Editie Slurf 25-2

VIJFDE LUSTRUM
DE SLURF
Boek 2:
Aarde
Hoofdstuk 1:
tunnelboringen - 6
Officieel orgaan der werktuigbouwkundige studievereniging ‘Gezelschap Leeghwater’ te Delft | jaargang 25 - januari 2021 - no. 2
Hoofdstuk 2:
Recht naar beneden - 10
Hoofdstuk 3:
boren op zee - 14

| Redactioneel
Voor u ligt de eerste editie van 2021 en alweer de tweede
van de Slurf gedurende jaargang 25. Het is het alweer het
5 e lustrum van de Slurf redactie, het 1 e lustrum lustrum.
Ondanks de coronamaatregelen maken wij er een
feest van en gaan wij door. Tevens is een Slurflustrum
niet compleet zonder een thema. Het thema van het
vijfde lustrum zal zich focussen op de vier elementen
van de studie Werktuigbouwkunde: water, aarde, vuur
en lucht. Aangezien het de tweede editie is zullen wij
het gaan hebben over het thema: aarde. Voor de oude
hoofdredacteur Jasper van der Ham en de eindredacteur
van vorige editie Koen Kruimer zijn twee nieuwe SJ’s
in de plaats gekomen. Deze slurf editie bevat wederom
leuke artikelen. Zo vertelt Koen Ceton, Eind-redacteur,
wat er gebeurt als je alsmaar naar beneden blijft graven.
Secretaris Nienke van Doorn schrijft over olie- en
gasboringen op zee. Claire Garretsen, onze Commissaris
Lay-out, schrijft over de verschuiving van tektonische
platen en de gevolgen ervan voor GPS. Redacteur Frits van
Hall schrijft over de noodzaak van duurzame oplossingen.
Verder schrijft Redacteur Dirk Jacobs over het gebruik
van aardwarmte om gebouwen op te warmen. Zelf heb
ik een artikel over tunnelboringen geschreven. Buiten de
artikelen van de redactie zijn er ook externe stukken in de
Slurf. In het ‘APW interview’ vertelt an de Huib Morelisse
over zijn carrière en Sam-Willem Lautenschutz schrijft in
“Wow, Sep heeft eigenlijk
best wel goed zijn zaken
op orde.” - Claire
het ‘Buitenlandverhaal’ over zijn studietijd in Italië tijdens
de corona pandemie. Na een jaar bij de Slurf, moeten mijn
compagnon Koen Ceton en ik nu plaats maken voor twee
nieuwe redacteurs. Ik wens de nieuwe redactie veel succes
met de volgende editie en ik zal zeker bij het volgend
Slurfweekend aanwezig zijn om te helpen, zoals dit keer
Oud-Slurfers Klaas Koerten, Jim Kieft, Gitte Hornung, Bob
van der Windt, Helène Blok, Floor van Lunen, Myrthe van
Vierzen, Irene Hooijkaas, Jasper van der Ham, Koen Kruimer
en Feike Tijsma er waren om deze editie naar een hoger
niveau te tillen. Ontzettend bedankt voor jullie hulp om
deze editie weer tot een succes te maken. Ook hebben wij
een leuk bezoekje gehad van de VerenigingsVerzamelaar,
Sabine van Holsteijn. Daarnaast wil ik het bestuur
bedanken voor het deels openstellen van hun kantoor en
de bestuursstukken. Nienke van Doorn, succes collega.
Slurf Hoogh!
Sep Ursone, Hoofdredacteur
Algemene Voorwaarden
De Slurf verschijnt viermaal per jaar en is een
uitgave van Gezelschap Leeghwater, de studievereniging
van werktuigbouwkundige studenten
aan de Technische Universiteit Delft. Niets uit deze
uitgave mag gereproduceerd worden en/of openbaar
gemaakt worden door middel van boekdruk,
fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan
ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van Gezelschap Leeghwater.
Gezelschap Leeghwater verklaart dat deze uitgave
op zorgvuldige wijze en naar beste weten is
samengesteld, evenwel kan zij op geen enkele
wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van
de informatie. Tevens is zorgvuldig gezocht naar
rechthebbenden van de gepubliceerde illustraties,
dit is echter niet in alle gevallen na te gaan.
Wanneer u denkt auteursrechten te hebben kunt
u contact opnemen via onderstaande gegevens.
Gezelschap Leeghwater aanvaardt geen enkele
aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook,
die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen
die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.
Redactie
Hoofdredacteur: Sep Ursone
Eindredacteur: Koen Ceton
Secretaris: Nienke van Doorn
Commissaris Lay-Out: Claire Garretsen
Redacteur: Frits van Hall
Redacteur: Dirk Jacobs
Redacteur: Vicky van Heijningen
QQ'er: Suze van Santen
Met dank aan de ROS
Rechthebbende coverfoto: -
Verzending
De Slurf wordt verzonden aan de ereleden, het
College Leden van Verdiensten, de leden van
studievereniging Gezelschap Leeghwater en de
Vereniging Oud Leeghwater. De Slurf wordt verzonden
aan instellingen binnen en buiten Delft,
alle professoren van de faculteit 3mE en bedrijven
waarmee Gezelschap Leeghwater samenwerkt.
De PR-afdeling van de faculteit ontvangt 200
exemplaren ten behoeven van voorlichting. De
Slurf is ook digitaal te vinden op de website van
Gezelschap Leeghwater.
Slurfredactie
Lijkt het je leuk om de Slurfredactie te versterken?
Stuur dan een mail naar Slurf@leeghwater.nl
Abonnementen
Het aanvragen van een abonnement kan via de
vermelde gegevens. Een abonnement op de Slurf
kost 25 euro per jaar. Nieuwe abonnementen
kunnen het gehele jaar door ingaan. Een abonnementsjaar
loopt gelijk met een collegejaar en
dus wordt de eerste maal het abonnement pro rata
berekend.
Oplage & Druk
2900, BladNL, Maarssen
Gezelschap Leeghwater
Faculteit 3mE
Mekelweg 2, 2628 CD Delft
Tel: +31 15 27 86 501
info@leeghwater.nl
www.leeghwater.nl
IBAN: NL56 ABNA 0442310919
Giro : NL26INGB0000066967
2

Inhoud |
Dwars door een
berg
De verschillende technologiën
van tunnelboringen.
pagina 6
Activiteiten | 5
Onderwijs | 8
IHK | 12
Wist je dat? | 16
Dreamteam | 17
Interview | 18
Unsplash Erasmus Magazine
Wallpaper wide ANP
Recht door aarde
Wat er gebeurt als je recht naar
beneden blijft graven.
pagina 10
Boringen op zee
Hoe het olieboren op zee
werkt.
pagina 14
Zero waste
Veranderingen in grondstof
stromingen.
pagina 22
Flowchart | 24
Nostalgie | 25
Onnauwkeurige GPS | 26
Startup interview | 28
A.P.W. Delft | 32
Aardwarmte | 34
Gadgets | 36
Buitenlandverhaal | 38
A.P.W. | 39
Uit den ouden doos | 40
Nawoord | 42
Puzzel | 43
Adverteerdersindex:
Witteveen+Bos | 21
DCP | 30
DDB | 44
3

| Van het bestuur
Gezelschap Leeghwater
Iedere maandag weer trap ik de week af samen met mijn
bestuursgenoten om een ochtend lang te vergaderen.
Tijdens deze bestuursvergadering bespreken we alles wat
er de komende weken op de planning staat, hoe het loopt
binnen de verschillende commissies en praten we elkaar
bij over alle andere lopende zaken.
Suze van Santen
Wanneer ik de agenda voor deze vergadering maak kijk ik
terug naar wat we de weken daarvoor hebben besproken.
Afgelopen week stelde ik alweer de vijftiende agenda
samen en realiseerde ik me dat de mijlpaal “kerstvakantie”
binnen handbereik is. Het is vreemd om te zien dat er al
bijna vier maanden van dit collegejaar voorbij zijn. Vroeger
voelde een maand voor mij als een eeuwigheid. Ik weet
dan ook nog goed dat ik een kalender maakte waarop
ik de dagen tot de zomervakantie afstreepte. Nu voelen
maanden korter dan ooit en lijkt het zo kort geleden dat
wij als bestuur voor het eerst samen plaatsnamen op de
faculteit. Op ons kantoor verloopt alles in sneltreinvaart,
zonder dat je dat doorhebt. Eerst vergaderen, snel een
Gezelschap Leeghwater
document doorspreken dan door naar de balie om een
student te helpen. Vaak onder het motto van Jesse:
“Efficiëntie, daar hou ik van!”
Terwijl er zoveel dingen om je heen gebeuren is het soms
fijn om even weg te kunnen lopen. Het archief in de
kelder van de faculteit is een van die plekken waar ik dan
heen kan gaan. In twee stellingkasten ligt een deel van
de geschiedenis van Leeghwater opgeslagen. Vele uren
breng ik hier door om op zoek te gaan naar verhalen uit
het verleden. Ik vind hier foto’s van het eerste eerstejaarsweekend,
blader door de oude jaarboeken en verdiep me
af en toe in documenten die nog niet gedigitaliseerd zijn.
Mijn persoonlijke favorieten zijn foto’s van oude besturen.
Hoe was het 25 jaar geleden om aan het roer te staan van
Leeghwater? Ook staan er archief-mappen in de stellingkasten,
hierin zit alles wat er gedurende een bestuursjaar
op papier werd gezet. Hierin kwam ik de agenda’s voor de
bestuursvergaderingen tegen. In 1996 gingen de vergaderpunten
over de opkomst van het internet. Een bijgevoegde
foto van het oude Leeghwaterkantoor, zonder computers,
maakte voor mij de voorstelling compleet.
Op 16 december 2020 vieren wij als Leeghwater onze 153ste
verjaardag. Als oudste studievereniging van Nederland
kennen we een rijke geschiedenis van activiteiten, besturen
en bovenal het met de tijd meegaan. Alle besturen kennen
verschillende prioriteiten en hun eigenaardigheden, maar
samen met alle leden maken wij deze vereniging.
Suze van Santen
Voorzitter Gezelschap Leeghwater
4

Activiteiten |
Leeghwateragenda
3 december Commissiediner
10 december
14 december
Leeghwater 1 tegen 100
Paintballen Dies
15 december Online speciaalbier borrel
16 december
16 december
Leeghwater Dies
Uitreiking kalender en Almanak
7 januari
21 januari
Schaatsen
Studieontbijt
Toen het collegejaar in september startte, zag het ernaar
uit dat we langzaamaan konden overschakelen naar kleine
fysieke activiteiten, mits de maatregelen in acht werden
genomen. Dit vooruitzicht bleek slechts van korte duur,
maar alsnog zijn er komend kwartaal genoeg activiteiten.
Rallypakket
Al zeventien jaar zijn de dag- en weekendrally een vast
begrip in de activiteitenlijst van Gezelschap Leeghwater.
Nadat de weekendrally afgelopen juni helaas niet kon
plaatsvinden en het ernaar uitzag dat ook de dagrally
waarschijnlijk geen doorgang kon vinden, zocht de Rally
Commissie naar een alternatief. Ze stelden een Rallypakket
samen, waardoor je samen met je huisgenoten de dagrally
kon rijden. De Rally bestond uit uitdagende, soms ook
onmogelijke routebeschrijvingen én natuurlijk het
welbekende escalatieklassement.
Online studeertraining en tentamentraining
Ook dit collegejaar is er weinig ruimte voor zelfstudie op
de campus. Studenten zijn hierdoor aangewezen op hun
vaak kleine studentenkamer, waar ze naast hun bed ook
nog ruimte moeten maken voor een studieplek. Dit vereist
nogal veel discipline van de studenten, maar het is vaak
lastig om dit op te kunnen brengen. Gezelschap Leeghwater
organiseerde daarom een training over het online studeren.
Onze Commissarissen Onderwijs gaven de ruim tachtig
aanwezigen handige tips om je beter te concentreren en om
een vast ritme in je dag te creëren. Tien weken later vond
de eerste tentamenweek plaats. Om de studenten optimaal
voor te bereiden op het tentamen Statica is er voor hen een
tentamentraining georganiseerd. Ruim 75 geïnteresseerde
studenten kregen de mogelijkheid om de stof te herhalen
en om hun vragen te stellen.
Paintball EOC
De ouderejaars studenten hebben het studentenleven voor
de coronaperiode al uitgebreid kunnen meemaken. Dit geldt
helaas niet voor de eerstejaars studenten, want zij zijn
hun jaar gestart met veelal online activiteiten. Om hen op
een leuke manier kennis te laten maken met elkaar had de
Eerstejaars Opstart Commissie (EOC) een paintballmiddag
georganiseerd. In groepen konden de eerstejaars elkaar
leren kennen door samen te paintballen. Het was een
geslaagde middag met veel gekleurde pakken als resultaat.
Commissiediner
Dit collegejaar zet een enthousiaste groep commissieleden
zich in voor ons Gezelschap. Om hen kennis te laten maken
met elkaar én om hen alvast in het zonnetje te zetten, vond
er een commissiediner plaats. De leden konden daarom
een maaltijd met drankje afhalen bij Café de V, waarna ze
online met elkaar gingen dineren. Aansluitend heeft de
Battle Commissie een leuke activiteit georganiseerd om de
commissies uit te dagen.
5

ANP
Dwars door een berg
Op vakantie naar de bergen
is leuk als je wilt skiën, maar
soms een behoorlijk gedoe als
je aan de andere kant van de
berg moet zijn.
Tegenwoordig weten we wel beter, niet over een bergpas,
maar een tunnel erdoorheen. Tijdens het boren in een berg
komen veel technologieën kijken, ook als we in Nederland
in onze zachte grond een tunnel willen bouwen. Sterker
nog, vaak zijn de tunnels hier veel moeilijker aan te leggen
dan in de bergen. Als je in de zachte ondergrond in Nederland
een tunnel wilt boren, gaat dat heel gemakkelijk, maar
zorgen dat het niet instort is een stuk moeilijker. Dat alles
is juist alleen maar een reden voor ons ingenieurs om de
uitdaging aan te gaan.
Tunnels kunnen met verschillende methode’s gemaakt
worden. Het makkelijkste en ook de goedkoopste manier is
een sleuf graven en daarin een tunnelbuis leggen waarna
de grond er weer over gestort wordt. Mocht het graven
van een sleuf niet kunnen door de natuur of in een stad,
dan zal er een andere manier gebruikt moeten worden.
Door de zachte grond en de hoge grondwaterpeil is
het in Nederland op veel plekken noodzakelijk om een
tunnelboormachine hiervoor te gebruiken. Echter, de grond
moet meteen ondersteund worden en de tunnel moet een
waterwerende laag hebben. Dit kan alleen gedaan worden
door gebruik te maken van een tunnelboormachine.
Tunnelboormachine
Het gebruik van een tunnelboormachine, kortweg TBM,
wordt bij vele tunnelgravingen gebruikt. De TBM bestaat
uit een grote cilinder, het schild, met voorin de boor en
ruimte voor tunnelsegmenten daarachter. De boorkop
moet er ook voor zorgen dat de druk aan de voorkant van
de boor stabiel is, zodat de te boren grond niet instort of er
water de gegraven tunnel in kan lopen. Dit doet het drukschild,
wat aan de voorkant van de tunnelboormachine zit.
Boortechnieken
Een tunnel boren kan met een schildboor als tunnelboormachine
op twee manieren: een vloeistofschild gebruiken
of een gronddrukbalansschild. Bentoniet wordt gebruikt in
een vloeistofschild. Bentoniet is een soort klei wat een heel
groot absorbtievermogen heeft. Deze klei wordt onder
druk in de ruimte van de boorkop gepompt wat vervolgens
mengt met het zand. Deze klei zorgt ervoor dat er bij de
boorkop een druk onstaat en de grond eromheen steviger
wordt. Hiermee wordt het boren in de grond makkelijker
6

GPD
omdat de grond niet snel meer in zal storten. Het mengsel
van bentoniet en de gegraven grond wordt weer buiten de
tunnel gescheiden. De andere methode om een het schild
van een tunnelboormachine in balans te houden is door
middel van gronddruk. Hier zal de boorkop ondersteunt
worden door de grond zelf. Dit gebeurt door aanbrengen
van een soort schuim dat er voor moet zorgen dat, door
de elasticiteit, de druk overal gelijk zal blijven. Nadat een
tunnelboormachine een afstand van twee meter heeft
afgelegd, volgt een tunnelring. De tunnelboormachine
zal zich naar voren afzetten en er onstaat precies genoeg
ruimte om een nieuwe ring aan tunnelsegmenten te
plaatsen. De tunnelsegmeten zullen rondom aangebracht
worden en zorgen voor versteviging en waterdichtheid van
de tunnel. Tijdens het plaatsen van de tunnelsegmenten
zal er altijd een opening tussen de tunnel en de gegraven
grond zitten. Doordat de tunnelsegmenten altijd een
kleinere diameter hebben dan de gegraven tunnel zal er
voor extra versteviging gezorgd moeten worden. Dit wordt
gedaan doormiddel van extra cement, wat ervoor zorgt dat
de grond eromheen niet in zal storten.
Doping van tunnelboor Noortje voor de Noord/Zuidlijn
Noord/Zuidlijn
Niet alleen tunnels voor auto’s worden gemaakt met een
tunnelboormachine. Denk ook aan tunnels voor metro’s
en voor treinen. In onze eigen hoofdstad hebben we daar
een goed voorbeeld van: de Noord/Zuidlijn. Het begon
allemaal in 2002 maar pas 16 jaar later is hij dan eindelijk
in gebruik genomen. Na welgeteld gebruik gemaakt van
vier tunnelboormachines, is de weg van het noorden tot
het zuiden van Amsterdam veel sneller geworden. Waar
men vroeger een half uur over deed kan nu in de helft van
de tijd de weg worden afgelegd. De bouw ging echter niet
zonder problemen. Door het meerdere malen inzakken van
monumentale panden in de Amsterdamse binnenstad,
kwam het project stil te liggen. Toen er bij de hervatting
weer een verzakking optrad, kwam het Delftse initiatief
Geo-Impuls tot stand. Mede door ontwikkelingen tussen
de meerdere bouwsectoren, kunnen verzakking, ofwel
geotechnisch falen, teruggedrongen worden. Waarmee de
Noord/Zuidlijn in Amsterdam voltooid kon worden.
Het gebruik van een tunnelboormachine gaat niet zonder
een paar logistieke uitdagingen. Het moeilijkste deel van
dit is het brengen van de tunnelboormachine naar de
plaats waar een tunnel gegraven zal worden. De meerdere
delen zullen per schip aankomen in Nederland en zullen
op trailers vervoerd moeten worden. Deze onderdelen zijn
dermate groot dat een deel van de tram hoogspanningsleidingen
afgesloten moet worden vanwege de veiligheid.
Wist je dat...
de langste tunnel waar je met de auto doorheen kan wel
24,5 km is?
Als de 83 meter lange tunnelboormachine van de Noord/
Zuidlijn eenmaal op plaats delict is aangekomen, is het
graven nog niet voltooid. Het boren van de 7 meter in
diameter tunnel zal lang duren, want een tunnelboormachine
gaat niet snel. Aangezien stoppen met graven
van een tunnel heel veel geld kost, zal het graven daarom
ook non-stop gebeuren. Tegelijkertijd zullen ook nieuwe
segmenten moeten worden aangeleverd en ook de
gegraven grond afgevoerd moeten worden, wat wederom
voor logistieke uitdagingen kan zorgen.
Nieuwe ontwikkelingen
Ondanks tegenwoordig veel gebruik wordt gemaakt van
bestaande boortechnieken, zal er nooit gestopt worden
met nieuwe te zoeken. In de wereld worden miljoenen
euro’s uitgegeven naar het zoeken van nieuwe technieken.
Niet alleen om de nieuwste tunnelboormachine uit te
vinden, maar ook voor efficiënter openbaar vervoer in
tunnels. Verder zullen er nieuwe soorten vervoer worden
ontwikkeld, wat ook gebruik zal maken van tunnels onder
de grond. Kortom, de ontwikkeling van tunnelboringen
zal hoe dan ook niet stoppen, waardoor jij nog sneller op je
vakantiebestemming aan zal komen.
Sep Ursone
7

| Onderwijs
Nu we een kwartaal verder zijn en wij, als Commissarissen
Onderwijs, kunnen wel stellen dat het stof is gedaald.
Misschien kunnen we zelfs zeggen dat het onderwijsteam
van 3mE, en wij ook, steeds meer gewend zijn geraakt aan
het ‘nieuwe’ studeren. Hoewel er af en toe nog dingen te
verbeteren zijn, kijken we met trots terug op een bizar
eerste kwartaal én kijken we met jullie ook al vooruit naar
de komende kwartalen.
On campus studeren
Tijdens de onderwijsvrije weken, van 26 oktober tot en
met 5 november, heeft de faculteit on campus studeersessies
georganiseerd. Studenten konden zich inschrijven
via een systeem van de faculteit en mochten per week
twee dagdelen reserveren. De dagdelen bestonden uit een
ochtendsessie van 8:45 uur tot 12:30 uur of een middagsessie
van 13:45 uur tot 17:45 uur. Het was een succes en
de studenten die er gebruik van hebben gemaakt waren
allemaal tevreden met de tijd die ze op de campus konden
spenderen. Wij als bestuur vonden het ook ontzettend
leuk om weer nieuwe studenten te zien die niet in de
regulieren weken onderwijs volgden op 3mE. De faculteit
kijkt of ze dit, mochten de maatregelen het toelaten, weer
kunnen organiseren voor het komende kwartaal, om zo de
studenten in deze tijd toch te ondersteunen.
Nieuwe manier van feedback
Samen met de afdeling kwaliteitszorg van O&S, Onderwijsen
Studentenzaken, hebben we dit jaar een nieuwe manier
gecreëerd om de feedback van verschillende studenten
te verzamelen en om deze vervolgens ook bij docenten te
krijgen. We merkten dat, door het online communiceren,
docenten weinig direct contact hadden met studenten
en dat veel feedback van vorige jaren verwaterde of
nooit aankwam bij de docent. Daarom zijn we dit jaar
Jonthan van Zanten, Commissaris Onderwijs Master
Gezelschap Leeghwater
Finnegan Blom, Commissaris Onderwijs Bachelor
met de bachelor begonnen met tijdig, voordat de colleges
beginnen, alle feedback met docenten te bespreken en in
een beginstadium van het kwartaal panels te organiseren
met alle docenten en studenten die de vakken volgen.
Zo kunnen we in een open dialoog kijken wat goed gaat
in het onderwijs en wat beter kan en kunnen docenten
onderling ook bij elkaar kijken wat goed werkt in dit online
tijdperk. We hebben de panels van het tweede kwartaal
achter de rug en deze waren een groot succes. Ook voor
de master wordt er hard gewerkt om de feedback goed
te stroomlijnen. De feedback van studenten komt veelal
binnen via de masterdisputen, want zij hebben hier direct
contact over met de professoren om deze feedbackloop kort
te houden. De feedback die de masterdisputen binnenkrijgen
komt ook binnen bij de Commissaris Master tijdens
de kwartaaloverleggen. Deze feedback wordt besproken om
de stem van de student te laten horen.
Tentamentraining statica
Ook dit jaar proberen we onze studenten een steuntje in de
rug te geven door het aanbieden van tentamentrainingen.
Door de studenten een korte herhaling van het vak aan te
bieden kunnen zij controleren wat ze begrijpen en waar
ze nog net iets meer op moeten focussen. Ook in deze tijd
konden wij de tentamentrainingen op de faculteit geven.
De eerstejaars hebben in groepen van 26 kunnen luisteren
naar uitleg van één van onze studenten. De studenten
vonden het erg nuttig en waren heel enthousiast met deze
extra herhaling. In totaal hebben we 78 studenten kunnen
helpen. Dit kwartaal willen wij 0ok tentamentrainingen
organiseren en willen wij studenten hiervoor weer verwelkomen
op de faculteit om hun met de struikelvakken te
helpen, als de maatregelen het toestaan.
Gezelschap Leeghwater
8

Positieve veranderingen als gevolg van Covid-19
Sinds maart 2020 is het onderwijs compleet op zijn kop
gezet door het coronavirus. De tijd dat vijfhonderd eerstejaarsstudenten
een college statica aan het volgen waren
in het auditorium is bijna niet meer voor te stellen. Al deze
veranderingen hebben geleid tot een compleet nieuwe
vorm van onderwijs. Waar het normaal misschien jaren
duurde tot het onderwijs werd herzien, heeft het virus
ons geforceerd creatieve oplossingen te vinden voor
allerlei problemen. Zo wordt het vak Rigid Body Dynamics,
voorheen Advanced Dynamics, niet meer getoetst in de
vorm van een tentamen, maar door middel van wekelijkse
opdrachten. Bij de wiskunde vakken, waarbij er een student
assistent aanwezig is als mediator bij de colleges. Op deze
manier kunnen studenten hun vragen bij hem neerleggen
en kan deze worden voorgelegd aan de professor. Ook bij
de masters is het één en ander veranderd. Zo zijn hybride
colleges het nieuwe normaal, waar een deel in Pulse bij
het college zit en de rest vanuit huis meekijkt. Alle ontwikkelingen
moeten geëvalueerd worden en er wordt gekeken
naar nieuwe mogelijkheden voor verdere ontwikkelingen,
ook na de crisis.
Nu er een klein lichtpuntje is aan het einde van de tunnel,
is het uitermate belangrijk dat we onze lessen trekken uit
de veranderingen van het afgelopen jaar. Wat vonden de
studenten een fijne vorm van onderwijs en wat werkte
misschien wel beter dan in precorona onderwijs? Als de
Commissarissen Onderwijs zijn wij in samenwerking met
de faculteit een grote coronaevaluatie aan het opstellen.
Zo kunnen we de nodige veranderingen meenemen als het
onderwijs weer teruggaat naar zijn fysieke vorm.
Afstudeerplekken
Veel afstudeerders hebben het afgelopen jaar al hun werk
vanuit huis moeten uitvoeren. Veel studenten liepen vast
door een gebrek aan variatie in studiewerk of bij studeerruimtes.
Om deze studenten te helpen bij het afronden van
hun master wordt er gekeken naar ruimtes die voor hen
beschikbaar kunnen worden gesteld. Hier is de faculteit
dan ook druk mee bezig.
Bacheloruitreiking
Normaliter wordt de bacheloruitreiking gehouden in het
auditorium om zo een ‘strik’ te geven aan het behaalde
bachelordiploma. We hebben ontzettend ons best gedaan
om dit fysiek door te laten gaan, maar het werd al snel
duidelijk dat het in deze coronatijd niet mogelijk was in
het auditorium te zijn, omdat we over een te groot aantal
studenten spraken.
Technische Universiteit Delft
Bacheloruitreiking
Als Leeghwater zijn we daarom langs gegaan bij Theun van
Baller, de decaan van 3mE, Hans Hellendoorn, de onderwijsdirecteur
van 3mE, en René Delfos, de opleidingsdirecteur
Werktuigbouwkunde, en hebben we een filmpje gemaakt
om de geslaagde bachelorstudenten te feliciteren. Ook
kregen de studenten, die hun diploma bij het servicepunt
ophaalden, een duurzame drinkfles cadeau. Op deze manier
hebben we toch geprobeerd een ‘strik’ te plakken op de
welverdiende bachelordiploma’s.
Suggesties
Het onderwijs blijft constant veranderen en blijft in
beweging. Dat zie je zeker nu, tijdens deze coronatijd,
duidelijker dan ooit. Het is daarom van belang dat de
studenten laten weten wat ze van het onderwijs vinden.
Als Gezelschap Leeghwater kunnen we veel meer met deze
feedback dan studenten vaak denken. Voor de schermen,
maar dan ook voornamelijk achter de schermen zijn wij
constant bezig met het stellen van kritische vragen aan
het onderwijsteam en helpen we ze met het maken van
verschillende keuzes met betrekking tot het onderwijs.
We zijn druk bezig met verbeteringen en de feedback van
studenten is erg belangrijk. Als je vragen, feedback of
opmerkingen hebt over het onderwijs of over onderwijs
gerelateerde zaken staan wij open om hier op te reageren.
Mail ons op onderwijs@leeghwater.nl, kom dan langs op
Leeghwaterkantoor of contacteer ons op 015 – 2787501.
Finnegan Blom en Jonathan van Zanten
Commissaris Onderwijs Bachelor en Master
9

Wallpaper wide
Recht naar beneden
Toen we in onze zomerdagen
als kinderen speels kuilen
groeven op het strand, vroegen
we ons misschien wel eens af:
Wat nou als ik alsmaar door
blijf graven?
Voordat we ons verdiepen in de eindeloze mogelijkheden
en fysische bijkomstigheden van een tunnel recht door de
aardbol moeten we eerst begrijpen wat er zich überhaupt
tussen ons en Nieuw-Zeeland bevindt. Onze aardkloot
bestaat grofweg uit drie verschillende lagen: de aardkorst,
de mantel en de kern. De mantel bestaat uit een binnen- en
buitenmantel. Voor de kern geldt hetzelfde, een binnen- en
buitenkern. Mochten we ooit een poging doen, dan zal er
een keuze moeten worden gemaakt tussen boren in de
continentale korst op land, of de oceanische korst op de
bodem van de oceaan. De gemiddeld zeventig kilometer
dikke continentale korst bestaat uit een gesteente
genaamd Sial, grotendeels bestaande uit silicum en
aluminium. De oceanische korst bestaat uit Sima, een
samenstelling met vooral silicaat en magnesium, en
heeft een hogere dichtheid dan Sial. De oceanische korst
is aanzienlijk dunner dan de continentale korst. Boren op
de bodem van de oceaan brengt echter een hoop andere
factoren met zich mee die de mogelijkheden beperken, wat
ons terug brengt bij de eerste optie: boren op land.
Toen de Sovjets in de Koude Oorlog realiseerden dat ze de
race om de maan niet meer gingen winnen, besloten ze
niet meer omhoog, maar naar beneden te gaan; maar liefst
dertienduizend meter. ‘Project Kola Hole’, het diepste gat
ooit gegraven, kwam ten einde toen de temperaturen bij de
boorkop de tweehonderd graden Celsius hadden aangetikt
en mede dankzij het feit dat de Sovjet opbrak en de gehele
financiering toen wegviel.
Toentertijd was tweehonderd graden al genoeg om de
boortechnologieën de kop in te drukken, maar zelfs nu,
met alle technologieën van dien, is het nog onmogelijk om
de onvoorstelbare temperaturen van het binnenste van
moederaarde te trotseren. Mochten we een manier vinden
om langs de drieduizend kilometer dikke mantel van
vloeibaar magma komen, dan staat er nog een vloeibare
metalen kern van zevenduizend graden Celsius op ons te
wachten. Het meest temperatuurbestendige materiaal
op aarde is Tantalun Carbon, dit materiaal is in staat om
vierduizend graden Celsius te weerstaan. Dit extreem
zeldzame kristal zou nog twee keer zoveel hitte moeten
10

Matthew Attard
kunnen weerstaan. Kilometer na kilometer, mochten we
een kans willen maken tegen moeder natuur. Zonder enige
alternatieven zijn de extreme temperaturen duidelijk het
grootste struikelblok.
Alhoewel deze technologieën verre van reëel klinken,
moeten we niet vergeten dat smartphones, flatscreens
en zelfrijdende auto’s honderd jaar geleden ook als magie
klonken. Stel een komeet neemt op de terugweg van
Saturnus één of ander overvloedig element mee dat het
mogelijk maakt deze tunnel werkelijkheid te maken.
Mocht er iemand alle “kijk uit, diep gat” borden missen
en fluitend de diepte in tuimelen, wat gebeurt er dan?
Een positief puntje voor de desbetreffende persoon is dat
hij in ieder geval niet tot zijn dood valt. Hij zou beginnen
met versnellen naar het midden van de aarde tot hij deze
passeert, dan zou hij, als we Newton mogen geloven,
gaan vertragen. Als we uitgaan van luchtweerstand in
de tunnel zou hij de andere kant van de aarde niet halen
en op grofweg viervijfde deel vanaf het middelste van de
kern hondertachtig graden draaien en de andere kant op
versnellen. Na lang op en neer gejonast te worden door
moeder aarde, zou de persoon tot stilstand komen in de
kern, waar hij op zijn gemakje in evenwicht bungelt.
Een fictieve visualisatie van de aarde
Mocht men de tunnel vacuümzuigen en aannemen dat er
nul weerstand wordt ervaren, dan ziet de situatie er nog
spectaculairder uit. De persoon zou in theorie na een flinke
versnelling aan de andere kant van de aarde even kunnen
zwaaien naar de dodo’s, of wat er ook mag leven in Nieuw-
Zeeland. Om het nog mooier te maken, mochten de twee
uiteinden even ver van de kern van de aarde afzitten, dan
zou een persoon die er hier invalt er aan de andere kant uit
kunnen komen alsof hij een traptrede opstapt. Wel is van
groot belang dat hij of zij de mogelijkheid krijgt ergens op
te stappen, anders zou hij of zij namelijk oneindig lang op
en neergaan tussen Nederland en Nieuw-Zeeland.
Er zit echter nog een addertje onder het gras. Het kost
een persoon, zonder weerstanden, achtendertig minuten
om de weg door de aarde af te leggen. Uitgaande van een
valversnelling van 9,81 meter per seconde in het kwadraat,
zou een mens de kern passeren met een snelheid van
elfduizend meter per seconde. Dankzij het vacuüm hebben
we met G-krachten niks te maken, maar het is tot zover
nog wel onduidelijk wat elfduizend meter per seconde met
een menselijk lichaam doet.
Wist je dat...
er genoeg goud op aarde is om de gehele oppervlakte te
bedekken met een laag van achtenveertig centimer dik.
Zonder uitstoot, zonder brandstofgebruik, zonder
grote aluminium vliegmachines in niets minder dan
achtendertig minuten naar de andere kant van de aarde
zou de luchtvaartindustrie in een klap ten gronde doen
laten gaan. Mocht het ooit werkelijkheid worden, dan zou
het dé oplossing zijn voor ultrasnelle verplaatsing over de
aarde. Men zou meerdere tunnels kunnen bouwen: één van
Shanghai naar Buenos Aeres, één van Bogota, Colombia,
naar Jakarta of één van de zuidpool naar de noordpool,
gewoon omdat het kan. Stel je voor dat je om zeven uur ‘s
ochtends in Shanghai aan het ontbijt zit, om daarna om
half acht de zon onder te zien gaan in Argentinië.
Echter, ethische knelpunten zijn er ook die benoemd
moeten te worden. Laat de mensheid het toe om dit
allemaal te laten construeren en controleren door de
multinationals met het grote geld, zoals Amazon en
SpaceX? Wordt het belachelijk duur waardoor het alleen
is weggelegd voor de ultrarijken? Mag iedereen zomaar
tunnels gaan graven en ergens uitkomen? Mochten er
ooit tunnels elkaar in de weg zitten, tot waar lopen de
landgrenzen in het binnenste van de aarde? Kortom, hoe
we aan de andere kant van de aarde gaan komen weten we
nog niet, maar wat we wel weten is dat er een hele hoop
meer bij komt kijken dan alleen zonnebrand, een plastic
schepje en een goede portie wilskracht.
Koen Ceton
11

| In het kort
Planetenstelsel
Lenormand en Tarot Kaartleggers
Horoscopen
Horoscopen zijn meer dan alleen een verhaaltje over hoe de
toekomst eruit gaat zien en welke karaktereigenschappen
verschillende mensen zouden bezitten. Een horoscoop
geeft namelijk de stand van de zon, maan en planeten op
een bepaald moment aan ten opzichte van de aarde. Op
basis van deze projecties kunnen er astrologische relaties
worden gelegd aan gebeurtenissen die in het verleden,
het heden of de toekomst plaatsvinden. Hierbij wordt
aangenomen dat de stand van hemellichamen in verband
staan met gebeurtenissen die plaatsvinden op aarde.
Dit principe wordt synchroniciteit genoemd. Dit is niet
wetenschappelijk bewezen, maar wetenschappers vinden
de voorspellingen discutabel accuraat.
Middellandse zee
NU
Het oudste stukje zeebodem
Het oudste stukje zeebodem is waarschijnlijk ontstaan in
een tijd dat de aarde slechts uit één oercontinent bestond,
genaamd Pangea. Dit continent is ongeveer 300 miljoen
jaar geleden gesplitst waardoor de huidige continenten
zijn onstaan. Het gaat om het stukje zeebodem tussen
Cyprus, Egypte en Kreta, wat ongeveer 34o miljoen jaar
oud is. Met een magnometer is ruim 7000 kilometer van
de bodem van de Middellandse zee geanalyseerd. Met dit
instrument kunnen oude sporen van het aardmagnetisch
veld worden afgelezen in de bodem. Het magnetisch veld
is in het verleden meerdere malen omgedraaid. Door
deze omkeringen te analyseren zijn wetenschappers erin
geslaagd de leeftijd van de korst te achterhalen.
Woestijn in Saudi Arabië
Linda
Zand verkopen aan Saudi Arabië
Saudi Arabië bestaat voor 95 procent uit woestijnvlaktes.
Desondanks koopt het land grote hoeveelheden zand op.
Hoewel het gek klinkt hebben ze hier een goede reden voor.
Het zand in Saudi Arabië bestaat voor het grootste deel uit
woestijnzand. Dit zand ontstaat door winderosie en zorgt
voor hele gladde zandkorrels. In kustgebieden ontstaat het
zand via watererosie wat leidt tot ruwe korrels. Dit ruwe
zand is nodig voor het maken van beton, waar een grote
vraag naar is door de grote economische groei van Saudi
Arabië. Wereldwijd wordt er steeds meer gebouwd en de
vraag naar geschikt zand blijft toenemen. Hierdoor is er
een illegale zandhandel ontstaan die zo lucratief blijkt dat
er in Jamaica zelfs een heel strand is gestolen.
12

Hoe Japan de dagen korter maakte
In maart 2011 werd Japan getroffen door een catastrofale
aardbeving. Deze had maar liefst een 9.1 op de schaal van
Richter. De impact van deze aardbeving had op alle vlakken
enorme gevolgen. Buiten dat het de duurste natuurramp
aller tijden is geweest, heeft het ook effect gehad op de
lengte van een dag. Zo is hierdoor de inertie van de aarde
veranderd. Door de verschuiving van tektonische platen is
de aarde een klein beetje vervormd . Ook is de as waarom
de aarde draait ongeveer 10 centimeter uit het lood
verschoven. Een gevolg hiervan is dat de aarde iets sneller
is gaan draaien. Als je nu denkt, hier heb ik echt nog nooit
iets van gemerkt, dat klopt, het gaat hier namelijk maar om
een verkorting van 1,8 microseconde.
Nu.nl
Aardbeving in Japan
Gates of hell
De Darvaza krater, ook wel bekend als de Gates of Hell, is
een natuurlijk in elkaar gestort gasveld in Turkmenistan.
Geologen uit de Sovjet-Unie hebben het opzettelijk in de
fik gestoken om het lekken van methaangas te voorkomen.
Vanwege dit brandt de krater met een oppervlakte van
5,350 vierkante meter al sinds 1971. De krater is niet meer
dan een geologische abnormaliteit en is verder niet van
grote interesse voor wetenschappers. De president van
Turkmenistan, Gurbanguly Berdimuhamedow, bezocht de
plek in 2010 en gaf opdracht om de krater te sluiten. Dit is
gelukkig nooit gebeurd. In 2019, was hij op staatstelevisie
te zien terwijl hij driftend om de krater reed om de onjuiste
geruchten dat hij dood zou zijn te weerleggen.
YouTube
Darvaza krater
De basis van het leven
Al het leven op aarde is gebaseerd op zes belangrijke
elementen, namelijk koolstof, waterstof, zuurstof, stikstof,
zwavel en fosfor. De theorie was dat kometen tijdens
inslagen op aarde deze elementen hier hebben gebracht.
Nu zijn wetenschappers er eindelijk in geslaagd om een
komeet te ontdekken met daarop het laatste nog niet
gevonden element, fosfor, in vaste vorm. Dit element was
al in gasvorm op een komeet gevonden dus het was erg
waarschijnlijk dat fosfor ook in vaste vorm gevonden zou
worden. Met deze ontdekking lijkt het steeds duidelijker
te worden dat organisch verrijkt materiaal zijn weg naar
kometen en stofdeeltjes vindt. Deze kometen zullen ooit op
een planeet inslaan en zo de basis voor het leven vormen.
Kuuke
Komeet 67P/Churyomov-Gerasimenko
13

Erasmus Magazine
Booreiland
Een booreiland is een groot
platform dat midden op zee
staat en wordt gebruikt voor
het winnen van gas en olie.
Hoe gaat dit precies in zijn
werk en wat is de toekomst?
Opsporing van olie en gas
Voor het opsporen van olie en gas moet de ondergrond in
kaart worden gebracht. Hierbij worden satellietexploratie
en seismische technieken toegepast. Op honderd kilometer
van de aarde kunnen satellieten de zeebodem nauwkeurig
onderzoeken door precieze opnames van het aardoppervlak
te maken. Specialisten analyseren deze opnames en zoeken
naar de drie gesteentelagen die op aardgas of aardolie
kunnen duiden, dat zijn dan moedergesteentes, reservoirgesteente
of dekgesteente. Schepen maken gebruik van
samengeperste lucht uit zogeheten airguns om akoestische
geluidsgolven op te wekken. Deze geluidsgolven verplaatsen
zich door het water en de onderliggende aardlagen.
Afhankelijk van de uitgezonden frequentie van de geluidsgolven
en de aardlaag worden de golven teruggekaatst
en daarna weer opgevangen. Dit gebeurt in hydrofoons
die zich bevinden in kilometers lange kabels, ook wel
streamers genoemd. Door de teruggekaatste golven met
hetzelfde tijdsbestek te verbinden, ontstaat een kaart die
de ondergrondse lagen weergeeft.
Boorplatform
Als er vermoed wordt dat ergens aardgas of olie in de
bodem zit, kan op die plek een boorplatform geplaatst
worden. Aangezien gas en olie diep in de aarde zitten, moet
er een gat geboord worden wil men deze grondstoffen
verkrijgen. Er zijn twee manieren waarop een boorplatform
op zijn plek gehouden kan worden. De eerste manier is
door het platform op massieve palen, jack-up rigs, te zetten
die tientallen meters de grond in gestampt zijn. Jack-up
rigs werken niet in diepere wateren door de lengte van de
poten. Daarom zijn er semi-submersibele booreilanden en
boorschepen ontworpen. Boorplatforms zijn alleen nodig
voor het boren van een gat naar de olie- of aardgasvelden.
Mocht na het boren blijken dat een van deze grondstoffen
zich in de bodem bevindt, zal er een productieplatform
komen op de plaats van het boorplatform.
Boren
Als het platform geïnstalleerd is, kan het boren van start
gaan. Er worden meestal meerdere productieputten geboord
per booreiland. In het begin zal het boren erg snel
14

verlopen en zal er wel zestig meter per uur geboord kunnen
worden. Een draaiende stalen boorbeitel zal zich een weg
graven door verschillende gesteentelagen. De boorbeitel
zit onderaan de boorpijp die bestaat uit negen meter
lange segmenten die aan elkaar geschroefd zijn. Om door
verschillende aardlagen te komen worden verschillende
beitels gebruikt. Om te voorkomen dat het geboorde gat
instort, kunnen er stalen mantelbuizen worden geplaats
in het gat. Dit process wordt ‘casing’ genoemd. Om deze
buizen, met een iets kleinere diameter dan het boorgat, te
plaatsen, moet de hele boorpijp verwijdert worden. De casing
wordt verankerd in het boorgat door cement te injecteren
tussen de casing en het geboorde gat. Daarna wordt er
verder geboord met een iets kleinere boorkop, waardoor het
volgende stuk boorgat een kleinere diameter zal hebben en
er een telescoopvormig gat ontstaat. Dieper in de grond zijn
de aardlagen harder, wat ervoor zorgt dat het boren steeds
langzamer gaat. Tijdens het boren in de gesteentelagen
komen er honderden tonnen vergruisd bodemmateriaal
vrij. Om dit te verwijderen wordt er steeds vloeistof, ofwel
‘mud’, door de holle boorstang gepompt, zodat het gruis
omhoog komt. Andere functies van de boorvloeistof zijn
het smeren van de boorkop, het koelen van de boorkop en
het opvangen van de formatiedruk. Bij het aanboren van
het aardgas wil het aardgas uit de poriën via de boorput
naar boven waardoor er druk ontstaat. Verzwaringsmiddelen
in de boorvloeistof zorgen voor tegendruk. Met huidige
technieken kan er schuin geboord worden zodat ook nabijgelegen
gas- of olievelden bereikt kunnen worden zonder
een nieuw platform te plaatsen. Als het boren klaar is, zal
het boorplatform verwijderd worden en plaatsmaken voor
een productieplatform.
Productieplatform
Met een productieplatform zal de winning van gas en
aardolie mogelijk zijn. Het platform is een constructie van
staal of beton en moet voldoen aan veel wettelijke eisen,
waaronder specificaties met betrekking tot leidingwerk,
drukvaten, elektra en milieu. Voordat het platform geplaatst
wordt, worden er veiligheidsstudies uitgevoerd en
worden met behulp van 3D- tekeningen complete structuren
in beeld gebracht. Zo kan er gekeken worden of het
bedachte ontwerp gerealiseerd kan worden. Nadat het
platform in een grote fabriek is gebouwd zal het door middel
van grote kraanschepen naar de juiste locatie worden
gebracht om geïnstalleerd te worden. Bij het verwijderen
van het boorplatform wordt deze vlakbij geplaatst zodat
deze er weer bijgehaald kan worden wanneer er nog iets
moet gebeuren met de boorgaten.
Wist je dat...
er in 2007 al 982 olie- en gasplatforms op de Noordzee
stonden, waarvan er 143 van Nederland waren?
Pijpleidingen
Om het transport van olie en gas vanaf het productieplatform
mogelijk te maken worden er pijpleidingen op de
zeebodem gelegd. Deze leidingen variëren in diameter van
25 tot 90 centimeter. Het ingraven van pijpleidingen kan
op verschillende manieren. De eerste manier is met behulp
van waterjets of ploegen. Daarnaast is het dat de leiding
zichzelf ingraaft door de aanwezige stromingen. Dit kan
wel alleen met grondsoorten die hier geschikt voor zijn.
Als deze manieren beide niet lukken kunnen er steenstorters
ingezet worden, welke stenen op de leidingen stort.
onshore
Via de pijpleidingen komt het gas of olie ergens aan wal.
In bewerkingsinstallaties zal een aantal scheidings- en
bewerkingsstappen worden uitgevoerd zodat het gas en de
olie klaar zijn om naar de klanten vervoerd te worden. Dit is
dus de weg van olie en gas dat door middel van een booreiland
uit de zeebodem gehaald wordt. In de toekomst zal er
gekeken moeten worden naar alternatieve energiebronnen
aangezien de CO 2
uitstoot gereduceerd moet worden.
Wikipedia
Nienke van Doorn
Semi-submersible booreiland
15

| Wist je dat?
Bij de Slurfredactie houden we ervan om vergaderingen
leuk af te sluiten. Eén van de vaste elementen is de ‘Wist
je datjes?’ ronde. Het idee van deze ronde is, je raadt het al,
dat iedereen een leuk feitje vertelt dat niemand anders aan
tafel weet. In de loop der tijd is er daardoor een gigantische
berg aan nutteloze, doch geinige feitjes ontstaan die nu,
voor de vijfde keer alweer, met de wereld gedeeld wordt
onder het mom van educatie.
Wist je dat...
de vuurtorens in heel Nederland rechtsom draaien,
maar die van Urk linksom?
Wist je dat...
kakofobie de angst is voor lelijke mensen?
Wist je dat...
er wel 200 miljoen insecten vliegen of kruipen per
mens op deze aardbol?
Wist je dat...
elk jaar er gemiddeld 1 000 brieven arriveren in Jeruzalem
die zijn geadresseerd aan God?
Wist je dat...
in Nederland er jaarlijk gemiddeld 200 000 verstandskiezen
worden getrokken?
Wist je dat...
een bolletje ijs binnen gemiddeld 50 likjes op is?
Wist je dat...
de test van het luchtalarm dat je op iedere eerste maandag
hoort, 1 minuut en 26 seconden duurt?
Wist je dat...
in de Amerikaanse staat Texas het niet strafbaar is
om Big Foot dood te schiten als je hem tegenkomt?
Wist je dat...
21 978 x 4 = 87 912, het getal omgedraaid is?
Wist je dat...
met 25 minuten achter je bureau zitten, verbrand je
1 paasei?
Wist je dat...
Frits nog steeds geen Frits heet? Zijn naam luidt namelijk
Frederik.
Wist je dat...
er in Nederland gemiddeld 7 tweelingen per dag worden
geboren?
Wist je dat...
je aan elkaar niet aan elkaar schrijft?
Wist je dat...
een slak meer dan 25 000 tanden kan hebben?
Wist je dat...
otters elkaars handen vasthouden tijdens het slapen zodat
ze niet van elkaar wegdrijven?
Wist je dat...
emetefobie de angst is voor overgeven en om misselijkheid
te krijgen?
Wist je dat...
het stukje metaal op een potlood dat de gum op zijn plaats
houdt, een ferrule heet?
Wist je dat...
in Rusland een vrouwenoverschot is? Er leven 9 miljoen
meer vrouwen dan mannen.
Daar kunnen ze bij Werktuigbouwkunde alleen
maar over dromen.
16

Dreamteam |
Eco-Runner Team Delft
Eco-Runner Team Delft is een multidisciplinair team
van studenten van de TU Delft en vertegenwoordigt de
universiteit al jaren op de Shell Eco-marathon. Hun doel is
om met zo min mogelijk waterstof een zo groot mogelijke
afstand af te leggen. Door deze hyperefficiënte waterstof
aangedreven stadsauto te bouwen promoot Eco-Runner
Team Delft een duurzame toekomst.
Negen jaar lang deed het team mee aan het Prototype
klassement van de Shell Eco-marathon, maar vorig jaar
is toch besloten om over te stappen naar de meer maatschappelijk
relevante en uitdagende Urban Concept-klasse.
Hiervoor wordt een auto ontworpen en gebouwd die qua
design dichter bij een stadsauto staat. Deze eerste auto, de
Eco-Runner X, had een efficiëntie van bijna 2500 kilometer
per kilogram waterstof. Het nieuwe Eco-Runner XI team
bestaat dit jaar uit 23 studenten van de TU Delft. Zij werken
aan de Eco-Runner XI, die nog een stuk zuiniger zal rijden,
door de implementatie van een nieuwe brandstofcel en het
creëren van een veel lichter en aerodynamischer design.
Het team bestaat voor dertig procent uit werktuigbouwkunde
studenten die functies in zowel vehicle dynamics
als de powertrain vervullen, maar ook in het management
en het operations department. Aan het begin van het
jaar wordt de opgedane kennis bij de studie verbreed met
theorie en het leren van nieuwe programma’s zoals Catia.
Daarna worden verschillende concepten gemaakt waarvan
er één wordt gekozen en uitgewerkt. Bij de verschillende
workshops en cursussen, worden onder andere de draai- en
freestechnieken opgefrist en verbeterd, om vervolgens zelf
de auto te gaan produceren en klaar te maken voor de race!
Een toekomst in waterstof
Om onze visie nog meer naar voren te brengen, zal er
dit jaar ook gekeken worden naar de Eco-Runner in de
toekomst en een visualisatie van een Eco-Runner die de
weg op kan. Daarnaast zal er ook meer onderzoek gedaan
worden naar de rol van waterstof in de toekomst, om
het publiek te informeren over toekomst van waterstof.
Hiervoor zullen onder andere webinars en cases worden
georganiseerd en is er een podcastserie ontwikkeld.
Eco-Runner Team Delft
Hydrogen Endurance Race
op een andere manier bij het onderwerp waterstof zijn
aangesloten. Dit doen ze om de verschillende aspecten
van waterstof onder de aandacht te brengen. De podcast
verschijnt maandelijks en is te beluisteren via Spotify en
ook via Apple Podcast.
Nieuwsgierig? Scan de QR code en luister op Spotify.
Inge Schut
Public Relations Eco-Runner Team Delft
In deze podcastserie “De Waterstofpodcast” gaat de host,
in maximaal dertig minuten, in op het thema waterstof.
Daartoe interviewt hij verschillende sprekers die allemaal
17

| Interview
Timo Heimovaara
Op dondermiddag 26 november 2020 spreek ik via Teams
met Timo Heimovaara, professor milieugeotechniek
aan de TU Delft. Sinds 2019 is hij hoofd van de afdeling
Geowetenschappen & Techniek binnen de faculteit van
Civiele Techniek en Geowetenschappen. Na meer dan tien
jaar commerciële ervaring begon hij in Juni 2007 bij de
faculteit. In Juli 2012 werd hij benoemd tot hoogleraar.
Wat is milieugeotechniek?
Geotechniek is het vakgebied waarbij je de grond aanpast
aan je doelen. Nederland heeft grotendeels een zachte
bodem en dus geen gesteentes waarop je bijvoorbeeld een
huis kan funderen. We moeten heipalen of grote platen
gebruiken waarop gebouwen kunnen rusten. Dit en al
het andere om de grond geschikt te maken om in of op
te bouwen, heet geotechniek. Het is erg gericht vanuit de
civiele techniek op de gebouwde omgeving.
Heipalen die geplaatsd worden
Bij milieugeotechniek wordt er meer gekeken naar wat
de impact van handelen is op het ecologisch functioneren
van de ondergrond. Ik ben er niet op gericht hoe we onze
technische vaardigenheden kunnen gebruiken om de
natuur buiten de wereld te houden. Mijn doel is juist om
te kijken naar hoe we in samenwerking met de natuur
problemen kunnen oplossen. Ik ben wat dat betreft in Delft
een vreemde eend in de bijt.
Zorgt die aanpak ervoor dat u niet geliefd bent in
Delft?
Nou, jawel hoor. Als wij willen verduurzamen door een
energetische en ecologische transitie dan zullen we dingen
op een andere manier moeten gaan doen. Dan kan er veel
Ruimte voor de Waal
Timo Heimovaara
geleerd worden van natuurlijke systemen. Ik ben vanuit
Wageningen in Delft terechtgekomen via bodemsanering.
Dat was het vakgebied waar ik eerder in werkte. Toen ik in
Delft kwam, wilden ze graag dat ik daarmee iets ging doen.
Bodemsanering vond ik niet meer interessant, maar wel
hoe de technologie, ideeën en concepten daarvan gebruikt
kunnen worden om de geotechnische eigenschappen van
de grond aan te passen. Niet door het gebruiken van beton
en staal, maar door de natuur voor je te laten werken.
Hoe je natuurlijke processen kunt benutten door ze naar
je behoeften aan te passen. Het doel is de impact van het
menselijk handelen op de omgeving te minimaliseren.
Heeft u hier een voorbeeld van?
Een voorbeeld is een tunnel die is gegraven bij Lyon.
Deze stad ligt in het dal van de Rhône, een belangrijke
rivier, die veel water afvoert. De ingenieurs wilde een
snelweg aanleggen die onder de stad doorliep. Onder Lyon
ligt echter ook een grindlaag, waar water doorheen stroomt
vanaf de bergen richting de Rhône. Zonder oplossing zou
dit voor wateroverlast zorgen, omdat het water door de
tunnel zou worden gestuwd. Ze hebben toen een hevel
gemaakt, waardoor het water over de tunnel stroomde en
het menselijk handelen op de omgeving minimaal was.
Op welke manier spelen rivieren een rol in de geologie
van Nederland?
Geologie is een basisvak van de aardwetenschappen.
Bij geologie kijk je naar de bouw en de structuur van de
aarde. Door die structuur te begrijpen, heb je ook een goed
beeld van wat voor soort problemen er zijn. Nederland is
een land dat gebouwd is op de sedimenten van de zee en
de grote rivieren van Europa. Ons land ligt aan de rand van
de Noordzeebekken en ligt op een laag sedimenten van
ongeveer honderd tot vierhonderd meter. Deze sedimenten
zijn het gevolg van het eroderen van het gesteente van
TU Delft
18

de Ardennen die vroeger zo hoog als de Alpen waren.
Deze mariene sedimenten zijn door de zeespiegeldaling
in het vorige glaciaal over Nederland heen gedeponeerd.
De rivieren in Nederland hebben fluviatiele sedimenten
achtergelaten. De Overijsselse Vecht was een van die
rivieren en heeft enorm diepe sedimenten achtergelaten.
In de delta’s van deze rivieren bevinden zich grote hoeveelheden
veen. Veen kan voor wel tachtig procent uit water
bestaan. Wat ik probeer is om met biologische technieken
de eigenschappen van dit soort bagger te verbeteren zodat
we er beter in kunnen leven, werken en wonen.
Zijn er andere landen waar zich hetzelfde soort
probleem voortdoet?
Als je naar andere landen kijkt, dan zie je dat de grootste
steden die zich nu ontwikkelen in deltagebieden liggen.
De problemen die we hier hebben zijn vergelijkbaar met
die van de rest van de wereld. Op het gebied van civiele
techniek en werktuigbouwkunde zitten we in Nederland
tamelijk in de top. Dat betekent dat we de wereld als
speeltuin hebben.
Kunnen die sedimenten dan gevaarlijk zijn?
Een van de gevaren van sedimenten is dat liquefactie kan
optreden. Als je zand hebt dat niet erg dik is en je geeft het
een klap, dan wil het liqueficeren. De korreldruk kan door
de puls tijdelijk worden opgeheven waardoor je korrels
gaan drijven en je sediment wegzakt. In Christchurch had
je in 2011 een vrij sterke aardbeving. Het gevolg was dat
20 000 huizen door liquefactie waren verzakt. Liquefactie
is een van de problemen die je met biotechnologie zou
kunnen aanpakken. Je kan bacteriën gebruiken om kalk
te laten neerslaan dat net genoeg cementerende eigenschappen
heeft, zodat de zandkorrels niet gaan drijven.
Het is een van de tools die mijn collega’s in Vancouver
gebruiken om liquefactie te voorkomen. Vancouver ligt in
de Ring of Fire waar veel zware aardbevingen voorkomen.
NOAA
Nederland in 9000 v. Chr. toen de zeepsiegel hoger was
Hoe denkt u dat de toekomst binnen uw vakgebied
eruit gaat zien?
Een groeiend percentage van mensen trekt naar de stad.
Meer dan de helft van de mensheid woont in de steden
en het aantal megasteden gaat de komende jaren enorm
groeien. Wil je dat duurzaam doen dan zul je verstandig
moeten bouwen en weten wat er in de ondergrond
gebeurt, de ruimte gebruiken die de ondergrond je biedt.
Vroeger richtte mijn afdeling geowetenschappen en
techniek zich op het benutten van de ondergrond als
grondstofleverancier. Tegenwoordig houden wij ons in
Delft eigenlijk niet meer met mijnbouw bezig. We kijken
veel strategischer naar grondstoffen en gaan niet meer een
mijn bouwen. Ons onderzoek richt zich meer op waar je
grondstoffen als lithium, kobalt, koper en aluminium kan
vinden of hoe je CO2-neutrale technologieën kan ontwikkelen.
We kijken naar het gebruiken van ondergrondse
reservoirs om waterstof op te slaan. Bij 3ME wordt veel
onderzoek gedaan naar waterstofproductie. Wij kijken
hoe we de ondergrond als accu kunnen gebruiken om de
waterstof op te slaan en hoe we het snel weer vrij kunnen
maken wanneer het nodig is.
Brittanica
Een verzakte auto als gevolg van liquefactie
Hoe heeft de faculteit over de jaren zo’n enorme
verandering doorgemaakt?
Wij zijn een van de oudste faculteiten in Delft en hebben
dus een enorme historie en reputatie met veel erfgoed.
Mijnbouw is sinds 1912 een faculteit en heeft ook een
van oudste studievereniging. De Mijnbouwkundige
Vereeniging, de MV, vindt het lastig om deze erfenis achter
19

zich te laten. De historie ligt erin het feit dat Nederland
voreger Indonesië als kolonie had. Suriname had veel
bauxiet voor aluminiumwinning en veel goud. In Indonesië
ontdekte we dat er veel olie in de grond zat. Dat heeft
geleid tot de oprichting van de Bataafse Petroleum
Maatschappij wat later Shell werd. Door deze historie en
de behoefte aan olie en gas zijn we een toonaangevende
speler geworden in het onderzoek ernaar. Veel onderzoek
op de faculteit werd gedaan in opdracht van de industrie.
Aangezien die welvarend was, waren er enorme faciliteiten
waar heel lang van geprofiteerd is. Wat ik wel merkte
toen ik in Delft ging werken, was dat er weinig kritische
houding was naar de milieuconsequenties daarvan.
Sterker nog, er waren een aantal oude hoogleraren
duidelijk klimaat criticasters. Dat zijn allemaal mensen die
nu weg zijn. Je ziet wel dat alumni veel invloed hebben
bij de MV. Als je naar café Het Noorden gaat, zullen er
ongetwijfeld een aantal oude knarren rondlopen die hun
hele carrière de wereld rond zijn gevlogen om op moeilijke
plekken olie te winnen. Dat kan niet meer en wij weten dat.
Maar je moet je niet vergissen dat de kennis die daarmee
is opgedaan van cruciaal belang is om de energietransitie
door te maken.
Prinses Amaliawindpark in de Noordzee
meer windmolens op land gaan krijgen. Het idee dat
je zonneparken op landbouwgrond in Nederland gaat
bouwen is nonsens. Een zonnepark levert misschien voor
vijfhonderd huizen energie op terwijl één windmolen voor
vijftigduizend huizen energie kan leveren. Een zonnepark
is ecologisch gezien veel desastreuzer. Aangezien we
de komende dertig jaar nog olie en gas nodig zullen
hebben, is het van belang dat alle industrie zich richt op
CO2-neutraliteit. Daarin moeten werktuigbouwkunde
en aardwetenschappen samenwerken. Want wij kunnen
energie opslaan en jullie kunnen het eruit halen en dat
moet goedkoper, sneller, efficiënter en grootschaliger.
Ad Meskens
Olietanks van de Bataafsche Petroleum
Op welke manier moeten we die energietransitie
doormaken?
Op zijn best kan duurzame energie net bijspelen met
de toenemende vraag. We zitten nog niet in de fase dat
de alternatieve energie als vervanging van olie en gas
kan dienen. We hopen dat wel te bereiken. Dan moeten
we echter wel een schaalvergroting meemaken die echt
significant is. Dat betekent dus dat we in Nederland
moeten accepteren dat we veel meer windparken op zee en
Wikipedia
Hoe willen jullie dit overbrengen naar de student?
Je merkt dat de huidige studenten die aardwetenschappen
komen studeren zich realiseren dat zij die transitie
moeten gaan realiseren en vormgeven. Er is gewoon geen
alternatief. Je hebt nog wel een oudere generatie die zegt
dat het allemaal meevalt, maar dat is niet zo. Jullie moeten
als studenten de fundamentele kennis in de processen
leren, aangezien jullie de technologie gaan ontwikkelen
die de transitie mogelijk gaat maken. Wij doen onderzoek
dat gericht is op het concept Zero-Waste Mining. Wat
moet je doen om geen afval te produceren en geen CO2
te emitteren? Het is niet circulair want je pompt nieuwe
stoffen in de economie. Maar alles dat je in de economie
pompt aan grondstoffen mag er nooit meer uit komen.
Dat is de ambitie en missie waar we voor staan. We hopen
te ontwikkelen met de generatie van studenten die er nog
zullen komen deze jaren. Duurzaam bouwen en winnen en
afval op een goede manier behandelen.
Frits van Hall
20

Excellent opportunities
for personal growth
ENGINEERING: PEOPLE’S WORK
We provide our mechanical engineers and consultants with every opportunity to excel in projects in the fields of
water, infrastructure, environment and construction. What is your talent? www.witteveenbos.com/career/

Unsplash
Zero Waste
Als we willen overleven op
deze aarde is het noodzakelijk
om duurzame oplossingen
te bedenken. Het is echter
essentieel om deze kritisch te
beoordelen.
Natuurlijke grondstoffen worden in het dagelijks leven
overal gebruikt. We hebben de neiging om ze op zo’n
manier te verwerken dat het niet mogelijk is om ze
te recyclen. Welke veranderingen zijn er nodig in de
grondstofstromingen om naar een productieketen te gaan
met geen afval en geen CO2 uitstoot? We weten al langer
dat we af willen van het gebruik van olie en gas, echter zijn
er voor het ontwikkelen van duurzamere energiebronnen,
producten en ketens ook andere grondstoffen nodig. Bij het
ontwikkelen van nieuwe technologieën om dit mogelijk
te maken, is het daarom van belang om naar het gehele
plaatje te kijken. Niet alleen het functioneren van de
eindoplossing is van belang maar ook hoe deze tot stand is
gekomen en wat daarvoor nodig was.
Zonnepanelen
Een goed voorbeeld zijn zonnepanelen. In Nederland zijn
sinds augustus 2020 één miljoen zonnepanelen. Voor
de productie hiervan is het basisbestandsdeel silicium
nodig dat het zonlicht kan opvangen en omzetten in
stroom. Het belangrijkst voor de duurzaamheid is een zo
hoog mogelijk rendement van de zonnepanelen zodat er
minder grondstoffen nodig zijn en meer energie wordt
opgewekt. Volgens Atse Louwen, duurzame energieonderzoeker
aan de Universiteit van Utrecht, is in 2011
een break-even punt bereikt op het vlak van energie en
broeikasgasemissies. Dat neemt echter niet weg dat er
nog altijd veel afval ontstaat aan het einde van de cyclus
wanneer de panelen niet meer goed functioneren. Het is
vooralsnog niet mogelijk om zonnepanelen circulair te
gebruiken. Binnen de EU wordt er gelukkig wel voldaan
aan het hergebruikspercentage van 85 procent van het
gewicht. Er worden momenteel wereldwijd ongeveer 350
miljoen panelen per jaar geïnstalleerd. In 2050 zal dit zijn
opgelopen tot circa één miljard panelen per jaar. Aangezien
het aandeel afgeschreven panelen nog maar één á twee
procent is, wordt er binnen de industrie te weinig aandacht
besteed aan wat er met het afval van zonnepanelen
moet gebeuren. Dit is een probleem dat nu vooruit wordt
geschoven en waarschijnlijk pas in 2030 groter zal worden.
Een ander punt om mee te nemen, is dat de efficiëntie van
22

Financeplus
zonnepanelen in Nederland vanwege minder zonkracht
en zonuren lager is dan in zuidelijker gelegen landen. Een
lagere efficiëntie zorgt ervoor dat er meer afval ontstaat als
je een bepaalde hoeveelheid energie wilt opwekken.
Elektrische auto’s
Een ander voorbeeld zijn elektrische auto’s. Het idee dat
het kopen van een nieuwe elektrische auto goed is voor het
milieu is paradoxaal. Het beste is om je oude auto te blijven
gebruiken of om te reizen met het openbaar vervoer.
Elektrische auto’s met een lange actieradius zorgen voor 68
procent meer uitstoot van broeikasgassen bij hun productie
dan een benzine versie. Dit is vooral vanwege het delven
van zeldzame metalen die gebruikt worden in de accu’s.
Het proces van het zoeken en winnen van de metalen kan
enorm vervuilend zijn. Lizzie Wade van WIRED-magazine
onderzocht de Jiangxi mijn in China. Daar graven ze
grote gaten die ze vullen met ammoniumsulfaat om de
zanderige klei op te lossen. Vervolgens halen ze de grote
hoeveelheden modder door verschillende zuurbaden om
kleine hoeveelheden zeldzame metalen te verkrijgen. Bij
deze mijn is het percentage gewonnen metalen 0,2 procent
van wat aan de grond wordt onttrokken. De andere 98,8
procent, die nu vervuild is met chemicaliën, wordt weer
terug het milieu in gedumpt. Daarnaast gebruiken dit
soort mijn bedrijven op gas en kool werkende machines
om succesvol grondstoffen te winnen. Uiteindelijk is een
elektrische auto verantwoordelijk voor bijna twee keer
minder uitstoot dan een benzineauto. Er moet alleen niet
vergeten worden dat de gebruikte materialen schaarster en
moeilijker te recyclen zijn.
De Jiangxi mijn in China
lucht filtert. De lucht bestaat op dit moment ongeveer voor
340 tot 400 parts per million (ppm) uit CO2. Dit is ongeveer
0,04 procent van wat er zich in de lucht bevindt. Dit maakt
het enorm complex en energetisch inefficiënt om uit de
lucht te halen. Als het uit de lucht gefilterd is, kan het
gebruikt worden voor energie, materialen en brandstoffen.
Nu kost het zeshonderd dollar om één ton CO2 met
deze techniek uit de lucht te halen. De prijs om dezelfde
hoeveelheid uit de lucht te filteren door bomen te planten
is slechts tien dollar.
Wist je dat...
je uit 1 ton mobiele telefoons 140 kilo koper, 3,14 kilo zilver,
300 gram goud en 3 gram platina kan halen.
Een andere methode om CO2 op te slaan is door middel
van olivijn. Dit is een gesteente dat bij verwering in staat
is om CO2 op te nemen. Een van de toepassingen is om
in plaats van normaal zand bij zandsuppleties op het
Noordzeestrand olivijn te gebruiken. Dit gesteente moet
alleen voordat het op de stranden komt te liggen een
lange afstand afleggen. Eerst worden brokken door middel
van dynamiet uit een mijn gehaald. Vervolgens moet dit
fijngemalen worden en in grote hoeveelheden verscheept
worden naar Nederland. Ondanks dat er meer CO2 wordt
opgenomen dan er in de lucht komt gedurende dit proces,
is het niet duurzaam.
De weg naar een zero waste samenleving zonder de
emissie van broeikasgassen is nog lang. Het is daarbij
essentieel om bij alle stappen die bij het ontwikkelen van
nieuwe technologieën gedaan worden te kijken of ze wel
echt groen en duurzaam zijn. Dat neemt niet weg dat het
goed is dat er veel verschillende technologieën worden
ontwikkeld en onderzocht. Een duurzame en groene
wereld zal namelijk niet door één maar meerdere soorten
technologieën bereikt worden.
Frits van Hall
De nabije toekomst
Niet alleen producten maar ook sommige processen
ogen duurzamer dan ze waarschijnlijk zijn. Een voorbeeld
hiervan is koolstofcaptatie waarbij een machine CO2 uit de
23

Flowchart |
Als werktuigbouwkunde student is het heel belangrijk om
tussen het studeren door even te relaxen. Daarom kijk je
ongetwijfeld af en toe wel eens naar een serie of een film.
Heb jij ‘Avatar, The Last Airbender’ gezien en ben je
benieuwd op welk karakter jij het meest lijkt? Volg deze
flowchart om een antwoord te vinden op deze vraag.
Op welk Avatar karakter
lijk je het meest?
Ben je super slim?
Ja
Nee
Ja
Ja
Zet jij de verwarming
altijd hoog aan?
Ben je
hyperactief?
Nee
Ben jij vaak de mama
van de groep?
Iroh
Nee
Ben jij een echte
knuffelbeer?
Ja
Nee
Nee
Ga je snel de
discussie aan?
Nee
Werk jij liever met je
handen?
Ja
Ja
Ben jij altijd lief naar de
mensen om je heen?
Ja
Appa
Toph
Ja
Nee
Soms
Ben jij Introvert of
extrovert?
Neem jij vaak
risico's?
Ja
Extrovert
Introvert
Nee
Aang
Zuko
Sokka
Katara
Avatar.fandom.com
Iroh Zuko Appa Sokka Toph Aang Katara
24
43

Slurfgram |
Als werktuigbouwers gaan wij mee met onze tijd, daarom
is het deze editie weer tijd voor de rubriek: Slurfgram.
Alle foto’s zijn bij activiteiten van Gezelschap Leeghwater.
Voeg dus snel de Gezelschap Leeghwater toe op instagram
of kijk op www.leeghwater.nl voor alle leuke foto’s van de
vele georganiseerde activiteiten.
25

Livescience
Onnauwkeurige GPS
Tektonische platen verschuiven
terwijl het global positioning
system onafhankelijk is van
deze verschuivingen. Hierdoor
worden onder andere mobiele
telefoons, zelfrijdende auto’s
en drones beïnvloed.
De aardkorst bestaat uit zeven grote tektonische platen
en verschillende kleinere platen. Deze kunnen bestaan uit
continentale korst of uit oceanische korst en ze kunnen op
verschillende manieren ten opzichte van elkaar bewegen.
Ten eerste is er een convergente plaatgrens, dat is waar
platen naar elkaar toe schuiven en hier komen de platen
meestal over elkaar heen te liggen. Ten tweede is er een
divergente plaatgrens, dat is waar ze van elkaar af schuiven
en dan is er sprake van een extensie of een oceanische
spreiding. Een bekend voorbeeld van een divergente
plaatgrens is de Silfra Kloof. Deze kloof ligt in IJsland en
hier schuiven de Amerikaanse en Europese platen van
elkaar af. Hierdoor is het mogelijk om door het ijskoude
water van de kloof heen te zwemmen. Ten slotte is er nog
de transforme plaatgrens, als platen langs elkaar schuiven.
Een voorbeeld hiervan is de San Andreasbreuk tussen
de Juan de Fuca-plaat en de Noord-Amerikaanse plaat.
Deze verschuivingen kunnen tot grote gevolgen leiden en
kunnen zo groot zijn als een paar centimeter per jaar.
Geografische positieaanduiding
Het ‘global positioning system’ , GPS, is onafhankelijk van
plaatverschuivingen. De positieaanduiding op aarde wordt
aangegeven met lengte- en breedtegraden. De breedtegraad
op aarde loopt vanaf 0 tot 90 graden. De 0 graad
is gepositioneerd op de evenaar en de 90 graden is op de
noordpool voor de noorderbreedte en op de zuidpool voor
de zuiderbreedte. Alle breedtelijnen lopen dus evenwijdig
aan elkaar met een afstand van ongeveer 111 kilometer
ertussen. De lengtegraad loopt van 0 tot 180 graden.
De 0 graad ligt op de nulmeridiaan, die door Greenwich in
Engeland heen gaat. De 180 graden liggen ten oosten van
de nulmeridiaan is voor de oosterlengte en de andere 180
graden liggen ten westen ervan voor de westerlengte.
Tektonische plaatverschuivingen
Als de tektonische platen verschuiven, dan verschuiven
de lengte- en breedtegraden niet mee. Australië is een
voorbeeld van een land dat erg snel verschuift, omdat de
Indo-Australische plaat snel beweegt. Australië verschuift
ieder jaar ongeveer zeven centimeter. Dit lijkt weinig,
26

maar op dit moment komen de meest recente lengte- en
breedtegraden van Australië uit 1994. Dat betekent dat de
Indo-Australische plaat sindsdien meer dan anderhalve
meter is verschoven, wat tot grote gevolgen kan leiden.
Hierdoor klopt de locatie die de GPS aangeeft niet meer
met de locatie die de kaart aangeeft. De locatie van onder
andere drones, zelfstandig rijdende auto’s en zelfs mobiele
telefoons kloppen dan niet meer omdat de werkelijke
locatie op de kaart is verschoven ten opzichte van de
originele geografische locatie.
Onderzoek naar tektonische platen
De relatie tussen GPS-metingen en plaatverschuivingen
kan ook andersom worden toegepast. Zo kunnen GPS
metingen bijdragen aan onderzoek naar de bewegingen
van platen en naar bijvoorbeeld aardbevingen. Op deze
manier is de beweging van de Soendaplaat namelijk
gevonden. De Soendaplaat is een microplaat en ligt op
het oostelijk halfrond ter hoogte van de evenaar. De plaat
werd vroeger als onderdeel van de Euraziatische Plaat
beschouwd, maar door GPS metingen is gevonden dat
de plaat zich onafhankelijk van de Euraziatische Plaat
beweegt met ongeveer tien millimeter per jaar richting
het oosten. Door deze methode kan de aardkorst worden
bestudeerd en kunnen de platen met de verschuivingen
beter worden geanalyseerd. Hierdoor kunnen er vroegtijdig
voorspellingen van aardbevingen worden gedaan.
Wist je dat...
de beweging van platen de aarde leefbaar houdt omdat het
ervoor zorgt dat er niet te veel koolstof in de lucht komt?
IJsland Tours
De Silkra Kloof in Ijsland
Gedetailleerde digitale wereldkaart
TomTom is bezig met het maken van gedetailleerde
kaarten voor zelfstandig rijdende auto’s. Deze kaarten zijn
heel nauwkeurig en weten precies hoe bochten lopen,
hoe snel je ergens mag rijden en waar onder andere
stoplichten, lantaarnpalen, vangrails, verkeersborden en
bruggen zijn. Het doel van TomTom is om een vingerafdruk
van de weg te maken. Omdat GPS te onnauwkeurig is,
hebben zelfrijdende auto’s een uitgebreidere kaart nodig.
Door de informatie van rondrijdende auto’s die voorzien
zijn van sensoren te verzamelen, wordt de kaart gemaakt.
Daarnaast neemt TomTom ook de bewegingen van
verschuivende tektonische platen mee in de berekeningen.
De modellen zijn gebaseerd op deze verschuivingen en de
kaarten worden hierop aangepast. De statische kaarten
van vroeger worden vervangen door dynamische kaarten
die rekening houden met al de bewegingen in de aardkorst.
Dit betekent dat de relatie tussen de geografische
positieaanduiding en een kaart wordt verbeterd omdat de
plaatverschuivingen worden meegenomen in de modellen.
Geocaching
Een andere bekende toepassing van GPS coördinaten
en de locatie daarvan op aarde is geocaching. Het is een
sport waarbij geografische coördinaten worden gebruikt
om de locatie van een cache aan te geven. Geocaching
bestaat sinds 2000 en met behulp van een GPS-ontvanger
of met behulp van een telefoon kan deze locatie worden
gevonden. Hier ligt dan een cache verstopt. Een cache kan
vanalles zijn. Vaak is het een doosje met een puzzel of een
boekje erin waar mensen die de cache hebben gevonden
hun naam in kunnen schrijven. In het doosje kan ook een
schat zitten en bij het vinden van de schat kunnen er
voorwerpen worden geruild of worden toegevoegd. Na het
vinden van de cache wordt hij weer terug verstopt. Ook
geochaching wordt verstoord door de plaatverschuivingen.
Deze GPS-coördinaten worden niet vaak vernieuwd,
waardoor de werkelijke geografische locatie kan verschillen
van de locatie die de GPS-ontvanger aangeeft. In landen
zoals Australië waar de plaat snel verschuift, kan dit na een
langere periode een groter verschil opleveren.
Claire Garretsen
27

| Startup interview
Daniel Dacomba
Een ontdekkingsreis langs de meest explosieve kleuren
en interessante onderwaterdieren; koraalriffen zijn de
natte droom van elke duikliefhebber. Tevens zijn ze ook de
woonplaats van maar liefst 25 procent van al het bekende
onderwaterleven. Helaas verkeren de koraalriffen wereldwijd
in een noodtoestand, als gevolg van onder andere de
stijgende temperaturen.
Daniel Dacomba, mede oprichter van Reefy, is zich hier
maar al te bewust van en daarom wil hij een verschil gaan
maken met zijn startup. Zijn startup Reefy is vorig jaar
tweede geworden in de wereldfinale van de CleanTech
Challenge, een wedstrijd voor ondernemende studenten
in het veld van CleanTech. Tijdens de CleanTech Challenge
worden studenten begeleid naar de finale door middel van
workshops door ervaringsdeskundigen uit het vakgebied.
In dit interview vertelt Daniel Dacomba over zijn startup
Reefy en over zijn ervaringen met de CleanTech Challenge.
Ook vertel hij wat hij heeft meegemaakt.
Koraalblokken
Kan je iets meer vertellen over de startup Reefy?
Door Reefy worden er Lego-achtige blokken ontworpen,
waarmee er onderwater kunstmatige koraalriffen worden
gevormd. Deze modulaire onderwaterstructuur verhoogt
de mariene biodiversiteit, omdat het de groei van oesters
en natuurlijke riffen stimuleert. Het fungeert daarnaast als
een golfbreker, omdat de Lego-achtige blokken de golfenergie
reduceren. Hierdoor kunnen er kustoverstromingen
en erosie worden tegengegaan.
Duiken in beeld
Daniel Dacomba
Waar zijn de Lego-achtige blokken van gemaakt?
We bieden verschillende opties aan, afhankelijk van de
behoeftes en voorkeuren van de klant. Daarom gebruiken
we hout of biopolymeren met een eco-bindmiddel, of staal
met een laagspanningsstroom om een beschermende calciumcarbonaat
laag te vormen. Deze laag stimuleert de groei
van natuurlijke riffen of oesters op de blokken.
Welke partijen zijn geïnteresseerd in jullie product?
We werken met een breed scala aan klanten, waaronder
ingenieursbureaus, resorts en havens. Doodat de blokken
aanpasbaar zijn, is de samenwerking met verschillende
klanten erg flexibel. We werken dus samen met zowel
kleine als grote klanten.
In welk stadium is Reefy nu en wat zijn de volgende
stappen?
We hebben Reefy opgericht in 2019 en zijn daarom nog
een early-stage startup in de productontwikkelingsfase.
Op dit moment doen we bij Deltares experimenten om
ons product te optimaliseren op onder andere robuustheid.
We zijn laatst pilots gestart in Indonesië en de Mexicaanse
Caraïben, waar we uitgebreid zullen onderzoeken hoe ons
product op grote schaal werkt. Onze volgende stappen zijn
het verbeteren van het product op basis van de verzamelde
data van de pilots, het opschalen van de productie en
uiteindelijk het verkopen van het product.
LinkedIn
28

Hoe heeft de CleanTech Challenge jullie geholpen bij
het ontwikkelen van je startup-ideeën?
De challenge heeft ons geholpen met het businessmodel
en onze financieringsmogelijkheden. Ookal hadden we een
redelijk goed model, de challenge zorgt ervoor dat je deze
nogmaals langs gaat om het te verfijnen. De verschillende
experts die je tijdens de CleanTech challenge ontmoet,
ondersteunen je erg goed in dit proces. Ze helpen je graag
en ze kunnen je insider tips geven. De community, door
zijn vele startups, is inspirerend en het helpt je startup om
vooruit te komen en om stappen te maken.
Jullie werden tweede in de wereldwijde finale van de
CleanTech Challenge. Wat was jullie ervaring met
deze deelname in Londen?
Tijdens de finale moesten we een pitch houden die over
bepaalde vragen ging, zoals ‘wat zijn de belangrijkste sterke
punten en hoe ziet de eerste versie van het product eruit
dat naar de klant gaat voor feedback?’ Deze vragen gaven
ons zeer bruikbare inzichten over het zakelijke deel van
onze startup. Als twee ingenieurs, hebben we zowel tijdens
de nationale als de wereldwijde CleanTech challenge een
boel geleerd buiten ons eigen vakgebied. We realiseerden
toen ons hoe belangrijk het is om rekening te houden met
de zakelijke aspecten van een startup.
Wat vind je het leukst aan het ondernemerschap op
het gebied van cleantech?
Mijn medeoprichter Jaime en ik zijn zowel civiel ingenieurs
als echte natuurliefhebbers. Het is gaaf om onze studie
toe te passen en om iets te starten waar we gepassioneerd
over zijn. De afname van de mariene biodiversiteit en de
Aqua info
Koraal in het Groot Barriérerif
menselijke invloed op het ecosysteem, zijn de ernstige
ontwikkelingen waar we ons zorgen over maken. Dit heeft
ons gemotiveerd om naar een oplossing te zoeken. Met
onze Reefy startup proberen we de afname hiervan tegen
te gaan. Zelfs als we maar één koraalrif kunnen herstellen,
zal het voor ons de wereld betekenen.
Wat wil je zeggen tegen de deelnemers van dit jaar?
Ik raad aan om met zoveel mogelijk mensen in contact te
komen en om te blijven kijken of anderen jouw oplossing
bevestigen. Stel vragen aan experts, want zij kunnen je een
eind op weg helpen. De CleanTech Challenge is hiervoor
een mooie omgeving. Zorg ook voor een sterke en degelijke
value proposition, een plan van hoe je waarde brengt naar
je klanten. Verder is het fijn om een mentor te hebben die
je kan coachen. Vergeet tenslotte niet om van de challenge
te genieten, want het is een geweldig evenement. Je gaat
aardige mensen ontmoeten en het is gaaf om te zien hoe je
startup zich in de loop van de tijd aan het ontwikkelen is.
Wil je ook meedoen aan de CleanTech challenge? Of wil je
er meer over lezen? Ga dan naar onze website via:
www.cleantechchallenge.nl.
Duiken in beeld
Koraalblokken op de zeebodem
CleanTech commissie,
Maren Ludwig,
Angelina de Leur,
Isa Huipen
29

Who are we
The Delft Career Platform is an initative of five study associations within
Delft, aiming to simplify the contact between students and companies.
The website has a clear and free overview of the internships, graduation
projects, events and jobs that are currently available for you.
delftcareerplatform.nl

Did You Know?
Kickstarting
your career.
• Curently there are over 50 companies
listed on the DCP-website.
• Since this year there are two
committees which work side to side.
One focuses on the marketing aspect
and the other one focuses on the
acquisition of companies and
vacancies.
• During the year we organize different
types of stunts and gadget giveaways.
The first steps
to your success
1 Go to
delftcareerplatform.nl
2 Sign up for free
3 Select your
preferences
4 Find your job
More information and possibilites for
companies on delftcareerplatform.nl

| APW Delft
Huib Morelisse
Jaren van studeren:
Ervaring:
1983-1990
CEO Lagerwey
CEO Nuon
A.P.W. Delft in gesprek met Huib Morelisse. Hij heeft
gewerkt als CEO bij Nuon en Lagerwey en houdt zich nu
bezig met het opstarten van Breathe. In dit interview
neemt hij ons mee in zijn studententijd en zet zijn visie
uiteen over de toekomst van werktuigbouwkunde.
Hoe zou je jouw studententijd in drie woorden
kunnen omschrijven?
Vrijheid, zelfstandigheid, ontplooiing. Vrijheid, want je
kan echt doen wat je zelf wilt. Zelfstandigheid, want je
moet het zelf uitzoeken, er is niemand die gaat handhaven.
Ontplooiing, omdat je uit jezelf dingen kunt ondernemen,
je kan in bed blijven of dingen oppakken.
Zou je je studententijd kunnen zien als een soort
speeltuin?
Je kan stilzitten, maar er valt heel veel te ontdekken. Kijk
buiten,je zandbak en je zal zien dat er van alles mogelijk is.
Studeren kan altijd nog wel. Het is leuk om met een team
ergens je schouders onder te zetten. Het is zo gaaf om te
zien dat je best wel wat voor elkaar kan krijgen en dat je
stem gehoord wordt.
Wat is de belangrijkste les die je binnen en buiten de
studie hebt geleerd?
Je denkt breed en analytisch, een ontzettend goede basis.
Je wordt intellectueel uitgedaagd, een goede keuze voor
mensen met een brede interesse of als je bang bent om
te kiezen, van alles komt wat terug. Buiten de studie om
absoluut de vriendschappen. De vrienden die je in Delft
leert kennen, ken je voor het leven. Die vrienden blijven je
dierbaar, want je hebt veel samen gedaan.
Wat heb je gedaan om na je studie je weg te vinden?
Als eerste heb ik een halfjaar gereisd door Zuid-Amerika.
Alles was daar veel spontaner. Je werd wakker dan dacht je:
“Goh, wat zal ik eens gaan doen vandaag?”. In het tweede
halfjaar heb ik een zeiltocht gemaakt over de oceaan.
Vanaf Europa zijn we naar het Caraïbisch gebied gezeild.
Na dat jaar ben je klaar en denk je enerzijds van: “Ik ben al
heel oud, ik moet beginnen met werken.” Anderzijds weet
Huib Morelisse
je dat het zo belangrijk is om erop uit te trekken, daar leer je
zo veel van. Ook het reizen is een investering in jezelf. Delft
ken je nu wel, ik vind het juist leuk om nu te weten wat
erbuiten is. De skills die je zo buiten de studie om leert zijn
heel belangrijk voor later. In het westen gaat alles heel snel
en zijn we best materialistisch. Voor je het weet leef je in
een soort virtuele bubbel.
“Qua persoonlijke ontwikkeling
is een groot bedrijf een catastrofe,
mensen met een kwaliteit van tien,
zitten dan op een positie van zes.”
Daarna ben je wel het bedrijfsleven ingegaan, hoe
heb je dat gedaan na het reizen?
Eerst had ik wel stress, want ik was weer een jaar verder.
Maar ik ben begonnen met solliciteren bij grote bedrijven.
Toch doe je bij bedrijven vaak één ding. Daarom ben ik voor
een consultant gaan werken. Ik had altijd het gevoel dat ik
me bij een consultant meer vast kon bijten. Als ik nu zou
afstuderen zou ik het anders doen. Terugdenkend zou ik
überhaupt niet meer voor een groot bedrijf gaan werken.
Qua persoonlijke ontwikkeling is een groot bedrijf een
catastrofe. Mensen met een kwaliteit van tien zitten dan
op een positie van zes. Een groot bedrijf geeft zekerheid,
maar ik zou eerder de risicovolle kant op gaan. We hebben
nog ongeveer tien jaar om het milieu op orde te krijgen en
ik denk dat je daar als student wat aan moet bijdragen.
APW
32

Hoe wist je dan wat je leuk vond na je studie?
Na al die sollicitaties kwam ik er wel achter. Ik was onder
de indruk van de grootheid en professionaliteit van de
grote bedrijven, maar ik kon er niet doen wat ik zelf
leuk vond. Ga iets doen wat relevant is en waar je verschil
kan maken. Ik zie een toekomst voor me waar je werkt voor
meerdere bedrijven. Als je ergens heel goed in bent, dan
kan je dat misschien ook doen voor meerdere bedrijven.
Je moet vanuit de persoon kijken en waar zijn expertise
ligt, in plaats van de persoon aanpassen aan de baan.
Voor jullie is het belangrijk dat je de keuzes bewust maakt.
Wil je werken bij een groot bedrijf of verandering kunnen
brengen in een kleiner bedrijf?
Je bent nu bezig met een nieuw bedrijf opzetten
genaamd Breathe, wat voor bedrijf is dit?
Het doel is conscious ownership. We willen bedrijven
vormen die hun eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid
nemen. Hiermee wachten tot de overheid actie
onderneemt duurt echt te lang. Die loopt toch achter de
feiten aan. Momenteel heeft de partij met het geld het
vaak voor het zeggen. We willen het stemrecht over een
bedrijf meer verdelen over alle partijen die invloed ondervinden
van het bedrijf. Ik ben er heilig van overtuigd dat
een bedrijf op de lange termijn beter draait als de maatschappelijke
en ecologische aspecten ook meewegen in de
besluitvorming.
Hoe ziet je gemiddelde dag bij Breathe eruit?
We zijn bij Breathe compleet anders gaan samenwerken.
Er is ook geen strikte hiërarchie. De rollen moeten verdeeld
worden, dus sluit niet iedereen op in hokjes. Zolang je de
taken volbrengt moet iedereen de ruimte hebben om zich
te ontplooien. Iedereen heeft veel verantwoordelijkheid,
maar ook veel vrijheid. Ik geloof niet in een harde scheiding
tussen je werk en je persoonlijk leven. Kijk naar wat
iedereen zijn relatieve bijdrage is en bespreek dat met
elkaar.
Stel je zou nu klaar zijn met studeren, wat zou je dan
gaan doen?
Direct weer reizen! Het is spannend, maar het is ook een
super relevante ervaring. Het is nu of nooit. Het is onzin dat
je dat later nog wel gaat doen, want als je eenmaal in het
bedrijfsleven zit, kan je niet alles meer laten vallen. Laat je
niet drijven door angst. Ook bij je sollicitatie en daarna heb
je veel aan de ervaringen die je opdoet in een jaar reizen.
Bij de studie mis je soms sociale aspecten. Leer je dat
bij reizen?
In het buitenland leer je je te ontplooien en om te gaan met
een totaal andere cultuur. Je ziet hoe fragiel de natuur en de
wereld is, je krijgt daar veel waardering voor. In Delft ben je
genoeg sociaal bezig, maar de grootte en diversiteit van de
wereld leer je alleen door reiservaring.
Veel studenten hebben bijbanen. Is het nuttig studie
gerelateerd werk te doen?
Doe wat je leuk vindt tijdens je studententijd! Je hebt je
hele leven nog om serieuze dingen te doen. Zelf heb ik
weinig maatschappelijk relevante stages gedaan. Ik heb
zelf gewerkt bij de Wijnhaven en Café de V, daar werk je
jezelf kapot. Iedereen zit wel eens in een restaurant maar
ga het maar eens regelen. Gezeik van mensen, dingen die
fout gaan en drukte. Je leert ook daar ontzettend veel.
“Werktuigbouwkundigen moeten
vooruit kijken en voorop lopen!”
Hoe zie je de toekomst van werktuigbouwkunde?
Wat ik mis is het maatschappelijk aspect. Een ingenieur
heeft veel verantwoordelijkheden. Uitdagingen liggen niet
in de technische hoek, maar in de maatschappelijke impact
van wat je doet. Je zou meer stil moeten staan bij de vraag:
Wat is de impact van wat ik doe?
Wat zou er aan het curriculum moeten veranderen?
Maatschappelijk denken moet een integraal onderdeel van
de studie worden. Neem materiaalkunde; je kunt wel kijken
hoe alle moleculen bij elkaar zitten, maar waar komt dat
spul vandaan en kun je het wel hergebruiken? We moeten
snel naar een energie neutrale en circulaire samenleving.
Neem plastic afval. Plastic maken is geen kunst meer,
maar hoe maak ik een bak schroot tot een nieuw product?
Werktuigbouwkundigen moeten vooruit kijken en voorop
lopen. Kritische vragen hierover vanuit jullie generatie is
super belangrijk. Mensen met nieuwe ideeën worden in het
begin weggezet als halve gekken. Twintig jaar later blijkt
dat ze toch gelijk hebben. Dus blijf altijd kritisch en denk na
over wat relevant is!
Ava Heijdra en Essan Boston-Mammah
33

MAN Energy Solutions
Een warme winter zonder aardgas
De dagen worden kouder en de
verwarmingen gaan aan. Veel
gebouwen worden verwarmd
met aardgas, maar hier
moet gestopt mee worden.
Aardwarmte zou weleens de
oplossing kunnen zijn.
Het verwarmen van huizen zorgt voor ongeveer tien
procent van de Nederlandse koolstofdioxide-uitstoot.
In het klimaatakkoord is afgesproken dat er na 2050 geen
gebruik meer wordt gemaakt van aardgas, maar hoe
kan dat bereikt worden? Het antwoord op deze vraag is
misschien wel in de aarde te vinden. We leven immers op
een ontzettend hete bal magma.
Geothermische energie
Tegenwoordig is dertig procent van de aardwarmte nog
restwarmte van het ontstaan van onze planeet. Tijdens
dit proces wordt bij het vormen van materie kinetische
energie omgezet in warmte. Doordat het gesteente in de
aarde een geringe warmtegeleiding heeft, is veel van deze
warmte niet aan de ruimte afgegeven en voor miljarden
jaren behouden gebleven. Het grootste deel van de aardwarmte,
zeventig procent, is te danken aan radioactieve
vervalprocessen. Deze natuurlijke vorm van kernenergie
komt vrij door het verval van langlevende isotopen zoals
uranium en thorium.
Er zijn al een aantal methodes om gebouwen te verwarmen
met geothermische energie en dit aantal zal de komende
jaren ongetwijfeld alleen maar stijgen. Veel van dit soort
technologieën maken gebruik van het temperatuurverschil
tussen het aardoppervlak en de temperatuur op een
bepaalde diepte onder de grond. Dit verschil wordt groter
naarmate je dieper de aarde ingaat, maar hier komen ook
hogere kosten bij kijken.
Bodemwarmtepomp
Het verwarmen van een gebouw met een bodemwarmtepomp
is al mogelijk met een temperatuurverschil van
slechts enkele graden Celsius. Om deze warmte te
verkrijgen worden er gaten van een paar honderd meter
diep geboord in de bodem voor leidingen. In deze leidingen
wordt water rondgepompt en door de aarde opgewarmd.
Daarnaast kan het systeem in de zomer ook gebruikt
worden om gebouwen af te koelen, omdat de temperatuur
van de grond dan lager is dan die aan het oppervlak.
34

ATES
Grondwater kan gebruikt worden om energie op te
slaan in de aarde via Aquifer Thermal Energy Storage,
ook wel ATES genoemd. Dit systeem maakt gebruik van
de temperatuurverschillen van de seizoenen door dit
op te slaan in warme en koude grondwaterreservoirs.
De reservoirs worden aquifers genoemd en bestaan uit
watervoerende lagen in de ondergrond. Aquifers ontstaan
wanneer er een waterdoorlatende laag bestaat tussen
twee slecht doorlatende lagen, bijvoorbeeld een zandlaag
tussen twee kleilagen. In de zomer wordt er grondwater uit
het koude reservoir opgepompt om het gebouw te koelen.
Dit koelwater wordt hierdoor verhit en opgeslagen in het
hete waterreservoir, zodat het in de winter het gebouw
weer kan opwarmen. Door de lage warmtegeleiding van de
grond blijft het water op temperatuur tot het weer gebruikt
kan worden. Het verhitten van water kost normaal veel
energie, maar ATES hoeft het water alleen rond te pompen.
Hierdoor werkt dit systeem met grote efficiëntie.
paar kilometer verplaatst is. Doordat ATES een specifieke
bodemsamenstelling nodig heeft is dit dus op veel
plaatsten niet mogelijk. Naast dat de grond de juiste
samenstelling van aardlagen moet hebben, speelt de
temperatuur ook een grote rol. Zo moet er in Nederland
diep geboord worden voordat de temperatuur drastisch
toeneemt, maar dat is niet overal zo. Op vulkanische
eilanden is de aardkorst dunner en heeft de grond al
een temperatuur van honderd graden Celsius op enkele
honderden meter diepte. Hoewel de naam anders doet
vermoeden is IJsland hier een goed voorbeeld van. Op dit
vulkanische eiland is daarom ook al 87 procent van de
warmtevraag afkomstig van aardwarmte.
TU Delft
De mogelijkheden van deze technologie zijn bij de TU
Delft niet onopgemerkt gebleven en op de campus zijn er
al meerdere ATES systemen geïnstalleerd. Samen zorgen
deze systemen voor 10 800 megawattuur per jaar aan
verwarming en verkoeling, terwijl de pompen maar 310
megawattuur aan elektriciteit verbruiken. De hoeveelheid
energie die hiermee bespaard wordt staat gelijk aan
de verbrandingswarmte van meer dan 800 000 kubieke
meter aardgas.
Freepik
Verschillende aardlagen in de grond
De aarde bepaalt
Gebouwen opwarmen met aardwarmte klinkt als de
toekomst, maar dat betekent niet dat dit altijd gemakkelijk
gaat. Verschillende samenstellingen van aardlagen
vereisen verschillende methodes en lang niet al die
methodes zijn altijd rendabel. Een bodemwarmtepomp
wisselt bijvoorbeeld warmte uit tussen de grond en het
water in de leiding. Om dit proces te laten verlopen zal de
bodem dus veel warmte moeten geleiden, maar verder
vereist een bodemwarmtepomp niet veel en kan het
dus op veel plekken geplaatst worden. Bij ATES ligt dit
heel anders, omdat het werkt via de opslag van warm en
koud grondwater. Naast dat er een grondwaterreservoir
dichtbij gelegen moet zijn, mag de aarde juist niet teveel
warmte geleiden en is het van belang dat er geen grote
grondwaterstromingen zijn. Het is immers ongewenst
dat het opgeslagen grondwater na een half jaar een
Wist je dat...
‘s werelds grootste warmwaterbron in Nieuw-Zeeland ligt
en Frying Pan Lake heet?
Kassen
De eerder besproken technieken gebruiken de aardwarmte
tot op enkele honderden meters diepte, maar er kan altijd
dieper geboord worden. Hoewel hier een fors prijskaartje
aan hangt, is er één sector die hier steeds meer gebruik
van maakt. De glastuinbouw gebruikt namelijk negentig
procent van alle opgewekte aardwarmte in Nederland.
Deze sector is de laatste jaren gaan investeren in deze
vorm van duurzame energie en er zijn nu zo’n 24 gerealiseerde
projecten die in 2019 samen 168 miljoen kubieke
meter aardgas bespaard hebben. Er is veel geld nodig voor
het financieren van deze projecten. Hierdoor werken de
ondernemers in deze sector vaak samen om het mogelijk te
maken, want het is niet niks om een gat van 2500 meter te
boren.
Dirk Jacobs
35

| Gadgets
< Steek uren in het bouwen van je eigen houten labyrint.
Daarna aan jou de taak om in je eigen doolhof de weg naar
buiten te vinden!
www.amazon.com | € 90,-
> Kruis een muismat en een placemat en je krijgt deze
desk pad voor op je bureau! Zo kunnen de kruimels van je
studiesnacks ook gelijk worden opgevangen.
www.amazon.com | € 25,-
< Heb je het geheugen van een goudvis? Deze olifant
zorgt ervoor dat jij al je gedachtegangen kan noteren en
onthoudt: An elephant never forgets!
cadeau.nl | € 20,-
> De modernste laptops komen met steeds minder USBingangen.
Koppel daarom deze hub met 46 ingangen aan
je computer en je zal nooit meer ruimte tekort komen.
www.amazon.com | € 190,-
36

< Na een hele dag hard werken snak je naar ontspanning.
Deze rustgevende waterval zorgt ervoor dat je ten alle
tijden een zenmomentje kan pakken.
www.amazon.com | € 25,-
> Het scherm van je telefoon is over het algemeen viezer
dan een WC-bril. Terwijl je telefoon oplaadt zorgt dit
apparaat ervoor dat je telefoon gedesinfecteerd wordt.
www.amazon.com | € 80,-
< Kan je bankrekening de aankoop van AirPods niet aan?
Met deze splitter kan je je telefoon opladen en naar je
favoriete muziek blijven luisteren.
www.bol.com | € 11,-
> De donkere wintermaanden geven genoeg gelegenheid
voor het maken van puzzels. Deze versie van Keith Haring
met 32000 stukjes zorgt zeker voor een goede uitdaging.
www.amazon.com| € 153,-
37

| Buitenlandverhaal
Als je passie ligt op het gebied
van hoogpresterende auto’s,
dan kun je eigenlijk maar naar
één land gaan, namelijk: Italië.
Een droom voor iedere race of auto enthousiast, maar
ook tijdens COVID-19? In Italië kennen ze corona maar
al te goed. Vanwege de voelbare angst voor een nieuwe
lockdown zijn de Italianen vastberaden om niet dezelfde
fouten te maken. Zo geldt overal een mondkapjesplicht en
mag niemand naar buiten tussen 22:00 uur en 5:00 uur.
Maar toen ik door de selectie heen ben gekomen voor een
van de meest prestigieuze masters, Advanced Automotive
Engineering met een specialisatie in High Performance Car
Design, had ik geen andere keus: Ik moest en zou gaan.
Afgelopen najaar ben ik verhuisd naar Modena in Emilia
Romagna. Emilia Romagna is de geboorteplaats van onder
andere Ferrari, Lamborghini, Pegani, Ducati, Maserati en
nog vele andere automerken. Ik mag van geluk spreken dat
MUNER, Motorvehicle University of Emilia Romagna, niet
alleen een combinatie is van verschillende universiteiten,
maar ook sterk verweven is met de eerder genoemde
bedrijven. Zo zijn de professoren in het college fulltime
werknemers binnen deze branch en is het gebruikelijk dat
het college drie keer zo lang duurt dan gepland door de
hevige discussies die ontstaan.
Deze studie staat bekend om het “hands-on” werken, zij
aan zij met bekwame engineers die al jaren werkervaring
hebben binnen de race en automobiel industrie. Tijdens
de studie zijn interessante colleges, uitdagende projecten
en digitale practica. Passief achter je laptop college in bed
volgen zit er dus niet in.
Dallara
Vehicle dynamics simulatie voor race auto’s
Iedereen wil graag een goede impressie maken bij de
persoon die mogelijk over een jaar jouw baas wordt. Het is
dan ook helemaal niet slecht om dit te doen. Door covid zijn
professoren sneller geneigd een één op één discussie aan
te gaan. Echter, de pandemie blijft een pandemie, dus vaak
betekent het nog steeds lange dagen binnen met weinig
sociaal contact. Wat overigens voor menig engineering
masterstudent niet abnormaal klinkt, Covid of geen Covid.
Het eerste wat je wilt doen als je ergens naar toe verhuist
is integreren. Integreren gaat heel moeilijk als alle sociale
gelegenheden gesloten of verboden zijn. Dus wat doe
je dan? Gelukkig doen Italianen niks liever dan eten en
praten, dus niemand zal je raar aankijken als je met een
willekeurig persoon een discussie aangaat. Zodoende
creëer je toch een sociale kring voor na het harde studeren.
Buiten de diepgaande vakken betreffende materiaalkunde,
dynamica en design, ligt er een focus op het ontwikkelen
van intuïtie betreffende vehicle engineering. Buiten dat
discipline noodzakelijk is om deze kennis te vergaren, is
intuïtie ook erg belangrijk. Zo is een stage bij een van de
eerder genoemde bedrijven verplicht.
Wij uit Delft weten wat enginering is: form follows
function. Eerst moet de praktische functie werkend zijn en
daarna kijken we wel naar esthetiek. Italianen denken hier
anders over. Eerst moet het mooi zijn, daarna gaan we wel
kijken of het ook daadwerkelijk kan.
Sam-Willem Lautenschutz
Academia, Piazza Roma
Kortom, studeren gedurende de huidige pandemie is geen
pretje. Maar COVID zal wel weer voorbij gaan en we zullen
altijd moeten doorleren. In de tussentijd moet je genieten
van de kleinste dingen.
Sam-Willem Lautenschutz
38

APW
Wij zijn het bestuur van het Alumni Platform der Werktuigbouwkunde
Delft ofwel A.P.W. Delft. Wij zorgen voor
contact met en tussen alumni met behulp van onze
kwartaallijkse nieuwsbrief en een jaarlijkse alumnidag.
Als alumni kun je studenten veel leren en zo verschijnt er
in iedere Slurf ook een interview met een alumnus, ook
in deze Slurf. Heel apart eigenlijk dat wij een bestuur zijn
en niet een commissie. Dit is omdat wij open willen staan
voor anderen en dus enigszins apart van Leeghwater willen
staan, daar vertellen we je zo meer over.
Wij zijn er dus voor de alumni en zorgen ervoor dat zij
onderling contact hebben middels activiteiten en online.
Op de alumnidag wordt er een activiteit georganiseerd
die wordt gevolgd door een gezellig diner. Op deze manier
willen wij ervoor zorgen dat oude banden weer worden
opgeleefd en dat ze ook nog eens een goede tijd beleven.
Hiernaast is het ook leuk en nuttig om af en toe wat te
horen van deze mensen. Wij studenten kunnen namelijk
veel leren van hun levenservaring. Welke keuzes wij ook in
het vervolg maken en wat zij hierover te zeggen hebben.
Dat doen we door interviews, maar zo nu en dan wordt een
alumnus ook uitgenodigd voor een lunchlezing. Maar ook
hier mag gezelligheid niet ontbreken en zo is er jaarlijks
een activiteit waar alumni en studenten samenkomen.
Vorig jaar was dit een jeu de borrel. Op deze manier hopen
wij een leuke en goede schakel te zijn tussen de student en
de alumnus. Dit jaar willen wij veel doen voor onze alumni
wij willen een sterk platform voortzetten waar zij en later
ook wij veel plezier aan zullen beleven. Dit doen wij door
het werk van onze voorgangers te vervolgen. Een van de
grote dingen die zij hebben veranderd is de naam van het
platform. Voorheen waren wij bekend als Vereniging Oud
Leeghwater, oftewel VOL. Dit is veranderd, omdat er daardoor
voornamelijk oud-Leeghwater leden naar het platform
werden getrokken. Dit op zich is niet erg, maar dit zorgt er
voor dat mensen die niet bij Leeghwater hebben gezeten
zich hier niet aangetrokken tot voelden. Terwijl wij er voor
alle werktuigbouwkundigen willen zijn.
In Nederland is het al een probleem, bij ons platform ook,
de vergrijzing. Van deze oudere generatie is veel te leren,
maar van de jonge, werkende alumni ook. Daarom willen
wij deze groep vergroten om zo een actiever en ook leerzamer
platform te creëren. Wij willen ons dus ook focussen
op net afgestudeerden die betrokken willen blijven bij onze
studie. Op deze manier creëren we een meer diverse groep
alumni waar iedereen meer baat bij heeft.
Gezelschap Leeghwater
Alumni Platform der Werktuigbouwkunde Delft
Als laatste hebben wij dit jaar het doel om alles te evalueren
wat onze voorgangers hebben gedaan, om zo op een
rijtje te krijgen wat werkt en wat niet. Daarmee maken we
een meerjarenplan om het platform interactief te maken
en zo nodig uit te breiden. APW is heel lang onderdeel van
Gezelschap Leeghwater geweest en hierdoor kregen de
alumni niet altijd evenveel aandacht. Door het opstarten
naar VOL en de uiteindelijke overgang in APW is het
alumniplatform nu gefocust op alumni en het contact
onderling en met de studie.
Mocht je na je afstuderen dus nog een weak spot hebben
voor Werktuigbouwkunde, dan heten we je graag welkom
op het Alumni Platform.
Essan Boston-Mammah
Bestuur Alumni Platform der Werktuigbouwkunde Delft
39

| Uit den ouden doos
De doorbraak van duurzaam
Inhabitat
Om de klimaatverandering
tegen te gaan zijn vergaande
maatregelen nodig. Gelukkig
komt er juist nu hulp uit een
onverwachte hoek.
De wereld kende in 2015 het warmste jaar ooit, onder
andere daarom is er in december een historisch klimaatakkoord
gesloten. Hierin staat dat de opwarming van de
aarde beperkt moet blijven tot ruim onder de twee graden
Celsius in 2100 met een streven naar anderhalve graad. Het
huidige akkoord bevat, behalve de gemaakte afspraak over
de temperatuursverhoging, geen bindende afspraken.
Om deze doelstelling in 2100 te halen, dienen vergaande
maatregelen te worden genomen. Zo is er het streven om
in 2050 overgestapt te zijn naar honderd procent duurzame
energie. Er zijn landen waar de daken al vol liggen met
zonnepanelen, maar in bijvoorbeeld Nederland loopt het
nog niet storm wat betreft duurzame energie. Echter, het
zal door een economische ontwikkeling niet lang duren
voordat ook hier overal zonnepanelen te zien zijn.
Van oliestaat naar zonnepaneelfanaat
In de Verenigde Arabische Emiraten heeft een opmerkelijke
ontwikkeling plaatsgevonden. De emiraten zijn rijk aan
olie en staan in de top vijf van olieproducerende landen. De
rijkdom die hiermee verkregen is, valt goed terug te zien
in de kunstmatig gecreëerde eilanden en de gigantische
wolkenkrabbers in de stad Dubai. Juist in deze stad groeit
ook het besef dat de rijkdom, verkregen door de olie, eindig
is. Om deze reden wordt net onder Dubai het grootste
zonnepaneelpark ter wereld neergezet. Dit park wordt in
verschillende stappen gebouwd en voor de eerste fase, ter
waarde van tweehonderd megawatt, werd in januari 2015
de historisch lage prijs van 5,85 dollarcent per kilowattuur
geboden. Deze prijs is bijzonder, omdat deze zelfs onder de
laagste prijs ooit van gas energie per kilowattuur ligt. De
prijs van duurzame energie is hiermee onder het omslagpunt
met de fossiele brandstoffen gedoken. Echter, de
ontwikkelingen zijn niet gestopt. Zo is bij de aanbesteding
van de volgende fase van hetzelfde zonnepark in mei 2016
de prijs voor duurzame zonne-energie al gedaald tot 2,99
dollarcent per kilowattuur. Met deze prijs wordt ook de
kolenenergie buiten spel gezet.
De economische wetten
De oorzaken liggen in de verschillen in marktwerking van
fossiele brandstof en zonnepanelen. De markt voor fossiele
brandstoffen is onderhevig aan de grondstofprijzen van
40
22

Passion 4 Wheels
bijvoorbeeld kolen of gas. In het verleden was het aanbod
van deze grondstoffen groot, wat leidde tot een lage prijs.
De vraag is de laatste jaren echter toegenomen en het aanbod
afgenomen, waardoor de prijs omhoog verschuift. In
het geval van zonnepanelen is er geen afhankelijkheid van
marktwerking door grondstofprijzen. Wanneer de investering
is gedaan, weet men namelijk wat het zonnepaneel
heeft gekost en wat deze gaat opbrengen zonder verdere
toevoegingen. De energieprijs van het zonnepaneel wordt
dus alleen bepaald door de initiële investering, waarbij de
wetten van de industriële economie gelden. Deze wetten
zeggen dat wanneer de hoeveelheid geproduceerde producten
toeneemt, de initiële investering terugverdiend kan
worden over een grotere hoeveelheid producten. Daarmee
zal, bij gelijkblijvende kosten van de onderdelen, de prijs
per kilowattuur per zonnepaneel dalen.
Een oplaadpunt van LomboXnet
het VerrassenDe communisme
De grote producent van zonnepanelen ligt op een zeer
verrassende plek, een land geteisterd door smog, namelijk
China. De Communistische Partij heeft een meerjarenplan
opgesteld. Hierin heeft China de keuze gemaakt om rijk te
worden met behulp van goedkope stroom uit vervuilende
kolencentrales. Het idee is dat met de verkregen rijkdom de
omgeving weer schoongemaakt zou worden door duurzame
bronnen te gebruiken. Hierbij is er niet gekozen voor
een subsidieregeling, waarbij de overheid het produceren
en kopen van zonnepanelen stimuleert. Een subsidieregeling
heeft veel tijd nodig om effect te hebben, daarom heeft
China ervoor gekozen om het principe van de industriële
economie te gebruiken. De overheid heeft al in de jaren negentig
geïnvesteerd in grote fabrieken om zonnepanelen te
produceren. Dit heeft nu de mogelijkheid gegeven om een
dusdanig grote productie neer te zetten, dat de energieprijs
van deze panelen onder die van fossiele brandstoffen is
gedoken. De opkomst van de duurzame energie gaat met
Wist je dat...
de hoeveelheid geproduceerde hernieuwbare energie
in Nederland slechts 5,6 procent is? Onder andere onze
oosterburen streven ons ruim voorbij met dertig procent.
name in China veel geld opleveren. Gelukkig wordt niet
alleen het economische belang nagestreefd. Ondanks het
doel dat is opgesteld om in 2020 honderd gigawatt aan
zonne- en tweehonderd gigawatt aan windenergie te produceren,
is de huidige luchtverontreiniging dusdanig dat
de overheid het plan heeft bijgesteld. Bij het aanpassen van
het meerjarenplan, wat in een communistisch land zelden
gebeurt, is nu zelfs de doelstelling gesteld om 150 gigawatt
aan zonne-en 250 gigawatt aan windenergie binnen te halen
in 2020. Ter vergelijking: de Verenigde Staten heeft een
capaciteit van slechts negen gigawatt geïnstalleerd.
Het bereiken van het omslagpunt van zonne-energie door
de gigantische zonnepaneelproductie van China heeft
vele invloeden op de wereld. Zo komen onder andere veel
nieuwe vraagstukken voor ingenieurs om de hoek kijken.
Een mooi voorbeeld hiervan is de vraag wat er moet gebeuren
als de zon niet schijnt. Eén mogelijke oplossing hiervoor
kan weleens in Nederland zijn bedacht. Het idee voor dit
probleem komt van de start-up LomboXnet. De start-up
gebruikt de zeer sterke accu’s van huidige elektrische auto’s
om energie in op te slaan wanneer de zon schijnt. Als het
slecht weer is, kan de energie uit deze accu’s weer worden
gebruikt. Om te voorkomen dat men de volgende dag met
een lege accu naar het werk moet, kan in een app worden
ingesteld hoeveel energie mag worden teruggewonnen uit
de accu. Zo wordt de volledige accu gebruikt, zonder dat dit
af doet aan de vervoersfunctie van de auto. Tot slot is het
voor de consument nu ook aantrekkelijk geworden om te
investeren in zonnepanelen, omdat er naast de ethische nu
ook een economische stimulans is. De afhankelijkheid van
fossiele grondstoffen neemt hierdoor ook af, met als gevolg
dat landen minder afhankelijk worden van bijvoorbeeld
olie uit conflictgebieden, waardoor er meer stabiliteit komt
in de wereld. Daardoor kunnen we, als Nederlanders, straks
vredig en uiteindelijk ook duurzaam leven.
Coen Bakker
23
41

| Nawoord
Dit Slurfweekend was er weer eentje voor in de boeken.
Voor zover je een beunmarathon van woensdag tot en met
vrijdag een weekend kan noemen.
Met de instructiezaal L en het Leeghwaterkantoor als
hoofdkwartier is de welbekende flyer in elkaar geknald.
Een Slurfweekend is geen Slurfweekend zonder een
overschot aan vlamtosti’s, waarvan de helft volgens mij
nog steeds ligt te cremeren in het tosti-ijzer, knakworsten,
blikjes chocomel en winegums. Deze snacks kwamen goed
van pas bij het schrijven, verbeteren en nakijken van de
stukken. Indien die stukken aanwezig waren tenminste.
Deze editie bewijst maar weer dat er werkpaarden en
sierpaarden zijn want SJV had het dit keer ‘te druk’ om een
stukje te typen.
SJD daarentegen heeft maar weer eens bewezen dat niet
alle SJ’s incapabel zijn. Als quotulist en professioneel Greta
Thunberg mememaker had hij het maar druk.
Na hard werken komt ontspanning, en ontspannen hebben
we zeker. Op donderdag heeft namelijk de welbefaamde
dooradt plaatsgevonden. Na een ellenlange speech van
Mark Rutte op de Choorstraat was het inmiddels zo laat
dat de dooradt niet eens is afgerond. Gelukkig hoefden we
elkaar niet lang te missen want iedereen stond natuurlijk
al om negen uur Frits en fruitig weer op kantoor.
Het weekend was wel oké, 7.8.
Namens de Slurfredactie,
Slurf Hoogh!
Dirk Jacobs en Vicky van Heijningen, SJ’s
42

Puzzelpagina |
Wat is de Slurf zonder de legendarische puzzelpagina.
Deze editie bevat een kruiswoordpuzzel bestaande uit
woorden die gerelateerd zijn aan de artikelen uit de Slurf,
de Werktuigbouwkunde Bachelor of studentikoze
werktuigbouwkunde jargon. Mocht je er zelf niet uitkomen,
dan kun je altijd nog op het internet kijken, je medestudent
om hulp vragen of als het een verloren zaak is, kun je altijd
zelf iets verzinnen.
Verticaal:
1. Tijdsbestek waarin de Olifanten neus geschreven wordt
2. Schaal voor aardbevingen
3. Korrels bij de zee
5. Water aarde vuur lucht
6. Winst van een booreiland
7. Hoogste berg
11. De amazone
14. Grondstof van papier
Horizontaal:
4. CO 2
opnemer voor 25 en 26 december
8. Bewegende platen
9. Als je in Medusa’s ogen kijkt
10. Het koudste stuk aarde
12. Water tussen Groot-Brittanië en Nederland
13. Leefplaats van Olifanten
15. 0 3
om de aarde
Vicky van Heijningen, SJ
43

BUILD YOUR
FUTURE
Application Trainings
9 - 11 February 2021
A good preparation is half the battle. At the application days
recruiters from high ranked companies will provide trainings for job
applications. Get your resume checked by an expert and get all the
information you need to get your dream job.
Orientation Days
15 - 17 February 2021
Meet 150 national and international companies at the career
fair. Companies, ranging from consultancy to engineering
attend the Orientation Days. You can orientate yourself by
attending presentations or visiting info stands where you can
chat with companies. Come to the online fair to meet them all.
Coffee Dates
22 March - 26 March 2021
The Coffee Dates is an approachable event where you have
the opportunity to get to know a company over some coffee.
Companies select the students they want to get in touch with
beforehand, based on your resume. The conversations will
take 20 minutes and will take place at a coffee bar located at
Delft University of Technology.
In-house Days
26 April - 11 May 2021
In-house Days offer an opportunity to form a better, more
complete idea of the companies you are interested in. Your
resume will be forwarded to the companies of your choice.
Based on the resumes the companies will select the participants.
HOW TO JOIN
You can sign up at the website ddb.tudelft.nl,
starting on the 4th of January, till the 21st of
February. Visit the website for more
information!
ddb.tudelft.nl