vooruitgangsrapport_Horizonplus_1jaar_web

tussentijds rapport 

strategisch project HORIZON + 

2018 / 1 jaar

Besluit van de Vlaamse Regering tot bepaling van de voorwaarden voor de toekenning van subsidies 

voor strategische projecten ter uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 

Een strategisch project is van bovenlokaal niveau: het is een uitvloeisel van ruimtelijke planningsprocessen 

van Vlaams en provinciaal niveau en de realisatie ervan levert een substantiële bijdrage 

aan de uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. 

1. Het strategisch project heeft een duidelijke voorbeelden signaalfunctie : 

• Ze heeft een inspirerend vermogen : er kunnen lessen uit worden getrokken voor toekomstige 

projecten of voor projecten op andere plaatsen; 

• Ze heeft een verbeeldend vermogen : door middel van een expliciete ruimtelijke vertaling van 

de gewenste ruimtelijke structuur van het projectgebied versterkt het project de identiteit van 

het gebied en maakt het dit gebied attractief voor creatieve, productieve en kwalitatieve investeringen 

en/of maakt het gebied erg geschikt voor de functies die er toegelaten worden; 

• De projecten hebben een integraal karakter : het verenigt een aantal deelaspecten in een ruimtelijke, 

economische, ecologische en sociale benadering; 

2. Het strategische project draagt bij tot een functionele verwevenheid in het projectgebied; 

3. Het strategische project heeft een hefboomeffect, het maakt onderdeel uit van of stimuleert een 

vernieuwingsproces. 

4. Het strategische project heeft een administratief-institutionele complexiteit die de mogelijkheden 

van een lokaal bestuur voor de realisatie ervan overstijgt. Zonder een projectstructuur met meerdere 

betrokken actoren en zonder een projectcoördinator kan het strategische project niet tot een 

goed einde worden gebracht. 

2 

In het strategisch project is er een duidelijke rol voor de projectcoördinator die de projectregie 

voert en die de acties van de actoren die in de projectstructuur verenigd zijn op elkaar afstemt. De 

projectcoördinator krijgt daarbij een voldoende autonome positie ten opzichte van de afzonderlijke 

actoren die in de projectstructuur verenigd zijn. 

Het strategisch project heeft een goede strategie voor de communicatie met onder meer de bevolking, 

met de media en met specifieke doelgroepen. 

tussentijds rapport - strategisch project HORIZON + - november 2018 / 1 jaar

1. Inleiding 

2. Het partnerschap 

3. Timing 

4. Voor connectiviteit met het Zoniënwoud 

5. De differentiatie van het bebouwde en het onbebouwde aanbod 

6. De natuurverbindingen 

7. De toeristische-recreatieve ontsluiting van de regio 

8. De intergewestelijke samenwerking 

9. De ontsnippering van infrastructuren 

10. Op naar een nationaal/regionaal park? 

11. Projecten 

10.1 Studieopdracht connectiviteit met het Zonienwoud 

10.2 De koesterroute 

10.3 Wawa-park en Bosuilplein 

10.4 Dorpskernvernieuwing Eizer 

10.5 Begraafplaats Sint-Genesius-Rode 

10.6 Inplantingsplan watergroep Overijsesteenweg 

10.7 Stationsomgeving Groenendaal 

10.8 Structuurvisie Hoeilaart 

10.9 Hertogelijke site Tervuren en ontsluiting park 

10.10 Masterplan Groenendaal 

10.11 Masterplan Middenhut 

10.12 Deelfietsen Zoniënwoud 

10.13 Pilootprojecten ontharding 

10.14 Plan Vliegend Hert 

10.15 Amfibievoorzieningen Tervuursesteenweg 

10.16 20ste International Landscape Urbanism Design Workshop 

4 

4 

4 

5 

8 

9 

11 

12 

13 

15 

16 

19 

21 

23 

25 

27 

29 

31 

33 

35 

37 

38 

41 

43 

45 

47 

49 

3 

Alle figuren in deze bundel zijn opgemaakt door Horizon+ tenzij specifiek anders vermeld 

het SonGrotesque lettertype is een speciaal ontwikkeld lettertype voor de intergewestelijke herkenbaarheid 

van het Zoniënwoud. 

Nota aangepast februari 2019 


0. Inleiding 

1. Het partnerschap 

HORIZON+ staat voor een intergemeentelijke 

samenwerking tussen de provincie Vlaams- 

Brabant, de Vlaamse overheid, Natuurinvest, 

Regionaal Landschap Dijleland, Regionaal 

Landschap Pajottenland en Zennevallei en de 

gemeenten Overijse, Hoeilaart, Sint-Genesius- 

Rode en Tervuren. Vanaf november 2017 zullen 

deze partners de volgende drie jaar intens 

samenwerken om de connectiviteit met het 

Zoniënwoud te verbeteren. 

Het doel van het strategisch project HORIZON+ 

bestaat uit het verbeteren en versterken van de 

afstemming tussen de open ruimte van het Zoniënwoud 

en de omliggende woon- en leefgebieden. 

De Vlaamse overheid subsidieert het project als 

strategisch project in het kader van het Ruimtelijk 

Structuurplan Vlaanderen (RSV) voor de periode 

2017-2020. 

Het projectteam van Horizon+ bestaat uit 

medewerkers van de provincie Vlaams-Brabant, 

Natuurinvest in naam van het Agentschap Natuur 

en Bos, het regionaal Landschap Dijleland en het 

regionaal landschap Pajottenland en Zennevallei 

met financiële steun van het Departement 

Omgeving. 

Het team van Horizon+ bestaat uit 

• Jo Decoster als projectcoördinator en 

aanspreekpunt (0474 377 152)* 

• Kobe Kiekens als landschapsarchitect voor 

de poorten tot het Zonienwoud* 

• Hanna Stynen als medewerker 

natuurverbindingen en Plan Vliegend Hert* 

• Sarah Hublou als medewerker 

natuurverbindingen en Plan Vliegend Hert 

• Pieter Van Nieuwenhuyse, Lukas Smets en 

Nikolaas Wauters als stagairs 2018 

• Robrecht Van Rompuy ifv provincie Vlaams- 

Brabant 

(*bezoldigd vanuit Horizon+) 

4 

Managementsamenvatting Horizon+ december 2017 - v2 

2. Timing 

Het strategisch project is dd. november 2018 één jaar ver en heeft dus nog ca. twee jaar voor de boeg. 

17 18 19 20 

tijdslijn strategisch project van november 2017 tot november 2020 

Het strategisch project Horizon+ heeft als doel een robuust en samenhangend openruimtenetwerk in de regio van het 

Zoniënwoud te realiseren. Hierbij staat connectiviteit met het Zoniënwoud binnen het sterk bebouwd landschap voorop. 

Deze connectiviteit zal vorm krijgen door de uitbouw van de poorten tot het Zoniënwoud, door het realiseren van open 

ruimteverbindingen en door de afstemming van het bebouwd aanbod. De poorten dienen enerzijds om de recreatieve 

druk op het natuurgebied te stroomlijnen en anderzijds vormen de poorten hefbomen voor kernversterking. De open 

ruimteverbindingen worden voorzien tussen het Zoniënwoud en het blauwgroene netwerk van de Molenbeek, de IJse en de 

Voer. Deze verbindingen vormen de dragers van een robuust samenhangend openruimtenetwerk waarbinnen recreatief 

medegebruik en andere ecosysteemdiensten ingebed worden. De differentiatie van het bebouwbaar aanbod bestaat uit de 

vraagstelling: waar – op kwalitatieve wijze - verdichting kan plaats vinden en waar het bestaande aanbod afgeremd kan 

worden om de ruimtelijke samenhang in de regio van het Zoniënwoud te versterken. 

Het strategisch project dient uitgesproken uitvoeringsgericht te zijn. Vandaag worden verschillende ambitieuze 

tussentijds (deel)projecten rapport - strategisch uitgewerkt: project HORIZON + - november 2018 / 1 jaar

3. Voor connectiviteit met het 

Zoniënwoud 

Het strategisch project Horizon+ heeft als doel een 

robuust en samenhangend openruimtenetwerk in 

de regio van het Zoniënwoud te realiseren. Hierbij 

staat connectiviteit met het Zoniënwoud binnen 

het sterk bebouwd landschap voorop. Deze 

connectiviteit zal vorm krijgen door de uitbouw 

van de poorten tot het Zoniënwoud en door het 

realiseren van open ruimteverbindingen. De 

poorten dienen enerzijds om de recreatieve druk 

op het natuurgebied te stroomlijnen en anderzijds 

vormen de poorten hefbomen voor kernversterking. 

De open ruimteverbindingen worden voorzien 

tussen het Zoniënwoud en het blauwgroene 

netwerk van de Molenbeek, de IJse en de Voer. 

Deze verbindingen vormen de dragers van een 

robuust samenhangend openruimtenetwerk 

waarbinnen recreatief medegebruik en andere 

ecosysteemdiensten ingebed worden. 

Het strategisch project dient uitgesproken 

uitvoeringsgericht te zijn. Het realiseren van de 

1 Overzicht 

poorten en de open ruimteverbindingen, samen 

met de verschillende partners, staat voorop. 

Vandaag worden verschillende ambitieuze 

deelprojecten uitgewerkt. Een aantal voorbeelden 

van voorziene realisaties bestaan uit: een 

ambitieus bezoekersonthaal en een nieuwe 

stationsomgeving te Groenendaal, de uitwerking 

van de toeristischrecreatieve 

poort met Wawa-park te Jezus-Eik, 

het uitbouwen van de onthaalpoort Middenhut te 

Sint-Genesius-Rode, een nieuwe pleinomgeving 

aan het park van Tervuren, enz. 

Naast concrete uitvoeringsgerichtheid heeft het 

project een uitgesproken strategisch karakter. 

Kernversterking en het uitbouwen van een 

robuust samenhangend openruimtenetwerk in het 

sterk bebouwd landschap betekent inherent het 

herdenken van de huidige planningscontext en 

het inbedden van de visievorming in het beleid. 

vrijwaren en verbinden van de 

open ruimte 

versterken blauwgroene 

netwerken 

kernversterking / 

uitbouw van sterke 

handelskernen 

5 

Uitbouw van de TRpoorten 


Ruimtelijke samenhang doorheen het sterk bebouwd 

landschap staat voorop. Grote natuurgehelen zoals 

het Zoniënwoud alleen zijn niet voldoende om aan de 

ecologische noden en maatschappelijke verwachtingen 

zoals klimaatadaptatie te beantwoorden. Een robuust 

samenhangend openruimtenetwerk met een groenblauwe 

dooradering binnen zowel de bebouwde als onbebouwde 

ruimte wordt vooropgesteld. Vooral binnen de harde 

bestemmingszones dringt de herstructurering van 

het bebouwd perifeer landschap zich op om een 

samenhangend openruimtenetwerk te kunnen realiseren. 

Hiernaast moet Horizon+ bruggen leggen met de 

aanliggende gewesten om de doelstellingen waar te maken. 

Horizon + kadert immers binnen de intergewestelijke 

structuurvisie van het Zoniënwoud, een strategische 

gebiedsvisie op het belangrijkste groengebied in de Rand 

rond Brussel. Hierbij wenst Horizon+ zich te spiegelen 

aan andere grote natuurparken in binnen- en buitenland, 

gebieden die voor uitstraling zorgen, waar natuur en 

VERSTERKEN VAN GRADIENTEN: ONTHARDEN VAN OVERGANGEN 

cultuur hand in hand voorkomen, gebieden die ingezet 

worden als streekproduct. De regio van het Zoniënwoud 

kan zich manifesteren als een keurmerk voor bezoekers 

en investeerders, maar evengoed als een gebied waar het 

goed wonen en recreëren is, nabij een majestueus woud. 

Op bijhorende pagina vindt U de overzichtskaart terug 

met aanduiding van de poorten tot het Zoniënwoud 

en de voorziene natuurverbindingen. Deze kaart werd 

goedgekeurd op de stuurgroep van juni 2017 en vormt het 

programma voor de komende jaren. Onderstaande figuur 

geeft de prioriteiten weer van de connectiviteit met het 

Zoniënwoud tussen de complexen van het Meerdaalwoud 

en het Hallerbos, namelijk de verbinding van het immense 

natuurcomplex met de Voer, de IJse en de Molenbeek. 

Hierbij is het de betrachting om in te grijpen in het ‘bebouwd 

perifeer landschap’ omwille van het ruimtelijk functioneren, 

de ruimtelijke leesbaarheid, de ecologische versterking en 

omwille van veerkrachtige dorpskernen. 

6 

HORIZON+ 

ZONIENWOUD 

MEERDAALWOUD 

BOS GRADIËNT 

HALLERBOS 

plusofficearchitects 

architectuur + stedenbouw 


overzichtskaart 

Tervuren 

QR1 

QR16 

QR17 

QR15 

QR12 

QR14 

QR5 

QR6 

QR9 

QR3 

QR10 

QR11 

QR8 

QR7 

QR13 

QR2 

Overijse 

2Q4 

Hoeilaart 

Sint-Genesius-Rode 

7 

Poort tot het Zoniënwoud 

Open ruimte verbindingen korte termijn 

Open ruimte verbindingen lange termijn 

Waterlopen 

case kernversterking (i.f.v. een mogelijke bestemmingsruil) 

case van het robuust en samenhangend openruimtenetwerk 

Gemeentegrenzen 

Natura2000-gebieden (SBZ) 

Zonienwoud buiten het Vlaams Gewest 

Bron. 

Agentschap voor Natuur en Bos 

www.geopunt.be 

VLM 

RLD 

Provincie Vlaams-Brabant 

Datum: 29/11/2017 

0 550 1.100 2.200 3.300 4.400 m 

Schaal 1:100.000 

± 


4. De differentiatie van het bebouwde 

en het onbebouwde aanbod 

Deze output dient een differentiatie van het woonaanbod 

naar voren te schuiven met als vraagstelling waar nog verdichten, 

waar consolideren, waar bevriezen en/of ontdichten 

van het aanbod in functie van de connectiviteit met het 

Zoniënwoud en kernversterking. De differentiatie van het 

woonaanbod dient rekening te houden met de gekende 

woningbouwprogrammatie en een lange termijnbehoefte. 

De provincie Vlaams-Brabant heeft in het voorjaar 2018 

een overheidsopdracht gelanceerd om deze differentiatie 

te onderzoeken. Ontwerpend onderzoek in functie van 

kernversterkende gebieden zal gevoerd worden voor: bvb 

( in functie van een mogelijke bestemmingsruil) (nummering 

zie overzichtskaart pagina 9). 

WEERBARE DORPEN EN NATUURINCLUSIEVE WIJKTYPES 

• (1) Case Tervuren – verdichting nabij de HOV-haltes 

N3; 

• (2) Case Overijse – kernversterking centrum Jezus-Eik; 

• (3) Case Hoeilaart – Stationsomgevingen Hoeilaart en 

Groenendaal; 

• (4) Case Sint-Genesius-Rode – stationsomgeving 

Hoek; 

Onderstaande figuur illustreert een tussentijdse hypothese 

voor een deel van het werkingsgebied (werksessie 

begeleidingsgroep 11/2018) 

Jezus-Eik 

Overijse 

8 

HORIZON+ 

Hoeilaart 




5. De natuurverbindingen 

Het Zoniënwoud en de complexen van het Hallerbos, 

Meerdaalwoud, Heverleebos en Dijlevallei vormen de 

grootste natuur- en groengebieden in onze provincie. 

Beide groengebieden worden Europees gewaardeerd 

als topnatuur en het Zoniënwoud heeft recent de 

erkenning gekregen als UNESCO werelderfgoed 

van de ongerepte beukenwouden in Europa. Op een 

spreekwoordelijke steenworp van elkaar komt meer 

dan 8.900 ha Natura 2000-gebied voor. Voorliggend 

project heeft als doel het Zoniënwoud en de 

complexen van het Meerdaalwoud, Heverleebos en 

Dijlevallei met elkaar te verbinden en een robuust en 

samenhangend openruimtenetwerk in de regio van 

het Zoniënwoud te realiseren. 

Hierbij staat connectiviteit met het Zoniënwoud 

binnen het sterk bebouwd landschap voorop. In het 

project wordt er in de periode 2017-2020 ingezet 

op 17 natuurverbindingen en groene vingers. Deze 

verbindingen vormen de dragers van een robuust 

samenhangend openruimtenetwerk waarbinnen 

recreatief medegebruik en andere ecosysteemdiensten 

ingebed worden. In deze groene verbindingen 

zullen habitats gecreëerd worden voor topsoorten 

zoals het vliegend hert, de vroedmeesterpad, de 

kamsalamander en tal van andere provinciale 

koestersoorten zoals de sleedoornpage, steenuil, 

ijsvogel enz. Ook voor de das, die aan een 

terugkeer bezig is in Vlaams-Brabant, kunnen 

deze natuurverbindingen van cruciaal belang zijn. 

HORIZON+ 

9 

Hoeilaart 




10 

Ontwerpend onderzoek wordt gevoerd om deze open 

ruimteverbindingen realiseerbaar te maken. Het louter 

afbakenen van deze gebieden is niet voldoende, voor 

een aantal knelpunten is de samenwerking met eigenaars 

en andere partners noodzakelijk. De provincie Vlaams- 

Brabant heeft in het voorjaar 2018 een overheidsopdracht 

gelanceerd om volgende verbindingen te onderzoeken 

(ontwerpend onderzoek – nummering zie overzichtskaart 

p9): 

• (5). De groene verbindingszone te Sint-Genesius-Rode; 

• groene continuïteit van de verbindingszone 

(ifv opheffen ecologische barrières, zachte 

toegankelijkheid en beeldkwaliteiten) 

• (6). Groene vinger Lijsterbessenlaan te Sint-Genesius-Rode; 

• ontsnipperen vanaf de Molenbeek richting 

omgeving Lindenlaan –Schoon Horizonlaan 

• (7). Groene vingers Jagersdal en Hoge Heide te Hoeilaart; 

• groene continuïteit doorheen de ‘rural sprawl’ (ifv 

opheffen ecologische barrières, beeldkwaliteiten 

en zachte toegankelijkheid) 

• (8). Groene vinger site Desbeck en omgeving te Hoeilaart; 

• herontwikkeling industriële site Desbeck 

en omgeving ifv gemengde ontwikkeling en 

beekherstel 

• (9). Groene vinger Koedal - Varkensgat te Hoeilaart 

en Overijse; 

• ontsnipperen tussen ANB-domeinen - omgeving 

Brusselsesteenweg – Koedalstraat en zachte 

toegankelijkheid 

• (10). Open ruimte verbinding Koedal - Ijsebos te Hoeilaart 

en Overijse; 

• ontsnipperen omgevingen Vuurgatstraat – 

Prinsendal en zachte toegankelijkheid 

• (11). Open ruimteverbinding Vlierbeekberg te Hoeilaart 

en Overijse; 

• continuïteit van de groenstructuur Vliertjeslaan- 

Vlierbeekberg 

• (12). Open ruimteverbinding Brabantlaan - Schransdreef 

te Overijse; 

• integratie natuurverbinding in het toekomstig 

infrastructuurcomplex Brabantlaan (project AWV) 

• herstructurering baanwinkelcomplex 

Brusselsesteenweg / integratie natuurverbinding 

• natuurverbinding doorheen deels gerealiseerd 

‘reservegebied voor woonwijken’ 

• (13). Open ruimteverbinding Ketelheide - Koningsberg 

te Overijse; 

• bioboerderij als onderdeel van de natuurverbinding 

• groene continuïteit doorheen de ‘rural sprawl’ 

(ifv opheffen ecologische barrières en zachte 

toegankelijkheid – diverse omgevingen) 

• (14). Open ruimteverbinding Nellebeek te Overijse; 


(ifv opheffen ecologische barrière Kaalheide en 

zachte toegankelijkheid) 

• (15). Open ruimteverbinding Varenberg - Veeweide te 

Tervuren; 


(ifv opheffen ecologische barrières Treuveld, 

Varenberg en Vossemberg en zachte 

toegangkelijkheid) 

• (16). Groene vinger Moorselbos te Tervuren; 

• groene continuïteit (ifv opheffen ecologische 

barrières N3 - Stationsstraat en beeldkwaliteiten) 

• integratie natuurverbinding in mogelijke gemengde 

ontwikkeling binnengebied N3-Stationstraat 

(Haalbaarheidsstudie HOV N3 Leuven – Tervuren 

2017) 


(opheffen barrières Sint-Pauluslaan, Hertstraat en 

Robert Schuitenlaan, beeldkwaliteiten en zachte 

toegankelijkheid) 

• (17). Groene vingers Voer te Tervuren Centrum (inclusief 

instapplek); 

• groene continuïteit langsheen de Voer (ifv opheffen 

ecologische barrières, beeldkwaliteiten en zachte 

toegankelijkheid) 


6. De toeristische-recreatieve 

ontsluiting van de regio 

Steeds meer mensen gebruiken de natuur om aan 

de drukte te ontkomen. Onbewust zal men hierdoor 

ook druk uitoefenen op de aanwezige fauna en flora. 

Juist om deze druk op het woud te verlichten en 

te sturen, stelt Horizon+ tot doel toegangspoorten 

of onthaalpoorten uit te bouwen in de 4 Vlaamse 

Zoniëngemeenten: Overijse, Hoeilaart, Sint- 

Genesius-Rode en Tervuren. De poorten dienen dus 

enerzijds om de recreatieve druk op het natuurgebied 

te stroomlijnen en anderzijds vormen de poorten 

hefbomen voor kernversterking. 

Naast de uitbouw van de poorten wordt er ingezet op 

de verdere uitbouw en afstemming van het recreatief 

netwerk. Eveneens wordt een proefproject op poten 

gezet met deelfietsen voor het Zoniënwoud en dit in 

functie van de ontsluiting van de dorpskernen. De 

provincie zal het wandelnetwerk Zoniënwoud vanaf 

2019 ontwikkelen. 

Voor de poorten zelf worden volgende stappen 

voorzien: 

• Poort Jezus-Eik (Overijse) 

• Ondersteuning gemeente Overijse 

• Verwerving en inrichting WaWa-park ism. de 

dorpsraad, ANB, vzw de Rand, VLM, RLD en 

Dep Omgeving. 

• Begeleiden RUP Toeristisch-recreatieve 

poort; 

• Heraanleg Bosuilplein, inrichting OLV-Hof 

en inrichting speelbos ism. de dorpsraad en 

AWV 

• Inrichting Brusselsesteenweg (Quickwins) 

ism. de dorpsraad en AWV (Heraanleg 

Houthakkersdreef ism. de werkvennootschap 

• Poort Groenendaal (Hoeilaart) 

• Ondersteuning gemeente Hoeilaart 

• Heraanleg stationsomgeving Groenendaal 

ism. AWV, de werkvennootschap, ANB, 

NMBS, ...; 

• Verbinden van het centrum Hoeilaart met 

omgeving bosmuseum (met heropwaardering 

ruime stationsomgeving 

• Quickwin door ANB voorzien ifv 

bewegwijzering; 

• Ontsluiten en inrichten erfgoedcluster priorij 

Groenendaal ism ANB, Natuurinvest... - 

• Herwaardering museale site – 

boomtoppenwandeling ism ANB 

• Poort Middenhut (Sint-Genesius-Rode) 

• Ondersteuning gemeente Sint-Genesius- 

Rode 

• Inrichting poort Middenhut ism. ANB, MOW 

en AWV, schetsontwerp opgemaakt 

• Heraanleg N5 – Waterloosesteenweg – 

bemiddelen ism AWV (afstemming poort 

noodzakelijk); 

• Centrum Middenhut en poort Middenhut 

verbinden ism gemeente, ANB, de 

werkvennootschap en op te starten lokale 

werkgroepen; 

• Inrichting instapplek Zevenster ism ANB, 

gemeente Waterloo en Hoeilaart, private 

partners (budget nog niet gekend); 

• Poort Tervuren 

• ondersteuning gemeente Tervuren 

• Aanleg pleinomgeving Kastanjedreef – 

School van Tervurendreef 

• Ontsluiten en inrichten erfgoedcluster 

hertogelijk paleis met verwerving percelen 

en inrichting 

• Realisatie (tijdelijke) parkings voor Koninklijk 

Museum voor Midden Afrika ism Aquafin, 

regie der gebouwen, MOW, parkeerbedrijf, 

de werkvennootschap... 

• Afstemming instapplek Arboretum op 

centrum Tervuren ism ANB; 

11 


7. De intergewestelijke 

samenwerking 

Hiernaast moet Horizon+ bruggen leggen met de aanliggende 

gewesten om de doelstellingen waar te maken. Horizon 

+ kadert immers binnen de intergewestelijke structuurvisie 

van het Zoniënwoud, een strategische gebiedsvisie 

op het belangrijkste groengebied in de Rand rond Brussel. 

Hierbij wenst Horizon+ zich te spiegelen aan andere grote 

natuurparken in binnen-en buitenland, gebieden die voor 

uitstraling zorgen, waar natuur en cultuur hand in hand 

voorkomen, gebieden die ingezet worden als streekproduct. 

De regio van het Zoniënwoud kan zich manifesteren 

als een keurmerk voor bezoekers en investeerders, 

maar evengoed als een gebied waar het goed wonen en 

recreëren is, nabij een majestueus woud.Gesprekken met 

de Vlaamse Bouwmeester, Brusselse Bouwmeester en de 

collega’s in de drie gewesten zijn lopende om de ambities 

voor de regio en het natuurgebied scherp te stellen. 

In de eerste twee weken van september 2018 organiseerde 

Horizon+ met de KUL en UCL de 20ste International 

Landscape Urbanism Design Workshop rond het Zoniënwoud 

(MAHS + MAUSP). 36 jongprofessionelen uit 16 

verschillende landen werkten 10 dagen intensief onder 

leiding van de professoren Bruno De Meulder, Kelly Shannonen 

en Roselyne de Lestrange aan een intergewestelijk 

ontwikkelingskader voor de regio. Dit ontwikkelingskader 

wordt door het team Plusoffice architets en Delva landscape 

architecten verder uitgewerkt van een academisch 

‘highlevel’ benadering naar realiseerbaar raamwerk een 

zonder in ambitie in te boeten. 

Horizon + heeft het voortouw genomen voor de organisatie 

van een internationale Workshop om de uitdagingen 

en ambities voor het Zoniënwoud en zijn regio verder te 

distilleren en eveneens vooral om de samenwerking met 

de drie gewesten te versterken (zie foto's). 

12 

In functie van intergemeentelijke samenwerking neemt 

Horizon+ eveneens volgende initiatieven: 

• IABR 2020 ‘the missing link Brussels’ ism oa. Perspective 

Brussel 

• Call Horizon2020 – ‘Forest ecosystems’ ism oa. Leefmilieu 

BIM Brussel 

• Toelichtingen op het frequent poortenoverleg ‘Platform 

Zonienwoud’ ism met de drie bosbeheerders 

• EU Espon-forum 2018 - toelichting Horizon+ 

• ‘De Koesterroute’ – kunstenproject met Kristof Morel 

(uit te breiden) 


8. De ontsnippering van 

infrastructuren 

De regio van het Zoniënwoud wordt zeer sterk 

doorsneden door infrastructuren. De ecologische 

waarde, de recreatieve beleving en de ontsluiting voor 

het zacht verkeer wordt vaak –negatief -bepaald door 

de aanwezigheid van weginfrastructuren zoals de R0, 

E411, Waterloosesteenweg, Groenendaalsesteenweg 

enz. Naast de bestaande versnippering door deze 

infrastructuren worden nieuwe infrastructuren, zoals 

fietssnelwegen en heraanleg van oude steenwegen, 

voorzien die de samenhang van het natuurgebied niet ten 

goede komen. Een Structuurvisie Zoniënwoud 2.0 dringt 

zich op als antwoord op de bestaande en toenemende 

ecologische en recreatieve versnippering. 

SIS SCENARIO: VAN DIJKLICHAAM NAAR VIADUCT MET RUIMTE VOOR DE IJSE 

In het najaar 2018 startte de werkvennootschap met het 

onderzoek voor de optimalisatie van de vier knooppunten 

van het Brusselse Ringsegment Oost. De THV 

Zoniën Mobiel werd aangesteld om in opdracht van de 

Werkvennootschap de streefbeeldstudie van 2005 verder 

uit te werken. Voor het werkingsgebied van Horizon+ is de 

opvolging van deze opdracht structureel omwille van de 

dominante aanwezigheid van de Brusselse Ring. 

Bovenlokale fietsroute richting 

station Groenendaal en Hoeilaart 

Meer ruimte geven en aandacht voor 

de beleving van de fietsroute richting 

het Zoniënwoud. 

HORIZON+ 

13 

Woningen binnen structuur 

Ijsevallei en buiten kleinstedelijk 

gebied uitfaseren. 

Van de snelweg met talud een viaduct 

maken zodat natuurverbinding eronder 

door kan lopen. 

Ruimte voor Ijsevallei. 




13 Ambitie (?) 

14 


9. Op naar een nationaal/ 

regionaal park? 

Horizon+ pleit ervoor om de regio van het Zoniënwoud een specifiek statuut te geven 

als Nationaal/Regionaal Park. Deze vraag werd versterkt en ondersteund door 

de Vlaamse Bouwmeester. Mede omwille van gelijkaardige vragen in de regio van 

het Meerdaalwoud besliste het ANB om een bestek op de markt te zetten voor de 

verkenning van een projectbureau 'Brabantse Wouden'. 

Horizon+ heeft in de mate van het mogelijke deelgenomen aan een aantal 

werkgroepen om het doel en de roeping van dit projectbureau vorm te geven. 

De Brabantse Wouden vormt het samenspel van het Zoniënwoud, Hallerbos en de 

complexen van het Meerdaalwoud, Heverleebos en Dijlevallei. Deze complexen 

vormen de grootste natuur- en groengebieden in de provincie Vlaams-Brabant. Deze 

natuurgebieden worden Europees gewaardeerd als topnatuur en het Zoniënwoud 

heeft recent de erkenning gekregen als UNESCO werelderfgoed. 

itie 

Op een spreekwoordelijke steenworp van elkaar komt meer dan 10.000 ha Natura 

2000-gebied voor dat allerhande diensten genereert voor de ca. 750.000 inwoners 

en talrijke bezoekers. Deze gebieden staan, als gevolg van hun nabijheid, voor heel 

gelijkaardige uitdagingen: voortschrijdende verstedelijking, ecologische versnippering, 

een stevige mobiliteitsdruk en een toenemende recreatiedruk. Het bestek van ANB 

dient het netwerk, de mogelijke statuten en de mogelijke samenwerkingen in kaart 

te brengen voor de regio van de 'Brabantse Wouden' (Nationaal Park, Regionaal 

park, landschapspark...). Horizon+ zal zich verder inzetten voor deze motor voor 

gebiedsontwikkeling. 

15 


10. Projecten 

De selectie van projecten zijn producten die ver genoeg in het beleid ingekaderd 

of doorsproken zijn met de stuurgroep / de besturen om als programma te gelden. 

Bijhorende figuur tracht een overzicht te maken van de verschillende projecten en de 

interactie van deze projecten met elkaar en met hun aangrijpingspunten. De eerste 

cirkel rond de centrale doelstelling 'samenhangende robuuste open ruimte rond het 

Zoniënwoud’ vormen de aangrijpingspunten. De tweede cirkel omvat de projecten. 

Het Horizon+ project speelt zowel in op de projecten als op de aangrijpingspunten. 

pilootproject 2020 

ontharding 1 

Overijse 


ontharding 3 

Tervuren 

.... 

16 

WERF 2020: 

dorpskernvernieuwing 

Eizer - Nelebeek 

WERF 2020: verduurzaming 

begraafplaats Sint-Genesius-Rode 

aankoopbeleid 

strategische percelen 

WERF2019: perceel 

Watergroep Overijsesteenweg 

PLAN VLIEGEND HERT 

participatief project 

vervolgstructuur Horizon+ 


intergewestelijk platform 

regionale ontwikkeling 

(multimodale ontsluiting - natuurverbinding 

& woonafstemming) 

clearing house - orizon 2020 

Urban Forest-Based 

Solutions (UFBS) 


ontharding 2 

Hoeilaart 

vervolgstructuur Horizon+ (?) 

projectbureau 

‘Brabantse Wouden’ 

(in onderzoek) 

Afstemming en 

programmatie poorten 

poortenoverleg 

Upscalen 

Kunstenproject 

‘Koesterroute’ 


ontharding 4 


International Landscape Urbanism 

Design Workshop I /II/III 

intergewestelijke acties 

Werf Kastanjedreef 

(kop van het park) 

differentiatie van het 

bebouwd en 

bebouwbaar aanbod 

WERF 2021: verwerven en 

inrichten erfgoedcluster 

hertogelijk site 

wegwerken 

knelpunten in de 

natuurverbindingen 

samenhangende robuuste 

open ruimte rond het 

Zonienwoud 

POORT Tervuren 

Parkbeheersplan 

WERF 2019: 

Parking Aquafinbekken 

Keizerinnedreef 

gewenste 

landschapsbeelden 

POORT Middenhut te 


Masterplan Middenhut 

WERF: 

poort Middenhut - deel 

dorp + visserspad 

WERF: 

herinrichting N5 

17 

POORT Groenendaal 

te Hoeilaart 

Structuurvisie Hoeilaart - 

Groenendaal 

Masterplan poort Groenendaal 

POORT Jezus-Eik te Overijse 

Masterplan Jezus-Eik 2015 

WERF2020: Inrichting 

poort Middenhut - deel 

woud 

WERF: 

herinrichting 

Brusselsesteenweg - 

Horecaplein (Quickwin) 

.... 

WERF 2021: Canopy 

walk, bosmuseum en 

omgevingsaanleg 

WERF 2020: 

Heraanleg 

stationsomgeving 

Groenendaal 

WERF 2020: 

inrichting 

WaWa-park, Bosuilplein en 

speelbos 

WERF: 

Parkingplateau 

Houthakkersdreef 

WERF : Scenografie Dorp en Woud 

(landsschapspark Ijsevallei) 


Analyse ANALYSE Gewestplan GEWESTPLAN - Natuurgebieden 

- NATUUR 

ambitieuze groenruimte al aanwezig in Gewestplan 

groot aantal zonevreemde gebouwen 

- AMBITIEUZE GROENRUIMTE AANWEZIG IN GEWESTPLAN 

- GROOT AANTAL ZONEVREEMDE GEBOUWEN 

18 

HORIZON+ 

LANDELIJK KARAKTER VAN 

BEPAALDE WIJKEN KLOPT NIET 

MET REALITEIT 

WIJKEN MET ZONEVREEMDE 

UITBREIDINGEN IN 

NATUURGEBIED 

VEEL BEBOUWING BINNEN 

NATUURGEBIED, ZOWEL IN DE 

VALLEI ALS HET LANDSCHAP 

TUSSEN BOS EN VALLEI 

LANDGOED landgoed ALS conserveren INTERESSANTE 

WOONTYPOLOGIE groenruimte door MET een BEHEER goed 

beheer 

VAN NATUURDOMEIN 




10.1 Studieopdracht connectiviteit 

met het Zonienwoud 

beschrijving 

De ondersteuningsopdracht bestaat uit twee deelaspecten, een gebiedsdekkende 

en beleidsvoorbereidende deelopdracht en een deelopdracht die specifieke cases 

behandelt om een transformatie van het sterk bebouwde landschap in te zetten. 

Voor beide deelaspecten bestaat het resultaat van het ontwerpend onderzoek uit 

grondplannen, isometrieën (3D), schetsen/collages en zoneringsplannen waarmee 

de gemeenten en de verschillende partners aan de slag kunnen gaan voor uitvoering, 

verankering in het beleid en negotiaties met derden. Minstens worden er uitspraken 

verwacht inzake de open ruimteverbinding/open ruimte/natuur, het programma, 

eventuele bouwlagen en bvo’s, bouwhoogtes en bouwdieptes, multimodale 

bereikbaarheid en een sluitend parkeerverhaal. 

Het onderzoek naar kernversterking dient aanbod te creëren in functie van een 

planologische ruil (de harde zijde). Naast het onderzoek naar kernversterking 

worden gebieden aangeduid aan de zachte zijde van de planologische ruil. Deze 

gebieden, aan de zachte zijde, kunnen voorkomen in de natuurverbindingen en/of 

de valleigebieden en/of de andere open ruimtegebieden in de invloedssfeer van het 

Zoniënwoud. 

Het resultaat van dit deelonderzoek is een voorstudie voor een mogelijk 

planningsinitiatief zoals een RUP en/of het gebruik van andere instrumenten. 

Het consortium Plusoffice Architects – Delva werd door een jury gekozen tot de 

beste offerte. Deze jury werd samengesteld uit afgevaardigden van de gemeenten, 

RLD, ANB, VLM en Horizon+. 

deelgebied 

Tervuren, Overijse, Hoeilaart en Sint-Genesius-Rode 

doelstelling • ontwerpend onderzoek naar het wegwerken van de 

stedenbouwkundige knelpunten ifv de natuurverbindingen 

• differentiatie van het bebouwd en bebouwbaar aanbod 

ifv waar verdichten, ontdichten en bewaren 

kader • beleidsplan Ruimte Vlaanderen (strategische visie) 

• visienota Ruimte Vlaanderen 

• structuurvisie Zoniënwoud 

• structuurplannen van de gemeenten 

actoren en partners • Plusoffice Architects – Delva (opdrachthouder) 

• de 4 Vlaams-Brabantse Zoniëngemeenten 

• ANB 

• VLM 

• de regionale landschappen 

stand van zaken • de thematische werksessies zijn lopende 

• het eerste beleidsoverleg wordt voorzien februari 2019 

kritische 

succesfactoren 

uitvoeringstermijn 

19 


20 


10.2 De koesterroute 

beschrijving 

Kunstenaar Kristof Morel verwijst met de 4 immense glas-in-lood naar de 

ontwikkelingsstadia van vier Koesterburen; het Vliegend hert, de Grote 

weerschijnvlinder, de Ijsvogel en de Vroedmeesterpad. 

Het strategisch project Horizon+ wil de relatie tussen het Zoniënwoud en de vier 

handelskernen van Tervuren, Overijse, Hoeilaart en Sint-Genesius-Rode versterken. 

Het kunstenproject stimuleert de verweving tussen lokale economie, toerisme en 

natuur. Met dit initiatief wordt letterlijk het snijvlak tussen het Zoniënwoud en de vier 

handelskernen in Tervuren, Overijse, Hoeilaart en Sint-Genesius-Rode uitgelicht. 

De kunstwerken zijn tot mei 2019 te bewonderen. Je kan ze bezoeken aan de hand 

van een fietskaart. De fietskaart geleidt bezoekers zowel naar de kunstwerken als 

naar de handelskernen. Zie www.zonienwoud.be/horizonplus 

deelgebied 

De vier Vlaams-Brabantse poorten tot het Zoniënwoud 

doelstelling • Horizon+ in de kijker zetten en dit samen met de 4 

handelskernen 

• de band versterken tussen de dorpen en de handelskernen 

• de band aanhalen met de twee andere gewesten 

kader • Horizon+ 

actoren en partners • Kristof Morel (kunstenaar) 

• Horizon+ 

• het ANB 

• de provincie Vlaams-Brabant - dienst economie 

• Toerisme Vlaams-Brabant 

• (platform Zoniënwoud / plan Vliegend Hert) 

stand van zaken • uitgevoerd oktober 2018 

kritische 


21 


22 


10.3 Wawa-park en Bosuilplein 

beschrijving 

De grootste moeilijkheid voor de vormgeving van de onthaalfunctie van het 

Zoniënwoud te Jezus-Eik, is een kwalitatief onthaal van de bezoekers. Vandaag 

wordt er lukraak geparkeerd in en rond het bos. De bosranden worden hierbij vaak 

gereduceerd tot een blikken parkeerlint en de recreatiedruk op het Zoniënwoud 

ondermijnt de ecologische doelstellingen van het Europees gewaardeerde woud. 

Met de inrichting van de poort hebben we de opportuniteit om de bosrand over bijna 

1 km autovrij te maken en om de harde bosgrens te laten vervagen met het dorp. 

Hiervoor werd door de gemeente Overijse reeds de principiële collegebeslissing 

genomen om een deel van de Kapucijnendreef te knippen voor het autoverkeer 

zodat woud kan doorgetrokken worden in het dorpshart. 

Het centrum van Jezus-Eik in Overijse sluit enorm dicht aan tegen de rand van het 

Zoniënwoud. Een ideale uitgangssituatie om een toegangspoort uit te bouwen die 

zowel de kern van Jezus-Eik als het woud zal versterken. Toch is er momenteel 

geen voelbare relatie tussen beide. We trekken het bos in het centrum en laten het 

versmelten met de publieke groene ruimten rond de parochiekerk en de pastorie 

van Jezus-eik. De belevingswaarde zal versterkt worden en ook het terras van 

cultureel centrum ‘De Bosuil’ zal een metamorfose ondergaan. Verder zal deze site 

via een lint van speeltoestellen doorgetrokken worden in het bos richting ijssalon 

‘De Woudpoort’. 

Het uitvoeringsproject poort Jezus-Eik werd ingediend bij de oproep proeftuinen 

ontharding van het departement, met als titel 'Ontharding als instrument voor de 

versmelting van dorp en woud' 

deelgebied 

poort Jezus-Eik te Overijse 

doelstelling • dorpskernvernieuwing 

• uitbouw toeristisch-recreatieve poort 

kader • intergewestelijke structuurvisie Zonienwoud 2008 

• Masterplan Jezus-Eik 2015 

actoren en partners • gemeentebestuur Overijse 

• het ANB 

• de lokale werkgroep economie 

• de lokale werkgroep recreatie 

• de lokale werkgroep erfgoed 

• de dorpsraad 

stand van zaken • ontwerp opgemaakt door Horizon+ (Kobe Kiekens) 

• het participatieproject wordt opgestart ism de trekkers 

van de lokale werkgroepen 

kritische 


uitvoeringstermijn • voorjaar 2020 

23 


24 


10.4 Dorpskernvernieuwing Eizer 

beschrijving 

In het centrum van het gehucht Eizer te Overijse komt de Nellebeek voor als een 

ingebuisde waterloop. In deze vallei voorziet de VLM in de realisatie van een 

ecologische corridor en in het realiseren van een open blauwe en groene verbinding. 

Met deze nieuwe corridor wordt de groen-blauwe verbinding van het beekdal 

door Eizer hersteld. Het biedt landschappelijke meerwaarde. De beek wordt weer 

zichtbaar (door een verlegging) en beleefbaar. Daarnaast zal ook de fauna er baat 

bij hebben. De corridor is geschikt voor een scala aan kleine soorten waaronder 

kleine zoogdieren, amfibieën, reptielen, insecten en vleermuizen. De duiker onder 

de Duisburgsesteenweg is breed en hoog genoeg zodat landdieren via een droge 

loopstrook onderlangs de weg kunnen passeren. Ook vleermuizen kunnen van de 

duiker gebruik maken. Voor de breedte van dergelijke corridor doorheen bebouwing 

is 25 meter een minimum. Momenteel werkt Goedefroo + Goedefroo architecten 

een stedenbouwkundige studie uit om deze ecologische corridor te combineren 

met de herinrichting van een bestaand bebouwd volume en de herinrichting van 

de parkeerzones. Door deze dorpskernvernieuwing wordt eveneens de school 

aangepakt met nieuwe infrastructuur. 

Op die manier realiseren we een ontharding van bij benadering 750m³, creëren we 

bijkomend groen en natuur en zorgen we voor een verbinding tussen het noordelijk 

en zuidelijk gedeelte van de Nellebeekvallei. Het project van Goedefroo + Goedefroo 

architecten is in onderzoeksfase (geen afbeeldingen). 

deelgebied 

Natuurverbinding van de Nellebeek te Overijse 

doelstelling • dorpskernvernieuwing 

• realisatie blauw-groene corridor 

• ontharding 

kader • intergewestelijke structuurvisie Zonienwoud 

• LIP Ijsevallei VLM 

• GRS gemeente 

actoren en partners • gemeentebestuur Overijse 

• de lokale school 

• private partners 

• VLM 

stand van zaken • een voorstel werd opgemaakt door Horizon+ 

• de architect werkt hierop een ruimere visie uit 

• In negotiatie met het bestuur 

kritische 



25 


26 


10.5 Begraafplaats Sint-Genesius- 

Rode 

beschrijving 

De begraafplaats leunt enerzijds aan bij het dorpscentrum (in het noorden) en 

anderzijds bij de grotendeels groen gebleven Kwadebeekvallei (zuiden), waar 

een van de laatste populaties vroedmeesterpad stand wist te houden. In de 

Kwadebeekvallei valt de begraafplaats uit de toon als een grote kale, versteende 

vlek. Ten oosten van de begraafplaats bevindt zich een langgerekt vochtig bos, 

ten zuiden een ondiepe holle weg en oude hoogstamboomgaard, en ten westen 

een dieper ingesneden, biologisch zeer waardevolle holle weg. De begraafplaats 

heeft door haar ligging en aanzienlijke oppervlakte (ruim 3,6 ha) niet alleen alle 

potentieel om een aangename toegangspoort te worden tot de Kwadebeekvallei, 

maar ook om zich te ontwikkelen tot een gebied met een hoge natuurwaarde. 

Samenwerkingsverband Horizon+ en het in de startblokken staande laagdrempelige 

‘Project Vliegend Hert’ willen de komende jaren de bestaande groene vingers in 

het landschap versterken en verder ontwikkelen. De begraafplaats is het tipje van 

de groene vinger Kwadebeekvallei. Met dit inrichtingsproject willen we de grenzen 

tussen de begraafplaats en haar omgeving laten vervagen door zachte overgangen 

te creëren en voor een natuurlijker beheer te zorgen. Dit moet niet enkel de 

vroedmeesterpad en tal van andere soorten ten goede komen, maar ook voor de 

menselijke dorpsbewoners een aangename plek creëren om te verpozen. 

deelgebied 

Natuurverbinding van de Kwadebeek te Sint-Genesius-Rode 

doelstelling • realisatie blauw-groene corridor 

• ontharding 

• ontsluiting open ruimtegebied 

kader • gebiedsvisie Regionaal Landschap Pajottenland & 

Zennevallei 

• LIP Molenbeekvallei VLM 

• SBP Vroedmeesterpad 

actoren en partners • gemeentebestuur Sint-Genesius-Rode 

• Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei 

• ANB (ingediend als VSGB-dossier 2018) 

• VLM 

• Natuurpunt Sint-Genesius-Rode 

stand van zaken • een voorstel werd opgemaakt door Regionaal Landschap 

Pajottenland & Zennevallei en de Provincie Vlaams- 

Brabant 

• oedgekeurd VSGB-dossier 2018 

kritische 



27 


28 


10.6 Inplantingsplan watergroep 

Overijsesteenweg 

beschrijving 

Ecologische inrichting van een perceel van de Watergroep aan de Overijsesteenweg 

in Hoeilaart. Dit perceel sluit zuidelijk aan op de open ruimte percelen van ANB 

(Koedal). Er werd een terreinbezoek uitgevoerd door Horizon+ en een plan opgemaakt. 

Het ontwerp omvat een struweelvegetatie aansluitend op het aanliggende bos en 

het behoud van het extensief gemaaid grasland en/of begraasd grasland waardoor 

het perceel vorm kan geven aan een grote variatie in leef- en doortrekgebied voor 

een breed bereik aan planten diersoorten. Er wordt rekening gehouden met het 

vrijwaren van een toegang voor vrachtwagens tot de productie- en peilputten zodat 

deze toegankelijk blijven voor controlewerken. 

deelgebied 

Natuurverbinding Koedal - Ijsebos te Hoeilaart en Overijse 

doelstelling • realisatie blauw-groene corridor 

• ontsluiting open ruimtegebied 

kader • intergewestelijke structuurvisie Zoniënwoud 

• LIP Ijsevallei VLM 

• GRS van de gemeenten 

actoren en partners • gemeentebestuur Hoeilaart 

• Regionaal Landschap Dijlevallei 

• ANB 

• De Watergroep 

stand van zaken • wachten op feedback van de Watergroep ifv herwerkt 

inrichtingsplan 

kritische 


uitvoeringstermijn • 2019 

29 


9. Detail / B-B’ 

KoMex Halfverharding 

Bloemenweide 

Uitgewassen 

Beton (Beige) 

Kassei 

Open voeg 

Solitaire Linde 

Gras- 

Dallen 

Wadi 

Koningsvijvers 

Stationsomgeving Groenendaal maart 2018 

schetsontwerp 

30 


10.7 Stationsomgeving 

Groenendaal 

beschrijving 

De huidige stationsomgeving Groenendaal is sterk verloederd. Op een groot deel 

van de als parking gebruikte zone zijn restanten van oude inrichtingen aanwezig 

die het optimaal functioneren van de stationsomgeving belemmeren. Het geheel 

mist daarenboven alle uitstraling, comfort en sociale veiligheid. Een groot deel 

van de stationsomgeving omvat een werfzone voor de spoorwegen, voorzieningen 

voor voetgangers en fietsers ontbreken, de infrastructuur voor het busverkeer is 

ontoereikend, de parkeervoorzieningen kunnen geoptimaliseerd worden en het 

algemeen functioneren van de multimodale hub en de overstapmogelijkheden 

tussen de verschillende modi dienen sterk verbeterd te worden. 

De stationsomgeving werd juridisch ingetekend als bosgebied. Het betreft een 

beschermd cultuur-historisch landschap; de stationsgebouwen zijn opgenomen als 

beschermd monument. Hiernaast vormt de stationsomgeving een van de belangrijkste 

toegangspoorten tot het Zoniënwoud. Deze poort ontsluit het bosmuseum ‘Jan Van 

Ruusbroec’, het kasteel van Groenendaal, het regiokantoor van ANB, het gebied van 

de koningsvijvers en het recent erkende UNESCO werelderfgoed van de ongerepte 

beukenwouden in Europa. De Stationsomgeving van Groenendaal mist echter de 

kwaliteitsvolle publieke ruimte om als toeristisch-recreatieve poort te functioneren 

tot het Zoniënwoud. 

Voor de stationsomgeving tekende Horizon+ een nieuw plan uit dat als voorstel 

diende voor de NMBS. Dit plan werd in grote lijnen geadopteerd door de NMBS, dat 

vandaag werkt aan een aangepast voorstel om te komen tot een stedenbouwkundige 

vergunning. 

deelgebied 

Poort Groenendaal 

doelstelling • Hub openbaar vervoer 

• Toeristisch-recreatieve ontsluiting van het Zoniënwoud 

• Algemene opwaardering 

kader • Intergewestelijke structuurvisie Zonienwoud 2008 

• GRS Gemeente 

• Gewestelijk Expresnet Brussel 

• Werken aan de Ring - Werkvennootschap 


• NMBS-Groep 

• ANB 

• AWV 

• MOW 

• WVS 

stand van zaken • een voorstel werd opgemaakt door de NMBS 

• een projectvergadering wordt voorzien 

kritische 



• ontsluiting verkeerswisselaar Groenendaal 

• planologische context 

31 


32 


10.8 Structuurvisie Hoeilaart 

beschrijving 

Het centrum van Hoeilaart bevindt zich op enige afstand van de poort Groenendaal 

(ca. 2km). Hierdoor kan dit dorpscentrum zich minder goed associëren met de toeristische-recreatieve 

uitstraling van het Zoniënwoud. En dit terwijl het Zoniënwoud 

heel grote delen van Hoeilaart bedekt. In de structuurvisie opgemaakt door Horizon+ 

wordt er uitgegaan van de Ijsevallei als een verbindend landschapspark. Uit analyse 

blijkt dat het leeuwendeel van de voorzieningen (scholen, cultuur, RVT, enz) en van 

het bouwkundig erfgoed zich in de vallei bevinden. 

De Ijsevallei verbindt het dorpscentrum met het Zoniënwoud, publieke ruimte zoals 

rustpunten, speelvoorzieningen enz maken de verbinding met het Zoniënwoud. Parallel 

met de drukke steenweg, die zich eveneens in de vallei bevindt, worden twee 

groene functionele belevingsroutes voorzien. Deze routes als een alternatief voor 

de steenweg ontsluiten de belangrijkste functies en geven verbinding met het Zoniënwoud. 

In de vallei worden verschillende bestaande, maar eveneens voormalige, 

centraliteiten uitgelicht als dorpse plekken. 

deelgebied 


doelstelling • Versterking handelscentrum 


• Versterking fiets-en wandelverkeer 




• ANB 


• de lokale werkgroep Natuur 

stand van zaken • uitwerken deelprojecten 

• inkadering in het beleid 

kritische 



33 


ort-projecten 

ontsluiten erfgoedcluster hertogelijk paleis 

34 

TeamVanMeer! 


10.9 Hertogelijke site Tervuren en 

ontsluiting park 

beschrijving 

De onthaalpoort van Tervuren zal het centrum van de gemeente en het Park van 

Tervuren met elkaar laten versmelten. De gemeente heeft reeds grote investeringen 

gedaan om het gemeentehuis en de “Warandepoort” uit te bouwen tot een prachtig 

complex met tal van publieke functies. De erfgoedelementen van het voormalig 

hertogelijk paleis en de Sint Hubertuskapel zullen dé troeven vormen die natuur 

en cultuur op deze site verbindt. Ook hier zullen we verder gaan dan enkel de 

instapplek. We zullen een groene attractieve wandeling uitbouwen die je vanuit het 

Park van Tervuren door de gemeente tot diep in het woud leidt. 

Er wordt samen met de gemeente onderzocht hoe de Hertogelijke site verworven 

kan worden om deze te ontsluiten als erfgoedcluster. Hiervoor werd reeds een plan 

opgemaakt door TeamVanMeer in opdracht van de gemeente. Op de hoek van de 

Keizerinnedreef wordt een nieuwe parking vooropgesteld bovenop het ondergrondse 

bufferbekken van Aquafin (in aanbouw). Deze parking kan gedeeltelijk en tijdelijk 

de nood ledigen voor het parkeerprobleem van het KMMA. Op iets langere termijn 

wordt de parking bestendigd ter vervanging van het verspreide en ongeorganiseerde 

parkeeraanbod in de poort Tervuren. 

deelgebied 

Poort Tervuren 

doelstelling • Ontsluiting erfgoedcluster 

• Ontsluiting handelskern 





• Beheersplan Park van Tervuren 

actoren en partners • gemeentebestuur Tervuren 

• ANB 

• Regie der gebouwen 

• KMMA 

• Aquafin 

• (heemkundige kring - nog te betrekken) 

stand van zaken • Opmaak stedenbouwkundige aanvraag parking 

bufferbekken Aquafin 

• onderzoek verwerving van de hertogelijke site 

kritische 



35 


36 


10.10 Masterplan Groenendaal 

beschrijving 

Het Bosmuseum, de oude priorij en het arboretum vormen de belangrijkste componenten 

van deze site maar de onderlinge samenhang is ver zoek. Om deze reden 

heeft het team van Horizon+ een masterplan uitgewerkt waarin deze versnipperde 

elementen worden verbonden door middel van een boomtoppenwandeling en 

een Arboretumwandeling. De boomtoppenwandeling is een integraal toegankelijk 

hoogteparcours in de kruinen van de majestueuze beuken die het woud typeren. 

De Arboretumwandeling bestaat uit een vlonderpad dat net zoals de boomtoppenwandeling 

zal vertrekken aan het Bosmuseum en verschillende erfgoedelementen 

van de site aan elkaar zal verankeren. Van alle erfgoedelementen is de priorij het 

belangrijkst. Deze zal opnieuw gevisualiseerd worden en meer beleefbaar worden 

gemaakt voor de bezoekers. 

Voor het gedeelte van het parkarboretum werd een gedetailleerd ontwerp opgemaakt 

en de nodige bestekteksten voor de uitvoering hiervan. Het masterplan het 

inrichtingsplan ‘parkarboretum’ kwam mede tot stand dankzij Pieter Van Nieuwenhuyse, 

Lukas Smets en Nikolaas Wauters. 

deelgebied 


doelstelling • Ontsluiting erfgoedcluster 





• Beheersplan Zoniënwoud 


• ANB 

• Natuurinvest 


• de lokale werkgroep Natuur 

• team Vlaamse Bouwmeester 

stand van zaken • finaliseren van het Masterplan 

• definitie uitvoeringsprojecten 

• publiceren bestek 'Parkarboretum' 

kritische 


uitvoeringstermijn • 2019 voor het 'Parkarboretum' 

37 


10.11 Masterplan Middenhut 

beschrijving 

De poort Middenhut bestaat uit de omgeving van de oude boswachterswoning, in 

de Sint Michielsdreef (Zoniënwoud), het OLV-Voorplein in het gehucht Middenhut en 

de verbindende Beukenlaan. In dit deel van het Zoniënwoud zal de boswachterswoning 

een nieuwe functie toegewezen krijgen als horecazaak. Eromheen wordt 

een grote terrasruimte voorzien die uitzicht geeft op een biodivers grasland met ruigte 

en struwelen. Naast het grasland waar eveneens gepicknickt kan worden, komt 

een ‘speelstruweel’ waar kinderen zich naar hartelust kunnen uitleven. Meer naar 

het horecaterras toe wordt een speelzone voorzien voor de kleinsten. 

De huidige parking zal plaats ruimen voor een volwaardige ontvangstruimte met een 

schuilhut en een vertrekpunt voor ruiters, fietsers en wandelaars. Er wordt een grote 

fietsenstalling voorzien en een (ver)nieuw(d)e. Verder staat deze ontvangstruimte 

niet op zichzelf maar trachten we via een grote groene structuur de verbinding te 

leggen met het centrum van Middenhut. Deze dorpse plek met een aantal handelszaken 

en bibliotheek wordt heraangelegd als een gezellige ruimte in plaats van de 

huidige autogerichte infrastructuur. Binnen deze vorm van handelskernversterking 

wordt het commercieel deel van de Zoniënwoudlaan eveneens aangepakt en verbonden 

met de poort Zoniënwoud. 

Het team van Horizon+ maakte niet alleen het Masterplan op, maar werkte ook een 

technisch voorontwerp uit voor de poort - deel Zoniënwoud. Momenteel wordt er 

onderzoek gedaan naar de verbinding met het Visserspad. 

38 

deelgebied 

Poort Middenhut 

doelstelling • Toeristisch-recreatieve ontsluiting van het Zoniënwoud 

• Dorpskernversterking (aanpak publieke ruimte) 



• Beheersplan Zoniënwoud 

actoren en partners • gemeentebestuur Sint-Genesius-Rode 

• ANB 

• de lokale werkgroepen (op te starten) 

• de werkvennootschap 

• MOW 

• AWV 

• Arcadis (fietspaden Zoniënwoud) 

stand van zaken • studiebureau aangesteld voor realisatie deel Zoniënwoud 

(door de werkvennootschap) 

• plannen in opmaak voor de 'gemeentelijke' delen 

• regionaal landschap Pajottenland en Zennevallei voor 

het Visserspad. 

kritische 


• oversteekbaarheid en aanpak N5 

uitvoeringstermijn • 2020 het deel Zoniënwoud 


39 


10 Project deelfietsen 

40 

Bron Hoge Veluwe 


10.12 Deelfietsen Zoniënwoud 

beschrijving 

Het strategisch project Horizon+ werkt aan een project om de (fiets)mobiliteit tussen 

de poorten van het Zoniënwoud structureel te verhogen. Er wordt voorgesteld om ter 

hoogte van elke Vlaams-Brabantse poort een proefproject van deelfietsen te voorzien 

en dit voor een periode van 4 jaar. Tijdens de weekdagen krijgen de deelfietsen 

een functioneel gebruik toegemeten en dit gekoppeld aan het openbaar vervoer 

en de aanwezige (overstap-)parkings. Tijdens weekend- en vakantieperiodes zullen 

de fietsen een uitgesproken toeristisch-recreatief profiel hebben. De vraag naar 

(deel)fietsen in en rond het Zoniënwoud is hoog. De stuurgroep van Horizon+ dd. 6 

december 2016 onderschrijft het project van de deelfietsen. De combinatie met het 

openbaar vervoer en de overstapparkings is evident en aanwezig aan elke poort. 

Met de (deel)fietsen wordt de (internationale) toerist en recreant op een duurzame 

wijze mobiel gemaakt. Een poortenbezoek of een gecombineerd bezoek aan het 

bosmuseum te Hoeilaart en/of het museum van Midden Afrika te Tervuren met het 

Zoniënwoud met de verschillende arboreta kan voorop worden gesteld. De poorten 

waar de deelfietsen ter beschikking worden gesteld verknopen steeds met de verschillende 

handelskernen. In totaal worden er een 120 fietsen voorzien, Horizon+ 

heeft het markt onderzoek uitgevoerd. 

deelgebied 

Vier Vlaams-Brabantse poorten tot het Zoniênwoud (dorpskernen 

en stationsomgevingen) 

doelstelling • Duurzame ontsluiting van de Regio 


kader • proefproject fietsprojecten in de Vlaamse Rand 


• gemeentebestuur Overijse 

• gemeentebestuur Tervuren 

• gemeentebestuur Sint-Genesius-Rode 

• de provincie Vlaams-Brabant 

• lokale fietsverhuurders 

• lokale fietsherstellers 

stand van zaken • opmaak bestek door Horizon+ 

kritische 


uitvoeringstermijn • 2019 

• project zonder marktverstoring 

41 


Beoogde te ontharden (opgetelde) oppervlakte: 

Oppervlakte (in m2): We hebben een ontharding voor ogen van minstens 10% van de bebouwbare oppervlakte van de 4 Vlaams- 

Brabantse Zoniëngemeenten. We willen dus pilootprojecten in de steigers zetten om de 10% slechtst gelegen bebouwde en 

bebouwbare gebieden te onttrekken uit het aanbod en te transformeren naar open ruimte (van harde bestemmingen naar zachte 

openruimte bestemmingen). Deze beoogde open ruimte zijn gelegen in de prioritaire natuurverbindingsgebieden tussen het 

Zoniënwoud en de omliggende beekvalleien van de Voer, Ijse en Molenbeek. 

10% van de bebouwde oppervlakte voor de 4 Zoniëngemeenten komt neer op ca. 56,7ha ontharding (onderzoek). 

* De proeftuin ontharding omschrijft concrete resultaats- en/of inspanningsverbintenissen met betrekking tot de afname van de (netto) verharde 

oppervlakte of oppervlakte met harde bestemming, en garandeert dat behaalde resultaten voor een periode van minimum 10 jaar behouden blijven 

via een bij de aanvraag bijgevoegde verklaring op eer 

* Voor coalitievormende of systemische initiatieven: indien niet mogelijk al een beoogde oppervlakte te geven vragen we om een indicatie van een 

dimensie (vb. 20% reductie van oppervlakte wegen binnen de gemeente X). Hierbij te vermelden of het om een vrij ruwe of precieze benadering gaat 

en of het over een resultaatsverbintenis dan wel een inspanningsverbintenis gaat. 

Totale kostprijs van het project: 

De totale kostprijs van het project wordt voorzien op 289.962,0 euro, hiervan neemt het samenwerkingsverband horizon+ 130.000 

euro op zich of ca. 45% cofinanciering, aan het departement omgeving wordt een financiering gevraagd van 159.962,0 euro of ca. 

55% van de kosten. 

- pilootproject Tervuren : 39.990,5 euro 

- pilootproject Overijse: 39.990,5 euro 

- pilootproject Hoeilaart 39.990,5 euro 

- pilootproject Sint-Genesius-Rode: 39.990,5 euro 

Perimeter pilootproject 

Tervuren (deelgebied Voer) 


Overijse (deelgebied Ijse) 


Sint-Genesius-Rode (deelgebied 

Molenbeek) 

42 


Hoeilaart (deelgebied Ijse) 

Oproep Proeftuinen Ontharding - bijlage Aanvraagformulier Pagina 2 


10.13 Pilootprojecten ontharding 

beschrijving 

Met de call 'pilootprojecten ontharding' van het departement willen we noodzakelijk pilootprojecten 

opzetten ter uitvoering van een systematische ontharding in het bebouwd 

perifeer landschap in en rond het Zoniënwoud. We vertrekken van het ontwerpend 

onderzoek van Plusoffice architects en Delva landschapsarchitecten en het partnerschap 

van het strategisch project Horizon+. In dit onderzoek wordt een ambitieus uitdoofbeleid 

naar voren geschoven voor het herstel van robuuste en grootschalig open 

ruimtestructuren. Open ruimte structuren die het Zoniënwoud niet alleen verruimen 

maar essentieel verbinden doorheen het omliggende bebouwd perifeer landschap. 

Bij elk van de vier pilootprojecten worden slecht gelegen bebouwbare en bebouwde 

gebieden (harde bestemmingen) getransformeerd naar zachte open ruimte (zachte 

bestemmingen) en ingezet voor de ontplooiing van een samenhangend en robuust 

open ruimtenetwerk. 

Bestaande bottlenecks in de ecologische en andere OR-verbindingen worden hierbij 

niet alleen weggewerkt, de samenhang van de open ruimte wordt structureel vergroot 

in-en rond het grootste intergewestelijk boscomplex van ons land. Daarmee bouwen 

we aan een klimaatrobuuste leefomgeving waarbij landschap en het bos de drager 

worden van een natuurinclusieve benadering van de ontwikkeling van het territorium. 

deelgebied 

De vier Vlaams-Brabantse Zoniëngemeenten 

doelstelling • Systematische ontharding in het bebouwd perifeer 

landschap in en rond het Zoniënwoud 


actoren en partners • Plusoffice architect 

• Proflow x plusoffice architects x GD&A x anyways x delva 

landscape architects x dens 

• gemeentebestuur Hoeilaart 

• gemeentebestuur Overijse 

• gemeentebestuur Tervuren 

• gemeentebestuur Sint-Genesius-Rode 

• de provincie Vlaams-Brabant 

• team Vlaamse Bouwmeester 

stand van zaken • subsidie aangevraagd 

kritische 



• verkrijgen van de subsidie 

43 


44 


10.14 Plan Vliegend Hert 

beschrijving 

De hoofddoelstelling van ‘Plan Vliegend Hert’ is het versterken en ontsnipperen 

van bos- en natuurgebieden tussen het Zoniënwoud en de vier Vlaamse Zoniëngemeenten. 

De focus ligt bovendien ook sterk op het vergroten van draagvlak voor 

natuur- en landschapsontwikkeling, zowel bij bewoners als bij bezoekers. ‘Plan Vliegend 

Hert’ is een spin-off van het strategisch project Horizon+ waarbij het vliegend 

hert naar voren geschoven wordt als herkenbare mascottesoort voor het project. 

Binnen het project zullen de bestaande natuurgebieden versterkt, uitgebreid en met 

elkaar verbonden worden volgens de structuurvisie die werd goedgekeurd door de 

stuurgroep van Horizon+. Het blauwgroene netwerk van de Voer, Ijse en Molenbeek 

doet dienst als ruggengraat. Daarnaast ligt de klemtoon op het verbinden van mensen 

met deze natuur. 

Het project doelt dus op concrete terreininrichtingen in combinatie met acties 

rond communicatie, sensibilisering, draagvlakverbreding en natuurbeleving. 

Er wordt gewerkt binnen en buiten de speciale beschermingszones. Het actieprogramma 

van ‘Project Vliegend Hert’ omvat enerzijds de concrete, lokale vertaling 

van instandhoudingsdoelen voor beide SBZ’s. Een groot deel van het werkingsgebied 

valt echter buiten SBZ gebied. Ook hiervoor werden concrete acties binnen het 

actieprogramma uitgeschreven door de partners van het project. Naast acties voor 

het vliegend hert (SBP in opmaak) zullen ook maatregelen voor andere beschermde 

soorten opgenomen worden, met speciale aandacht voor de koesterburen in de 

betrokken gemeenten. 

deelgebied 


doelstelling • Participatief project en draagvlakverbreding 

• Concrete terreininrichtingen 


actoren en partners • partners van het Horizon+ project (de provincie Vlaams- 

Brabant, het agentschap Natuur en Bos, Regionaal 

Landschap Dijleland, Regionaal Landschap Pajottenland 

en Zennevallei en de gemeenten Overijse Hoeilaart, 

Sint-Genesius-Rode en Tervuren), VLM, Natuurpunt 

Rode, Natuurpunt Druivenstreek, de Natuurgidsen 

Zuid-West-Brabant, Natuurpunt CVN, Natuurstudiegroep 

Dijleland, het INBO en Natuurinvest. 

stand van zaken • Plan Vliegend Hert in opstart 

kritische 


uitvoeringstermijn • 2019 - 2030 

45 


46 


10.15 Amfibievoorzieningen 

Tervuursesteenweg 

beschrijving 

Het Zoniënwoud wordt omgeven door verstedelijkend landschap. De aanwezigheid 

van bewoning en verkeer brengt allerlei vormen van verstoring mee, waardoor investeringen 

noodzakelijk zijn om de hoge natuurkwaliteit te vrijwaren. In de loop van 

februari ontwaken padden, kikkers en salamanders uit hun winterslaap en trekken 

ze massaal naar vijvers en poelen om zich voort te planten. Een zeer belangrijke 

amfibieëntrek komt voor tussen het Zoniënwoud en de vijvers van het warandepark 

van Tervuren. In het voorjaar 2018 telde vrijwilligers al meer dan 10.000 kikkers, 

padden en salamanders aan de Tervuursesteenweg (padden: 180, kikkers: 7371 en 

2551 salamanders). Aan de zuidzijde van het Park van Tervuren ter hoogte van de 

Tervuursesteenweg/Duisburgsesteenweg worden er jaarlijks veel kikkers, padden 

en salamanders doodgereden. . 

Onder impuls van de vrijwilligers werkt Horizon+ aan een bijkomende amfibietunnel 

met lengte van ca. 35m ter hoogte van de Tervuursesteenweg. Deze tunnel komt diagonaal 

voor aansluitend op reeds aanwezige bestaande betonnen geleidingswanden. 

Een nieuwe geleidingswand wordt voorzien aan de noordzijde van de Tervuursesteenweg 

(binnenbocht). Deze geleidingswand komt voor in het SBZ-gebied en 

heeft een lengte van ca. 215m. Ook ter hoogte van de dienstweg van het Sportcentrum 

van Defensie wordt een nieuwe betonnen geleidingswand voorzien met een lengte 

van ca. 20m, en dit eveneens aansluitend op de reeds bestaande geleidingswanden. 

deelgebied 

doelstelling • ontsnippering 

• draagvlakvorming 

Natuurverbinding Zoniënwoud-park van Tervuren 

kader • intergewestelijke structuurvisie Zonienwoud 2008 

• Horizon+ 

actoren en partners • gemeentebestuurTervuren 

• ANB 

• regionaal Landschap Dijleland 

• vrijwilligers 

stand van zaken • subsidie gegunt (ISN) 

• bestek lanceren 

kritische 


uitvoeringstermijn • voorjaar 2019 

47 


48 


10.16 20ste International 

Landscape Urbanism Design 

Workshop 

beschrijving 

In de eerste twee weken van september 2018 organiseerde Horizon+ met de KUL 

en UCL de 20ste International Landscape Urbanism Design Workshop rond het 

Zoniënwoud (MAHS + MAUSP). 36 jongprofessionelen uit 16 verschillende landen 

werkten 10 dagen intensief aan een intergewestelijk ontwikkelingskader voor de 

regio. 

De ontwerpworkshop bestudeerde de regio van het Zoniënwoud en ontwikkelde 

projecten en scenario's die ambitie en toepasbaarheid combineren, variërend 

van regionale schalen tot microschalen, en een combinatie van ecologie met 

stedenbouw en bosbouw met ruimtelijk ontwerp. De workshop wordt georganiseerd 

in nauwe samenwerking met alle relevante belanghebbenden. De twee 

week durende workshop is bedoeld als een katalysator om de fundamentele natuur- 

en cultuurrelatie in de regio te heroverwegen en hoe verschillende belanghebbenden 

toekomstige natuurlijke- en stedenbouwkundige relaties opnieuw kunnen 

uitvinden en nieuwe relaties en vormen van samenwerking;kunnen vinden. 

De workshop werd geleid door Bruno De Meulder en Kelly Shannon (OSA-KU- 

Leuven), Roselyne Lestrange (UCL Louvain-la-Neuve) en Jo Decoster (Horizon 

+). Het bevatte gastcolleges en feedback van professor Anders Busse 

Nielsen (universiteit van Kopenhagen), een expert in dynamische vegetatieontwerpen 

en landschapsarchitect Michel Desvigne uit Parijs. Experts uit verschillende 

velden worden uitgenodigd en zullen eenmalige bijdragen en interacties 

bieden met systematisch georganiseerde belanghebbenden. Op 10 

september werd er debat en studiobegeleiding voorzien door Kristiaan Borret 

en Leo Van Broeck. 

49

vooruitgangsrapport_Horizonplus_1jaar_web

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?