Nieuwsbulletin 3e kwartaal 2016

Nieuwsbulletin 3e kwartaal 2016
Enschede/Lonneker
Opgericht: 6 mei 1982
Van de redactie
Onze Probus-nieuwsbrief bestaat al weer een aantal
jaren. Van eenvoudig stencilwerk tot nu full-colour
email. Ook inhoudelijk is de nieuwsbrief in de loop
der tijd anders geworden, mede afhankelijk van de
samenstelling van de redactie. Op dit moment wil de
redactie u artikelen aanbieden die beschouwend,
kritisch, gerelateerd zijn aan gebeurtenissen of
activiteiten van onze club en daarnaast over
onderwerpen waarvan de redactie aanneemt dat die in
↝ de interessesfeer kunnen liggen van een grote groep
clubleden.
De redactie nodigt ieder uit om ook een steentje bij te
dragen aan de inhoud de nieuwsbrief. Daarbij geldt
dan wel dat alle geplaatste stukken, ook die van
redactieleden, volledig onder verantwoordelijkheid
van de schrijver blijven vallen en zeker niet het
standpunt van de redactie of zelfs het clubbestuur
hoeven te zijn.
Hans van Dam
Extra voor PC-gebruikers
Ook nu weer bestaat de mogelijkheid direct te reageren
op een artikel. Daarvoor staat achter elke naam van de
schrijver de zin: (reageer door HIER te klikken)
Wordt op HIER geklikt, dan opent zich een lege mail
↑ naar de schrijver, waarin men kan reageren.
Daarnaast staat bij sommige woorden of foto’s het
symbool Door op het bijbehorende woord of foto te
klikken verschijnt nadere informatie via internet.
Gedachten
In de vorige nieuwsbrief moesten we iets opnemen naar
aanleiding van het overlijden van twee van onze
Probusvrienden.
Toevallig kwam ik onderstand gedicht tegen en moest ik
daar toch even aan terug denken. Toon Hermans kon het zo
treffend verwoorden, geweldig.
Voor een vriend
(Toon Hermans)
Nu 't rouwrumoer rondom jou is verstomd
de stoet voorbij is, de schuifelende voeten
nu voel ik dat er 'n diepe stilte komt
en in die stilte zal ik je opnieuw ontmoeten
en telkens weer zal ik je tegenkomen
we zeggen al veel te gauw: het is voorbij
hij heeft alleen je lichaam weggenomen
niet wie je was en ook niet wat je zei
ik zal nog altijd grapjes met je maken
we zullen samen door het stille landschap gaan
nu je mijn handen niet meer aan kunt raken
raak je mijn hart nog duidelijker aan
Colofon
Eindredacteur: Hans van Dam
Vaste redacteuren: Henk Janssen, Hans Oordt, Rob Wientjes
Lay-out redacteur: Frans Jansen
OPROEP
De redactie ruimt graag plaats in voor artikelen van leden
van Probusclub Enschede/Lonneker. Schrijf eens iets over
een vakantie, hobby, interesse en dergelijke. Zo leren we
elkaar nog beter kennen en kunnen met de gedeelde kennis
ons voordeel doen. Kortom: een losse bijdrage is altijd zeer
welkom.
Schroom dus niet!
Klik HIER voor het sturen van een artikeltje
1

De museumgids
Je bent vast en zeker wel eens door een gids rondgeleid in een museum. Zo'n leuke, die met verstand van zaken je
rondleidde of zo'n zie- mezelf- eens- alles- weten- gids, waar je na afloop doodmoe van bent en etalagebenen van
hebt gekregen. Het is, dat we goed voorbereid door Thijs Schaap naar de Gainsborough-Tentoonstelling gingen,
want van onze gids moesten we het niet hebben. Ik vond hem te relativerend. Het is om de drommel niet makkelijk
om een goede gids te zijn. Relativeren is een houding of eigenschap die mijn inziens daar niet bij hoort. Bovendien
komt er in het geval van het Rijksmuseum Twenthe nog bij, dat iedereen zijn of haar uiterste best moet doen om
het museum "overeind" te houden en dat is in deze tijd bepaald niet makkelijk. De huidige directeur doet zijn
uiterste best en dan verwacht ik van o.a. gidsen ook een topprestatie. In Gorssel weten ze bv. heel goed hoe dat
moet.
Hans Oordt (reageer door HIER te klikken)
Indië monument
In Enschede staat aan de Boulevard 1945, in
het Blijdensteinpark, het oudste Indiëmonument
van Nederland. Het werd opgericht
ter nagedachtenis van de militaire gevallenen
in Zuidoost Azië in de jaren 1941-1949. Het
monument is ontworpen door de beeldhouwer
H.L. Petri en op 14 januari 1960 onthuld door
mw. Spoor-Dijkema, de weduwe van generaal
S.H. Spoor. Het bronzen beeld stelt een
bescherming zoekend persoon voor.
Het bestuur van de Stichting Herdenking
Gevallenen in Zuid- Oost Azië organiseert elk
jaar op 15 augustus een herdenking van ALLE
gevallenen, die vielen tijdens de Japanse
overheersing en de Indonesische
vrijheidsstrijd. Oorspronkelijk was het bedoeld
voor alleen de uit Enschede afkomstige
slachtoffers.
Elk jaar hanteert de stichting een thema; dit jaar was dat het overbrengen van de ervaringen van de generatie die de
oorlog heeft ondergaan naar de jongere. De naam van het thema is: “ Hoe vertel ik het mijn………”
Daartoe gingen sprekers in op dit thema door het geven van aanwijzingen hoe de verhalen naar de jongere
generatie doorverteld kunnen worden. De schrijfster mevrouw Lieke van Duin, sprak over haar boek voor
jongeren: “Dromen van vrijheid” gebaseerd op het ware verhaal van haar vriendin Truus Huizenga; de heer van
Zuylen vertelde hoe hij door een interview van zijn moeder, bewust werd van hun verleden en mevrouw Brandsma
vertelde hoe zij interesse kreeg voor het dagboek van haar in het kamp overleden moeder. Tenslotte zei Finn Peters
hoe zijn interesse voor het land Indonesië werd gewekt door de geschiedenis van zijn overgrootvader en
grootvader.
Muzikale medewerking werd verleend door de Twentse Politie Kapel o.l.v. Willem Loff, Esther Pierweijer,
Wouter Muller en zijn ensemble.
Er werden door veel organisaties en particulieren bloemen gelegd. Na afloop was er gelegenheid om met elkaar
herinneringen op te halen en verhalen door te vertellen. Dit alles werd uitstekend begeleid door een groot aantal
vrijwilligers van o.a. de Indische Koempoelans en de Nationale Reserve ( NATRES ).
De herdenking heeft een aantal jaren een vrij bescheiden aandacht gekregen maar de laatste paar jaar komt er weer
meer belangstelling voor. Van een kennis die bijna elk jaar gaat kreeg ik bovenstaande informatie toegespeeld en
ik wil volgend jaar daar ook zelf eens bij aanwezig zijn.
Hans van Dam (reageer door HIER te klikken)
2

Romantisch en rustgevend
Ik heb de laatste jaren last van nostalgische oprispingen. Zo stelde ik mijn vrouw onlangs voor het Oxerhof te
bezoeken. Dat landgoed plus huis bevindt zich ten zuiden van Deventer in de buurt van de Schipbeek en de
Dortherbeek. Ik heb daar goede herinneringen aan.
Mijn vader was na de oorlog aangesteld als
postcommandant van de rijkspolitie in Colmschate,
waartoe o.a. het landgoed Oxe behoorde. Af en toe
bezocht hij de jachtopziener van het Oxerhof om te
controleren of het daar wel rustig was. Nou dat was
het. Soms nam hij mij mee in het begin van de
vijftiger jaren. Samen fietsten wij door de statige
beukenlanen van het landgoed naar het grote huis om
een bezoek te brengen aan het nederige
jachtopzienershuis, waar de ruwharige Duitse staande
jachthond ons vrolijk kwispelend verwelkomde. We
dronken koffie en bewonderden de gefokte fazanten,
klaar om te worden losgelaten en een half uur later te
worden doodgeschoten door de door de Oxerhofbewoner uitgenodigde jachtvrinden. Soms reden mijn pa en ik naar
huis met zo'n dooie fazant. Och ,of dat nou corruptie was of iets dergelijks weet ik niet, maar het verhoogde wel de
landelijke sfeer. Eens had ik daar een kinderfeestje, omdat een klasgenootje van de Montessorischool, waar ik op
zat, daar woonde. Na afloop van het spelen in het bos werden we verzameld bij een deur, die toegang gaf tot een
heuvel(?) Het bleek de ijskelder te zijn, waar de lekker ruikende moeder van Tjalling ijsjes voor ons uit haalde.
Daar wilde ik meer dan zestig jaar later met Truus naar toe. Niet om die welriekende moeder weer te ontmoeten,
maar om die landelijke sfeer.
Dat landgoed plus huis was nog lastig te vinden, maar het was er nog wel. En het was er landelijk en rustig en het
rook heerlijk naar gemaaid gras. We staken de Schipbeek over, argwanend bekeken door een zwanenechtpaar. De
zandweg leidde langs de meest vervallen, maar bewoonde, boerderij die ik ooit zag. De rood-wit geschilderde
luiken waren er deels afgevallen. Het jachtopzienershuis bestond nog, maar ook daar was de schilder de laatste
vijftig jaar niet geweest. Het grote huis uit het eind van de negentiende eeuw werd bewoond door een filosofische
school. Overal bordjes met verboden toegang, maar daar trokken wij ons niets van aan. Mijn vader was toch ooit
bij de politie en we hadden vers geschoten fazant gegeten uit deze bossen! Nou dan! Aan de rand van het grasveld
stond een beeldengroep met een tekst, die ons opriep het nooit te vergeten. Wat? Dat stond er niet bij.
Thuisgekomen zocht ik het op.
Het Oxerhof was in de oorlog gebruikt als een soort rusthuis voor de SS. Begrijpelijk, die jongens hadden
natuurlijk af en toe hun rust nodig!!!!! In april 1945 zat er nog een tiental gevangenen, voornamelijk
verzetsmensen uit Deventer, bewaakt door SS'ers en kwalijke foute Nederlandse types. Ze hoorden in de verte de
Canadezen komen en bezatten zich om hun angst te beheersen. De gevangenen werden uit hun cellen gehaald,
afgerost en doodgeschoten en daarna provisorisch begraven. De daders werden gepakt en berecht, maar daarna
keerde de rust terug en het "voorval" werd vergeten? In elk geval heb ik er nooit iets over gehoord. Niet van mijn
vader en niet van die vriendelijke jachtopziener. Was ik toen te jong? Kennelijk. In de tachtiger jaren van de vorige
eeuw werd een beeldengroep geplaatst op het grasveld. Dat was het dus wat we niet vergeten mochten!
Een leuke nostalgische middag!!!!
Hans Oordt (reageer door HIER te klikken)
3

Theetuin “Op ’t Oorbeck”
Donderdag 18 augustus: theetuin “Op ’t Oorbeck” Een
buitenactiviteit van onze club midden in de vakantietijd.
Toch nog 28 deelnemers! Het weer was die dag
uitzonderlijk mooi, zonnig en droog, in een periode van
lage temperaturen en nattigheid.
Verscholen in het Twentse landschap van bossen en
weiden ligt in Twekkelo de theetuin. Zo dicht bij
Enschede en voor mij vrijwel onbekend. Het Rondje
Enschede komt er langs en je ziet een onbekende locatie:
“Hé een theetuin”, waarna je verder fietst, omdat deze
alleen op zondag is geopend.
Door de zomerexcursie van onze club was nu een bezoek
aan de theetuin “Op ’t Oorbeck” mogelijk.
Een mogelijkheid, waar dus een groot aantal leden gebruik van maakten en terecht.
De ontvangst met thee of koffie en een stuk
notentaart in de zonnige en schaduwrijke
tuin beloofde een mooie middag te worden.
Dat werd het dan ook.
Gerrit Overbeek gaf in de verbouwde
schuur een uiteenzetting van het ontstaan
van “Op ’t Oorbeck” Een eerste vermelding
wordt gevonden uit 1338. De huidige gevel
is van 1851, terwijl het gebinte is gedateerd
op 1592. De familie Overbeek woont hier al
sinds de
18 e eeuw.
Na het historisch overzicht van Gerrit wandelden we door een stukje
bos naar de Doopsgezinde schuilkerk aan de Haimerweg 225. Het erf
van de naastgelegen boerderij werd met toestemming even bezet door
onze club.
Kor Feringa vertelde het ontstaan van de schuilkerk in de 17 e eeuw en
de geschiedenis van de Doopsgezinden in Twente. In één middag
twee inleidingen komt niet vaak voor.
Na een korte wandeling terug naar de theetuin kon worden genoten
van een aperitief in afwachting van het buffet.
Een buffet is altijd weer een verrassing. Dit buffet was echter heel
bijzonder met allerlei tapashapjes. Een ware verrassing, die werd
afgesloten met een toetje en koffie of thee.
Een bijzondere middag die voor herhaling vatbaar is.
Frans Janssen (reageer door HIER te klikken)
4

Beroemde toespraken deel 4
Iedereen is zich nog bewust van de aanslagen op de
TwinTowers in New York op 11 september 2001.
Iedereen kent de beelden en wat dat voor indruk
heeft gemaakt op de wereldbevolking. Iedereen was
dan ook benieuwd hoe de Amerikaanse president
George W. Bush zou reageren. Onbedoeld maakte
hij een valse start doordat hij in beeld werd gebracht
tijdens het voorlezen aan een groep schoolkinderen
en de aandacht daar bij hield ondanks pogingen van
de bewaking hem mee te nemen. ’s Avonds hield hij
dan een toespraak voor tv. Hij gaf zijn
toesprakenschrijver Michael Gerson hierbij een
simpele opdracht: Onze taak is geruststelling. Hij
wilde er één zin in verwerkt zien, die later de Bushdoctrine
ging heten: “Wij zullen geen verschil
maken tussen de terroristen die deze daden gepleegd
hebben en degenen die hen beschermen”. ’s Avonds
schreef George Bush in zijn dagboek: Vandaag heeft
het Pearl Harbour van de 21 e eeuw plaatsgevonden.
Goedenavond,
Onze medeburgers, onze levenswijze en zelfs onze vrijheid zijn vandaag met een reeks doelbewuste en dodelijke
terreurdaden in gevaar gebracht. De slachtoffers zaten in een vliegtuig of op hun kantoor. Aan duizenden levens
kwam plotseling een einde door kwaadaardige, verfoeilijke terreurdaden. De beelden hebben ons vervuld van
ongeloof, verdriet en een kalme maar onwankelbare woede. Deze massamoorden waren bedoeld om ons land angst
aan te jagen en ons tot chaos en terugtrekking te dwingen. Maar dat is mislukt. Ons land is sterk. Een groot volk is
in beweging gekomen om een groot land te verdedigen. Terroristische aanvallen kunnen onze hoogste gebouwen
op hun grondvesten doen schudden, maar de grondvesten van Amerika zijn onwankelbaar. Deze daden verpulveren
staal maar staan machteloos tegenover het staal van onze vaste wil. Wij waren het doelwit omdat wij het helderste
baken voor de vrijheid en de gelijkheid van kansen ter wereld zijn. En niemand zal dat licht kunnen doven. Wij
hebben met het beste van Amerika gereageerd, met de onverschrokkenheid van onze reddingwerkers en de talloze
individuen die bloed kwamen geven en op alle mogelijke manieren hulp boden.
Ik heb onmiddellijk de noodplannen van de regering in werking gesteld. Ons
sterk en goed voorbereid leger en de rampenbrigades werken samen en
steunen de plaatselijke reddingsoperaties in New York en Washington. Onze
hoogste prioriteit is hulp aan de gewonden en bescherming tegen nieuwe
aanvallen. Onze regering werkt door, de financiële instellingen blijven sterk en
de economie draait morgen gewoon door. De speurtocht naar hen die achter
deze daden zitten is aan de gang. Wij zullen geen verschil maken tussen de
terroristen die deze daden gepleegd hebben en degenen die hen beschermen.
Ik dank allen, die condoleances en hulp hebben aangeboden. Amerika en onze
vrienden en bondgenoten verenigen zich met allen die naar vrede en veiligheid
in de wereld streven. Schouder aan schouder zullen wij de oorlog tegen het
terrorisme winnen. Ik vraag vanavond uw gebeden voor allen die rouwen,
voor de kinderen wier wereld verbrijzeld is, voor allen wier gevoel van
veiligheid ondermijnd is. En ik bid dat zij getroost worden door een Macht die
groter is dan één van ons en waarover Psalm 23 al vele eeuwen geleden zei: Al
ging ik door een dal der schaduw des doods, ik zou geen kwaad vrezen want
Gij zijt met mij.
Op deze dag verenigen alle Amerikanen uit alle lagen van de samenleving zich in ons streven naar vrede en recht.
Amerika heeft al eerder vijanden uitgeschakeld en zal dat ook nu doen. Niemand van ons zal deze dag vergeten
maar we gaan voorwaarts en verdedigen de vrijheid met alles wat goed en rechtvaardig is in onze wereld. Dank u.
Ik wens u een goede nacht en God zegene Amerika.
Hans van Dam (reageer door HIER te klikken)
5

Filosofiecafé Twente
Hieronder de planning voor Enschede:
Zoals u weet draait het FilosofieCafé Twente al een tijdje in Borne. Om een groter publiek te
bereiken zijn voorbereidingen gestart om ook in Enschede actief te zijn.
Het doet ons genoegen om u nu te kunnen vertellen dat het Filosofiecafé Twente er in is
geslaagd om naast de bijeenkomsten in Borne ook een aantal bijeenkomsten in Enschede
plaats te laten vinden.
Op zondag 16 oktober zal de burgemeester van Enschede de eerste bijeenkomst openen.
16 oktober 2016: Prof. Dr. Hans Achterhuis: “De actualiteit van de Utopie”
11 december 2016: Prof. Dr. Jaap Gruppelaar: “Coornhert, polemist en vredezoeker”
19 februari 2017: Prof. Dr. Peter Paul Verbeek: “De grens van de mens”
23 april 2017: Prof. Dr. Frank Ankersmit: “Soevereiniteit en politieke representatie”
De bijeenkomsten vinden plaats in het OddFellowhuis aan de Nic.Beetsstraat 44 te Enschede. Gebouw open vanaf
13.30 uur. Aanvang van de voordracht steeds om 14.00 uur, sluiting rond 16.00 uur. Na afloop is er de gelegenheid
om al of niet in bijzijn van de inleider nog wat na te praten. Als u een bijeenkomst wilt bijwonen kunt u zich
aanmelden via info@filosofiecafetwente.nl of u kunt een kaartje kopen bij binnenkomst. (kosten €10,- incl. een
kopje koffie/thee).
Tevens kunt u zich daar aanmelden voor de digilijst als u op de hoogte gehouden wilt worden van activiteiten in
Borne en Enschede.
Hans van Dam (reageer door HIER te klikken)
Respect voor de natuur
Elk jaar is er op een zaterdag in het vroege voorjaar de Nationale
tuinvogelteldag. (da’s een mooi scrabblewoordje) Dit jaar kwam weer de
huismus als winnaar uit de bus. In dat kader herinner ik mij een mooi verhaal
over vogels in mijn eigen tuin. Mijn broer is een natuurliefhebber en hij doet
altijd mee met dat soort acties. Nou vertelde hij me een aantal jaren geleden
daarbij een zeer zeldzame vogel in zijn tuin gezien te hebben waarvan ik de
naam even niet meer weet. Hij schatte in dat er in Nederland hooguit nog zo’n
100 van zouden zijn. Hij woonde ongeveer twee kilometer bij ons vandaan en
kwam dat opgewonden aan ons vertellen. Nou, mooi, hij beschreef het beestje
en dat kwam me bekend voor. Ik vroeg hem eens even mee naar buiten te lopen
en in de boom in onze tuin te kijken. Hij had er bij hem thuis dus één van de
nog 100 gezien en bij ons zaten die andere 99 in onze boom. Mijn broer viel om
van verbazing en daardoor vlogen de beestjes weg. Daarna heb ik ze eigenlijk ook nooit weer gezien. Ik heb geen
idee hoe het met die beestjes is afgelopen, of ze nog wel eens in Nederland
gezien zijn of dat ze nu misschien helemaal uitgestorven zijn.
Tja, in principe had ik geen last van de vogeltjes en nu ze er niet meer zijn heb
ik er ook geen last van, dus ….
Maar als het verhaal over het uitsterven van andere dieren zou gaan zoals
koeien of paarden? Of over gewassen zoals mais of tarwe? Dan ga je er toch
eens anders naar kijken. Dan besef je dat er eigenlijk heel veel soorten dieren
en planten op uitsterven staan en je vraagt je af hoe dat kan, of er misschien
een oorzaak voor aan te wijzen is. Het kan zijn dat de natuur zelf zijn werk
doet, al duizenden eeuwen achtereen. Er zijn heel veel soorten gekomen en weer verdwenen ook maar de laatste
tijd is het aantal dat afneemt wel schrikbarend hoog en het aantal dat er bij komt ietwat lager. Zou dat met de mens
te maken hebben? Dat zou best eens kunnen. We beseffen ons nog te weinig welke plek en taak een dier op aarde
vervult. Daardoor staan we er wellicht wat onverschillig tegenover. Dat gaat net zo lang “goed” totdat we het aan
onszelf gaan merken dat er iets mis is. Denk daarbij eens aan de achteruitgang van de bijenvolken, de rare
koeienziektes enzovoort. Dan komt ons dagelijks eten in de knoei en dan piepen we wel anders. Laten we er voor
waken dat het zover komt. Respect voor de natuur is hoognodig, nee broodnodig, ook in ons eigen belang.
Hans van Dam (reageer door HIER te klikken)
6

Ir. D.F. Woudagemaal
Een vakantiedag met veel regen in Friesland. Wat
doe je dan? Teveel water in Friesland betekent
bemalen. Een bezoek aan het nabij gelegen Ir. D.F.
Woudagemaal ligt dan voor de hand.
Het Woudagemaal is één van de tien
werelderfgoederen van de Unesco in Nederland.
Iedereen kent die lijst uiteraard, maar toch even een
overzicht:
Van Nellefabriek (2014)
Grachtengordel van Amsterdam (2010)
Waddenzee (2009)
Rietveld Schröderhuis in Utrecht (2000)
Droogmakerij De Beemster bij Purmerend (1999)
Ir. D.F. Woudagemaal bij Lemmer (1998)
De historische binnenstad van Willemstad op Curaçao (1997)
Molencomplex Kinderdijk-Elshout (1997)
Stelling van Amsterdam (1996)
Schokland en omgeving (1995)
De status “Werelderfgoed” is slechts een bescherming en erkenning van het object en kan daardoor
subsidie genereren. Unesco draagt daar in principe niets aan bij. Alle onderhoudskosten zijn voor de
eigenaar. Bij het Woudagemaal is dat het Wetterskip Fryslân.
De start van het bezoek is in
een modern bezoekerscentrum
naast het gemaal met veel
parkeerruimte. In het
bezoekerscentrum bevindt zich
een uitgebreide interactieve
tentoonstelling met voor elk
wat wils. Bij de kaartverkoop
wordt voorzichtig gevraagd of
we in aanmerking komen voor
seniorenkorting. Je voelt je
ineens een stuk jonger!
De rondleiding begint met een
stuk speelfilm in 3D. Leuk
begin zonder veel inhoudelijke
informatie. Dat wordt
ruimschoots goedgemaakt door
één van de honderd(!)
vrijwilligers. Het gebouw en
alle machines zijn
werelderfgoed. Tijdens het bezoek was men bezig met een renovatie van de vierde stoommachine met het
aanbrengen van nieuwe isolatie. De stoomketels zijn enorm en werken nu op stookolie in plaats van kolen. Waar je
niet bij stilstaat is, dat schoon water ontkalkt moet worden. De ketels gebruiken heel veel stoom en dus ook water.
Daarom wordt de stoom gecondenseerd en weer als water gebruikt.
7

In de grote hal staan de vier stoommachines gekoppeld aan de centrifugaalpompen. Leuk detail in de
stoommachinehal zijn de authentieke oliekannetjes bij de machines. Die worden nu nog steeds gebruikt, hoewel
enkele machines nu een automatisch smeersysteem hebben.
Toetje
Aan het eind van de rondleiding deelde de gids mee, dat we konden blijven, waarop we al hoopten, in het
bezoekerscentrum om de tweede dag van het skûtsjesilen 2016 mee te maken. Het skûtsjesilen wordt jaarlijks
georganiseerd door de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen. Die dag werd voor de tweede keer gevaren in de Baai van
Lemmer. Vanuit het restaurant van het bezoekerscentrum was het vaarwater helemaal te overzien. Skybox dus.
Direct achter het aan het raam gereserveerde tafeltjes voor de echte Friese liefhebbers, die overigens keurig bleven
zitten en ons het uitzicht niet belemmerden. Voor ons “buitenlanders” was er uitleg in het Nederlands door een
gids. Hoewel zeilen ons niet onbekend is, was de uitleg over de te varen route(rakken) en de stand op dat moment
een extra ondersteuning.
Kortom een verregende, maar aangenaam bestede, dag.
Frans Janssen (reageer door HIER te klikken)
Kip Napoleon
Dit recept ooit ergens gezien, waarbij dit verhaal stond: Napoleon wilde dit gerecht eerst eten voor hij aan een
grote veldslag begon om deze te winnen. De geschiedenis heeft geleerd, dat de kok daar niet altijd in is geslaagd.
Ingrediënten voor twee personen
1 kip klein of 2 kippenpoten
2 grote uien
1 teen knoflook
Bereiding 250 gr. Champignons
‣ 4 Braad tomaten de kip rondom bruin aan
‣ 1 Braad kopje de sherry kip of poten aan
‣ Haal de kip uit de pan en verwijder een deel van het
braadvet
‣ Snipper de ui in niet te kleine stukken, pers de knoflook uit
en fruit beiden zachtjes in het resterende braadvet
‣ Snijd de champignons in stukken en voeg na 5 minuten toe aan de uien
‣ Ontvel de tomaten in heet water en snijd in stukken
‣ Voeg deze 5 minuten na de champignons toe
‣ Naar wens peper en zout
‣ Voeg na de tomaten een kopje sherry toe
‣ Doe de kip weer in de saus en laat minstens 10 minuten sudderen
Lekker met tuinerwtjes of appelmoes en aardappelpuree of rijst.
Frans Janssen (reageer door HIER te klikken)
8

Paracelsus; heelkunde, alchemie en astrologie
In de oudheid en ook in de renaissance was er volop belangstelling voor astrologie. Maar ook voor magie en
alchemie. Al deze elementen komen voor in de werken van Mirandola, van Agrippa en vele anderen. En in de
werken van de bekendste van allen uit die tijd, Paracelsus. In een tweeluik wil ik kort inzicht geven in zijn leven en
werk. In de volgende nieuwsbrief het tweede deel dan.
Leven en werk.
Paracelsus wordt in 1493 geboren in Einsiedeln (Zwitserland) als enige zoon van een arts. Het gezin verhuist naar
Tirol wanneer Paracelsus negen jaar oud is. Daar zou hij ingewijd zijn in de leer de astronomie(-logie) en
(al)chemie door de abt van Spontheim, Tritheim von Würzburg. Van 1517 tot 1526 studeert hij tijdens en tussen
zijn vele reizen door in Wenen, Keulen, Parijs en Montpeillier. Zijn medische titel zou hij in 1519 in Ferrara
hebben behaald. In de roerige jaren daarna, tussen 1519 en 1526, is hij onder meer legerarts in de Nederlanden
In 1526 wordt Paracelsus stadsgeneesheer van Bazel. Dat heeft
hij voornamelijk te danken aan de Bazelse humanist Frobenius,
die van de artsen het advies had gekregen zijn al jaren pijnlijke
been te laten amputeren. Paracelsus geneest hem in korte tijd,
waardoor deze nogal rigoureuze ingreep overbodig wordt. Een
vriend van Frobenius, Erasmus van Rotterdam, wordt eveneens
door de adviezen van Paracelsus genezen.
In Bazel maakt Paracelsus zich bepaald niet geliefd. Op de
universiteit bestaat hij het om college te geven in het Duits in
plaats van het gebruikelijke Latijn. Schokkender nog is zijn breuk
met de gezondheidsleer van de legendarische Romeinse arts
Galenus, wiens leer over de lichaamssappen in de medische
wereld nog steeds maatgevend was. De illustratieve verbranding
van de Canon Medicinae van Avicenna (uit de galenische school)
werkt zo choquerend dat hij ijlings de stad moet verlaten. Na zijn
twee betrekkelijk rustige jaren in Bazel kan hij zijn oude stiel als
rondtrekkend arts weer opnemen. Zeer vele reizen volgen.
Paracelsus reist altijd met een soort laboratorium in zijn bagage.
Hij geniet een grote faam als alchemist en geldt als grondlegger
van de iatrochemie. Hij schrijft vele werken over heelkunde,
waaronder een standaardwerk als Die grosse Wunderarzeney,
waarin hij vanuit een grote anatomische kennis alle voorkomende
verwondingen (en dat waren er in de tijd van steek- en slagwapens nogal wat) en ook de heelwijze ervan beschrijft.
Buiten heelkundige werken schrijft hij vele verhandelingen over alchemie en theologie, waarvan nog veel
onuitgegeven is. Na een intensief leven sterft hij in 1541 in Salzburg op slechts achtenveertigjarige leeftijd.
Vier pijlers.
Paracelsus bouwt zijn kennis van de heelkunde op vier pijlers: filosofie, astronomie, alchemie en rechtschapenheid.
Als geneesheer is hij in de eerste plaats practicus. De plaats van de arts is volgens hem aan het ziekbed, en niet in
de studeerkamer zoals in die tijd bij “academici” gebruikelijk was. Zijn praktische kennis stelt hem ook in staat om
voor die tijd baanbrekende werken over de chirurgie te schrijven. Hij houdt zich bezig met hygiëneleer en ontdekt
dat kwik effectiever werkt bij de behandeling van de alom oprukkende syfilis dan welk ander middel ook. En er
werden in die tijd heel wat obscure middelen gebruikt! Ook introduceert Paracelsus “chemische” middelen als
medicijn en staat zo aan de wieg van de moderne farmacologie. Paracelsus is een der eersten die de
psychosomatiek onderkent en hij treedt ook als helende therapeut op. “Het karakter van de arts kan een grotere
invloed hebben op het herstel van de patiënt dan enig geneesmiddel”, beweerde hij eens.
De kern van zijn ziekteleer legt Paracelsus vast in zijn werken Paragranum en Paramirum. Kort gezegd komt het
er op neer dat Paracelsus uitgaat van de natuurlijke gezondheid van lichaam en geest. Door disharmonie kan een
ziekteverwekkende “agens” ontwikkelen. Ziekte zou daar een reactie op zijn. Paracelsus onderscheidt vijf
zijnstoestanden, de entia, die hij achtereenvolgens ens naturale, ens venale, ens astrale, ens spirituale en ens dei
noemt. Hij ziet deze entia als verschillende bestaansniveaus die de gezondheid van de mens zouden beïnvloeden.
Elk van deze toestanden kent zijn sterke en zwakke kanten. Voor elke zwakke kant, die zich uit in een ziekte, is
dan ook een specifieke aanpak vereist. In het geval van de ens naturale worden bijvoorbeeld natuurlijke
9

geneesmethoden, zoals kruiden en baden, als probate middelen gezien, bij de ens venale het toedienen van
“tegengif”; met mate uiteraard: “Allein die Dosis macht das sein Ding kein Gift ist”.
Paracelsus maakt in zijn heelkunde gebruik van zijn alchemistische en astrologische bevindingen. Hij gaat er van
uit dat het leren lezen van de sterren van het firmament de genezer leert genezen:
Zie eerst welke planeet de ziekte veroorzaakt; dan, welk deel van het lichaam door de ziekte lijdende is en of de
ziekte schuilt in de weke delen van het lichaam, in het bloed of het beendergestel; ga vervolgens na, door welke
planeet het zieke lichaamsdeel geregeerd wordt …. Je kunt de ziekte tegengaan door de kruiden tegengesteld aan
de planeet die haar veroorzaakt … Ook kan men genezen door sympathie, elke planeet namelijk geneest haar eigen
ziekten …
Dat laatste is opvallend. Geen tegengif toedienen maar “meer van hetzelfde”. In wezen ligt daar de grondslag voor
de latere leer van Hahnemanns homeopathie.
Wat betreft zijn astrologische opvattingen lijkt er soms sprake van tegenspraak. In Volumen Paramirum schrijft hij
in zijn uiteenzetting over het ens astrale, dat “de planeten, de
sterren en het hele firmament in astrologische zin geen
invloed hebben op ons lichaam”. Paracelsus is een
hermeticus pur sang en het adagium “zo boven, zo beneden”
is zijn grondwet. De kosmos zit niet alleen boven ons, ook in
ons, schrijft hij. In ons is ook een hemel en een melkweg en
zijn er planeten. Soortgelijke opmerkingen komen we ook al
tegen in het werk van Ficino, vertaler van het Corpus
Hermeticum. Als Paracelsus in Paragranum schrijft dat het
de hemel is die de krachten van de dingen mededeelt, dan
heeft hij het over de analogie van de hemel en de aarde.
Daarom is voor een goede arts kennis van de astronomie
onontbeerlijk, zoals hij in hetzelfde boek beschrijft. Dat was
overigens algemeen geaccepteerd. In de tijd van Paracelsus
werd op de universiteiten bij de studie van de geneeskunst
een ruime plaats ingeruimd voor kennis van de astronomie;
soms wel meer dan dertig procent van het totaal aantal
colleges. Verder was in deze tijd de magische leer van de
signaturen nog uiterst levendig. Onder de signaturenleer
wordt verstaan dat vorm, reuk en kleur van een plant
overeenkomsten kunnen vertonen met een orgaan of ziekte.
Dat kan een therapeutische aanwijzing zijn. Zo wordt het
gele sap van de stinkende gouwe (Chelidonium majus)
aangewend bij geelzucht en (vanwege het zwarte vlekje in de bloemenkroon) wordt ogentroost (Euphrasia)
gebruikt bij oogziekte.
Hans van Dam (reageer door HIER te klikken)
10

Zinvolle informatie?
In verschillende Nieuwsbrieven schreef ik op de pagina voor het programma voor
het komende kwartaal iets over de PC, Windows, malware en dergelijke. Daarop
kwam vrijwel nooit een reactie, zoals met bijna alle artikelen in ons Nieuwsblad. Je
vraagt je als schrijver dan ook af of het zin heeft hiermee door te gaan. Onder
“reactie” versta ik geen complementen, maar een reactie op de zin en gebruik van de
inhoud.
Volgens mij kan dat verschillende oorzaken hebben:
1. de leden van onze Probusclub allemaal lid van Seniorweb en daardoor al
voldoende op de hoogte.
2. het gebruik van apparatuur en software van Apple.
3. Het gebruik van een tablet met het besturingssysteem Android in plaats van de PC.
Als er wel belangstelling is voor info over de PC en deze is beperkt, dan is gebruik van persoonlijke mail te
overwegen.
Met betrekking tot de punten 2 en 3 zijn mogelijk binnen onze club leden, die met hun kennis of interesse een
steentje kunnen bijdragen.
Ik wacht in spanning op de stroom reactie, die nu gaat volgen.
Frans Janssen (reageer door HIER te klikken)
Z-wave
Als lid van Seniorweb kwam ik in hun Nieuwsbrief een aankondiging over z-wave tegen. Voor mij een vaag
bekende kreet. “Z-wave” is geen nieuwe dans maar een systeem van communiceren tussen apparatuur in en om de
woning en daarbuiten. De informatie en plaatje in dit stukje komen dus van Seniorweb en een website van de firma
ROBB.
De naam “Bluetooth” is bij velen bekend en wordt
overal toegepast. Zoals draadloze communicatie
tussen toetsenbord en PC of tussen twee GSMtelefoons.
Hoewel deze Nederlandse uitvinding
overal wordt toegepast, blijkt die voor bijvoorbeeld
automatisering in de woning minder geschikt.
Automatisering in de woning wordt aangeduid met
“domotica”. Een toepassing hiervan kennen we
vrijwel zeker allemaal. Denk daarbij aan de reclame
voor de thermostaat “Toon”, die hiervan een
toepassing is. Ook het systeem “Klik aan Klik uit” is
hier een eenvoudig voorbeeld van. Maar er is meer
mogelijk. Elk apparaat voorzien van een sensor of
actor kan worden opgenomen in een
domoticasysteem.
De mogelijkheden zijn eindeloos: draadloze brandmelders, inbraakalarm, verlichting in huis schakelen op
momenten als men niet thuis is, maar wel naar buiten toe de indruk daarvan geven, rolluiken bedienen, gordijnen
open of dicht enzovoort. Dit alles zichtbaar, bedienbaar en in te stellen op een controlepaneel of via een app op de
smartphone.
Op dit moment nog een ver-van-mijn-bed-show, maar hoe snel gaat die ontwikkeling
en kun en wil je als senior dat bijhouden? De ontwikkelingen gaan namelijk steeds
sneller. We hebben allemaal de opkomst en verdwijning meegemaakt van het AMradio,
45- en 33 toerenplaat, cassettebandje, videorecorder, floppydisk en gewone
GSM-telefoon. In deze rij past binnen een paar jaar misschien ook de harddisk,
desktop PC, laptop en contant geld. Wie weet er nog meer?
Frans Janssen (reageer door HIER te klikken)
11

Probusclub Enschede/Lonneker
Aan de Probusleden “Enschede/Lonneker”.
Onderstaand treffen jullie weer het programma aan voor het 4 e kwartaal 2016
Met vriendelijke groet,
Namens de activiteitencommissie,
Rob Wientjes, coördinator (reageer door HIER te klikken)
Programma voor het vierde kwartaal 2016
** Een dubbelster in de kolom Pr betekent dat de dames mede uitgenodigd zijn.
Datum Pr Beschrijving activiteit Plaats en
tijd
6 okt. Excursie BTG/BTI te Hengelo. Zie toegestuurde
info
20 okt. Mw. E. Ligtenberg over “Tot de dood 15.30 uur
trouw aan Napoleon”.
3 nov. Dr. Ir. M. B. Olde Riekerink, Losser.
“Micronit-micrfluidics, wereldspeler
op het gebied van micro- en
nanotechnologie”
17 nov. Jaarvergadering 2016. Aansluitend
toont Han Brummelman zijn film.
1 dec. ** Burgemeester Drs. Th. J. Schouten
van Oldenzaal. “Samenwerking in
Twente. De spanning tussen platteland
en stedelijk gebied”.
Enschede, 4 september 2016
Ariënsstaete.
15.30 uur
Ariënsstaete
15.30 uur
Ariënsstaete.
15.30 uur
Ariӫnsstaete
15 dec. Komt nog bericht over. 15.30 uur
Ariӫnsstaete
31 dec. ** Bijeenkomst van 15.00-17.00 uur.
Oudejaarsborrel + oliebollen in
Ariënsstaete”.
15.00 uur
Ariënsstaete.
5 jan.
2017.
** Nieuwjaarsbijeenkomst 2017 in “Het
Wapen van Beckum” te Beckum. Komt
nog bericht over.
Aanvang
14.30 uur.
12