Hoofdlijnen van het lesrooster Kinderwerk Er op uit!

Kinderwerkmethode
Er op uit!
Het lesrooster op hoofdlijnen

Er op uit! is een initiatief van Ronald en Ina Blonk
Wij verlangen er naar dat veel kinderen voordeel zullen hebben van deze methode.
Om de methode te ontwikkelen hebben wij veel tijd en geld geïnvesteerd en wij
willen je vragen om op Koninklijke manier om te gaan met de beschikbaar gestelde
informatie.
Dus delen van informatie met anderen om hen enthousiast te maken voor Er op uit!,
ja graag. Het kopiëren en gebruiken van de informatie zonder onze toestemming is
niet toegestaan.

Bijbelrooster op hoofdlijnen
Met Er op uit! gaan de kinderen in zes jaar tijd twee maal van voor tot achter door de Bijbel.
In iedere les komt naar voren hoe de Here Jezus de vervulling is van alle verhalen, Hij is het
Levende Woord. De kinderen worden meegenomen in de geschiedenis van God met de mens
en ze gaan begrijpen dat zij onderdeel zijn van dat verhaal. Doordat in iedere les een
praktisch lesdoel voor de kinderen zit, leren ze de verhalen direct te integreren in hun leven.
Doen van het geloof staat centraal in iedere les en in hun dagelijks leven.
Hieronder staan per jaar de hoofdthema’s. De tekeningen proberen in een plaatje het
hoofdthema per jaar te vangen.
Leeftijd 6-9 (Groep 3-5)
De Bijbelboeken:
Genesis Exodus, Jozua, Evangeliën+
Richteren en Koningen Handelingen
Leeftijd 10-12 (Groep 6-8)
Genesis Leviticus, Profeten en Evangelie + brieven
Koningen
3

Keuze voor verhalen en onderwerpen
Lang niet alle verhalen kunnen worden behandeld in zes jaar tijd en daarom moeten er
keuzes gemaakt worden. Het hoofdthema van de hele methode is de samenvatting van het
geloof, gegeven door Jezus in Matteüs 22:34-40.
Heb God lief met heel je hart
en
heb je naaste lief als jezelf.
De verhalen die gekozen zijn werken deze twee Woorden 1 uit. Het eerste Woord gaat over
God liefhebben boven alles, zodat Hij bij ons kan wonen. Hoe doe je dat? Verhalen die hier
inzicht in geven, komen aan bod.
Het tweede Woord gaat over je naaste liefhebben als jezelf. Dit gaat over gerechtigheid naar
anderen uitoefenen in je leven en jezelf waarderen als een unieke en geliefde schepping.
1 Wij kiezen expliciet voor het woord Woord met een hoofdletter in plaats van gebod.
• Ten eerste omdat de Bijbel dit zo zelf noemt in Exodus 34:28 …. en Hij schreef op de tafelen de woorden
van het verbond, de Tien Woorden. Zie ook Deuteronomium 4:13 en 10:4. De term tien geboden is iets
wat de vertalers later hebben toegevoegd en wat bij ons is ingeburgerd.
• Ten tweede omdat in de joodse traditie ook over de Woorden van God gesproken wordt. Voor meer
uitleg hierover verwijzen wij naar het boek ‘Gebeitelde woorden, sprekende taal’. 1
• Ten derde, omdat dan ook veel beter te begrijpen is dat Jezus de vervulling van het Woord is en zelf het
Woord genoemd wordt.
Gebeitelde woorden Sprekende taal – Verkenning van de Tien Woorden in de joodse traditie 1, blz. 15-17 Dodo
van Uden, Niek de Wilde, Henk Scholder, B. Folkertsma Stichting voor Talmudica.
4

Het zesjarige lesrooster
Jaar 1: Kinderen 6-9 jaar | Genesis
Thema’s van dit jaar: Schepping en God maakt een mens
God schept de wereld en de mens met een plan. God verbindt zich aan Zijn
schepping en daardoor is Hij is te kennen.
Het eerste belangrijke element is dat de mens naar Zijn beeld is geschapen.
We zullen er uitgebreid bij stilstaan wat dit voor de kinderen betekent. Als
we naar de schepping kijken, zien we dat er een God moet zijn die boven
alles is.
Uit de familieverhalen komt naar voren dat God denkt in relaties, in beloftes
en vervulling van deze beloftes. Het grote plan gaat door, ondanks de misstappen van alle
mensen. God wijst niet af, maar herstelt, verbindt zich, zegent, etc.
Jaar 2: Kinderen 6-9 jaar | Exodus – Deuteronomium – Jozua - Richteren en Koningen
Thema van dit jaar is: God wil bij ons wonen
Het volk van God wordt BEVRIJD en uitgeleid. God brengt ze naar ZIJN land,
het aan Abraham beloofde land, een land van melk en honing. Het volk is
echter geen volk. God gaat ze vormen tot volk dat een beeld is van Zijn
karakter. Een volk waar Hij Koning van is.
Een Koning vaardigt wetten uit die goed zijn voor Zijn volk en die laten zien
wat het karakter is van deze Koning. Het is een rechtvaardige en liefdevolle
Koning die opkomt voor de zwakke. Deze geboden worden samengevat in
het tweede Woord: heb je naaste lief als jezelf.
Het wordt een volk waaronder Hij zelf wil komen wonen. Dat gaat zo maar
niet. Daarom geeft God Zijn Tora waarin Hij hen vertelt hoe ze Hem in hun midden kunnen
hebben, zonder verteerd te worden. Hij wil ze daar niet onkundig over laten. Dit is samen te
vatten in het Eerste Woord, heb God lief met heel je hart.
In dit jaar worden verhalen verteld die zo gekozen zijn dat bovenstaande thematiek zichtbaar
wordt.
Deze verhalen gaan over de uittocht, de inname van het land, de tijd van de richteren en de
koningen.
5

Jaar 3: Kinderen 6-9 jaar | Evangeliën en Handelingen
Thema van dit jaar is: Er op uit gestuurd!
Eerst wordt het leven van Jezus chronologisch behandeld, om te laten
zien dat Jezus volledig een kind van de Tora was. Een bijzonder kind,
maar Hij is de vervulling van de Tora in alle aspecten. Anderzijds is Hij de
‘beloofde’, de Messias die Zijn Koninkrijk komt vestigen. Het is echter
niet een aards koninkrijk, maar een Hemels Koninkrijk en Hij is de
Koning van de inwoners van het Koninkrijk. In Zijn leven ontvouwt zich
een aantal zaken:
• Hij komt de Vader bekend maken;
• Het Evangelie/Goede nieuws is bedoeld voor de hele wereld;
• Het Koninkrijk der Hemelen wordt gevestigd in de Hemel (maar nog niet op aarde).
Het komt uiteindelijk natuurlijk wel vanuit de Hemel op deze aarde, dus is onze
dienst hier en nu (het trouw zijn in de kleine dingen) een belangrijk getuigenis van de
komende Koning;
• Hij is de Koning van mensen die in Hem geloven. Mensen die in Hem geloven,
ontvangen vergeving van zonden en eeuwig leven, en de Heilige Geest.
Het tweede gedeelte gaat over hoe dit Hemels Koninkrijk zich uitbreidt en hoe mensen uit
alle volken zich aansluiten bij deze Koning. Het is ook de tijd van de heilige Geest, de Geest
van God, die nadrukkelijk mensen de weg wijst en hen helpt, vertroost etc.
Jaar 4: 10-12 jaar | Genesis
Thema van dit jaar: Relaties en God kiest een mens
Het boek Genesis laat zien dat God, mens en schepping met elkaar
verbonden zijn. Het handelen van de mens heeft grote gevolgen, voor
hemzelf, voor de schepping en voor de menselijke samenleving. Als de
mens zich van Gods onderwijzing (Tora) afwendt, dan heeft dit enorme
gevolgen. Maar wanneer de mens leert Gods stem te verstaan en te
gehoorzamen, volgt zegen op zegen.
Ondanks alle falen is Genesis een boek van hoop. Want door alle
verbrokenheid die de mens over zich afroept, maakt God een nieuw
begin, waarin steeds duidelijker wordt wat Zijn grote plan is. De
verbroken relaties worden uiteindelijk in het Messiaanse Rijk hersteld ().
Belangrijk uitgangspunt is het Gods- en mensbeeld:
God is geen platonisch wezen, maar is zelf een relationeel Zijn/Ik Ben. In de drie-eenheid
geven ze aan elkaar en zijn ze met elkaar verbonden in een afhankelijke houding. Je ziet dat
de Zoon de Vader dient in alles en dat de Vader alles in handen geeft van de Zoon. De Heilige
Geest neemt uit de Zoon en de Vader.
De mens is geschapen naar Zijn beeld. En de mens is dan niet Adam, maar is Adam (man) en
Eva (vrouw) en gemaakt om zich te vermenigvuldigen. Niet om op zichzelf te blijven. En God
koos ervoor zich met zijn schepping en met de mens te verbinden. In de Bijbel vinden we
immers geen almachtige/totaal andere (dus Platoonse) God, maar een God die Zijn hart laat
zien, geraakt kan worden, zich zelfs als Minnaar openbaart.
6

Jaar 5: 10-12 jaar | Exodus – Deuteronomium – Jozua - Richteren en Koningen -
Ballingschap
Thema van dit jaar is: Leven in Gods koninkrijk
Jaar 5 behandelt nagenoeg dezelfde boeken als in jaar 2, maar nu
komen nu de diepere lagen aan de orde. De kinderen gaan de tien
Woorden en verschillende geboden van de Tora vertalen naar het
dagelijks leven van nu.
Als een uitwerking van het eerste Woord ontdekken ze hoe ze met God
kunnen leven, door instellingen als: de tabernakel; het priesterschap en
de priesterdienst; de feesten. Deze instellingen bekijken we in het licht
van Jezus die de vervulling is van al deze zaken.
Als een uitwerking van het tweede Woord behandelen we de geboden die gaan over recht en
rechtvaardig handelen.
In het tweede deel, Richteren, Koningen en de ballingschap, ontdekken de kinderen hoe God
werkt door mensen die hem trouw zijn, koningen en gewone mensen. De gewone mensen
zijn vaak profeten, die van beroep meestal boer waren. Ze leren over recht en onrecht, en
zien daarmee iets van de samenleving die God op het oog heeft.
Jaar 6: 10-12 jaar | Evangeliën en brieven
Thema van dit jaar is: Klaar om Jezus te volgen
Dit jaar ontdekken de kinderen door de gelijkenissen en
redevoeringen van Jezus dat wat Hij onderwijst niet anders is dan wat
God in de Tora al had gezegd. Anderzijds zien ze wel dat door de
komst van Jezus alles letterlijk en figuurlijk in een ander licht is komen
te staan. Want alleen door Hem is herstel mogelijk van wat kapot is
gegaan in het paradijs. Het beloofde herstel tussen God en mens,
mensen onderling, de mens met zichzelf en de mens en de aarde
vindt plaats. Dat laatste is misschien nog wel het minst zichtbaar en
zal pas bij Zijn wederkomst echt zichtbaar worden.
Het tweede deel zal ingaan op geloofszaken die naar voren komen in de brieven. De kinderen
bouwen een stevig fundament in het geloof in Jezus Christus, de liefde van de Vader en de
Kracht van de Heilige Geest, zodat de vrucht van de Heilige Geest zichtbaar kan worden in
hun leven en zij God zullen weerspiegelen in deze wereld.
7

Routekaart: de Driejarige Tora-Cyclus als basis voor het lesrooster
We maken bij deze kinderwerkmethode onder andere gebruik van de Driejarige Tora-Cyclus
(DTC) 2 . De DTC verdeelt de Tora in ongeveer 150 te lezen stukken. De Psalmen
corresponderen qua thematiek met de te lezen stukken uit de Tora. In drie jaar tijd wordt je
systematisch door de eerste vijf boeken van de Bijbel geleid: Genesis, Exodus, Leviticus,
Numeri en Deuteronomium.
Over het gefixeerd (in een vastgelegd leesrooster) gebruik van de DTC is alleen met zekerheid
te stellen dat er een op de DTC gebaseerd rooster gangbaar was in de Palestijnse tak van het
Jodendom tussen 600 en 1300 na Christus.
Er zijn aanwijzingen dat voorlopers hiervan al tot ver voor Christus in de Palestijnse en
Egyptische synagogen gangbaar waren. De cyclus vindt naar aangenomen wordt, zijn
oorsprong in de tijd van Ezra (400 voor Christus), toen zich de oorspronkelijke canon van de
Tenach vormde, bij ons bekend als het Oude Testament. De belangrijkste aanwijzing dat het
in die tijd heeft plaatsgevonden is dat de feesten van Leviticus 23 driemaal thematisch naar
voren komen in de verhalen op het moment dat de feesten plaatsvinden 3 . Dit luistert zo
nauw, dat het rooster wel gelijktijdig ontwikkeld moet zijn met de redactie/samenstelling van
de Tenach in zijn geheel.
Het leesrooster was vermoedelijk in gebruik in de synagogen in de tijd dat Jezus op aarde
was. Zekerheid is daarover niet, maar hieronder zullen we uitwerken, waarom het wel
waarschijnlijk is, omdat ook de evangeliën qua opbouw het ritme van de feesten volgen.
Hoe de feesten naar voren komen
De feesten komen naar voren op de juiste tijd
wanneer je haar in drie jaar wekelijks leest,
startend op 1 Nisan 4 . In onderstaande
afbeelding zijn de thema’s van de verhalen
terug te vinden op die momenten.
De Evangeliën zijn opgebouwd volgens de lijn
van de Tora
Dat de Evangeliën volgens de lijn van de Tora
zijn opgebouwd is het best te zien aan de
feesten. Markus, Lukas en het Johannes
bouwen hun verhaal op langs de lijn van de
2 Voor de historische achtergronden van deze cyclus maken we vooral gebruik van het onderzoek dat is gedaan
door dr. D. Monshouwer en de voorlopige onderzoeksresultaten van Kees Bloed, in vervolg op wat Monshouwer
heeft ontdekt.
3 Markus en de Torah, pg. 16, Dr. D. Monshouwer
4 Dit is rond eind maart/begin april, de Joodse kalender volgt de cyclus van de maan. 1 Nisan is de start van het
Joodse geestelijk jaar. De basis hiervoor is dat Leviticus 23 en vele andere data aanduidingen in de Tora, die ervan
uitgaan dat Nisan de eerste maand is. Op een gegeven moment hebben de rabbijnen er voor gekozen het Joodse
nieuwe jaar te laten starten op het Trompettenfeest, de dag heet Rosj Hasjana. Waarom daar voor is gekozen is
niet bekend.
8

feesten. Dat is logisch, omdat de Here Jezus deze feesten zou/zal gaan vervullen.
Op verschillende plekken vinden we in het Nieuwe Testament een duidelijke opeenvolgende
thematische samenhang met de lezingen in de DTC. Hieruit kunnen we opmaken hoe de
Joodse samenleving in Jezus' dagen door de DTC gekleurd was, en hoe dit een stempel heeft
gedrukt op de nieuwtestamentische geschriften. Deze koppeling tussen Tora en de
Evangeliën maakt het gebruik van de DTC als basis van het lesrooster een logische keuze.
Maar er zijn meer redenen om te kiezen voor het gebruik van de DTC. Die staan op de
volgende pagina’s uitgewerkt.
Fragmenten van het rooster zoals opgesteld door Monshouwer
Deel van het rooster van de Tora + Psalm overgenomen van Monshouwer.
Deel van het rooster van Markus dat ongeveer synchroon loopt met de thema’s in de Tora
lezing. Overgenomen van Monshouwer.
Hoe wordt het leesrooster van de DTC gebruikt
In jaar 1 en 4 behandelen we alleen het boek Genesis en volgen we letterlijk het rooster van
de DTC. Hiermee wordt de basis neergezet om alle feesten te vieren. Dit is de basis voor de
jaren daarna. In jaar 2, 3 en 5 en 6, volgen we de DTC niet meer letterlijk, maar laten we wel
andere schaduwverhalen voor de feesten naar voren komen en ook uiteraard de vervulling
van deze feesten door Jezus met Pasen en de komst van de Heilige Geest met Pinksteren.
Bij de Najaarsfeesten kijken we uit naar de vervulling van deze feesten door Jezus Christus en
God de Vader.
Hoe de Driejarige Tora-Cyclus geschikt is voor een kinderwerkmethode?
Er is een aantal redenen om voor de Driejarige Tora-Cyclus als basis te kiezen:
A. De Tora leent zich er voor om de hele Bijbel aan bod te laten komen. De Tora-lezing
is het startpunt en de basis van waaruit de Bijbel in zijn geheel wordt onderwezen.
De Bijbel komt hierdoor als één geheel over op de kinderen. Wij beschouwen het
Oude en het Nieuwe testament dan ook als één verhaal, waar God de Vader en Jezus
Christus, door de Heilige Geest van het begin tot het einde centraal staan.
B. De Tora gaat over het LEVEN met God. Er staan veel praktische zaken over het leven
in en het geeft veel ruimte om rentmeesterschap mee te nemen in de leerlijn.
C. Wij vinden het belangrijk om de kinderen een Bijbelse manier van naar de wereld
kijken mee te geven. We noemen dit het Hebreeuwse denken.
9

D. Het legt een fundament om de rest van het leven op te bouwen. Door deze
onbegrijpelijke boeken voor de jeugd uit te leggen zal er liefde voor God en Zijn
Woord ontstaan en ook liefde voor zichzelf als dienaar van mensen en rentmeester
van de schepping.
E. De Feesten van God komen er prachtig in naar voren.
Uitleg bij A: De Bijbel in zijn geheel laten spreken
• De Tora bevat het basisontwerp van Gods plan. Ezra (of zijn school) heeft de Tenach
(het ons bekende OT) samengesteld. Hij heeft ervoor gekozen om het leesrooster, de
DTC integraal op te nemen in de Tora gekoppeld aan de Psalmen. Honderden jaren
heeft deze lezing in vele synagogen gefunctioneerd. Nog steeds wordt de Toralezing
in jaarlijkse vorm gelezen, omdat er een sterk geloof onder de Joden is dat Gods hele
plan met de wereld is neergelegd in de vijf boeken van Mozes. De Tora bevat het
ontwerp van Gods plan, de rest is uitwerking. Zonder de Tora te kennen kan de rest
niet volledig begrepen worden.
• Het maakt het mogelijk het Evangelie beter te begrijpen. Uit onderzoek van o.a.
Miskotte, Elderenbosch en Monshouwer, blijkt duidelijk dat de Tora het abc van het
Nieuwe Testament vormt en dat er verbanden zijn die aansluiten bij de DTC. We
kunnen het Evangelie veel dieper begrijpen wanneer we die verbanden zien.
Uitleg bij B: Praktisch redenen
• Alle aspecten van het LEVEN komen op een systematische wijze aan de orde, zodat
een natuurlijke manier een levensstijl ontwikkeld wordt in lijn met Gods richtlijnen.
Uitleg bij C: Hebreeuws denken/Gods denken
• Met de Tora als uitgangspunt voor het rooster wordt ons denken omgeschakeld
naar het Hebreeuwse denken. Door de Tora als startpunt te nemen en goed te
luisteren naar deze teksten en deze te gaan uitvoeren, geven we onszelf de kans om
Hebreeuws te gaan denken en te gaan leven vanuit de verwachting van de Messias
van Israël en het Messiaanse Koninkrijk.
• Als christenen sluiten we ons aan bij de huidige Joodse religieuze beleving zonder
Joods te willen worden en we laten de Jood in zijn waarde. Weliswaar lezen de
joden de Tora nu in een jaarlijkse cyclus, maar dat neemt niet weg dat zij de Tora nog
steeds als leidend zien in hun geloof. Hiermee heffen we een schijnbare tegenstelling
op: de Joden die leven vanuit de Tora (in onze ogen de Wet) en de christenen die
leven vanuit het Evangelie (de genade). Wij geloven namelijk dat de Tora evenveel
Evangelie in zich heeft als de Evangeliën en omgekeerd het Nieuwe Testament net
zoveel wet (of misschien wel meer) in zich heeft als de Tora.
Uitleg bij D: De Tora begrijpen
• De vijf boeken van Mozes, de Tora, kunnen alleen begrepen worden door ze in de
praktijk toe te passen. Het zijn boeken met vele geboden en gebruiken, die we vaak
links laten liggen, omdat ze vaak niet lijken te passen in ons leven. De kinderen zullen
gaan ervaren dat de aanwijzingen in de Tora nog steeds betrouwbare richtlijnen zijn
om naar te leven. Genesis bespreekt de oorsprong van het leven en van de mens en
geeft daarmee antwoord op vragen die van existentieel belang zijn voor ieder mens.
In de andere vier boeken geeft God onder andere een blauwdruk voor een
rechtvaardige samenleving. God vertelt ook onder welke voorwaarden Hij onder de
mensen kan wonen. Hierdoor laat God zich in Zijn hart en ziel kijken. Op de
10

Evangeliën na, zijn er geen boeken in de Bijbel waar we God tastbaarder tegenkomen
dan in deze boeken.
Uitleg bij E: De Feesten van God
• Gods feesten krijgen een prominente plek in ons leven, zoals God het bedoeld
heeft.
Wanneer we de Toralezing volgen komen de feesten die door God zijn ingesteld in
Leviticus 23, automatisch aan de orde. Rond de tijd dat feesten gevierd worden,
worden verhalen gelezen die nauw aansluiten bij de diepere geestelijke betekenis
van de feesten. De feesten die naar voren komen zijn: de Sabbat, Pasen,
Beweeggarve en ongezuurde broden feest, Pinksteren, het Trompettenfeest, Grote
verzoendag, Loofhutten en de Achtste dag.
De typisch Joodse feesten komen wel aan de orde in de lessen, maar vieren we niet
jaarlijks. Joden vieren ook koningsdag niet, dat is een typisch Nederlands feest.
Eventueel Alternatieve leesroosters
Als we kijken naar het volgen van eventueel andere leesroosters. Aan protestantse zijde zijn
niet zo veel alternatieven. De Raad van Kerken geeft het oecumenische leesrooster uit. Dit
wordt door veel kerken gevolgd, maar heeft enkele nadelen voor een kinderwerkmethode:
• Het leesrooster gaat kris kras door de Bijbel heen, zonder duidelijke lijn;
• Een leerlijn met leerdoelen is hier moeilijk op te baseren;
• Doordat een diepere onderlinge samenhang ontbreekt, blijft de Bijbel op het niveau
van een verhalenboek hangen. Daar zijn lastig handvatten aan te verbinden voor de
vorming van de nieuwe generatie christenen.
Andere Bijbel leesroosters voor het gebruik bij kinderwerkmethodes zijn niet of nauwelijks
voor handen.
De meeste kinderwerkmethodes kiezen er daarom voor de lijn thematisch op te bouwen en
daaromheen Bijbelverhalen te kiezen.
Voordeel daarvan is dat je kunt werken aan de relatie met God en belangrijke aspecten van
de christelijke geloofsbelijdenis aan de orde kunt laten komen.
Nadeel van deze werkwijze is dat het maar beperkt inzicht geeft in de lijnen door de Bijbel.
Het praktische leven komt beperkt aan de orde als daar geen speciale focus op is.
Ronald Blonk
11

Contactgegevens
Ronald Blonk – Projectleider Er op uit! | 06-48127082| ronald@kinderwerkeropuit.nl
Website: kinderwerkeropuit.nl
12

13