 1097 1842 1418
9 1 7
1891 2819 29"30
1229 1817 38o3 3745
1756 3656 4148 5136
1519 2512 2771 3926
1034 2507 4354 2507
4366 2472 1816 2502
_._
De volgende staat leert de slotsom kennen ·van het onderzoe.k ter
openbare teregtzitting in 1850 :
VEROORDEELD
MET BEHOUD MET VERANDERING
MET VERANDERING
DEI\ QUALIFICATIE DER
VRIJGESPROKEN. VAN QUALIFICATIE, DER QUALIFICATIE WEGENS
HET AllllEST DOCH MET BEHOUD
VAN
VJ.N HET -----.-;------Il
KARAKTER
TEREGTZITTING.
WANBEDRIJF. OVERTREDING,
VAN MISDAAD.
l
Opde100 IOpde100 IOpde100 IOpde100 10pde100
Getal. beschul- Getal. beschul- Getal. beschul· Getal. beschul- Getal. beschuldigden.
digden. digden. digden. digden.
1031 10,4 17531 75,6 1 19 I 1,9 1 761 7,6 1 2 1 0,2
Van de naar de openbare teregtzitting verwezen beschuldigden
werden 24 verklaard wederspannig aan de wet. De vervolging bleef
dus voor hen onbepaald aanhangig.
In 1850 werden 8 doodvonnissen uitgesproken, waarvan 3 wegens
misdaden tegen de personen en 5 tegen de eigendommen. Geen
hunner werd echter ten uitvoer gelegd.
Wij nemen hier uit het verslag over de statistiek der doodstraffen,
welke van het tijdstip van de invoering der Fransche wetgeving
l1ier te lande tot op den laatsten December 1850 werden uitgesproken
en al of niet ten uitvoer gelegd.
Dat getal bedraagt over een tijdvak van veertig jaren (1811-185ó)
344, waarvan 93 of 27 op de 100 wel, 251 of 73 op de 100 niet
werden ten uitvoer gelegd.
De volgende staat geeft de reden van 10 tot 10 jaren te kennen:
TIENJAlUG
TIJDVAK,
DOODVONNISSEN.
GEMIDDELD GETAL
DOODVONNISSEN
VOOR IEDER JAAR.
OPDE 100
DOODVONNISSEN·
Uitgo-1 Ni" 1 Uitg•-1 Ni

. i~: .
'1
( 222 )
. Het getal '. döodvonnissen verminderde 'dierhálve .nief, maar klom
zelfs in de laatste tien iaren, niettegenstaande sedert de. invoerino
,der· Nederlandsche wetgeving geene doodvonnissen bij verstek'!'"~
kunnen worden uitgesproken• Terwijl van 1811 tot 1820 ~
..:..
r;.l
0
i::::
0
0
i::::
r.:i
t>
( 223
·Jfpp~qm?A\
·pucpsu~
·;i!ll!:l!J!Jl?nb
~p.I;ipuu.IaA .10oa
·u;i.rnf s-01
)
M
O"l
' .

( 224 )
Uit dien staat blijkt, dat onder de veroordeelden tot tuchthuis·
straf, evenals in de vorige jaren, die voor den tijd van 10 tot 5
jaren, voor"al bij de misdaden tegen de eigendommen , verre weg het
grootste getal uitmaakten , terwijl de straf voor den tijd van 20 tot 15
jaren het minste werd toegepast. De tot correctionele straffen veroor·
deelden , op grond van art. 209 van het Wetboek van Strafvor.
dering, bedroegen 65 °/
0
van het gezamenlijke bedrag der veroordeelden.
De reden was dierhalve iets grooter dan in elk der drie voorgaande
jaren. Het meest werd van de bevoegdheid, verleend door voor.
noemd artikel, gebruik gemaakt bij misdaden teGen de eigendommen,
op de JOO 69,6 , het minst bij misdaden tegen de personen, op de
100 63,2. Voor die tegen de algemeene zaak was de reden 63,4
op de 1 oo veroordeelden.
Onder de veroordeelden tot tuchthuisstraf zijn voor Limburg be.
grepen de straffen van eeuwigdurenden of tijdelijken dwangarbeid,
waarvoor in de overige provincien de tuchthuisstraffen van 20 tot 15
en van 15 tot 10 jaren in de plaats treden. De bijkomende straffen,
welke den veroordeelden tot tuchthuisstraf of dwangarbeid worden
opgelegd krachtens art. 22· Code Pénal, in verband. met de artt. g
volg. van Souverein besluit van 11 December 1813 (Staatsblad n°. 10),
en voor Limburg met de verordeningen van g September 1814,
n°. 35, en 20 Januarij 1815, n°. 16, verkregen op den staat geene
sftonderlijke melding, dewijl als regel is aangenomen , ter voor·
koming van dubbele rekening, de hoofdstraffen op te noemen.
De kolom qeesseling of te pronkstelling of eerloosverklaring leert alleen
die gevallen kennen , waarin eene dier straffen als hoofdstraf werd uit·
gesproken. Die uitspt"aak had plaats tegen negen personen , waarvan
acht wegens sluikerij bij herhaling en één wegens het zich laten om··
koopen als ambtenaar werden veroordeeld. De ten uitvoerlegginG
van deze straffen behoort thans onder de zeldzaamheden.
De reden van de reeds vroeger veroordeelden tot het geheele getal
veroordeèlden was in 1850 als 6,3 tot 1 oo ; eene reden, welke ge·
lijk staat met die in 1847 en 1848 en boven die van 1849 gunstig
. uitsteekt. Over de vier jaren te zamen. verkrijgt men eene reden
van nog geen 7 e/
0
van de veroordeelden. De reden was in 1850
het gunstigst bij de misdaden tegen de . personen, iets minder dan
1 °fo ( 0,95) ; het ongunstigst hij die tegen de algemeene zaak , iets
minder dan 17 °Jo. Voor de misdaden tegen de eigendommen bedroeg
zij ruim 6 °Jo van het geheele bedrag der veroordeelden.
Ook dit jaar zijn onder recidivisten alleen die begrepen , waarop
de artt. 56-58 Code Pénal zijn toe{}'epast. Het is daarom niet
onbelangrijk hierbij te voegen den staat , aanwijzende het getal
herhalingen van misdrijf, zoo als die zich in 's Rijks gevan{}'enissen
voordoen. De volgende staat bevat al de veroordeelden wegens
( 225 )
misdaad·, welke in ·de strafgevangenissen te Leeuwarden Woèrden
en Gouda gedurende de vier laatste jaren zijn opgeslote~:
VEROORDEELDEN nu HERHALING.
JAREN. Herhalingen , H0,..d
VERZOEKEN OM GRATIE,
.Q c j.s
WAAROP 's HOFS
~...d
u (.J ADVIES IS GEVRAAGD.
c ... :.a ï:l
=
-c 1:.1:> ca'"d ~ .s Q...s.. c
u-d 5:~ ~] ~~
~1
0
-~ êl""
"'u 0
"1:1.~ u v c
~;.:
e f: .
:~8j ë ..... c.:;
:=';a :ê:] ;;.. -=
ï:
'ö bh
u c
~~ g~ ...5 ~ 0 c
.Q '.J ... Ij) ;.. 0 ~,..d "' Ij)
~~ ,..d ·- J
"'os c t; ·~
... ~; ~ ...... ... ... " ""c --;; Qj ·~ ~ 0 Ij)

1.
( 226 )
(
227 )
1
~\
t
11\
Overijssel en Limburg vermindeîing waar , terwijl iti Zuidholland het
getal zaken gelijk stond met dat van het vorige jaar. ·
. Onder voornoemde 494 arresten behooren : twee , uitgesproken door
het hof van Noordbrabant, waarbij het verstek, in eersten aanleg
geweigerd, verleend werd; één arrest van het hof van Uti·echt 1
waarbij het openbaar ministerie , op grond van verjaring, niet ont·
vankelijk werd verklaard in zijn requisitoir tegen den beklaagde;
twee arresten van het hof in Limburg, het eene w&arbij de zaak
ten criminele werd verwezen (art. 249 Wetboek van Strafvorderin3),
het andere waar_bij de zaak naar de arrondissementsregtbank ~
Roermond werd verwezen om tot een getuigenverhoor over te gaan,
Deze vijf arresten zijn in de zes eerste kolommen van den staat
opgenomen. De optelling der zes eerste kolommen van den staat
geeft dierhalve vijftien arresten meer dan het totaal , welk verschil
hieraan is toe te schrijven dat in Gelderland en in Zuidholland in
enkele zaken , waarin twee of meer beklaagden betrokken waren,
het hooger beroep niet voor allen denzelfden uitslag heeft gehad,
waardoor de arresten , in deze zaken gewezen , in meer dan eene der
kolommen hebben vermeld moeten worden.
Bij de door de provinciale geregtshoven in hooger beroep behan·
delde strafzaken zijn , zoo als uit den staat blijkt, de vonnissen der
lagere regters in 1850 bekrachtigd in 57, 1 , gewijzigcl of verandern
in 43,g , terwijl het hooger beroep niet werd ontvankelijk verklaarn
in 1,0 l van de honderd behandelde zaken. Uit eene vergelijking met
de drie vorige jaren blijkt , dat het evenredig aandeel van de b~
krachtigde vonnissen het grootst was in 1 850, dat der gewijzigde ol
veranderde in 1847, terwijl voor de arresten, waarbij het hooger beroei
werd niet ontvankelijk verklaard, de jaren 1848 en 1849 het grootste
evenredig aandeel opleverden.
Het getal zaken of aanklagten wegens wanbedrijven voor de vier
el). dertig regtbanken bedroeg in 1850 8458 tegen 10988 beklaagden.
Het jaar 1847 of het hoogste jaar tot maatstaf nemende, v~rkrij~
men eene vermindering van 2149 of 20,3 °/0 zaken en van 2412 o!
22 °/ beklaagden. Het getal. beklaagden is dus iets meer dan dat
0
der zaken afgenomen. Zoo als wij hierboven opmerkten, had het
omgekeerde plaats bij de provinciale geregtshoven. Men telde o~
100 aanklagten in 1847 ruim 126, in 1850 iets minder dan 130
beklaagden. Wij achten het niet onbelangrijk hier te laten volgen een vierjarii
overzigt van het getal zaken of aanklagten en van dat der beklaa6·
den bij de arrondissementsregtbanken in elke provincie en van
hunne onderlinge reden.
. 'll~~_g:~~ ~ ~:::~
.:;.;; ~ ~ ';7~ ~ 0 '

( 228 )
- Men telde in 1850 één beklaagde op de 278 zielen. De provin.
cien laten zich , te beginnen met de gunstigste, in de vol3ende orde
rangschikken :
Groningen ••
Utrecht •••
Noonlholland.
Zuidholland. . •
Friesland •••
Noordbrabant.
Gelderland
Zeeland ••
Drenthe •.
Overijssel •
Limburg •
beklaagde op de 385 zielen.
360
347
333
310
284
253
» 230
214
194-
......
173
Naar den aard van het misdrijf laten zich de wanbedrijven op d1
de volgende wijze indeelen:
Tegen de algemeene zaak. • . • 3606 zaken, 4095 beklaagden.
personen •••••••• 2750 , 3776
eigendommen • • . • • 2102 , 3 II 7
Het getal zaken en beklaagden was dierhalve het aanzienlijkst b'
de wanbedrijven tegen de algemeene zaak. M.en verkrijgt op de 1
zaken en beklaagden , voor elk der drie soorten , de volgende reden
beklaagden; te5e
tegen de algemeene zaak 42,6 °1o zaken, 37,3 °/0
de personen 32,5 ° /
0
en 34,3 °fo ; tegen de eigendommen 24,9 '
en
Het
28,4
aanzienlijk
°to·
bedrag der wanbedrijven tegen de algemeene za
.( 22·9 ,)
· ·· De beklaagden waren n d . • .. -
204.3 vrouwen, of op de
10 ~a~ e kunne mgedeeld hï · 8945 m·an ·
i,
4 mannen en 18 6 nen en
Tegen de algemeene iaalc 3388 of 82 o ' vrouwen. Hiervan'·:
· " " personen • • • 3170 "84,7·o/
../o. m_an_~., · 707 · - of . 17 . ' 3 .... °/ ·
o vrouw •
. " ·"·· eigendommen 238 . o " '606 " 16 oÏ .
. . .• . 7 ,, 76,7 oz " 0
De reden tusschen de beide o '730 • 23,4 % •
voor de mannen Lï de gesl~~hten was . dierhalve . het .
·ongunsti.o-st b" d" ~ wanbednjven teoen d . d gunstigst
u IJ ie te1Yen de pe n e_ eigeu ommen h
omgekeerde plaats ha do - rsonen , terwill Vóor de v ' het
. ·B"". .• • _ " rouwen et
IJ eene. Ik . . veroehjkin.o- d d . • .- . - . .
u u er rie md r . . .
voor e van bèide geslachten de. vo~! 1.ndg~n. 9d~~erling verkrijgt men
T d J uen e re en ·
.rgen e a gemeene zaak • 3 o' . • .
' " " personen. · .• • • 7,9 Ïo mannen 34 6 o/
35 - 4 0 / • ' . ' 0
_vrouwen.
0
11 ,, ei.o-e d ' 2 "
u n om,men , • 9 7 ui
2 6 , o1 - • ' • ' to "
..De betrekkelijke reden was . ,7 to " , 35, 7 oio . "
bij de wanbedrijven te en d dI~r,hal_v~ . ~oçn: het M. G. het .
egen cle algemeene zafk . v~ eige~dom,men ' het ongunstigsf~~t19~t
p~~ouen' het ongunstidst ~ij ~~ V. G. het gunsti3st Lij die ~ Je
mt omst verschilt van die b.: d ie .tegen de eiG·endommen ~gen
~::::~:'O:enhoewel
in ongel~ke e ,;,'.!'::da~~~ 'f~'egen , waa~ 1.:'d!
1 d . 1 vergrepen. . ' e mee~t . tegen de
n en vo genden staat .. d b
an het wanbedrijf door heIJtl e 1·
n gep eegd
ekJa.ag

i 230 ·)
(. 231. ):
AARD DER WANBEDRIJVEN.
Per transport. .
Beleediging en geweldpleging tegen .het
· openbaar gezag . . . : . . • . •
(Artt. 222-230 Code·Pénal.)
GETAL REDEN TOT DE 1000
BEKLAÁGDEN.
. BESCHULDIGDEN.
M· l •· 1 T. M. 1 V, 1 T,
189 15 204
AARD DER WANBEDRIJVEN.
Per transport. . •
Valschheid in paspoorten ; . . . . .
(Art, 253 Code Nnal.) .
J
-GETAL
BEKLAAGDEN,
M. / v./ T,
REDEN TOT DE 1000
BESCHULDIGDEN,
d
l
Stoornis d~r openbare godsdienstoefening­
( Artt. 261 en 262 Code Pén'al.J
Bedelarij en landloeperij
(Artt. 269 volg., 274 volg. Code Pénal.)
Ontvlugting van gevangenen en hegnnstiging
........•. • • · · ·
(Artt. 245 en 238 2 11 • Code Pénal.)
V{!rbe~-sfüg van misdadigers.
(Art. 248 Code Pénal.
8 9 0,9 o,5 . o,8
943 377 1320 105,4 184,5 120,1
7 0;8 o,6
0,1 0,1
Verspreiding van een gedrukt geschrift '
zon~er naam of woonplaats van schri ·-
ver of drukker. .
J
(Art. 283 Cod; Pé~aÎ.)• • • ·
P~licie-overtredingen. . . . . . .
{Artt. 471-481 Code Pénal.}.
Overtredipgen in zake van d h
lijken stand en urger-·
(Artt. 193 en 2~8·C~de ~~n:I • ~r;
; · · · '
8 Jan. 181.? (Staatsblad no, 1 )',Ko~. t~sLet
31 JuliJ 1828(Staatsblad 11 0,
51 .)
27 28 3
5 5 o,6
o,5
Het onwettig openlijk dragen van een
uniforn1. • . . . . • . ~ • • . •
(Art. 259 Code Pénal,)
Afwezigheid of onwil als getuigen.
(Aitt. 177, i8oen·227,n°.3, Wetb. v. Strafv.)
Beschadiging vaneen voorwerp dienende
tot algemeen nut. . . • ..•
(Art. 257 Code Pénal.)
Openbreken van verzegelingen door bewaarders
.••.••.••.••.
(Artt. 249 en 252 Code Pénal.)
3 3 o,3 o,3
39 11 5o 5,4 4,6
0,1 0,1
' .. 2 .2
o,
Overtreding der wetten en verordenin en
. betreffe~~de de rijks-, provinciale gen
plaatselijke helastiugen • , • • . • • A
Overt~eding van de wetten en verordenmgen
betreffende de maatregelen
v~n algemeen bestuur en de provin­
,c1ale en plaatselijke wetgeving. • , . •
Het weigeren van inlegering. , ....•
(Art. 17 der wet van 22 1\-Iei 1345 (Staatsblad
nQ. 22.)
10 2 I 2 · t, l · l t
101,5 ,
i
88,.1 .
l, l
--------- --...-.· -------
1
Transporteren.
TOTAAL.

('. 232 )
( 233 )
AARD DE.R W ANJlEDlllJVEN.
GETAL REDEN TOT DE IOOO
BEKLAAGDEN. BESCHULDtGpEN,
1\1, V, I T. M. 1 V. T,
AARD DER WANDEDRJJVEN.
GETAL
BEKLAAGDEN,
1
M./ V./ T,
REDEN TOT DE I 000
BESCHULDIGDEN,
WANBEDRIJVEN TEÇEN DE PERSONEN.
Per transport. . . • 2889 459 3348
1
I'
1
1
Onwillige manslag of verwonding.
(ArU. 319 en 3~o Co4'e Pénal.)
: •,
Poging tot vadermoord ... '" ...
(Attt. 299 1
302 en 67 Code Pénal.)
'
Openbare schennis of beleediging der
eerbaarheid • • • • • • • • • . • . • . •
(Art .• 2'30 Code Pénal)
Bevordering Uer onzedelijkheid.
(Artt. 3B4 en 335 Code Pénal.)
Overspel. •• i ••• ~ ••••. •••••.
. (Artt.' 337 en 338 Code Pénal.)
Het te vondeling le~gen van een kind .•
(Arf• 352 Code Pénal.)
Mondelinge be!:lreigiug met hevel of.
voorwaarde. • • • • . • • • •
: (Art, ~7 Co~e Péoal.)
Laster ••• •: •.•••••••.
(Artt. 367, 371 1 373, 374 en 47i, n".11,
. · Code PénaJ.) ·
'
Transporteren.
52 . 5 57 5,8 2,4 5;2
0,1 0,1
Misha~deling, geene ziekte of beletsel
bovèn de 20 dagen veroorzakende. • 2673 382 3o55 298,8 187 278
(Art. 31-1 Code Pénal.)
24 25 2,7 o,5 2,J
3 .6 9 o,3 . 2,9 ' o,8
4 6 0,2 2 0 1 5
3 . 3 1,5 o,J
7 o,8 o,6
2889 459 3348
16,8
Hoon en scl1eldwoorden
(Artt,375, 376, 471, no,;.: éode 'Pén~J:).
Dragen van verboden wapenen. , ••••
(Art. 314, 2°. Code Pénal.)
Onwettige aan- en in bewarinff houding
(Art. 343 Code Pénal.)
Verzuimde aangifte van geboorte .
(Art. 346 Code Pénal.)
Begraven zonder voorafgaand verlof van
de bevoegde maat . . . . . • . . . .
{Art. 358 Code Pénal.) •
TOTAAL •• , .
WANBEDRIJVEN TEGEN DE EIGENDOMMEN,
Diefstal
met verzwarende omstandi"-
heden • o
(.lrtt. 379 •, 3·8;_:_3~~ ~o~e· ;é~ai·, 'ca.rt:. ·6;
en 68 Code Pênal, art. 1 19 wetboek
van Strafvorderinrr.)
envoudige diefstal . . . . . .
(Art. 401 Code Pénal.)
257 144 401
19 2 21
3
4
28,7 70,5 36.5
0,1 0,1
0,1
2,1
0,1
1,9
o,3 o,5 0,4.
---------------
--------
------
Transporteren . . . 19 56 688 2644
3,4

#
4
( 234 )"
( 235 )
AARD DEB. WANBEDRIJVEN.
GETAL
BEKLAAGDEN.
REDEN TOT DE I 000
BESCHULDIGDEN.
AARD DER WAN BEDRIJVEN.
GETAL
BEKLAAGDEN.
REDEN TOT DE IOOO
BESCHULDIGDEN,
M.
1
v.
1
T.
M.
1 v. 1 T.
M. V" T,
M. / V. 'T.
Per transport.
Opligting. . ...••..•
(Art. 405 Code Pénal.)
Misbruik van vertrouwen . • .
(Art, 408 Code Pénal.)
Eenvoudige bankbreuk. • . . . -.
(Art. 402 Code ?énal.)
l\foedwill:ige brandstichting ..
(Art. 434 Code Pénal, art. 119 Wetboek
van Strafvorderinc.)
Onwillige brandstichting • . .
(Art. 458 Code Péoal.)
Bedreiging met brandstichting.
(Art. 436 Code Pénal.)
Vernieling van te veld staancl gewas,
boomen , enz. • • • . . • • . . • •
:(Artt. 444-449 Code Péo(!.l.)
1956 688 2644
64 19 83
41 48
·" 2
2
52 57
7,2 g,3 7,6
4,6 3,4 4,4
0,2 0,2
o,S 0,1
0,2 0,2
0,2 0,2
5,8 2,4 5,2
Verbreken van afsluitingen, dempen
van slooten, enz. • . • . . . 222 4 226 2/i,8 2 20,6
(Art. 456 Code Pénal.)
Overstrooming van eens anders eigendommen
.••........
(Ar~. 4s7 Code Pénal.)
Transporteren,
0.1 0,1
;
:
Per transport. . . • 2342 724 3066
Verwonden o~ dooden van last-i huisof
andere cheren .• ..•...• ; •• 5 1)
5
(Art. 3o' tit. II' wet van 6 October 179 r
artt. 454 en 455 Code Péoal.) '
Bederven van koopwaren , , . . . , •. 1
(Art. 443 Code Pénal.)
Bedrog in de echtheid van koopwaren • I
(Art. 423 Code Pénal.)
n
I
I 2
Het weiden van vee op eens anders grond '.!5 2 27
(Artt. 24, 26, tit. II, wet van 26 Oct. 1791
art. 475, n°. 10, Code Péoal) '
Niet aangifte of niet afzonderen van
hes1net vee . . . • • . . . • ; . . • • •
(Are. 459 Code Péoal.)
o,6
" ·.0,5
0,1 n ·0_,J
0,1 o,5 0,2
2,8 I 2,5
7 8 o,8 o,5
Onbevoegd of niet behoorlijk houden
eener bank van leening . . • . " ...
(Art. 41 I Code Pénal.)
2 2 4,
Zamenspanning van werklieden .
•••
(Art. 415 Code Pénal.)
1)
il o,4
0,2 1 0,4
" o,4
---------------
'l'OTAAL. , 2387 7303117 266;8 357,3 283,7
1 1 J 1 1
re.otLank
De volgende
d
staat leert den loop van }
iet stra
f:
gedinll' voor de
u en ' e toegepaste straffen en het al d u
veroordeelden te kennen : get e1· reeds vroe,6er

( 236 )
( 287 )
•'IVV.I.0.L
• .nrnf m>
1.(')
~
8
0
00
~
...:.:
N
"'
Q.I
c
Q.I
Q.I
8
Q.I
i:-.. 0
IN "":
e
Il<
~
;?
·a
t.l
·Ë
111
~
>
~
g
~
>
"'
~
";;
-e
;
s "
"'
-5
·~
=
" I>
=
c
·*
=
E- "
";
(~mi dien 'staat blijkt dat op' de l'OO Lekláágden: bij ae-wanbëdr{ive1i:
tegen de algemeene zaa~< w~rden vrijgesproken 11,7 {straffeloos bleven;
op grond va~ a~t. ,66 C~de .Pénal 0,2).; werden veroorde~Jd 87,,8 ~ ,
t\'a.àronder 45,5 tot gevangemsstraf, 41,4 tot geldboete en iets mm"
der dan één tot politiestraf, terwijl bij 0,4 verwijzina, schorsing enz-.'
fla.ats had.; bij de wanbedrfjven tegen de personen vrijgesproken 26,8:
{s~raffeloos op grond van art. 66 Code Pénal 0,1); veroordeeld 27,8,­
hiéronder 48,5 tot gevangenisstraf, 23,4 tot geldboete , 0,9 tot·
politiestraf; te~~vijl hij 0,4 ve~wijzing, schor.~ing enz. plaats greep !
bij (ie wanbedryven tegen de eige11dommen vrijgesproken 19,6 (straf-.
feloos op grond van art. 66 Code Pénal 2,5) ; veroordeeld 79, 1 ,
hiervan 74,6 ·tot gevangeuisstraf, 3,9 tot geldboete; o,6 tot politie".
straf,. terwijl bij I ,3 verwijzing enz. werd uitgesprokei;i ; bij .. Je.
wanbedrij'ven in liét algemeen vrijgesproken 19, 1 .(straffeloos ,op groud
van art. 66 Code Pénal 0,9); veroordeeld 80,2, waaronder 64,7 mannen
en 15,5 vrouwen' hiervan 54,8 tot gevangenisstraf' waarvan tot cevang.enisstraf
van meer dan één jaar 1 ,8 ' tot die van .één jaar of
minder 53 ; 24,6 tot geldboete , 0,9 tot politiestraf, terwijl hij 0,7
verwijzing enz. plaats had.
Van de bevoegdheid, ·verleend hij art. 463 Code Pénal, werd
door de regtbanken gebruik gemaakt Lij 4185 of 47,5, hiervan .hij
de wanbedrijven tegen de algemeene zaak hij 1204 of 33,5, hij d~
tegen de personen bij 1 322 of 48, 1 , hij die tegen c1e eigendommen
bij I 659 of 67, 2 van de honderd veroordeelden ; zoo dat bij de laatste
soort van waqbedrijven het meest~ hij de eerste liet minst tot die
hev~egdheid de toe!lugt werd genomen. Uit eene vergelijking mei
de ·drie vorige jaren blijkt dat in I 850, de toepassing van voornoemd
art. 463 veel minder· geweest is , daar het in elk der drie
vorige jaren op meer, in 1850 daarentegen op minder dan de helft
der veroordeelden werd toegepast.
Ih 1850 werden op de 1 oo. veroördeelden J, 7 geschorst in zekere
regtén. Die schorsing had geene plaats hij wanbedrijven tegen de
~gemeene zaak, terwijl zij bij die tegen de personen 5,2, hij die
tegen de eigendommen 0,2 bedroeg op de roo veroordeelden. Uic
eene vergelijking met de drie vorige jaren blijkt, dat liet jaar 1850.
de hoogste reden voor die schorsingen opleverde.
Op de 1 oo veroordeelden waren reeds vroeger veroordeeld : hij cle
anbedrijven tegen de algemeene zaak 1, 1, hij die tegen de personen
1,2, hij die tegen de eigendommen 2,8. Voor het gezamenlijk bedrag
~r wanbedrijven verkrijgt men 1,6. De reden was dierhalve gunbger
in 1850, dan in de drie vorige jaren.
De reeds vroeger veroordeelden stonden tot de gebeele bevolking
_de correctionele ~evangeniss.en te Hoorn en Gouda, en in die voo~
L~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~J,~o~~We~ri~~ ~ R~~clam ~ 73 . ~t 10~ Hq .p~b~

( 238 )
droeg 665. Hieronder "telde -men 286 herhalingen~ ' gebleken "uit "de
arresten. of vom~issen van veroordeeling, . 379 herhalingen eerst
~tdekt .. na de veroordeeling. .
· Eene v.oorname reden, ·van het aanzienlijk getal der laatste schijnt
te moeten worden gezocht in de strekking van art .. 58 · Code Pénal
hetwelk, bij herhaling van wanbedrijf, geen verhooging van strJ
med~brengt , . dan voor zoo verre de eerste veroordeeling eene ge.
wangenisstraf van meer dan één jaar inhield. .
: De vo1gende.:staat wijst over de jar.en 1847 tot en met i85o aan
de :vonnissen .der arrondissements-regtbanken in hooger beroep , de
gevoerde instructien , in raadkamer genomene beschikkingen en ver,
zoeken om gi·atie; waarop het advies der regtbanken is gevraagd; .
JA}lEN.
" ) ~·
. 1 -
xS-47 . : 166 3859 !p66 · u48
1848 . . 153 24. 74 2752 891
1849 .. 165 2419 2325 715
1.'85.o .. 180 1616 2342 732
BESCHIKKINGEN IN RAADKAMER.
" 3836
" x700 3o 21 2 56-c)
" 1520 482 435 92 1049c)
4 264 x456 b) 622 521 75 1224c)
. -· á) -Deze vijf kolommen zijn onder de getallen der vorige kolom begrepen. b) In
Gelderland werd ééne zaak verwezen naar den auditéur-militair en in Noordhollaud
ééne- qaar den bevoegden regter (art. 115 Wetb. van Strafv.); zij komen derhalve
nfet vo·or in eeóe der vier vori.ge kolommen. Daarentep,en zijn tien zaken, waarond~r
- vzèr voor Zuidholland, vijf voor 'Noordholland en ééne voor Limburg, meer iu die
kql~mmen begrepen , dewijl in die zaken, Vl'aarin tegen meer dan één beklaagde
regtsinr,ang was verleend, de beschikkinc der raadkamer (artt. 114, 235 en 236
Wetb. van Strafv.) niet voor allen denzelfden uitslag gehad heeft. c) De reden,
waarom de kolommen betreffende de verzoeken om gratie met het algemeen ~c·
d~ag ·dier vei-zoeken niet overeenkomen , moet gezocht worden in de_ omstandigheid,
• d11t op enkele verzoeken, te3cn het einde des jaars ingediend en om advies aan de
r.egtbanken opgezonden, in datzelfde jaar niet meer is kunnen beschikt en deze
ahoo eeJ:st -in het volg.ende jaar vçrmeld worden. . .. ·
-. Ui~ de~en -staat htijkt _, dat het getal strafvonnissen . h
beroep het hoogste cijfer in i 85o , het laaP"ste in
1848
f eleverd' dat der gevoerde instruct1"en m ooger
u • • heefr oph
en hesc1uklnng:en in _ raifct:..
amer genomen . et hoogste in 184 h t 7 1 .
verzoeken om gratie werden eerst de : e 1 aagste. m 1850. De
. k . . h . d wee aatste Jaren met meer
naauw eur 1~d~1 opgegeven. De verkregen ciifers P"even d" h
geene aan 1 e1. n~g tot eenige vergelijking. " u ier alve
De beschikkingen in raadkamer na fl
droegen : a 0 ~P der instructie h~~
in 1847
; .
89,9
t.
1848
'
6r,8
.. 1849
65,4
1-850 •
62,2
van de honderd beschikkingen in. raadkamer · V d
na afloop der instructie andermaal in raad}{a_an . e zaken we.lke
kwame~' werden' als daarstellende misdad mer m hehandelmg
procureur generaal :
_ en ' verwezen naar _den
in 1847
..
29,9·%
1848
52,4 %
1849
0
47 /o
1850
... 5o,3 %
als daarstellende wanbedrijf in 1850 naar .
31 9 °/ d k de hevoe.o-de reatb. ank··
' o' naar en . antonreP"ter o 3 o1 h . u u
steld 18,1 %· u ' to' mten vervolging ge-
Wij laten hier vof P"en vier .
heden van de ho d u . . . staten aandmdende de werkzaamzaken
over de . n erd84en Vijftig kantongeregten des Rijks in straf·
Jaren J 7 tot en . met 1850 ;

'.( l40 ·.)
( 241 )
yten in strafzaken in 1847.
PROVlNélEN.
BEltLAAGDEN.
.. l :"
BEK.LAAGDEN,
. WELKE
Vl\IJWILLIG BUNNE
VERVOLGING
HEBBEN
5 a
VOORGEKOMEN, j
(Art. 254 Wetb. van •
_. ~ ~tr~ .) g
VEROORDEELDEN •
TOT GEVANGENISSTRAF
MET OF ZO:SDER
GELDBOETE WEGENS
OVERTREDING
DER BEPALINGEN VAN:
TOT
GELDBOETE ALLÉÉN
WEGENS
OVERTREDING
DER
BEPAUNGEN VAN:
VERZ081tEN OM GRATIE
WAAROP
ADVIES IS GEVRAAGD.
Noordhrab~nt .
Gelderland • •
Zuidholland. • · ··
Noordholland. ·• ·
Zeeland· ..:· · '. i .,. •
Utrecht~ ' . · . ·••
Friesland: . ·.
Overijssel • • · · • · •
Groninnen •••
Drenthe .•. • ·
Lim~urg • . · · · · •
TOTAAL ••
19
22 836
. 7
286
358
14· 959
13 744
843
. 36l
334·
.991
742
7 499 47 1 39 '149 10
3 888 1~_45
736 98
10 785
139 149
1!~
---------- ----
313
150
78
830
1~4
147
II
i46
_295
22
22
4
19
5o
8 388 65
3
36 · 2 20
326 100
183 34 II 213 5
Bo
13
2
22
Il
9
3
199 92
3
Bo 4
8
89 124
189 13
41 15
459
588
183
201 16
51 75
100 16 7 4 316 386 115 20
1085 212 63
4
"

( 2:12 )
Werkzaamheden der ka egten in straf zaken in 1848.
( 243 )
PROVINCIEN.
..! VERO 0 RDEELD EN. ; ~
BEKLAAGDEN ,
... ..c
-;;
~"' VERZOEKEN OM GRA.Tra
WELKE c
! = "
~
VlllJWILLIGRUNNE > =
TOT
~til)
TOT GEVANGENISSTRAF
VERVOLGING c
GELUBOETE ALLÉÉN
0 MET OF ZONDER
"'"·2
WAAROP
BEKLAAGDEN.
HEBBEN
~".
; WEGENS
GELDBOETE WEGENS
:;~.~
VOORGEK.ó'MEN. tl OVERTREDING
~ OVERTREDING
;~il ADVIES IS GEVRAAGD.
(A.rt. 254 W etb. van '!
DER
DER BEPALINGEN VAN:
~~
Strafv.) g
BEPALINGEN VAN: rf ~S
...
~ ~·2
0
c d> é
Cl
Q,)
c ~
s::i
" é ~cc
~Q
Q,)
~ al
ë
~.-d
~~
~· · ~ Q,) Cl ê _
til)
...
al
g•t=
til) • ~ ~ ei
é
Q,) ë
~ · -; i) ... c c
Q,) Q,) ... ~ ~
IH:
c r::
·~·~·5 lê
,:1 C
Q,) Q,) ... al Q,)
Qj
Q,)
c :i:
'6'P
•Q,)
~
~ Cl tt ê '"; ë ""'Cl c :i:
""
~
·cu ë; ei ::s ..! =·~
Q,) ;; ê ê c. e ;:~
= ~~ ..-;..C
cc
Q,)
... til)
•

1
I ·
( 244 )
Werkzaamheden der ka~ egten in strafzaken in 1849.
( 245 )
PROVINCIEN.
BEKLAAGDEN.
BEKLAAGDEN , 1 ~
WELKE c
VRIJWILLIG HUNNE :
VERVOLGING
c
HEBBEN ~ ·
VOORGEKOMEN. ~
(Art.254Wetb.van]
Strafv.) g
VEROORDEELDEN.
TOT GEVANGENIS-
TOT
STRAF MET OF GELDBOETE ALLÈÈN
ZONDER GELDBOETE WEGENS
WEGENS
OVERTREDING
OVERTREDING DER
DER
BEPALINGEN VAN: BEPALINGEN VAN:
VERZOEKEN OM GRATIE
WAAROP
ADVIES IS GEVRAAGD.
Noordbrabant.
Gelderland •
Zuidholland
N oordholland. •
Zeeland ..•.
Utrecht •.
Friesland.
Overijssel •
Groninuen .. , . .
Drenthe.
Limburg
22
817
690
2 5 13 09 u56(a 33o(a
18 826 723 182
12
7
3
JO
360
383
815
735
566
475
393
846
699
5o5
595
"890 12':!3
5o
108
205
4
38
21
33
68

( 246 )
Werkzaamheden .der ka~
egten in strafzaken in 1850.
( 247 )"
PROVINCIEN.
'
BEKLAAGDEN.
BEKLAAGDEN ,
WELKE
VRIJWILLIG HUNNE ~
VERVOLGING
HEBBEN
c
VOORGEKO.'dEN. 1h
(Art. 254 W elb. van ~
Strafv.) §
c
~
V E R 0 0 R DEEL DEN.
TOT GEVANGENISSTRAF
MET OF ZONDER
GELDBOETE WEGENS
OVERTREDING
DER BEPALINGEN VAN:
TOT
GELDBOETE ALLÉÉN
VERZOEKEN OM GRATIE
WAAROP
ADVIES IS GEVRAAGD,
1.'
Noordbrabant.
Gelderland . .
Zuidholland ..
Noordholland.
Zeeland,
Utrecht.
Friesland.
Overijssel .
Groningen.
Drenthe.
Limburg
TOTAAL • .•
22
25
18
12
7
14
7
861
834
4o5
1054
900
1526
134
174.
336
126
5o
44
250
447
85
JI5
165
263
186
3o
I ~
~ 61 78
"41114
~ 3 211
4 1 47
p5 15
3 71?. 100 522 ! 0 17 13
4o
92
3o
6 5
10 1077 1377 167 193 22 J 9 IJO 14 8
-------------- --1---1
3
3
II5
3
55
349 52
3n 42
97 "
159 28
76 13
66 25
93
5
3
9
7
306 15
624. l
150 8818 9JG4. 1524 ~ 2538 318 iJ
- - --------------------------
22
8
9
4
20
II
3
3
5
7
4
4
4
JO
18 2
14 2
14 2
26 6
8 1
2 2
4 J
:.! 1
2 "
4 "
J
20
12
7
15
12
6
8
15
·1
10888
1

( 24:8 )
De vooq~aande staten geven de volgende uitkomsten :
Overtredingen.
BEKLAA.GDE~.
Mannen. Vrouwen. TOTAAL.
1847 9438 9814 1708 11522
1848 7039a) 7593 II58 8751
1849 7973 a) 8183 1460 9643
i85o 8818 9364 1524 10888
TOTAAL. 33268 34954 5850 40804
Uit dit overzigt blijkt , dat het jaar 1847 het grootste , het jaar
848 het kleinste getal overtredingen en beklaagd:n voor elk ilcr
1
beide ceslachten heeft opgeleverd. Indien men het par 1847 of het
h t
"f tot maatstaf neemt verkrijgt men voor 1848 eene
oogs e CIJ er ' d
vermindering van 2399 of 25,4 o/o overtre ingen' en vano 2771
of 2 4 1 °/ beklaal"den ; voor 1849 van 1465 of 15,5 / 0 en
van 1 S79 ~f 16,3 ?,/ ; voor 1850 van 620 of . 6,6 °/~ en van 6~~
0
f 5 5 °/. Men telde op de honderd overtredingen m 1847 rmm
~ 22
' in ° 1 848 ruim 124, in 1849 iets minder dan 12 1 , m I~JO
mim' 3 beklaagden. De vier jaren geven d~s slechts een gerrn~
1 2
verschil in · de reden tusschen het getal overtred1?gen en bel\laagil~n,
Dat der beklaagden was betrekkelijk het grootst m 1848, het klemst
( 24:9 )
•
trekkelijke reden was dierhalve voor de mannen het ongunstigst in 1848~
het gunst~qst in 1849, terwijl voor de vrouwen het omGekeerde plaats had.
De reden van het geheele getal beklaagden tot de bevolking van
het Rijk, de uitkomsten der jongste volkstelling tot grondslag genomen,
was .in 1847 I op de 265, in 1848 I op de 349, in 1849
1 op de 317, in 1850 1 op de 281 zielen.
Voor elke provincie geven de vier jaren de volgende reden:
PROVINCIEN.
Noordbrabant.
Gelderland •••
Zuidholland . .
Noordholland •
Zeeland •
Utrecht •
Friesland
Overijssel
Groningen, .
Drenthe •.•
Limburg ••.
1847.
1 op zielen.
290
277
248
436
3!~9
356
210
234
370
71
162
1848.
1 op zielen,
360
370
421
601
393
422
290
300
284
159
162
1849. 1850.
1 opzielen. 1 op zielen.
398 334
324 253
378 302
526 581
3o5 337
298 235
248 186
27!~ 290
324. ft4o
121 105
153 132
De provincien Noordholland en Drenthe geven dierhalve voor elk der
vier jaren, de eerste de gunstigste, de laatste de ongunstigste reden der
in 1849. · d t
Indien men elke provincie afzonderlijk . nagaat, on~waart men .a beklaagde"? tot de bevolking. De provincie Limburg gat' na Drenthe,
in de reden tot de bevolkma de provincie Drenthe m elk d~~ vi~r eveneens m elk der vier jaren , de meest ongunstige reden , terwijl
·aren het grootste getal overtredinp,en he.eft opr,~leverd? te~w1jl ~it na Noordholland Gronincen in I 847 en I 850 , Utrecht in 1648 ,
~etal het kleinste was in 1847 in Zeeland, m de drie overige pren 1 ~ Noord_brabant in 1849 de gunstigste reden hebben opgeleverd.
Noordholland. Y an de overige provin~ien geve~ : het gro_otste Geta
In~~en men het lot der beklaagden over elk der vier jaren nagaat
in 1847 en in 1850 Friesland en .~1mburg , m • 1848. Limburg en verkrijgt men de volgende reden: van de bevoegdheid verleend bij
Groningen, in 1849 Limburg en Ovenjssel; het kleinste m I 8~ 7' mt art. 254 Wetboek van Strafvorderin

( 250 )
boete a11ee1i in 1847 56,7 , in i 848 62, I ' in 1849 6lo,3 ' in 18~0
l I . d dagvaarding enz. p aats greep 1n
6I, 1 ; terwijl nietigver ( ari~f, er .• bij' 6 in 1850 bij o,6
84 b" 4 in 181.8 b1J o, 5 , m 1849 0 ' '
1 7 Ij 0, ' -r
van de honderd heklaaygen. hadden zich schuldig gemaakt aa? over.
Onder de veroordee en Strafren-t en andere wetten rn 1847
treding van: het \VeLboek .vatn f U:Pt ~f zonder r,eldboete 3,2' tot
34 ( a van tot gevangemss ra ' f 3 Id
,2 wa r , , 3 ) . S!.S 3 7
(4 1 gevangenisstra , 2,~ ge ·
1 1
geldboete alle~n ' m 'I · 'traf 3i 5 JTeldboete), m 1850
) · 1349 36 9 (4 4 gevangemss , , u I
boete , m ? f 3 8 ' l

252 }
( 253 )
Werkzaamheden àer kantongere,
burgerlij'ke zaken in 1847 •
.AFGEDANE ZAKEN
GEDURENDE HET
JA.AR.
PROVINCIÈN.
Noordbrahant.
Gelderland .
20
l :.! l
4
19 54 962
1083~
10
8
20
21
15
18
Zuidholland.
75 16jO 174.5 130 1302 35 1661
70 116 1051
26
49
Noordholland.
Zeeland .
38 201 l 2049 139 1586 411 1997
7
56 192 35 227
17
4.6!
39
9
68
8
77
6
Utrecht .
17
4.32 449 103 346 85 431
4
356
7
13
85
17
7
Friesland .
835 864 125 578 257 835
8
9
II
1
77
13
18
Overijssel .
Gronin3e11.
14
5o4 530 162 4o5 84 489
3
4
11 53
17 22
600
9
4.
16
9
66
102
9
10
Drenthe ..
Limburg ..
9
31
8
18
9 I 1
7
644
7
7
3
39
99
18
6
.~9
TOTAAL. . . . 291 8035 8326 II3o 6251
84 265 633 7832 120 202 1620
1164
a) Voor deze vier kolommen r,eeft de optellinrr der totalen van Je vier jaren ver
beldcrcl. b) Deze uitspraken zijn rceda onder de aangebrngte zaken bet;rcpen en110
et verslag over de geregtelijke statistiek; welk verschil echter niet is kunnen worden oprree
staten afzonderlijk vermeld, enkel met het doel om de werking van dat artikel te leeren kennen.
2;1
~ -- --......__________ ·-

"!
~
>
r'
~
E
O"
;;::
• "1
~
t:l
~
Cl
:;..
(!>
~ 0
-. <
0 ()
::s "1
::s (J>
... " ~:
~ (J>
(!>
?
(!>
-
"!Ij
[
I'>
Cl
r;i.
~
~
()
:r
N
()
;­
::i
Q..
z
0
g
p..
Cl"'
g,.
;- ::s
p.
N
E.
~
g.
;­ ::s
p.
~
()
s:
(!>
::!..
I'>
Cl
r;i.
z
0
0
-.
~
~ ...,
il
":j
~
0
<
-z
C":l
- "" ~
w
+--.

( 256 )
257
Werkzaamheden àer kdntongere'gt
burgerli.flce zaken in 1849.
AFGEDANE ZAKEN
GEDUflEl\DE HET
JAAR.
PROVINCIEN.
Noordbrabant.
Gelderland .
406 44.3
135
1
409 34
5o5 540 123 416 go 506 34 16)
Zuidholland. 63a) 1531 1594 127 1212 3o3 1515 79
Noordholland .
Zeeland .
Utrecht.
Friesland .
qvcrijssel .
Groning~n.
Drenthe.
~imhurg.
54
II
44
13
5o
TOTAAL. . • • 370
48 188
go 309
63/~ 659 12 5 445 l 83 628
377 421 167 290
3go 4o3 130 338
25 130
452 502 106 356 119 4ii
6916 7286 I 136 55o5 14.35
10
18
10
18
46 966
72 lil 1516
12
13
16
31
5
4o
85
19
7
639
8
6
20
45
6
9
4
9 45 4.95 4
61 6
8
-----------------------------
111 262 619 8/i.83 109 180 1269 1283 253 IOO
16
45
3:i
Il
16
9
16
86
106
155
101
III
ro3
65
65
34
95
387
83
38
95
ng
22
16
12
4.8
86
16
6
10
7
4
10
6
G
a) Het verschil van twee zaken in minder met de onafgedane zaken in het voriie'
gcbragt te worden.
voort, dat beide zaken van de rol r.ijn n·enomcn om nader weder Jaarop
22.

- - -------=.!!'--._
t"'4 t::J 0 ""l ~ !Z N C') !Z
'"'! '"'!
§" < '"'! 0 c
0 '"'O
0
(5"
-
"-I
.._,
C>
..,__ .i;,._ w ~ ..,__
w w w Aangcbragte zaken gedurende het jaar .
'" :;_-, - ;;::;
"'
'"
"'
C..v
(,;J N)
~1
"' -
Door afatarnl der instantie. ~ · ~ ~ R.
- .1 '-1 w ~ c '" '" -:-- '-l ~
'-" w •.o (JJ C> '-..) • t:1 N
."'i
= :>-
.:;;,... .!::,, ~ ~ TOTAAL. i:l ;, èt-'
°' w w w w .._, w
'" ,,
(..; °' . co
1
"'
'-'' C> (..J ~
0 -1 i \~ .:__ .... ~~ ,
C'.::> w " :.n .!;>._
'" w - ~
C '
w
J:..-.
Onafge1lane zaken op 31 December.
'-"
1
S"'- "' "' :;
-""-
,, (.;J -""-
(.;.>
=
'-"< c
"'
.......
C'>
·i
'
-~ - · -
de rcgterlij'ke organisatie. 1

.e
,/J ~,- -
, , ~I:
----~--- ---· ----~-=:!7~--~-------~
1 l
( 260 )
WERKZAAMHEDEN VAN DEN HOOG EN R.A.AD
Ui 1850,
(VERGELEKEN MET DE DRIE VORIGE .JAREN.)
A F D E E L I N G I.
STRAFZAKEN.
De stand der werkzaamheden was als vol3t :
Haugende zaken op 1 Januarij •••..
Aangebragte zaken gedurende het jaar • . .
TOTAAL. ,
Afgedane zaken gedure;de het jaar • . . • •
Zaken waarin afstand der voorziening is gedaan
Hangende zaken op den laatsten December. • • . •
TOTAAL. ,
De volgende staat geeft een beknopt overzigt van ·de wijze
afdoening der in den loop van dit jaar behandelde zaken:
VOORZIENINGEN VOORZIENINGEN VOORZJENfäGEN IN HET
VAN DE VA:."! HET VA X DEX MINISTER BELAXG
VEROORDEELDEX, OPENBAAR MINISTERIE. V A:'.11 FIN ANCIEN. DER WET.
ti'.o til:>
CASS~T!E. i:l CASSATIE,
i:l CASSATIE. i::
·;::; ·c ·~
o:I
o:I
:::;;:
:;l :::;;: "'
... ~
" .....

( 262 )
gen in. cassatie tegen de arresten der hoven en de vonnissen
arrondissementsregthanken en de kantongeregten:
VAN DE VAN HET
1'ER· OPENBAAR
OORDEELDEN, MINISTERIE.
VOORZIENINGEN
VAN DEN
MINISTER
VAN
FINANCIEN.
van de
IN BET
BELANG Dil
WET,
( 268 )
Het setal verzoeken om watie , waarop de Hooge Raad zijn advies
itbragt, bedroeg 437. Zij zijn dier halve sedert 1847 jaarlijks
fgenomen,
A F D E E L 1 N G II.
BURGERLIJKE ZAKEN.
JAREN.
~
- "'
"È
·--"
0 ""'
~
Cl>
t1~ l>
f'Q:l
o""' 1
~ §
~
Cl.>""
> c;,!)
.!.-.:-j
§ 1;
... Cl>- "'
·-.....::
s:;""
.... Q.l
0 ...
t1S
~]
e ~
Cl.> ...
>
1 •
...""C:S
s:;""
--d 0"'
...
"" d~
...
"'tS ~~
s:; ~~
0
"" e ~
~ Cl> l>
c;,!)
>
'Ê
""
~
TEGEN ARRESTEN
VAN DE
PROVINCIALE GEREGTSHOVEN.
184~ •
184 •
1849.
1850. .....
TEGEN VONNISSEN
VAN DE
ARRONDISSEMENTS-REGTBANKEN.
33
37
23
32
1847 . • 14
1848 ' l 2
1849 • JO
1850 . 15
TEGEN VONNISSEN
VAN
DE KANTONGEREGTEN.
118 3,
107 18
94 II
94 15
21 18
16 JJ
12 6
44 7
13
8
7
10 ·
6 3
2 2
4
9 3
5
Cassatie. , . ; . • • 44 55 r 7 2 37 " 1
Hooger beroep van
arresten sewezen
door het gerestshof
te Suriname. 39 4 " " " " "
Zaken in eersten
aanleg. 89.""""
2
4 57 38
5 3 I 8 8
1847 •..••.•
1848 •••••••
1849 •..•
,1850 ..•.
10
4
8
IJ
IJ
6
J~
9
12
9
IJ
TOTAAL •• , , 91 68 17 2 37 " 1
2
5 3
.Als hof van cassatie heeft dus de llooge Raad 20 regterlijke
spraken vernieti6d, ten aanzien van 37 den eisch verworpen.

( 264 )
• 1. S TRAFGE V ANGENI S SEN 1850 .
Overzigt van de sterkte der bevollcing, mitsgaders van den maatschappelijken en zedeli/ken toestand der gevangenen.
werden namelijk van de 39 arresten der hoven , waartegen eisch in
cassatie gedaan was , _1 1 en van de 18 vonnissen der arrondisse·
mentsregtbankèn 9 vernietigd.
De requesten, bij den Hoogen Raad behandeld , waren 168 ln
getal , waaronder om:
r enia aetatis .
Wettiging
Kosteloos te procederen
r an allerlei am·d . . .
GEVANGENISSEN.
...
1
"
-0
GETAL GEVANGENEN, HETWELK
TE GELIJK IS AANWEZIG GEWEEST .
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING
IN HET GESTICHT GEWEEST.
3 4 6 9 10 Il 12 13 15 16 17 18 19 20 21
1-----------1------------------------------- ----------------------
yden (militairen)
\'oerden (criminele mannen) • 589 4.60 475 498
ouda (criminele vrouwen) . . 238 130 135
ouda (correctionele vrouwen). l 18 120 12 1
1otterdam (jeugdige veroordeelden
van het maunelijk geslacht) 2 1 o 179 179 l 90
oorn (correctionele mannen). lOoo 614 622 683
msterdam (jeugdige veroordeelden
van het vrouwelijk
geslacht), •. , ..... , .•
eeuwarden(criminelemannen) lOOo 737 780 835
45 114. 94 58 7 78 81
127 127 9 45 136 106 72 3 96 85
190 171 6 4 278 166 110 6 65 217
683 581 581 866 4-7 365 !i48 565 3o3 45 656 257
81
8
15
115
53
6
202
169 329 4.98
125 451 576
154 159
2 179 181
45 237 282
180 733 913
46 46
49 859 908
TOTALEN VAN 1850., .• 3972 2588 2697 2612 3o4 2916 2259 268 2527 3328 235 1171 2392 2126 1302 x35 2189 x374
1849 ..•. 3972 2902 3002 2901 335 3236 2562 274 2836 3757 311 1218 2850 2418 1498 152 2460 1608
1848 .. 3972 3181 3327 3156 366 3522 2789 295 3084 4237 377 1351 3263 2815 1653 146 2765 1849
1847 .• 3872 3442 3333 3258 382 36/~o 2723 318 3o/p 4590 394 1330 3654 3011 1812 161 2938 2046
1846 •. 355:.i 33x3l3200 3001 381 3382 2724 3213o454016 377 1125 3268 2571 167/~ 148 2709 1684
575 '.l988 3563
994 716 3352 4068
1178 922 3692 4614
1322 916 4068 4984
973 846 354.7 4393

-- --
o, 2. S TRAFGE VANGEN IS SEN 1850.
...
~:;::->~ ~ ..i ..l
..3
~..Q .ë ci ~ ci .:: s ....: ci ...l
é
.., < ci ..,
v ..... .., ::
i::;
< ::::
~ ~·~
< 0 ·;:;

No. 3, STRAFGEVANGENISSEN 1850.
Over zigt van het getal veroordeelingen , door de hoven , regtbanken en kr'(jgsraden tegen de gevangenea uitgesproken.
GEVANGENISSEN.
HOVEN EN REGTBANKEN IN DE PROVINCIEN. cÛ = Cl)
"O
~
... = Cl)
ac
~ c
·~
0 Cl) Cl)
t.b ....:
"::s ~
" t:P ...
,.Q
~ ..2:l
8 CJ
Cl)
Cl)
v "d
M " AANMERKINGEN.
::s ac
Cl) ,.cl =cl ci
~ -d
..;i
:::::;"l .... ~
Q,)
~ c " A i::

1
l
1.
. l
o, 4,
·s TRAF GE V ANGE NISSEN 1850.
Ovm·zigt van den ti.f d van duur der criminele veroordeelingen •
GETAL GEVANGENEN GEDUIIENDE HET JAAR BIJ
AFWISSELING IN HET GESTICHT GEWEEST.
VEI\001\DEELDEN BIJ HEIUIALING.
GEVANGENISSEN.
AANMERKINGÉN.
3 4 6 9 10 11 12 13 14 15 IÖ 17 18 19 20 21 22
------------~-1------------ ------ - - - - ------- -------- ---1·-------,1•
Woerden (criminele mannen) •
• 3 27
t) 113 105 8 113 19 94 I13 17
Tiotterdam (mannelijke jeugdige veroordeelden)
• • • • • • • •
4 102 38 l'.l 159 33 - 34 3o 4 34 6 31~
Amsterdam (vrouwelijke jeugdige veroordeelden)
..••
2 »
(criminele mannen) .•
TOl'ALF.N VAN 1850
12 409 353 74 16 6 38 908 i69 39 11 " 219 215 4 219 60
----------------------------------------
9 79 1649 :lo4. fig 366 350 16 366 85
2849
1848 .
15
Il 396 76 320 396 7s
9
1846 .
5o 821 655 241 36 14 85 1803 310 71 25 1 397 371

5.
S TRAFGE V ANGE NIS SEN 1850.
Ove1·zigt ván den tijd van dztur der correctionele veroordeelingen.
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ
AFWISSELING IN HET GESTICHT GEWEEST.
VER.OORDEELDEN BIJ HERHALING.
VEROORDEELDEN TOT EENE GEVANGENISSTRAF VAN :
NADERE BIJZONDERHEDEN NOPENS DEZE
VEROORDEELDEN,
GEVANGENISSEN.
AANMEI\J\H'iGll:N .
3 6 8 9
19 20 21 22
L..------------1------------------- - - - - ------------------
..s
<
<
"" 0
...
23
uda (correctionele vrouwen) ... 8/i 39 8 39 Il 181 44 "
5o 5o 5o ~6 So
tterdam (mannelijke jeugdige veroordeelden)
. . . • . . . . . . . 6 13 26 121 40 20 22 27 3 278 51 7
v 58 20 38 58 4 54 58
;
oorn (correctionele mannen) ... 32 !i5g 170 114 101 36 913 328 150 69 10 557 216 341 557 66 ~91 557
sterdam (vrouwelijke jeugdige veroordeelden)
. . . . . . . . . . . . . 7 13 7 5 6 4 44 .
-----------------------------------------
TOT.ALEN VAN 1850 .... 6 15 65 677 256 1/i7 168 78 4 1416 423 I57 74 11 665 286 379 665 74 591 665
J849 3 11 32 639 3o5 206 264 140 /~ 160/i 4o5 120 48 I 1 584 230 35/~ 584 ï6 508 581).
1848 4 11 So 77 2 3:n 240 302 146 4 1880 433 155 60 15 663 265 398 663 95 568 663
1847 . 5 24 139
:::1
312 235 332 128 2 2020 469 167 64 18 718 283 435 718 xo4 6i4 718
18q.6 . 8 16 48 253 161 320 126 I 1587 383 123 55 18 579 227 352
1
ï
1 i
So 499 579
5791

. 6.
S TRAFGE V ANGE NIS SEN 1850 .
Overzigt van den tifd van duur der militaire veroo1·deelingen.
EV ANGENISSEN •
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING
bl>C::
VER.OORDEELDEN BIJ HERHALING. c"
IN HET GESTICHT GEWEEST.
c::o;
""'c
l==========================::;::============================:====l==:=;=======:;=~===========================I~!
VEROORDEELDEN VEROORDEELDEN NADERE BIJZONDERHEDEN NOPENS DEZE ~ fi
DOOR DEN MILITAIREN REGTER. DOOR DEN BURGERIJKEN REGTER. VEROORDEELDEN. c:: "'
..

STRAFGEVANGENIS SEN 1850.
Overzigt van den aard der misdaden en wanbedriJve~
van de veroo1•deelden.
GEVANGENISSEN.
TEGEN DE ALGEMEENE ZAAK.
e
t:
0
o ·
~
"' 0..
·=
e
;:g
...
~
c
;..
"'
t\,O
·ê
~
TEGEN BIJZONDERE PERSONEN, TEGEN EIGENDOMMEN. MILt'rAIRE WANBEDIUJv'EN.
AANMERKINGEN.
.~~
~~
~~
;;>
4 6 7 9 IO II I2 13 I4 15 16 I7 rS 19 20 21 22 23 24. 25 26 27 28 29 3o 3I 32 33 34 35 36 37 38
~----------1--------- __,_ ------ --- --- ------ --------- --------- --------- ------------ ------ ------ --- --- --- ------------ --- ---1--------11
5
12
2
177 221
88 309
3 4
38
8
3
3 7
8 4.
9
7
3
2
13
16
433 22
l 1
158 3
460
138
162
12
3
9
/~7
3
9
80 13
3
12
218 4 4
669 82
226
33
TOTALEN VAN 1850.
1849.
1848 •..
1847.
1846.
3 12
69
22
------------------------------------------· - .----------------------------------------
45 65 q.
33
51 91
38
51 107
38 116 12
60
12 4 3o
2 227
221
8
42 3
7 6
68 10 11 2II Il 3
71 15 II
64 25 212 9
4
4
5
II
3r
21 3o3 2522 97 31 75 2725 226
88 314 47 3563
300 2865 II7 77 3086 318 83 401 54 4068
12 355 3179 128 77 34.og 428 3 JOi 532 55 4618
12 409 3323 148 48 3546 559
51 4984
3 390 2900 105 21 37 3o63 522
32 4393
3
3
46

8. STRAFGEVANGENISSEN 1850.
Overzigt van den ouderdom der veroordeelden tiJdens hunne opneming.
aJ TUSSCHEN DE JAREN
= = ...
"" ""
.~ .~
0
0
c
GEVANGENISSEN. c "' ~
..,, "' ~ t.Ö et) ó u; ö u; ö 0 ö
C'l C'l CV') CV') -

S TRAFGE VANGEN! S SEN 1850.
Overzigt van de beroepen door de gevangenen vóór hunne opneming uitgeoefend.
1
t
~
0..
0
1
t
"t:S
i::
0
GEVANGEN 1 S SEN.
QJ =
1 "' ....
....: QJ
QJ"'Ö
0
Q=I
____________ _2_· _3__
4 __ s_l_6 ___ 7 __ s __ 9 __ 1_0 __
1
71 85
3z 182
33
!~fldam (jeugdige veroordeelden
ianhetmannelijk geslacht). 126
Hoorn (correctionele mannen) • . •
.lm11111lam (jeugdige veroordeelden
m1het vrouwelijk geslacht) ..•
~tnmden (criminele vrouwen) .•
TOTALEN VAN 1850.
" 184.9.
" 184.8.
1847.
1846
55 384.
20
3
6
7
4
4
3
3
IO
6
3
3
3 2
2 8
~
~
8
i::
QJ
"t:S
QJ
0
=
..... "'
QJ"'
c.o'"'
i:: ~
c,; •.....,
:.-·-
ë; a::
0
AANMERKINGEN,
11_ ~ ___::_ ~ ~ ~ -2-1__::_ ~ ~ _2_1 _ _.::._ ~ __:!__ ~ ~ _::___ ~ ...:?__ ~ ~ _2:._ ~ ~ ~ ___::.!~ _3_s_ 39
3 2
8
33
38
8
5
2
10 6 4
52 4
19 6
10
39
6
66
22
18
35
6
4
7
5
9 3 $ 38 5 19
. s 17 6
5 3 4 4 7
10
27 36 4 5 19 2 15
2 6
15 7 5 II
7 5 2
4
"·
46
16 3 5 3 4 6 4
22
5 i3 12 4 4 7 35 5 9 4 8 7 39 3
!~9 908
--------------------------------------·--·----------------------------------------------
459 111 2 1 l 0 59 20
619 1346 209
685 1323 244
565 1073 182 72
18
22
31
:12
38
4o
39
46
39
13
19
21
15
16
151 I 2
179 15 3o
179 Il
8
3 II 161 21 193
5
6
8
6
9
35
45
33
l l 1
121
100
III
98
9
12
II 197 172
7
IO 21
9
6
7
13 59
20 68
20
19
18
77
77
75
176
183
5o 36
77
71
7
31
4o
34
5
9 2
9
18 II
133
154
135
27
38
33
29 159
33 181
fö 913
6 291 3563
9 344 /~068
12
12
JO
393 4614
400 4.984
384 !~393

ö
U")
00
....
t
,.Q
8
(.)
"'
~ "'
BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1850.
Ove1·zigt van de ste1·kte der bevolking, mitsgaders van den rnaatschappeli§ken en zedelijken toestand en den ouderdom der gevangenen.
GETAL GEVANGENEN HETWELK
TE GELIJK IS AANWEZIG GEWEEST.
GROOTSTE.
KLEINSTE.
1----------· __ 2 ___ 3 ___ 4 ___ s __ 6_· ___ 7_, __ s __
, li!icht. .••••.
1
iffnwarden ••.•• , • ,
l11lle • • •••••
TOTALEl't VAN r85o •..
" 1849 •.•
» 1848 ..•
" 1847 .••
" 184.6 .••
...i
<
fo;
0
fo;
HERKOMST.
ECHTELIJKE
STAAT.
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING IN HET GESTICHT GEWEEST.
GELOOFSBELIJDENIS.
BESTRAFFING.
ë
~
.~
0
OUDERDOM.
Tusschea de jaren:
AANMERKINGEN.
9 __ 1_0 ___ 1_1 __ 12 __ 1_3 ___ 1_4 ___ 1_5 ___ 1_6 ___ 17_ ~ _1_9_ ~ _2_1___
22_ ~ ~ _2_s__
2_6 __ 2_7 ___ 2_8 __ 2_9_ ~ ~ _3_2_.i____ 3_3 ____,.
500 133 121 137 ?,2 159 76 9 85 625 21 186 460 111 520 15 i3 633 3 5 21 28 36 l6x 114 88 43 84 42 21 646
250 140 126 127 22 14.9 79 2'.l 101 722 45 288 479 474 283 10 765 25 49 M 64 14.2 116 64. 71 104 69 19 767
270 200 147 169 38 207 90 24 ll4 665 28 214 479 424 254 15 24 669 5 36 34 63 125 l f7 79 76 91 49 16 693
150 84. 96 52 148 22 10 32 312 36 226 122 221 103 24 3/~8 3 4 21 26 21 71 53 33 38 51 22 348
208
200
150
100
200
130
130
66
47
65
60
84.
63
89
5o
72
71
65
47
79
55
55
79
58
74
87
93
61
96
18
13
19
10
12
73
68
98
68
93
II4
106
69
108
2
12
9
3
10
7
II
5
4
21
3o
59
27
45
44
43
3o
63
86 9
324 5
345 15
236 9
393 5
589 29
:d7 II
327 12
457 41
3~ 63 61 3o
103 226 185 i39
140 220 251 106
102 143 129 113
I 17 281 337 55
181 437 440 169
102 146 212 26
97 242 287 37
193 3o5 46 446
4
5
3
3
6
9
10
15
6
4
3o
8
4 16
i3 32
4 4 8
---------------------------------------------------------------------------------
2511
2253
2233
2223
2183
1069
933
1084
1850
1885
273 1460
291 1370
401 . 2104
458 2553
373 2201
566 128
599 J 53
682 169
r323 226
5318
5677
7181
9388
7981
1981
2091
2784
3726
2918
36o3
3938
4824
6248
5621
3178
3204.
4428
5658
4755
2644
2990
4069
3524
125
181
II
8
13
28
19
18
15
10
4
l!~
3o
11
66
4.5
90
121
23
69
45
36
68
80
41
51
87
19
61~
38
38
33
6?.
27
35
64
644
743
943
IJ56
1006
4
35
33
24
32
60
32
26
56
530
598
781
1002
JO
17
45 21
1200
25
60
15
31
33
16
402
486
623
785
688 220
5584
6029
7608
9974
8539
a) De statistiek
van het oude Huis
van Arrest en Justitie
te Amsterdant
loopt tot den 1sten
October 1850 ; terwijl
die van het
nieuwe cellulaire
Huis van Arrest en
Justitie aldaar met
gemeld tijdstip aanvangt.
~ 1

' 2.
BURGERLIJKE EN l\ITLITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1850.
Overzigt van den gezondlieidstoestand der bevolking.
... 1
cu cu GROOTSTE KLEINSTE
...!:l QO
cu ...
GETAL ZIEKTEDAGEN
GETAL ZIEKEN GETAL ZIEKEN
cu
cu
'"O cu ~
c...C:
cu
C.l i::I GEDURENDE HET J.AAR.
TE GELIJK TE GELIJK 1"P
3 .... .....:
AANWEZIG GEWEEST. AANWEZIG GEWEEST.
'"O ~
.~
cu c N
!;)J:);.:::;
c
GEVANGENISSEN. d ~ ~

BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1850.
Overzigt van de verschillende catliegorien waartoe de gevangenen behooren.
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING lN HET GESTICHT GEVfäEST.
GEV ANGEN1SSEN.
AANMERKI:XGEN.
'sBosch ..
Arnhem".
's Gravenhage
Amsterclam •
Amsterdam (cellulaire gevangems
•.••
Haarlem •..
Middelbw·g .
Utrecht .. , •.•
Leeuwanleo .
Zwolle""
Groningen ..
Assen .....
3!aastricht ..
TOTALEl'I VAN I 850.
" 1849.
" 18/i.8.
" 1847 . ..
" 1846 ..
2 3 4 5 6 7 S g 10 II 12 13 11\. 15 i6 17 13 19 20 21 22 23 2q. 25 2ö 27 ?.8 29 1 3o ! 31 32 33
---:--:: --=--:-=-: ~ -,-, -"- ~ --;;--3-----1-5- 395 --,-, - __ 2_9_ ~ ---; ~ 95 -~- ~--=-- --I--~ --;-.--~- --,-,--,---"- ~
121 20 8 3 152 59 12 72 588 9 40 637 35 35 3 43 43 22 8 3o 1 3 21 82
136 47 15 2 200 143 32 9 184 399 4 36 439 21 21 IO 3 81 82 25 3 10 38 6
34
177 59 8 8 252 99 16 4 u9 20/i. 111 3r5 42 42 II .:.· 1
47 i3 65 34 14. 49 47 ·34. 8 1 i
60 14 II 86 71 14 8 93 142 3 14.j
56 JO 5 72 59 17 4 85 275 20 295
81 9 3 93 52 5 58 151 4 15 170 16 5
75 36 18 5 134 53 14 3 7.0 260 3 8 271
262 87 13 9 371 294 91 12 9 406 558 4. 16 578 10 IO 20 3
6J 15 IO 86 35 I5 57 14.2 3 21 166 II 11 2
87 44 3 135 21 6 28 25q. II 265
77 13 96 47 55 309 24. 334 12 12
---------------------------------------------------------
1332 391 108
1717 4.90 145
2138 702 164
3o58 1025 270
726 163 64
33 1864 1016 255
4.5 2397 1039 257
fi.7 3051 1fi79 402
1031/i.456 1840 4ï4
26 979 337 91
51 15,x33ï 3706
46 13 x355 3889
67 20 1968 4.964
1d 33124 .. 60 6061
13 443 4654.
33
29
3o
33
28
354
389
541
833
647
II
9
x3
11
277
470
586
499
234
286
483
5~)j
5oG
22
r9
6
7
22
15
1fiJ
96
I05
120
85
59
16
9
3{~
419
{p1
594.
848
315
59
16
9
34
420
422
5g!i
849
315
21
I2
6
8
Il
fi.4.
8 5
11 19 4.
rS
81
1
4
21
9
9
3
44
9
100
------------___ 1 ___ ------
4
7
327
339
468
·746
840
3
5
3
7
fio
122
111
186
168
585
889
876
557
633
34

• 4,
BURGERLIJKE EN l\ULITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING .
Overzigt van den t'Çjd van duU1· de1· aan de veroordeelden opgelegde straffen.
BURGERLIJKE EN MILITAIRE VEllOORDEELDEN, GEDURENDE HET JAAR HUNNE STRAF BIJ AFWISSELING IN HET GESTICHT HEBBENDE ONDERGAAN.
BURGERLIJKE VEil.OOilDEELDEN TOT EENE GEVANGENISSTRAF VAN ;
l\IILIT AIRE VEROORDEELDEN.
GEVANG EN IS SEN.
1 tot 7 dagen.
ë
Cl)
!:';
;:J
0
...
>
Onder
de
16 jaren.
Meer dan 7 dagen
tot 3o dagen,
Onder
de
16 jaren.
Meer dan l
maand
tot 3 maanden.
Onder
de
16 jaren.
Meer dan 3 tot
6 maanden.
Oncler
de
16 jaren.
Meer dan 6 maanden
tot 1 jaar.
16 jaren.
Meer dan 1 jaar,
cl ie hunne straf bij
uitzonderin{l' in
het uesticht hebben
onderrraan.
cl
~
c
-~
Door den militairen rcgtcr tot :
Door den burgerlijken reg ter tot:
ë
"'
tl
>l
0
...
2:!
0
;:g
0
'"
u
""
3 4 6 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 I!) 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3o 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
AANMERKINGEN.
------------1-- - - ----- - - --- - - - --- - - - -- - - - - -------------- -. - --------------------------1---------11
sBosch . . . .
robem . . . .
sGrmnhage.
msterdam ••• . ••• . •••.
msterdam (cellulaire gevangenis) .
arlern . . ..•.••
liddelburg . • .
1rech1 .. ••.••
euwarden • • •
wolle." . . .
roniogen ... .
ssen " ."
aastricht • . . .
TOTALEN VAN 1850.
184.9.
1848.
1847.
1846.
106 33 1 " 140 90 22 " 112 37
55 24 19 4 102 247 48 25 323 48
17 6 2 " 25 142 42 7 3 194 28
25 2 "
94 33 3 3 13~ 33
5 2 "
23 3 " 26 10
23 3 "
r3 l 5 " 19 47
37 I3 12
6J 17 17 6 JOi 2C)
16 2 "
73 10 86 16
17 6 "
72 26 20 7 125 34
9 3 7 " 19 277 96 13 9 39.5 58
4 2 JI 6 23 6 4 " 33 29
12 2 ~ n 16 98 34 7 " 139 52
52 25 " 78 II4 39 3 2 158 20
7 "
8 1
3 3 JI
4. "
2 •
4 2 "
6 5 "
2 •
10 "
7 5 "
8 "
7 3
6 "
/f4 2 7
57 40
34 2C)
37 6
12
53 "
4o 23
ICJ Il
4.4 1 9
70 22
37 23
62 15 "
26 25
2 "
7 "
7
1
3 "
;,. ))
2
6
2 "
1 "
29 41 11 "
48 43 15 "
37 78 3o
7 •
2 •
3 18 23 "
27 2 7 1 2
1 2. l :! 4- "
28 2 7 11 "
l ))
25 33 14 2 "
29 27 10 "
17 18 2 "
26 17 4 "
52
58
109
-----------------------------.------------------------------------------
355 x33 5o 11 554 1395 428 123 35 1981 458 89 19 3 569 x96 56 II 5 268 3r! r38 5 2 517 29 9 38 3927 54 92 21 20
435 206 46 12 699 1657 598 148 48 2451 592 121 28 746 288 84 11 4 387 4.99 172 681 3o I3 4.3 5007 75 97 51 24
440 223 69 12 744 1795 749 202 80 2826 848 202 60 20 1130 435 105 38 4 582 601 r4o 32 6 779 33 II 44 6ro5 IIO 146 6r 3o
443 226 63 14 746 1249 458 128 68 1903 693 188 33 9 923 350 77 23 455 4.88 u6 21 2 627 28 7 35 4689 181 r77 42 57
41
4o
16
3q
49
37
20
21
3
9
4
4
3
4
3
IQ
3
9
4
2
I
4
3
14
3
38
14
6
Il
6
6
I
3
4
9
3
6
3
4.
5
21
12
6
8
210
254
34.8
459 4
51 431
22 619
28 431
204
47
21 165
12 288
6 161
8 271
572
145
254
62 372
210 3960
192 4119
255 5262
348 6453
6 465 5154

o, 5,
BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1850.
Over.zigt van den· aw·d der misdaden en wanbedrijven van de veroo1·deelden.
GEVANGENISSEN.
TEGEN DE ALGEMEENE ZAAK • . TEGEN BIJZONDERE PERSONEN. TEGEN ElGENDOlIMEN. MILITAIRE WANBEDIUJVEN.
==============;=====7======;::====o;:====;=====;;=====;=====:=====0l====;=====;;=====;=====;=====;====:=====;;=====;====;=====;=====;=====;:===='i=====;=====r=====;======r=====l=====;==========;=========I ~
.5
c
11.l
;:::
0
0
f7."

• 6.
BURGERLIJKE EN MILIJ.'AIRE HUIZEN VA.N VERZEKERING 1850 •
Overzfgt van de beroepen door de gevangenen vóór hunne opneming uitgeoefend.
t
s..

HUIZEN VAN ARREST 18!).
Overzigt van de sterkte der bevolking, mitsgaders van den maatscliappelifken en zedelJcen toestand en den ouderdom der gevangenen .
,/
'
1~
. = ö . ~ d
~
cd 0 ::::: "d- J ..i
~ ~ " ~ ,,.; è ö è = t N QJ 0.0
c,..o
4j .§
::=:::
d ci
è Q).~

. 2. HUIZEN VAN ARREST 1850 •
Overzigt van den gezondheidstoestand der bevolking.
w1
Cl.> Cl.> GROOTSTE KLEINSTE
-=
;{;
t:O GETAL ZIEKTEDAGEN
Cl.>
Cl.> w
GETAL ZIEKEN GETAL ZIEKEN
"'C
~
Cl.>
Cl.>
OVEllLEDEi."4 ,
1:-=
GEDURENDE HET JAAR,
TE GELIJK TE GELIJK b.c
~.9
AANWEZIG GEWEEST. AANWEZIG GEWEEST,
"'C
~
t:O
N
Cl.> c
b.O.:.= =
GEVANGENISSEN. c ~ .; t: AANMERKINGEN.
~·~ ~
Cl.>
Cl.>
Cl.>.! ~ ~
~
Cl.>
Cl.>
Cl.> tl)
2F"' ~
~ :::=>~ ~
J
cl
ê
.; ê J a
~ ei ..i
~~:c ei Cl.> ei Cl.> < ë Cl.> ..... ei Cl.> <
Cl.> Cl.>
Cl.>
~ <
~ <
~ <
0 lll
1~ < <
!a ~ -~
= = ~
c ::s E-< E-< c ::s e- w e-
a "'
c E-<
ëj •.., rn
0 0
0
0 c Cl.> 0 nl 0
0
0
0
~ )1 "' > '"' e- )1 > '"' E-< )1 "' ~ E-< ~ iia e- ::!1 :;.. "'
(o<
3 4 6 7 8 9 10 Il 12 13 14 15 16 17 18
------ --------- -------------------
'ndhoven... . . 257 80 17 97 4 3 7 2 3 43 214 257
eda " . ... • 361 82 82 2 " . 2 5 356 361
ijmegen ....• • • 252 556 338 894 4 2 6 45 207 252
tphen .. •..•... 262 392 21 413 2 1 3 IÀ 245 262
el" " •... .. • 179 18 20 38 1 176 179
yden •• . . . ..•• 266 415· 164 579 6 3 9 3 2 5 22 244 266
llcrdam .. •. ••. . 457 274 186 460 4 3 7 31 426 457
rdrecht. ..•.•• . 91 206 122 328 4 5 12 79 91
rinchem . .... JI9 31 4 35 2 2 5 u4 JI9
'elle . . . . . .. . 128 98 261 359 3 4 14 u4 128
313 1890 49 1939 12 12 2 2 63 250 313
73 95 13 108 2 3 i 2 6 67 73
....... .. 259 426 57 483 4 2 6 13 246 259
198 116 32 148 2 1 3 29 169 198
147 94 24 JJ8 1 2
140 147
189 95 4o 135 4 2 6 1à 171 189
79 274 56 330 2 t 3 2 15 64 79
enter . .. .. • . 98 t39 5o 189 3 4 1 9 89 98
elo " ....... 195 120 24 144 4 4 13 182 195
schoten •. . ... • 152 798 374 u72 4 4 8 73 79 152
ingedam ... ... •...•• 62 81 81 2 2 3 59 62
rmond . . . . .. . . •... • • 331 371 102 473 5 2 7
2 45 286 331
---------------------------------------
T~ALE!f VAN 1850 • • , . 4468 6651 1954 8605 77 29 106 16 8 24 491 39r 4468 1
1849 •••• 4492 8953 2029 10982 79 37 116 19 4 23 5o5 39 7 4492 Il 2 13
1848 ; • •• 5081 9752 2444 12196 105 4o 145 15 6 21 689 4392 5081 '17 3 3o
. 1847 •.•. 6969 14691 4304 18995 130 41 171 24 9 33 1195 5774 6969 49 7 56
1846 ••.. 5815 11449 2648 14°97 110 ·42 152 ~I g 3o 1095 4720 5815 20 1 21

GEVANGENISSEN.
HUIZEN V A.N A.RRE S T 1850.
Ove1·zigt van de verschillende cathegorien waa1·toe de gevangenen behooren.
l-======================G=E=T=A=L==G=EV==A~N=G~EN=E~N:=:=.;:G~E~D=T=JR~E~'N=O=E~H=E=T==JA=A=R==B=IJ==A=F=W=I=SS='E=L=IN=G==I=N=H==ET==G=E=·S=T=IC
7 H=T==G=E=W=E=E= · S=T=.=::::=:=::====================l·S
1-----------:----------B-U_R_G7E_R_L_IJ_K_E_GE_v_A_N_G_E_N_E_·N_. ______________.,...._____,______
M_1_L~IT_A_1n_E_· _GE_ ·v_A_N_G_E_N_E_N_._____,:~
AANGEKLAAGDEN.
IN STAAT VAN BESCHULDIGING
GESTELD.
VEROORDEELDEN.
GEGIJZELDEN. ONVEROORDEELDEN.
VEROORDEELDEN.
1--~------~---:-----1----:----~:--c:---:--:---1-~--------------------,~------~------.1~~
Onder de
Onder de
~--~-------~--~---!
16 jaren.
16 jaren.
Correctionelen
Criminelen
K~N~!~~N
TIJDELIJK BIJ ~
HUNNE MOEDERS ~
0
OPGENOMEN.
AANMERKINGEN.
3 4 6 g 10 11 12 13 14 15 26 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3o 3I 32 33 34
_ ,__ _________ t ----· ---------------------------------------------------------------------------------1--------··
Eindhoven .• •
Breda"."
Nijmegen ..••
Zutphen .. ••
Tie\. .. . ... .
Leydeo .... .
Rotterdam . ..•
Dordrecht .. •
Gorinchem ....
Brielle .. • ...
Alkmaar •.••.
Hoorn".".
Goes."".
ierikzee . ...
mersfoort. ••
eerenveen •..
oeek. ... .•
eventer ...•
lmelo .....
Vinschoten ..
'pingedam ..
oermond •.•..•
TOTALEN VAN 1850.
1849.
1848.
" 184}·
1846.
63 8
76 19
:h 16
42 3
14 4
88 18
I03 I5
18 4
17 3
3o JO
75 20
20 6
59 17
I4 .4
12 Li
5o 1 I
I3
6 1
18 2
5 3
26
38 IO
819 I81
982 225
I257 295
1953 569
II 26 277
5
3
5
1
6
1/~
3
6
1
6
4
4
5
3
6
76
100 15
53 8
48 17
19 6
115 15
133 63
22
2/~ 6
40
103 l I
27 16
88 13
22 24
16 10
67
14. 3
7
20
8 8
28
53 8
65 I 8 1083 223
95 25 1327 190
106 39 1697 299
217 6i 2800 511
99 37 1539 310
7 ",
5
4
3
7 6
!~
7 1
9 4.
3
3
56 I3
45 I5
67 8
II I 40
64 25
3
2
6
4
12
4
22
x3
17
IO
18
76
IO
12
II
66
266
176
193
I5o
177
86
4.5
110
93
IOO
3I
169
129
IOI
107
I6
71
I67
114
31~
250
298 2651
250 26q6
3..,3 274,0
674 3569
403 2999
I
8
99
5
3
18
7
3
104
10
6
21
9
4.
59
4.
9
17
2
8
9
4
3113
3193
3292
4326
3662
3
6
8
29
25
5
2I
I
6
29
3o
25
5
s
0
1
3
5
3
4
2
4
29
35
47
54
26
ci
Q,)
QJ
0
,.Q
s
0
II
3
3
5
II
97
I6
3
4
4
IO
II
IO
10
9
6
10
226
180
I69
171
I32
..i
<
<
...
0
...
---------------- --------------------
4o
55
46
337
550
983
534
2
3
3
3
5
4
" .
J
4
12
16
26
29
16
9
3
4
I
3
6
3
4
4[
39
55
73
3o
'"
7

\
\
1
o, 4.
GBVANGENISSEN.
HUIZEN VAN ARREST 1850.
Ovei·zigt van den tfjd van duur der aan de veroordeelden opgelegde straffen.
BURGERLIJKE EN MILITAIRE VEROORDEELDEN GEDURENDE HET .JAAR BIJ AFWISSELING HUNNE STRAF IN HET GESTICHT HEBBENDE ONDERGAAN.
J. tol 7 dagen.
ONDER
DE
!6JAREN.
BURGERLIJKE VEROORDEELDEN TOT EENE GEV ANGENJSSTRAF VAN :
Meer dan 3 maanden, die
Meer dan 7 tot Meer dan 1 maand hunne straf bij uitzon·
3o daçen. tot 3 maanden. dcriug in het gesticht
hebben ondergaan. ~
ONDER
DE
16111.REN.
ONDER
DE
16JAREN.
<
...
0
...
MILITAIRE VEROORDEELDEN.
Door den militairen Door den burgerlijken
regter tot : regter tot :
I t
3 4 6 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 31
-------1-- - - - --- - - --- - - - ------------- --1-----1- - --1·----1- - ------
iudhoveu 16 4
21 20 2 " 23 20 )) 2 »
66 "
66
reda"." 53 43 17 6 119 93 27 1 l 2 133 8 5 1 »
1
267 ))
" )) 267
ijmegen . . . 8 16 Iq 4 4 2 70 22 9 )) 29 4
8 3 187
187
ulphen ... . 34 21 3 1 59 76 16 7 )) 32 3 " . "
193 "
193
iel"" 16 21 14 5 56 69 Il 7 " 7 ))
150
150
yden " " 23 5 " l ~9 8~ 19 "
31 q. 7 tl
203 "
~ l
l l 204
otterdam 15 l
16 24
q.I 3 "
87 "
87
ordrecht. .. 12 5 " 17 26 "
2 ))
46 "
46
orinchem .. 25 3 3 " 31 51 6 3 " 13 3 3 ))
»
110 "
» I IO
rielle, .. , • 9 3 13 18 7
43 6 3 ))
)) 1
93 "
l 1 94
lkmaar . ... 18 3 )) 21 53 II 2 1 I 1 "
99
101 201 ))
)) )) 201
oorn •... 4 2 "
6 x3 2 I » 8 1 »
5
5 36 ))
36
oes •••. . 3() 6 12 l 58 75 IO 16 6 107 4 "
169 l
l ))
)) 1 170
'erikzee ..
2!~ 10 25 6 65 38 3 14 56 6 2 "
129 ))
129
mersfoort . 26 13 6 " 45 q.l 6
47 7
2
"
3
3 104
I04
cerenvcen , .
2 "
58 26 3 5 92 i3
107 ))
107
eek " " . 9 " 9 1 1
2 4 " l "
18
19 35 "
35
venter .... 6 l 3 12 31 8 1 42 I'.! 3 1)
72 ))
72
melo •. . . 17 6 25 86 15 7 6 114 n 2 4 "
174 "
)) " 174
inschoten •. 8 l II l 2I 9 5 3 18 53 8 12
117 ))
117
piugedam . 11 4 2 " 17
8 8
34 ))
34
erruond • . . 63 28 9 l 101
3 104 38
251 ))
)) » 251
8~ 18
1 "
5 2 "
22
lq.
33
35
7
42
45
2
19
52
12
a
8
9
13
5
17
28
75
9
45
- - - - - --- - - --- - - - ---------------1·----1----1-----1----
TAL. VAN 1850 438 196 122 29 785 1023 207 98 33 1361 412 52 38
" 184.g 394 189 lll 21 715 1032 282 109 35 1458 436 57 25
" 1848 408 178 108 28 722 921 294 93 34 1342 514 14t 15
" 1847 45, 219 97 24 791 Il 14 425 187 45 1771 723 198 63
1846 465 176 89 31 761 822 282 106 38 1248 722 193 59
3 5o5
5 523
6 676
23 1007
16 990
180 2831 1
264 2960 "
308 3048 1
306 3875
273 3272
3
1 2
4 l
" 2
2 3 2834
)) "2960
5 3o53
2 2 3877
l l 3273

o, 5.
HUI Z E N VAN ARRE S T 1850.
Overzigt van den aard der niisdaden en wanbedriJven van de vm·oo1·deelden.
TEGEN DE .ALGEl\IEENE ZAAK.
TEGEN BIJZONDERE PERSONEN.
TEGEN EIGENDOMMEN.
MILITAIRE WANBEDRIJVEN.
GEVANGENISSEN.
= Col
:g
.1 3273
29
!~6
46
4•
51
68
51
28
49
41
48
15
38
39
36
38
Il
22
39
26
21
91
22
190
104
119
93
46
6
6
38
39
95
4
85
86
64
8
12
15
20
24.
87
l
f:.
4.
2
I
6
3
3
2
5
7
I
6
5
2
5
8
3
3
6
25
192
109
Il9
94
52
x3
6
39
46
110
4
87
88
65
10
14
20
28
27
3
96
66
267
187
193
150
204
87
!~6
110
94
201
36
170
129
104
107
35
72
174
117
34
251

. 6.
HUI Z EN VAN ARRE S T 1850 .
Overzigt van de beroepen door de gevangenen vóór hunne opneming uitgeoefMd.
GEVANGENISSEN.
AANMERKINGEN.
% 3 4 5 1 6 7 8 9 10 II 12 13 x4 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3o 31 32 33 34 35 36 37 38 39
•J------------1--------------------------------------------------------------------------------------·--------··
'ndhoven . . .•..
Il 5
8
3 24
3
4
l ·
6 3
3o
da . .•..•
77 3
l
2 3
[2
7
4 IO
Il
6
2
ijmegea •. .
34 5 3
6 4
7 12 8
6 4 3 3
l
ul~en . "
31
JO
5 2 IO ~ I3 I
8
I 8
d
ir\" . . . . .
32 2
6
6 I 2 3
3 2
1
rden ... .
I5 10 I
5
7 1 9 3 14 6
I6 6
6 10 3 2 I
7
llerdam . '.
20 3 3
3 21 4 4 9 5 5o 4 8 4
41 1 2
2 i3 5 6 8 II
rilrecht. •.
6 4
5
I
8
2
rinchem.
Il 5
I
8
3 4
3 6
ielle •• ...
5
2 4
8
2
aar . .. . . • .. .
7
10 3 3
8 3
3
4
25 3
2 II 3 2 2
ra •..... • .• • •
I
2
3 5 3
2
2 12
!l " . "" • .
~ikzee •. ..
ersfoort. .
erenveen • .•
rtk " .. .
enter • . . . • ..
melo • • •.. • ..
ioscboten • .
pingedam . .
rmcnd."
îOTALEN VAN 1850.
184.q.
184 8.
I847.
1846 .
64
59
16
3o
2 2
43
80
9
10
17
4,
7
ICJ
37
9
33
. JO
27
23
36
5
59
57
150
8q
98
86
5q
94
!p
54
73
92
28
143
88
63
60
23
32
35
60
2I
66
4
3
2
8
4
2
11
JO
5
6
IO
4 3
1
3
7 7
3 2
2
4
4
4 3
2 4
3
3
6
3o
5
8
4
5
5
7
4
6
4
2
4
5o
3
2
3I
------------· -----------------------------------------------------------------------
656
744
95x
1248
918
1513 421
x516 461
17x7 543
2588 799
2168 6n
71 IO
66 I2
65 13
I 14 I 1
47 13
I2
6
9
I5
4
7
4
IO
4
9
4
Il
6
6
5
2
4
12
12
I7
x4
16
72 46
67 4o
66 31
xo8 45
98 3I
5o
38
38
29
26
6
2
2
4
60
6x
75
88
60
3
3
8
5
13
II
10
20
11
3
5
4x
25
36
44
44
1
t3
1 I
I
4
4
5
4
1
3
8
73 4
86 9
79 10
I09 3
82
14
3
I2
I6
8
2
5
I
.r
33
38
4o
43
54
I
3
3
7
3
4
/~
IOI
109
86
l3I
u5
3
43
32
55
76
65
1
4
32
46
29
47
65
7
9
10
38
3
15
151
185
202
286
216
4
3
8
9
8
II
I3
5
3
17 257
361
,4 252
13 262
7 I79
33 266
34 457
91
5 119
3 128
IC) 313
3 73
i3 259
Ig8
I47
I89
Il 79
6 98
7 195
I52
62
12 33I
204 4468
178 4492
208 5o8I
260 6969
288 5815

HU 1 ZE N VAN BE WAR 1 N G 18 5 O.
STANDPLAATSEN
DER
H U 1 Z E N VA N B E WA R 1 N G.
V ereenigd met het
GETAL GEVANGENEN, GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING IN HET GESTICHT AANWEZIG GEWEEST.
1================;=='\===T==================;==============;=======================o:=================;"===;======j======r=====1]
Veroordeelden door
.. :..s .....
Wegens verkwisting of
wangedrag op verzoek van
familien of ex officio
opgesloten.
Gegijden
kantonregter.
zelden.
Veroordeelden voor niet
langer dan ééne maand
(Art. 6 van het Koninl

STATISTIEK VAN DEN LANDBOUW
OVER 1851.
De toestand van den landbouw was over het algemeen gunstig.
Zeeland hebben nogtans de zachte winter van i 850/ , 51
het natte
koude weder in het daarop volgende voorjaar en de sterke
o6te in den zomer eenen nadeeligen invloed op sommige voort.;.
ngselen uitgeoefend , terwijl in Noordbrabant in twee en twintig,
Gelderland in een zestal gemeenten en in Noordholland in some
gedeelten van het noorden der provincie een groot gedeelte
den oogst door eenen iwaren hagelslag vernield werd. In Limg
laat de toestand van den landbouw over het alaemecn nog te
schen over , doordien de meeste landbouwers aan oude vooroorlen
gehecht blijven en het stelsel om de landerijen slechts van
e tot drie jaren te verpachten den pachters het aanbrengen van
eteringen schier onmogelijk maakt. In Overijssel wordt , vooral
de zandgronden , geklaagd over gebrek aan goede mestspecien
aan gelegenheid om den mest min kostbaar te doen aanvoeren.
verhouding tot het aanwezige bouwland wordt aldaar nog te
ig weiland aangetroffen, zoodat men in plaats van hooi veel
o tot beestenvoeder gebruikt , welk laatste voor de bemesting
r heideplaggen moet worden vervangen. Ook ondergingen de
tspe~ien in deze provincie eene aanzienlijke rijzing in prijs in de
te Jaren, daar de dierlijke en plantaardige mest in de steden
stal \'oor ontginningen wordt aangekocht.
~ k?op- en huurwaarde der landerijen is in verreweg de meeste
inc1en toenemend. Zulks is vooral het geval in Zuid- en Noord·
nd, Friesland eu Gelderland.
P de meerdere ontwikkeling en den vooruitgang van den land·
1
v oefenen eenen HUnstigen invloed uit de , sedert de laatste
Gevestigde, «enootschappen en maatschappijen. ln Noord-
23

( 266 )
( 267 }
.. r . twee van die maatschappijen ~pgeritt
brabant ZIJD korte mg

( 268 )
( 269 )
toegenomen. - De tuinbouw is in verscheiden gemeenten der ro
vincie :Noordholland een belangrijke tak van nijverheid. Voora~ i · ee·n groot deel dier provincie · ·· h l " .
den omtrek van Amsterdam zijn warmoezerijen van grooten omvan eld. Zij hebben te Aalsmeer ~n vrtJ e ~ngriJke hoeveelheid ge-
De gemeenten :Nieuwer-Amstel, Diemen en Watergraafsmeer vinde 6 bunders ongeveer 2 '.24 000
ko p
1
~~~~ ~itgtstrektheid van ruim
voor een groot deel haar bestaan in den verkoop van groenten elke voorraad bijna geheel of te~ hed~ane ,~a~ bunder , opgeleverd ;
welke dagelijks te Amsterdam op de markt gebragt of regtstrceks Amsterdam werd ter markt eb t u meer dan 2 20000 kop
de huizen geleverd worden. De warmoezeniers worden er ondei p5 ophragten. Ook is te ~al:ag ' °"~aar del IOO kop gemiddeld
scheiden in zoogenaamde kleiboeren , die zonder broeiramen werl belangrijk. In het afgeloopen jaa~e~:rd:n t~e t van morellen niet
en vooral kool, snij- en sperzieboonen teelen, en die welke m Amsterdam aangebrant. _ In Zeel d .. d an .daar 2800 ponden
behulp van broeirarnen , zich op de teelt van fijnere groented to rijen van ~veinig bela~g. Een voo:~aa~Jn . ded tumhouw en bloemisar~nterren
rn die provincie de teelt van dm1 el van bes~~an levert
leggen. Van deze laatsten, het. grootst in getal, gebruiken sommig
2000 tot 3000 ramen. Ook m Alkmaar kregen de warmoezerij t par de helft meer dan eene e meekrap. Z1J heeft in
· · U l . gewone tee 1 t
in den laatsten tijd meerdere uitbreiding door den toenemend ovmc1e tree 1t
op.

( 270 }
( 271 )
echter de geleden schade grootendeels te ho~en gekomen'· zoodatd
de zomer- en najaars-moesgewassen eenen met onvoordeeligen oog,
hebben opgeleverd. Te Midwolda en . te Noordbroek leven ver~che'
dene gezinnen geheel en al van den tumbouw." In de stad G~?mnge
is de bloemisterij bij voortduring een belangrijke tak van DlJVer ·
en -levert eenen niet onaanzienlijken uitvoer. Ook te Winscho
zijn vele bloemisten , die , hoewel op eene kleinere schaal dan in
hoofdstad, echter vrij wat omzetten. Boomgaarden W?rden eigenu
in deze provincie bijna nergens aangetroffen. De ooftboomen sta
meest om de woningen der landbouwers in de zoogenaamde ap
hoven. Over het algemeen was de opbrengst zeer goed en hebb
zelfs appelen en peeren eenen zoo rijkex;i oogst opgele~~rd als'
vele jaren niet het geval was. Van de fijnere vru?hten Zijn deab
kozen bijna geheel mislukt en was van de perz1l~en de opbre
slechts matig, terwijl de druiven, vooral die welke m ka~seu word
gekweekt en in deze provincie d?orgaans als een voorde~l1ge tak v
nijverheid beschouwd worden , m October door eene ziekte werd
aan(}'etast welke het openbarsten en bederven van zeer vele druiv
veriorzaakte zoodat van sommige kasten de helft of een derde v
loren ging. ~ In de provincie ~imburg is de tuinbouw ;rij belangrij
Vooral munten de landlieden m de gemeenten St. Pieter en Ou
Vroenhoven uit in de teelt van groenten en warmoezerijgewasse
In de eerste gemeente worden jaarlijks meer dan negentig bund
aan die teelt oewijd. Ook in de omstreken van Venlo, te Gulp
en in de omliggende dorpen wordt de tuinbouw zeer beo~fend'.
weekmarkt te Gulpen wordt ster~ bezocht door oJ?koopers mt Prum
De bloemkweeking verkeert nog m eenen achterhJkei;i toes~~~d, hoe1
in de stad Maastricht verscheiden liefhebbers zich vhJt1g op
teelt toeleggen. Ook bestaat er geen handel in bl?emen en is m
bij elke gelegenheid verpligt zijne toevlugt tot Belg1e te nemen.
oppervlakte der boomgaarden beloopt 6444. bunders 58 roeden
85 ellen. De fruitboomen bestaan meest mt appelen- en pee~
hoornen ; voorts een klein getal kersen~oomen en eene zeer gen
hoeveelheid pruimen-, noten- en kastanjeboomen.
Boomkweekerijen vindt men in Noordbrabant op eene meer G 1
schaal in de gemeenten Drunen, Etten en Leur eu vooral te Oud
bosch. Er wordt naar Holland en Zeeland verzonden; door
groote medediu.oing zijn echter de prijzen zeer matig gewor
K 0
weekerijen va~ vruchtboomen worden te Oosterhout en voora
1
W oensel aangetroffen. De opgaande hoornen hebben in 185 1
O'Oed lof gemaakt de eikenboomen voor timmerhout worden
fanger hoe schaar~cher en het klompenhout duurder. Van_ de
gaande dennenboomen , tegen matige prijzen afgezet, worden
~aar Maastricht en Belgie verzonden. Het akkermaalshout, vro
het kanton Oudenbosch naast den landbouw de voornaamste bron
an ~elvaart, is thans, door ongehoorde lage prijzen, bijna niets
edu1dend ; van waar vele bunders hakhout gerooid . en tot bouwnd
verhuurd worden. Vroeger bedong men J 235 voor één bunder
ans hoogstens J 165. De run of schors een voorname tak va~
andel in het kanton Oudenbosch , heeft d~or de zeer lage prijzen
echte uitkomsten opgeleverd. Zij werd verkocht tegen f 4.50 de
o Nederiandsche ponden. Weerden-, elzen- en esschen-hakhout.
~n goed gegroeid. De prijzen waren echter, vooral van het weerenhout
gemiddeld f I So per bunder , laag , zoodat verscheidene
rceelen ~ijn uitgeroeid. Ri~t en biezen, welke r,oed groeiden, haden
veel aftrek tegen hooge prijzen. - In Gelderland hadden de dennenomen
veel te lijde.n van een paar .soorten van bladwespen, we]ke
de Veluw~ en m het graafschap Zutphen vee) jong dennen- ·
antsoen vermelden. In de r,emeente Ermelo, waar de bosschen in
er verb.eterden toestand verkeeren, brengt het houtgewas jaarlijks
.60?00 m den hand~I. D~ aandeelen in het Speulderbosch aldaar
n 1~ de laatste 20 a 3o pren van f 800 tot f 2800 gestegen. -
Zmdholland waren, hoewel de boomkweekerijen zijn vermeerderd
over de verzending niet te klagen viel, de prijzen van het houtwas
zoo gering, dat vele kweekerijen slechts met de meeste
spanning in stand konden hlUven. - In Noordholland bevinden
h de voornaamste boomkweekerijen te Amsterdam, Haarlem, Alkaar
en Aalsmeer ; de meeste verkeeren in eenen staat van achtertgang
door de steeds afnemende vraag van bijzondere personen.
bosschen en de houtteelt beslaan in deze provincie slechts eene
pervlakte van 6093 bunders, waaronder 250 aan dennenboomen
wijl de overige meest beplant zijn .met eiken-, iepen-, elzen- e~
chenhout. Over het algemeen groeiden de houtsoorten voordeelig
gaven eene ruime opbrengst. De steeds toenemende behoefte aan
uw- en weiland doet in deze provincie de hoschlanden verminren.
In het Gooi, waar het hakhout nog in vrij groote hoeveelheid
rdt aangetr?ffen , . bedraagt de prijs niet meer dan f 350 per
nder. Ovengex;is is deze provincie bijzonder rijk in riet en biezen ,
trva~ de teelt m vele gemeenten een belangrijken tak van nijverd
uitmaakt , . daar het riet ten platten lande vooral voor het
ken der wonmgen wordt gebezigd. De middenprijs van de op­
~rt per bunder wordt op f 20 tot f 25 geschat. Het rietland
m I 851 een goed gewas opgeleverd. - De zachte winter van
f;, was zeer voordeelig voor de boomkweekerijen in de provincie
·echt. Men kon met de afleveriug van plantsoen den geheelen
~e.r voortgaan, terwijl in sommige streken veel kweekgoed bek
1 G~. was. De prijzen. van eenige soorten, vooral· van het eiken- ·
' ZIJD echter achteruit geaaan. De woudboomen zijn in d~n

( 272 )
zomèl' goed gegroeid ; zij · hadden echter op énkele plaatsen, vooral
in de gemeente Maarn, veel te lijden van de zoogenaamde plat.
rups, welke de boomen geheel bladerloos maakte. Het akkermaals.
hout heeft een goed lof gemaakt; algemeen wordt echter geklaagd
over lage prijzen. Men rekent gemiddeld f 28 het voeder of de
j
780 N. P· De prijs van het wit gemaakte hout was f 3.So tot J
de vini of de 104 bosschen en f 4 tot f 4.So de 1000 stu~i
talhouten. \Veerden , elzen en esschen zijn goed en voorspoedii
geuroeid. - In de provincie Friesland bestaan vijf groote Loom.
kweekerijen , welke aan vele handen werk verschaffen en, behalve
door geheel Friesland, naar Groninr,en en eider:; boomen en heesteri
verzenden. Door de levering van jonr, plantsoen Lij het aanleggen
van wegen is het debiet zeer toegenomen. De gronden in deze
provincie met hout beplant worden gerekend eene oppervlakte te
beslaan van 8009 1 / 2 bunders. De houtsoorten bestaan vooral ui
eiken , eiken struiken , wil.gen, populieren , linden , iepen, beuken
elzen , esschen, berken , dennen, weekhout, lijsterbessen en doorn
struik. Ook in deze provincie is de houtteelt afgenomen en worde
boschgronden uitgeroeid en in bouwlanden herschapen. - In Over
ijssel Ï1eeft de boomkweekerij , voor eenige jaren nabij Zwolle aan
gelegd, meerdere uitbreiding gekregen. Uitgestrekte bosschen opgaan
hout worden in deze provincie weinig aangetroffen. NoGtans word
door de markenverdeeling en de ontginningen veel opgaand hou
gepoot, vooral eiken en dennen, en meer en meer akkermaalsbosc
aangelegd. Ook worden ten dienste der klompenmakerij in somm~
gemeenten nogal wilgen en populieren geplant. In enkele stl'eke
nogtans worden de gronden, vroe5er met op~aand hout en akkermaal·
bosschen bezet, thans tot bouw- en weiland gebezigd. Het opgaan
en akkermaalshout zijn Goed Gegroeid ; de jo11ge dennen hadden \'e
van de rupsen te lijden. De prijzen , als ook die der run, ware
niet hoog. Twieg- en rijsweerden: hebben veel voordeel opgelever
Te Giethoorn is veel riet gegroeid, terwijl te Genemuiden 8000
biezenzo

( 274 )
STAAT van de verschillende voortbre~
( 275 )
landbouw, gedurende 1851.
PROVINCIEN.
GRANEN.
TARWE. SPELT, ROGGE, BOEKWEIT, G
ER.
1 ~WTEN.
LINZEN.
P E U L V R U C H TEN.
WIKKEN.
WITTE- EN
BRUINE-
BOONEN.
Mud. Mud. Mud. Mud.
d· 1\lud.
Mud.
Mud.
Mud.
Mud.
Noordbrabant • 125297 a) 1226 735985 b) 315203
8018.45 39.59 44032.65 13475
Gelderland • • • 18.5491 228 604664 3o6g:w i
I 1797.70.48 8.71 35393.69.20 13170,04.79 21/j
Zuidholland .. 392207 1633 97864 595 14
Noordholland • 36641 34.073 27884 6
1668.80 2120.53 991.qJ
Zeeland ••••• 405538 e) 98415 11077
20283 4374 547
Utrecht .••. 51871 89 84437 98498
3726.85 2.55 5877.77.50 5423.50
Friesland ••• 80994 149306 112128
4109 8181 5110
Overijssel. " . 6957 363216 166882 h)
634.22.80 23759.83.62 6869.48.70 1!8
Groningen , •. 101452 197346 66506 3
5071 11580 4447 1
Drenthe. , .•• 24.3224. i) 103297 J)
1494-:t.50 8007
Limburg ..•. 196729 1297 476012 104871
12500 44 26107 5587
18490
I 117.68
13416
807.51.32
30451
25ó89
1101.54
77195
2901
3654
367.30
10382
575
1916
150.27.96
2769
205.50
7463
539
506 6989
34.99 4.33.43.70
1772
158.36
2465 37674
216.71 6890.t,.5
30811
1632.80.59
4565 102451
16994
649.64
19435 268578
8 4 5 9775
2104 8195
340.15 627.47
8 12 61182
4° 2695
9910
133
617.63.70
125481
6607
2174
118
1299 37048
124 2351
TOTAAL., • 1583177 4473 3084542 131386!
54 190825
506 6989
30813 683504
. en 1772 mud
linzen en wikken.
en 16994 mud
hoonen van verschil!. soort.
NB. De eerste reeks cijfers duidt aan de hoegrootheid der opbrengst, de twe
a) 122104 mudden winter- en 3193 m. zomertarwe. b) 708243 q1.
12125 m. evene of ligte haver. e) 405120 m. winter- en 418 m. zomerta
h) Hieronder 19331 m. veenboekweit. i) :n5754 m. winter· en 27470 ~.i
ndertallen.
Olllerrorrffe. c) 2 4 5 .
winter-"en 75708 m. ~01~ern:~s7mter- en 38674 m. ~omergerst. á) Hieronder
'zand- en 70278 m. veenb~ek~eit. 9) kj5~ 19 m. w1!3ter- en 22999 m, zornergerst.
92 m. wmter- en 9589 m. zomeruerst.

( 276 )
STAAT van de verschillende voo1·tbre
( 277 )
den landbouw, gedurende 1851.
PROVINCIEN.
WA RMOEZERJJ-
GEWASSEN.
KOOL. AJUL.'V.
AARD-
APPELEN.
KNOLLEN.
KNOLRAPEN. CHICOREJ. M
WORTELEN.
VOEDERGEWASSEN.
sPuRnm.
KLAVER.
l\lud.
Mud.
Stuks.
Mud.
Stuks.
Pond, llfud. Mud.
Pond. Stuks. Mud. l\Jud.
Bossen. Po!1d. Pond,
Mud.
Noordhrnbant • 1782767
16205.65
184om.
Gelderland · · · 3296922 13794Sm. 2ooom.
28.26
340554 p. 15666qo p.
1m. 62625 m. 1144450 st.
214G.74
7 50000 st. 350
2958.54
ost.
26108 p. 8388555 p.
op.
19745.94.47 93'.l.63 35.o4 ,n5
8.3o
Zuidholland · 981046
493.76.45 85.10.04 3.5o
Noordholland 301511 5321120St. 7796m.
39
", 4925
2044.21.45
om. 226oom. 4;624.25 st.
OS[.
2130372 bos.
3473500 p.
op.
obos.
2558.35 79 .94
Zeeland. • · · · 430100
7 14.2.76 2 ~· 7·77
3740
603
Utrecht. . · 444055 168m.
Friesland .. · 813634 foo54m. 11610m. 10653551
1004r m.
7116
1751 631
421150 st.
Overijssel. · 749764 J36708m.
om.
g:>.
865m.
2no5m. 65om.
203-
op .
8892.51 .40 2515.48.82 2185oop. 372500 p.
3953 m.
. 5o
3oom.
Groningen : · · 462848 6oom. 88om. 339.23 73.35.60
Dl.
4.64.6 1.50
g:.i5om,
380.25 60
Drenthe. · 344966
rg
3394
Limburg. 622838
879050 p.
7934
55
TOTAAL, • •
10230451 337478m. 14490 m.
532112ost. 750000 st.
141857m. 6328025 st.
218Soop.
5275 366662 p.
272500 p.
13428695 p.
2130372 bos. 650
3953 m.
UI,
116Sm.
!1
NB. De ~erste reeks cijfers duidt aan de hoegrootheid ndcrtJllen,
24

{ 278· ) { 279 )
STAAT van deverscliillende voortbr len landbouw, gedurende 1851.
ZADEN.
'
PROVINCIEN.
HENNEP. VLAS. HOP.
KOOL. LIJN. MOSTAARD, VOGEL. KLAVER,
Pond. Pond. Pond. ?tlud. Illud. Mud. Mud.
Mud.
Pond.
Noordbrabant. 43442 747740 67200 ~ 79732 a) 5239 8092 2215 m. ·
105.98 27!p .68 9652 ~ 4659.32 b) 396.70 b)
Gelderland . . 40615 189535 12900 :18 50034 2233 1438 m.
3q .. 3o '
479} 1 32 121) 1) 2745.31.21 b) b)
Zuidholland .. 1017921 801784 141613 24423 2749
Noordholland . 19524 15110 830
774-44 715.84 33.02
Zcelan

( 280 )
8'fAAT van den oogst in 1851.
·oapuod U! 'IVVJ.O.L !11331~:.IO'IV
PROVINCIEN.
Hoedanigh.1
TARWE.
Opbrengst.
Hoedanigh.1
ROGGE.
Opbrengst.
Hoedanigh.
WINTERGARST.
Opbrengst.
Hoedanigh.,
ZOMERGARST.
Opbrengst.
Hoedanigh. ,
HAVER.
Opbrengst.
llOEKWEIT. SPELT. ERWTEN.
edanigh. \ Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbrengst. Hoedanigh. Opbrengst.
·uaA01saaw pna~
·ua\laJ)paA uf !Z uaAcll­
-clo nEAJllll.\\ ua1uaawa!l 1e1ao
oordbrabant . • . .
elderland . . . . . ,
uidholland . . . . .
oordhollaud .
eland ...
trecht . ...... .
iesland .......
crijssel. .. . , • ,
oiugen .
Drentht .... . . .
zeer goed.
vrij goed
matig
goed
goed
Vl'ij goed
matig
17-23 m. p. b.
prijs/7.3op.m.
15,72 m. p. b.
prijs voldoende
16,9 m. p. h.
matig
21,9 m. p. h.
matig
20-25 m. p. b.
prijsf7. 175p. m.
vrij groot
13à14m. p. b.
i93J. m. P· b.
vrij groot
15 m. p. b.
2om. p. b.
'Wintertarwe
zeel' goed ' ! vrij groot
Zomertarwe
matig
zeer goed 15,6 m. p. b.
prijsf7.So p. m.
4/3 van een gewoonjaar
in siroo
goed
zeer goed
zeer middelrnatic;.
(;Oed
matig
goe

STAAT van den oog$t in 1851.
PROVINCIEN.
BOONEN. KANARIEZAAD. KOOLZAAD. MOSTERDZAAD. HEN NIP EN ANDERE ZADEN. WORTELGEWASSEN. KOOL. AARDAPPELEN.
Hoedanigh.1 Opbrengst. Hoedanigh. Opbrengst. Hoedanigh. l Opbrengst. Hoedanigh. Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbrengst.
. 1
1
Noonlbrabant . . . · Paarden- en Duivenboonen vrij goed vrij groot vrij goed matig de vroege
vrij goed op de zandgrond.
matig matig prijs laag 10,28 m. p. b. zeer goed 1 zeer groot 140-18~_m.p.b.
6-32 m. p. b. f6.So -h p. m. prijsf9-f 10p.m. Stoppel wortelen prlJS
prijs Zomerkoolzaad klein van 1 f1.ï5-f2.25p.m.
f4.5o-f6p.m. gering stuk op de kleigrond.
8 m. p. b. Mangelwortelen 70-130 m. p. b.
pr.f7.5o-J8p.m. zeer goed prijs
fr.7S-f2.5op.m.
goed groot goed 5,25 m. p. b. 96,58 m. p. b. 13307 stuks p. b. t;oed 166,09 m. p. b.
Paardenboonen prijs voldoende Mangelwortelen prijs
18,87 m. p. b. 85,72 m. en fx.50-f2p.m.
5895 stuks p. b.
129m.p. b.
Zuidholland . . Witte 12,9, 19,3 m. p. b. Winterkoolzaad Hennipzaad 387,2 m. p. b.
Graan we 24,1 m. p. b. i31,4.m. Beetwortelen
en Duiven- 21,8, Zomerkoolzaad Ajuinzaad 586,2m.en
Paarden- 23,4 1
18,2 m. p. b. r,2m.eu416,5p" 4273 p. p. h.
Schapen- 22,
Spinaziezaad
hruine74,9m.p.b.
555,8 p. p. h.
Noordholland . 26,2 m. p. b. 25,1 m. p. b. goed groot goed vrij groot
Anijszaad Beetwortelen 17091 stuks p. b. matig matig
Paarden- en Duiven boon en 25,2 m. p. b. 21,1 m. p. b. 1500 p. p. b. 6500 bossen 118,3 m. p. h.
matig matig Korianderzaad Mangelwortelen
55 m. p. b. 47250 stuks
Karweizaad
Wortelen
36,1 m. p. h. 383 m. en
Vetz. 800 p. p. h. 22659 boss. p. b.
zeer goed matig
115 m.p. b.
prijsf8.5o p. m. Zomerkoolzaad prijs vroegef 2.71
goed 1 183/4 m. p. h. Jatef2.595p.m.
W interkoolzaad
Zeeland ... . .. .. goed 23-30 m. p. h. prijsf9.47s p.m.
Utrecht. .. . . . ..
riesland ..... ..
Overijssel . . . .
goed 18 m. p. b.
Witte 6 m. p. h. 16 m. p. b. Hennipzaad vrij goed matig 130.5 m. p. h.
Paardenhoonen 178 p. p. b.
goed 12 m. p. b.
Duivenboonen
16 m. p. h.
Duiven- 23,5, 221/2 m. p. h. Winterkoolzaad Chicorei 4577 stuks p. h. matig gering
Witte en niet gelukt l 22 m. p. h. matig 114,5 m. p. h.
Paarden- 21 , Zomer koolzaad 16910 p. p. b.
Groote26m. p.b. matig 1 20 m. p. b. pri,jzen laag
Paarilenboonen 18,3 m. p.h. klein van Mangel wortelen goed vroege vrij groot
vrij goed. 19 m. p. b. Wintc.rkoolzaad Stllk groot late matig
Duivenboonen goed 1 groot 93,4m. p. h.
15,3 m. p . b. Zomerkoolzaad
matig 1 matig
Groninsen .. ... . matig '.lo,4m. p. b. zeer goed 19,2 m. p. h. Winterkoolzaad
Drenthe .
Limburg . .. . . .
Qilz. 280 , 11°. 2.)
vrij goed 12-20 m. p. b. Aveelzaad Roo e of geele Witte kool matig gering
vrij goed 10-25 m. p. h. prijs 12 m. p. b. vrij goed 1 486,8 m. p. h. hij Loppersum 95,4 m. p. h.
Stroo gering f6.5o - f6.75 Boterzaad Mangelwortelen minder dan
pr.J4-f5 p. voer P· m. 16,3 m. p. b. goed 800 m. p. h. in vorige jaren
Zomerkoolzaad
Chicor. hij Haren
16-18 m. p. b. ben.het middel m.
te Midwolde
groot, ruim
17000 N. p." p. b.
matig Winterkoolzaad
klein van 110 m. p. h.
ruim 20 m. p. b.
stuk
Zomerkoolzaad
ruim 3o ru. p. b.
Floerzaad vrij goed Eeetwortelen matig 1
Paarclenboonen vrij goed 17,4 m. p. b.
/4 tot de•/~ van
vrij goed 1 18,8 m. p. h. prijsf 10.60 p.m. 18,3 m. p. b. 27112 p. p. b. een gewoon jaar
prijsf5,fo p. m. Raapzaad . prijsf 10 p. m. Chicorei 50-100 m. p. h.
Duivenboonen matig matJg Zomerzaad r5982,7 p. p . b. prijs f:dg p. m.
i;oed 11,6m. p. b. 24,3 m. p. b. 7,7 m. P· b. prijsf r.5o
prijsf5,65 p. m. prijsf 9.65 p. m. Wint.-enZomerz. p. IOO P·
Wiue10,4m.p.b. Oliezaad prijs f9 p. m.
prijsf5,32 p. m. 6m. p. b.

STAAT van d1oogst in 1851.
KLAVER. AJUIN. LINZEN, WIKKEN EN SPUR.R.IE. HEN NIP. VLAS. MEEKRAP. HOP. TABAK. HOOI. BOOMVRUCHTEN.
PROVINCIEN.
Hoedanigb. , Opbrengst. Hoedanigh. , Opbrengst. Hoedanigh 1 Opbrengst. Hoedanigh. , Opbrengst. Hoedanich. , Opbgst. Hoedanigh., Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbreni;st. Hoedanigh., Opbrengst. Hoedanigh.1 Opbrengst. Hoedanigh., Opbrengst.
1
ordbrabant · · · · goed vrij groot Wikken matig matig matig m. goed zeer groot goed groot goed zeer groot Appelen overv1oedig
prijs
goed
1 groot prijs 50-130{0.p.h. 2 jarige 1800 p . prijs vrij goed 4000 N. p. p. h. Peren matig
f o.5o p. N. p. tot 18 m. p. h. /100-J14op.b. F: 3 2800 p . f1oop.100 N.p. prijs f 20 - f 22 Pruiinen, Perzikken,
prijs f 6 p. m. f25o-Jop. b. p. b. p. 1000 N. p. Kersen en Abrikozen
Spurrie LiJad prijs buitengew. ben. het middelmatige
vrij goed matig m. laag Okernoten overvl.
12 m. zaad p. b. 6 - I3''p. b. f 18 P· 5o P·
p;
f9.6o~iP· m.
derland . zeer goed zeer groot Wikken 6,94 m. en vrij 3oed vrifoot 40, 12 p. p. b. 23,82 N. p. p . b. goe~ groot Appelen overvloedig
70,03 kop p . b . goed groot 118,:S9 p. p. h. 4,66. en prijs zeer hoog prijs laag
Zaad 15,98 m. p. h. 395 F>· b. Jo.40-Jo.75 p. m.
41,03 p. p. h . Linzen p; Peren tamelijk
14,46 m. p. h. f200-jop. h. prijs goedf 2.40 p. m.
Spurrie
Kersen en Pruimen
0,08 m.engN.p. slecht prijs hoou
P· b. de Kersenf6o -f 70
p. looo p.
'dholland.. . 18 m. p. b. 37,6 m. en 556,3 ~ b.
571 p. p. 1). Lij~
o,9m.13,2p.p.b. 4222 p . p. b .
9,5 mi, b.
rdholland. 5760 p. p. h. in de Zijpe zeer goed zeer groot Appelen overvloedig
uitmuntend 3778 P· P· b. Peren in sommige
Texel
streken overvloedig,
en \Vierin- - -+ - in andere slechts
gerwaard
half gewas, prijz. laag
Dlatig
Aard bezien
14000 kop p. b.
prijsf7.25 p. 100 k.
land ... . . zeer goed groot 393 pp. h. zeer uoed zeer groot goed groot
Lijnlad 2jar. 2ooop. . r-
..__.~ _ prijs f 2. 13
gm. >. b.
3 " 3ooop. p.h.
p. 1oop.
goed groot
prijsj9. •3 p. m. prijsf18 p. Sop.
vrij goed 11,2 m. p. b.
1
goed 888 p. p. h. matig 2385 p. p. h. goed groot Kersen matig
Prnimen gering
Appelen overvloedig
Peren matig
in sommige 4,25 m. p . b. matig matig matig Appelen en Peren
strek. slecht 458 rl. p. p. h. 2965 p. p. b. overvloedig
in de meest
noordelijke
bijz. goed
Lijnzaad
10111.p. b.
vrij goed vrij groot vroege Spurrie vrij goed vrij groot vrij goed zeer groot klein van fijne boomvruchten
5 m. p. h. ongunstiG 4000 p . p. h. stuk schaarsch
late
veel Appelen en Peren
vrij groot
10,4 m. p. h:
goed vrij groot Reuzenspurrie vrij goed 101/2 m. p. b. Perzikken matig
zeer soed groot Abrikozen mislukt
~ .J..J,ut"'"''' .bcJo-c-vçu
door ziekte
.......... )
vrij groot
buitengemeen overvl.
1eer overvloedig Wikken goed 328,3 p. p. h. goed 205,6~: p. b. vij goed matig groot Appelen en Peren
Klaverzaad prijsf6.25p. m. p11JS prijs/ 2.10 prijs J 1.25 p. m.
benadeeld 86,3 p. p. b . Spurriezaad f9o P· 100 P·
p. 100 IJ· Kastanjes
door den prijs 8,5 m. p. b . Lijnzaad prijs f 5 p. m.
regen /o.44 P· P· 3,3n1. p. h. Noten
prijsjii.25 p.m.
f o.86 de 1000 stuks

STAAT VAN DEN VEESTAPEL
OVER 1850 EN 1851.
r 1850 ontbreken de opgaven van den veestapel uit vijf
den ; over 185 r zijn zij uit alle provincien voorhanden , doch
zeer uiteen , zoowel in volledigheid, als in maatstaf van beng.
- In Noordhrahant was de gezondheidstoestand van het
de paarden in beide jaren gunstig. In 1850 werden slechts
einige runderen door de longziekte aangetast, terwijl in 1851
nderen en 16 ~alveren aan die ziekte zijn gestorven. Ovel'
emeen is in die provincie de veestapel toenemend. l\'Ien legt
eel toe op de veredeling der rassen door het van elders
pen van goede springstieren en het uitloven van premien~
keuringen werden aangeboden in 1850 45 springhengsten ,
n één afgekeurd, en 92 merrien , in 1851 37 springhengsten
merrien. In het eerste jaar werden gedekt 4214 merrien.o
overre de opgaven reiken , bedroeg in 1851 het pluimvee
stuks, waaronder 27830 hoenders en 15390 kapuinen enke1
emeente Rijsbergen; de eersten golden f 0.75 tot f 1.75, de
3.8o tot f 5.25 het stuk.
elderlaml was de gezondheid van het vee voldoende. De
te bleef echter in verscheidene gemeenten sporadisch heer­
In J 851 werden 238 stuks vee door die ziekte aangetast,
80 genezen , 150 gestorven , 6 geslagt , terwijl 2 in be-
6 bleven. Ook heeft in dat jaar te Herwen, Aerdt en
~m eene ziekte ouder de varkens ceheerscht , waaraan zeer
~n sestorven. Met uitzondering ·van varkens en ezels , wiel'
eemt, is de veestapel in deze provincie toenemend. Bet
24•

( 282 )
pluimvee is voor velen eene niet onbelangrij~e bron van inkomsten,
.Men berekent dat in 1850, behalve een schip roetende 15 tonnen
837535 stuks eijeren uit deze provincie zijn verzonden. Op enkel;
hofsteden in de Neder-Betuwe worden 1 oo tot 150, op de meesten
4o tot 5o kippen gehoud~n. In de"gemeen~~ Bar~ev~ld waren in
1851 3758 kippen aanwez~g. De prijs der. e1jeren is m den zomer
3o tot 5o cents, in den wmter en het voorjaar 70 ~ot go cents per
vierendeel of de 26 stuks. De tettlt der kalkoenen is ~ooral belang.
rijk in den Tielerwaard, een . deel van Buren e_n m de Neder.
Betuwe. Bi.i gunstige jaren levert elke hen door elkander 15 tot
20 kalkoenen. Eene arbeidersvrouw, die met zorg hare kalkoenen
fokt, trekt hieruit jaarlijks voor háar gezin f 100 tot f 150. De
meesten worden verkocht in de maand September tegen den prijs
van f 1 tot f 1 .5o het stuk; het mesten der gr~ote ~alkoen~n g~·
schiedt later.
Zij worden naar mate van het gew1gt, o tot uiterhJ~
9 N. p., verkocht tegen f 4 tot f 6. Men mag aannemen dat alleen
in de Neder-Betuwe meer dan 10000 kalkoenen geteeld worden.
In Zuidholland bleef de lon,,.ziekte onder het rundvee in beide
jaren heerschen, echter minde~ algeme~n e~ .minde~ hevig d'.n
vroeger. De gezondheidstoestand van het vee is ovengens gunsl!g
te noemen. In deze provincie blijft de veestapel toenemen. Gedu·
rende 1850 werden te Rotterdam ter markt gebragt 65 170 stuks
runderen kalveren schapen, varkens en paarden. De uitvoer van
vee naar' Engeland' was in dat jaar minder groot dan in 1849 en
bedroeg een getal van 13678 runderen, 1 2008 kalveren.' 616ll
schapen en 1343 varkens. In J 85 1 werden van daar mtgevoerd
1837 1 koeijen, 16431 kalveren , 48302 schapen , 11 234 lammeren en
2410 varkens. In 1850 zijn te Delft ter markt gebragt 5g643oN.p.
boter, 24924 N. p. kaas, Of, wat "de kaas bet~eft , nagenoeg een
vierde meer dan in 1849. Te Leijden werden m 1850 ter s~~ds·
waag gewogen 328000 N. p. boter. en 43830 N. p. kaas, z11nde
minder dan het vorige jaar. De hoeveelheid kaa~ in 18~.o te Gouda
te1· markt gebragt overtrof die van I 849 ; de m1ddenpr11s was f ~o
de 100 N. p. Vooral was in de g~~eente O~de~ater de handel m
Zuidhollandsche kaas zeer belangrijk. Er ZIJn m 1850 aangebra~
r65oooo N. p. Over het algemeen was de uitvoer van boter en
kaas in deze provincie in 1850 zeer aanzienlijk ; voor de kaas werden
goede prijzen bedongen. Hij kan gemiddeld op f 14 per 5o N. P·
gesteld worden. Over 1851 zijn geene verdere opgaven voor·
~~ d
In Noordholland was de gezondheidstoestand van het vee ve.
gunstiger in 1851 dan in I 850. De longziekte bleef nogta~s in
beide jaren heerschen. Zij was .in het laatste jaar ·echter m1?der
doodeiijk dan vi:oeser. In 1850 heeft onder de varkens op .meuw
288
veel ziekte geheerscht ' hoezeer niet in zoo hevigen graad aJ:i
vroeger. De paarden zijn, behalve eene keelontsteking vrij algemeen
in het voorjaar van 1850 , gezond gebleven. Het wolvee heeft
in dat jaar veel aan . de schurft geleden. Van het aan de longziekte
gestorven vee is over 1850 geene opnave voorhanden , voor
1851 worden 3918 stuks opgegeven, welke uitkomst door de landlieden
in . dez~ provin?ie over 't algemeen bevredigend genoemd
wordt. Die ziekte verliest meer en meer hare aanstekende kracht
zoodat koeijen gezond zijn gebleven , . die verscheidene da()'en i~
de onmiddellijke nabijheid van aangetaste runderen hadde~ doorgebragt.
Ook in 1851 had het wolvee op vele plaatsen van de
schurft te lijden. Zij heerschte het hevigst aan den Helder , w~ar
3~~ schapen het ]even verloren. Op Texel leden de schapen in
vr1.1 hooge mate aan het klaauwzeer. Ook de varkensziekte heeft
in dat jaar vrij hevig gewoed in het noorden der provincie zoódat
bijv. te Broek in Waterland 89, te Calantsoog 46, te Hensbr~ek 87
en te W e.rvershoof 5o varkens aan die ziekte .zijn gestorven. Op
keelontstekmg na aan de Beemster en te Purmerende O'enoten
de paarden ee~e uitmuntende gezondheid. Het Gemaak ;a~ boter
en kaas was m 1851 over het algemeen voordeelig. Het ruime
voeder en de gunstige weêrsgesteldheid begunstigden de kaasmakerijen.
Er werden ter markt gebragt : .
Te Amsterdam.
Hoorn ... 44800
Purmerende 41652
Medemblik •• 15753 1 /2
Naarden 13000
Edam,.
J 1000
Crommeuie. 4680
Alkmaar .. , .
1352681/2 N. p. boter.
896 1 /2 "
Van het getal N. p. kaas op de voornaamste kaasmarkten ter markt
ebragt , 3eeft de volgende staat een tienjarig overzigt. Op dezen
taat ontbreekt slechts eene kaasmarkt van eeni3 belang, cl.ie te
c1agen. 1

( 284 )
( 285 )
1
::s
0
~
1
....
::s
~
é
0
0
:r::
Ci>
0
0
0
0
0
.r-.
0
c
......
01
c
löl';)
c
(/)
.,.,
:e
'"
Vooral uit de gemeente Beemster is de uitvoer van boter en kaas
zeer belangrijk. Hij bedroeg in 185 1 50000 N. p. boter à 60 cents
en 800000 N. p. kaas à 24 tot 3o cents. In het noorden der
rrovincie wordt veel groene of schapenkaas gemaakt. In 1851 werden
uit Texel 46743, uit Wieringen II 778 N. p., tegen f I 2 t1e
100 , pond verzonden.
De handel in- vee was in heide jaren zeer levendig. Van Amsterdam
den Helder en Texel werden in 1851 naar Londen verzondeti.
5 pa~rden, 2818 stieren , ossen en 1weijen, 2429 kalveren en hokkeingen
, 541 25 schapen, 2:3 lammeren en 22 7 varkens. De opgaven
van het op de voornaamste veemarkten aanr,ehraute vee zijn te
onvolledig om hier te worclen · opgenomen. Alleen van het eiland
Texel werden in J 85 r naar Noord- en Zuidholland uitgevoerd
370 runderen, 4900 schapen en 17944 lammeren. De handel in
wol is in deze provincie van Grooten omvang. De wol was zwaai·
van gewigt en de handel levendig en voordeelig. De prijzen , gemiddeld
70 ~ 80 cents, zijn . in het najaar tot f l à f I .40 gestegen •
Uit Texel werden uitgevoerd 90785, tegen f I .20 , uit Wieringet1
7644 N. p. tegen f 0.75 het pond. Op de markten te Amsteram,
Alkmaar , Hoorn en Purmerend worden groote hoeveelheden
ippen en eijeren aangebragt en niet onbelangrijke sommen in die
rtikelen omgezet. De middenprijs ~er eerste was in 1851 f 0.60
Ook de
enden waren in vrij grooten getale en de handel in eendeneijeren
an vrij grooten omvang. De middenprijs der eijeren was f 2.25
ot r 2.50 de IOO. Ganzen waren daarentegen vrij zeldzaam en
nkel in de Beemster van eenig noemenswaardit; belang. Zij kosten
ewoonlijk f 2 tot f 2.25 het stuk. De teelt van pluimvee was .in
85r gelukki3· en de opbrengst der eijeren niet onaanáenlijk.
Omtrent den gezondheidstoestand van het vee in de provincie
eeland viel in 1850 niet te klagen, Er kwamen slechts twee
ot J 1 het stuk, die der laatsten f 1 • .50 tot f 2 de 100.
wijfel~chtige
r,evallen van longziekte voor in twee gemeenten op
et eiland Tholen. In 1851 werd die ziek te in drie gemeenten
aargenomen. In dit laatste jaar heeft echter het miltvuur en de
nden-typhus zich in ver.schillende stallen onder de paarden en de
churft onder de schapen vertoond. Tot de veredeling van het vee
orden Geldersche heur,sten , Durham-Shorthorn stieren, Leiceste1·
ammen en Berkshire Chinesche varkens gebezigd. De veredeling van
f
et paardenras maakt echter, met uitzoudering der eilanden Tholen
111 Beveland , minder opr,ang. De afstammelingen der veredelde
ichapen overtreffen zeer de inlandsche zoowel wat het vleesch als
fat de wol betreft. · '
1,,De longziek.te blijft steeds eene groote ramp in de provincie Utrecht.
~ heerschte in beide jaren in verscheidene gemeenten. Voor .zoo

( 286 .)
( 287 )
verre de onvolledige opgaven reiken stierven in 1851 1346 stuls
rundvee aan die ziekte. Zij heerschte het hevir,st te Eemnes en in
de omstreken van Wijk bij Duurstede. Het vee is overigens gezond
gebleven. Slechts in sommifle streken, bepaaldelijk te Wijk bij Duur.
stede, h11eft in 1851 de varkensziekte vrij sterk geheerscht en vele
verwoestingen aangerigt hij den aanvang van het mesten. Het veeis
in beide jaren goed geweid. De prijzen waren echter minder hoog
door verminderden uitvoer naar Engeland. De navraan naar melkvee
was steeds voldoende. Van boter en kaas wordt slechts melding
gemaakt over 1850. Op de lage landen is goed gemolken en werd
eene genoegzame hoeveelheid boter uit de melk verkret;en; op de
hoogere verkreeg men minder melk, hoewel van goede hoedanigheid,
Er was over het algemeen minder kaas dan in 1849· Ook de prijzen
waren , vooral in Augustus en in het be.gin van September, lager
dan in dat jaar. De prijs der boter was 5o tot 90 centen het N.p.,
die der kaas f 32 tot f 4o de 100 N. p. In 1851 was de midden·
prijs der grasboter 84, die der weiboter .68 centen het •N, p.; voor
de kaas f 32 de 100 N. p. De handel m paarden was, vooral in
1851 , meer af- dan toenemend , de uitvoer naar buiten 's lands was
in dat jaar niet zoo groot als vroeger. Zulks oefende eenen onr,uns·
tigen invloed uit op de prijzen , zoodat men voor f 230 tot j 300
eene goede vijfjarige merrie kon koopen. De p~ardenfokkerzJ was
belangrijker in 1851 dan in 1850. In het laatste Jaar werden slecht.1
1832 in het eerste 2394 merrien gedekt. In 1850 werden 88
hengs~en ter keuring aangebragt, waarvan 65, in 1851 67, waarvan
60 werden goedgekeurd. De schapen waren in heide j~re~ geldig in
het voorjaar, terwijl zij later in prijs zijn afgP.nomen. Zij ZIJU nogta~s
in den natijd van 1851 weder in prijs gestegen. J n 1850 was

'i
( 288 )
lniid. Van de boter is een gedeelte uit de pr?vi~cien
én Groninrren afkomstig. Door de groote. mededingu'.g waren voor
de handel~ren de uitkomstén in 1851 mmder gunstig dan in ~el
vorige iaar. . .
Op 31 -December 185 t waren in deze provrncie aanwezig 7qiJJ
hoenders, 34985. eenden, 906 ganzen, I 55 zwanen , I 88 ~:alkoen eo
en 8244 duiven. De eijeren had.den aftre~ tege~ goe_de ~nJzen,
In de provincie Overijssel bleef

( 290 }
ontginningen ; in de kleistreken , inzonderheid langs de zeekusten
worden nog vrij wat schapt::n aangehouden en was de handel, vooral
in vette schapen naar Engeland, zeer levendig. Voor vette schapen
werd besteed f 8 tot f 15.
De handel in wol was daarentegen traag
tegen lage prijzen, 80 à 85 cents het N. p. Het opkoopen aan d;
huizen belemmert de verbetering. De varkens zijn, op geringe uit.
zondering na, gezond gebleven. Hun getal was meer dan voldoende
voor de behoefte, van waar de zeer geringe prijs der biggen in het
voorjaar van 1851. Ook het spek werd in . het najaar tegen lage
prijzen afgezet. Het varkensvleesch gold 20 tot 35 cents het N. p.
De berigten omtrent de veemarkten ZÎJn te onvolledig om hier te
worden opgeGeven. De voornaamste worden te Groningen, Winschoten,
Appingedam, Oude Pekela, Tolbert, gemeente Leek, Wil.
dervank en Grijpskerk gehouden. Sedert de foatste j:1ren wordt meer
werk gemaakt van geiten, welke aan behoeftige huisgezinnen niet
zelden een belangrijken steun geven. Omtrent het pluimgevogelte
wordt enkel medegedeeld dat het houden van ganzen meer en meer
afneemt en dat in het Oldambt de duiventillen minder talrijk zijn
dan vroeger; dit laatste wordt als een voordeel beschouwd, dewijl
de duiven, vooral zij die wild uitvliegen, aan de granen veel schade
toebrengen. In eenige streken van het Oldambt hebben de marders
in 1851 groote verwoestingen onder de duiven aangerigt.
In de provincie Drenthe liet de gezondheid van het rundvee weinig
te wenschen over. In beide jaren heeft de longziekte zich bepaald
tot weinige stallen in enkele gemeenten. In 1851 hebben 5o runderen
aan die ziekte geleden, waarvan 14 hersteld, 27 gestorven en 9 af·
gemaakt. Daarenboven zijn nog 8 runderen geslagt, als verdacht
van besmetting. Ook heeft in dat jaar onder de schapen de galziekte
geheerscht, waaraan velen zijn gestorven. In 1851 waren de prijzen
van ht!l rundvee veel lager dan in vorige jaren en tot laat in den
herfst steeds dalende. In verhouding tot het gemis van weide maG
in dat jaar het gemaak van boter ruim genoemd worden en was .de
prijs middelmatig. In 185 1 heeft de bereiding van boter goede Uli·
komsten gegeven. De aanfokking der runderen, paarden en schapen
was in 1851 voordeelig, die der varkens slechts middelmatig. Hel
getal veulens beliep op 1 Augustus 1291. Zij worden vooral aan·
gefokt in de gemeenten Anlo, Borger, Vries, Dalen en R~lde. De
gemeente Dalen is het rijkst in paarden en vooral in memen, v~n
welke aldaar in 1850 373 werden gevonden. In 1850 werden m
de geheele provincie gedekt 1992 merrien.
Hoewel in min·dere mate dan in andere provincien is nogtan.~
I"imburg niet geheel van de lonr,ziekte verschoond gebleve?· Z 1 J
vertoonde zich in 1850 in een vijftal gemeenten, het hevigst te
Heijen, gemeente Bersen. _ In het volgende jaar zijn in tien gemeenten
{ 291 )
23 2 stuks v.ee aan die ziekte bezweken. Vier andere, waar zij even
eens geheerscht heeft , deden geene opgave van het getal gestorven
Ook zijn in het eerste _jaar verscheiden schapen te Beesel
gestorven? tengevolge van het miltvuur, hetwelk in h_et distrikt Roermond
heviger dan vroeger ge':voed ~ee~t en nog al eemg rundve~ heeft
weggesleept. In het laatste par ZIJD m de omstreken van Maastricht
verscheidene runderen en schapen en eenige varkens door het milt- en
longvuur omgekomen_. Het heeft daarenboven in een zestal gemeenten
verwoestingen aangerigt. Aan de varkensziekte zi.in insgelijks in drie
gemeenten vele varkens bezweken, terwijl te Blitterswijk, gemeente
Meerloo, een twaalftal schapen aan het apoplectisch miltvuur zijn
gestorven. !.n vers~?eidene gemeente~ , onder andere te Weert, bezweken
e~~ehjke koeijen aan de k?lfsz1ekte. In het najaar van 1851
werden hij de paarden, ".ooral die ben~den de 5 jaren, e.eniGe gevallen
bespeurd van droes1ge keelontstekmg. In het begin van 1850
was veel navraag .naar run~vee , waardoor de prijzen hoog stonden.
~ater echter vermmd~rde die navraag en daalden de prijr.en. In dat
par kreeg .~e vetmestmg van runder,en mee1·dere ontwikkeling, waardoor
de P.~1jzen van het slagtvee 20 a 25 °la gedaald zijn. De boter,
aanvankelijk verkocht tegen 60 à 70 cents het N. p. ging in de maand
Deccm~er terug _tot. 4o à 5o cents. In de schapen;eelt bespeurt men,
voor.~I m het d1strikt Roermond , eene doorgaande afneming. Men
schrijft zulks toe aan het vervreemden van gemeente- en het ontginnen
van heidegronden; w~arop vroeger een groot aantal schapen werden
gehou?.e~. Ook vermmdert het mesten der schapen. Overigens werden
~IJ m 185_0 goed verkocht ~!1 was de hande.l. in schapen tegen
het emde _des pa~s. zeer belangrijk. Ook de prijs der wol, die in
de laatste Jaren wem1g was gevraagd, was in het arrondissement Roermond,
h.ij meerderen aftrek 15 à 20 % hooger dan vroe3er. De
gezon~.heidstoestand
der varkens was in 1850 zeer voldoende, terwijl
?e priJ~en door eene meer uitgebreide teelt 20 % daalden. De handel
1~ vee is over het algemeen in deze provincie nog gering; de jonge
h1uge~ wo.rden v~elal aan Pruissische kooplieden afgeleverd. Ee~e
~unst1ge mtzonderrng maakt echter de varkensrnarkt te Venlo, waarop
In 185 I 4815 stuks verko~?t werden. De verspreiding van het Engelsche
Essex-varkensras blijft toenemen , ofschoon nog niet in eene
voldoende reden tot het inlandsche.
D~ ~andel in hoenders, die van jaar tot jaar toeneemt, is in deze
provincie zeer aanzienlijk. Dit pluim.rredierte wordt meest uitP'evoerd
0
te"end ·· ' - · o
o en pnjs van 20 a 25 cents het stuk naar .Belgie, Pruissen
hn Engela.nd.. Ook worden naar dit laatste land de eijeren in grnote
oeveelhe1d uitgevoerd, in 1850 met eene prijsverhoogin.o- van 1 o à 20 °/
te&en 184g. u •

~
1:1
1
__ "
1\ 1,1
l
1
l.f
..... ,....... -·· ~ "- • ~....=-o_~""" ~c-. --
( 292 ) ( 293 )
I'
,i/1
1
STAAT van~ tapet in 1850.
1 -
1 PAARDEN.
1
1
RUNDEREN.
PROVINCIEN.
TIJDSTIP. 1
ci
d
d
d QJ
§ ci
"'
~ ci

1
~
11
( 294 )
STAAT van 1 l tapel in 1851.
( 295 )
PAARDEN,
NDEREN.
!
'· Zuidholland ..
PROVINCIEN. TIJDSTIP.
ci
Ezels.
Bokë
Ral- ë
V>
Schapen.
cu
~ ci Q Varkens.
TOTAAL. ci Geiten.
] :...
·Ë
c cu
cu
c.O ·a c
lil
ijeu. TOTAAL. cu
"3 ken.
~
cu
cu cu veren.
~ 8
::i::: i:'i ~ :;....
. ~
ciî
!3 s
~ J
1 1
Noordbrabant. 1851 86 u756 16121 27963 471 136430 l46o3o 62
Gelderland . . 265 10100 17960 5078 33403 904 Il 877 51047 152729 826
" 55370 39394
1
32875
" 83828 39820 576 25976
418 10411 21166 3386 35381 20611 joo 30332 176104 . 44.4. 2 44504 29275 858 8009
Noordholland. 110 4810 7117 1059 17266 a) 774 477 15748 129960 b) 322
" 160380 28823 516 '.!726
Zeeland . . . . 21382
waaronder
46977
waaronder
22154 8499 13443
17018 boven en 3o r 56 boven en
ft364 beneden
de 3 jaren.
16821 beneden
de 2 jaren,
Utrecht ... 97 2595 6643 u38 10473 1100 14527 72181 272 " 29941 16876 212 2375
Friesland. December 130 8916 12715 i365 23126 2691 i11 30737 186516
Overijssel . l Mei 16221
waaronder
12470 boven en
375 r beneden
de 3 jaren.
Groningen. 103 13445 14277 27825 1569 99308
Drenthe. ; 41 2591 6156 1032 9820 269 o5 13051 52426
Limburg .. lJan. 1852 381 5168 6452 2266 14267 5gi Se)
TOTAAL •••
--------
-
77 " 80841 11128 176 677
1 I0878
waaronder
52869 38421
72844 boven en
38034 beneden
de 2jaren.
109089 29 1 86632 2II3o 1136
7970 66003 38
Î " 122973 14203 2330
------
791
" 63652 " 17144 174 6887
163 l 69792 78209 15324. 237127 10431 73 163412
en 30398
1248893
235738
2077 3
803•4418499 269657
merrien en
n en kalveren
veulens
a) Hieronder 4170 paarden l zonder nadere aanduiding. b) Hieronder 5270
c) Hieronder 14419 vaarzen.
2591 48980
en 34ou
bokken en
geiten

1
·'
BIJENTEELT.
Wij laten hier volgen eenige berigten omtrent de bijenteelt m
1850 en 1851 getrokken uit de provinciale verslagen. In Noora·
brabant wordt in 185 I de hoeveelheid g~wonnen honig en was '
gegeven te hebben bedragen 216757 N. p. In Gelderland woratt
de bijen vooral geteeld in de Veluwe en op de Betuwe. In de laa~ ~
streek, waar het oliezaad een vroegtijdig gewin voor de bijen ~
levert, legt men zich meer bepaaldelijk toe op de teelt, terwijl i
de eerste, waar de bloeijende boekweit en de heideplant eerst in ~
maanden Julij en Augustus voedsel aan de bijen verschaffen, mM
gelet wordt op de inzameling van den honig. In de Betuwe woraa
de hijen verkocht, waartoe de markt te Veenendaal, in Julij ~
vallende, de gelegenheid aanbiedt, terwijl de Veluwenaar aldin
zijne bijen koopt en door verkoop van den honig zijne onkoslro
tracht te dekken. Bij een zeer overvloedig gewin verkrijgt men 1l
tot J 8 N. p. ruwen honig van eiken korf, bij redelijk gewin 11
tot 15, bij slecht gewin 8. Op de grenzen der gemeenten Ede1i
Renswoude, aan den zoogenaamden nieuwen weg, wordt in den 1001
der maand Julij bijenmarkt gehouden. De meeste bijen komen ~
Noordbrabant en worden opgekocht door ingezetenen van de Veluw11
Overijssel en Drenthe. In 1850 werden op die markt aangebr~
2000 korven, waarvan de prijs was f 3.3o voor de oude, f i.;i
voor de jonge bijen. Het voorjaar van 1850 was voor de bijen 11a
nadeelig. Men is verpligt geweest haar veel honig te geven, !tl·
wijl zij weinig jongen hebben voortgebragt, zoodat bet getal korri
niet meer is dan verdubbeld. Het gewin aan de boekweit en ~
heide was over het algemeen redelijk, doch zeer ongelijk; men !6·
kreeg gemiddeld 15 tot 16 N. P· ruwen honia en was van clli
korf. Ook in 1851 was de bijenteelt niet gunstig. Zij mislukte .ti
Nijkerk en te Apeldoorn, doch was te Ede daarentegen voorde e l~
( 297 )
deze laatste gemeente werden gedreven in I 850 2945 in 1851
00 korven, uit weike laatste werden gewonnen 62400 N .'p. honig.
en berekent dat in de geheele provincie gewonnen werden :w56oo
. P· honig, ter w~a~de van f 5g45o. - De bijenteelt is in Zuidlland
~an zeer ~e1rng belang. Voor zoo verre de opgaven reiken
Jerden m 1851 m elf gem~enten. 7643 N. p. honig en 939 N. p.
as gewonnen. - Het Gooiland is door de uitge5trekte boekweit­
'(e!den het voornaamste gedeelte van Noordholland waar men zich
QP de bijenteelt toelegt. Er ·werden in deze provincie in 1851
3478 korven gedreven, waarvan 2885 alleen in het Gooiland. De
gpbrengst van den ruwen honig bestond uit ongeveer 48692 N. P· In
~et Gooi ~vas de gemiddelde ?pbrengst. per korf 15 N. p. Over het
gemeen is men over deze mtkomst met te vreden daar een geoon
jaar 20 N. p. per korf pleegt op te leveren. liet ruwe voorar
~n later de koude en zware winden belemmerden de teelt, ver-
001~en de ~~ermen en de

( 298 )
korven gehouden. Van 12 I 2 is de opbrengst onbekend ; de ovèriie
20400 hebben I 12124 N. P· honig en 14166 N. P· was opgeleverd
of gemiddeld per korf 5•/. N. p. honig en 69 1 /~ oncen was. De pnj:
van den honig liep van 22 tot 70 cents, die van de was van ·J
cents tot f 1 .90. - In overijssel was in 1850 de bijenteelt slech~
middelmatig en werd weinig honig gewonnen. Het schrale voorjaar
in 1850 was nad~elig voor de bijenteelt; er werd nogtans tamel~I
veel honig en was g·ewonnen. Te Tubbergen leverde elke korf ri
tot 20 N. p. ruwen honig en was, en werd de was verkocht tegen
f 1 .60 het N. p. In de tien voornaamste gemeenten werd het gellin
geschat op 47606 N. p. ho~~g en 3104. N. p. :was. ~lechts in wei.
nige gemeenten wordt de bijenteelt op eene uitgebreide schaal gedreven.
In 1851 bedroeg te Diepenveen het aantal korven 1157, ~
Tubbergen 900 , te Ambt Alm~!o, Diepenhei~ , Gramsb~rg?n en d.en
Ham gemiddeld 300. - De biJenteeelt was m de provmcie Gromn.
gen ongunstig in 1850.
De honigwinning was op het koolzaad vrij
goed, doch gering op de boekweit en de heide. In 1851 hebben
de bijen op het koolzaad en de heide vrij ~at ingezamel~, en. ~oewel
de boekweitbloem op vele plaatsen minder voordeel1g mtv1el,
kan nogtans de opbrengst over het algemeen als voldoende beschouw~
worden. In elf gemeenten, welke opgave nogtans niet al~ volle~
mag beschouwd worden, werden 52915 N. p. honig en 2517•/, Np.
was ingezameld. In de gemeente Sappemeer berekende men de o~
hr engst per korf gemiddeld 1 5 N. p. honig en I '/ 2 N. p. was. -
In Drenthe werden in 1851 gewonnen 177408 N. p. honig en uiii
N. p. was. In deze provincie wordt vooral op d~ heidevelden door
de bijen honig en was gewonnen. - In 1:-imhurg is se?ert ~e la.atste
jaren de bijenteelt zeer afgenomen. De mtkomst was m beide pr~~
ongunstig en de prijzen van honig en was zeer laag. Er werden m
1851 gedreven 27157 korven, welke gemiddeld opbragten 4.81 N. P·
honig en 0.74 /a 1 N. p. was.
VERVEENING.
In Noordbrabant worden geene geregelde verveeningen aangetroffen ,
och bestaan in de peellanden en elders vele moerassige turfgronden.
e vereeningen bepalen zich tot enkele stukken , waarvan de bovenrond
afgenomen en , na het uitgraven en baggeren van de turf,
eder op den ondergrond gebragt wordt. In I 850 werd vergunningerleend
tot het verveenen van 17h.52'.7oe., in 1851 van 4h.61'.5o•.
rond. In 1851 werd aangifte gedaan van 48 r 16 tonnen turf eerst,
o4o46 tweede , 429765 derde klasse. - In Gelderland vindt men
lechts irreguliere veenderijen (art. 1 wet 3o December 1839 Staat!ilad
n°. 57). Er werden in 1850 678 vergunninven aanoevraagd en
ugewilligd. In 1851 werden geveend en veracci]nsd 55Jo4 tonnen
rf eerste, 146319 tweede , I005 29 derde klasse. - In ZuidhulJan

! ,,
( 300 )
Muiden 31500 tonnen turf, te Nieuwer-Amstel 26on Ned. veen.
stokken terwijl te Aalsmeer, Ankeveen , Nederhor:t den Berg tn
Uithoor~ eene uitgestreklheid van 34h.98r. 76•. werd llll(Jegraven, ~
middenprijs der turf liep van J 3.5o tot/ 6, de ?mzend. In dt11
negen gemeenten werden ruim ~.ooo arbeiders geLe~1gd. - In Zeelan~
worden geene eigenlijke veen~enJen, doe~ slechts m acht gemee.~ten
irreguliere veenderijen of stekm{~ van derrmg ' eene _hra?dstof bij ar
schamele klasse meest in gebruik , aangetroffen. Uit die veengro~
den wordt jaarlijks 140 tót 180000 tonne~ gestoken. In 1851 wer~tn
drie vergunningen verleend tot verveemng. va.n gronden o;.er eene
oppervlakte van 3h.8f.8o•. - In de provmc1e Utre~lit z11n t1ree
soorten van veenderijen. De hoog.e veencn worden m het Noord.
Oosten en in het Oosten der provincie, de lage h.e~esten en beoosten
de Vecht aangetroffen. ~ij de eersten, .van wern1g bela?g en .mm
tot eigen gebruik , gesclnedt de heveenmg tot ee?e germge ?iepte,
De lage veenen vormen bewesten de Vecht eene mtgestr~kthe1

( 802 )
veenen naar de soort in 1850 van 5 tot 32'/,, in 1851 van 1 0101
37 , voor de lage in I 850 van 36 tot 5o , in 1851 van 43 toq81/
voor de irreguliere veenderijen in 1850 van 10 tot 4o, in 185 1 va~
12 tot 34 1 / 2 cent per ton. - In de provincie Groningen heeft hei
getal verleende vergunningen tot verveening in I 850 en 1851 2 2 be.
dragen. De hoegrootheid der gronden , waaruit gebaggerd werd
bedroeg in 1850 4b.59'.47•., in 1851 6h.69'.62•., terwijl in het ee~
jaar 209152 , in het. faats~e 224074 N. tonne"!!- turf werden getrol.
ken. Het getal arbeiders m de lage veenderijen bedroeg in 185o
.§47, in 1851 419. De middenprijs der baggerturf was in heide jaren
4o cent de ton, die der fabrieksturf in I 850 f 14 tot f 16 het dag·
werk zonder den accijns , terwijl voor de beste ~~r~e turf totf 35
het dagwerk besteed werd. - De hooge veenen ZIJD m de provincie
Drenthe van eenen grooten omvang. Zij hebben in 1851 i3oo65iJ
tonnen veraccijnsde turf opgeleverd. Hieronder voor de eerste soort
83746 eerste en 2296 derde klasse, voor de tweede soort 36o5 1 a
eerste, 12560026 derde klasse. Het getal arbeiders in de veenderijen
gebezigd, met uitzonderiug der turfgraverijen voor eigen gebruik,
heeft in I 85 r nagenoeg 6350 bedragen. De prijzen waren in 1ilo
en I 851 middelmatig en beter dan in de vorige jaren. De bewer·
king der turf is in beide jaren vrij gunstig geslaagd ; het debiet wa1
ruimer dan in 1849. - In Limburg zijn de verveeningen van wein~
belang. De hoeveelheid gegraven of getrokken turf werd in 1851
begroot op 180000 tonnen, terwijl de middenprijs op 4o cent per
ton te staan kwam.
JAGT EN VISSCHERIJ
OVER 1850 E~ 185l.
J .A. G T.
I~. Noordbrabant. bestaat het klein wild hoofdzakelijk uit hazen,
patrijzen en ~outsn~ppen. De eersten waren in 1851 menigvuldig,
ile tweede minder in getal voorl~an

1.
,,
( 304 )
. · ·cl In Noordholland was de staa1
duinen bijna gehe~l is mtg~~~~l z~;; unstig. De open winter had
1
van het jagtveld m i85 i t on~en een' nadeeligen invloed oi
vooral op de lager gelegen ~at ef g r d n'e ZOOO'enaamde broodjage~,
1. d hazen mt.oeoe en • u . .
de voorttee mg er ud ond in het veld Jagen en mei
d en tot en av
welke van
, '
en
·· d
morg
laatsten
h
aa"
" hebben buit .oemaakt,
u _
belemmeren
rusten voor ZlJ . e~ 1 t - . 1à - ter'\vijl heCte- vroett openen van

( 306 )
was in de provincie Drent~e in beide jare? vrij gunstig. De zach~
weêrs 6
esteldheid en de geringe hoeveelheicl sneeuw getlurende deu
winter van 1850/51 belette de wildstrooperij • - In J_,irnburg, waar
de jagt zich meest bepaalt tot h~t zoogenaam~ klein wild, was de
staat van het j~gtveld in 185 l n~~t z~er fl?.nst1g •. De hoof

( 808 )
gemaaid en gedroogd en tegen f 3.5o de 100 N. p. verkocht
slechts f 4200 hebben opgebragt. Van de oesterbanken op de Sch ld'
et:i' in de Zeeuwsche stroomen zijn geene opgaven voorhanden,-~!:
den zoogenaamden Brakman, uitkomen

( ~10 )
uit , bestaande in het vangen van tarbot , tongen , schol e.nz. Men
berekent dat door iedere schuit in 1 850 gemiddeld f 200 aan · versche
visch en alzoo e.ene gezamenlijke waarde van f 400000 is aangebragt;
·in 1851 werd die waarde geschat op f 374000.
In Zeeland wordt de kustvisscherij uit Arnemuiden en Zierikzee
gedreven. Het aantal schepen hiertoe gebezigd bedroeg in 1850 21
bemand met 107 koppen, in 1851 16, bemand met een honderd~
koppen. De afzet van versche zeevisch naar Belgie is voor de Ar.
nemuidensche visschers van croot belang wegens de hooge prijzen,
die ·zij daar kunnen bedingen.
In Friesland werden in 1850 4o, in 185 1 35 schepen tot de
kustvisscherij gebezig~. In bei~e jaren was doo~ de gerin&~ hoe.
veelheid gevangen v1sch de mtslag sle~hts .matig. De p~lJS was
tamelijk goed en bedroeg voor

STAAT der vm·leende en afgegeven jagt- en vissclierijalcten en visschersconsenten in · 1850.
PROVINCIEN.
JAGT. 1 VISSCHERIJ. l TOTAAL. 1 Getal visschers-
Bedrag van
çonsenten,
het zegelregt afgeg. krachtens!
Bedrag
Bedrag
Bedrag
art. 52 B der
I Goial 1
Getal
Getal
met de
der der der
wet van
akten. akten. akten. opcenten. 11 Julij 1814
recogoitien. recognitien. recognitien.
(Staatsbl.n°.79).
Noordbrabant . .. 938 f 1064t.75 339 f 812.00 1277 f 11453.75 f 5556.91 5 2010
Gelderland . . . .. 1404 15523.25 216 626.50 1620 16149.75 7814 .. 25 3676
Il
Zuidholland . . 1 747 15326.75 1586 3975.oo 3333 19301.75 9943.24 5 3014
Noordhollaod . 963 9120.75 523 1185.50 1486 10306.25 5uo.83 2179
Zeeland ...... 798 6884.oo 256 559.50 IC>54 7443.50 3773.6x 866
Utrecht ...... 796 7383.25 387 1062.00 II83 8445.25 4298.355 406
Friesland ..... 884 7735.25 358 711.50 124.2 8446.75 4365.63 1516
Overijssel .. .... 530 6775.50 224 509.00 754 7284.50 3482.775 1203
Groningen ... .. 319 3526.75 488 1044.50 807 4571.25 2334 .. 96 215
Drenthe ... . .. 255 3393.oo 186 397.00 441 3790.00 1801.93'5 JI5
0.0·'
)oo4
~ ·'
/i.563 f
1
PROVINCIEN.
.:rAG'l'. V1SSCHERU • TOTAAL.
Getal visschers-
Iledrag van
consenten,
het zegelregt afgeg. krachtens
Bedrag Bedrag. Bedrag
Getal Getal Getal
art. 52 B der
der der
met de
der
wet van
akten. akten. . akten.
11 Julij 1814
recognitien. recognitien.
op~enten.
recogn i tien.
(Staatsbl.n°.79).
!,)
"
Noor.80

FABRIEK WEZEN
OVER 1850 EN 1851.
(GETROKKEN UIT DE VERSLAGEN DER
GEDEPUTEERDE STATEN.)
De fabrieknijverheid is het meest uit(:ehreid in de provincien Zuid· en
·Noordholland, Overijssel, Noordbrabant en Gelderland, het minst in
Drenthe , Zeeland en Friesland. Over het a !gemeen was, enkele takken
van nijverheid uitgezonderd, de toestand der fabrieken in beide jaren
vrij gunstig. Onder de provincien, waarin die toestand als het meeit
gunstig wordt opgegeven, behooren Overijssel, Zuid bolland, Noordhra·
bant en Gelderland. - In Noordholland is de toestand van de eigenlijke
ambachtsnijverheid over het algemeen vrij gunstig in de grootereg~
meenten, als Amsterdam , Haarlem , Alkmaar , Edam, terwijl in de
kleinere de ambachten in eenen kwijnenden en gedrukten toestand
verkeeren ; daar in die gemeen ten , bi.i vermeerdering nn het getal
werklieden, de vraag naar arbeid in de laatste jaren aanzienlijk is
verminderd. In de gemeenten ten platten lande oefenen de. arn·
bcahtslieden gelijktijdig een aantal verschillende ambachten mt en
vormen een minder afgescheiden stand dan in grootere gemeenten. In
die gemeenten is vooral de bijna algemeene stilstand van het werk ne·
durende de wintermaanden eene groote belemmering voor de .duu~·
zame ontwikkeling van de ambachtsnijverheid. Ook wordt 1n die
provincie geklaagd, dat jonge lieden' Of in het geheel niet of slech~
zeer onvoldoende gevormd, zich dadelijk als bazen neêrzetten, "'.elke
gewoonte op de deugdzaamheid van het werk een' zeer nadeehgen
invloed uitoefent. In· Zeeland en Utrecht was de toestand van hel
fabriekwezen vrij voldoende. In Friesland liet de ambachts· en
fabrieknijverheid in sommige opzigten te wenschen over door te gr~~ 1 '.
mededingin~, teruggang der prijzen en den druk van den acciJDJ
,op sommige voorwerpen. Over het algemeen wordt echter de toestan
. • t · ona~risti" besèhouwd, daar .verschillende handwerken veel werk
1
wschaften. s nie u Men u berekent ·

( 3lé l
zàmen 16 arbeiders; door de belemmering van den
Pruissen nagenoeg met één derde verminderd. Zulks was eveneeni
het geval in 1851 met die te Maastricht, eveneens vier in getal u
zamen met 20 arbeiders , welke in 1850 gunstig hadden gewerkt.
.De graanbrande1·ijen. en likeurstokerijen in Noordbrabaut ku nn~
zich naauwelijks tegen de mededinging staande houden. Te 'sH ~.
togenbosch bestaan vier graanbranderijen en twaalf likeurstokerijen
te Heusden en te Veghel ééne likeurstokerij , terwijl te Breda b
1.850 eene nieuwe werd opgerigt. De aardappelstoAerijen , welhm
verscheidene gemeenten van die provinci~ waren ~pgerigt, ziju i~
heel te niet gegaan. De toestand der bierbrouwerye1i daarent egen
in zeer vele gemeenten aanwezig, wa~, met uitzoi:idering van en~ek:
gunstig. De afzet van de meeste is bep~rkt bmnen de provincii
Slechts uit ·een vijftal gemeenten worden bieren naar andere provi~
cien verzonden. Voorts bestaan in deze provincie drie stroopbm
derijen, waarvan twee te Heusden en ééne te· Ou

( 318 }
\/ .De toestand der azijn- en snelazijnmakerijen in Noordhrabant wa
gunstig in 1850.
In 1851 was zulks slechts het geval te Boxmee'
eri te Stratum ; die te Halsteren is geheel vervallen. - In die va:
.i;iïdholland en in ·de azijnf~~)riek te .. Ve~lo wordt geen vooruitgan!
bespeurd. - Omtrent de aziJnmakeriJen m Noordholland, welke~
Amsterdam , Haarlem , Hoorn én Beverwijk worden aangetroffen zijó
geene bijzonderheden bekend. Te Beverwijk is in 1 85 I eene ~zijn.
makerij vervallen. - Van de' twee azijnmakerijen te Utrecht heeft~
eene in · 1850 7340 , in I 85 1 8045 kannen gedistelleerd gelevera,
De ·andere werkt met drie paar tweelingskuipen. Voorts bestaao
nog in de provincie Utrecht eene azijnfabriek te Maarssen, eene
houtazijnfabriek te Ouden Rhijn, eene kunstazijnmakerij te Zeist en
eene snelazijnmakerij te Kockengen. - De azijnmakerijen in Frieslana
hadden in 1850 weinig omzet en stonden veeltijds stil; eene 11
Leeuwarden heeft dientengevolge te bestaan opgehouden. Zij zijo
thans twee in getal en bevinden zich ·te Harlingen en te Leeuwar·
den. In 1_85 r hebben zij meer debiet gehad. De azijnmakerijen ~
Zwolle en Deventer werkten in beide jaren met veel voordeel.-
1 n de provincie Groningen bestaan twee , te Roermond ééoe
kunstazijnfabriek en te Meppel eene azijnmakerij en ééne snelazijn·
makerij.
De olieslagerijen in Noordbrabant waren in 1850 vrij goed werR·
zaam. 1 n 1851 was haar toestand zel:lr verschillende. In oi1
te Ginneken, door stoom en wind gedreven , heerschte veel drul11
doch gaf het werk weinig voordeel; die te Linden , te Sprang en Ie
Rijsbergen, door water en wind bewogen , werkten gunstig; oie
te Breda daarentegen verkeerden in eenen gedrukten staat, die Il
Veghel had weinig werk wegens de duurte van het lijnzaad. -D1
De olieslagerij te Gouda heeft in 1850 weinig gewerkt. De toeslani
der oliemolens in Zuidholland was gunstiger in 1850 dan in 1851.­
De oliemolens aan de Zaan hebben in 1850 goed doorgewerkt; in
185 1 hadden zij te worstelen met de duurte van de grondstoffen.
Men telt te Zaandam 59, te Jisp 2 , te Koog aan de Zaan 10, 1e
Oostzaan I , te Westzaan 4, te Wormer 1 4, te Wormerveer 1~,
te Zaandijk 6 oliemolens. Te Zaandam worden daarenboven v1tt
patent-oliefabrieken , eene oliedikkokerij , te Amsterdam pateol·
oliefabrieken en oliemolens, waarvan het getal niet wordt opgegeven,
te Westzaan en Zaandijk patent-oliefabrieken en in de laatste g1·
meente ééne olieclikkokerij aangetroffen. De traankokerij te ~urllll'
rend, welke in verband staat met de uitrusting van een schip voor
de robben- en walvischvangst, werkt met 3 arbeiders. - Omtrent~
olieslagerijen in de provincie Utrecht , te Amersfoort, Jutphaas~~
Rhenen , zijn geene bijzonderheden bekend. - In Friesland tel 111
men in 1851 24 olieslagerijen , welke een 5oed debiet hebben van
( 319 }
lie•, raap· en lijnkoeken. Het getal oliem?lens is in deze prov~ncie
teeds toenemende. Het ontbreekt hun · met aan werk ; de winst~
evendheid laat echter te ~ensch~? over door den. teruggang dei:
adprijzen. - Ook in OvenJssel z1Jn de oliemolens m getal toene,.:
end en hebben , met uitzondering van die te Zwolle in 1851 ,
nstig gewerkt. - In de provincie Groningen telde men in 1850
in 1851 42 windoliemolens en in beide jaren ééne stoomli;molen
terwijl daarenboven nog enkele pel-, koren- , houtzaag•
7
n ·schors:Uolens tevens tot oliemolens worden gebezigd. Sommigen
ier molens hebben in 185 1 niet voordeelig gewerkt.
Jn Noordbrabant kwijnden de zeepziederijen te 's Hertogenbosch in
85o die te Klundert heeft in 185 r niet gewerkt, die te Breda,
aar 'in 1851 eene tweede werd opgerigt, was tamelijk bedrijvig.
e toestand der zachte zeepziederij te 's Hertogenbosch, die met 7
ersonen werkt, wordt in J 851 als gunstig opgegeven. - In Geldernd
bloeiden de zeepfabrieken in r 85 1 en werd harde zeep uit
ijmegen naar Oost-lndie verzonden. - De zeepziederijen te Dor,;.
recht en te Delft verkeeren daal'entegen in eenen kwijnenden
stand, zoo door den invoer ter sluiks langs de Belgische grenzen
ls door het toenemend gebruik van scheikundige vermengingen tel'
ermijding van de belasting. - De ziederij van zachte zeep .en
atent-oliefabriek te Enkhuizen werkte in de twee laatste jaren met
oor voordeel dan vroe3er. In de zeepziederij en patent-oliefabriek
e Monnickendam worden jaarlijks verwerkt 240000 N. p. zeep en
ooo N. kannen olie. Van de twee zeepziederijen te Alkmaar werkt de
'éne met eenen ketel van I 23 vat en 11 loogbakken, de andere met
enen ketel van 136 vat en 7 loogbakken. - De twee zeepziederijen
e Utrecht leverden in 1850 1469862 N. p. zachte en 9269y1 :N. P·
arde, in 1851 1359495 N. p. zachte en 14961 N. p. harde zeep.
oorts bestaan nog te Zeist twee zeepzieJerijen. - In Friesland
erkeeren de zeepziederijen, zeven in getal, in groot verval; die te
kkrum verviel in 1851. De kwijning wordt aan het drukkende
an den accijns toegeschreven. - Die te Zwolle, Almelo en Deventer
erkten in beide jaren met voordeel , hoewel de laatste door de
ccijnswet in hare werking wordt belemmerd. - In de provincie
roningen bestaan vijf zeepziederijen van zachte zeep en te Meppel
ene zeepziederij. - De aflevering van harde zeep uit de twee fabrie"
en te Maastricht, te zamen met 8 arbeiders, blijft bij voortduring
eer belangrijk, waardoor deze fabrieken in hloeijenden staat vereeren;
die van zachte zeep zijn door de hooge regten en den
mokkelhandel zeer kwijnende. De zeepziederijen te Venlo hebben
oor de drukkende regten in 1851 hare werkzaamheden moeten staken.
an de zeepziederij te Roermond worden geene berigten medegedeeld.
De fabriek van loodwit en 9oud9lit te Schiedam , welke om de
//

( 320 )
( 321 )
i
\
deugdelijkheid van haar fabrikaat geroemd wordt , verkeertin een
bloeijende.n staat '"en ziet haar debiet naar het buitenland vermeerdere~~
De loodw1tmakenJen te Rotterdam en te Gouda en de blaauwselfabriek
te Dordrecht hadden een goed binnenlandsch vertier, - De lakmoesfabriek
te 's Hertogenbosch, door stoom gedreven, verschaft {;estadiG
. werk aan 26 arbeiders, die te Dordrecht heeft opgehouden te werken
en werd in 1850 afgel)rokcn. In de terpentijn- en teerstokerij te
Wouw heerscht weinig bedrijvigheid. De fabriek van bergblaauw
te Kerk-Avezaath, gemeente Zoelen, in Gelderland heeft in 135 0
eene betrekkelijk vrij aanzienlijke hoeveelheid verwerkt. - De sedert
vele jaren te Westzaan bestaande lakmoes-blaauwselfabriek is van
grooten omvang en werkt steeds met .goed gevolg met 5o à 6o
arbeiders. Ook wordt in die gemeente eene bergblaauw- en chocolade·
fabriek aangetroffen , waar ook potasch wordt verwerkt , met 15
arbeiders. - Het heeft aan de verfmolens in Noordholland , die te
Zaandam , Koog aan de Zaan , vV ormer , \V ormerveer , Zaandijk en
Ouder-Amstel worden aangetroffen , niet aan werk ontbroken. De
blaauwsel- en Frieschgroenfabriek te Bloemendaal is zeer onbeduidend
daar slechts aan éénen arbeider werk verschaft wordt. Nog worde~
twee van die fabrieken te Nieuwendam aansetroffen , te zamen met
3 ardeiders. Voorts bestaan loodwitfabrieken te ~1msterdam, één
·foodwitmolen met r 3 arbeiders te Koog a:m de · Zaan, ééne berg·
hlaauwfabriek te Afämaar , ééne Spaansch- en Frieschgroenfabriek te
Haarlem, twee hlaauwselfaLrieken met twee arbeiders te Wormer·
veer ~ ééne fabriek van loodwit, blaauwsel en chocolade, vier lak-,
vernis- en standoliefabrieken te Nieuwer"Amstel en eene kleine
fabriekin den Middenpolder te Nieuwer-Amstel, waar men zich bezig
houdt met het vervq.ardigen van Parafin zwart vernis uit veenstof. -
De loodwit- en meniefabriek te Utrecht werkt met een stoomwerktuig
van zes paardenkrachten en zeven ovens en verschaft werk aan 27
werklieden. - In de Friesch-groenfabrieken te Leeuwarden en te
Heerenveen was in 1851 weinig vooruitgang, daar in dat artikel
zich weinig vraag heeft opgedaan. - Te Steenwijk bestaat eene
gunstig werkende witwerkerij en ploterij , en te Groningen ééne
electro-chemisch loodwitfabriek.
De chemicalienstokerijen te .Arnhem en te Doetinchem breiden. ~ich
uit. De fabriek van eau de cologne, alcoholische vernissen en spmtus
Y.orismarini te Doesburg heeft eenen belangrijken aftrek. Van het
eerste fabrikaat werden in 1850 42, van het laatste 65 vaten verzonden.
Oe drie eau de colognefabrieken te Nijmegen doen verzendingen naar
Ü-Ost-Indie. - Eene dergelijke fabriek te Veghel in Noor~brab~nt
"erkeert in eenen gunstigen toestand. - De zwavelzuur- en vitr10olol~efabriek.
te Amsterdam werkt met toenemend debiet. In de fineerfabnek
~ldaar werd i~ 1850 voor het Rijk eene hoeveelheid gefiueer

!
Il
dei~ . reetijd van 18 50 /sa 7948 vaten geree?e me~krap en 199379 '
.racme hebben verwerkt.
De twee garancmefabneken te Middelbu~
en , te Zierikzee verkeeren in eenen gunstigen toestand.
In Amsterdam zijn twee rijstpelmolenaars . met 60 à 65 arbeideri
! werkzaam en één stoomkorenmolenaar met 8 à 1 o arbeiders. Over
f het a:lgemeen was de toestand der koren- en pelmolens in de provincie
Noordholland in beide jaren gunstig ; enkelen, als te Zaandijk en te
Nieuwer-Amstel klagen over den lagen prijs van heil maalloon. Te
:Nieuwer-Amstel houden zich twee korenmolenaars tevens bezig mit
het pellen van rijst. Een rijstpelmolen te Ouddorp met 4 arbeideN
verkeert in bloeijenden toestand. De vermicellifabriek te Westzaan
werkt met 6 arbeiders. - Graan- en korenmolens worden in de meeste
gemeenten van Noordbrabant aangetroffen. Het groote getal mokn 1
spruit hieruit voort, dat het gemaal zich meest beperkt tot de gei
meente in welke de molen gevestigd is ; de korenmolens worden uit
dien hoofde tevens ingerigt tot het malen van schors , het slaan
vll.n olie en het pellen van graan. Te Oudenbosch, 's Hertogenbosch
en Tilburg bestaan stoom-olie-, tras- , koren- en boekweitmolens, ilie
gunstig werken. - In de provincie Friesland bestaan, volgens de
bekomen opgaven, 67 windkorenmolens. - In Overijssel zi1n i~
koren-, 60 koren- en pel-, 1 koren- en run-, 3 koren- en olie-,\
koren-, pel- en olie, 8 koren- en mout-, 5 koren-, mout- en pel·,
1- ·koren-, pel- en run-, 1 koren-, run- en cement-, 1 koren-,
mout- en run-, 2 koren- en ros-, 1 mout- en rosmolen. Van deze
166 molens worden 148 door wind, 16 door water en 2 door stoom
gedreven. - Men telt in Groningen 86 pel- en korenmolens, 1 pel·1
koren-, mout- en oliemolen , 2 pel-, koren- en houtzaagmolens, 6
pel- en oliemolens, 1 pel- en trasmolen, 1 pel- en schorsmolen, l
koren- en oliemolen , 1 koren- en schorsmolen , 1 koren- en moul·
rnolen. ·Sommigen dP.zer molens hebben in 1851 niet voordeelig
gewerkt. - De mosterdmolens in Gelderland, vooral te Doesburg,
hadden een goed debiet, niettegenstaande de vreemde mededinging.­
ln NoordholJand beslaan mosterdmolens te Nieuwer-Amstel en Zaandam.
In Limburg werd , behalve de reeds bestaande , eene tweede ver•
micelli- en macaroniefabriek opgerigt. Zij leveren beiden een zeer
uoed fabrikaat en verkeeren in gunstigen toestand. In de een~ te
Meerssen, door stoom gedreven, zijn 21, in de andere te Maastr1chl
H arbeiders· werkzaam.
·In de koekbakkf!rijen te Deventer heerscht eene groote bedrijvig•
heid; het voornemen van een ingezeten dier stad, om eene machi~~ 6
meelfabriek op te rigten op de Eugelsche en Amerikaansche W1j 18
werd echter niet verwezenlijkt.
In Noordbrabant bestaan . drie chocoladefabrieken, ·waarvan twe~ ~
's. Hèrtogenbosch . en éé~e te Klunde1t, de laatste yan slechts wemi~
·( 323 )
belang. Te Weesp bestaan twee chocoladefabrieken, de eene, waar
~ok blaauwsel, doch vooral poederchocolade wordt gebakken, werkt
met 5 arbeiders en verzendt haar fabrikaat meest naar Belgie en
Frankrijk ; de andere , enkel voor chocolade en poederchocolade ,
werkt met 3 arbeiders. In de ber3blaauw-, chocolade- en potasch•
fabriek te Westzaan waren in 1851 105 personen werkzaam. Te
Wormerveer bestaan twee chocolade- en blaauwselmolens met 4
arbeiders , twee chocoladefabrieken , elk met 2 arbeiders , zonder
molens , te Nieuwer-Amstel ééne chocoladefabriek in vrij goedi:m
toestand , te Amersfoort ééne chocolade- , en in Groningen ééne
sago-floresfabriek.
De spek- en liamslagterijen en rookerijen te Olst en Wijhe in
Overijssel ûjn in bloeijenden staat.
De chicoreifabt·iek te Ossendrecht neemt toe in bedrijvigheid. -
Jn die van Gelderland is µien te vreden over den aftrek van het
fabrikaat - In de beide laàclte jaren zijn ééne nieuwe te Groenlo e·n
ééne te Borculo opgeri3t. In 1850 hebben 14 schepen, roetende
513 tonnen, de onbewerkte grondstof aangevoerd, terwijl 28 Berkelschuiten
, houdende 2 16 tonnen , met chicoreiwortelen beladen door
Borculo zijn gevares. - Eene chicoreifabriek te Alkmaar werkt met
.eenen rosmolen en 2 arbeiders. - In Friesland bestaan minstens 38
chicoreifahrieken , maalderijen en droogerijen in een tiental ge"
meenten. Het debiet is meer toe- dan afgenomen. De prijzen zijn
echter gedrukt door de groote mededinging. De chicorei

( 324 )
\faarin '), 7 knechts en 18 jongens werkzaam zijn' he"eft zich vo ~
i'n den laatsten tijd ontwikkeld. - In enkele gemeenten van N °rij.
bolland bestaan snuif molens, als te Zaandam drie , tevens mos~ord.
molens, te Crommenie één , te Nieuwer-Amstel twee. - De cicra;
(abriek in Ulrecht telde in 1851 150 werklieden. - Ook in f'ri~sla:~
hebben de tabaksfabrieken , wie~ getal ~teeds toeneemt , Grooien
aftrek. De te Sneek bestaande c1garenfabnek neemt steeds in bi ·
toe, terwijl de handenarbeid aldaar bijna uitsluitend verrigt ivo~
~~or werklieden te Sneek geboren. Te Drachten en Leeuwankn
l.iJn in I 851 twee. nieuwe tabaksfabrieken opgerigt - In Overijs~
b_estaan , J~ehalve m andere gemeenten, te Kampen drie groo~
c1garenfabneken, welker toestand zeer gunstig genoemd wordt.~
De tabak- en cigar~nfa~~ieken nemen in bloei toe in Maastricht;die
te Venlo en te Ste1Jl blijven op dezelfde hoogte ; haar debiet bepaal!
zich meest tot de omliggende plaatsen. De voornaamste dezer fabrie.
ken te Maastricht is met 24 arbeiders werkzaam ; de negen te Venlo
tellen 3o arbeiders. In de cigarenfahriek te Tegelen werken 14 in
de twee tabaksfabrieken aldaar 8 arbeiders.
'
. De sclieepstimmerwe1f te 's Hertogenbosch , welke sedert eenii 1
Jaren bestaat, verschaft voortdurend werk aan vele handen. Men
telt in deze provincie zestien scheepstimmerwerven voor de binnen·
fan?sclie. scheeJ>va~rt. - In Gelderland worden geene werven van
eemge mtgebre1dhe1cl aangetroffen. Die, welke in de meeste steden
·en enkele dorpen lang~ de riyieren beslaan, dienen meest uitsluiten~
tot herstel van schepen. - De toestand der werven te Rotterdam wai
i'n 1851 niet zeer gunstig. De lage vrachten verflaauwden den ijrer
tot het houwen van nieuwe schepen. Te Schiedam verkeeren daar·
entegen de werven in eenen bloeijenden staat. Van de groore
scheepstimmerwerf de Nijverheid zijn in 1850 twee schepen van stapel
geloopen en waren vier in aanbouw , terwijl van de werf de Lel~
één schip is te water gelaten en van een ander de kiel is gelecJ,
In datzelfde jaar zijn van de werven te Dordrecht drie schepen afc~
loopen en waren zes in aanbouw. Men telde in 1850 in de provincie
Zuidholland 162 scheepstimmerwerven, waarvan 128 voor de hin·
nenlands,:he en 34 voor de huitenlandsche scheepvaart. Op I Jan~arij
van dat par waren op stapel 91 schepen , terwijl gedurende het iaar
146 werden op .stapel gezet en 157 van stapel zijn geloopen. ~
die werven waren 1549 arbeiders werkzaam , welke laatste opga1e
echter niet als volledig kan beschouwd worden. - In Noordhollan~
w~rden 29 scheepstimmerwerven voor de buitenlandsche scheepva~
opgeg~ven, waarvan. 21 te Amsterdam en de overige te Mede~_blr~ ,
Monmckendam, Mmden en Nieuwendam. Die te Amsterdam ZJJD rn
1 85 I met twee vermeerderd. Van twee werven aldaar wordt opgegeven
dat zij werken JDet 190 à 195 arbeiders. In dat jaar iijn
( 825 )
n stapel gelaten te Amsterdam 8 harken en 2 brikken, te !vledem"
·• 1 tjalk van 1 oo tonnen , te Monnickendam twee schooners van
en 68 lasten , te Muiden 1 schoon er, 4 tjalken en 6 botters, te
ieuwendam 1 Lark van 177, 2 schooners van 127 en 82 lasten;
wijl in aanbouw waren te .Amsterdam 6 barken, 2 brikken en 1
ooner, te Medemblik 1 kof van 80 tonnen, te Muiden 2' tjalken
2 botters, te Nieuwendam 4 zeeschepen. Ook heeft in dat jaar
t vervaardigen en herstellen van vele groote en kleine vaartuigen
aanmerkelijk vertier geleverd. Van de drie dl"ijvende droogkken
te Amsterdam maakten in 185 l -gebruik 14 ï schepen , te
men metende 72000 tonnen. De scheepstimmermerf · de Goede
e 1 wacliting te Edam met 20 werklieden vindt, hoewel in de laatste
ren g·eene groote zeeschepen zijn aangebouwd, een 3oed vertier in
et Louwen van kleinere vaartuigen en botters. - Van de scheeps-·
mmerwerf te Mi

( 326 )
timmerwerven opgegeven , meestal bestemd tot den houw van ze
schepen , waarvan in heide jaren een groot aantal zijn gebouwd e:
bijn~ . ~llen afgeleverd •. Deze ~ak van n~jverheid verkeert in die
prov1nc1e, op enkele mtzondermgen na , m eenen bloeijenden toe.
stand. - In de provincie Drenthe zijn zeventien scheepstimmerwerven
waarvan negen te Hoogeveen , drie te Meppel , twee te Nietap 1
gemeente Roden, twee te Smilde en ééne te Gasselter Nijenveen g~
meente Gasselte. Afgebouwd zijn te Meppel in 1850 5, in 18St 6
vaartuigen, te Hoogeveen in 1850 2 I , in 1851 19 pramen, 6 brand.
schuiten en 5 punters , te Smilde in 1850 3 pramen en 3 bokken
te Gassel~er Nij en veen 1 tjalkschip. Voor 1851 ontbreken de verde~
opgaven. Daarenboven werden op deze werven verscheidene schepen
hersteld en op nieuw op stapel gezet.
In .Noordbrahant bestaan houtzaagmolens te Gassel en te Klundert
en eene .houtzagerij te Heesch, waaromtrent echter geene Lijzonderheden
worden medegedeeld. - De houtzaagmolens in Zuidholland
hadden in beide jaren een vrij goed vertier. -Die in Noordholland,
te Alkmaa1·, Edam , Purmerende , J{ oog aan de Zaan , West-Zaan
in welke gemeente vijftien , elk met 6 arbeiders, worden aangetroffen:
te Wormerveer en Zaandijk , verkeeren in bloeijenden toestand.
Daarenboven was de toestand van die te Akersloot , met 5 à 6
arbeiders, te Uitgeest, Wormer · en van df} twee te Rijp niet zeer
gunstis. . Van die te Amsterdam wordt geene melding gemaakt. -
In Friesland bestaan volgens de opgaven der plaatselijke 'besturen
twee en veertig houtzaagmolens in 22 gemeenten, welke in beide
jaren voortdurend met goed gevolg zijn werkzaam geweest. Bij twee
dezer molens te Barradeel, hij twee te Harlingen en onder Almenum
en in de houtzagerij en den ijleren vijzelmolen te Hemelumer
Oldephaert en Noordwolde zijn stoomwerktui~en aangebragt. Het
gebruik van hout was in beide jaren aanzienlijk, zoodat de belangrijke
aanvoer van hout uit de Oostzee bijna geheel is opgeruimd.
Ofschoon de prijzen laag waren , was echter het debiet vrij goed. -
In Overijssel Lestaan veertien houtzaagmolens in zeven gemeenten;
zij verkeeren in bloeijendcn toestand. - In de provincie Groningen
worden in 1850 28, in 1851 32 houtzaagmolens, in heide jaren één
stoomhoutzaagmolen opr,ege\•en.
De bezembinderijen te Steenwijk en Steenwijkerwold hebben, door
den geringen prijs van het fabriekaat, in 1851 weini6 voorde~
opgeleverd. - Ook in Gelderland wordt, behalve tot brandstof in
de bakkersoven, van

1
\ \
( 828 )
dan in 1849. Zij hebben in 1851 niet onGunstig gewerkt. - In
de lijnbaan Noordlwlland te Edam, waar veel patent- of mechaniek.
touwwerk geslagen en bijna uitsluitend voor gr~ote .schepen gewerkt
wordt waren in 1851 25 arbeiders werkzaam ; m die te Enkhuizen
eeqe ~it aand~elen bestaande maatscha~pij, .~vord~ cewoonlijk ge:•
werkt met één baas en 5 knechts , terwijl bij het slaan van zwaar
touwwerk het getal knechts dikwijls verdubbeld wordt. Deze lijn·
baan welke vooral touwwerk levert aan de haringschepen , is sedert
de la'atste jaren vooruitGaancle. Te Amsterda~ werkt een touwslager
met 31 arbeiders. Van de twee touwslagerijen te Alkmaar telt de
eene ingerigt voor alle , ook de zwaarste, soorten van touwwerk 3o,
de ~ndere voor minder zware en kleinere soorten, 8 werklied~n.
Voorts vindt men nog touwslagerijen te Haadem drie, te Amster.
dam waarvan het getal onbekend is , te Zaandam twee, te Jisp éen
op kleine schaal met 5 arbeiders. De touwslagerij te Hoorn, welke
slechts werkt met 3 arbeiders , is achteruitgaande ; die te Purmerende
met 8 arbeiders, heeft zich in de laatste jaren aanmerkelijk ui~e·
breid door den houthandel en het aanwezen van vele noordsche
,en andere schepen. In die te Monnickendam met 9 werklieJen wor·
den jaarlijks ver~ruikt 1 I à I 2000 N. p. hennep. - ~~ toestand
der drie touwslagenjen te Graft'· waarvan twee met 9 en .. eene met q
arbeiders, wordt als niet gunstig opgege,:en. Men schrijft zul!~s toe
aan het toenemend gebruik van machrnaal touwwerk en IJzeren
kettinGen. No3 bestaan twee touwslagerijen te Zuid- en Noord·
schermer in vrij aoeden toestand , welke te zamen aan een zestal
arbeiders werk ve~schaffen. De touwslagerij aan de Rijp . heeft,
behalve voor de behoeften van de maatschappij ter bevordering van
nijverheid, slechts weinig werk. - De touwslagerij van zwaar to~w·
werk te Utrecht werkte in beide jaren met 8 kne.~hts. -:- In Fnes·
land bestaan twintig touwslagerijen en elf zeilma~:riJen; ZIJ. verkee.~en
in eenen kwijnenden toestand. -:- De touwslageriJell en ze1lmakeriJen
in Overijssel hadden door den aangewakkerden scheepsbouw en. ve!e
bestellingen ruim werk. Het Zwolsche touw munt vo~ral ml m
deugdzaam~.eid. - Voorts. worden in .. de provincie Gron~1~G'en eei;~
touwpluizel'IJ tevens fabriek van dw1jlenGoed en koedel,ken en .
het verslag 'over 1850 vier en twintig, in dat over 1851 derti~
touwslagerijen opgegeven. · T'lb
1
Fabrieken van linnen, katoenen en w?llen stof/en. .~e te ~I:~
aanwezir,·e wollenstoffen- en katoenfabrieken , sprnnenJen enJ vo ..
1
rijen door stoom Ge d reven en m · J 85 1 me t VIJ ··r verm eerder .. '. z 1 J 11
I
thans' achttien in getal. Daarenboven bevinden zich aldaar een vi1fug~
wollenstoffenfabrieken, door paarden en met de hand gedrev~n .. 1
°
en buiten die fabrieken worden ruim -3800 werklieden ge ezif !
die in 18.51 32800 stuk~ wollen stoffen, bestaande in lakens, ~ai .
-( $29 )
· duffel en 3600 stuks katoenen stoffen hebben: vervaardigd.
f 0 vijf zoodani.

11 '\
'( 330 )
va11 "het Zutphenfohé, zeer toegenomen. Te Neede wer

1
1
( 832 )
plaats van liefdadigheid, vinden 3o à 4o arbeiders
·•
en 100 à 120
bceidsters uit de behoeftige volksklasse gedurende een groot gedeelte
van het jaar werk en genieten jaarlijks f 8000 à f 9000 arbeids.
Joon. In

( 334 )
werkt. D: dal!1astfabriek te Kampe? heeft .. door gebrek ~an genoeg.
zaam vertier m 1851 eenen germmen tIJ

I~
( 336 )
bij welke in 1850 meer bedrijvigheid was bes~~urd 1 w~~en in 185r
zeer kwijnende. Nog bestaat te Maarssen eene tap1jtenfabriek
waaromrtent n-eene bijzonderheden worden medegedeel

~ ,
1
( 338 )
en twintig te Tilburg met 149 kuipen en 4o werklieden. Te Vughi
bestaat, behalve cle vier looijerijen ~ ééne schaftenmakerij , te Zeven.
bergen hij de vijf looijerijen ééne huidenzouterij , te Rosmalen ééne
patent-leerlooijerij met 8 arbeiders , waarin het leder bereid wordt
door werktuigen , walssen genaamd , te Moergestel ééne fabriek
van gekleurd leder in gunstigen toestand en waarin 5 à 6 personen
werken. De schoenmakerijen, vroeger zoo bloeijende in het kanton
Waalwijk, verkeeren in ecnen gedrukten toestand, daar het vertier
in geene evenredigheid staat tot het getal personen, daarbij werk.
zaam, hetwelk enkel voor .. de gemeenten _l_)runen ~n Besoijen nagenoeg
600 bedraagt. De vijf schoenmaker11en te Emdhoven en die
te Uden zijn meest voor Hollancl werkzaam. - In Gelderland ver·
keeren de leerlooijerijen, welke te Lochem en te Zutphen zeer
uitgebreiJ zijn , in eenen bloeijenden toest~nd. In de fabriek vàn
marokijnleder te Apeldoorn vonden 7 arbeiders geregeld werk. De
runmolens hebben in Gelderland een goed vertier; de gemalen
schors wordt niet alleen naar vele oorden binnen, maar ook buiten
het Rijk verzonden. - De leerlooijerijen in Zuidholland waren over
het algemeen in i 851 met geen ongunstig debiet werkzaam; die te
Delft blijven den invloed gevoelen eener overdreven mede

(· 840 )
Alem werkt met 35, te Neerloon met 12 tot 14, te Oosterhout en
te Etten waar tevens plavuizen en panvorsten gebakken worden
met 15 ~n g personen. De pottenba,kkerijen te Bergen op Zoo~
verschaffen werk aan 5o tot 60, te Oosterhout aan 4o , te Etten
aan 8 arbeiders. Te Zundert zijn d.e bakkerijen van weinig omvanff;
die te Deurne verkeeren in eenen kwijnenden toestand, terwijl die
te Waspik, in 1840 opgerigt en die reeds sedert een paar jaren
niet had gewerkt , thans geheel gesloopt is. De pijpenfabriel te
's Hertogenbosch , waarin 8 personen werken , verkeert in kwijnen·
den toestand. - De steenbakkerijen in Gelderland , welke overal
langs de hoofdrivieren en in het Zutphensche ook landwaarts in
gevestigd zijn, en de pannen- en ~loerbakkerijen .. hadden in heide
jaren overvloedig werk en verkeeren m eenen bloe1Jenden staat. De
pannen· te Lochem vervaardirrd worden voor gladder en beter del.
kende dan de Hollandsche 0 gehouden. Te Lienden bestaat éeue
pottenbakkerij op uitgebreiden schaal: - De pijpenf~hrieken te
Gouda welke in 1850 een beter vertier hadden dan m de laat~t
voorga;nde jaren, zijn in 185 I z~er achternit gegaa:n door yermin·
dering van ])innenlandsch geb_rmk en :.an bestellingen vo?r het
buitenland. De potten- en pijpenbakkerijen aldaar, vooral m het
vervaardigen van zoogenaamd Goud~?l~ ke?kengereedschap, had.den
in 1850 eene meer dan gewone hedrijv1gheul. In het volgendeJaar
hebben zij echter niet gunstig gewerkt. De steen- eu pannen·
bakkerijen in Zuidholland waren in beide jaren over het alge~een
met geen ongunstig debiet we_rkzaam. -:-- De potlenbakkenJ" te
~ieuwer-Amstel gaat zeer achtennt sedert m de stoom·raffinade'.~Jen
ijzeren vo1·men gebruikt worden • . De oven tegels uit de bakkenJ te
Purmerende worden, als eenig in hunne soort, om hunne deug~'.
zaamheid · algemeen gezocht. - Te Utrecht ~.erkt de tegelbakkeni
met 27, de dakpannen- en vloertegelbakk~~l) met i3, de vloer·
tegelbakkerij met 4 , .~e drie pottenbakkerijen t~ zamen me~ ii
en de drie steenbakkerijen te zamen met 139 arbe1d~rs. Voorb teil
men te Breukelen St. Pieters twee, te Jutphaas VIJf, te Maarssen
ééne , te Rhenen ééne te Zuilen drie steenbakkerijen, in ééne van
welke laatste tevens ~annen en tegels worden vervaardigd, te Jut·
P,h, aas twee pannenbakkerijen en ééne tegelbakkerij , te Ma~rssdn
eene te Zuilen drie pannen- en tegelbakkerijen. - Men t~lt m e
provi~cie Friesland zes en dertig steen· en pannenfabn~~en e~
zeventien tegel- en pottenbakkerijen. Voor de pannenbakkerijen t'
het debiet uiet zoo levendi6 in 185 1 als in 1850. Onde\k eie
fabrieken munten vooral uit die te Harlingen en die te Ma lr
De potten- en steenbakkerijen hadden in beide jaren gereGe .e~
afzet. Ook de t~gelba~lrnrijen ~iielden zie? goed staande. n:. 1 ~c
zendina naar Lmten s lands is vooral m 1850 toegenome
( °341 )
winsten stonden echter hiermede niet in evenre"en prijzen meestal te laag zijn ·cewecst. - In Overijssel worden
d~ steenbakkerijen vooral hm3s den IJssel en in

_/
( 342 )
sonen in andere inri3tingen werkzaam. In 1850 werd eene tweede
aardewerkfabriek opgerigt met zes ovens. In de glasslijperij aldaar
zijn 360 personen werkzaam. Deze en eerstgenoemde fabriek werken
met vijf "stoomketels. en drie stoom~_erk~uigen •. .- De uitgebreide
glasblazerIJ te Vuren m Gelderland bhJft m bloe1Jenden toestand .....:
De vensterglasfabriek te Zwijndrecht had in 1851 een voldoend
debiet. De lage prijzen van het Belgische glas doen haar echter
veel afbreuk. - De aardewerkfabrieken te Delft blijven steeds klagen
over den invloed der vreemde mededinging. - Te Nieuwer-Amstel
. bestaat eene glasfabriek, waarin gemiddeld 5o arbeiders werken
welke jaarlijks f 16000 à f 20000 aan arbeidsloon verdienen, Zij
vervaardigen gewone wijnflesschen van groen , rood en blaauw glai
en ook wit glas, doch geene voorwerpen van weelde. Deze fabriek
levert jaarlijks 8 à 900000 stuks flesschen van allerlei soort, 1
rier
inhoud verschilt van 1 /a tot 1 oo N. kannen. - Omtrent de glasfabriek
te Loosdrecht zijn geene berigten medegedeeld. - Te Sneek bestaat
eene fabriek, waarin gewoon vensterglas wordt bewerkt tot 3ekleurd
glas in allerlei vormen en i11atglas wordt geslepen ten behoeve van
Jcerken, scholen enz. - De fabriek van grof aardewerk te Kampen
geeft goede uitkomsten. - De twee glasblazerijen te Nieuwe Buinen ,
gemeente Borger in Drenthe, hebben in beide jaren gewerkt met
19 glasblazers, 4 stokers en 8 arbeiders. In eene van Leide wordt,
behalve medicijnglas, ook wit glas geblazen , terwijl men voornemens
is in het vervolg ook geslepen glas te vervaardigen.
1lfetaalfabrieken. In de sloomijzergieterij te Bergen op Zoom vinden
3o , in die te 's Hertogenbosch 18 arbeiders gestadig werk. De
berir,ten omtren.~ bei~e ~~jn zeer voldoende. D_~ar e nlJoven worden
te Tilburg twee 11zerg1etenJen en twee stoomsmeden1en aangetroffen ..-
De toestand der ijzerhutten te Keppel, Ulft en W isch was in heide
jaren zeer gunstig. In de eerste zijn in 1851 825.ooo N. P· ~l'G
vergoten. Zij verschafte werk aan 60 tot 80 arbe1

( 345 )
r~evallen. De voortbrengselen van de geweermakéi·ij te St. Michi~.
?es~el munten ui~ dom' deugdelijkheid en f~·aai maa~~el. - De wapen.
.abriek te Maastncht werkt met 153 arbeHlers en een stoomwerktui~
Zi.i verkeert in eenen zeer r,unstiGen toestand · en breidt zich meer:;
meer uit. - De falJriek der Nederlamlsche stoombootmaatschappij 0 ~
Fijenoord, bij Rotterdam, heeft in 1851 aan ongeveer 700 werklie" met de heeren
Derosne Cail en Comp. , in 1850 belangrijke bestellingel~ van toestellen
tot het koken van suiker in het luchtledige, niet slechts voor de
Nederlandsche kolonien , maar ook voor Oostenrijk en Italie. Ook
de fab~·iek van de l~eeren Gebroeders S~lwtte en Weiler had helaugrijke
bestellmgen van meuwe stoornwerktmgen. Te Haarlem bestaan eeoe
fabriek van brandspuiten, waar

( 346 )
makerijen aangetroffen , de heide eerste staan zeer gunstig bekend
en hadden gestadig werk ; die te Beek we1·kte met 7 personen. Ook
te Utrecht bestaat eene orgelmakerjj. De pianofabri.eken te Breda
nemen in bedrijvigheid toe. Ook bestaan er van

f
( 848 .)
1 vernis- en oliekokerij, I bierbrouwerij, 1 disteleerderij, 1 jenerer.
stoker~~, 2 snelaz~ak~~ijen, 1 snel- e? ~i~_azijnfabriek, 2 azijn.
makerijen , 1 zeepziederij , I stoom-balernfa"Drie.~, l kalkbran'/lëiij
t gieterij van drukletters, I stoom-marmerzageriJ en I taanderij. 1
In Noordholland in 1850: I rozijnbierbrouwerij en fabriek van
rozijnwijn 1 aardappelbranderij. In 1851 : 2 wind-korenmolens
1 korenm~len, 1 olieslagerij, I likeurstokerij, I fabriek van wijnen'
bier en azijn, getrokken uit rozijnen, meel enz., I stoom-mee~~
fabriek, 1 loodwitfabriek, 1 inrigting tot het vervaardigen ran
oliegaz, 1 berg- en mineraal-blaauwfabriek , I lak- en vernisfahriel 1
1 traankokerij , 1 weverij van buullaken, 2 zoutkeeten, l bloemkool.
zouterij, welke aanvankelijk aan 6 knechts en 20 vrouwen werl
verschaft, en 2 ansjoviszouterijen.
In Zeeland in 1 850 : 4 wind-korenmolens, 2 meestoven, 1 ga·
rancinefahriek, 1 ijzergieterij, 1 steenbakkerij, I gistfabriek, terll'ijl
eene bierbrou)"'erij tey_ens tot azijnmakerij is ingerigt. In 1851: J
wind-koren- en pelmolens , I ros-korenmolen , I meestoof, 1 meekrapfabriek,
1 olieslagerij en 3 steenbakkerijen.
In Friesland in 1850 : 2 wind-korenmolens, I pelmolen tot hd
malen van onbelaste ~granen, I houtzaagmolen, 3 olieslagerijen. In
1851 : 4 wind-, 1 stoom-korenmolen, 1 houtzaagmolen.
In Overijssel in 1850 en I 85 I : 9 wind-korenmolens, 1 wind·
koren- en oliemolen, 1 wind-pel- en oliemolen , 1 oliemolen, J
steenbakkerijen, 1 pottenbakket·soven en 1 ijzergieterij op kleine schaal
of smederij in het groot, 1 likeurstokerij en I · paltrokzaagmolen,
In Groningen in 1850 : 4 koren-, 1
koren-, pel- en mout-, J
koren- en pel-, 1 koren- en mosterd-, 2 oliemolens, I ziederij van
1.a·chte zeep, 1 beenzwartbranderij. In 185 I : 7 koren·, 7 koren·
en pel-, 1 pel- en houtzaag-, 1 houtzaag-, 4 oliemolens, 1 ros.:1
· haver- en gortmolen, 1 tabakskerverij en droogerij, I steenbakkerij,
1 dakpannenfabriek, 1 veldkalkbranderij , 1 scheikundige werkplaa~,
1 bierbrouwerij , 1 likeurstokerij , 5 broodbakkerijen, 1 banket·,
koek- en broodbakkerij , 3 smeder;jen en 1 leerlooijerij.
In Drenthe in 1 850 : 1 ros-korenmolen en 1 kalkbranderij. In 18!1:
4 wind-korenmolens, waarvan ééne werd ingetrokken , en 1 oliemol~n,
In Limburg in 1850: r brouwerij, 1 pannenbakkerij , 1 fabr1~
van tigchels-, 1 van brikken , r fabriek van harde en parfum~rt~
zeep, I zoutziederij, I ijzergieterij, Jn I 85 I : 3 korenmoJe~s, l WIDU·
sd1ors- en olie-, 1 wind-koren-, mout- en pelmolen , 1 wm

( 350 )
In Gelderland bepaalt zich de uitvoer naar binnen 's lands vooral
tot granen van allerlei soort, oliezaad, aardappelen, aardappelen.
meel en stroop, tabak, paarden, runderen, schapen, wol, varkens
spek, worsten, kalkoenen, canzen, eijer~n, honig en was, voort;
in mindere hoeveelheid boter, hooi en vias. De belangrijke houtteelt
levert voor den uitvoer brandhout, eene aanzieulijke hoeveelheid
eikenschor'> of eek, boomvruchten , vooral kersen. Van de Gel.
dersche fabriekwaren worden vooral verzonden tiGchelsteenen, pannen
en vloeren, ijzerwaren , klompen, kuiphout, echter min

'( 35'2)
stelsluis- aan het huis den Drècht in 1850 10672, waaronder lqj3
veerschepen en booten, 1o51 schepen beneden ·de I o tonnen, 7go6
van 10 tot 100, en 242 boven de 1 oo tonnen, in 185 r 99~7, waar.
onder 1523 booten en veerschepen, 1O]5 schepen · beneden de 10
tonnen , 7151 van 1 o tot 1 oo tonnen en 238 boven de 1 oo tonnen,
Het geheele cijfer bedraagt dierha1ve 685 vaartuigen minder dan ia
1850. Hieronder zijn echter niet begrepen n. ' ·
De voornaamste markten in de provincie Utrecht zijn de paarden·
m·arkten : te Abcoude, Amersfoort , de Bildt, Bunschoten, Montfoort,
Rhenen en Utrecht, in welke laatste gemeente tevens eene veulen·
markt wordt gehouden ; de veemarkten te Abcoude, Amer 1 ~~oort: !
·Benschop, Montfoort, Rhenen, Utrecht, Veenendaal en v'1Jk hij
-Duurstede. Voorts -bestaan wolmarkten te Utrecht en Veenendaal,
graanmarkten in deze twee gemeenten en te Amersfoort. De toestand
van den kleinhandel is in deze provincie gunstig. De Vaarsche
Rijn -\'Verd bevaren , de vaste beurtschepen hiero~der niet begrepen,
in . 1850 door 6609 schepen , meteude 352 200 , m 1851 door 6814
schepen , metende 365459 tonnen. Te Utrecht zijn ge

1
( 354 )
lemvaart in 1850 8763 en 46 hontvlotteri, in 1~51 9006, liet Steen.
wijkerdiep in 1 850 2 238 , in 1851 2342 , de Nieuwe Vecht. in 185o
8368, in 1 85 1 9112 en 81 houtvl?_tten, de Turf vaart te ~~1esenveen
in 1 85o 4400 , in 1851 5000, terwijl door de stad. Hasselt z11n gevaren
in 1850 9223 , in 1851 8650 sc!:epen. In sommige gem~ente~ word1
nogtans geklaagd over d~n ~WIJnenden toesta_nd dei: sch1ppenj, het.
geen aan te r,roote meded111g1~g en sch~ep_srmmte. wordt t~egeschren,
De binnenlandsche handd rn de provincie Groningen be~taat ~ooral
in den verkoop van de voortbrengselen ~an den land- en tuinbouwen
.van de in die provincie bestaande .fabrieken ; voorts van _paarden,
rundvee , varkens en scl1~ pen. U 1 t ~iet Wester- en Hunsrngokwartier
worden vooral belananJke ''erzendrngen van rumlve~ g~

( 356 )
bezittingen vooral uitr,evoer

1
1
!,
'·
( 358 )
34632 schalen eestkolen en 933012 ponden sintels , in 1849 wer.
den aldaar aangevo~rd 79397.1 mudde~1 maatkol~n , 22853~0 p~nden
schaalkolen en 384 mudden srntels. Er hebben m 1850 niet mrnder
dan 719 schepen te Schiedam gehavend. . De aanvoet· van hout io
vlotten van den Hijn is vooral te Dordrecht m 1850 toegenomen. Te
Ilotterdam zijn in 1850 door de N ederlandsche Handelmaatschappij
hevracht 69 schepen meten de 22 152 lasten , tegen 61 , metende
19787 lasten in 1849', te Dordrecht 10 tegen ~in.1849. B?vcndien
vertrokken in 1850 van de Maas voor part1kuhere rekenmt, naar
Oost-lndie 14 schepen , waarvan één naar Padang en 3 naar Macas.
sar. Nog werden te Dordrecht naar Valparaiso en Californie 3 schepen
beladen. Te Rotterdam werden door de Nederlan~sche Han

(. 360 )
ARTIKELEN. 1850. 1851.
Geelhout. tonnen 975
St. Martenshout. • i3o
Limahout •• .. 395
Sapanhout •. · • ·
235
Quereitron. _. · · · vaten 278
Curcuma. • · ... zakken 1650
Harst. ....... vaatjes 7192
Hennep ..... Ned. pond. 880000
Koper .. • ·
390000
· Zuidzeetraan. vaten 7700
Krenten •. · booten 2396/1
781/2
351/3
vaa1jes 908
Arak. leggers 138/, 515/,
192/2 106/2
Teer •.
tonnen 18q.17/, 1q9q.of.
2033/,, 2167/2
6184
Potasch ... vaten
Granen van álle
soorten. · • · • lasten. 32000 21500
Lijnzaad .• · • · ·
6600 6200
Koolzaad .. · · · ·
8000 13000
Koffij ..... · · · 394000 407269
Meer
in 18Sr.
377/1
k Zaandam in eenen gunstigen
De buitenlandsche hande~ ver ee.~t t.e d l atste jaren aanzienlij
toestand. De toevoeren mt zee ZIJn m e a b t 7996 lasten
I 85 ï aldaar over zee aange ra8 .
toegenomen. n 1 1 z Jn . )""k aanvoeren plaats UI
ranen en zaden. Voorts hadden a~nz1e_n IJ kean worden opgegeven.
ÎJelgie waarvan echter de hoeveelheid met de aanvoer va
Ook n'aar de overige Zaanlandsche gemeenten w;ren oorwerpen aan
"Tanen 0 en zaden en de uitvoer van kaas en anl e:e ;oordhollandsch
· D d b. din.rr van de Zaan met 1e
zienlijk. oor e ver m u l l . d t t het drijven van ze
kanaal is voor die gemeente de ge egen lel o l . voor Edam e
handel aanmerkelijk verbeter?· De houth~::Je1.1s In 1851 werd
Purmerend de meest belangrijke tak ';~m 8 lle ladingen hout, te
te Edam van buiten 's lands aangevoerd 9k vr del was in die ge
bedrage van 24607 zeetonnen. Ook e aas lan was die bande
nieente niet onbelaugrijk. Te ~urmerend da~ren~~~~n de lage prijze
fuet het buitenland in i 85 I met zeer gunstig
c 3_01- )
0 vreemde· . markten ; vooral in Engeland;- De huiteri1andsche
~ndel van Monnickendam en Enkhuizen , welke vooral bestaat uit
oortbrengselen van den landbouw en v.it visch, is van geringen om ...
~ang. odk aan den Helder heeft de groothandel \\'einig uitgebreideid,
en bepaalt zich tot enkele Jdeine ladingen graan, steenkolen en
out. Te Haarlem begint sedert

{ 362 )
wa:'ï die in granen, zout en aardappelen, in vergelijking tot andera
.iaren, niet zeer aanzienl.ijk: D~ buitenlan~scl~e handel was .over het
algemeen in deze provrnc1e minder gull:'it1g m 1. 85 1 dan In 1850.
Het hoofdartikel van invoer is hout, hetwelk m de verschillenda
h.avens van deze provincie vooral uit Noorwegen wordt aangebragt.
In 1850 werden ingevoerd 38418yz, in 185 I
48558'la tonnen onge·
zaagd scheeps-, bouw- en timmerhout (ongebroken last), in 185o
33/4, in 1851 55yi tonnen en 2_22/10 kub. el gezaagd scheepsbouw.
en timmerhout in I 850 I 24, m 185 I J 29'lz vademen brandhout.
Daarenboven in' 1850 voor f 4205 aan allerlei soort van ongezaagd
hout, 2o'lz kub. el allerlei gezaagd hout en voor f 300 houtwerk,
it1 1851 3 13/4 kub. el allerlei gezaagd hout en 2283f4 tonnen ge·
zaagd hout (ongebroken last). Te Harlingen werden ingevoerd in
1850 88810, in 1851 II7510 stuks balken. V~n deze laatsten waren
10615o stuks uit Noorwegen en 11360 stuks mt de Oostzee. Onder
de artikelen van uitvoer behooren vooral boter en kaas, waarvan
reeds vroeger is melding gemaakt. Van hennep en teer is in 18~1
meeY, van potasch iets minder dan in I 850 aangevoerd. Het gebrmk
van de Russische potasch wordt meer en meer verdrongen door de
Amerikaansche hier niet regtstreeks aangevoerd, en door de soda,
waarvan in 185'. 42343 ponden uit Engeland zijn aangebragt. Klap·
hout en staven werden in 1851 in belangrijke hoeveelheid ingevoerd
en vonden voor binnenlandsch gebruik een geregelden aftrek ..,De
nitvoer van cllicoreiwortelen naar Engeland en Belgie heeft bijna
O'ëheel opgehouden. Uit Harlingen en Dockum werden, vooral naar
Denemarken, Hannover, Mecklenburg en H.amburg, in 185 o 118ofo9 p.,
in 1851 1056201 p. uitgevoerd. De uitvoer van gebakken steenen
en dakpannen heeft vooral plaats naar Denemarken en Noorwegen.
Hij bestond in 1850 uit 3041365 stuks dakpannen en 581500 stuk
gebakken steenen, in 1851 uit 3793477 stuks gebakken ~teen
8 ~n
vöor f 2075 aan muursteentjes. De handel in vlas_ ~as rn I 1
kwijnende door den slechten oogst in 1850, de w~i.mg voldoknd
hoedanigheid van het gewas en de teruggaande prijzen. Oo
prijs van het snuit van het vlas kon zich uiet staande houded. ~
hoeveelheid raapolie, naar Londen uitgevoerd, was iets meer kn 'i
1 850. De uitvoer naar Londen van gezouten en gedroogd spe "da.
1
komstig uit Overijssel, neemt zoo sterk toe, dat de hoev.eelhei
1851 bijna het dubbele bedroeg van die in 1850. De mtvoe[. va
aardappelen was daarentegen hoogst gering en bedroeg te Har mge
slechts 36 mud tegen ruim 10000 in 1850. Ook aan granen wer
aanzienlijk minder uitgevoerd dan in het vorige jaar .. !Je vraaJ,;:s
Friesche scheerwol, in het begin van I 851 van weimg hedte n
vermeerderde ae d uren d e d en l oop van h et par' · zoo dat in 5 h e t maa on
Deçember genoegzaam alle partijen tegen f 0.95 tot f 1.0 e P
( 363 )
werden opger~inid. De . hoedanigheid der wol was zeer goed, de
hoeveelheid mmder dan lil I ~50. De uitvoer van zaden blijft steed .~
ieer beperkt. Van kool- en llJnzaad werd minder uitgevoerd dan in
1850. Van haver, waarvan de opbrengst zeer voldoende was werd
in 1851 eene belangrijke l1oeveelheid naar Engeland en eldei~s uitgevoerd.
In de provincie Overijssel bepaalt zich de buitenlandsche hand.el
vooral tot de havens ;an Zwolle en Kampen en tot Steenwijk. De
aangevoerde hoeveelheid granen en hout uit de Oostzee Zweden
N k ] . , .en
oorwegen, van ~teen o en, timmerhout en duigen uit Duitschland ,
van steenkolen . mt ~ngeland was grooter in 185 r dan in i 85o. .D11:
toevoer van twist, hnncn garens en katoen uit Groot-Brittanje Lleef
gedrnkt door de_ best.aande stoombootvaar·t tusschen Rotterdam, Huil
en Goale. De m~voer van boter naar Engeland blijft toenemen. N.aar
Hamburg werd m 1851 eene veel grootere hoeveelheid huiden uitgevoerd.
Volgens schatting voor eene waarde van f 5 0000
• Te
D~nekamp wa~ de omzet in lompen , uit de meeste pro.vinden des
Rijks herkoms.tig . en voor Engeland bestemd, in 1851 vrij aanzienlijk.
De hoernelheid wordt be"root op ruim één millioen N V .
d 1 . }7 u • P· OOI"lS
. IVO~ t voora mt ~ampen veel v~e naar Engeland uitgevoerd. n~
Lmtenlandsch~ sch~epvaart .was m 1851 niet zoo levendig als r. .Hl/-
1850. Sommige artikelen , die vroeger op Zwolle kwamen, gaan .t1ians
over Wesel ~n ?rnhe~ met den spoorweg naar Holland. ~
!"In de provmc1e Gromngen bestaat de invoer hoofdzakelijk uit granen
~n- en raapkoeken, ruw zout, tabak en hout, de uitvoer uit ranen '
ter en kaas! g~baklcen steen, huis- en dakpannen. 6 '
h In de ~~ovmc1e Dre?the bepaalt de buitenlandsche handel zich
oofdza~ehjk tot den mtvoer van boter en vee. ~
.1h Limburg b~ijft de uitvoer van granen en wijnen van M.aas­
~1j .t n~ar Belgie steeds levendig. In 1851 zijn van daar naar
eg~ mtgevoerd 59807 mudden tarwe , 23 m. rogge, 1746~ .m.
pa 1ar ~nhoonen, 32 151/z m. gerst, t 65y2 m. haver, 81/z m. wikken
e?, 4 1 ~ stuks dennenstammen. In deze provincie worden ino-evoerd
uit Pkrmssen en Belr,ie garens, manufakturen, modewaren fakens
1 een o 1 en k Ik " k ·· . ' '
gen h cl' a ' IJzer' OJ.>er-, IJzer- en blikwerk, fabriekwerktui-
\· ar steenen , porselem en glaswerk , lijn- en raapkoeken
:~~~. mstrum~nten, krame~ijen, chemicalien, buskruid en loQd~
kolonial De mtvoe~. bestaat m ongesponnen katoen' koffij en ander~
kolen e waren' fIJSt' granen' aardappelen' hardsteen' kalk' ste.entell
' verfstoffen , verfhout, guano , onbereide huiden schapen­
" .~n, schapenwol, varkenshaar, beenderen, "eraffineerd ;out droooer1Jen
ll'em 1 k .. I.. d k . u '
, u a en rIJt, IJnzaa , sto v1sch, bokking en haring.

,( '364)
Wij laten thans vóJgen een algemeen overzigt van· den handéi ei
de scheepvaart in het koningrijk der Nederlanden, getrokken uit~
verslagen van handel en scheepv~~rt, jaarlijks door het Depart:me
van · Financien uitgegeven , waarbij tevens zoowel voor de arttkelt
van in- uit- en doorvoer, als voor de landen van herkomst en
atemmi;g ~ eene b~rekening ".an het gemiddeld. vij _~arig bedrag n
1846-1850' gevoegd is.
uitkomsten :
Een beknopt overzigt geeft

{ 3M ,)
· ' - ] " d b. J was -het äarideel in 1850 f 6382129~
Voo.r cle neder an se e vf~g 45
" 5 . f48 8 °/ in 1851 f636531SI
0 f 4 °/ :in 1846-1850 :l · 7ö7 1 0 · ' o' i
9,7 ~o~ . ,4 ·1., de
f 32034209 of 39,6 /o' Be g 3 66 3 of l 2 8 o/ CuLa met
Staten van het Tolverbo~~ met ff ;o" 78 ~ of 4 9 oJ J~ Vereenigde
f 5831197 of 7,2 oio' I3raz1he met . 9-:>7 i f 3' oio' Frankrijk met
~taten van Noord-Amerika m.et f 3119737 oA. ,9·1· o'met f 23553~1
.., 6 f 3 4 o/

( 368 )
. 850 1 33°/ in
met Hannover en Oldenb.urg m. 1 ~ 35 8;' in 1846-18501,53'~ 1846-1850 1,38°/; 1
5 o; . met Suriname in 1850 ' o' . "t '
in 18 I 1, 2 I o ' . d l eene invoer mt- en m.voer naar
tb 1851 0,92 %·, Zood~t e e~~i~tm i846 ruim negen tiende. (in. 18áo
de tien voornaam:. te lan en s 5
o/ ·n
1 85 89.88 °to), die mt· en
o/ ' 18/.6-1850 91,1 o' 1 • 1 d 1
g -1 11 , m 'T
na;r d; overige landen naauwe l"k Ij s een tiende _van en a gemeenen
ib- en uitvoer heeft hedragen. " d de volJYorde der twintig 1'00r·
o llI aanw11zen e - u "d 1
Uit den staat n • '
naamste soorten van goederen na
ar de belanP"rijkhei van rnnne
u ,
waarde, blijkt: . 1 b uitcremaakt : bij den algemeenen,'.n·
10. dat die artikelen. he)8en6 8u5o 79 6'>. o/ in 1851 78,721,;
5 8 of lll 1 4 -I ' ~ o ' 8 l '/
voer in 18 o 77· 2 • o' . 85 5 o8 °/ in 1846-1850 o,~9 ,,
ûij den algeme~nen ui~~oer m ! vo~r 7in' doo~~oer in 1850 79,73'/,' i_n
in 1851 75,38 / 0 ; h 1 J ~en ~St
30
o/ . bij den invoer tot vcrbnul
( 846-1850 81,04 ~/o' 81116 1 ~,.. 79S3 98 'lj in 1851 83,83 o/o; bij den
in 1850 82,93 °Jo' m Ik 4 -:- 1 . 't het vriie ver eer m
S::>50 34' 8I 0/' in 1846-1850 87,70 '/,,
1 o ' .o'
iutvoer ui o ;/ d h ele waarde. b"
in 1851 85,97 /o van e ge e. n uitvoer suiker, koffij en garen, 1 J
20. dat bij den algemeenen m:-k e manufakturen van katoen engra·
d'en uitvoer in doorv~er ga~:-n.k sm il:':r goud en zilver' koffij en granen,
De n bij' den invoer tot ver t m ' slu '. k koffiJ' boter' slagtvee en
' . . l . " er rner sui er , '
bij den uitvoer mt iet VllJe v d rste laats bekleedden.
kaas in belangri.Jk~1eid der I~a~r~~t d:t e.de ar1Î kelen' welke met he
Uit de staten nis. 1 en 846J 85 ) in 1850 en 1851 hetgroo~
g~middeld vijfjarig bedrag ( 1. -l 0
verschil opleverden ' wa~en. . 5o craren ' suiker' mannfakture
Voor den algemeenen mvoer in 18 u.. hout koper' goud e
van katoen en wo l •
b
rums · t ee n ' drooJYerIJen, . u half mîllioenen ' meer d a
inver en huiden'
.
tezamen ru
im zestien
·1
en
koffij
een
granen, m
· d'
igo, Zijl
"d
gemiddeld in 1846-1850' terWIJ '[;.an n mi~der dan in 1846-18
.en zaden bijua vijf en een lalf ~~t we1Cf I 2945986)' suiker' garen
is ingevoerd ; in i 851 gou en z1 va~ katoen en wol ' omgesponne
tabak en sigaren' man~fakturen v bruinsteen omstreeks acht e
katoen' rijst' zaad' h~u.den' hout ~~n emiddeld in 18~6-1850
dertig en twee derde m1Llwenen meer g . . ruim dertien e11 e
ranen (f 8330994;, indigo' thee en specerijen
Yuilf millioenen minder. . . aren suikel'' huiden' katoe.
Voor den algemeenen uitvoer m 1850 G .. ' tabak en sigaren ru
manufakturen' bminsteen' vlas' dro~~~ni~n bedrag in 1846-1.85
de.rtien millioenen meer da~ -het. germ de. vierde millioenen i.n111d
.k ffi' ranen en zijde rmm drie en rze tabak ~ c1gare
i; IJ8S 1 g suiker' garen' roanufakturen v~~to:~toe~~ter' rijst' goud
kuffij ' slagtvee ' huiden' ongesp~~~nen viif· en ;wintig en een half m
ûlver en bruinsteen , te zamen ':)na U.
/ioenen meer d_an ge.m~ddeld i? 1-846-1850, granen · en in-digö tè
men bijna zeven mil/wenen minder.
_ _
za Voor den uitvoer in doorvoer in 1850 garen,-"' katoen-manufakturen ,
·bruinsteen , koffij , huiden , dr?ogerije.n, thee en rijst ri:-im 1iegén ën
een /ialf millioene~~ me~r .dan gem~ddeld .m 1846-1850 , smker·, gra~en
en zijde bijna vyf m1llwenen ml1~der; m 18~ I gare~, tabak en ~.1garen
katoen-manufakturen ' bruinsteen ' huiden' rijst ' droogeriJen_,
zad:n, wol en ·kramerijen dertien en een vierde millioenen .me~r -dan
rremiddeld in 1846-1850, granen, ongesponnen katoen, md1go en
meekrap bijna .vijf en een kwart. m_illioenen m~nder. _ _ .
Voor den mvo~r tot verbruik m 1850 smker, wol-, katoen-, .en
zijde-manufakturen, goud en zilver, hout, steenkolen, garen en koper
ruim elf en ee1~. kwa:t r;iillioenen meer ~an ~~middeld in 1846-:-! 850_,
lóffij, thee, rIJSt , md1go e.n zaden ruun mjf en ze~ zevende millwenen
minder; in 1851 goud en zilver (f 1~863916), smk~r, ongesponnen
katoen , garen , h@ut , wol-manufakturen ! ~aden, - tm en ti~~erk ,
teenklllen en korenten omstreeks zes en twmt1g en twee derde millwenen
mce1· dan gemiddeld in 1846-1850 , granen, indigo en thee . bijna
clit en een vierde millioenen minder.
Voor den uitvoer uit liet vrfje '!Jerkeer in I S5o suiker, vlas, tabakn
sigaren, boter, meekrap, huiden , kaas en ongesponnen _katoen
tien en een derde. millioenen meer dan in _ gemiddeld in 1846-1850 ,
koffij, granen en rijst ruim vie1· millioenen· minder_; in 185 I suiker·,
ngesponnen katoen, slagtvee, koffij, boter, goud en zilver, katoen·.­
anufakturen, specerijen , meekrap, tin en tinwerk, lrnas, gest en
huiden ruim zeventien en een · lialf millioenen meer dan gemiddeld in
1846-1850, granen en indigo bijna dl"ie millioenen minder.
Uit den staat n°. III blijkt dat van de twintig voornaamste han

( 370 )
~aarentegen is de tofi?eninhoud , vergeleken met I 849 , toegenomen
1ü 1850 met 23107, m 1851 met 87576 tonnen.
Bij de uitklaring was : het getal geladen schepen in 1850 181 meer
in 1851 222 minder dan in 1849; de tonneninhoud overtrof in beid;
jaren , vooral in 1850 , dien van 1849.
Vergeleken met dit laatste
jaar, bedroeg de vermeerdering in 1850 48023, in 185r 3oo 21
tonnen. In ballast in 1850 137 schepen, en 6943 tonnen minder
in 185 1 41 2 schepen en 90963 tonnen meer dan in 1849. Het g~
heele getal uitgeklaarde schepen, (geladen en in ballast) bedroeg
dierhalve in 1850 44 in 1851 190, de inhoud in 1850 41080 in
1851 120984 tonnen meer dan in 1849. '
Voor de geladen schepen onder nederlandsche vlag verkrijgt men(
bij de inklaring in 1850 I 79 schepen en 13 195 tonnen minder in
i85r i92 schepen minder en 8072 tonnen meer; bij de uitkla'rina
in 1850 14 schepen minder en 25354 tonnen meer, in 1851 313
schepen en 7607 tonnen minder dan in 1849. Voor die onder
vreemde vlag : bij de inklaring in 1850 I 06 schepen en 32620 top·
uen , in 185 I 222 schepen en 7 I 664 tonnen ; bij de uitklaring 1
1850 195 schepen en 22669 tonnen, in t851 91 schepen 3jfü
tonnen meer dan in 1849.
Het totaal der ingeklaarde geladen schepen bereikte het hoogs
cijfer in 1846, 1206 meer dan in 1850 en 11 o3 meer dan in 1851
De to~neninhoud was het grootst in 1847, 85390 mee1· dan in 18
en 25079 meer dan in 1851. Bij de uitklaring werd het hoogs
cijfer bereikt in 1850 , 181 schepen en 4~023 tonnen meer dan·
. 1·849 en 4o3 schepen en 18002 tonnen meer dan in 185r.
Bij de inklaring bereikte de nedcrlandsche vlag in getal selad
iChepen het hoogste cijfer in 1849, in tonneninhoud het hoosste ·
• 851 , de vreemde vlaggen , zoowel in getal schepen als in tonne
il:1houd, het hoogste cijfer in 1846, 1088 schepen en 78906 tonn
1neer

( .
Voor het Jàa:r · i 85 t :
bij de inklarii19 :
geladen schepeil- . · •
tonneninhoud • • . .
bij de uitklaring:
gelaqen . schepen
tonneninhoud. .
( 3-72 )
NEDER[" \'LAG ,
48"1 olo
.. 42,29 %
NEDERL. VLA.G,
5o %
44 °/o
VREEMDE VI •. \GGEN 1
51,9 %
57,71 %
. VREEMDE VLAGGEN 1
5o °fo
56 °la·
Het evenredig aandeel was dierhalve, vooral hij de uitklaring, min·
der gunstig V'oor de nederlandsche vlag, zoowel in getal schepen
als in tonneniuhoud, in 185 1 dan in 1850. Het evenredig aandeel
der nederlandsche vlag gedurende deze twee laatste jaren, vergeleken
met het gemi.ddeld jaarlijksch aandeel gedurende de twaalf laatste
jaren, geeft eene onbeduidende vermeerdering in tonneninhoud bij
de inklaring, terwijl het getal- schepen betrekkelijk meer is toege·
1'10men. Bij de uitklaring was daarentegen het evenredig aandeel der
nederlandsche vlag in beide jaren in tonneninhoud , in het laatste
ook in getal sè'hepen , kleiner dan gedurende het twaalfjariae tijdvak.
De tonneninhoud bedroeg gemiddeld voor elk schip bij de inklaii119
zonder onderscheid van vlau in 1850 162, 2, in 185 1 169, voor de
nederlandsche in 1850 14 1 , in 1851 148,5 , voor de vreemde in
1850 i 82,7, in 185 J 18'8 ; hij . de uitklaring: zonder onderscheid van
vlag in 1850 163, in 185 1 1.g4, voor de nederlandsche in 1850
148, in 1851 153,2, voor de vreemde in 1850 179,3, in18S1
194,8 tonnen.
De tonneninhoud is dierhalve sedert de laatste twaalf jaren ,•eel
meer toegenom'en voor de vreemde dan voor de nederlandsche
schepen. . · .
De stoomvaart heeft in de laatste jaren eene aanzienlijke uitbre~ :

)
( 374 )
dat voor de havens va~ Zuid~oIIai:id in 185 I het getal schepen bij
de ·· inklaring is toe-, bij de m_tkla~mg afgenome~, vo?.r de~ tonnen.
inhoud verkrijgt meu een.e aan.~1enh1k~ ver~eerdenng b1J de 10klaring
eene geringe vermeerdering b1,1 de mtklarmg. Voor de h~vens van
~oordholland zijn zoo wel het getal schepen .als d~ to~11e?mhoud bij
in-· en uitklaring eeni~zins afgenomen. De rnl~~arrng is I~ 185r af.
"enomen voor de havens van Zeeland en OvertJSSel, terwijl de uit·
~· klaring voor de eersten is . a f genomen m . geta l s~ h epen, toegenomen
in tonneninhoud , voor de laatsten toegenomen 10 getal schepen, af.
rrenomen in tonneninhoud. Voor de havens van Friesland verkrijgt
~en in 1851 vermeerdering bij de inklaring, vermindering bij de uit·
klaring zoowel in geta~ schepei_i als. in ~onneninhoud. Voor die ~an
G.roningen bij de inklarrng vermmden~V m r.etal s.~hepen .' een.e kleme
vermeerdering in tonneninhoud; terwijl beiden b1J de unklarmg zeer
zijn afgenomen.
Sedert 1850 wordt in het verslag van handel en scheepvaart opgave
o:edaan van de kustvaart en de Luitenlandsche riviervaart. De staat
~~an de kustvaart welke zich enkel tot de provincien Overijssel,
Groningen en Fri;sland bepaalt, geeft geene stof tot opmer~i~g. Uit
den staat van de buitenlandsche scheepvaart langs Je nv1eren en
kanalen blijkt dat in 1851 zijn ingeklaard 49 geladen schepen meer
Jan in 1850 terwijl de algemeene tonnenlast met 9 154 tonnen van
~éne kub. el v~nninderde, ·en dat ledigscheeps 94 schepen e~ 5r~55
tonnen meer zijn ingeklaard. Het getal ho':ltvlott.en was m beide
jaren oo , doch de tonnen last 4670 tonnen mm der m. 185 r. "
Uitgeklaard zijn in 1851 2633 schepen meer dan m 1850, terw~JI
de inhoud 185678 tonnen meer heeft bedragen ; voor d~ schepen m
ballast verkrijgt men 4014 sehepen en 66199 tonnen mmder. Voor
de verschillende vlaggen verkrifot men de volgende reden:
Bij de inklaring geladen schepen:
1840. 1851.
SCHEPEN. GETAL TONNEN. SCHEPEN.
GETAL TONNEN.
In pct. In pct, In pct. In pct.
Nederlan.dsche 9153 (57 ) 54o~dp (52,9) 9571 (5g,n 579664 (57,3
Pruissische .. 4826 (3o ) 174771 (17,1) 4595 (28,5) 155528 (15,4
Belgische . . . 1564. ( 9,7) 224935 (22 ) 1483 ( 9,2) 209534 (20,7
Overige Duit-
507 ( 3;2) 80285 ( 7,9) 456 ( 2,8) 66752 ( 6,6
~c1:e lauden . . ,
Zwitsersche. II 255 5 355
rransche ... 352 93
( 375 )
Bij de uitklarin{{ geladen schepen :
1850.
SCHEPEN. GETAL TONNEN, SCHEPEN.
In pct. In pct. In pct.
4302 (53,5) 281905 (4.9,1) 6322 (59,2}
2368 (29,4) 81847 (14,3) 2750 (25,8)
1002 (12,5) 154382 (26,9) 1166 (10,9)
371 ( 4,6) 55618 ( 9,7) 437 ( 4.,1)
185r.
GETAL 'l'ONi.'\ÈX.
In pct.
342903 (45, l)
97965 (12,9)
~.235075 (31 ' }
83394 (1 [
93
Uit dit vergelijkend overzigt hlijkt, dat de buitenlandsche riviervaavt
oor het grootste r,edeelte onder nederlandsche vlag gedreven wordt
n dat dit aandeel in 185 1 : bij de inklarin.,. voor de schepen met
,4°/ 0 , voor den tonneninhoud met 4,4 % , Lij de uitklaring voor d~
chepcn met 5.7 °/ 0
is toegenomen ; terwijl men voor den tonneninhoud
ene vermindering verkrijgt van 4 %· Het evenredig aandeel was voor
Ik der voon~oemde vr.eemde vl:ir,gen bij de inklaring zoowel in getal
chepen als m tonnenrnhoud nun1ler in 1851 dau in 1850. Zulks
as even . eens het Geval bij de uitklaring voor de schepen , terwijl
e tonne 0 nin~1ot11l voor de pruissische en de overige duitsche vlagzen
et 5,4 / 0
is toenenomen.
Bijaldie?. men het r,etal schepen en den tonneninhoud beschouwt
aar .~e rmeren en kanalen, waarlangs zij zijn in- en uitgeklaax:d ,
erlmigt men:
Bij de inklaring :
aasendeZuid-Willemsvaart. f Ned. vlag
. Vr. vlagg.
SCllEPEl.'f.
In pct.
3978 (43,5)
4015 (58, 1)
1850:
TONN EJSINHOUD.
Inptt•.
99132 (18,3)
124444 (25,g)
ijn, Waal, IJssel en Berkel. {Ned. vlag 2228 ( 24,3) 218536 (4o,5)
Vr. vlatm· 1871 (27,1) 302227 (62,9)
naai van Terneuzen, vaart {Ned. vlag 2825 (30,9) 221407 (41 )
van Brugge en Sch~lde. • • Vr. vlagg. 818 (11,8) 51688 (10,7)
Vecht (Gramsbergen) ••• f Ned. vlag 122 ( J ,3) 1172 ( 0,2)
Vr. vlamr· 205 ( 3 ) 2239 ( o,5)
-b
: ~

( 376 )
SCHEPEN.
In pct.
. {Ned. vlag 4265 (44,6)
Maas en de Zuid-Willemsvaart. Vr. vlagg. 3889 (59,5)
j Ned. vlag 2200 (23 )
füjn, Waal, IJssel en Berkel. t Vr. vlagg. 1629 (24,9)
Kanaal van Terneuzen' vaart) Ned. vlag 2981 (31, ~))
van Brugge en Schelde. • · ~ Vr. vlagg. 813 C12 ,q
j Ned. vlag 125 ( 1,3)
De Vecht (Gramsber3en) • · ' l Vr. vlam~~ _209 ( 3,2)
Bij de uitklaring:
SCHEPEN.
In pct.
j Ned. vlag 705 (16,4)
MaasendeZuid-Willemsvaart. f Vr. vlagg. 1288 (34,4)
~Ned. vlag 804 (18,7)
Rijn, Waal, IJsse~ en Berkel. t Vr. vlagg. 1212 (32,4)
Kanaal van Terneuzen, vaarti Ned. vlag 2722 (63,3)
van Brugge en Schelde. . • l V r. vlagg. I 085 ( 29 )
) Ned. vlag 71 ( 1,6)
De Ve~ht (Gramsbergen)· · · ~ Vr. vlagg. 156 ( 4,2)
1851.
'l'ONNEfüNHOun.
Inpct.
Î 19538 ( 20,6)
118602 (27,4)
222711 (38,4)"
254298 (58,9)
236296 (4o,8)
56979 (13,2)
II 19 ( 0,2)
2283 ( o,5)
1850.
TONNENINHOUD.
In pct.
19814 ( 7 )
38615 (13,2)
85162 (30,2)
206911 (70,9)
I 7fi284 (fo,6)
44592 ( 15,3)
645 ( 0,2)
1729 ( o,6)
( 871 )
Uit clit vert~e]ijkend overzigt blijkt, dat de buitenlandsche dv~er•
vaart hij de inklaring voor het grootste gedeelte gedreven wordt langs
de Maas en de Zuid-W illemsvaart, Lij de uitklaring langs het kanaal
van Terneuzen , de vaart van Bru~;ge en de Schelde, dat hij de
laatste vaarten het betrekkelijk aandeel der neder1andsche vlag veel
grooter is dan dat der vreemde. Langs de Maas en Zuid-Willemsvaart
wordt de nederlandsche v1ag door de vreemde overtroffen hij
'in- en uitklaring in I 850, terwijl in 1851 het omgekeerde plaats
had. Onze riviervaart langs den Rijn wordt bij de inklaring voor
het grootste gedeelte gedreven met nederlandsche, hij de uitklaring
met vreemde schepen. Het aandeel der nederlandsche vlag was bij
de inklaring in 185 I Grooter dan in 1850 langs alle rivieren, de
Vecht alleen uitgezonderd. De vaart langs de Maas, Zeeuwsche
stroomen en de Vecht is bij de inklaring in 1851 toe-, die langs
den Rijn afgenomen. Bij de uitklaring is het aandeel der neder•
landsche vlag aanmerkelijk toegenomen langs de Maas, afgenomen -
langs de overige rivieren en kanalen. De vaarten langs de Maas
en den Rijn zijn hij de uitklaring in 185 r toegenomen, terwijl de
overige vaarten een klein verschil in minder opleverden.
SCIIEl>EN.
In pct.
. . . ~ Ned. vlag 261 5 (~ 1,4)
Maas en de Zm

STAAT van den in-, uit- en doorvoer in Nederland in 1850.
WAAl\DE IN GULDENS.
NAi11ING DER GOEDEREN.
pelen .......••.••••••....
ppelcnmeel en surrogaten . . . . . . ...
roode, fiemalen, voor aardewerk, em.:.
1
.;erk van alle soorten . ......... .
clen ... . ..... ....•..•..
1
~i~~~:~:l~~rfc~gaea~~~c~ : : : : : : : : :
, peeren- en mcedrank ......... .
u van onderscheidene bestanddeelen. . .
an verschillenden graad en sterkte . .. .
ren en knoken . ............ .
art .................... .
fust, flesschen en kruiken . . .... .
enriet ........... ..... .
sclofsmalt.
.blikwerk .
,plaulgewas, enz ..
ruw en ceraffineercl . .......... .
clhareensmeer- ............ .
f mineraalwater, op kruiken of flesschen
od, gemalen en ongemalen . . . . . .
en.
"J ···•· ..
cacaoschillen.
lia, \'ernisscn, enz .. ........ .
de ...•..•..•....•••....
'wortel' gesneden' rreclroogd, enz . .. .
en oranjeschillen' ueconfijt, enz . .. .
aren . ~ ... . .....•.... , .. .
ijcn vau allerlei aard . ......... .
ers ................... .
..............
muilezels ..... . ......... .
en stoomwerktuigeu . . . . . . . .. .
"t verschUlende Grondstoffen . . . . . .
erd, rum, arak en likeuren . . ... .
drooGe, gecon6jtc . . . .. , . . . . ,
. ... ........................
bra1Hl of gemalen , beelden, enz. . . .
erschillcnde soort . ........ .
!
er, rmv en bewei·kt. .... , . . .
Tarwe, rocme, ucrst; boekweit,
haver, boonen, wikken, erw·
. . ten, gort, enz .. ...... .
Brood, beschuit, vermicelli ,euz.
koek· en bauketbakkcrswerk
roenteu, versch, gedroogd , ingemaakt . . . .
Haar van alle soorten, onbewerkt en bewerkt . .
Hars en harpnis . ................ .
Hennep, onachckd

WAARDE IN GULDENS.
' • • ' 'l'fV.1.0.1. ~:rn:a91y
BENAMING DER GOEDEREN.
ALGEl\IEENE INVOER.
ALGE:\IEENE UITVOER.
UITVOER JN DOORVOER.
UITVOER UIT HET VRJJE VERKEER.
van hennep, vlas, enz.; tafelservetgoed,
beddentijk, batist,
zeildoek, enz . ....... .
Manufakluren van wol; lakens en casimiereo .
vao wasdoek . ......... .
uit ~ndere grondstoffen zamcogesteld
....•••••••••
Matten, l\foscovische en andere ........ .
Meekrap van allerlei soort en bewerking ...•
i\fest, Guana en andere . ••..•.....••.
Meu beien . . . • . • " " . • . ~ • . . • , . . . .
ModC\\•aren •••.•••••••...•.••..
Naturalien . ........ ", " ......•..
Oker, on6emaleo , gemalen .......... .
Olie van alle soorten ...••.•.... , •..
Orscilje .......•.. " ...••.•....
Paarden en veulens ...••.......•...
Papier van alle soorten, meubel-, kardoes-,
hord-, kaarl-................. .
~:;::~~:~.e~ ~~r~s~l~: : : : : : : : : : : ·: : . :
Pek ...•.••••••.•••••••••••••
Pelterijen , onbereid , bereide . ........ .
Pennen en schachlen .....•.........
Peper en stof van ................ .
Piment .............•.........
Platina, bewerkt en draad ........... .
Prenten of platen ................ .
Pruimen ........ ,,, ............ .
Reuk"•erk . .............. · • · · • ·
Rijst in doppen en gemalen .......... .
Roet, smeer, enz . ......... , ..... .
Rottingen, bind- ................ .
Rozijnen, korint- of zwart-, enz . ....... .
Salpe1er, ruw, geraffineerd .......... .
Schilderijen ..............•.. · .•
Schors, onuemalen, gemalen of run . ..... .
- 1 Stieren, o~sen, koeijen, vaarzen,
SJagtvee . . . Val::~::l.m•g~o.' ~~l:e~e.u: : : :
Schapen en lammeren .... .
Specerijen van alle soorten . .......... .
Spelden ....•.......•........ ·
Spiauter of ziuk, geplet, draad, spijkers, werk
0
Sta
:i ?ebf::_s~~~!'rk.; dr~~d: : : : : : : : : : : :
---..iEiy~l~~o~~1e:n:e~~~I~-::: ::~ ~:::
Stijfsel en haarpoeder . , ........... .
Stroo . ..................... , .
Stroo of spaan in repen, bladen, gari;iituur . . .
Stroop, melasse en andere soorlen . ...... .
Suiker, ruw, geraffineerd . . . . . . . . . . ..
Sukade . ....... .. .. · · · · · · · · · · ·
Tabak en sigaren ............ · · · ..
Tanden, elephants·, horens van walrussen en
zeevisschen .. ............... ·.
i:~~-tC:f' n:::ae~;e~k : : : : : : : : : : : : : :
Teer ............... ······•··
::::~~::::1:~li·e: : : : : : : : : : : : : : : : : : :
Thee uit Cbina, Oosl-lndie en van elders . . . .
Tin en tinwerk . ................. .
Tin-foelie .. .............. · · · · .
Touwwerk . ... . .. ....... ...... .
Traan, walvisch-, robben- en lever- .... . .
Turf ............ · ·· ·•••·••··
Uur,vcrkeo .......... . ... · · · · ·.
~:;!;1~nd~~!p:eb~d-::::::::::: : : : :
Verfwaren van alle soorten ......... · ..
Vijgen .............. : : . · • · · · .
Visch van allerlei soort en bere1d1ng ..... .
Visch,vant ... , ............ · · · •.
Vitriool . ............... . .... .
Vitriool-olie .. ................. .
~~::;cb~w;e:s~te~~:~:~e:~e~~er~~~t: : : : : : :
Vruchten, versch, gedroogd, ingemaakt . .. .
Wagenmakerswerk ............... .
\Valvischbaarden, ruw, gesneden . ...... .
~~:!:i~~~brc~k~~::~f;;ki: be.eid;n·, ~~z: : : :
Werk, afval vau hennep ............ .
Wijn op fust, in flcsschen ........... .
~~t, ::h~~::~e'l~~k~~d,'e~;,: : : : : : : : : :
Zaad van alle soorten. . . . . . . . . . . . .. .
Zeep, harde, zachte, geparfumeerde .. ... .
Zijde van alle soorten, ruw en bewerkt .... .
Zout, ruw, geraffineerd . . . . . . . . . . . . .
Zwavel, ongcraffineerd, geraffineerd ..... .
Asphalt, bloedzuigers, gietzand,
graszaad , puin , schelpen ,
Verschillende ~;~:ti:U:a~de ~f ;~~~~!~c 1 h::
cocderen. .
paarlemoer' schildpad' spcrmacctic,
iukt, kah•ermag:en,
mosterd, oraatjes, enz . ...
1850.
2258820
'3782348
4.3628
1293948
42883
329614
319319
354504
5528(0
76802
13336
1776699
96121
554900
525545
85160
3996
103922
58660
42244
493423
27481
13000
97769
196747
62881
6530886
1670009
188354
5434ïo
604090
562236
108031
295410
727340
32500
16870 12
34980
707869
719280
32977
9442ö7
~!~~~
3473
134695
144688
39501001
93603
6046377
3föo53
312807
26612
449585
15109
240405
5118165
3852623
2692
22373
1390173
43395
430798
48993
5282'8
2293811
274358
525806
309
3429
74130
317276
124234
377441
103549
6r974
34940
102748
3269
4.06954.4
12499
2364910
57G4292
61288
29227!13
586992
465649
Gemid?eld overi
5 Jaren
( 1846-1850 ).
I
2179073
12635263
45755
1377744
55192
721505
168098
292272
456512
69761
17794
1594669
7 2 79 2
5i35oo
475204
56!109
3807
122490
515ï6
23834
267157
4 2404
48600
93157
141749
467J1
6828436
1111025
200085
466261
529207
408056
76891
33,430
642524
35831
1836385
29554
724469
714995
28870
905202
164.29
6620
2773
125287
228714
36422178
103851
6432935
205917
206061
234.11
362 378
18476
240536
4448556
3574592
2088
8913
1835616
4 25 12
362331
35297
334793
18924.87
309328
543101
218
3155
59843
262149
149987
342559
89316
63859
15016
87003
10663
3625847
12460
1578841
6321379
51326
37387!12
562682
390535
Verschil in
1850.
79747
1147085
- 2127
- 83796
- 12309
- 391891
151221
62232
96298
7041
- 4458
182030
23329
41400
50341
28751
189
18568
1é4~~
226266
14923
35600
!1612
54998
16150
- 297550
558984
- 11731
77209
7!1883
154180
3114.0
- 87020
84816
3331
- 149373
5426
16600
4285
4107
39085
1661
3480
700
9408
84026
3078823
- 10248
- 386558
156136
1067!16
3201
- 8j~6~
131
669609
278031
604
13460
- 445443
883
68467
136q6
193!135
401324
34970
17295
91
274
14287
~~;~~
34.882
14233
1885
1992!1
15745
7394
443697
39
786069
- 557087
9962
- 815999
24310
75114
30039
1850.
1164956
3633620
10039
536141
5567
4093199
252336
471379
165359
70517
18649
2140278
13465
1214600
368661
35590
326
46467
73396
26909
235284
24055
5000
39918
77939
38202
1773834
!198352
235742
103490
562197
964751
275092
5070150
83J020
1493585
747371
7679
507374
579.355
24063
360843
1>388
33497
17871
11512
1;)2720
32573929
10112
8077662
355205
141674
7°99
128276
12899
110248
1508926
3502598
6771
65474
1370812
406
302659
58828
32590
1944099
8447
1286562
4.6o
92158
1601
6385903
812937
410045
44475
71008
264.915
3460
1354945
56M8
194 ~703
2825530
222 11
2896063
88918
4.15502
48o3o3
Gemiddcld over
5 jaren
(1846-1850).
I
992875
3816287
15581
805701
15190
3794518
160326
385525
159957
54567
15356
1762131
~6912
1298060
324942
14727
537
155192
55449
13323
182424
44350
36400
37198
54803
22783
1846727
188286
182q8
101163
502489
553068
255M9
4786576
639996
1331845
'246124
3302
570234
593101
106M
•;a9SS0,t.
16994
11501
21628
12078
194303
30021778
11730
7073271
207861
73676
5235
1202 18
11386
128/193
893427
3301676
1603
93181
1586557
2209
288051
65286
19596
1606016
i3541
13764.60
1062
70846
3370
5091113
575330
395608
56237
72073
17/1240
27!15
1205261
55725
1017300
3207860
11963
3682802
86302
375060
350201
Verschil in
1850.
172081
- 182667
- 5542
- 269560
- 9623
298681
92010
85854
5402
15950
32q3
378147
3447
83460
43719
20863
211
- 108725
17947
13586
52860
20295
31!100
2720
23i36
15419
72893
310066
53564
2327
59708
411683
19643
283574
191024
161740
- 498753
43n
6'860
:w~
62J9
4.006
21995
3757
566
41583
2552151
16r8
1004391
147344
67998
1864
8058
15i3
18245
615499
2009'.!2
5168
- 27707
- 2!57/15
1803
14608
- 6458
12994
338083
5094
- 89898
602
2131?.
1769
129/1790
237607
14437
11762
1065
90675
715
149684
723
926403
- 382330
1024.8
- 786739
2616
4o4/i2
l~Ot02
1850.
200794
2790621
9785
517947
1047
292374
11565
154994
132577
61530
302
1339943
5300
364800
89465
33045
76
1449
9832
23602
1!p708
16532
20627
74648
29227
85 2306
476928
59
79428
444647
41:i15
!17667
G56o
469780
2620
108078
7643
496824
567716
98
:i7B79
12160
10032
56q6
110266
9094275
9518
2360806
338233
61634
3080
8
8422
100945
1467138
166127
18538
1103571
293962
11237
21592
1607257
3485
167325
364835
GemidJeld overl
5 Jaren
(1846-1850).
I
148894
3033324
15220
726424
2864
759146
7190
125994
127886
44893
391
1304.620
9617
33i36o
83629
11496
60
4967
11943
9748
123191
36477
20543
49272
16107
310052
150241
2309
61411
451259
21798
46675
37586
338500
10362
283497
3222
549628
581287
184
232135
14148
483!1
45
fo43
148373
11242596
9304
2311037
193380
26223
2247
561
595 5
116387
850498
284704
227
6887
1340457
276869
9281
10288
1304593
2985
160'32
1889
1330
58230
7 2 7°7
53575
17634
68576
38811
1177~~~
33o4
245976
387786
367;ä~;
2464
282494
Verschil in
1850.
51900
- 242703
- 5435
- 208477
- 1817
- 466772
4375
29000
4691
16637
89
35323
/1317
33440
5836
21549
16
3518
2111
13854
18517
1994.5
31026 -
131280
- :n42
- 175419
4421
52804
135é~
46G55
1988
5198
t"5
547
38107
-2148321
214
49769
144853
35411
833
553
2467
154!12
616640
- 118577
227
11651
- 236886
12780
1856
170289
182
42764.o
- 13fi14
4482
- 785368
432
- 136977
1850.
2039259
10720309
32770
780669
41841
14331
3077ó5
207004
428725
11262
13035
4399io
90821
190100
435943
52304
3920
102472
49168
21767
300772
7161
13000
76923
117507
32945
5693498
1027477
188296
451897
145585
520191
35164
289330
257580
28880
1570:>.80
27277
20620
252913
23532
449578
llï87
117410
4616639
3437.169
2l82
4086
336760
43395
'37103
37848
501012
746438
251636
355538
309
1401
73960
170773
2~;fü
91879
24.449
34940
55977
2som~
9013
1766998
5403064
4869/v-
198364
573549
282943
Gemiddeld over
5 jaren
(1846-1850).
2025139
9521194
30952
648968
52361
15253
160930
164081
330847
11766
17403
290097
62680
175060
388658
/15055
3784
117510
39142
15909
!38925
11795
48600
71902
91083
29646
6442741
861964
197776
393553
3~~j~1
24400
346518
210196
25069
1565405
26337
166298
126351
29436
671596
2417
751
2768
117592
67037
22821654
94054
4.44291/1
15717
180399
20897
361809
1284}
122869
2936451
3419277
m~
515641
42512
83451
2627/~
324344
596512
302037
380910
218
1295
58447
200615
78077
283557
71956
1917/~
15016
47841
103z3
2405735
9118
13414.90
5944459
43563
. Î90S28
558254
127749
159304
Vcrscbilin
1850.
14120
1199115
1818
131701
- 10520
922
146825
42923
97878
5o4
- 4368
149813
28141
15040
47285
7249
i36
15038
10026
5858
161847
4634
-- 35600
5021
26424
3299
- 749243
1655'3
- q480
58344
67071
134798
10764
57188
47384
3811
4875
940
54258
20794
3443
4257
190
98
705
11971
6097
4237992
- 9884
- 476564
4903
72514
2635
87769
1060
54.59
1680188
12892
506
733
- 178~~3
53652
11574
176668
149926
50401
15312
91
106
15513
29842
5700
14328
19923
5275
19924
8i36
8598
397589
105
425508
- 541395
5d1
7836
15295
155194
1850.
964162
842999
25!1
18194
4520
3800825
3~6~á~
32782
8987
· 18347
800335
8165
849800
279196
2545
250
45018
63564
3307
93576
7523
5000
19291
3291
8975
921528 .
21424
235683
24062
117550
923236
227425
5063590
361240
1490965
639293
36
10550
11639
23965
82053
n8
234.65
17871
rn16
42454
23479654
594
5716856
16972
80040
4019
128i68
4477
9303
41788
33/13242
46936
2672!11
406
8697
47591
10998
336842
496>
1119237
460
89930
'431
6251155
~j~~~~
32805
8880
213324
1026
7518
52962
1270087
2451158
11756
3579
86022
269985
Gemiddeld over
5 jaren
( 1846-1850 ).
!
79277
12326
3035372
153136
259531
32071
9675
14965
457511
7295
966700
241313
3232
477
150225
43506
3575
59233
7873
36400
16654
5531
6676
1536676
38045
1§~~~;
51230
531270
208774
4748990
301,\.96
1321483
962627
Bo
20606
u814
10500
GG669
2846
6668
21583
5835
45930
18779181
2426
4762234
14482
47452
2989
119657
5431
1:>:107
42929
3018326
22
86295
246100
2:w9
11182
56004
9307
301423
10556
1216328
106.1
68957
20/10
5032883
502623
322034
38603
3497
135429
28:~~
52421
2á;~~;~
5990
4949
83838
92566
Verschil in
1850.
12018r
60036
107
- 6io83
- 78o6
765453
87635
56854
711
688
3382
34,5,4
S;o
-116900
37883
687
"7
-10Sw7
20058
268
34343
350
31400
263;
"4
2490
32588
J03o
8611
954
2804
u41
324916
22
39359
21141
1803
2485
84i3
1691
35419
5594
97o91
602
20973
- 609
1:21827:>:
248435
13289
5798
5383
84934606
188380568
06944881

:::: ."::::::::
n.
STAAT van den in-, uit- en doorvoer in Nederland in 1851.
WAARDE IN GULDENS.
2025139
9521194
3095•
648968
52361
15253
i6093o
164081
330847
11766
17403
290097
62680
175060
38S658
45055
3784
117510
39142
15909
138925
11795
48600
71902
91083
29646
6442741
861964
197776
393553
78514
385393
24400
346518
"0196
25069
1565405
26337
14120
1199115
1818
131701
- 10520
922
146825
42923
97878
5o4
4368
149813
28141
15040
47285
7249
136
- 15038
10026
5858
161847
- 4634
- 35600
5021
26tp4
- 74;~1§
165513
- 9480
58344
67071
134798
10764
UITVOER lJlT HET YfUJE VEPJtEE.l\.
1850.
964162
84•999
254
18194
4520
3800825
~~~m
32782
8987
18347
800335
8165
849800
279196
2545
250
~~~6~
3307
93576
7523
5000
19291
3291
8975
9>1528 .
01424
235683
24061
~~~~~6
227425
5063590
361240
1fiqo965
6392~~
Gemiddeld over
5 jaren
(1846-1850).
Venchilin
1850.
120181
60036
lOJ
m~i -
6ioS3
7Soli
765453
87635
56854
3035372
153136
259531
31071
9675
14965
4575ll
7295
966700
241313
3231
477
150225
43506
5;~~~
7873
36400
16654
5531
6676
1536676
38045
I~~~~;
51l30
531270
208774.
4 ~!~li6
132148~
96268~
711
688
3381
34,s,4
610
-u6900
37883
687
"7
- l:!~~Ä
268
3434l
- 350
- 31400
2637
- "4.
-6l~:u
- 166'1
55614
- 156go
663io
391966
18651
BENAMING DER GOEDEREN.
Aardappelen .• •• •••· · • · • • • • • · • • ·
Aardappelenmee1 en su~rogateu . •. · . " . · .
Aarde, roode, ge(flaleo, voor aardewerk, enz.
Aardewerk van alle soorten . • • . " • • • • • .
Amandelen . • . • · · · · · · • • • • ·~ • • • • •
Amaril, gemalen en o~gemalen • •. • • " " • • .
ÄmmuDitie nn allerlei aard . •• " • • " • ' • "
!~fc~;~ ~':~d::,::~:::i~~~dd~;l;n: : :
Azijn vao nnchillcoden graad en sterkte . ••.
Beenderen en knoken. ... " · "" · • • "' • • • • • ·
F~~:!~:::, ~e:·~~~ :e~ ~~'.k~~ : : : : : : :
::!::w;.i ~r·,;,,~l; '. : : : : '. '. : : : : : : : : :
:::k::.b~i~~e~~ : : : :-: ~ :· : : : : : : : : : ;
=~=~r'u~·~~t~~:aaffi'n:::d: : : : : : : : : : : :
Boter, eetbare en smeer- . . . . . • . . . . . . .
Bron- of mineraalwater, op kruiken of B.esschen
Bruinrood, gemalen en ongemalen . . . . • . .
Bruinsteen .. •.•• "." ..••• •• " •••.
Buskruid . ..•.••••.••••••••••••
Cacao, cacaoschilleo •..•...•....• r.
Chemiéalia, \'eroisseu, enz . . . • . •••..• .
Chocolade . . , . •..•. . .• , •.•. , •••
Chicoreiwortel, çesoe~en, gedroo't~, enz . •..
Citroen- en oranJesch1llen, geconfiJt, enz .• ..
Darmsnaren . ... .. . ..•....••.••.
Droogerijen van allerlei aard •••.••••••.
Drukleuers ..•• · .•• • . ••• • . .••••.
~1~:~~~Ü~~]s 0 :: ."
Fabriek- eo stoomwerkuiigen , . . • , . . • • .
Garen uil verschillende grondstoffen . . , . . .
Gtdisteleerd, rum, arak en likeuren .... . .
G.mber, drooge , gecon6jte • • , • • • • • • • .
C..1'-"''''''''''''''''''"'''
Gies; . . . . ••.• , ••..• . • ••••...
ps, gebrand of gemalen, beelden". enz . .. .
Jas vao verschîUende soort ... . ...... .
l
oiid eu zilver, ruw en bewerkt . ..... .. .
Tarwe, rogge, gerst, boekweit,
haver, boonen, wikken, erwn
..• " ten,:cort,enz . . ...... .
BroOd,beschuit,vermicelli,enz.
· koek- en bank~bakkerswerk
Groenten, veracb, gedroogd, ingemaakt . . ..
Haar van alle soorlen, onbewerkt en bewerkt . .
Har.s en harpuis . . . . .......... .. . .
Hennep, oncehekeld, gehekeld ..••.. , ..
Hot!deo vau alle soorten ...... , , .... .
::::~ ~ : : .: : : : : : : ~. : : : : : : : ·: : : : :
Hop ••.•••••...•....•. ~ ...• .
·. . !
Horens .•. ... . ... ..... . .. .. ...
Scheepsbouw-en tim. mer-, grofwerk-
en brandhóut, rijs" en
Hout. . . . . ..heibezems ........ . . .
FJJnwerkhoutennooteoboomenplaten
. , .. , , ...... .
Verwhout van alle soorten .. .
Huiden van verschillende soort en bereidin3 , .
Jene-verbcssen .. .. . ... ........... ,
IJzer van allerlei soort en bewerking ..... .
Indigo ..... ... . ..... . .... . .. .
lustrnmenten ; Wer~tuig" en natuurkundige .
. 1 MuziJk· •• . • •... • . , ..
Juweelen, paarlen, en·z . .... •... .... .
Kaarden of weverdistels .. ..... , ... . .
K.aarseo, smeer-, was-, :enz. , . .... . . . .
Kaarte~. · · • l ~;;et,"~:":fi 0 D 0 bÏad~a:: :::
Kaas van a1le soorlcn ..... . ..... . .. .
Kalk . .. ...•............• ,, . . .
Kamfer, ongeraffioeerd, aeraffioeerd ... .. .
Kaneel-, Ceylonsche .en Java~ ......... .
Kaloen , ongesponnen . . . . . . . . • . , . . .
Kleederen . ... . •.• ••...• •• , . , •.
Kobalt ............ . .. .. ,., .. .
Kot:ken, raap- 1 hennip- en Hjnzaad-. ... . ,
Koflij ... · • •... · · · · • · • • • •• • .. •.
~~~~j~~t.e~n~ ~~ ~o~. t.s-" ~ : : : : : : : : : ·: : :
Kop'1'r ".an allerlei soort en bewerking ... . .
Koraal, ruw, bewerkt ........_. ... , .
~;~,:~~ij~d :::::::::: ~ :::::.: :::
Krijt 1 ongemalen, gen1alen .......... .
Kristal, bere-, ruw . .. .... ........ .
~~;:~~1: ~::;:~It::1,ç~=~:fc!~f~ts.o~o.e~r~ ::
Kwikzilver . .. ........ ... , ... . •.
t~:::;::;c~ ':: '::: : :: : : : : Limoen- en citroemiap . .. .. , .. .. .. . .
~~:~;~u~: .b~~e~k~ ~~· ~·~~~-: : : : : .: : ·: : :
!
van zijde; passemeotwerk, lin•
ten, kanten en &ulleu. .•. .
Manufakturen van- katoen; kouseg, mutsen,
geweven of gebreide kleeding·
.· · stukkeu,-enz", ••• , •• ,
. 1851.
166212
m4~~
11()2427
. 287907
8934•
393669
266
1305323
10020
4008
30933
20026
5562
. 76848
177096
. 4;o3o8
454971
32061
86u4
136801
177609
92
. 2939454
1~3~~~
1005647
1419
4485
3854•
5373
3326005
•4195
152009
3540
8i1467
250674u
13~~á~~
81646
" :;á~~
22:~ä~;~
4 t~~á6
581545
365459
1005115
..,,,·1..: 7~026
532885
;.249
85808
134514
8076334
428449
514615
4103182
20963
. 7356397
·4so1062
90149
255965
643075
· 55939
50298
15606
33705
153497
. 277930
'53316
400060
8167555
4so928
1663
·87754
23917569
. 5187003
' »094
2834959
984M
1294988
3587081
90055
1:u6rn
.18183
150414
.!~ä;
5945
1972
3624
754196
81741
5260004
. 12635513
Verschil
met het vijfjarige
çemidd. cijfer
(1846-1850).
'-: .
30658
::~~ä
_17:0015
104•5
· 6uo9
"u6381
" 168
c '.. •4.7011
" 5789
. 1443
-l~fü
"35
.23510
11543
168325
48687
- ! 2r3r
:35206
22540
:-14924
t.t5
i195474
52293
- 52:121
206494
337
'• :" 2709
6551
209
92071>
14009
3o633
1452
• ~58469
4740671
74714
.38938
17878
4806
6637
l~~i~;ä~
. -8564586
. - .j3592
....; ~3i~~j
193779
.. 93467
.• 32751
'181584
3214
2873
. ·•· 22172
1338136
94063
- 54550
1403219
- 12482
612686
-2722303
13143
81247
3~~~~~
19770
3466
58o5
68164
23590
66>09
- 135251
1885992
23859
26
25601
8122q9
66tt86
16420
557717
2402
S6229r
914793
8968
- ' 83
- 9>15
13147
1123z4
4i3o
525
1433
1205
1871
: - ·'17974
66052
ALCEMEENE UITVOER.
. 185r.
129229
181884
191433
651939
_83o34
55186
397017
1682
814379
68944
287756
41098
6r485
·74950
60672
171301
218341
323760
:315116
75855
10250066
!129019
1 5629
~867855
' 96115
: 35227
•712217
: 7235
' 192902
l 25543
. 1120
2955112
1 11368
18052
; • 90
. 16á:~~~;;
3009030
11587
1382999
. 1789
: .10378
377940
5501846
11457602
513740
199286
39.3949
354529
76180
76897
83468
70639
60993
146368
250050
554906
3902986
3625
4393276
5430774
48591
n1724
' 203035
96067
375191
5180
10971
7926412
49960
' 89278
. 510126
14.i3420
855705
2352
143471
20624994
308772
1 66358
19~36ro
. 156039
2345697
' 56379
14732
l9656
:~äj~;
41026
2142
1668
1548
172276
273645
2197945
10411560
Verschil
met bet vijfjarige
çemidd. cijfer
\1846-1850).
73053
73216
.444o4
24466
- 21905
25942
- 161894
1630
191591
192
11461
15127
15308
6646
19386
4733
95297
17715
54016
29133
1458605
11657
2701
1193243
29576
35138
271282
466
42247
14774
T 940§~~
3oo5
3395
144
26448
3062652
363772
18
-·- 585979
- 1222
6.So
. - 31189
1322765
:-4720388
. - 485579
. 8038
191114
181189
5581
. 2~146
4153
.21728
3904
.28308
.. 57>51
o · ' - 5013
10289
16086!0
- 16485
517943
-1732985
13378
46587
146258
61919
230855
0242
"" ;~. ,3137
.679817
3634
436u
68159
1541306
97024
909
- 1S.290
22u776
' 52943
29397
563561
- 2715
- 38725
639868
iS577
82
- 3649
1255
117065
14043
2148
- 3032
718
74
- · 122225
122923
.- 338217
. 1851.
7393
180590
25277
223471
.76126
44965
. 216975
·674575
6300
;772
2763
4734
400
31479
21-0002
113960
5480
.70812
:é~~~
2866938
57948
19847
641072
5o5
1644
21565
;945
2368664
4498
1126
389775
16641230
1159919
. 4661
~~~~
195511
218626
45~5781
341091
. 5680
291419
3338or
53643
28813
_82958
. 7
17149
115717
108478
146>75
. 4•7212
234S575
51
3932087
2091672
40965
80060
25520
355u
47482
1::no
·9203
118906
3943c;
23760
86976
33674
:1151102
484
34§~~~~
24029
3086
143;'286
137714
2154037
2409
;486
8816
124200
4336
10684
1587
1655
1548
133213
68949
· So4!)664
Verschil
met het vijfjarige
gemidd. cijfer
(1846-1850).
56484
2~~é~
27676
-;- 18461
26108
'93919
216522
4674
3o5
1417
1258
545
6
693>
. 94713
11678
203i
25698
14899
28770
1194898
42375
- 2~~~à;
31
1423
14178
4o5
750064
3955
874
59602
30953u
160166
1237
l(j
484
5970
36463
80044
-3153777
- 3 ~ 06 5 9
- . 3236
17456r
172703
13165
21370
12459
14363
17461
50111
11570
1075592
66
586:122
- 5o45o3
16340
36275
20762
19247
23446
l

WAARDE IN GULDENS.
t aa11wfrjzing van hunne verliomgenomen.
BENAi\lING DER GOEDEREN.
ALCE~1EENE
IN.VOER.
Verschil
riJet hetvijfjurir,e
cemidd. cijfer
(1846-1850).
ALGE)t.EENE UITVOER.
Verschil
mcthctvijfjat"ÏIJe
gemidd.cijfor
' (1846-1850).
1
-·i851.
Verschil
met het vijfjarice
cemidd. cijfer
(18!16-1850).
1
INVOER TOT VEl_l~J_l-UIK.
Verschil
methetvijfjarir:c
eemidd.cijfcr
(1846-1850).
1
Verscl1il
methetvijfjurige
gemidd. cijfer
(1846-1850).
IN DOORVOER.
1
ET VRIJE VERKEER.
1
van hennep, vlas, · eriz.; tafel·
servetuoed, beddentijk, buist,
zeildoek, enz . ....... .
Manufaktureo van wol; lakens en casin1iereo .
van wasdoek . . ... , . ....
uit andere grondstoffen zamengesleld
...•. . •. •. ••.
Matten, :Moscovische en andere ... . .... .
Meekrap van allerlei sool'L en bewerkina ... .
Mcist, Guana en andere . ............ .
l\teubelen ... . , , ......... : , , . , .
Modevvaren .............•......
Naturalien . ................... .
gt~r ;a~ 0 ~f1~:~: 0 r:e~~°:a~e~ ." : ." : .' .' .: : .' : :
Orseilje ..................... .
Paarden en veulens ............... .
Papier van alle soorten, meubel", kardoes·,
hord-, kaart· ........ .. ....... • .
~=::i::~:~.e~ ~~r~s~l~ :. : .: : : : : : : · : : : : :
Pek ..• , ••..•.••..•..••• ' ••• •
Pellerijen, on bereid , .bereide . ...... -. ..
Pt:nnen en schachten . . . ... · . . .. 1 •••••
Peper en stof vao ... " ............ .
Piment ......... -. . ..... .. ; ... .
Platina, bewerkt en draad ........... .
Preuten of platen ................ .
Pruimen ......... : ....... :.· .. ·
Reuk\\•crk .. ..... ... ...... . .. , .
J1ijsi in doppen en gemalen ... ....... .
Roet, srncer, enz . ... · .......... · ... .
Roningcn , bind- ................ .
Rozijuen, korint- of zwart-, enz . ....... .
Salpeler, 'f'UW, geraffineerd .......... .
Schilderijen . . .. : ....... ... .... .
Schors, ongemalen, gemalen of rui:i . .. ;, .. .
Stieren, o~:;en, koeiJen, vaarzen,
Slagtvee. . . . Va~~~=:l:m.c~o., ~~l~e~e~: : : :
1 Schapen en lammeren .. -•..
~t:fd~~e~ ~~n. a01l~ ~o~~~~n: : : : : : : ·: .: : : :
Spia.uter:Ofziuk, geplet, draad, spijkers, werk
of gereedschap ..... .. ; .. ...... .
Staal, blad-, werk-, draad- . , . ....... .
Steärioé ..... : ....... .. ·... : .. .
Steen van alle soorten en kalk" • ...... ...
Slerkwaler . ....·.. .:. ........ ', .. . .
SlijfaeJ en haarpoeder " ....... . .... .
8troo . .................. ~ ... .
Stroo of spaan in repen, bladen, garnituur . . .
~ .~i~~!: :~:a,s~::a~;:~:d ~o.o~l~n::: :-: : : :
Sukade. ' .... ·•..... · • . · · · · · · · ·
Tabak-en sigaren ·. ..........., . .. . .
Tanden, elephanis-, horens van walrussen en
, zeevisschen . .... ._ ... . .. . ...... .
~:~~J-lC:r'n~a 0 :cÏe~~e~k : : : ~ : : : : : : : : : :
Teer . .. ......... 1 •••••••••••• •
Terpen1ijn .... ............. ... .
Terpentijnolie . . ... : ...... . .... · ·
Thee uit China, Oost-Iodie en van elders . .. .
Tin en Linwerk . ..... : ........ '. .. .
'fin-foelie... . .......... .
Touwwerk . ............... . . .. .
Traan, walvisch-, robben- en lever- . . . . ..
Turf .......... . .... ...• ..•..
Uurwerken ................... .
~~::!~1 :nd~~!p:e~~d-: : : : : : : : : : : : : : :
Verfwaren van aUe soorten . .......... .
\ Tijcen . .... . . . ~ .............. .
Visch van allerlei soort en bereiding ..... .
Visch,vant . ................... -
\ 1 ilriool . .. ...... : .. . ........ .
Vitriool-olie .. .......... .. . . ..•.
Vlas, ruw, ongehekeldengehekeld ...... .
Vleesch, versch, gezouten, geroo'k:1. ..... .
Vruchten, ver!'ch, gedroogd, inçemaakt . .. .
Wagenmakerswerk .. ............. .
Walvischha

I~"- --=-~
1
( 379 )
• Volgorde der twintig voornaamste landen, naar de oelangr&'klieid
vmi de waarde van in-, uit- en doorvoer, waarbiJ
liet Jaar 1851 als maatstaf der volgorde is aangenomen.
A L G E M E E N E I N V 0 E R.
VOLGORDE.
LANDEN VAN HERKOMST.
Ju
1850.
"'-<
:,::;"
...
v ö
"t)l(')
00
r.. -
~ 1
01.0
~
"tl 00
ë:i ...
-.:: i::I
"tl v
·- r..
~·~
~ .
In
1851.
Groot-Brittanje .
Jaia enz. . .
Tolverbond. .
Belgie .....
Frankrijk .••••••••••.
Ru~land (Oost- en Witte zee) ••••••
Vereenig

( 380 )
V olgo1·de der twintig voornaamstè landen , naar de bel
het jaar 1851 als maau
381
heid van de waarde van in-, uit- en doorvoer, waarlr{'j
volgorde is aangenomen.
ÎNVOER TOT VERBRUIK.
ALGEMEENE UITVOER..
ITVOEII. UIT HET VRIJE VERKEER.
UITVOER IN DOORVOER.
VOLGORDE.
VOLGORDE,
VOLGOnDE.
VOLGORDE.
LANDEN
VAN
HERKOMST.
In
1850.
In
I851"
LANDEN
VAN
BESTEMMING.
LANDEN
VAN
ESTEMi\HNG.
In
1850.
LANDEN
In
VAN
1851. BESTEMMING.
In
1850.
In
1851.
Java enz .•.
Groot-Brittanje . .
Belgie ..••...
Tolverbond • • . ••
Rusland (Ocist- en
Witte zee) .•..
Frankrijk ..•.••
. Vereenigde Staten v.
Noord•Amerika .
Hannover en Oldenhurg
.•
Noorwegen
Cuba .•••
Hamburg.
Brazilie •.
Suriname ••.•.•
Kanarische eilanden
enz ..••• ·,. · ·
Denemarken
Turkije , Gri~kenland
enz .• : •
Bremen •..•••.
China .....•••
Portugal ..••.•.
Zweden, •••·•
Napels en Sicilie .•
Rusland (Zwarte zee)
l
2
4
3
5
6
7
9
:t3
12
18
Il
16
r5
ro
19
20
1
2
4
3
5
6
7
8
10
14
11
17
9
20
12
15 ·
16
r3
tg
18
I
2
3
4
5
6
7
8
· 9
10
Il
I'.?
i3
14
15
,,
Tolverbond .••
Groot-Britlanje .
Belgie •...
Java enz .. · .
Frankrijk-. . ; . · ·
Hamburg •.•. · ·
Vereenigde Staten v.
Noord-Amerika· .
Ruslaód' '(Oost-' en·
Witte zee) .. · ·
Oostenrijk .. · · ·
Napels en Sicilie . ·
Turkije , · Grieken.:
land enz ..•• • •
Sardinie ••. · .• · ·
Hannover en Oldenhurg
·. ·. ·• • ·: ;
Staten· van Amerika
enz .••.• · · · ·
Toscane ••. ; .• ·
Suriname " ·. . ; · •
Bremen ·.".:
Denemarken . . · •
Noorwegen ·. '. : · ·
Spanje ....
2
3
4
5
6
7
9 9
· 10 . 13
12
II
12
10
Il
t·Bril!anje . . .
erbond . , .•.
e" ..... •
enz ..••..•
burg .••• , .
enig de Sta ten v,
ord-Amerika .
krijk ..... .
nrijk ..••.•
Is en Sicilie ..
ije , Griekend
enz ...•••
nd (Oost- en
itte zee) •. , .
nie., ••..•
van Amerika
z ...
over en OJdenrg.
, ..•...
nc ......•
ame
en . , ...•.
1arken ..•.
·cgen .••••
e ••••••••
lijke Staat
gal .. ... •·
2
3
4
5
6
II
8
12
IO
9
14
20
2
3
4
5
8
7
9
I2
II
6
10
20
2
3
4
5
6
7
8
9
IO
1 I
12
Tolverbond.
Groot-Britanje
Frankrijk .. .
Java enz . ..... .
VereeniGde·Staten v.
Noor

STAAT van het getal en den inhoud der in Nede1•land ingeklaarde schepen in 1850 en 1851.
GELADEN.
BALLAST.
LANDEN VAN HERKOMST.
NEDERLANDSCHE VLAG. VREEMDE VLAGGEN. NEDERLANDSCHE VLAG. VREEMDE VLAGGEN. TOTAAL.
TOTAAi:.
1850.
1 .ss •. 1850.
1 •85L 1850.
1850.
1 •85L
1 ,ss'"
Schepen./ Tonnen. Schepen./ Tonnen. Schepen./ Tonnen. Schepen./ Tonnen. Schepen./ Tonnen. Schepen./ Tonnen. Schepen./ Touncn. Schepen.! Tonnen.
1850.
Schepen./ Tonnen.
1
1 •85L ,sso. 1 .ss"
Schepen.! Tonnen. Schepen.I Tonnen. Schepen.! Tonnen.
Hannover ... 301 13072 195 7814 250 8452 234 747 1 551 21524 429 15285 67 2680 49 1855 16 522 23 736 83 3202 72 2591
Oldenburg ... 14 557 20 851 33 C)52 46 1448 47 1509 66 2299
Bremen .... 95 4761 103 5108 66 2789 82 3341 161 7550 185 8449 14 T~9 3 164 1 144 1 230 15 873 4 394
Hamburg ... 121 21296 98 18788 15 735 3o 1432 136 22031 128 20220 18 1418 26 1066 21 966 10 785 39 2384 36 1851
Denemarken. . . 69 49°7 106 6488 85 5527 85 4364. 154 10434 191 10852 131 4 220 6I 23 3 192 5 243
Mecklenburg . . 4 264 Il 624 3 i37 lr 264 14 761 31 31
L11beck ..•....• 2 93 2 i33 64 4 150 3 157 6 283
Tolverbond . . . • . • . . . . . . 371 35444 348 32315 107 17962 91 11392 4.78 534.06 439 43707
Rusland (havens aan de Oost- en Witte Zee) 341 43920 381 48321 248 48037 278 s,;s4.s 589 91957 659 103166
Zweden ...... 14. i387 IJ 1188 3o 2878 22 1977 44 4265 33 3165
Noorwegen ..••.•.. 486 45329 496 4ci932 502 110624. 536
Belgie ...........
119594 988 155953 1032 169526
17 1282
17 082 166 2 318 253
Groot Brittanje . . . • .
1 87 2 174
660
4
4 49
76102 foo 80106 1638 326709 2
1486 320304 2298 4.02811 :1.106 400410 157 10396 II8 8634 293 52017 253 59107 450 62413
Frankrijk . ....•.
371 67741
129 15797 204 23643 95 17623 178 25557 224 33420 382 49200 13 515 7 257 3 100 6 566 16 615 I3 823
Spanje .....•.. 28 3301 22 3o63 6 644 t3 1208 34 3945 35 4.271 80 80
Portugal. .....• 49 4806 58 6190 4.9 4896 58 6Igo 2 36 2 36
Sardiaie . .. , ...
4 557 94 4 557 94
Toscane ...... 10 1018 9 1186 205
Napels ...... 171 12 1223 11 1357
24 2832 20 2253 16
Oostenrijk. . . . .
3997 20 4629 4o 6829 40 6882
9 i329 1190 6 i359 6 835 15 2688 13 2025
Jonische eilanden . 343 1 9/~ 5 u56
Griekeuland ......
5 899 7 1/r99 6 993
269 4 478 l 270
Turkije ..............
378 3 539 6 856
Il 1594 12 1668 5 824
Rusland (havens aan de Zwarte Zee) 9 lq59 16 2418 21 3127
125 3 755 4 1067 15 4.038 5 1192
Ef,ypte . . . . . . . . • . . . . . 18 4793
201 4 104.5
Kanarische eilanden, enz. . . • . .
12 3444 4 1045 i3 3645
2 221 2 231
Kust van Guinea . . . . . . . . . 2 221 2 231
3 476 3 430
Kaap de Goede Hoop . . • . . . •
3 476 3 430
72 l 72
Eogelsche Oost-Indische hezittinP'en 1255 8 4516 3
Java, enz ........ . ..
1435 0 8 3606 5 2690 16 8122
China. · · ·
211 126841 235 I3658o 500 8 3537 212 I 2734.1 24.3 140117
Philippij~s~he ~iÎa~d~~ ." .' : : : : : :
8 2325 682 540 8 2325 4 1222
Vereenigde Staten van Noord-Amerika . 734 2 734
I5 4808 27 6239 73 28382 63 25604 88 33190 90 31843 32 32
Venezuela , enz.
C11ba" ....
400 3 429 4 622 4 726 6 1022 7 II55
19 /~558 20
Haiti .•••••
4096 6 1262 35 II 183 25 5820 55 15279
Por1orico, enz. . . 7 1517 5 880 7 1517 5 880
C11raçao .....
2 222 467 6 1170 4 689 6 1170
8
Suriname ..•..
1003 7 823 330 8 1003 9 1153
razilie .. , ... 70 14965 49 rn84o 70 14965 49 10840
io de la Plata 4 546 3 319 I3 2832 48 10867 17 3378 Se 1 n86
hili" ... : 254 182 550 254 3 732
585 1 241 585 1 241
6 i366 6 1366
593 3 C)70 593 3 97°
457 457
200 200
(bh. 38i., n°. 1.)
18 20 38 3 54 3 54
3 54 3 54
------------------ ---------- ---· ---------------------------------------
TOTAAL , 3c 17 4.39617 1 3104 460884 3229 589956 3345 629000 6346 1029573 64/i9 1089884 277 16089 214 12604 338 5qoog 297 6165'.1 615 70098 511 74256

VII.
STAAT van het getal en den inhoud der in Nede1·land uitgeklaarde schepen in 1850 en 1851.·
GELADEN.
BALLAST.
LANDEN VAN BESTEMMING.
NEDERLANDSCHE VLAG. VREEMDE VLAGGEN. TOTAAE. NEDERLANDSCHE VLAG. VREEMDE VLAGGEN. TOTAAL.
1850. 1---18_5_1. __.___
1_85_0_. __ I 1851. 1850. 1---18_5_1. ___ ___ 1_8s_o_. --1 1851. 1850. 1--1-8=-5_1. __.,___
1-=-85_0_. ---1 1851.
1
1
Schepen. I Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen.I Tonnen. Schepen., Tonnen, Schepen., Tonnen. Schepen.! Tonnen. Schepen.! Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen+ Tonnen. Schepen. ! Tonnen.
Hannover •.. •
OldenburG• · · ·
Bremen .••• ·
Hamburg ..• • •
Denemarken. • • • •
Mecklenburg • • • • • .
Lnbeck ..•• • •••.
Tolverbond • . • . . • .
Rusland (havens aan de Oost- en Witte Zee)
Zweden .•••• •
Noorwegen •.•• •• ..•
Belgie ...•.••..•.
Groot Brittanje • • • • . •
Frankrijk •.••••••
Spanje .•••••
Portugal. • . • .• ••.
Sardinie •...••••••
Toscane •... • •.
Kerkelijke Staat • • •
Napels • , .• • ••
Oostenrijk •••••.
Jooische eilanden • .
Griekenland. • . • • • • . • . .
Turkije ...•.• • • , ••••.
Rusland (havens aan de Zwarte Zee)
Egypte .• , •. , •• , •••• •
Kanarische eilanden , enz. . • • . •
Kust van Guinea • • • . . . • • . •
Kaap de Goede Hoop . . • . . . • •
Engelsche Oost-Indische bezittingen .
Java, enz ..• , ..• • ..•••.
China.
Vereenigd; S~a;e~ ~a~ N~o~d-À~e~ika:
Mexico .•.
Venezuela, ;n~. · .' .' .' .' ' · · · ' ' ·
Cuba " , , . , ... ,
Portorico, enz • • . . .
Curacao
Surin~m~. · · · ' • ·
razilie • : ~ • ' · · •
Rio de la J:llat~ • · • ·
nili. • · · ·
roeu!a~d· ~~z • ' • '
alifornië '. • · • ·
P avontuur' : : • '
(bli. 3Si , n". 2 .)
TOTAAf, •
158
78
202
75
i3
3
170
99
6
98
5
881
160
28
38
31
23
5
3o
35
2
4
7
1
1
3
5
1
159
3o
2
13
3
8
55
3
20
2
6444
3963
24525
6531
834
17r
15492
10775
5g4
9882
143
102647
17474
3261
3527
4704
2936
575
4313
5848
206
1303
1184
221
14.5
412
228!
702
96250
10755
379
3oq3
380
1042
12365
353
7485
5q4
3"j5
9o4.
109
57
2JC}
73
17
3
159
93
7
103
1
667
156
33
46
22
16
3
25
3o
4
5
14
1
4
6
2
150
2
35
22
8
4o
5
12
4544
2886
25572
5967
1(11
176
15328
10793
576
12248
87
85416
174 1 4
3406
4127
3236
1913
377
2935
47 1 4
452
608
2371
98
949
2110
1145
88106
114}
9336
214
3207
269
1068
9355
588
267
4776
376
1811
968
75
1
5o
lll
34
7
1
32
43
17
191
18
7 .
1
14
10
4
4
8
3o
1
3
3171
23
2136
5006
2838
1257
70
5237
7330
1789
2966!
301221
16314
IIfö
2910
1225
184
2704
2589
4.8o
770
1848
265
15938
88
1
5q
133
3q
3
17
46
18
186
5
1336
115
8
12
5
I
15
21
12
3o
4
2233
7775
2375
30195
545
311753
19893
665
543
2254
500
9q
2746
4502
175
237
2910
14103
239
651
287
221
143
1
l
3
5
1
160
60
2
13
!~
11
55
4
21
2
9615
23
6oqq
2953'[
9369
2091
241
20729
18105
2383
39543
14.3
403868
33788
4423
3527
7614
4161
759
7017
8437
686
2073
3032
221
145
412
2281
702
965t5
26693
379
3093
521
1390
12365
710
4
1 21l
9
9
253 6 1016 IO
----------------------------1----1
21j0 422584
197
1
116
352
JI2
20
3
176
139
25
289
.6
2003
271
41
48
34
21
4
4o
51
5
6
26
1
4
6
2
150
2
65
3
22
12
r
5
15
q.338
8~34
44
6556
31746
8442
13;a
176
17561
18568
2951
42443
632
397169
37307
4071
4670
54qo
24i3
476
5681
9216
627
845
528r
q8
949
2110
1145
88106
1147
23439
453
3207
920
r355
9576
731
267
4776
376
202 2
1984
'.l02
3
5
10
38
53
2
351
2
78
3
1
3o
189
4326
8265
497
33366
435
12631
276
1723
663
18488
Il
6
ll
4o
73
3
408
156
9
2
5
386
I395
330
1003
3833
10479
326
39796
28786
819
204.
676
194
202
1
6
5
28
9
16
57
3
345
519
5
102
6664
32
1949
1028
3220
1639
3523
15206
623
89862
105225
400
369
1096
17
6
18
3
3
3
5919
C)2
5 2 4.t~
442
3526
332
1831
17752
3806
101372
689
566
898
1813
210
19313
404
9
10
38
9
54
110
5
696
2
597
8
15
2
3o
4
15236
32
2085
1297
4166
1639
7849
23/~71
1120
123228
435
117856
676
13r3
610
40358
3G4
2
28
12
29
8
70
12447
92
6639
772
4529
332
5664
28231
4132
14n68
140131
2416
204
1365
1----1---· ------------------------------------
754631 985 2290 364031
210
209
621

LANDEN
VAN
GELADEN.
BALLAST.
NEDERLANDSGHEI- VR,;;,;;;--1 TOTAAL. INEDERLANDSGH;I VREEMDE
VLAG. VLAGGEN. VLAG. Vl.AGGEN.
TOT.AAL.
Schep. / Tonn. Sche~. / Tonn. Schep. , Tonn. Schep. , Tonn. Schep. , Tonn. j Schep. , Tonn. 11
HERKOMST.
Inklaring.
Hamburg ...
Groot·Briuanje
Frankrijk . ..
TOTAAL • • •
BESTEMMING.
Uitklaring.
Hamburg . •.
Belgie ..•..
Groot-Brittanje
Frankrijk .. .
57
100
4,4
17853
2 7074
7573
: l
1~/~ 29:68
665
62
S7
1791231 765
14.150 106
17853
207097
21723
2 793 143 1 42rno 14.5 1 42893
---·---·---·---·---·---·---·---·---·---·---·---
201 1 534001 727 1 1932731 928 1 246673 2 793 143 1 42 rno! 145 1 42893
---·---·---·---·---1---·---·---·---·---1---·---
57, •78531
57 17853
· 11
JJ )) IJ
1
25~3ssl 1 2551 255
810 22:220 914 1 248 ... J 3741 ~ 1 622
43 7120 64 14607 107 21727
---·---·---·---·---1---·---·---·---1---·---·---
TOTAAL. , • 204 1 54r/i1l 874 f 235827j 1078 1 289968 5o3 374 3 877
i:.o
00
i:.o

( 384 }
HAVENS
WAARIN IS
NGE KLAAR D.
GELADEN.
I nlclaring in 1850 en 1851.
BALLAST.
NEDERLANDSCHE VLAG. VREEMDE VLAGGEN. TOTAAL. NEDERLANDSCBE VLAG. VREEMDE VLAGGE.~. TOTAAL.
1850. 1 1851. 1850. 1---1_8_51_. ___ ___ 1_8_5o_. __ 1 ___ 1_8_5_1. ___
1
1
___ 1_8,_5_o_. --1 1851. 1850. 1 1851. 1850. 1 1851.
Schepen.j Tonnen. Schepen. j Tonnen. Schepen. j Tonnen. Schepen. j Tonnen. Schepen. Tonnen, 1 Schepen. j Tonnen. Schepen. j Tonnen. Schepen. Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen. Tonnen. Sehepen. j Tonnen. Schepen. Tonnen.
aar •••• •••••
rdam •• . •••
uizen •.. • • •
r." .....
mblik"""
ickendam .•••••
111" •• . •••••
rtnd ••.•••
helling ..••
am .• •••• •
e" . .. .. .
aven •. . •• .• .
echl. • •••••••
oe1sluis •.•••••
jk .. .• .• •• ••
!nis .••.•••••••
wijk aan Zee . .
lam ••••••
C)
IOC)6
;5
2
~
1
3
10
59
3
7
99
2
544
168
54
181
275
12
94
1
34
108
7
22
9
913
18r363
2406
186
630
153
96
?.35
2:-1i3
5070
272
783
1854.9
575
n5
[ 16030
21080
572/~
12~06
15103
508
6857
381
1547
24806
IOIO
74
2301
10789
4622
1092
l 128
22
8
668
52
65
188
224
17
104
10
28
255
19
10
1
42
95
Ï6
172
271094
2438
373
512
93
128
77
4353
93
5664
53
1844
22896
1~5
l3o33o
24250
7559
15062
12914
661
6839
326
2035
29733
1 449
745
60
2791
7545
4~.75
1224
2369
9
4
2
183
10
130
8
lO
8'.l
36418
5807
456
27304
1529
IIO
263513
32781
2775
3775
107
2570
323
23094
9013
16'27
4175
728
uo3
9 2 7
48
1
18
7
1
II8
38
Á
174
10
I313
191
2
38
89
6
III
26
8
9
5
6
8
161413
15/~70
82
3977
623
,,4
31855
8094
559
28111
1487
290505
32671
272
2 797
3632
110
2864
269
91
32870
9
2000
52
3
16
7
1
5
142
88
3
9
282
12
3
1818
350
54
226
371
18
181
3o
24
360
14
72
116
3o
3o
19
913
343149
II 168
275
2305
507
96
317
38731
10877
272
1239
45853
2104
37954.3
53861
5724
15581
18878
615
94 2 7
704
1547
47900
1010
74.
11314
12416
8797
---------------------------------1----1
3104 460884 3345 629000
25
3o
425
19
10
l
68
103
25
5
3o
16
172
332507
17908
455
4489
716
128
101
3föo8
93
13758
53
2403
51007
1602
420835
56921
7 831
17859
16546
771
9703
595
21;6
62603
11\49
7/i5
60
8315
9092
5881
962
1993
3.185
9
3
I
5
23
16
38
23
7
40
9
119
360
89
29
134
u53
710
2463
I
8
3
20
6
8
. 17
~3
l
16
80
7
258
26
720
350
428
469
835
68
1089
4648
62
153
6
I3
99
2
45
3
II 1
tl
80
174
561
9
18
9
3
126
2
5
90
1
3
2
51
21
197
47
509
3
122
18
83
26
7
40
f
130
?.0
4933
ll9
360
89
2q
134
13850
1157
179
1513
54
33310
3
18
9
2
3
22
11
Bo
10
64
3434
51
21
197
767
859
428
469
876
68
26834
1----1---------------------------------------------
6449 1089884 16089 1?.604 338 297 61652 511
767
4648
306
153

Uitklaring in 1850 en 1851.
~
i
"
HAVENS
WAAR IS
UITGEKLAARD.
en •.••••• •·····
erend ••••••••• • •
helling"" ••••• •
t. .••••••.••••.
dam ••••••••••• •
lle •••••••••••••
wershaven. • • • • • • . •
haven •••••••••••
echt,, •• , •••••••
eniogen ••••••••••
am, ••• • •••••••
~iogen". " • , •••
~Jl. ' • ' ' • • • • • • • •
NEDERLANDSCHE VLAG.
GELADEN.
VREEMDE VLAGGEN.
1850. 1 1851. 1850. 1851.
Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen. Tonnen.
5 392
934 159030
1
23
4
2
12
1 .
85
~
594
5
88
55
1282
476
56
698
60
688
81
125861
i44
2698
4.625
2133
15919
20/p
Il67
70
1087
17715
264
4459
1734
1898
382
174
61~4
160
5 401
863 152663
12
5
7
17
102
8
506
5
3
84
26
47
5
12
224
5o
800
716
228
1026
768
106489
3967
56o5
JI31
7599
1148
659
227
94 1
15398
284
222
4894
1638
3474
3188
5
17
3
5
2
3
55
1224
2
94
3
1
214
31
9
14
79260
606
29
53992
986
8854
559
1
564
22
16
12
7
6
43
1149
35
1
4
52
3
3o
263503
BALLAST.
TOTAAL. NEDERLANDSCHE VLAG. VREEMDE VLAGGEN. TOTAAL.
1850. 1---18_s_1. ___,___
1_85_o_. --1 1851. 1850. 1--1_8_51_. _____
1_85_0_. --1 1851.
1
Schepen, Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Schepen., Tonnen. Sehepen. Tonnen. Schepen., Tonnen.
7
18
26
9
12
2
7
3
1818
5
5o
45
39
342
51
24
3
19
398
37
77
61
23
16
l
33
1512
1438
1405
1633
56
698
172
296
26028
244
60
688
81
366950
144
6708
4625
2323
20342
2042
1241
70
1116
7 1 7°7
1250
44.59
10588
1898
2005
174
1203
160
7
24
7
145
8
1655
64
53
27
180
34
9
9
24
344
35
3
84
51
47
8
1
14
62
484
22809
91zo
5754
!347
10263
1223
659
227
94 1
64769
7
JO
6
22
5
15
3
65
II
96
17
162
21632
2477
41
653
51
937
1676
2089
144
735
3668
319
16873
7948
812
12360
7758
25:2
5572
99
677
12159
1393
3
4
1
14
15
21
19
20
x
95
II
t98
205
38
93
4
20
128
17
2604
6931
ll5
65
38696
14830
1582
15469
15571
2510
6o3q
156
1483
15293
1501
1 118
396
24
87331
8i34
1
8
133
4918
2l5 46011
120 22934
39
55
2682
1831
23
86
4r2
2589
359
45
12
100
1
1
26
312
147
33
45
25
108
2
96
90
2668
2310
1606
464
2786
87
19196
4 280 3 254
524 108963 523 122438
5o 10611 70 17413
2 130
15 2176
51
I0
139
937
38794
6 969
88 17393
9 1864
4
168
7
200
1q5
64
162
3
II
158
17
450
62884
30882
812
15042
9589
2924
8161
99
677
24273
!393
4
16
I
14
115
1
47
22
,44
Il
440
521
3096
93
. 1379
31025
88
33
8474
3060
28913
1602
65
96960
41505
1582
17779
17177
2 974
8825
156
1570
34489
1501
222 8 583 8 583
4894 4 252 4 :.152
7063 13 860 18 1267 3 470 I3 860 21 1737
347/i. 47 38q6 59 4892 5 1262 8 1408 52 5098 67 6300
3844 3 2369 12 2907 16 2836 6 750 19 5205 18 3657
78 5 962 5 962
320 15 822 19 1062 6 822 6 7o4 21 1644 25 1]66
87 lo 3623 9 3o83 7 SM 7 877 17 4467 16 3960
1
-----------------------------·-----· 4338 -7-5-46_3_1_,,~ 114569 ~ 185t90 ~ 249462 -1485 276747 ~ 364o3x ~ 461937
2/i67 365008

- -~-- -
xn.
( 386 )
STAAT van de in- en uitgelclaa1·de zeesche
( 387 )
1·ende de jaren 1831 tot . en rnet _ 1 ~ 51 !
1 N G E K L A A R D.
U I T G E K L A A R D.
GELADEN.
BALLAST.
GELADEN.
Il ALLA s T.
JAREN.
NEDERLAND-
SCHE VLAG,
VREEIVJDE
VLAGGEN.
TOTAAL.
NEDERLAND-
SCHE VLAG.
VREEMDE
VLAGGEN.
Sche-\ Ton• Sche-1~ Sche-1 Tonnen. Sche-\ Ton- Sche·\ Ton- Sche-1 I
pen. nen. pen. nen. pen. pen. nen. pen. nen. pen.
VREEMDE
VLAGGEN.
TOTAAL.
NEDERLAND-
SCHE VLAG.
VREEMDE
VLAGGEN.
TOTAAL,
Sche-/ Ton- Sche-1 Ton-
Sche-1
Ton- s 1 1 1
pen. nen. pen. nen. pen. nen. p~1~~- Tonnen. Schepen.
T
onnen.
1831 1995 229436 2545 314933 4.540 544369 165 8359
1832 ~176 240704 3190 390891 5366 631595 188 x3438
1833 1616 159864 4093 44.8990 5709 608854 134. 6196
1834 2335 261636 2984. 364821 5319 626457 134 ll534.
1835 2367 278372 2754 375664 5121 65/~o36 160 8754
1836 2322 272794 2480 352055 4802 624869 132 6141
1837 2565 306931 2822 418510 5387 725441 156 7051
1838 2496 305741 2999 461901 54.95 767642 187 9001
1839 2727 345807 3452 594916 6179 940723 237 11911
1840 2614 340933 3255 551915 5869 892848 201 8775
1841 2608 363166 3161 510727 5769 873893 188 8887
1842 2/~82 341719 3446 588315 5928 930034 22?. 10952
1843 2476 363805 3377 579921 5853 943726 207 10352
1844 2565 375532 2957 481687 5522 857219 171 9424
1845 2851 394596 3364 518310 6215 912906 203 9100
1816 3235 437381 4317 668862 7552 ll0624.3 184 9043
1847 3239 450796 4127 664167 7366 Il i/~963 178 I0635
1848 3062 433640 2773 483044 5835 916684 226 12796
1849 3296 452812 3123 557336 6419 1010148 370 20559
1850 3117 439617 3229 589956 6346 1029573 277 16089
18 5 1 31 ofi 460884 3345 629000 6449 1089884 2 14 12604
24/i 206 i3 400
195 15383 382
229 17995 466
194 14183 39i
197 12107 38i
176 12705 398
130 9737 33;
138 1014.8 3 o~
153 16890 3i6
308 49152 49 2
15625127 3 J ~
25 9 53646 4si
337 45857 7°1
338 54009 6ii
297 61652 511

( 388 )
XIII. Vergelf:j kende staat der nederlandsche koopv 1
(' 38~ ' ),
, op ultimo December 1850 en 1851.
SOORT DER SCHEPEN.
SCHEPE;N
WAARVOOR IN DE
JAREN 1847
TOT EN MET 1850
ZEEBRIEVEN
UITGEREIKT ZIJN.
VERONGELUKT,
GESLOOPT ENZ. ,
(B~~~~NS
GEDUR~\Dl
1851 INGEKOMEN BEWERKsn
BERIGTEN.) Mm
SCHEPENWELl

XIV. Y ergelljkende attlllt der zuscMpsn , !1l(14"""4f' gedUf'end• d8 jaren 18:10 en 1851
voor de eerste maal zeebrieven zijn verleend.
1850.
SOORT
\
DER GEBOUWD, GJ::BOUWD.
........ ,,,.",t.,,..., ..... , TOTAAL.
1851.
BINNEN 's LANDS BUITEN 's LANDS! TOTAAL.
GEBOUWD.
GEBOUWD·
Laston. Schop.\ La>ton.
SCHEPEN~
Schep.\ Lasten.
Schep. Lasten.
Schop.\
Schep.\ Lasten. Schep. Lasten.
Barken .•.•.•• 19 5242 1 188 20 5/~3o 33 9247 1 243 34 949" ~
Brikken .•.••.•
5 767 1 136 6 903 10 1436 2 205 12 1641
Schoeners .•••.. 19 1838 2 85 21 1923 18 1436 5 336 23 1772
52 2757 39 2033 2 134 41 2167
Koffen .••.•.•.
52 2757 " "
Galjooten ••...•
3 144 1 40 4 184 37 2066 1 60 38 206
15 439
20 563 15 439 " " 1. 42
Tjalken ••••.• '
20 563 " " 3 93 l 42 " "
Smakken •.•. , .
3 93 " "
Hoekers .•••.•. 4 296 " "
4 296 " " " " " "
1 22 1 22
2 69 2 69 " " .
Sloepen .•.•.•. " "
1 20
1 20
" " " " "
1 15
" "
I 15
Kotters ••..••.
\
Viscbsnikken .... " " " " " "
" "
. 80
. 80
.. 3 360
"'Stoombooten • • • •
3 360
---·--·--·---·---·---·---·---·-·---·--·---
,54 1 •Ó7 •4' ,3
i
-
llR.
PLAATSEN GELADEN. BALLAST, PLAATSEN GELADEN. BALLAST.
WAARVAN
WUB.OP
UITGEKLAARD. Schep. , Tonn. Schep. Tonn. INGEKLAARD. Schep. Toon. Schep.\ Tonn.
-01'
cg
0
-
Delfzijl. •••...•• 19 698 17 6/ig Amsterdam . .•.... " "
t 133
Finsterwold • • . • • • • 17 569 1 44 Delfzijl •...••.. , 5 142 5 160
Groningen. ••• • ••• 1 33 2 251 Finsterwold. . . . • . . 6 207 8 274
Langakkerscbaos • • • • 24 85'2 2 64. Groningen ....••. 71 2588 »
NieM110lde. • • • . • • • 1 29 " " Langakkerschans •••. 2 66 2 108
Termunterzijl ••••• 37 1388 4 145 Pekel-A ..•..•• . • . 1 25
Zoltkamp • • . . ; . • • 2 109 " "
"
" "
Purmerend ..•.... " " 1 118
Rottam •...•.• , . " " 1 45
Termunterzijl. . . . . . 16 650 8 315
--- ------
- ---------
'JOTA.AL•• , • JOi 3678 26 u53 'JOTAAL•• ~· • 1oi 3678 26 1153
~
.....
1

', Scheepvaart langs de rivieren en kanalt in 1850.
INGEKLAARD.
UITGEKLAARD.
~~"'"ssj~
1:
LANGS
: ::::"
~ n(ileMaas) ..... . . . . . .. .
~ Q ~
~ ~ :~ ~
~ d é : ~
niwecrt (de Maas) . .
'ch1(deMaas) . ..
Ï :~ ~ -~- ie s ;;
] J:l ~ Ï~ _ : g § 11 ••1 (de Maas, het Zijkanaal) ..
ll----·l----2l_r-._--"-~--""'-~ __ o!:!_?; __-;--l•t(de Zuid~WiJlcmsvaart).
VAN EN NAAR
Belgie.
Belgie.
Relg1e.
Belgie.
llelgie.
Tolverbond .
Schepen
uil Nederland.
Tonnen
Getal. van
1 kub. el.
1
2553 50642
3 1764
28;1
628
14.
158
11r86 162
Schepen
uit vreemde Janden.
84530 5424
22839 1669
7846 294
3075 232
3877
89a)
135172
54603
8246
17340
518686
20283
Schepen
uit Nederland.
'~'
1. '::::.
33
Scllepcn
uit vreemde landen.
Getal. I
To;.~n
t kub. cl.
Schc~'· I T:::cn
1 kub. cl.
58 1348 1348
388 11081
4; 35488
Schepen
uit Nederland.
Tonnen
Getal. van
1 kub. el.
1
58
136
99"
Schepen
uit vreemde landen.
Tonnen
Tonnen
Getal.
Schepen. van
1 kub. el.
I kub. el.
1
209
51
1893
Schepen
uit Nederland.
Getal.
23 16
811
77
Tonnen
van
1 Jrnb. el.
1
2956
4o3
Schepen
uit vreemde landen.
Tonnen
Tonnen
Getal. van Schepen. van
J Hub. el.
1 kub. cJ.
1
3568
518
i3
97
4134
79
J 10009
1860
1
(dcRhijo, Waal en IJssel) •.
Frankrijk . .
1
1 a)
352
i35
1
1 a)
35>
i35
3659
g
~
k
C> 00
"'
1---°'-----------j----kouen (de Berkel).
an Gent (het kanaal van 'fcrncuzrn) . .
IL-~"'::,." 1 -f.------------~-- i (devaartvanDruggc) .
Zwitserland .
Tolverbond .
llelgie .. .
Belgie . . .
89
413
623
23900 !08
336 17
255
847
484
521
255
11()
2413 2J ;48o
431
22689
360
86 602
!03
6586
19
840
,fdt Schelde),.
BeJgic . ..
197171 693
45879 3097
243050 964- 42300
;bcr~cn (dcVcch1).
Hannover.
2239 327
3411
Schepen ..
Houtvlotten .

xvm.
Scheepvaart langs de rivieren en kanalen in 1851.
IN GE l(L AA l\. D. U 1 T G E K L AA R D.
GELADEN.
DA LLAST.
GELADEN.
BALLAST.
'
LANGS VAN EN NAAR Schepen Schepen Schepen Schepen Schepen Schepen Schepen Schepen
uit Nederland.
TOTAAL.
uit vreemde landen. uit Nederland. TOTAAL.
TOTAAL.
uit vreemde landen. uit Nederland. uit vreemde landen.
uit Nederland. uit vreemde landen.
TOTAAL.
Tonnen Tonnen Tonnen Tonnen \
Getal. van Tonnen Tonnen Tonnen
Tonnen Tonnen Tonnen Tonnen Tonnen
Getal. van Schepen. van Getal. van Getal. van Schkpen. van Getal. van Getal. van Schepen. van Getal. van Getal. van Schepen. van
1 kub. el. 1 kub. el. 1 kub. el. 1 kub. el. 1 kub. el. I kub. el. 1 kub. el. 1 kub. el. 1 kub. el. I kub. cl.
1 kub. el. 1 kub. el.
. .
1999 1522 28488 69021 3 188 go 2302 t 93 2490 1465 39214 110 2705 1575 107
Eijsden (de Maas) ... Eelgie. 40533 3521 f
41919 2633 1054 25438 IIfü 28071
Stevensweert (de Maas) Belgie. 1099 32316 652 22995 1751 553u
" " " " ' 249 9247 60 2212 309 II459 775 2n96 632 22342 1407 43538
Maastricht (de Maas) . . "
Belgie.
7 239 3o3 9126 310 9365 4 177 172 5639 76 5816 159 5798 866 30903 1025 36701 " " " " "
St. Pieter (de Maas, het Zijkanaal) Belgie. 937 33956 1253 51140 2190 85096
" " " " ' . " 517 17145 494 11733 1011 28878 248 13844 306 23091 554 36935
Weert (de Zuid-Willemsvaart) .. .. . Belgie. 223 12494 159 6853 38:i 19347 " I 48 I 48 225 6470 II4 4625 339 11095 " " " " " "
Tolverbond. 2159 222424 1501 253182 3660 475606 136
7
10357 601
a) 2566 82 a) 83395
13071 8ga) fl37 93752 961 105523 1304 31/~090 2265 419613 1139 121347 646 66922 1785 188269
15637
J
Lobith (de Rhijn, Waal en IJssel) . . . . . Frankrijk .. . . " " " " " .
1 a) 1I1 1 a) " " " " " " " " " " " "
I II
" "
Zwitserland .
" " 5 255 5 255
" " " " " " " " " " " " " " "
~I Oldeokotten (de Berkel) . . . . . . . . . Tolverbond . 41 287 123 861 164 1148
" 63 128 903 137 966
Sas van Gent (het kanaal van Terneuzrn).
" " ' " 9
" " " " "
Belgie. 4fü 29780 102 5548 563 35328 88 335j 117 2355 '.
398 20518 7520 607 28038 126 10260 14 396 140 10656
~' o5 5712 209
Sluis (de vaart van Brugge). .. Belgie. 16 590 u
:I>
" 16 590
" " " 90 1710 " 90 1710
Bath (de Schelde). . . . . .
"
" " " " " "
Belgie. 2504 205926 711 51431 3215 257357 9 1 7 38634 542 16524 14 59 55158 2182 136616 906 40066 3088 176682 1565 118335 361 27490 1926 145825
11
Gramsbergen (de Vecht) . . ..
1 Hannom. 125 1119 209 2283 334 3402 .
67 599 163 1770 23~ 2369 " " " " " "
" " " " "
a) Houtvlotten.
~i
I·: (blz. 392 1 n°. 2.)
-
~.
~Schepen ... 9571 579664 6540 432162 16iu
1 TOTAAL . • .. 1011826 n48 52713 1523 110263 26 71 162976 6322 342903 4354 4.16527 10676 759430 3960 2876! 5 3013 165679 6973 453294
Houtvlotten .
7 2566 83 13182 go 15748
1
1
-
_....

l
/
OVERZIGT
VAN DEX
HANDEL OP JAVA EN l\fADUR.A,
IN 1850 EN 1851.
De uitkomsten van den handel op Java en Madura 3edurencle de
tste vijf jaren waren als volGt :
JAREN.
ALGEMEENE INVOER. ALGEMEENEUITVOER
MEER UIT- DAN
INGEVOERD.
1
847 .•.•.• f 29435402 f 60286740 f 30851338
848 ...... 31385712 53064476 21678764
849 ..... 32017588 6u96697 29179109
850 .•••.
851 ..•..
31852667 59106866
27254199
4.3631090 73789056 30157966
il
e algemeene invoer bereikte het hoo3ste cijfer in I 851 , het laagste
1
847. "Beide jaren geven een verschil van f 14195688 (32,5 %).
vergelijking van de twee laatste jaren blijkt, dat het cijfer van
0
door dat van 1851 met f 11778423 werd overtroffen.
e a.l9emee11e uitvoer was h€t grootst in 1851 , het kleinst in 1848.
e Jaren verschillen f 20724580 (28,1 %)· Het cijfer van 1851
trof dat van I 850 (het laagste na 1848) met f 14682 I 90.

( 394 )
De overmaat van den uitvoer boven den invoer was het grootst
in 184 7, het kleinstdin ~
8 4
8 • uitvoer in dien voor rekening van het
Bij splitsing vand en m-t"kn lieren verkrijgt men de volgende uit·
göuvernement en oor par l u
komsten:
JAREN.
INVOER.
Gouvernements. Partikuliere.
1
UITVOER.
Gouvernements. I Partikulierc.
18/~7 .. f 5756229 . f 23679173 f 35904103 j 24382637
1848 .. 10693958 20691754. 34 . 45915/~ 18605322
1849 .. 8313404 23704184 41 ?.26262 19970435
r85o .. 782181 I 24030856 3894.8409 2015845ï
185 r .. 13476371 30154719 47961001 25828055
d l dus de invoer het grootst in
Voor den gouvernementshan e . was . reven een verschil van
i851 het kleinst in 1 847. Behide pre~t V l85i het kleinst in
' 42 ( 5 3 o / )· De uitvoer et groots m
'
0
f87478201Beide 7j·~re; verschillen f 13501847 (28?2 /o)· 't er 1851 he
I • l d l b ) den m- en ia
Voor den pattikulieren ian .. e geven.cl
vo
i . verschillen:
1 t 1848 het laagste Cijfer. Hei e pren
ioogs e , ' 5 (3 4 °/ ).
voor den invoer f 946296 i, 0 n '
voor den uitvoer f 7222733 ( 28 {g)• S5 en i85i afzonderlij
Bij"aldien men de twee laatst~ Jalren: I. 10851 de ;ouvernemrn
t n dat m iet par u 't
beschouwt ' ontwaar me . r f 6 38G3 de gouvernementsu1
invoer f 5654560' de P~krt1l~u ierfe 56691;98 m~er heeft bedragen da
voer f 90 '.25 9 ~,
de parti u iere
in het vorige Jaar. "k dat

( 396 )
De uitvoer door de entrepots, niet begrepen in den 3ewonen
uitvoer, heeft bedragen:
in 1850: in 1851:
in het entrepot te Batavia • f 2005991 f 17144rr
'"
Samarang 143883 133216
Soerabaija 364143 463042
f 2514017 f 2310669
De goederen mt • de entrepo At s ingevoerd . en begrepen onder den
partikuJieren invoer hebben beloopen.
in l85o : in 1851:
uit het entrepot te Batavia . f 1316360 f 1496!30
Samarang
Soerabaija ·
5716r
320955
81590
309163
f 1694476 f 1886883
l .. k bedraO' der ontvangen re.oten u is geweest d in ]aenûi ii_lo
Het gezamen IJ in 185~ f 8364854.6!. Zij waren op e vo u
f 6392979.116'
wijze ingedeeld :
( 897)
Ontler de inkomende regten zijn begrepen fo 1850 f 695474.835'·,
in i851f740761.112 op ingevoerde gambier; onder de uitgaande
en additionele 1egten in 1850 f 1264981.895 , in 1851f1647290.i 15
fictive regten op uitgevoerde gouvernementsvoortbrengselen. .
Van het geheele bedrag der ontvangen regten zijn, behalve de
fictive regten op uitgevoerde gouvernementsvoortbrengselen , . nog
wegens gewone terugbetaling ter hand gesteld in 1850 f 59470.101,
in 1851 f 140760.106 5 ; zoodat er bU 's lands kas werkelijk zijn ont.
vangen in r85o f 5068527.45 5 , in 1851 f 6576802.79 • 5
De in 1851 vermeerderde aanvoer van goederen ging gepaard met
eene meerdere aankomst van schepen. Hun getal bedroeg in 1850
1394, metende 125769'/3, in 1851 1694, metende 159729 1
/4 lasten.
ij waren naar de landen van herlcomst op de volgende wijze inedeeld:
1850.
1851. VERSCHIL IN MEER
Schep, IN 1851.
Lasten. Schep. Lasten.
uit Nederland . • • Schep.
182 56889 Lasten.
uit andere landen
199 64664
17
an Europa· .••..
7775
25 4184
uit Amerika . • , .
79 16759 1 /2
19 3513 54 12575 1 /
33 2
uit de Kaap deGoe·
7837 1 /2
14 4324 1 /2
Hoop" .••..
7 1454
uit West-Indie. • •
8 1638
5 613 184
1 /a 8 1429 3 815 1 / 2
JARE;\!.
i85o
JAREN.
1850
1851
Inkomende Ui1gaande Entrcpót- Overscheepregten.
regten. regten. reGlen .
f 3964.21 r.72 5 f ig46o 45 • 50
! 32525.oo f 74 2 •685
5073417. 11' ~ 2689771.835 4o38'l·•IOO
1. 2080.81
Pakhuishuur ·
f 55644-77 5 f
Consumtjeregt
op tabak.
50396. 1035
58663.35 5/i3n8os
5 per cent
additionele regten
f 297548.4.9 5
390305.15 5 f
70 10146 58 9924 1 /2
1
12 221 1 /
4 1 7 1 363
2
31 5801 31 6165
54
364
1054 42752 12i7 50948 3 ;4 223 81963;4
1394 125769 1 /3
1694 159729•;4 300 339593/.f.
Het 1retal. schepen vertrokken in 1850 hedroèg . 1358, metende
3399•/" in 1851 1850, roetende 1682343/1 lasten. In 1851 zijn
eild: naar Nederland 275 schepen, metende 88619 3 /4 , waaronder
4, merende 84338, onde, nededandsche en 21, metende 4281'f<
ten' onder vreemde vlaggen ; naar de overige landen van Europa
'alle noemde schepen, metende 8663'/1 lasten, naa. Amerika 20,
te~de 1 4018 lasten, waaronder 2, metende 329, onder nederlandsche
' llletende 3689 Jasten , onder vreemde vlaggen. In het vorige
d whren naar de vreemde havens uitgezeild 18 schepen onder nedersc
e vlag, metende 3919 •/a lasten. Voorts zijn uitgezeild naar
34

~
..::·
~
9
til
~
....
CD
Il)
"'
B
~
~ -....]
~
g.
..g
g
s
~
~
CD
_p..
_p..
CP
(;.>
~
-:;!:-
...
~
"' g..
..g
g
0
~
a.,Pd 2 ::r'
.::. ~ ~ e.
El
~
c..
CD
..i::-..
.....:1
"°
g a ~· ~
~~ g..er
::r' Il> CD en
CD g.. g..
CD
CD
~
!))
~
CJ.) ... ~ ...
w en UJ til
g.. g.. g.. g..
ro .,.. n> ....
PdPdPdPd
('f) ...a CD ..,
1:1 1:1
~ ...
a
CD
s
es
0..
CD
O">..P.. ~ ~
..P.. CP
tl)
es
B
s·
g-
"'
s
'
~
..;:...
) ... (j'l ... (,/.)..,
c:.r.
""" tJ.' 1 "°
_p..
~ --!
-:;;:- -:;-
= "
= ::
"' g..
= ..g
~
"'< ~ ... i:..
n;"CDO)CD
;'i°® ~~~
" < ::!,..:- !ll.
i't>~~=~
.... "' ~Il)
t')

STAAT van don algemeenen invoer op Java en Madura gedurende 1851.
WAARD E IN G U L DEN S VAN DEN IN V 0 ER.
HERKOMST
DER
VOORTBRENGSELÉN.
DOOR PARTIKULIEREN,
VOOR REKENING VAN HET
GOUVERNEMENT.
Van
Van IVanand"'I V•n don 1 Nederland, Van den 1
Oosters. TOTAAL. Oosters. T(jl'AAL.
Japan en
Nederland. landen. Archipel.
Archipel.
Bengalen.
1 ALGEMEEN
TOTAAL,
1 _I
Europa , Amerika en de
Kaap. de Goede Hoop .
De West, IndieenBeogalen
China , Manilla en Siam .
Japan •..•..•• ; \ .
De Oostersche Archipel •
9600520 10114070 524215 20238805 3260851
"
3260851
,349965611
" 189551 340331 529882 280000 H 280000 809882
" 1978536 538592 2517128 "
1) 1)
2517128
" 107859 " 107859 367682 " 367682 475541
" 9020 6395462 6404482
D
4672478 4672478 11076960
~
0
0
..__
TOTAAL aan koopmanschappen
••••••••
Aan specien . • •
9600520 12399036 7798600 29798156 3908533 467,471858,ou 138379•67
44825 122594 189144 356563 4895360 ft 4895360 5251923
3o • 5 47 a 9 ~ 803893
,{
HERKOMST
î
a, gect:uren
WAARDE IN GULDENS VAN DEN UITVOER.
w
~
"
DER
VOORTBRENGSELEN.
Europa , Amerika en de
Raap de Goede Hoop .
De West, ludie en Bengalen
China , Manilla en Siam.
Japan ........ .
De Oostersche Arcnipel .
TOTAAL aan koopmanschappen
...
Aan speciën . .
ALGEMEEN TOTAAL . .. •
DOOR PARTIKULIEREN.
VOOR REKENING
VAN BET GOUVERNEMENT,
ALGEMEEN
Naar Naar Naar Nederland N Naar
den Oos door Naar de 1 aar 1 den Oos-
Neder- andere t h - TOTAAL. Ned. Handel- . l 1 TOTAAL. 1 TOTAAL.
ers~ en muatschappij Ja an. ters~ ien
1 d I d Arc.hipel. in P Arclupel.
an · 1 an en. , consignatie.
1 1 1
875°199512123002331 " 358 81341 24084951 81699 " / 464551420382146683712875332
" " " 81699
4435 3697 140493 148625 " " " " 1486:>.5
39672 J074o3 283423 4.30498 " " " " 430498
~~~~ 3743334.2 65095 " 3749843754251263
7370039/60 n 799[ 644o3o5J 198 2 2143
17255 153151 165908 336314 37433342/ 1n55o
" 8925
--'--·--
420382137965274/57787417
974.210 983135 1319449
-·-·-·-,
73872941616495oJ 6606213120158457
3743334,;,,.47si~/3894s4.9/~
-,.;.
0 ,......
~-~~~--~.--

( 402 }
STAA ~ van . den alg.emeenen uil
( ~03.) .
.~va . en. ~ Madura g.edur:enàe, 1851~ ..
1'
VAN DEN U 1 TV 0 E ,R.
DOOR PARTIR!
VOOR R.EKENJNG VAN HET GOUVERNEMENT.
HERKOMST DER VOORTBRENGSELEN.
Naar
Nederland.
Naar
andere
landen.
Nau
Naar
Nederland
door
de Neder!.
Handelmaatsch.
in
consignatie,
Naar
Japan.
Naar den
Oosterschen TOT.AAL .
Archipel.
ALGEMEEN
TOTAAL.
Europa, Amerika en de Kaap de Goede
Hoop .. . . . . ..... 3280
. 62370
. 438937 501307
3016817
De West , Indie en Bengalen .
China, Manilla en Siam . 1812
8126
8126
79636
160343
Japan . . . . . . . /~ 0 8 2 5
263345 ·
I)e Oostersche Archipel . . . . . .. .. 8779494
46414369
69999
46484368
68664277
T OTAAL aan koopmanschappen, . 88254.11
1/io495
438937 46993801
72184418
Aan speciên; . . .. 5670
8925
958~75 967200
1604638
ALGEMEEN TOTAAL. · 8831081
149420
1397212 47961001
73789056

( 404 )
ST A.A. T van den uitvoer der voornaamste voortbre~
( 405' )
a en Madura gedurende 1850.
BENAMING
DER
VOORTBRENG S'ELEN.
Nederland.
TOTAAL
van den
partikulieren
uitvoer.
Naar Nederland , Per 100
door de
gulden
Nederlandsche ALGEMEEN
van
Handelmaatschappij ,
het geheele
in consignatie
bedrag
voor rekening van TOTAAL. der
het
waarde.
Gouvernement.
506733.18
500733.18 !
l Pikols •.. ·..•.. 220385
2652610 2652610 4,59
Rijst Waarde in guldens. 1270699
136398.95 682482.10 818881.05
l Pikols ..••.... 53593.83
3148072 15572835 18720907 32,40
Koffij. Waarde in guldens. . 1104228
528594.98 . 852849.78 1381444.76
l Pikols ..... " ..
321283.60
5914873 11106869 _. 17021742 29,46
Suiker Waarde in guldens. . 3494065
663.01 6400.42 7063.43
{ Pikols .•.....•• 94.45
98192 . 954875 1053167 1,82
Notenmuscaat . Waarde in guldens •• 14063
164 27 2539.97 2704.24
{ Pikols .••...•. 66.50
23308 . 343212 366520 . o,63
Foelie .. Waarde in guldens. 9763
492.81 492.81
\ Pikols ...•.•.. 216
28916 28916 o,o5
Nagelen. Waarde in guldens. 12945
. 57350 57350
Tin .. \ Pikols . ......•. 4986500 4986500 8,63
Waarde in guldens. 168/~69.25
1088355 1256824.25
l Pikols ..•..•.•. 103105.50
ll 539377 3654105 4193482 · 7,26
Indigo
Waarde in guldens .•
310395 57.33 1244-34 1301.67
\ Pikols .......•. 39.33
2865 99882 10274.7 0,18
Kaneel . •. Waarde in guldens ..
1965
56520.75
Cochenille ..
l Pikols .••..•... 23412
14321 133841.75
124406 . 371 17 495823 o,86
Waarde in guldens. 43327
19060.74 4402.18 23462.92
l Pikols ..•..... 6296
:i78470 52830 331300 o,57 ·
Peper ..
Waarde in guldens.
100188
. 475.26 7600.14 8075.40
l Pikols ...••.•.• 432.39
18060 288805 306865 o,53
Thee • Waarde in guldens. •
16431
10516.82 10516.82
l Pikols ..•...... 9183.18
390608 390608 o,68
Tabak
Waarde in guldens .•
354252
56.90 56.90
Pikols ...
2012 2012
Notenzeep
l Waarde in guldens ..
·1
TOTAAL DER WAARDE IN GULDENS
6732321
37433342 50653199 87,65

( 496 ) ( 407 )
STAAT van den uitvoer der voornaamste voortbre va en Madura gedurende 1851.
BENAMING TOTAAL Naar Nederland,
door de
Per 100
van den N ederlandsche ALGEMEEN gulden ·
DER
Handelmaatschappij ,
van
partikulieren in consignatie het geheele
Nederland.
voor rekening van TOTAAL.
bedrag
V O 0 R TBR ENGS ELEN.
uitvoer.
het
.der
Gouvernement.
waarde.
Pikols .••.•• · • · 318ll9.27 714351.71
R!jst .. Waarde in guldens • 1847115 3782882
714351.71
3782882
1 Pikols ......• · · 9748.80 164686.98 5.24
Kof6j. lOq.6303.54
t Waarde in guldens. • 213722 42á6905
1210990.52
23535276 27792181 38.5q
{ Pikols .. · •••• · • 472902.41 729032.30
Suiker ... 1170080.21
Waarde in guldens • 4716886 1899112,51
7758679 15291993 23050672 31.93
1 Pikols .••.•.•• · 171.33
Notenmuscaat.
937.83
Waarde in guldens •. 31 !33 1J11
3440.16
17.3247 4377.99
668558 841805
I .17
{ Pikols .......• • 71 162.69
Foelie .. Waarde in guldens .• 11986 63i.84
270 27350
794,53
109::i43 136593 0.19
Nageleu.
l Pikols .....•• · · 223 2150
Waarde in guldens . 12168
2373
129000 141168 0.20
Tin •..
1 Pikols Waarde •••.... in guldens · . · 216.65 77395
10834
77611 .65
3869750 3880584 5.38
{ Pikols ....... 98402 198287.75
Indigo .. Waarde in guldens • 362436 576017.75
723538 774305·.50
2156253
Pikols •.•••.. • • 186 186
2879791 3.99
Kaneel • 1139.59
1 Waarde in guldens . 6220 6220
1325,59
89001 95221 o.x3
t Pikols ....... Cochenille. 50934 76278
Waarde in guldens . . 90281 131510
57798 134076
281524 413034 o.57
1 Pikols .••.•.•• • 5857 18626.96
Peper. waarde in guldens . • 95268 12.63
287736
18639.59
189 287925 0.40
1 Pikols .••...•• · 241 281
Thee. 6538.76
Waarde in guldens . • 7240
8458
6819.76
og.65
199852 208310 0.29
{ Pikols ..•..••.. 24334.87 24882.52
Tabak •..•
616874
051
Waarde in guldens.
630681
1918.21 26800.73
Pikols .••••••.
l
73994 704.675 o.g8
Notenzcep l Waarde in guldens • • 5o 5o
37.9 38.9
9736 9786 0.01
TOTAAi. DEI\ WA.ARDE IN GULDENS 7999211
46414369 64224627 88.97

( 408 )
STilT van den partikulieren invoer . op Javä en
Madura gedurende 1850.
( 4.09 )
STAAT van den partikulieren invoer op Java en
Madura gedurende 1851.
LANDEN
VAN
HERKOMST.
Nederland .•
Engeland .
Frankrijk • .
Zweden •.. . . .
Denemarken. • • . .
Hamburg . .
Bremen.
~us\and •.
Genua •.. .. " ...
Amerika ..•.••••
de Kaap de Goede Hoop.
Pondicherij . • • • • . .
B.engalen en Ceijlon. • .
de Golf van Perzie • . •
Manilla •••••.•.•
China en Macao
Siam •. .•. ...
Ja:pan ... ..... "
Nieuw Holland .•.••
de Oosteri.che Archipel.
TOTAAL
KOOPMANSCHAPPEN,
Waarde.
f 7956476
5692434
3o36o5
153198
42017
298153
60407
650
16821
355810
4292
25788
31169
76428
223990
1001795
423138
468704
475g6
6754828
f 24037299
Per 1 oo gulden
van het geheele
bedrag der
waarde.
33,10
23,68
1,26
o,64
0,18
1,24
0,25
0,07
1,48
0,02
0,11
0,13
o,32
0,93
4,58
1,76
1,95
0,20
28,10
6000
16!
1275 357
7520 11!
25i
311
13003 89
6n2 2301
2532 1104
4231
46i
8025
146673
LANDEN
VAN
HERKOM"S T.
w.:~~~.·A~;~·~;;;~ 1 :i:/specien.1
bedrag der
waarde.
TOTAAL.
f 9600520 31,83
f 44825 f 964.5345
8502782 28,19
8502782
404934 1,34 33510 438444
182501 0,60
41757 0,14 .
295443 0,98
50790 0,17
50790
32718 0,11
merika ...
32718
519046 l,72
alifornie .. . ..
538171
.. 8206 o,o3 28050 36256
e Kaap de Goede Hoop
2433 0,01
2433
nsalen en Ceylon. .
129391 o,43 6759 136150
eGolf van Perzie.
63959 0,21
41.50 68109
anilla . . ....
362373 l,20
nina en Macao .
362373
I395oo5 4,62
am . ".
2815 1397820
257166 o,85
pan" .•....
257166
475541 l,58
475~1,.1
42673 0,14. 28185 708.58
7798600 25,85 189144 79877;,.4
TOTAAL. • • /30165838 -1-·----··
. . . . • /356563 /30522401
35

1,
( 410 )
den pa1·tikuliàen uitvoer op Java en.
S'rAAT vanMadura gedurende 1850.
LANDEN
VAN
BESTEMMING;
Nederland·
Engeland. ·
Frankrijk · · · · · · · ·
Zweden · • · · ·
Denemarken. · · · · · '
Hamburg. · · · · · · · ·
Bremen · · · · ... ".
Rusland• · · · · ·
Mauritius · · · · · · · ·
Triëst · · · · · ·
Amerika. • • • • · · · ·
De Kaap de Go~~e Hoop.
Bengalen en Ce1jl~n ...
De Golf van Perz1e .• .
Manilla • · · • · · ' · ·
China en Macao: . . .
Siam · · · · · ·
Japan. • • · • · · · · · :
Nieuw-Holland •• ,' '1
De Oostersche Arclnpe .
Gouvernements m tvboer.
naar de buiten ezittingen
• · · · ·
a) De
eer.even,
TOTAAL, · · '
KOOPMANSCHAPP EN•
Waarde.
f 44803381
1028599
1218207
619117
204585
389014
34 74.86
594.9/i
138
179fi7o
738599
720
58253
166172
3408
572910
93154
120286
277282
644o3o5
Per IOO gulden Specien.
van het gehecle
bedrag der
waarde.
78,16
1,79
2,13
1,08
o,36
o,68
0,61
0,10
o,3r
1 ,29
0,10
0,29
0,01
1,00
0,16
0,2 I
o,48
l l,24.
f s73.w58o · · · · · · '
Waarde aan koopmanscl1appen en
specien is
TOTAAL.
f 17'.l 55 !44820636
" 1028599
1218207
61q117
204585
389014
347486
59494.
i38
179fi 7o
738599
720
58253
1661 72
" 3408
14.3067 715977
1159 943 13
8925 129 211
" 277282
165908 66062!3
( 411 }
STA.AT van den partilculieren uitvoer op Java en
Madura gedurende 1851.
LANDEN
VAN
BESTEM·MING.
Nederland , . • ~
Engeland, , .. ,
Frankrijk •..•••.•
Belgie .••.... ....•
Zweden, •......
Gouvernementsuitvoer
naar de buitenbezittingen,
, ••• , •••
t'
KOOPMANSCHAPPEN.
rno g"ldeo Specien.
W d van liet geheele
aar e. bedrag der
waarde.
TOTAAL.
f 55239780
76,53
860682
f 5670 f5524545o
r,19
1776769 860682
2,46
117667 0,16
1776769
947302 1,31
117667
241481
o,34
947302
399440 o,55
241481
49118
0,07
399440
94381 0,13
49118
2765794 3,83 94381
81940 0,11 2765794
16565 o,oa 81940
134356
16565
0,19
39025 0,06
134356
538430
0,75
39025
105218
56239
0,15
594669
15354.2
l94o
0,21
107158
788244
8925
l,09
162467
7395747 10,24
788244
573589
7969336
--- -
q.38937
o,6t
958275
1397212
TOTAAL ••••
f72184418 ... " ... [1604638 f73789056

( 412 )
STAAT van den uitvoer door partikulieren in het Jaar 1850.
( 418 )
STAAT van den uitvoer door partik11,lieren in het jaar 1851.
BENAMING
BENAMING
DER
HOEVEELHEID.
WAARDE.
DER
G 0 EDER EN.
HOEVEELHEID.
WAARDE.
GOEDEREN.
Arak ••....•.•. ,
Benzoin ••
Cochenille . • •
Eetwaren .•..
Goud (stof-) •.
Hout (sapan-) ..
Hout (sandel-) ..
Houtwerk •....
Huiden •••..
Indigo ...... .
Ivoor ....•...
Juwcelen .••.•
Koffij ••......
Kassia ..•...•.
Kramerijen. • . . • • •
Koperwerk • . . • ; . .
Lijnwaden en garens. .
Matwerk .••....••
Medicij neo en droogerijen
Olie (klapper- en katjang-)
Peper ..•...
Rotting (bind-) .
Rijst ...•..
Specerijen .•.
Suiker •.
Tabak • . . • ~
Triepang. . • •..•
Vogelnestjes (witte in
soorten) ; , •....
Zout ••........
Diversen ••.•••.•
Goud- en zilverspecien.
62253/s leggers
309 28 /100 pikols
56520 3 /4 ponden
..........
286 1 /2 thails
56o665j, 00 pikols
19·41°/100 •
189953 stuks
168469 1 /4 ponden
14 50 /100 pikols
61239 6 /100
1906074/ 100
43038 15 /100
506733 1 8/100
13209/100
5285949 8 /100
105168 2 /100 f 390608
1678 3 9/40 kodies 496739
1184/100 pikols
f
254272
15164
124406
195118
22141
33487·
2358
17928
320278
539377
7001
600
3148072
66074
45545
251540
2175934
41024
46691
76874
278470
274191
2652610
150516
5914873
887347
3545
Arak ....•.....
Jlenzoin ........ ;
Cochenille ...•..
Eetwaren . , , • . . •
Hout (sapan-) ..••.
Hout (sandel-) . . . .
Houtwerk ... .
Huiden .. .
Indigo. , .•
Ivoor ....
Juweelen . . . . ...
Koffij .•......•
Kassia, •• , .....
Kramerijen . • . . . .
Koperwerk. , . ; , ..
Lijnwaden en garens •
Matwerk ... , ..•.. ,
M~dicijnen en droogerijen
Ohe (klapper- en katjang-)
Peper. . . . . . . . • . .
Rotting (bind-) .
Rijst , , .. , ..
Specerijen. . . . .
Suiker. , .....
Tabak .. , .
Tin. , •..
Triepang . ,
Vogelnestjes,
Zout .. ........••
Diversen
Goud. e~ ;il~e~sp~ci~~
TOTAAL ••••
5862 1 /4 leggers
l 119 8 /100 pikols
76278 ponden
' Bo3;21i1~0 pii~Is.
251 "
. 2°37054 . . 0 st~ks .
19828731,f ponden
23 26 /100 pikols
. 1·646S698i 1 ~ 0 .
77944 2 /100
. ...... .
72903230/100
.........
f
2982-37
5249
131510
17938r
56621
4478
17195
425633
723538
13005
5000
4256905
II8855
45394
295~03
2638124
45570
89777
95994
287736
324855
3782882
212765
7758679
I 167795
834
(215
280906
342766
1783915
637438
f 25828055 a)
TOTAAL , ••
gel~ild~d. optellin& &eeft f 26028055, welk verschil echter niet kan worden op-

OVERZIGT
VAN
DEN
HANDEL EN DE SCHEEPVAART DER KOLONIE SURINAME
IN 1850 EN 1851.
. h . an dien voor rekening van het Gouver·
De invoer , met 10 nement ' den aanvoer ~gnp m- en v den uitvoer door het entrepot binnen
de kolonie , heeft bedragen :
van Nederland • •
. Noord-Amerika •
vreemde plaatsen
•
te zamen • • f
Meer ingevoerd dan in 1849
Minder
1850 •
1850.
f 1265931.25 5
648966.12 5
214430.69
2129328.07
•44306.20
1851.
f 1029978.33
541076.34 5
333488.23 5
f 1904542.91
224785.16
De uitvoer' daaronder begrepen die voor rekening van het Gou·
va-nement en die uit het entrepot, heeft beloopen;
1850. 1851.
van. N ederlaud • f 2268662.34 f 1891004.97 5
Noord-Amerika
29676().725 335125.32 5
vreemde plaatsen. 325742.43 285410.86 5
te zamen f 2891171.49 5 f 2511541.16 5
Meer uitgevoerd dan in 1849 169878.26
Minder " " 11 1850
3n63o.33
( 415 )
De voornaamste voortbrengselen van Suriname hebben in c;len uitvoer
op de volgende wijze gedeeld :
Hoeveelheid.
1850.
Waarde.
Hoeveelheid.
Waarde.
Katoen (schoon), · 887790 p. f 2460:?5.565 959352 p.
f 316843.83
Katoen (vuil) . . · 18950 ". 2948.17.f 6i85 " 936.72'
Koffij (heel). • . · 691275 " i5tîo88. 10
Koffij (gebroken) . 51597 "
62688 "
i3u4.68
8856.92
Melassie ..... · 2716 "
773648 gall. 434.56
159942.35
Rum en dram ...
718634gall. 143726.80
79257
" 4.351J.7.3o 65082
Suiker •••.••• 3u3o447 p. 2lq.3090.15 " 38274.20
26:.!80441 p. 1880717.64
Tezamen •. f 2758498.56
De· gouvernementsinvoer heeft bedragen :
van Nederland •
" Noord-Amerika. •
" vreemde plaatsen
te zamen
1850.
f 64956.30~
74509.32 5
f 139465.63
f
f
1851.
80170.80
55305.33~
4998.16
140474.29 5
De ffOUVernementsuitvoer naar Nederland bereikte in 1850 een
jfer van f 17122.66, terwijl in 1851 geene ffOuvernementsuitv9eren
ebben plaats gehad. ,
De handelsbeweging in het entrepot was als volgt:
Áanqevoerd in het entrep&t:
van Nederland.
Noord-Amerika •
" vreemde plaatsen.
1850. •85t.
f 29432.15
f 5640.11.0
12334.02
270.00
17488.67
te zamen
f 41766.17 f 23398.87
l
j.

l 416 )
Afgevoerd uit het entrepdt:
1850. 1851.
naar Nedèrland f 5100.00
Noord-Amerika•
2525.oo f 60.00
vreemd.e plaatsen 6444.90 18101.83
te iamen f 14069.90 f 18161.83
Ingevoerd door het entrepdt binnen de kolonie in 1850 f 278u.Jq1
in 1851 f 26368.07.
De scheepvaart h ee f t d e Volhende u uitkomsten opgeleverd:
Ingeklaard:
1850. 1851.
Schepen. Lasten. Schepen. Lasten.
uit Nederland 64 6939 52 6157
Noord-Amerika. 33 3051 28 26fü
vreemde plaatsen · 149 2604 108 2412 1 /,
te zamen 246 12594 188 11214
Uitgeklaard :
1850. 1851.
Schepen, Lasten. Schepen. Las 1.
66 7287 53 fö(o
naar Nederland •
.31 28bj
Noord-Amerika. 28 2664
25911/2 108 2411
vreemde plaatsen. 151
te zamen,
245 12542 1 /2 192 115!1
· · klarng het g
h t · r 1849 is voor de in i
Bij ve~gelijking met e 1;: inhoud met 664 lasten toegeno~
schepen m r85o met ~6' met I 850 vergeleken' eene
Daarentegen geeft het par 18515S de lasten van 1380.
mindering voor de schepen van ' voo~ 53 meer, dat
85
de . uitklaring ~edroeg h~t getal .s~hep~S l ihe: IT:ial schepen 531
lasten 556 minder dan m 1849 , ~n 1 u
inhoud 961 1 / 2 Jasten minder dan in 1850 •
( 417 )
Naar de vlaggen waren de schepen ingedeeld op de volgende'
wijze:
bij de inklaring:
Schepen.
1850.
Lasten.
onder nederlandsche vlag 91 7548
engelsche 108 1741'/2
noord-amerikaansche 28 2763
fransche 18 501 1 / 2
deensche
4o
oostenrij ksch e
bij de uitklaring :
Sehepen.
onder nederlandsche vlag 95
engelsche
I o5
noord-amerikaanscl1e 26
fransche 17
deensche
braziliaansche
1850.
Lasten.
7798 1 /2
1736
25261/2
4031/2
4o
38
Schepen.
1851.
Lasteµ.
65 7925
86 322 1 /,
27 2585 1 /2
9 252
Schepen.
70
81
29

STAAT aanw&'zende het aantal 'reizigers vervoerd op- benevens de opbrengst van den Hollcmdsclien IJzeren Spoorweg, gedurende het jaw· 1851.

STAAT aanwfjzende het aantal reizigers vervoerd op- benevens de opbrengst van den Nederlandschen Rhfjnspoorweg, gedurende het jaar 1851.
VAN AF DE STATIONS:
TOTAAL.
MAANDEN.
Loenen, Nieuwer- Zeist,
Maarsbergen Post Diverse Opbrengst Opbrengst
Amsterdam. Abcoude. Breukelen. Maarssen. Utrecht. en Veenendaal. Ede. Wolfhezen. Arnhem. Personen.
Vreeland. sluis. Drieberi;ren.
administratie. ontvanc;sten. reizigers. i;roederen enz.
:Maarn.
~Personen .. .. 7206 1140 825 338 828 491 5816 729 540 394 627 71 2907 21912
uij , , , Opbrengst ... f 10337.00 f 463.15 f 488.50 f 170.15 f 390.55 f 329.30 f 6149.92 5 f 54s.4.o f 575.10 J 3fi4.95 f 653.35 f 51.75 f 6871.65 f 27383.775
Goederen enz. 2670.59 28.98 52.42 12.97 28.48 39.34 1510.1 l 132.01 153.70 " 236.26 " 193.80 14.81 4099. 14 f 109.20 f 9281.81
t Personen . . .. 7357 1244 892 342 859 561 6410 829 558 M7 64.o 97 2988 232~4
!13rij . . Opbrenest . . . 10558.50
" 501.25
" 513.oo 163.80 " 368.oo " 348.10 6579.775 6or.45 " 53r.Bo " 449.60 7 50.4.s 103. 20 6855.30 f
l 525.oo " 37182.225a;
Goederen cnz . 2526.or 17.60 40.51 7· 29 21.38 4.4.og 1545.96 118.02 94· 17 264.76 237.97 24.35 3701.44 156.12 8799.67
~Personen . . . . 7950 1204 961 357 895 535 6761 911 567 456 669 57 3r37 24460
. . Opbrengst . . . 11344.70 . 474.10 " 561.25 166.oo ))
393.55 " 332.00 6894.65 5 J)
697.40 58o.5o " 412.60 669.60 57.95 7082.30 1525.oo " 31191.60
Goe~eren enz. 2802 .21 24.23 48.85 8.02 22.16 4 2·47 1747.93 145.35 " 116.fo 356.83 266.42 19.73 464.9.19 58.56 10308.57
Personen ... 10253 r361 1127 477 1084 669 8476 1301 681 54.6 768 127 3535 3o4o5
Opbreugst .. 13932.00 " 545.50 " 64i.5o n 227.70 n 517.30 " 441.53 8922.50 " 1094.20 " 645.65 5o8.35 801.325 139.20 7739.95 1525.oo " 37681.705
Goederen enz. 3085.43 38.54 63.09 11.61 32.d 43.66 2035. 57 217.57 265.005
" 324.23 294.05 14.51 4109.:>.05 42.48 10577.08
Personen .... IJ 561 1549 1232 467 1 174 76c 8430 1637 73r 561 794 141 3909 32947
Opbrengst •... 17064.10
" 621.20 " 725.35 " 229.90 " 578.25 " 5r2.75 8617.22 5 1615.30 " 728.45 " 490.00 886.45 " 230.05 874i.3o 1525.oo 42565.325
Goederen enz. 3538.965 43.6o 5 83.72 13.78 3o.o3 46.30 2083.35 310.80 " 249.50 307. 11 3o3.58 47.57 4137.01 24.24 J 1219.56
Personen .. . . 18129 2116 1970 673 17 1 9 1119 16050 477 2 10 47 703 1087 207 5832 55424
Opbrengst .. .
))
26578.75 879.75 " 1200.30 335.oo 904"90 752.35 15133.oo 4256.15 1022.65 618.20 1247.20 330.275 13769.25 1525.oo 68552.775
Goederen eoz. 3526.22 5 39.16 93.71 8.69 29.04 69.305 2015.72 383.08 " 152.47 335.75
" 197.95 55.50 4043.60 47.o4 10997.24
t Personen ... . 16816 2080 2134 556 16fo lOII 12240 3257 ro14 643 972 191 6101 48677
'. . . . . Opbrengst . . .
"
25635.60
J)
858.o5 " 1302.90 287.50 » 914.75 " 690.c55 1284).00 " 3734.40 " 1092.95 602.58 1277.90 " 310.65 15506.75 1525.oo " 60586.185
Goederen enz .. 3550.75 44.76 110.96 d.31 53.12 62.30 2026.00 367.31 " 151.87 " 334.19 300.14 71.94 4316.82 1.20 u4o4.67
~Personen .... . 16203 2284 2147 635 1759 992 11607 3328 1088 307 1114 191 7538 49593
. , Opbrengst .... 24162.75 » 900.75 " 1310.30
" 346.80 n 970. IO
" 708.75 12064. 125 " 3922.95 " 11 ( 1.70 " 631.40 r361.35 327.25 18476.30 1525.oo " 67819.525
Goederen enz. . 3339.79 28.55 105.21 12.02 43.66 63.09 1802.70 384.94 154.82 " 300.91 295.56 41.74 4375.21 10948.20
Personen .. . .. 12494 1730 1580 567 1542 780 9533 2031 924 559 841 163 5481 38225
Opbrengst ..... 18067.75 " 717.9o " 1010.35
" 288.55 " 867.25 " 525.025 9987.42 5 " 2373.90 " 1056.oo " 533.75 1079.20 " 309.50 13808.62 5 1525.oo " 52150.225
Goederen enz ... 3329.52 30.70 90.25 12.12 48.05 43.67 1961.76 299.30 l
" 14.50 " 320.50 278.8c 4P9 4443.30 11016.87
Personen ... .. . 9641 1371 1178 442 II45 652 7728 1535 794 476 773 155 4o35 29925
.. Opbrengst .... 141 c8.45 " 587.00 " 735.15 232 5o 582.05 " 443.95 8048.42 5 " 16i 7· 20 " 817.15 " 439.4:> 980.275 265.30 9904.92
5 1525.oo " 40296.825
Goederen enz ... 3425.54 133.79 68.80 9.24 30.44 62.75 2161.48 254.25 100.04 355.75 318.17 109.11 4489.98 u519.34
t Personen ...... 7184 I084 958 342 97 2 499 6356 1106 727 449 671 73 2863 23284
er · . Opbreagst . . . . . 20117.00 " 445 .10
" 561.90 " 166.70 " 470.00 " 313.55 6487.90 928.80 " 709.55 " 388.oo 705.30 52.95 6651.75 1525.oo >l 29523.50
Goederea enz . .. 2696.16 81.46 57.24 10.22 31.4.4 44.60 1580.10 219.96 100.74 " 368.71 264.39 18.68 4370.50 9844.20
{Personen.... 7712 1261 932 379 883 560 6642 900 671 425 643 69 2926 24003
~er · · OpbrenGst . . . 11202.20
J)
500.90 . 517.30 18.5.25
" 419.15 " 365.85 7044.42 5 711.30
" 705.65 •
i
Goederen enz . 32.57.59 35.25 57.19 5.73 38.25 53.14 1 7°9·99 202.74 115.20 "
382.05 733.oo 62.35 6963.20 1525.oo " 31317.62 5
317.22 300.99 19.91 563o.65 11743.85
Personen . .. . 132506 18424 15936 5575 14522 8630 106049 22336 9342 6366 9599 1542 51252 402079
Ut · · OpbrenGsl . . . f 193118.80 f 7494 .. 65 J 9567.80 f 2799.85 f 7375.85 f 5763.31 J 108776.375 f 22101.45 f 95n.15 f 5810.93 f 11145.40 f 22!~0.425 f 122371.30 f 16775.oo f532251.29
Goederen enz. ))
37748.78 546.62 s ))
871.95 125.oo " 408.18 " 614.71 5 " 22180.67 " 3035.33 " 1768.635 • 3822.22 " 3251.83 " 482.24 52366.045 f 438.84 f 12766r.06
de postadministratie van September 1850 tor 1 Februarij 1851.
f 659912.35

'S RIJKS GELDMIDDELEN.
1
j laten hier volgen de begrootingen der uitgaven en middelen
1848 tot en met 1 852 , de opbrengst der gewone middelen en
msten sedert 183 I en de gezamenlijke opbrengst der middelen
1848 tot en met I 85 I.
t den staat van de begrootingen der uitgaven blijkt, dat het
bil tusschen het hoogste hegrootingcijfer in 1848 en het laagste
852 beeft bedragen f 8086064.89.
en als het vorige jaar splitsen wij de jaarlijksche uitgaven in de
volgende hoofddeclen : uitgaven van

( 420 )
Marine en Oorlog , een gevolg van de ~olilieke verwikkeli~a
welke verhooging ook haren invloed heeft mtgeoefend op de b~
· het J. aar 1849. VerP-eleken met 1850 of het eerste nor '
tmg van . u 85 h'l . ,
jaar geeft de begrooting der uitgaven van 1 2 een verse i mm1o
van f 319II9.62. · d
Van de verschillende hoofdstukken ondergmgen se. ert 18q8 1
min · d ering · : h e t hui"s des Konin.

{ 422 )
Begrootin9 van de uitgaven en de middelen en inkomsten, sedert 1848.
·• . werken en. de loterij gaven liet hoógsté
iVaarborg op. gouden ~n ~tlv:re~erschilt met het laagste jaar o: 184~
bedrafl in 1850. Dit pa 3 5 or de tweeden f 820180.51 , voor
voor de· eersten f 134977 1 • 1 d~ vv~erde f 34613.60. ·.·
het derde f 35982.91 s.! voor d verschillende ontvangsteti e~ toevallige
De domeinen' poster9en en e t in 1848. Het verschil met het
baten hebben het meest opgeb::i~n met 1850 f 107763.48 ' voor de
1 ste ·aar was, voor de ee de laatste met 1851 f6oi4g3.65.
aag d Jmet 1850 f 73326.29' vo?r l t an het koloniaal beheer hie1:
twee e . .. h t batz

( 424 )
Overzigt van 's Rijles schulden en te betalen 1·ente 1
olgens de begrooting van 1852•
( 425 )
.AARD DER
SCHULDEN.
Tijd
van voldoening
der rente.
Nominaal
kapitaal.
Rente-betaling.
JNTEBESTEN, LlJFREl'iTEN ~ TONTl~ES,
Nationale schuld . . ·.
MITSGADERS AMORTISATIE VAN SCHULD.
Amortisatie-s-yndicaat. . . . . . . . . . . . . . .
Nationale schuld . • . . . . . . . . . . . . . . .
's Rijks overzeesche bezittingen. . . . . .
Schatki~tbiljetten . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . " ' " . " . . . . "
Borgtogten van rekenpligtige ambtenaren. . . .
Gewone lijfrenten ... , . • . . . . . • . . . . . ..
Lijfrenten, ten laste van de domeinen geloopen hebbende •.
Nijmeegsche tontinaire lijfrenten. . . . . . . . . . . . . . . .
Amortisatie van schuld . . . . . . . . . . . . • . : . . . . . .
. .. . ••'''
"" •• t · · ·'
..... •' ' '
4
4
ogstens 41; 2
4
3o Junij - 31 Dec. f
1 Maart - 1 Sept.
I April
I October
1 April - 1 October
1 April - 1 October
3o J Ul'IIJ " "-
31 Dec.
1 Ja,~uarij
1 Januarij
"
815215300.00
120422330.70
22108000.00
21808000.00
237409500.00
14 748500.00
4814850.00
13800000.00
f
20380382. 5o
3612669.92
768530.00
9496380.00
589940.00
192594.oo
223906.00
15600.00
91000.00
20600.47
8000 00
539500:00
TOîUL
f 35939102.89
!\ENTEN EN ÄFLOSSING VAN GELl>Ll!.ENINGEl" ·
Haarlemmermeer. • . . • . . . • , . • . . . . . . . · · · · · ···
Steenweg van Maastricht tot de Geldersche grenzen ..
Straatweg van Utrecht naar Deventer ..... . . .
Straatweg van Zeist naar Woudenberg. . . . . . . .
· · ·'j
Straatweg van Amsterdam naar Naarden. . . . . . . . . · · ··
Kiezelweg van Zutphen naar Goor • . . . , . . . . . · · · · · · · · · ···
Ronto van kapitalon g••'llotioe«I te< ,"bot

Opbrengst v~n de middelen en inkomsten, sedert 1831.
Direkte belastingen Zegel·, In· en uitgaande-, Regt Opcenten
(grondbelasting , resistralie- ' griffie· scheepvaartregten, van waarborg op
JAREN. Accijnsen. Domeinen. Postefijeo. Loterij. Jagt en visscherij. TOTAAL.
personeel en hypotheek· vuur-, ton· en op gouden en het Amortisatieen
patentregt. regten. bakengelden. zilveren werken. syndicaat.
f 14993145.76 5 f 8831389.79 5 f 5434343.98 5 j 2986979.11 5 f 79440.25 f 2985616.765 f 773377.28 f 15r78o'l.205 f 334469.27 f 66159.075 f 38002r13.5o5
18027020.965 9718954.195 6729300.245 3022007.01 5 100112.61 2641760.165 573496.48. 15~926.735 373404.15 76179.00 42786141.56
17833953.955 13000182.575 6553796.155 3442772.38 125085.13 2427904.22 5 562470.885 14«>3488.77 381233.845 83615.25 45814503.17
. 17251035.865 15285344.65 6982488.78 5 3665874.~;s 149326.85 5 2923141.96 639792.915 1382640.64 5 396686.715 98582.75 48774915.835
16373648.055 15866034.97 8396220.04 3542204.47 5 155550.14 3101216.18 957531.90 1427865.66 406401.39 103117.75 50329790.56
16095624.27 l 5796670.06 7506539.04 3494477.45 158400,295 3160603.62 598712.62 1.458898. 29 447858.25 106311.50 48824095.395
15475577.85 16144601.86 7951573.695 4022197.195 162807.845 3187767.065 7261 17·77 1437884.905 463462.375 106726.70 4967871p6
15305305.135 15868713.535 7044463.27 5 3472475.38 5 158454-48 3516848.29 827687.10 14lio231.88 5 48o4o7'75 109912.75 48244499.585
15419079.37 15393658.82 6957175.05 3941817.99 165845.31 3283204.38 912550.825 1468550.60 496879.90 111754.00 48150516.245
15520243.215 15654191.24 5 7433507.90 4112438.155 160306.70 3471555.04 635395.175 1415666.89 495338.20 109563.62 49008206.14
17559672.715 17669137.42 8052734.17 4695273.32 145930.51 s 3429224.62 5 1950874.29 1453598.865 532628.00 108842.00 55597915.92
18217056.33 18775808.87 s 9243899.255 5330001.49 142385.38 1515162.53 1442879.42 5 517994.50 105278.75 55290466.535
18150660.895 18515922.085 9341639.025 5300404.855 137867.95 1658837.05 1363956.535 494995.50 107572.00 55071855.895
18179253.~6 19117638.73 9547657.84 5 5730397.61 5 129952.775 1089195.40 1300399.66 472304.00 104516.63 55731316.515
18273832.05 19779293.13 5 9595947-72 4920690.92 134590.56 1473096.82 1394178.395 435003.50 90251.50 56096884.60
18351893.255 19137838.245 9817084.68 4897099.46 140745.59 5 1602499.94 1370101.705 419276.00 88312.50 55824851.38
18392891.67 18344143.335 10119260.755 5047305.815 139620.95 1444232.89 1397226.125 544836.oo 91272.00 55520789.54
18838095.69 19031924,05 9488634.60 4193927.98 130654.88 136546n3 13GJ44n3 391019.50 92890.75 54900062.91
.
19105311.685 19461420.25 8719564.905 4749140.62 142813.375 1321399.185 135553. I 15 424370.00 99764.00 55374337:135
18963668.04 20381695.365 9251858.705 5014108.49 5 16643n9 5 1257704.25 i2M121.44 425633.10 96057.50 56851284.69
19144601.895 20354183.455 9929530.335 4684851.59 5 159689.95 1286464. 17 5 13ao30.89S 413467.50 9728g.5o 57400109.30

1 ------------
1:851.
Direkte belastingen (grondbelasting , perf
18838095.69 f 19105311.685 f 18963668.04
s~~eel en patentregt) • . • . • • . . • •
AcciJnsen .•.••..•••..•.... 19031924.05 19461420.25 20381695.365
Zegel·, registratie-, griffie- en hypotheekf
19144601.89 5
20354183.455
regten .. .•..••......••.•
In- en uitgaande , scbeepvaartregteo ,
9488634.60 8719564.905 9251858.705 9929530.335
vuur- , ton - en bakengeld . • • . . • . •
Regt van waarborg op gouden en zilveren
4193927.98 4149140.62 5014108.49 5 4684851.595
werken ...•.•..•.•...••. 130654.88 142813.375 166437.79 5 159689.95
Domeinen •.........••.••.. 136546n3 1321399.185 1257704.25 1286464.175
Posterijen • . • • • . . • . . • . • . • . . 1367447.73 1350553.115 1294121.44 1330030.895
Loterij ...••..••••.•.•.••• 391019.50 424370.00 425633.10 413467.50
Jagt en visscherij • . • , • • . • • . . • • 92890.75 99764.oo 96057.50 97289.50
Verschillende ontvangst. en toevallige haten 1814182.295 1741803.895 1568113.46 1212688.645
Onvervreembare rente ten laste van Belgie
Uitkeeringen uit de geldmiddelen van
399999;60 399999.60 399999.60 399999.60
's Rijks overzeescbe bezittingen . • . . .
Batig slot van het koloniaal beheer hier te
7720194.43 5 9800000.00 9800000.00 9800000.00
lande •.•.•• , •.•••.•••.•
" 10951394.325 90826g8.155 a) 7200000.00 a)
~
!:,:)
~
TOTAAL, ••• 1 /64834439.24 1 f78267534.95si177702095.90 5 I/ 76012797.54 5
·a) ·voortoopii·

( 42~ .)
VA~ DE
W~T OP DE · BRIEVENPOST
ls
r, 0··, STAATS~~A~ ,N°· i5).
(12 APRIL "
. : . t krachtens Zijner Majesteits besl~it n
De wet op de brievenpos ' . d·- o
1 3 . S) met . September m llff
1
J ·· "85o (Staatsb a n · d
den 28sten umJ I d uitkomsten opgelever :
king gebragt ' heeft de volgen e I 852.
1850. 1851.
B. I Buitenl.
.B'1nnenl. . Buiten!. Binnen! . .
331
Built
. mnen. • 2705059 710202 3096983 JI
Januarij tot April
Mei tot Augustus ~424$57 6~5859 ;91~~60 - 770424 3262581 ~I
(voor 1850 vóór de . .
invoering: der wet) ·
1 .... · 85 ~8 34() 7 787833. .
Sept. tot Decemb. 249o7o7 7 ;4 . 9 d l t laatste maanden
b" ld. n voor e ac l
Men verkrijgt' IJa iei1· me. 850 en voor de vier eerste
uitkomsten over J 85 1 er 1 ~52 .met. ~tsgewijze vermeerdering:
1851 vergelijkt' de vo gen e perce . 1852.
1851.
Binnen!. Buiten!: Binnen!.
Januarij tot April ·
14,s
Mei tot Augustus 104,9 . 1 , 0 '~
129
September tot December i6,4 . g, . . der postwet, zoo,
'ne vermeerdering is dus sed.ert de · 1~voer~~feven' steeds. ·yoo
voor de binnenlandsche als ~u~te~laf.d~l-:et . het buitenland\ .
a~nde gebleven. Op de bne wisse mu_ ereenkomsten tot vcra
~ierhalve de achtereenvolgens gesloten ov tigen invloed uitgeoe~
V

-~·--
( 480 )
M
l.t")
00
..l
< E-
0
E-
!!l =
·a .
~
=· 12.>
c
d ·
. i:iS
~
-<
-<
E-
0
!-<
a.i
..=
C.l
~
d
..:g
• 12.>
·..r.=
C.l
~
c
..!!!
CV')"' .".;:;~>g~ ~
·- ~ - ce ~ oo · r:---. ... r:---. 0
~
è2
~~~"8'2~~
c---.r:---.r:---.00000000
"'('ll.t")C''l~(J")(J")C'l~g:;~~
BEGROOTING
DER
PROVINCIALE INKOMSTEN EN illTG.A. VEN
OVE~ 1852.
Wij laten l1ier volgen een overzigt der hegrooting van de zuiver
vinciale inkomsten en uitgaven over 1852 , waarbij gevoe(;d zijn
uitkomsten sedert 1848. .
De opcenten op de grondbelasting, op de engebouwde eigendom.
n en op de personele belasting zijn over elk der vijf jaren de
ofdmiddelen geweest van provinciale inkomsten , daar zij te zamen
kans de helft uitmaken van die inkomsten.
Uit eene vergelijking van
der vijf jaren blijkt, dat het gezamenlijk bedrag van de ontvangsten
vroegere diensten het grootst was in 1852, het kleinst in 1849, dat
. de ?Pcenten op de gebouwde eigendommen het grootst in 1849, het
mst In 1852 , op de ongebouwde het grootst iri 1852, het kleinst
1848, dat van de opcenten op de personele belasting het grootst
·1850, het kleinst in 1852 , de opbrengst van de heffingen voor
. geb~uik van openbare wegen enz. , het grootst in 1851 , het
nst In ~85o, van de belasting op het gedisteleerd en den wijn
grootst is 1851 , het kleinst in 1852 , terwijl van de runderen ,
. op slechts in Friesland provinciale belasting wordt geheven , de
In~ der opbrengst het grootst was in 1852. De opbrengst van
stm9en en heffingen bereikte het hoogste cijfer in 1849, Let
s~e In ~85o, de verschillende baten, opkomsten en ontvangsten,
1 inbegrip der buitengewone , het hoogste in 1851 , het laagste
1849. Het algemeen bedrag der ontvangsten was het grootst in
' het kleinst in 1849.
et 3rootste getal opcenten op de grondbelasting Wordt ten bee
der provincie geheven in Groningen, het kleinste in Zuid-

( 432 ).
Berp·ooting van de provinciale inkomsten ~ver 1.852.
h 11 d op de personele belasting het grootste in Groninge
L ? abn ' het kleinste in Zuidholland. De heffingen voor het
1m urg, · · · t hl
bruik van openbare wegen ' werken enl rnrig~1~g~n ~Id el ioa_ve
0 P B R E N G S T V A N B E L A S T 1 N G E N E N H E F F 1 r{ G E N.
provincie zijn het grootst in Overijsse ' .. terw1j •? ed erban e
:Noordholla~d over 1852 die heffingen bij de ram~ng er egroo
• t ·· nomen Eene belastinO' op het ged1steleerd wordt
Dle z11n opge • . . u . O " l · D
Ontvangsten OPCENTEN OP DE GRONDBELASTING.
behoeve der provincie slechts geh.even _m verijsse en rn ren
Heffingen
De provinciale uitgaven voor Jaarwedden ~an ~mbtenaren ?n
Opcenten
:Belasting :Belasting :Belasting
voor
dienden waren het grootst in 1852, het klemst ~n 18~1, die
van
ver"oeding van reis- en verblijfkosten het grootst m .1849 en 18 PROVINCJE!S'.
Gebouwde Ongebouwde
op de personele
op het
op
op
het gebruik
h ukl · t 1 • 185i . die voor het aanleggen en onderhouden
et eins n ' . . h kl · · 8 !. d'
vroegere eigendommen. eigendomenm.
belasting.
gedistelleerd. den wijn. de runderen.
wegen ·en werken .het . grootst m 1851 , et emst m l 49 ,,
van openbare
ie
het onderhoud van provinciale eigendommen het 6rootst rn 1.8
diensten.
wegen,
het kleinst in 1852. · · · · . .
De uitgaven voor rente 'en aflossing. van geldleenmgen here1
•
werken en
het hoogste cijfer in 1 85 2 , h~t laa~ste 1~ 1851. De toelagen w. ~ Opbrengst. ~ Opbrengst. j Opbrengst. 5 Opbrengst. ~ Opbrengst. Opbrengst.
het grootst voor de geneeskundige diens~ zn 184~ , . voor de eered1 t! i;!l . ~ inrigtingen. ~ i;!l
in 1848, voor het armwezen en het on~erw~s in 1850,.voo~rl" ........."""
nijverheid in 1852, het kleinst voor de drie ee~ste P?sten rn 1.
ordbrabant . .
voor den vierden in 1849 en voor den laatsten m 185?: D? bm
ewone en onvoorziene uitgaven gaven het h~ogste c11fer rn 1
get laagste in 185 i. ~et algemeen bedraff .der mtgaven was het ho
in l 85 1 , het laagst m 1849.
derland •..
'dhollaod ..•
rdhclland. ,
land.
echt ..
island . , .
rijssel ••.
uiagen •..
nthe •••..
burg" " .
TOTAAL.
Baten Ontvangsten
en op komsten,
spruitende van
uit
voorwerpen, verschlllen•
in eigendom
aan de den aard
provincie
toehehoorcnde, én
of die door
de Provinciale toevallige
Staten beheerd
worden. baten.
BUITENGEWONE
ONTVANGSTEN.
......" ...... fi-...... " ...-!-...-!---.........-!-...-!-......" ......:......:...............;.-.............j......;,............." .........." ........;....-i..........".-j,_."..........;...............,.,_............................ ~ ............... f.-............ ...JI
f 121933.40 f 266.00 f 21000.00
f 430.00 f 143629.40
f 72102"43! 4•;, 8168.73 5 4 1 /2 27037.96 6 29656.44 5
64863.14 5541.50 4793.44
147300.515
50726.q.1 5 4 37118.II 4 35644.15 5 1 /z 77244.91 4008.34
154015.51 2595.oo 5435.95
212772.875
36421.92 6 1 /2 65648.005 6•1z
212969.72 5
~653.oo 9200.00
261244.645
12070.92 6 8108.94 6 2655I.!f6 6 17188.35
58900.75 4502.275
81675.96
IOIO/f·99 4 1 /2 8491.23 4 1 /2 13787.72 6 21360.83
47740.78 188.00 1907;415
59941.18 5
42066.52 5
9944.97 5 9 63794.25 5 6 24382.61 9923.oo
4185.10 25993.37
247437.81 5
10538.94 4 1 /2
12326.71 6 13506.95 89499.67 5 f 13500.00
133958.47 5 6390.57 30501.255 /?.15000.00
396389.24
24129.97 15 19236.91 5 15'/z 73415.33S 11 33521.555
1534.56.805 5359.00
4874.46 6 1 /2 1875.22 6 1 /2 5761.55 8 5039. 12 17500.00 20 7800.00
37975.89 5847.50 i3oo.oo 150000.00
199997.85
18423.qo 11 16645.89
43757.44 5 20.00 56000.00
134819.79 5
TOTAAL,
TOTAAL van 1851 •
1850.
1849 ..
• 1848 •.
f 271254.765
187341.6'6
237543.07
179294.125
220445.45
5222.74 9 1 /2
f 183046.51
196888.365
242921.85
262429.01
261014.815
/362818.58
343780.145
434221.85
453109.055
435876.605
399185.58
411772.87
408076.85
399081.21
206280.735
159657.975
200891.24
198862.805
f 21300.00
35300.00
32000.00
32000.00
33500.00
f 3200.00
3200.00
3200.00
3200.00
40800.00
40800.00
Il 84634. 8 2 5
1324574.54 5
1400506.15 5
I 33 i535.43 5
Geld-
leeningen.
29567.34 5 196443.34 5 615000.00
26039.68 154973.955 321000.00
31322.095 184933.84
26000.00
Verkoop
van
provinciale
eigendom m.
ALGEMEEN
TOTAAL.
430.00 j'.2101080.105
25q.20 2213241.375
114.83 2064246.08
53885.oo 1849941.:ir 5
87649.00 1879486.235
1 ,,
,f
I Éé~e opcent op de hoofdsom der belélstÎn!J op het personeel over de laatste 4 mélanden van het dienstjaar 1851-1852 (Wet 31 December 1850, Staatsblad no. 116).
'· 4Ji, n•. 1.)

Begrooting van de provinciále uitgaven over 1852.
Jaarwedden
van
ambtenaren
en
bedienden.
KOSTF,N VAN HET AANLEGGEN EN ONDERHOUDEN VAN WEGEN EN WERKEN,
Vergoeding van
reis- en 1~~~~~-:-~~~~~-:-~~~~~~~~~~~,--~~~~~~~~~~-,-~~~~~...,-~~~~~
verblijfkosten
door
Wegen
ambtenaren
en
en daartoe
bedienden
te genieten.
behoorende
Zeewerken. Havenwerken. Rivierwerken. Kanaalwerken.
werken.
Rosten
van het
onderhoud
van provinciale
eigendommen
en wcsens
Renten
Duin· Zanddie
dienst.
'fOTAAL.
van
eigendommen
beplantingen. vers tui vingen.
verschuldigde
geldleeningen.
lasten.
en
aflossingen
Geneeskundige
Andere
uitgaven,
Eeredienst. Armwezen. Onderwijs. Nijverheid. niet onder de
vorige
begrepen.
Onvoorziene
uitgaven.
ALGEMEEN
TOTAAL.
Noordbrabant. f 3540.00 f 2100.00 f 86500.00
Gelderland ... 1480.00 43700.00
Zuidholland . . 6256.oo 4700.00 29500.00 f 6364.0.00 f 3914.56
~oordholland . 8100.00 3200.00 17900.00
1000.00
Zeeland , ..
Utrecht .. .
Friesland .•.
83j0.00
4383.84
18649.00
1300.00
533.34
1833.34.
4000.00 4530.00
100.00
6250.00
Orerijssel , .
Groningen, .
rentbe ....
imburg.
TOTAAL . ,
otial van 1851
" 1850
" 1849
1848
13100.00
5664.70
5740.00
83317.46
92363.43
88024.835
1646.67
1683.33
933.34
21100,0l
26300.00
1!~835.oo
81980.00
2200.00
99•rn7.36
525808.00
281056.20
52295.oo
160562.50
2800.00
7200.00
158654.56
20114.56
24627.00
'l
93871.035 26300.00
14.1205.oo 30740.94
f 86500.00 f 25.oo f 20050.00 f 2100.00
f 2200.00 f 5430.00 f 4770.00 f 14150.00 f 140865.oo
f 1500.00
f 3000,00 48200.00 4080.00
2000.00 7300.00 f 1400.00 67602.32
14-7300. 51 5
32930.00 f 2970.00 800.00 4000.00 f 16000.00 21500.00
539t.665
430.00
3570.00
4635.oo
47398.66 5
109687.53
107503.63
48755.oo
170906.76
2940.00
163565.oo
344097.24
324540.26
42931.96
137432.79
7580.00
100 00
460.00
11110.00
11090.00
11810.00
11490.00
200.00
3200.00
3000.00
3500.00
2030.00
2000,00
455.oo
25.oo
1755.oo
800.00
680.00
200.00
10035.86
4785 I.39
44005.70
47507.00
f
23731.00
72785.oo
19:211r.76
149510.00 .
165765.oo
99207.36
f /1071666.34 5 f
l 249345 .96 :i
950255.13 5
623639.19
33092.50
19420.00
4387.fo
34590.00
156876.60
9500.00
f 315016.60
1050.00
3000,00
3340.00
2650.00
3190.00
500,00
f 48805.oo
9000.00 5200.00 4900.00
650.00 7200.00 4000.00
3000.00
4300.00
1250.00
3600.00
94.884.77 5
1200.00
4000.00
6100.00
400.00
3950.00
600.00
4r5o.oo 25.oo 6000.00 . 900.00
9540.00
212772.875
!3313.49 67154"49
5875.oo 12585.96 81675.96
4500.00 59610.68
10609.465 7500.00 247196.58
17935.44 5
396389.24
6335.10 4000.00 2 l 5840.93
7347.85 5 2909.45 5 199997·85
4887.So 1580.41 s !34819.79 5
f 36r5o.oo f 1t275.oo f 75067.50 f u4234.77 5 f 156366.17 5 f 143161.49 [2097714.07
255982. 15 5 684.90.00 ·40650.00 30681.265 71267.50 113517.99 5 175854.20 854.48.51 5 2200834.255
293668.30
278109.90
67495.87
164843.78
164 _177.fü
4I35o.oo
40750.00
42550.00
40925.oo
37400.00
30500.00
u843o.oo 96853.775 241866.81 5
228397.86
234659.72 5 69007.02
I 14143.29
69244.29 5 2052750.145
1829668.405
1878794.77
(blz. 432, no, 2 .)

BIJVOEGSEL.
1
li·
BEVOLKING.
r
'l
Wij laten als aanhangsel tot dit jaarboekje eene voorloopige opgave
en van het cijfer der wettige en feitelijke bevolking op 3 r De- ·
her 1851 en van het getal geboren, overleden en verhuisde
·sonen gedurende den loop van dat ja.ar. Uit die opgave blijkt,
de wettige bevolking gedurende 1851 is toegenomen met 42065
Jen, waaronder 22959 mannen en 19106 vrouwen. Het getal
orenen overtrof namelijk dat der overledenen met 38472, waarvan
18 voor het M. G. en 181 54 voor het V. G., het getal persoin
de gemeenten gevestigd dat der uit de gemeenten vertroken
met 3593, waarvan 2641 voor het M. G. en 952 voor het
G, De wettige bevolking bedroeg op 31 December 1851 3073171,
ronder 15o 14 4o mannen en 15 7 1731 vrouwen , de feitelijke
,9160 zielen, waaronder 1531149 mannen en 1588011 vrouwen:
e~. men het bedrag der wettige bevolking op 31 December 1851
. el~kt met dat op 3c December 1850 (bladz. 29 van dezen jaarg)'
zou men eene vermeerdering verkrijgen van 54108 zielen ,
rvan 27924 voor de mannen en 26184 voor de vrouwen, welke
.eerdering met de hierboven aangeduide gedurende den loop van
Jaar 1851 verschilt 12043, waarvan 4965 voor de mannen en
8 ~oo~ de vrouwen. Die grootere vermeerdering der wettige
o~kinf! is toe te schrijven aan inschrijvingen gedurende den loop
et Jaar ~an personen, een deel uitmakende van die bevolking,
0e Levolk1ngregisters, welke bij het aanleggen der rer,isters niet
11°pge?omen.
Alleen in de stad Amsterdam zijn I 1600 personen
ater In de bevolkingregisters ingeschreven.

------=
N C') z
"Ó
l'!j d N z
~
0 ~
('!) !!..
t:I C') . 0 o · 0 0
....
0 ('!) ('!)
('!)
('!)
~ ::r"
s:
'1
~ '1 < ::;. ::j
;- ~ ë.:. ~ '1
<
9
§: ;:!. 2
= ~
tr = =
~
;·
::r"
-~: =
i:i..
"'
~
~ :::;"
= " ê:: "'
'1 ('!) d1:I
>-!
!!..
~ "' Cl i:...
C':I
Il>
0 ~
= ~ "' f.
>-!
?-
>
.. b:I
~ ~
~
t-• .....
ä:i
3
0
O'I ~
~
ö ::;
'°
-..) -..) w
(Jt
t..O CIJ
ö

VERBE:rERINGEN.
DZ.
Regel 3 en 4 van onderen, staat: " aangeaangegeven ", lees:
" aangegeven ".
. Regel 21 van hoven , staat : " op 15 Jul~j tot de bevolking op
»I5 Julij tot", lees: 11op 15 Julij tot".
Regel r 3 van onderen, staat: " vrouwelijk ", lees : " vrouwelijke".
3 » '' kekrgezang '', lees : " kerkgezang ''.
4 " "kostleeringen ", lees :
>dingen".
" kostleer-
Regel 2 van hoven , staat : " heeft ", lees : " geeft_".
19 " ondcren,staat: 11hunne",lees: 11hare ".
9 " hoven,staat: "185 ",lees: "1850".
8 "
" vereeningen ",lees: '' verveenin3·en ".
7 " ,, eerst", lees: " eerste".
IJ " onderen, staat: "In de", lees: "De".
13 "ambcahtslieden ", lees : " ambachts-'
n lieden".
Regel I van hoven, staat: " zamen 16 '', lees : " zamen met 1 6 ''.
" 21 "
17 "
"reiderij ",
" arde~ders ", lees : " arbeiders " .
" vernisberijderij ", lees : " vernisbe-
Regel 7 van onderen, staat: "dwarshelm ",lees: " dwarshelling·".
37 *

( 438 )
l
1
!
1 ~
\i : ~
J! (
331.
336.
337.
339.
340.
341.
Regel 17 van. boven, staat! " een"', lees: u eene ".
3 " '' waaromrtent '', lees : 11 waaromtrent
6 " onderen, staat : " Steenbegren ", lees : 11 Steenherge
8 " gewrekt ", lees : 11 gewerkt".
1_6 " boven, staat: " uitgebreiden ",lees : u uitgebreide 1 '
2 " onderen , staat: » aardenweikf abriek ", lees: 11 a
. iverkfabriek ".
Regel 14 van onderen, staat: " Vaarsche ",lees; Vaartsche ''.
boven, staat: " Willemvaart ", lees: >1 Willemsv
7
15
" toegeschren ", lees : " toegeschrev
,, voortbrenselen ", lees : " voorilir
selen".
lking ...•••••••••
p der bevolking gedurende 1850
t van bevolking van het Ronin
BLAD WIJZER.
"k d
ecemher 1a4 en 9 1850
. griJ er Nederlanden op 3
.......
1
'l.
4.
t van den loop der bevolking in 1850 ..
3o.
n der geboreuen' levenloos aan . . . • ...•
randeringen van woon J· . 1 Geg~~enen' tweelingen' sterften
hed eu erhtscheid1'n p aa.ts' 8rn_wehJkeo, scheidingen van tafci
gen m 1 :>0 ...•........· . 32, 54, 76.
n van den ma d l "k h
an e IJ se en loop der bevolking in 1850 32,54, 76..
n der sterften naar den ouderdom in 1850 ....
32, 54., j{i.
n der h l"k
uwe 'J en . naar den ouderdom in l 850 .
33,55,77.
n afgeleid uit de voorgaande staten . . . . . . .
38,60, S:z.
renen en • l d .
1850 .• o.~e.r e euen rn de
........ ~o~r~a~~s~e. ~e~~enten des Rijks
100.
e naar den ouderd . 8 . . . . ·. ·. .
om rn J 5o binnen de gemeente Amsterdam
l .0,2,
Rotterdam.
erliuizing gedurende het jaar r851 ' .
's Gravenhage

BLADWIJZER.
BLADvVIJZER.
\11
!
Sterkte der teemagt op de verschillende standplaatsen en van het
korps zeeofficieren op 1 Januarij 1852.
Geneeskundige dienst ...... .
Getal 3eneeskunstoefenaren op 1 Januarij 1851 en 1852
Krankzinnigengestichten over de jar.en 1849 en 1850 · · ·
Nationale militie en schutterijen gedurende 185 o en 1851.
Onderwijs, kun.sten· en wetenschappen over het jaar l 850
Overzigt van het lager onderwijs
Latijnsche scholen of 3ymnasien .
Hooge -scholen . .
Koninklijke akademie te Delft . .
Instructiebataillon te Kampen .
Koninklijke militaire akademie te Breda.
Teeken- en bouwkundige scholen .
Muzijk- en zangscholen . . . . . . .
Industrie-, ·handel-, landhuishoudkundige scholen.
Zeevaartkundige scholen . . . . . . . • .
Gijmna~tie- en zwemscholen • . . . . .
Staten van het getal van de lagere scholen , het onderwijzend perso·
neel en de leerlingen in elke provincie over 1850 · · · · · · ·
· d d het school·
Staat van de latijnsche scholen en gymnas1en ge uren e
jaar 1850-1851 ••...• , ....•. · • · · · • · · · · · · · · ·
Staat der aan de hooge scholen hij de verschillende faculteiten inge·
schreven studenten op 31 December 1850. · · _. · · · · · · · · ·
Staat van de jaarlijksche afwisselii:ig in het getal kadetten aan ~~
koninklijke militaire akademie te Breda, van 1836 tot en m
September 1851 ..•.
Armwezen .. . . ... .
renvan het getal instellingen van liefdadi3heid QP 3 x December 18So
1 der door de verschillende: instellingen en gestichten van weladiBheid
te Amsterdam in het jaar 1850 bedeelde en ondersteunde
rsooen ...••.••••••.••••. . . . . . . . ·-...
~arlg overzigt van de instellingen van weldadigheid , van 1 84 1
ot eo met 1850 .....•....••.
n uit de voorgaande staten afgeleid ~ . .
~.telij~e statistiek over het jaar 1850 vergeleken met de drie
onge Jaren . . • • . • . • . • . . • • • . . • . . . .
en van de bevolking van 's rijks gevangenissen over het jaar i85o
'tiek van den. landbouw over 1851 ...
tvan den veestapel over 1850 en 1851
tee/tin 1850 en 1851 .. .
eening over 1850 en 1851 ..
en visseherij over 1850 en 1851 .
'ekwezen over 1850 en 1851
el en scheepvaart over 1850 en 1851
enlandsche in elke provincie . . . . . .
landsche in elke provincie • . , . . . . . . . .
el en scheepvaart in het Koningrijk der Nederlanden
igt van den handel op Java en Madura in 1850 en 1851
/gt van den handel en de scheepvaart der kolonie Suriname in
'oen 185i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . "
aanwiJ' zende h t t l · ·
de hei e aan a ~e1z1gers vervoerd op, benevens de opbrengst
de spoorwegen m .Nederland gedurende het jaar 185 1 . .
h geldmiddelen
. . . . . . . . . . . . . .
tingen d · .
er mtgaven en middelen van 1848 tot 1852
ngst der 3ewone middelen en inkomsten sedert 1831
BLADZ.
.188.
. 202 •
202.
213.
215.
29g;.
3o3.
314.
349.
349.
364.
393.
41-8.
419 .
4n.
426 ,

BLADWUZEH.
Opbrcnust nn de middelen en inkomsten sedert 184.8 .. · .. .... .
Uitkomsten van de wet op de brievenpost ( 12 'April 1850 • Staatsblad 11°. 15)
Begrootiug der provinciale inkomsten en uitgaven . over · 1852
B!jvoegsel . . ~
. . •........
Bevolking. Bedrag der bevolking op 31 December 18;1 en loop der
bevolking sedurende dat jaar
Verbeteringen; ·. . -.' .
. .
"

~j
~
!i tll) ~
1 •
lt') -~ 5
"O ë;j
cu"'
BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN V .A.N -VERZEKERING 1852.
Overzigt van de sterkte der bevolking, mitsgaders van den maatschappelfjlcen, en zedelij'lcen toestand en den ouderdom der gevangenen.
GETAL GEVANGENEN HETWELK
-= .:: i:.. '"O = TE GELIJK IS AANWEZIG GEWEEST.
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING IN HET GESTICHT GEWEEST.
..._...._ ___.__......,_
---
~
...: Qj cu ECHTELIJKE
"il ::i..
.Q s.. ·= HERKOMST.
~~ GELOOFSBELI.JDENIS. STANDPUNT VAN BESCHAVL"iG •
STAAT. BESTRAFFI::SG.
8 OUDEJ,\DO:M,
~~ ... c 0
~ 1- .......
~
~~ ...
~ = ~ -
1 1
... Q ... cu s!: Cl cu 1 b:>C~_,, ~=~. ... 1
~
GEVANGENISSE N. :.. ,..;. .ä ~~ § ~
~
;s ~ ..ËwC~:a 0$;.§ë
cu
> "'O
N cu
C!)
"tl
ei c...:: c
Ql'"O c ~ cu cu
=
ei ..i:; j=E' ..;::
M ex)
~ 0 .,..; 0 .,..; ó 0 0
c r.:I
c é ei !:!: a :~·;:=ê
as
"tl s cu () c
;Qj .c a "' c c cu c c: = c =
Cl a c c a
~·~~ "'
cu
~ cu () Cl.) Cl.) cu Q,) cu cu Q,)
> § e
c
0
E ... ·cu ~ ~
~ 'Q j ·ä..; .9 '"t:S ~
cu
"' t ~ c: 0
cu 0 c
t:>
0 i:.. 0 i:.. cu <
~
-~ :3~
g
'"d
"' "'
0 0 ~
=
~ i:S s i:Q 0 ,o
~ ~ to- =: 1--1 .... C'I C'I M M '-d' l.r') ['<
-------------------------------- ----------------------- --
'sBosch .. ... .. . . ... 500 136 113 117 29 146 79 13 92 6i8 10 188 44° 113 504 11 274 354 ~,
327 22 606
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Il 12 13 14 1 S 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3o 31 32 3::! 34 35 36
" 4 17 36 46 •44 12q. 96 52 tir 41 7 628
Arnhem •. . .. . ... . . . 250 157 155 157 29 186 105 27 132 894 43 330 607 597 322 18 418 519 28 491 " 937 1 3o 46 45 55 158 145 116 78 142 89 32 937
's Cravenhanc. . . . • . . . . 770 151 150 157 34 191 115 16 131 703 28 272 459 453 25/i 24 553 178 47 131 10 721 " 4 14 32 38 123 150 104 76 112 59 19 731
Amsterdam . .. .. .... . 208 124 99 98 3o 128 64 14 78 515 36 131 420 415 ll6 20 375 176 " " 19 532
))
l 27 6J 57 94 104 60 55 59 3o 3 551
Haarlem •.. .. .•. .. . 200 81 81 So 28 108 5o 14 64 429 10 144 295 264 154 21 312 127 " 127 " 439 " 3 15 9 44. 102 ll2 69 52 20 7 6 439
~1iddelburg. . . . . • .. . . 120 82 JOO 10/i 17 121 70 12 82 399 II 133 277 264 141 5 175 235 77 158 " 410 " 16 29 36 27 79 66 32 45 ~
26 8 410
Utrecht .. . . .•. . . . . • 100 55 65 73 13 86 42 3 45 357 Il 170 198 201 160 7 189 179 35 14.4 " 368 t 3 17 17 24 5o 49 35 41 74 47 10 368
Leeuwarden. . . . . . . . . . 200 86 101 154 49 203 59 18 77 804 10 295 519 729 69 16 417 397 3o 367 13 801 Il 20 70 64 63 147 100 71 60 1;6 57 25 814
· - ~
Zwolle •.. ... . ••• • • 130 101 120 133 35 168 66 14 80 771 27 310 488 553 215 3o 527 271 21 250 13 785 " 16 23 3o 3o 99 IJ6 112 79 159 102 32 798
Groningen . . . , . . • • . . 130 80 80 75 24 99 49 12 61 315 22 129 208 281 48 8 231 106 36 70 6 331 " 4 12 18 21 48 69 57 34 46 22 6 337
Assen .. .. .. • . . . . , • 52 72 58 60 23 83 27 8 35 408 26 156 278 356 66 12 185 249 37 212 5 429 lI
7 16 17 31 83 69 45 24 69 5o 12 434
Maastricht . . . . . . • . , . 175 70 63 64 24 88 33 7 4o 445 43 174 . 314 45 441 2 254 234 34 200 28 460 4 8 17 22 31 115 96 61 37 49 36 12 488
----------------------------------- -------------------------------
ÎOT..\LEN VAN 1852 .... 2335 1195 u85 1272 335 1607 759 158 917 6658 277 2432 45o3 4271 2490 174 3910 3025 372 2477 116 6819 28 n6 3o3 387 467 1242 noo 858 633 963 566 1r1 6935
" 1851 .... 2361 1219 u59 1238 325 1563 680 136 816 5996 237 2154 4°79 3720 2346 167 " " " " 98 6135 22 131 306 295 365 u70 1091 687 6io 890 498 168 6233
" 1850 .... 2511 1069 1015 1187 273 a/l6o 566 128 694 5318 266 1981 36o3 3178 2281 125
" " " " 83 5501 25 88 267 266 380 1164 900 644 530 756 402 162 5584
" 1849 ...• 2253 933 1013 1079 291 1370 599 153 752 5677 352 2091 3938 3204 2644 181
"
.
" " 87 5942 41 140 227 238 428 u74 949 743 598 832 486 173 6029
. . 1848 .... 2233 1084 1353 1703 401 2ro4 682 169 851 7181 4 2 7 2ï84 4824 4428 2990 190 »
" " "
140 7468 39 159 313 368 526 1341 1176 943 781 1141 623 198 7608
" " 1847 .... 2223 1850 1996 2095 458 2553 1323 226 1549 9388 586 3726 6248 5658 4069 247 » H
»
"
189 9785 88 283 521 560 700 1706 1367 1156 1002 1498 785 308 9974
Il
167 8372 42 207 359 4'27 703 1673 1225 1006 789 1200 688 220 8539
. " 1846 .... 2183 1885 1751 1828 373 2201 IljO 217 1387 7981 558 2918 5621 4755 3524 260 . .
"
...
1 37

-- --~-
BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1852.
Overzigt van den gezondheidstoestand der bevolking.
GETAL
ZIEKTEDAGEN
GEDURENDE HET
JAAR.
GROOTSTE KLEINSTE
GETAL ZIEKEN GETAL ZIEKEN
TE GELIJK TE GELIJK
AANWEZIG GE- AANWEZIG GE- g;i
WEEST. WEEST. ~
t.C
.....::

o, 3.
BURGERLIJKE 'EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1852.
Overzigt van de verschillende catliegorien waartoe de gevangenen belworen.
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AF\VISSELING IN HET GESTICHT GEWEEST.
BURGERLIJKE GEVANGENEN.
MILITAIRE GEVANGENEN.
AANGEKLAAGDEN.
IN STAAT VAN BESGllULDIGING GESTELD. VEROORDEELDEN. GEGIJZELDEN.
ONYEROO!IDEELDEN.
VEROORDEELDEN.
GEVANGENISSEN.
AANMERKINGEN.
3
"' c
O.l
C.:l
c
0
......
4
6
s
9
10
Il
12
13
d
0,)
Q:l
0
,..Q
s
0
20
2(
22 23
27
'sBosch ...••
Arnhem ...••.
's Gravenhage.
Amsterdam ..
Haarlem .••
Middelburg. • • .
Utrecht ..•••.••••
Leeuwarden. • • • , • •
Zwolle •..•.• ·••••
Groningen ••• , ••••
Assen" •••..••••
!aastricht , ••.• , ••
98
181
154
213
85
38
27
33
47
41
17
12
38
Il5
21
80
32
12
12
17
9
4
15
6
7
6
9
4
10
3
112
36
60
168
141
88
86
56
87
28
76
22
10
19
44
22
9
27
6
22
3
10
3
II
7
10
5
2
164
II4
127
66
126
222
6
6
3
8
2
2
3o
55
62
n4
35
34
38
18
25
20
22
20
22
Il
9
12
8
6
20
22
II
12
8
6
4
5
7 .
2
2
17
6
5
28
4
13
1:3
9
4
3
71
56
12
68
72
56
12
68
21
9
10
4o
2
45
20
20
16
21
3
10
12
97
51
5o
12
20
53
6
99
4
TOTALEN VAN 1852.
JJ 1851.
J) 1850 .•
JJ 1849 ..
J) 1848 ..
IJ 1847 ..
)1 1846 ..
1684 525
1662 5o3
1332 391
1717 490
2138 702
3o58 1025
726 163
270
64
40 2396
49 2400
33 1864
45 2397
47 3051
103 4456
2 6 979
6 II41 4744
9 1120 4300
15 1337 3706
x3 1355 3889
20 1968 4964
33 2460 6061
443 4654
35
37
33
29
3o
33
4 2 7
459
354
389
541
833
647
5206
4796
4093
4307
5535
6927
5329
21
15
1 l
9
13
Il
7
222
277
470
586
499
120
85
222
3
4
4
5
7
281
361
585
889
876
557
633
r,

BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZEKERING 1852.
Overzigt van den t'{jd van duur de1· aan de veroordeelden opgelegde st1·affen.
BURGERLIJKE EN MILITAIRE VEROORDEELDEN, GEDURENDE H~T JAAR HUNNE STRAF BIJ AFWISSELING IN HET GESTICHT HEBBENDE ONDERGAAN.
BURGERLIJKE VEROORDEEJ.DEN TOT EENE GEVANGENISSTRAF VAN:
MILITAIRE VEROORDEELDEN.
GEVANGENISSEN.
Meer dan 1 jaar,
Meer dan 7 dauen Meer dan 1 maand Meer dan 3 tot Meer dan 6 maanden diehunnestrafbij
1 tot 7 da3en.
uitzonderinr, in
tot 3o dauen. tot 3 maanden. 6 maanden. tol 1 jaar. het gesticht heb·
hen onderrraan.
1~~---....-..~..-~-1---~--~~~--~---1---~--~--------~,1---------------~ -------------
Onder
Onder
Onder
Onder
Onder
de
de
de
de
de
16 jaren.
16 jaren.
16 jaren.
16 jaren. 16 jaren.
Door den militairen re3ter tot :
Door den burgerlijken regter tot:
AANMERKINGEN.
Bosch" .. " ..
rubem ...•..••
Gravenha1;e • . • • •
msterdam ...•••.•.••
aarlem •••.•..•.
'ddelbnrg •••..•..• • •
trecht .. ..••••.•.••
euwarden • • ••.•
olie ....•... •.
onincen ...•....
en" ..•....
astricht. ....•..•.•
TOTALEN VAN I852.
1851.
1850.
184q.
1848.
" 1847 ..
1846 ..
3 4 6 8 g 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3o 31 32 33 34 35 36 37 3(1 39 40 41 42 43 44 45
--------------- - - ------------------ -- -------------------------------- - -
74 46 8 1 129 94 21 )) 115 45 9 ))
63 27 16 6 112 297 73 33 4 407 68 6
17 6 " 23 127 28 2 1 158 47 9 3 "
13 2 " 15 76 19 I 101 44 12
51 i3 3 " 67 18 3 1 Il 22 31
2 Il
16 9 8 3 36 49 29 18 4 100 25 12 3 "
26 4 34 101 41 6 2 150 25 9
188 37 29 1 255 162 51 36 5 254 33 15
16 14 7 3 4o 328 119 16 4 467 38 9 Il
7 ))
7 45 8 6 6I 45 JO Il
13 2 " 16 153 74 17 9 253 31 5 "
53 43 I 1 5 112 97 26 9 1 133 39 12 1 "
54 21 8
77 55 12
59 36 8
62 59 17
36 13
4° 2
7 7
36 19 "
54 27
47 29 3
55 29 7 "
3 1
1 "
2 \)
6 "
3 11
l
l
2 ))
1 ll
1 "
29 48 11 "
71 54 18 1 "
45 91 I3 Il
78 " 2 Il
24 57 39 "
37 5o I4 11
21 21 5 ))
36 34 9 "
33 28 6
36 48 15 11
29 20 2 3 "
27 8 5 ))
43
34
63
25
13
-------- - - - ---- - - ------------ ------------------------------------------
537 202 86 21 846 1547 402 149 33 2221 471 lil 22
20 2 466 45q I3C) 4 Il 602 35 21
63 105 20 3
3
6
313 151 47 19 530 1555 485 154 55 2249 439 102 35
I 2 2 369 429 132 5 " 566 37 15
42 138 3o
5
6
378 121 45 11 555 1327 377 106 34 1844 441 74 19
5 2 290 341 136 4 1 482 33 I 1
!>2 103 28 4
355 138 5o 11 554 1395 428 123 35 1981 458 89 IC)
1 l 5 268 372 i38 5 2 517 ?.C) 9
54 92 21
5
435206 46 12 6991657598148 482451592121 28
Il 4 387 499 172 7 3 681 3~ 13
75 97 51
7
440 223 6C) 12 744 1795 749 202 80 2826 84,8 202 60
38 4 582 601 140 32 6 779 33 11
110 146 61
443 226 63 14 746 1249 458 128 68 1903 693 188 33
23 5 455 488 116 21 2 627 28
181 177 42
4
6
6oq 352 q2
IO 586 288 67
1 535 241 42
3 56C) IC)6 56
5 746 288 84
20 1 do 435 105
9 923 350 77
6
6
2
2
3
8 20
7
6
2
2
3
2
6
18
8
4
6
44
17
3
Il
2
Il
3
3
2
3
3
6
6
5
3
4
2
3o
21
9
IO
36 3
52 445
31 777
3o 421
258
31 277
21 300
9 2
79
10 654
649
224
362
41 379
225 5025
250 4602
210 3960
1914i19
155 5262
348 6453
465 5154

BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VAN VERZÈKERING 1852.
Overzigt van den aard der misdaden en wanbedrijven der veroordeelden.
TEGEN DE ALGEMEENE ZAAK. TEGEN BIJZONDERE PERSONEN. TEGEN EIGENDOMMEN. MILITAIRE WANBEDRIJVEN.
GEVANGENISSEN.
AANMERKINGEN.
3 4 10 Il 12 13 20 21 22 26 3o 31 33 35 36 38
---------~---l--- --------------------------- ------ --------- ------------------------------------------------------------1----1--------···
JO
6 84 3 3
4 101 209 4 5 218 45 2 4 52 445
140
3 145 354 6 3 12 375 21 5 3 2 31 777
60
63 187 13
206 23 5
3o
4:21
58 3 3
4 70 155 5 5 170
258
4
41
65
3 2
3 74 JI8 Il 4 133 20
2
277
3 7 3
49 5
60 196 6 5 208 14
3
300
3
3 87 19
70
78 69
73 5 4
113 226
95
3
6 106 175 6 4 Il 196 8
IO
2
425 18
4 80
4 93 92 5
105
21
15 16
55
59 99 7
u3
6 173 16
77
79 8i 3
88
42 i3
104 9
II 126 152
162 27 3 34
4
7
5
4
4
4
TOTALEN VAN 1852.
1851.
1850.
1849.
i84s.
1847.
1846.
4
3
7
IJ
10
15
8
9
IO 3
3
6
15
4
113
102
83
61
92
86
135
4
n 83 402
1257 136
918 166
l 140 187
1554 197
2205 265
1445 325
1717
1518
1246
1486
1858
2571
1924
3
3
3
12
48
48
32
5
2
33
937
859
8i3
636
616
517
654
25
25
38
93
81
3o
78
12
2
4
3
3
6
7
Il
3
3
3
6
5
4
4
4
6
1054 1887
1017 1737
975 1450
826 1466
760 2274
613 2825
869 1758
70
55
36
66
62
54
52
20
27
23
34
38
59
36
33
39
5o
23
54
2047 163
1852 149
1539 119
1598 132
2409 125
2936 220
1902 343
20
20
14,
28
5o
34
31
1 I
18
31
20
25
27
33
13
28
36
29
35
52
52
207
215
200
209
235
333
459
5025
4602
3960
4II9
5262
6453
5154

o, 6.
BURGERLIJKE EN MILITAIRE HUIZEN VA~ VERZEKERING 1852.
Overzigt van de beroepen door de gevangenen vóór hunne opneming uitgeoefend.
~
0
..9
Cl

N°. 1.
HUIZEN VAN ARREST 1852.
Ovm·zigt van de sterkte de1· bevolking, mitsgaders van den maatschappelijken en zedelijlcen toestand en den oude1·dom der gevangenen.
GETAL GEVANGENEN HETWELK
GETAL GEVANGENEN GEDUllENDE HET JAAR BIJ .AFWISSELING IN HET GESTICHT GEWEEST.
1'
TE GELIJK IS AANWEZIG GEWEEST.
IIEilKO~'IST.
ECHTELIJKE
STAAT.
GELOOFSBELIJDENIS.
STANDPUNT VAN BESCHAVING. BESTRAFFE\'G. OUDERD011.
1
GEVANGENIS:SEN.
GROOTSTE.
KLEINSTE.
AANMERKINGEN.
Eindhoven
Breda . .
Nijmegen.
Zutphen . . ; •.
Tiel .. .. .
Leyden .. .
Rotterdam • .
Dordrecht.
Gorinchem .
Brielle ..
Alkmaar • .
Hoorn. . . .
Goes. . . . ..
Zierikzee .. .
Amersfoort .. .
Heerenveen .
Sneek . .
Deventer
Almel0- ..
'11 7 inschoten ..
Appingedam .
Roermond . .
TOTALEN VAN 1852 .
)) I85 [.
)) " 1850.
» )) 1849.
" )) 1848.
" )) 1847.
" )) 1846.
.., é
~
0
...
>
4
9 10 II 12 I3
IS I6 17 18 19 20 2; 1 22
11------------1----------------------------------------------1----1--....... --1---
4o 17
3
1
10
I IO 31
Il
3
10
2
68 22
7
21
l'
60 33
6
4
12
2I 20
l?.O
82
56
36
37
200
53
27
60
35
25
3o
46
35
1220
J 211
1209
1188
1163
I!53
1105
Ji~
Il
I5
20
19
Il
18
9
14
Il
18
25
16
13
6
26
476
4M
4.q2
435
566
665
745
422
453
4o5
490
534
748
633
3o
52
25
35
21
65
5o
16
l!I
5
2
2
15
5
9
4
3
2
4
12
8
i3
3
6
j
4
13
25
5
2
9
10
3
3
!~
!~
Il
3
7
I
10
3
5
2
3
l
1
2
1
3
3
4
9
7
~
I6
3o
5
4
12
l 1
4
5
5
3
7
12
5
7
1
II
4898
4676
4245
4235
4760
6560
5453
é
~
8
..,
...
>
1
9
23
1
2
1
5
1
21
1
16
H)
IS
7
32
101
58
78
66
48
105
83
85
29
I31
215 2124
190 IC)2 l
223 1652
257 1757
32I 2165
409 3020
362 2322
270
fo
104
96
177
56
1
97
136
117
87
58
118
97
70
57
216
2989
2945
2816
2735
2916
3949
3493
Il
2592
2440
22i3
2214
2547
37Io
3I8I
-e
s
0
0
~
2435
2336
2184
2172
2431
3160
2544
3
5
16
3
9
9
6
9
2
7
3
62
86
97
55
116
63
107
86 2569
90
71
106
103
99
90
91
20
126
125
39
23
24.o
6
25
2 2
6
4
3
2
23124 25 26 27 ~. '~ 3o 3I 32 33 34 35
I 9 2 " 5 I 0 I 1 191 36 35 I 4 13 2 5 1 6 8
419 " 23 5o 38 26 6G 45 45 34 5o 35 9
257 6 i3 12 19 24 33 3I 25 27 34 28 6
4.09 4 I6 I9 22 I5 51 59 46 36 65 4-9 27
210 " 4 12 i3 r r 26 27 3o 18 47 15 ro
357 i3 i3 22 18 29 49 49 4.1 42 54 31 Il
48I 2 l l 19 12 2! 54 67 66 53 83 69 24
II 3 I 4. q. 8 4 16 26 1 2 10 15 8 5
192 " 7 3 8 14 25 35 ?.2 23 26 22 7
I67 " 5 13 9 I5 27 22 16 16 26 16 2
263 1 r3 1/i. 24 II 47 4c 24. 24 4.1 17 7
94 )) 7 1 5 373 18 ( 2 10 9 I4 8 3
298 " 14 25 22 61 4.1 36 21 31 13 I
Jq2 " 17 22 I3 i3 '.lC) IC) :w 17 22 9 I3
44 )) I3 6 15 33 33 21 14 33 19 8
153 » " 4 10 '.lO 29 24 3o 15 JO 7 4.
l 06 I 1 5 5 4. 1 C) 8 I 4 1 0 2 5 7 7
223 4 9 18 14 16 3G 23 IC) I6 36 25 7
180 I 5 s 6 5 25 26 3o I3 31 20 I3
1 5 I n 3 1 C) 5 6 16 2 2 1 5 18 36 9 6
83 )) )) 3 5 8 2 1 20 13 4 5 4 3
345 2 11 15 18 15 6I 52 ' 47 3I 49 35 11
181 308 2C)I
133 282 2lf6
d2 284 219
135 253 217
154 241 255
2C)O 408 393
2fi1: 35G i 32I
778 7 1 7
896 807
852 673
733 ~11
807 726
1017 8c)I
966 802
5q6
561
5I 1
515
584
851
564
464
440
453
471
501
640
561
ó
(0
.., c
0
U")
36
5113
4866
4468
44!P
5081
6969
5815

HUIZEN VAN ARREST 1852.
Overzigt van den gezondheidstoestand der bevolking.
GETAL
ZIEKTEDAGEN
GEDURENDE HET
JAAR.
GROOTSTE
KLEINSTE
GETAL ZIEKEN GETAL ZIEKEN
TE GELIJK TE GELIJK "'
AANWEZIG GE- AANWEZIG GE- ~
WEEST. WEEST. ~
~
~
....
·~
= ....
"Cd
8
""
.... ~
0
~
~
OVERLEDEN.
GETAL KLEINE KINDEREN
GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING IN HET
GESTICHT GEWEEST.
3 4 6 1 8 9 10 Il 12 13
16 17 18 19 20 21 22
-------1--------------- - --- - --------- - - ----------------- ------
4794 118 90
3 1 1 2 4 I88 192 "
9920 146 29
1 2 3 I 11
14 407 421 "
5 5 3
5 5 "
4870 130 46 3 4. "
22 236 258 •
8650 412 193
2 4 I • 32 377 409 "
6 6 4 2 6 6 p 6
5288 116 4
2 I 3 "
II 202 :u3 "
6 6
5 6 6 • 6
18487 284 135 5 4 9 2 I 3 32 340 372 1 " 20 20 12 8 20 19 u 20
17418 623 80 4 6 "
48 433 481 " 4 4 1 3 4 4 " 4
4848 402 136 3 4 l " 14 99 l 13 "
5006 3o 21
2 3 "
Il 181 192 " 4 4 4
4 3 " 4
7123 410 255 4 2 6 "
36 131 167 1 "
a757 583 108 3 3 6 1 l 2 27 237 264 "
2488 174 238
1 5 1 1 8 86 94 1 "
7622 449 252 4 3 ~ .
27 271 298 " 4 5 5
5 4 I 5
4011 u8 19
2
I4 I80 194 "
3783 35
1 •
1 "
3 192 195 "
2
2
2 2 2 Il
2
4397 60 55 3 5 "
15 138 153 "
5783 109 61
2 1 3 1 1 2 Il 95 106 •
7012 171 145 6 3
1 1
19 204 223 " 4 4 2
2 4 4
4
54o5 171 6.4 3
~ I 13 167 180
1
1
1 n
1
7385 798 122 5 4 9 "
76 79 155
2
2
2 1 Il
2
3174 43 5
2 3 1 • 1 9 77 86 1 "
1
1
1 J 1 n
1
6931 583 172 3 2 5 1 l 2 5o 297 347 •
I5 15
15 15 13 Il 2 15
-------------------------------------------------
VAN 1852 .. 5113 147152
• 1851. • 4866 158146
" 1850 .. 4468
"
1849 .. 4492
• 1848 .. 5081
J> 1847 . . 6969
1846 .. 15815
5965
6627
6651
8953
9752
14691
38 rn4 12 9
38 112 12 6
29 106 16 8
37 II6 19 4
4o 145 15 6
11 449
41 171 24 9
41 152 21 9
4 1
9 "
1 "
IJ 2
27 3
49 7
20 1
5 74
9 56
-x 62
13 5o
3o 79
56 123
21 39
2
3
3
1
4
33
25
13
12
27
52
21
43
34
52
45
56
75
20
76 69 2
59 55 •
65 64 "
57 51 2
83 81
127 119
41 38 •
5
4
1
4

GEVANGENISSEN.
TOTALEN VAN 1852.
Il 1851.
» 1850.
Il 1849.
" 184S.
• 1847.
Il 1846.
HUIZEN V.A. N ARRE S T 1852.
Overzigt van de verschillende cathegorien waartoe de gevangenen \ beliooren.
GETAL GEVANGENEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWI8SEL1NG IN HET G • ICHT GEWEEST.
BURGERLIJKE GEVANGENEN.
AANGEKLAAGDEN. IN STAAT VAN BESCllULDIGING GESTELD. VEROORDEELDEN. GEGIJZELDEN.
ONVEROORDEELDEN •
----~----~---------~---1-----:-----~__...--~--------1~~---~------~----~~~------~----111--1~--.._,._~------~
ê
c
"
~
ê
" Ij:;
::s
"
c 0
1007
932
819
982
1257
1953
1126
Onder
de 16 jaren.
Onder Correcliouelen Criminelen ê:J" S
de 16 jaren. ~
ê
"' c
""'
J
"
= ":;:
"' c
-< "
"'
.J
1:.::1
:::!
';;;"
c
:~ < c
"
bl)
0 " c
<
"Qj
0 "" 0 0
"'
0
:;;;i "
""
"" > ... :;;;i 1-"
4 6 9 10 IJ 12 15 17
> ... :;;;i
11------------1---------------------------------------------------1---411---1
Eindhoven
71 16 6 93
78
l 8
Dreda ...
44 15 6 67
347 8 14
Nijmeccn.
61 14
77 8
9 162 3 II
Zutphen ... .
68 19
95 6
I3 287
24
Tiel . .. .
-3o 6 1 37 15 I
19 158
14
Leyden .. .
141 41 35 9 226 20
3o 10
Rotterdam .
131 33 4 175 51
37
Dordrecht .•
27 4
31
2 17
Gorinchem.
7 4 1 12 9
2
Brielle ..
38 7 3 l 49
33
Alkmaar
68 21 14
D
4 107 19
9
Hoorn ..
41 4 3 4!1 2
5
Goes ...
57 21 5 83 36
15
Zierikzee .
16 3
19 24
11
Amersfoort .
20
21 12
8
Heerenveen .
22
3 27
Sneek ..
28 9 6 44 12
1 9
Deventer ..
31 10
44
5 13
Almelo ...
18 3
21
2
l
Winschoten.
15 6 3 25 16
1 13
Appingedam .. . . .
23
23
7
Roermond ..... .
5o 13 3 67 6
l 10
252
270
181
225
295
569
277
106 27 1392 236
82 17 1301 234
65 18 1083 223
95 25 1327 190
106 39 1697 299
217 6J 2800 511
99 37 t539 310
3 23 225
14 3 68 168
51
2 Il 167
u3
2 21 141
1 3 56
8 44 167
7 31 159
16 141
119
6 18 60
162
150
5 21 90
51
7 260
63 4 1 3o4 3312
59 14 3 310 2977
56 13 6 298 2651
45 15 250 2696
67 8 4 378 2740
111 4o 12 674 3569
64 25 4 403 2999
77
108
174
256
2 79
281
'.168
250
232
288
241
273
476
395
87
369
176
3u
172
265
205
70
169
tf~6
150
6i
182
170
151
119
70
180
153
104
58
271
3639
3317
3113
2
6
3193 8 :11
3292 29 l
4326 25
3662 5
e
0
ei
~
" 0
..Q
e
0
19
- 2
- 10
3 l
3
5
2 2
2 8
9 24
3 9
5
l "2
3 3
3
] ~
"ä ~
c
,.Q
s s.:
"O ~
g ~
>
"!::;)
MILITAIRE GEVANGENEN.
--------
VEROORDEELDEN•
AANMERKINGEN·
20
2( 22 23 24 ~~__:!_~1---- 2 - 9 ----11
7
l 6
2 9
7
6
5
4
4
- - ----
3
9
------- 15 91
14 1
123
4
40 44 300
148 3 u4
3
226
206
180 5 40 45 273
2
169
55 57 231
2
171 46 47 358
l
132
3
9
2
5

-- ----~-
HUIZEN VAN ARREST 1852.
Ovet·zigt van den tijd van duur der aan de veroordeelden opgelegde straffen.
BURGERLIJKE EN MILITAIRE VEROORDEELDEN GEDURENDE HET JAAR BIJ AFWISSELING HUNNE STRAF IN HET GESTICHT HEBBENDE ONDERGAAN.
BURGERLIJKE VEROORDEELDEN TOT EENE GEVANGENISSTRAF VAN : MILITAIRE VEROORDEELDEN.
Meer dan 3 maanden, die
Meer dan 7
1 tot 7 dagen.
tot Meer dan I maand hunne straf bij uitzon- Door den militairen Door den burgerlijken
3o dal}en. tot 3 maanden. i:: ..:!
i:: "' ~ "" ~
" = -OM i:: "eM ~_g §.::: g, ....
::::1 · ~ ;:;
::::1 llJ ·;;;o i:: llJ
i:: I::;:> < ::::1 ';;;> I::;:>
t
'§ ~
'"' .....
0 = <
I::;:>
< ~~l~~
'"' ... =
< ..:!
:... 0
"' < "0
"' = "'
t·~ .~ ~ ~
~1~
< z
"ii) !--< 0
~ = ·a:; !--< 0 i:: ·a:;
0 !--<
"'
·.::: !--< c E llJ ... !--< .....
a ... c !--<
~
;g
0 :... 0
0
i...
0
0 0
~ :E
0
~
....
.., "O ;:l l;.:;"Ö
..... !--<
,....
~
0
~"" ;:l t..;'"c:l 0 .... 0 <
..... r,.. ,.... ..... r,.. u u r,.. M ,..:.
< ~ r,.. ,.. :E ~ r,.. < r,..
<
2 3 4 5 6 7 8 9 10 Il 12 13 14 15 IÖ 17 18 19 20 21
~I
2.3 24 25 26 27 28 29 3o 31
- - -- ------
17 5 1 23 43 2 2
" 47 6 2
" 8 I I
))
36 37 24 I5 112 111 62
79
14 6 193
79
37 4 42 8 8 355 " 3 3 3
38
358
19 4 3 64 55 i3 )) ))
4 72 24 2 26 3 3 165 1
" "
1 I66
40 31 13 5 89 105 25 8 3 141 44 1 l 2 ))
" 57 287 ll
5 8 6 " 287
4 23 78 33 4 " II5 19 1 20 I58
))
I7 3 "
" 25 I02 25 I7 8 I52 37 6 5 " 158
" 48 3o 3o 255 "
I
"
I 256
Il II 115 21 4 I4o 17 " 17
))
I68
I2
168
4 " 16 24 5 " 29 6
" 6 53 " 53
27 6 7 41 8I 24 5 " 110 13 3
" 16 I67 Il
i3 167
4 21 18 8
"
26 34 2I 8 3 66 113
56 12 5 " " " ll3
I 74 5o 60 6 IJ
7 9 9 I50
i3 13 34 39 4
" " " 150
4 5 5 61
20
6I
IJ
9 2 3I 65 16 17 103 29 IJ
4 33 I67
33 9 9
7 II 1 52 57 "
17 12 " 86 i3 6 2l 159 9 176
46 14 6 3 69 36 I5 I " ... . 52 17 I 20 " " I59
"
I43 IJ
23 6 3 2 " I43
3/1 65 8 " 73 11 I I2
8
119 " " II9
" 8 21 3 1 IJ 25 23 IJ
4 27 I 1 61
6 61
IJ I IJ
))
7 20 I7 9 46 88 20 l IJ 109 5 5 I67
IJ
17 Il 6 2 36 77 I2 " I67
IJ
89 22 3
25
" I52 IJ ., ll
II
152
4 "
I6 29 I2 4 47 20 6
" 27 ))
9I 9I
4 l
" 7 32 2
"
34 8 2
" 10 7 7 58
" 58
47 57 I6 4 I24 74 41 3 1 I19 14 2
" I7 261
"
261
- - - - - --- - - -- - - - - ---------------
Soo ----
239
----
Il 1 46 896 I292 351 II6 39 1798 :\92 95 25 6 618
185I. 77 77 3389 9 9 5 5 14
439 I86 II3
34o3
37 775 II25 285 97 21 I528 549 85 35
1850.
5 674 108 2 IIO 3087 1
" 2
438 Ig6 122 3 4 3091
29 785 I 023 207 98 33 I361 412 52 38 3 5o5
1849 .. 174 6 I8o 283I I I 2 2 3 2834
394 I89 II I 21 7I5 1032 282 IOC) 35 I45S 436 57 25 5 523 256 8 264 2960
))
IJ
I848 •. 408 "
2960
I78 108 28 722 921 294 93 34 i3q.2 514 I4I I5 6 676 279 29 308 3o48 I 3 4 I 5 3o53
1847 .. 45I 2I9 97 24 791 II14 r8 7 45 177 1 723 198 63 23 roo7
1846 .•
28I 25
1425 306 3875 " " 2
465
2
I76
2 3877
89 3I 76i 8221282 I06 38 I248 722 I93 59 I6 99° 268 5 273 3272
"
I 3273

N°. 5.
HUIZEN VAN ARREST 1852.
Overzigt van den aard der misdaden en wanbedri;fven der ve1·001·deelden.
GEVANGENISSEN.
1
______________ 1 _2__
3 __
Eindhoven.
llrecla •. •
Nijmerrcn .
Zutphen . .. . . .
Tiel ....... .
Leyden .. .
Rotterdam ..
Oordrecl1t . .
Gorinchem .
llrielle ... .
Alkmaar . . .. . .
Hoorn ..
Goes .....
Zierikzee ..
Amersfoort . ,
Heerenveen . . . .
Sneek . . . .
Deventer. . . . .
.Almelo .... .
Winschoten . . .
AJ>pinrredam
Roermond ..
TOTALEN VAN 1852.
1851.
1850.
1849.
1848.
i847.
1846.
TEGEN DE ALGEMEENE ZAAK.
= Cl)
~
Cl)
t;.o
c::
!:;:)~ <
P.."' !-<
0 !:: 0
rn !-<
Cl ....

6.
H UI Z E N VA N A R R E S T 1852.
,Óverz1gt van de beroepen door de gevangenen vóór hunne opne1rq uitgeoefend.
1
tl
P..
c..
0
1
&1
"" =
0
GEVANGENISSEN.
4 6
-------------- ·1------------
ijmeGen ..
utphen .. . .
iel ... .. .
eyden .. .. .
otterdam . . . . .
ordrecht.
TOTAT.F:N VAN 18.52.
1851.
18 .50.
18q.9.
1848.
1847.
1846.
AANMERKINGEN.
i
"' i...
'-'
QJ
!::;)
..:4 3 ' 3 5 ' 8 ' 3 ~ --------
38 ' '5 "8 3 " 6 3 d 4 3 6 8 3
35
23 70 24 5 3 16 4 6 3 7 5 18 9 28 4
o 2 2 ' 5 4 ' 3 4 6 · 7 8 3 rn6
6 3 6 153
~: ,3 '° 3 4 3 4 6 : ~ 4 ' 2 4 ' ; '; "3
41 69 37 5 3 ' 6 ' 8 5 8 '80
16 5 4 3 1 2 3 IO
4 54 t55
19 25 16 3 3 4 4-0 4
7 2 6 2 2 86
" ' 63 '9 ,3 4 ' 7 ' 3 ' 4 31.
d 3, 6 ' • • • • • ' 3 • , • ' ' ' ' • ' • • • ! ' 6 ' • • 5 8 4 ' ' " • • 9 7
74 67 77 , • ' ' • ' 9 • 5 • • 4 ' '9 ' ,9 " ' • ' 5 , ' • • --------------------
I 4 ~~41~~~
j 1 _9 0 14 18 I 1 5 8 14oo 44 "7 75 3 ,3 23 •66 67 7
4
656 •5'3 4" 7' '° •4 " 7 '° "9 8 4o 6 " 7' 46 ,34 5o •88 60 3 ,3 4• •56 73 4 ' 33 '°
744 •S.6 46' 66" •8 6 4 4 •06 7 3o 6 " 67 4o •g4 38 •93 6' 3 " ,5 "s 86 9
,;J; :lSá ;;; .~J ;; :z .~ 9 1 ,;g l 4; ~ ;4 .~~ !; :~g !! :;; á~ ~ :~ !l :~8 .~~ '3 :~ !3 :;; j~ á~ ti :~~ ~
3
:~~. s~.l
9•8 "53 6u 47 d •3 4 d u "6 3 4• /i •6 98 3, •66 ,i; '97; 60 " 44 •4• 8;