Land Rover Magazine #40

Wonderbaarlijke Wereld
De wetenschap achter natuurwonderen door Helen Czerski
Naast natuurkundige en oceanograaf aan het Department of Mechanical Engineering, University College
London, is Helen ook presentator bij de BBC, en spreekt en schrijft ze over de wetenschap van het leven
van alledag, de atmosfeer en de oceanen
FOTO: ANDREY POLIVANOV
BRUISENDE GOLVEN
Honderden jaren lang
bedwongen zeevaarders de
woelige baren, om bij
terugkomst (als ze geluk hadden)
te verhalen over woeste golven
en de gevaren van het leven
boven de peilloze diepte. Maar
de moderne wetenschap ziet iets
anders in het kolkende witte
water, iets wat zelfs de ruigste
zeebonk niet zag: de verborgen
wereld van luchtbellen die vlak
onder elke brekende golf
ontstaan, en de belangrijke rol
die de zeeën spelen in ons weer.
De meeste brekende golven
komen voor op zee, ver uit de
kust, als de wind over de oceaan
raast. Zodra de wind snelheden
bereikt van meer dan 32 km/u,
ontstaan golven die groot en
hoog genoeg zijn om te breken.
Een zeeman ziet een spoor van
wit schuim op het oppervlak,
maar niet de enorme
hoeveelheden luchtbellen
eronder: kleine, vluchtige
capsules van de atmosfeer die
door de zee zijn gevangen.
Bellen met meer dan 1 mm
doorsnee vormen kortstondige
pluimen in de bovenste meter,
waardoor het water turquoise
kleurt als de zon erop schijnt.
Maar miljoenen microscopische
belletjes, tot 1.000 keer kleiner,
vormen diepe pluimen die
urenlang onder het oppervlak
kunnen zweven, voordat ze
opstijgen en ontsnappen. Deze
ronddrijvende belletjes vormen
een extra contactvlak tussen
de atmosfeer en de oceaan,
waardoor meer tijd en ruimte
ontstaan voor een fysieke en
chemische reactie tussen lucht
en water.
De zeeën halen in feite dieper
adem als er een storm woedt. Dit
is vooral van belang als het gaat
om kooldioxide: door het gas te
absorberen, verminderen
de oceanen onze impact op
de atmosfeer.
Als je aan het strand naar het
schuim op de golven kijkt, zie je
hoe de oceaan waardevolle
stoffen teruggeeft aan de
atmosfeer. Wanneer een bel
barst, komen piepkleine deeltjes
vrij die zout, organisch
plantaardig materiaal en algen
of bacteriën bevatten. Deze
kleine atmosferische deeltjes
trekken waterdamp aan in
de lucht, waardoor druppels
ontstaan die uiteindelijk de
wolken vormen die je aan
de hemel ziet.
Hoe indrukwekkend en
onaangenaam brekende
golven misschien ook zijn
voor zeelieden, ze vormen een
cruciale verbinding tussen het
oppervlak van de aarde en de
atmosfeer die ons beschermt.
Een belletje mag dan klein zijn,
triljoenen belletjes samen
beïnvloeden de hele planeet.
74