PERSONEN VENNOOTSCHAPPEN

PERSONEN
VENNOOTSCHAPPEN
Versie
PV2017/3.1
Juridische aspecten van personenvennootschappen
Dit document behandelt in kort bestek de juridische aspecten
van personenvennootschappen. Een personenvennootschap is
geen rechtspersoon zoals een bv, maar wordt voor rekening
en risico van een of meerdere natuurlijke personen gedreven.
Te denken valt aan een eenmanszaak, een maatschap, een
vennootschap onder firma of een commanditaire
vennootschap. In plaats van personenvennootschap wordt ook
wel de term IB-onderneming gebruikt.

Juridische aspecten van personenvennootschappen
Personenvennootschappen
Volgens het centraal bureau voor de statistiek zijn er in Nederland 1.203.000 bedrijven die gedreven
worden door een of meer natuurlijke personen oftewel personenvennootschappen tegen 378.000
bedrijven die gedreven worden door een rechtspersoon. Ik behandel hier juridische aspecten van
personenvennootschappen. Te denken valt aan een eenmanszaak, een vennootschap onder firma,
een (openbare of stille) maatschap en aan de commanditaire vennootschap.
Uitleg verschillende personenvennootschappen
Indien een ondernemer een bedrijf of beroep uitoefent voor eigen rekening en risico, dan is er
sprake van een eenmanszaak. Deze ondernemer is hoofdelijk aansprakelijk. Dit is de meest simpele
rechtsvorm. De ondernemer heeft niet te maken met medevennoten, maten, toezichthouders of
aandeelhouders. Indien de ondernemer in gemeenschap van goederen is gehuwd, dan is de
huwelijkspartner mede hoofdelijk aansprakelijk voor de ondernemingsactiviteiten van de
ondernemende partner.
Indien een of meerdere ondernemers samen een bedrijf uitoefenen, dan is er sprake van een
vennootschap onder firma. Bijvoorbeeld een garagebedrijf.
Indien een of meerdere ondernemers samen een beroep uitoefenen, dan is er sprake van een
maatschap. Bijvoorbeeld een architectenbureau.
Indien een openbare vennootschap die een bedrijf uitoefent naast een of meerdere gewone
vennoten ook vennoten heeft die geen zeggenschap hebben maar wel kapitaal inbrengen, dan is er
sprake van een commanditaire vennootschap.
Bij een openbare maatschap en bij de vennootschap onder firma wordt er op een, voor derden,
duidelijke wijze onder een gemeenschappelijk naam naar buiten toe getreden. Bij een
commanditaire vennootschap moet duidelijk zijn dat er 1 of meerdere vennoten zijn die beperkt
aansprakelijk zijn. Voorbeelden:
1. Openbare maatschap: Janssen en Jansen, detectives;
2. Vennootschap onder firma: Timmerbedrijf Gebr. Hamer VOF;
3. Commanditaire vennootschap: Rederij de Waal CV.
Aangaan en inbreng personenvennootschap
Bij het aangaan van een personenvennootschap zullen de vennoten of maten iets in gemeenschap
brengen. Te denken valt onder andere aan arbeid, geld, huurrechten, kennis, zakelijke relaties,
goederen of een complete onderneming. Van stoffelijke zaken kunnen zowel het gebruik en genot, of
het economisch of het juridisch eigendom ingebracht worden. De inbreng kan plaatsvinden vanuit
privévermogen of vanuit ondernemersvermogen, bijvoorbeeld als een vennoot al een eenmanszaak
had. In het laatste geval moet er goed naar de inbrengmethode gekeken worden om afrekening
(lees: betalen aan de fiscus) over de boekwinst van stille reserves en goodwill te voorkomen.
Het is mogelijk om met maximaal 9 maanden terugwerkende kracht een personenvennootschap aan
te gaan, maar niet verder terug dan begin kalenderjaar (of boekjaar), en niet gericht op incidenteel
belastingvoordeel.
Pagina 2 van 5

Juridische aspecten van personenvennootschappen
Inbrengmethoden met voorkoming, beperking of uitstel afrekening
Er zijn 4 methoden om afrekening met de fiscus te voorkomen.
1. Betalen buiten de boeken om;
2. Inverdienregeling;
3. Geruisloos doorschuiven;
4. Voorbehoud van stille reserves en goodwill*.
Ad.1 De toetreder betaalt het overgenomen deel van de stille reserves/goodwill rechtstreeks aan de
inbrenger. Er is alleen belasting verschuldigd over het ontvangen bedrag, er is geen herwaardering
op het vennootschappelijk vermogen. Bij deze methode is er geen vrijstelling ter zake van
overdrachtsbelasting als er sprake is van onroerend goed.
Ad.2 De toetreder neemt gedurende bijvoorbeeld 5 jaar genoegen met een lager winstaandeel,
waarbij dat lagere deel gelijk staat aan de stille reserves/goodwill. In plaats van bijvoorbeeld een
winstverdeling van 50/50 wordt dat 75/25. Het extra winstaandeel als vergoeding van de stille
reserves/goodwill wordt door de overdrager gespreid ontvangen en belast. Bij deze methode is er
geen vrijstelling ter zake van overdrachtsbelasting als er sprake is van onroerend goed.
Ad.3 Onder voorwaarden kan de onderneming of een deel daarvan geruisloos doorgeschoven
worden naar de toetreder. Behalve over een eventuele oudedagsreserve van de overdrager hoeft er
niets te worden betaald aan de fiscus. De fiscus houdt wel een claim. Graag licht ik dit toe. Overigens
kan de oudedagsreserve onder voorwaarden wel doorgeschoven worden naar de partner.
Ad.4 Bij een voorbehoud op de stille reserves en goodwill* wordt bepaald dat deze bij verkoop van
het activum aan de inbrenger toekomen. Daarmee wordt er pas afgerekend over de stille reserves en
de goodwill* bij verkoop van het activum.
Overigens kan bij het staken van een onderneming ook sprake van een fictieve verkoop zijn. Stel een
ondernemer stopt met zijn bedrijf, en het bedrijfspand wordt aangehouden ter belegging, dan is dat
een fictieve vervreemding en moet de waarde in het economisch verkeer bepaald worden. Voor
zover die boven de boekwaarde uitstijgt is dat belaste winst. Dus stel het pand staat in de boeken
voor 300.000,00 maar de taxatiewaarde is 500.000,00 dan wordt er een fictieve winst behaald van
200.000,00 die belast wordt in box 1.
Welke van de 4 methoden de beste is, is steeds afhankelijk van de situatie. Van belang kan zijn aan
wie wordt overgedragen of met wie wordt samengewerkt. Bijvoorbeeld kinderen of derden.
Daarnaast is er, als er sprake is van een bedrijfspand geen vrijstelling mogelijk van
overdrachtsbelasting bij de inverdienregeling, terwijl alleen bij de inverdienregeling voorbehoud van
geactiveerde goodwill mogelijk is. Het vergt dus steeds maatwerk in iedere situatie. Soms kan een
combinatie worden toegepast.
*alleen niet geactiveerde goodwill.
Gebruik en genot.
Indien een van de vennoten iets bezit wat de vennootschap kan gebruiken, bijvoorbeeld een
bedrijfspand, kan hij dat ook aan de vennootschap “verhuren”. Dit noemen we dan de inbreng van
gebruik en genot, en het is buitenvennootschappelijk vermogen van de inbrengende vennoot. Deze
wordt hiervoor gecompenseerd via een extra winstaandeel.
Pagina 3 van 5

Juridische aspecten van personenvennootschappen
Wettelijk kader.
1. Boek 7A, titel 9 BW - beschrijft de maatschap;
2. Artikel 16 wetboek van koophandel - beschrijft de vennootschap onder firma;
3. Artikel 19 wetboek van koophandel - beschrijft de commanditaire vennootschap;
4. Alle artikelen uit afdeling 3.2 wet inkomstenbelasting;
5. Artikel 15 wet op belastingen van rechtsverkeer;
6. Artikel 11(1)(b)(5) OB (i.g.v. een buitenvennootschappelijk pand).
Naast deze wettelijke bepalingen kunnen de onderstaande besluiten van toepassing zijn:
1. “Firmaproblematiek. Vragen en antwoorden” van 31 augustus 2001, nr. CPP2001/2374M;
2. Gebruikelijkheidstoets in de wet IB 2001 van 09-11-2001, nr. CPP2001/1419M;
3. Overdrachtsbelasting, inbreng van een onderneming van 21-12-2005, nr. C992005/2645M;
4. Meewerkaftrek, meewerkbeloning van 19-01-2006, nr. CPP2006/73M;
5. Ondernemerschap. Terugwerkende kracht van 6-2-2010 nr. DGB2010/671M.
Het aangaan van een personenvennootschap kan met een onderhandse of een notariële akte. Dit is
overigens niet verplicht maar wel prudent in verband met bewijsvoering. Ook een onderhandse akte
kan bij een notaris geregistreerd worden. Dit is zeer aan te raden in verband met bewijsvoering.
In de akte voor het aangaan van een personenvennootschap wordt onder andere vastgelegd:
1. Aanvang en duur;
2. Doel en naam;
3. Boekhouding;
4. Inbreng van activa;
5. Opname van geld en onttrekking van overige zaken;
6. Bestuur, vertegenwoordiging en werkzaamheden;
7. Concurrentiebeding;
8. Verdeling van winst en verlies;
9. Fiscale bepalingen;
10. Arbeidsongeschiktheid;
11. Opzegging, ontbinding en voortzettingsrecht;
12. Verblijvings- en overname beding;
13. Overige bepalingen.
Overige bepalingen. Een akte voor een personenvennootschap bestaat naast een aantal
standaardartikelen altijd uit aanvullende artikelen die specifiek betrekking hebben op de
onderhavige vennootschap. Te denken valt aan een ontbinding als bijvoorbeeld een arts uit het BIG
register wordt geschrapt. Een akte voor een personenvennootschap is altijd maatwerk.
Ontbindingsakte.
Natuurlijk komt het ook voor dat een personenvennootschap ontbonden wordt. In dat geval zal er
een ontbindingsakte moeten worden opgesteld. Hierin staat hoe de verdeling van de
vennootschappelijke zaken en de vermogensrechten plaats zal vinden en hoe, ingeval van
buitenvennootschappelijke zaken en/of indien er in het verleden een economisch belang is
ingebracht, een eventuele overname tot stand zal komen. Dit laatste kan van belang zijn indien er
een vennoot is die de onderneming voorzet.
Pagina 4 van 5

Juridische aspecten van personenvennootschappen
In de akte van ontbinding van een personenvennootschap wordt meestal vastgelegd:
1. Datum van ontbinding;
2. Voorwerp van de overeenkomst;
3. Levering ter zake van de verdeling;
4. Overname schulden en verplichtingen;
5. Waardering activa/passiva;
6. Afwikkeling van de verdeling;
7. Verkoopvoorwaarden eventuele onroerende zaken;
8. Geruisloze doorschuiving stille en fiscale reserves, desinvesteringsbijtelling en goodwill;
9. Verrekening overbedeling verdeling;
10. Decharge en schuldvernieuwing;
11. Afstand van wettelijke bepalingen omtrent ontbinding van de onderhavige akte;
12. Kosten van de akte en verdeling c.q. ontbinding;
13. Rechtsforum.
Ook voor deze akte geldt weer dat het steeds maatwerk is afhankelijk van de situatie.
Het registreren van deze akte bij een notaris is ook nu weer van belang. Bijvoorbeeld als bewijslast
jegens de belastingdienst als het gaat om de ontbindingsdatum.
Bij de ontbinding of de uittreding van een vennoot kan geen terugwerkende kracht plaats vinden.
Modernisering personenvennootschappen
Op 26 september 2016 is een rapport verschenen die de aanzet geeft voor een nieuw
personenvennootschapsrecht. Op termijn zijn er (verdergaande) veranderingen te verwachten. Zie
ook: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/09/26/moderniseringpersonenvennootschappen
Tot slot
Indien gewenst, ben ik altijd bereid om een en ander nader toe te lichten. Ook een advies op maat en
de uitvoering daarvan behoort uiteraard tot de mogelijkheden.
Marc Couteaux
Belasting- en bedrijfsadviseur.
06-51299647
Couteaux Bedrijfsadvies bv
Weegschaalstraat 3
(bedrijvencentrum “de Ring”)
5632 CW Eindhoven.
040-2911493 | www.couteauxbedrijfsadviesbv.nl | info@couteauxbedrijfsadviesbv.nl
Disclaimer: Couteaux Bedrijfsadvies bv spant zich in om informatie volledig en correct te verstrekken. Couteaux Bedrijfsadvies bv is niet
aansprakelijk voor schade als gevolg van typefouten, onvolledigheid, onjuistheid of verouderde informatie. Couteaux Bedrijfsadvies bv
hanteert de algemene voorwaarden van het Register Belastingadviseurs, welke op eerste verzoek naar u toe gestuurd worden.
Pagina 5 van 5