De Slurf - Editie 25-4 - Gezelschap Leeghwater

VIJFDE LUSTRUM

DE SLURF

Boek 4:

lucht

Hoofdstuk 1:

In de wolken wakker worden- 6

Officieel orgaan der werktuigbouwkundige studievereniging ‘Gezelschap Leeghwater’ te Delft | jaargang 25 - mei 2021 - no. 4

Hoofdstuk 2:

de slurf van een tornado - 10

Hoofdstuk 3:

Hoge molens vangen veel wind - 14

| Redactioneel

Voor u ligt de 4 e editie van 2021 en de laatste Slurf van

jaargang 25. Het is het alweer het 5 e lustrum van de Slurf

redactie, het 1 e lustrum lustrum. Ondanks de coronamaatregelen

maken wij er een feest van en gaan we door.

Tevens is een Slurflustrum niet compleet zonder een

thema. Het thema van het vijfde lustrum focust zich op

de vier elementen van de studie Werktuigbouwkunde:

water, aarde, vuur en lucht. Aangezien dit de vierde editie

is, zullen wij het gaan hebben over het thema lucht. De

Slurf is een redactie waarbij er elk kwartaal mensen de

Slurf verlaten en er nieuwe voor in de plek komen. Voor

de oude hoofdredacteur Nienke van Doorn is er een

nieuwe SJ in de plaats gekomen, Willemijn. Deze Slurf

editie bevat wederom vele leuke artikelen. Zo vertelt Frits

van Hall, Eind-redacteur over tornados en Secretaris Dirk

Jacobs schrijft over de evolutie van het opwekken van

windenergie. Vicky van Heijningen, onze Commissaris

Lay-out, schrijft over millieuvervuiling en uitlaatgassen.

Redacteur Dirk van Bolhuis schrijft over de luchtzakken,

oftewel airbags. Verder schrijft Redacteur Jikke Kielstra over

luchtballonnen en SJ Willemijn Bloem schrijft over The

America’s Cup. Zelf heb ik een artikel over lucide dromen

geschreven. Buiten de artikelen van de redactie zijn er ook

externe stukken in de Slurf. In het ‘Alumni Platform der

Werktuigbouwkunde’ interview vertelt René Delfos over

zijn baan als opleidingsdirecteur Werktuigbouwkunde.

“Ik heb echt alleen maar

veel te domme dingen

gezegd” - Claire

Het HoofdEind artikel gaat over de productie van parfum

en de geschiedenis ervan. Na een jaar in de Slurf redactie te

hebben gezeten, moeten mijn compagnon Frits van Hall en

ik nu plaats maken voor twee nieuwe redacteurs.

Ik wens de nieuwe redactie veel succes met de volgende

edities en ik zal zeker bij het volgende Slurfweekend

aanwezig zijn om te helpen, zoals dit keer Oud-Slurfers

Klaas Koerten, Tessa Talsma, Floor van Lunen, Irene

Hooijkaas en Sep Ursone er waren om deze editie naar een

hoger niveau te tillen. Ontzettend bedankt voor jullie hulp

om deze editie weer tot een succes te maken. Daarnaast

wil ik het bestuur bedanken voor het deels openstellen van

hun kantoor en de bestuursstukken. Vicky van Heijningen,

succes collega.

Slurf Hoogh!

Claire Garretsen, Hoofdredacteur

Algemene Voorwaarden

De Slurf verschijnt viermaal per jaar en is een

uitgave van Gezelschap Leeghwater, de studievereniging

van werktuigbouwkundige studenten

aan de Technische Universiteit Delft. Niets uit deze

uitgave mag gereproduceerd worden en/of openbaar

gemaakt worden door middel van boekdruk,

fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan

ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming

van Gezelschap Leeghwater.

Gezelschap Leeghwater verklaart dat deze uitgave

op zorgvuldige wijze en naar beste weten is

samengesteld, evenwel kan zij op geen enkele

wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van

de informatie. Tevens is zorgvuldig gezocht naar

rechthebbenden van de gepubliceerde illustraties,

dit is echter niet in alle gevallen na te gaan.

Wanneer u denkt auteursrechten te hebben kunt

u contact opnemen via onderstaande gegevens.

Gezelschap Leeghwater aanvaardt geen enkele

aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook,

die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen

die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Redactie

Hoofdredacteur: Claire Garretsen

Eindredacteur: Frits van Hall

Secretaris: Dirk Jacobs

Commissaris Lay-Out: Vicky van Heijningen

Redacteur: Dirk Bolhuis

Redacteur: Jikke Kielstra

Redacteur: Willemijn Bloem

QQ'er: Suze van Santen

Met dank aan de ROS

Rechthebbende coverfoto: -

Verzending

De Slurf wordt verzonden aan de ereleden, het

College Leden van Verdiensten, de leden van

studievereniging Gezelschap Leeghwater en

de Vereniging Oud Leeghwater. De Slurf wordt

verzonden aan instellingen binnen en buiten Delft,

alle professoren van de faculteit 3mE en bedrijven

waarmee Gezelschap Leeghwater samenwerkt.

De PR-afdeling van de faculteit ontvangt 200

exemplaren ten behoeven van voorlichting. De

Slurf is ook digitaal te vinden op de website van

Gezelschap Leeghwater.

Slurfredactie

Lijkt het je leuk om de Slurfredactie te versterken?

Stuur dan een mail naar Slurf@leeghwater.nl

Abonnementen

Het aanvragen van een abonnement kan via de

vermelde gegevens. Een abonnement op de Slurf

kost 25 euro per jaar. Nieuwe abonnementen

kunnen het gehele jaar door ingaan. Een abonnementsjaar

loopt gelijk met een collegejaar en

dus wordt de eerste maal het abonnement pro rata

berekend.

Oplage & Druk

2900, BladNL, Maarssen

Gezelschap Leeghwater

Faculteit 3mE

Mekelweg 2, 2628 CD Delft

Tel: +31 15 27 86 501

info@leeghwater.nl

www.leeghwater.nl

IBAN: NL56 ABNA 0442310919

Giro : NL26INGB0000066967

2

Inhoud |

In de wolken

wakker worden

De werking en het verkrijgen

van lucide dromen.

pagina 6

VHB | 4

Activiteiten | 5

Onderwijs | 8

IHK | 12

Dokteronline Roskill

Wikipedia Maxvandedag

De slurf van een

tornado

Hoe een tornado ontstaat en

wat de gevolgen zijn.

pagina 10

Hoge molens

vangen veel

wind

De geschiedenis en de

toekomst van molens.

pagina 14

Luchtvervuiling

Hoe moeten we nu handelen

om het klimaat te redden.

pagina 20

Wist je dat? | 16

Parfum | 17

Advertorial ASML | 18

Recept| 23

De luchtzak | 24

Uit den ouden doos | 27

Onnauwkeurige GPS | 26

10 000 luchtballonnen | 30

A.P.W. interview | 32

Gadgets | 34

Met de boot de lucht in | 36

Nawoord | 38

Puzzel | 39

Adverteerdersindex:

ASML | 18

SMC | 22

Vanderlande | 26

Sioux | 40

3

| Van het bestuur


Het is begin mei 2021 en zittend op bed met mijn laptop

op schoot begin ik aan mijn laatste Slurfbijdrage van het

jaar. Het laatste kwartaal van het collegejaar is ingegaan

en het einde van mijn bestuursjaar komt in zicht. Een deel

van mijn bestuurstaken zijn onderhand routine geworden

en soms betrap ik mijzelf erop dat ik toch ook weer uitkijk

naar het volgen van vakken.

Suze van Santen

Kort geleden keken wij als bestuur terug op de plannen

die wij een jaar geleden, als kersverse EPPO’s, in ons

beleid opnamen. Samen hebben we hard gelachen om de

aannames die we een jaar geleden deden. Zo dachten wij

dat de coronacrisis zo rond de jaarwisseling wel zou zijn

opgelost en het tweede halfjaar volgens ‘het boekje’ zou

verlopen. De plannen stralen enthousiasme en creativiteit

uit. Hoewel we een jaar later een stuk realistischer zijn

geworden, werkt dit toch aanstekelijk.


De start van het vierde kwartaal geeft ons de motivatie

om de laatste projecten en beleidspunten uit te voeren.

Waar in het begin van het collegejaar projecten werden

doorgeschoven met het excuus:

“dat is echt een Q4-project”,

moeten deze nu toch echt uitgevoerd worden. Zo worden

er plannen gemaakt voor het 31ste lustrum, wordt er nu

nagedacht over het verduurzamen van onze vereniging en

daarnaast zullen de commissies worden geëvalueerd.

Het belangrijkste project van dit moment is het vinden van

de opvolgers, onze eigen EPPO’s. We organiseerden borrels,

hielden sollicitatiegesprekken en stelden uiteindelijk een

groep samen die volgens ons een jaar lang de vereniging

kan laten draaien. Na een aantal lessen “Leeghwater voor

dummies” starten ze met het schrijven van hun beleid voor

het komende jaar. Ook worden de functiespecifieke taken

overgedragen en zal ik dingen uitleggen waarvan ik eigenlijk

was vergeten dat deze ook bij mijn functie horen.

Tijdens de jaarvergadering gaan het 153ste en het 154ste

bestuur in elkaar over en zal ik de voorzittershamer

doorgeven. In mijn uittreerede zal ik terugkijken op een

bijzonder jaar en zal ik vertellen over de zes geweldige

mensen waarmee ik een jaar lang heb mogen werken. Mijn

opvolger zal hierna zijn intreerede houden en voor het

eerst de vereniging als voorzitter toespreken. Voor hem zal

dit misschien wel het spannendste moment van zijn jaar

zijn, maar ik heb er vertrouwen in dat hij en de rest van het

154 ste bestuur het geweldig gaan doen.

Suze van Santen

Voorzitter Gezelschap Leeghwater

4

Activiteiten |

Leeghwateragenda

20 mei - 3 juni Campusrun

28-30 mei

2 juni

Weekendrally

Lagerhuysch activiteit

3 juni Casedag ExxonMobil

4 juni

13-15 augustus

Student-Alumni ontbijt

Eerstejaarsweekend

16-17 augustus

2 september

OWee

Jaarvergadering

Het collegejaar loopt op zijn einde, maar desondanks zijn

de commissieleden nog druk bezig om leuke activiteiten

voor medestudenten, alumni en andere geïnteresseerden

te organiseren. Hieronder lees je een kleine greep uit de

evenementen van het afgelopen kwartaal.

Business Tour

De Business Tour wordt jaarlijks georganiseerd voor derdejaars

bachelorstudenten en masterstudenten om hen een

goed inzicht te geven in casussen uit het bedrijfsleven.

Ook dit jaar heeft de commissie ervoor gezorgd dat een

viertal technische bedrijven een groep van 25 studenten

kon uitdagen met interessante probleemstellingen uit

hun bedrijf. Prodrive Technologies, Temporary Works

Design, Jumbo Maritime en Tronox Pigments gaven op die

manier een uniek inkijkje in hun werkzaamheden. In kleine

groepen werkten de studenten de casussen uit, waarna ze

het online konden presenteren aan de andere groepen en

bedrijfsvertegenwoordigers. Dit leverde veel interessante

uitkomsten op voor de aanwezigen. De twee intensieve

dagen werden goed afgesloten met een heerlijke maaltijd

en een borrel.

Fietsrally

Al achttien jaar wordt er een rally georganiseerd door ons

Gezelschap. Dit jaar heeft de Rallycommissie een geheel

nieuwe variant bedacht, namelijk een rally per fiets. In

tweetallen verkenden de deelnemers Delft en omstreken,

waarbij ze door middel van een routeboek de juiste weg

konden vinden. Reed men de juiste route, dan konden

daar de welbekende paaltjes gespot worden. Het was een

hele gezellige en sportieve middag, waarbij veel leuke en

nieuwe plekken zijn ontdekt.

Workshop Motivatie & Zelfdiscipline

Studenten kunnen vanaf eind april gelukkig weer een dag

in de week naar de faculteit komen voor onderwijs. De

overige dagen blijven zij echter aangewezen op zelfstudie

Fietsrally

vanuit hun studentenkamer. Om hen tips te geven voor het

behouden van hun motivatie organiseerde de Cursus- &

Onderwijscommissie in samenwerking met de ‘Career and

Counseling’ afdeling van de TU Delft een workshop ‘Motivatie

& Zelfdiscipline’. Twee studentpsychologen gaven

uitleg over de achtergrond van het vinden van motivatie,

maar er werden ook duidelijke handvatten meegegeven

voor de laatste loodjes van dit jaar.

Meet the 3mE master students

De keuze voor je master is niet gemakkelijk en al helemaal

niet dit jaar. Daarom organiseerde Gezelschap Leeghwater

het ‘Meet the 3mE master students’ evenement. Op deze

avond konden aankomend masterstudenten al hun vragen

kwijt bij de masterstudenten van de tien opleidingen op

onze faculteit. Op die manier kregen de aanwezigen een

goed beeld van de specifieke richtingen.

Workshop Projectmanagement

Om de commissieleden optimaal te begeleiden in hun werk

is in samenwerking met MareVisie de online workshop

‘Product-based planning’ gegeven. Drie vertegenwoordigers

van dit bedrijf hebben onze commissieleden de theorie van

deze methode aangeleerd. Vervolgens zijn de commissieleden

in kleine groepjes aan de slag gegaan om de theorie

te implementeren op hun evenement of activiteit. Dit heeft

geresulteerd in veel nieuwe inzichten en een efficiënte

manier van plannen.

Wil je op de hoogte blijven van al onze activiteiten? Neem

dan een kijkje op onze website (www.leeghwater.nl) of op

ons Instagramaccount (@gezelschapleeghwater).

Jesse Niers, Commissaris Carrière&Promotie


5

Maxvandaag

In de wolken wakker worden

Slaap is een belangrijk en

complex deel van het leven.

Niemand kan voelen wanneer

hij in slaap valt of hoelang hij

heeft geslapen, omdat we dan

bewusteloos zijn. Toch zijn er

af en toe uitzonderingen.

Tijdens deze uitzonderingen kunnen mensen voor een

korte periode bewust worden van het feit dat ze aan het

dromen zijn. Dit wordt ook wel lucide dromen genoemd.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de mensen

ooit wel eens een lucide droom heeft gehad. Tijdens zo’n

droom ben je ervan bewust dat je droomt, al voelt je droom

heel echt. Sommige mensen zijn in staat om hun dromen

te controleren. Zo kunnen ze sommige gebeurtenissen

bewust veranderen of aanpassen.

Wanneer komen lucide dromen voor?

Erachter komen of je lucide dromen hebt gehad kan best

lastig zijn aangezien de meeste mensen hun dromen

vergeten binnen een paar seconden nadat ze ontwaken.

Een goede manier om te leren hoe je je dromen onthoudt,

is door een dromenboek bij te houden. Na het ontwaken zal

je zo snel mogelijk je droom op moeten schrijven om hem

te kunnen blijven herinneren. Door deze oefening vaker

te doen, of soms zelfs meerdere malen per nacht, wordt

de droomherinnering verbeterd. Als dit is ontwikkeld, is

het makkelijker om te herkennen wanneer een droom een

lucide droom is.

Waarom willen we lucide dromen?

Onze dromen zijn gebaseerd op ons dagelijks leven. Meestal

gaat het over dingen die een indruk hebben gemaakt of

dingen die we niet willen of kunnen vergeten. Dit zijn

leuke, gekke of verwarrende ervaringen, maar ook de nare

ervaringen spelen hier een grote rol. Door bewust te zijn

in onze dromen leren we onszelf beter kennen en kunnen

we de dromen in ons voordeel gebruiken. Zo kunnen de

dromen ons helpen om keuzes te maken of kunnen dromen

ons geruststellen. Ergens een nachtje over slapen heeft dus

daadwerkelijk zin, omdat je in je dromen je gevoelens beter

kunt verwerken.

Hiernaast zijn er ook karaktereigenschappen die positief

beïnvloed kunnen worden. Zo stimuleren lucide dromen

onze verbeeldingskracht, concentratievermogen, geheugen,

creativiteit en onze bekwaamheid tegen onder andere

6

NUL.earth

stress en angst. Er wordt ook gezegd dat deze dromen de

positiviteit van mensen vergroot. Naast dat lucide dromen

mentaal goed voor ons zijn, zorgen ze er ook voor dat we

ons fysiek beter gaan voelen. Door lucide dromen gaan we

’s nachts dieper slapen en worden we energieker wakker.

Hierdoor zijn we opgeladen en worden we dus helemaal in

de wolken wakker.

Dromenvanger

Hoe krijg je een lucide droom?

Er zijn al verschillende technieken ontwikkeld die kunnen

helpen om lucide te dromen. Ten eerste is er een methode

genaamd ‘Mnemonische inductie van lucide dromen’,

oftewel MILD. Bij deze methode is het de bedoeling dat je

een intentie creëert. Een intentie kan er alsvolgt uitzien:

‘Elke keer dat ik droom, ben ik mij bewust dat ik droom en

iedere keer dat ik brood eet ben ik mij hiervan bewust.’

Of in plaats van ‘brood eten’ een andere zelfgekozen

intentie. Vervolgens is het de bedoeling dat je leert je

dromen te onthouden en omhoog te halen wanneer je

ontwaakt. Dit doe je door stil te blijven liggen, want dan

onthoud je meer details. Als dat steeds beter gaat, kun

je terwijl je in slaap valt, proberen te concentreren op je

intentie. Als je steeds je intentie blijft herhalen, kun je

jezelf proberen voor te stellen in je droom waar je wakker

uit bent geworden. Zodra dit laatste vaak genoeg wordt

herhaald, worden je intentie en je droom één geheel,

waardoor je in slaap valt. Als je merkt dat je in slaap valt,

denk je aan de intentie, waardoor je in de hypnagogische

fase belandt. Dit is de fase tussen slapen en dromen in.

Wanneer je dit is gelukt, ben je waarschijnlijk aan het

lucide dromen. Ten tweede is er een methode voor lucide

dromen genaamd “wakkere inductie van lucide dromen”,

oftewel WILD. Het is te vergelijken met een vorm van

hypnose. Door deze techniek heb je direct toegang tot je

lucide dromen. Mensen beweren dat ze gelukkiger en vrijer

zijn geworden door deze methode. De eerste stap is om een

wekker te zetten op ongeveer zeven uur nadat je bent gaan

slapen. Slaapcycli duren ongeveer twee uur en de vierde

cyclus bestaat bijna volledig uit REM-slaap. Door de wekker

op zeven uur te zetten, wordt je dus midden in de REM

slaap wakker. Dit is de fase van je slaap waarin je droomt.

Het heet de ‘Rapid Eye Movement’ fase. Vervolgens is het

de bedoeling dat je je twintig minuten gaat vermaken door

een rustgevende activiteit uit bed te doen. Tijdens deze

activiteit, bijvoorbeeld eten koken of de was doen, ga je je

focussen op je lucide dromen en je gaat alvast nadenken

waar je vervolgens over wil gaan dromen. Na de twintig

minuten ga je in bed liggen en een ademhalingsoefening

doen. Deze oefening is simpel: Je ademt tien tellen in,

tien tellen niet, tien tellen uit en weer tien tellen niet. Dit

herhaal je terwijl je stil op je rug ligt. Na een tijdje kom je

vanzelf in de hypnagoge staat en begint je lucide droom.

Wist je dat...

dieren ook kunnen dromen?

Slaapverlamming

Tijdens de droomslaap is het lichaam grotendeels verlamd,

met uitzondering van de ogen en de autonome organen.

Hierdoor voer je niet uit wat je droomt. Slaapwandelen

vindt dus meestal niet plaats in de REM-slaap, omdat het

lichaam dan niet verlamd is. Deze verlamming kan bij de

MILD en WILD methodes ook plaatsvinden wanneer je

wakker bent. Dit gebeurt dan net voordat je in slaap valt,

of juist net nadat je bent ontwaken. Deze verlamming

gaat vaak gepaard met hallucinaties. Dit kan bij sommige

mensen een beetje beangstigend zijn, maar gelukkig duurt

het maar heel kort.

Lucide dromen kunnen dus erg positief uitpakken. Met de

verschillende methodes en met wat doorzettingsvermogen

is het mogelijk om het aan te leren. Met lucide dromen

kan je je fysieke en mentale gesteldheid verbeteren en een

positieve draai geven aan je dagelijks leven.

Claire Garretsen

7

| Onderwijs

Binnen het onderwijs valt altijd iets te verbeteren. Iedere

periode vertegenwoordigt Gezelschap Leeghwater een

groot deel van de studenten in de verschillende onderwijsoverleggen.

Zelftests in het onderwijs

Studenten mogen sinds kort weer een halve dag per week

naar de universiteit. De basisregels, zoals de anderhalve

meter maatregel en regelmatig handen wassen, gelden

vooralsnog op de faculteit en campus. Ook is het in alle

hallen verplicht om een mondkapje te dragen.Daarnaast is

er een nieuwe overheidsmaatregel die ervoor moet zorgen

dat we allemaal veilig weer naar de universiteit kunnen.

Er wordt namelijk geadviseerd twee keer per week een

corona-zelftest te doen.

De zelftests worden op vrijwillige basis uitgevoerd en zijn

voor alle studenten en docenten gratis te bestellen. Na

bestelling zullen de zelftests worden thuisgestuurd en

kunnen ze elke week worden uitgevoerd. Met deze maatregel

hoopt de overheid vroegtijdig besmettingsclusters

op te sporen en de kans op grote uitbraken te verkleinen.

Gezelschap Leeghwater is blij dat er weer studenten op de

faculteit kunnen worden ontvangen en dat volledig fysieke

onderwijs een klein stapje dichterbij komt.

Komend collegejaar

Het is inmiddels alweer Q4 van dit jaar en dat betekent

dat er al weer volop gekeken wordt naar het onderwijs

van het komende collegejaar. Alle Nederlandse universiteiten

zijn in overleg met de overheid om afspraken te

maken over veilig onderwijs in collegejaar 2021-2022. Men

gaat ervanuit dat tegen die tijd het grootste deel van de

bevolking is gevaccineerd en dat de meeste coronamaatregelen

dan niet meer gelden. Dit betekent niet dat er zonder

Jonthan van Zanten, Commissaris Onderwijs Master


Finnegan Blom, Commissaris Onderwijs Bachelor

restricties beleid kan worden geschreven. Er wordt met elk

scenario rekening gehouden en wij hopen allen op onderwijs

zonder maatregelen. Daarnaast is het mogelijk dat

hybride onderwijs de norm blijft. Denk hierbij aan online

hoorcolleges en fysieke werkcolleges en projectonderwijs.

Leeghwater samenvattingen

Vanaf volgend collegejaar zullen er vanuit Gezelschap

Leeghwater samenvattingen worden uitgebracht voor

de natuurkunde vakken van het eerstejaar. Leeghwater

wil hiermee de beginnende student helpen met de grote

overgang tussen middelbare school en universiteit. Zo

worden verschillende natuurkundige onderwerpen aan de

hand van een korte uitleg nagelopen en kunnen studenten

erachter komen waar ze nog extra aandacht aan moeten

besteden. De samenvattingen zullen kwartaallijks beschibaar

zijn vanaf week zeven en bij de tentamentrainingen

worden meegegeven.

Opleidingscommissies volgend jaar

Elke opleiding heeft een opleidingscommissie, zo ook de

studie Werktuigbouwkunde. In de Opleidingscommissie

zijn studenten en docenten van de opleiding gelijkwaardig

vertegenwoordigd. De commissie bewaakt de kwaliteit

van het onderwijs en is daarnaast het klankbord voor de

opleiding. Ook adviseert zij gevraagd én ongevraagd de

opleidingsdirecteur en de decaan over alle aspecten van

het onderwijs en verschillende regelementen. Sinds dit jaar

heeft de OCWB daarover zelfs instemmingsrecht. Op dit

moment is de OCWB nog op zoek naar een nieuwe studentleden,

dus ben je geïnteresseerd bent in de OCWB, stuur

dan een mail naar bachelor@leeghwater.nl met een korte

motivatie en dan hoor je snel meer!


8

Koffieautomaat

Ieder jaar worden er op het Leeghwaterkantoor ongeveer

10.000 kopjes koffie gezet. Komend collegejaar zal

de geliefde en veelvuldig gebruikte koffieautomaat uit

het Leeghwaterkantoor verdwijnen. Vanwege de sociale

waarde van deze kopjes koffie is er besloten om een nieuwe

koffieautomaat op het kantoor neer te zetten. Komend

collegejaar hopen wij jullie dan ook weer te kunnen

ontvangen in een korte studiepauze!

Feedbackpanels

In eerdere edities van de Slurf heb je kunnen lezen over

een nieuwe vorm van onderwijsfeedback. Deze vorm is

gedurende dit collegejaar geïmplementeerd. Door middel

van kwartaalpanels probeert Gezelschap Leeghwater

samen met de Onderwijs en Kwaliteitszorg 3mE studenten

en docenten met elkaar in gesprek laten gaan over het

onderwijs. Ook dit kwartaal kan er terug worden gekeken

op drie goed gevulde panels vol constructieve feedback

waar student en docent verder mee kan.

Nieuwe structuur master feedback

De afgelopen periode zijn er veel gesprekken geweest met

de verschillende masterdisputen en Onderwijs Kwaliteitszorg

om de masterfeedback beter in kaart te brengen

en zo effectief mogelijk te maken. Er is veel gekeken naar

overlappen van feedback verzamelen en hoe er nauwer

samengewerkt kan worden. Kwartaal 4 zal gebruikt

worden om deze structuur te optimaliseren en om voorbereidingen

te treffen voor het nieuwe studiejaar.

Nieuw boekencontract

Elke drie jaar tekent Gezelschap Leeghwater een boekencontract

om de Werktuigbouwkundestudenten per

studieboek het meeste voordeel te kunnen geven. Dit jaar

is het boekencontract uitgeplozen en is ervoor gekozen om

in zee te gaan met een nieuwe partner: Intertaal. Met alle

vertrouwen en enthousiasme gaan wij samen opzoek naar

de beste service en kortingen voor de studenten.

Suggesties

Het onderwijs is constant in beweging. Dat zie je nu, tijdens

deze lange coronatijd, duidelijker dan ooit tevoren. Nieuwe

vormen van onderwijs worden getest en geoptimaliseerd

om voor student en docent het optimale studeerklimaat

te bereiken. Het is daarom van enorm belang dat de

studenten in deze tijd laten weten wat ze van het onderwijs

vinden en welke ervaringen zij dit jaar hebben gehad.

Als Gezelschap Leeghwater kunnen we namelijk veel meer

met deze feedback dan studenten meestal denken.

Technische Universiteit Delft

Boekencontract ondertekenen

Voor de schermen, maar voornamelijk ook achter de

schermen zijn wij continu bezig met het stellen van

kritische vragen aan het onderwijsteam en helpen we ze

onder andere met het maken van verschillende keuzes. Als

je dus vragen, feedback of opmerkingen hebt over onderwijs

gerelateerde zaken staan wij altijd open om hierop te

reageren. Stuur dan een mail naar:

onderwijs@leeghwater.nl of bel ons op 015 – 278 75 01.

Afsluiting

Dit is alweer het laatste onderwijsstuk van het collegejaar.

Er kan teruggekeken worden op een hectisch jaar,

met constante veranderingen en met vele beperkingen.

Toch kijken de Commissarissen Onderwijs terug op een

geweldig jaar waar van studenten werd gevraagd zich

constant aan te blijven passen en helaas ook veel op hun

kamer te zitten om te studeren. Maar docenten hebben

dit jaar ook bewezen dat er heel veel mogelijk is als er

snel geschakeld moet worden. Met het vooruitzicht dat

volgend jaar weer wat meer mag en meerdere dingen

weer fysiek kunnen plaatsnemen, wensen de Commissarissen

Onderwijs het onderwijs het allerbeste toe en

bedanken ze iedereen waar afgelopen jaar intensief mee is

samengewerkt.

Finnegan Blom en Jonathan van Zanten

Commissaris Onderwijs Bachelor en Master

9

Jason Weingart

De slurf van een tornado

Tornado’s zijn trechters van

snel ronddraaiende wind die

van de grond tot de wolken

reiken. De meeste zijn relatief

zwak, maar wanneer ze

uitgroeien, kunnen ze enorme

verwoestingen veroorzaken.

Tornado’s zijn gerapporteerd op alle continenten behalve

Antarctica en vinden het vaakst plaats op de middelste

breedtegraden. Verenigde Staten heeft de meeste tornado’s

van alle landen in de wereld met meer dan duizend

gevallen per jaar. Ze kunnen elk moment in het jaar

ontstaan, maar komen het meest voor in de maanden mei

en juni. Veel tornado’s duren niet langer dan tien minuten

maar de grote duren ongeveer dertig minuten. Gemiddeld

hebben ze een windsnelheid van 180 kilometer per uur en

de meest krachtige van rond de vierhonderd kilometer per

uur. Deze zijn zelfs in staat gebouwen van hun fundering

te trekken. Ze kunnen meer dan 3,2 kilometer breed zijn en

tientallen kilometers afleggen.

Karakteristieken

De meeste tornado’s zien eruit als een smalle trechter met

een kleine wolk van puin bij de grond. Tornado’s kunnen

ook volledig verduisterd zijn door regen of stof. Deze zijn in

het bijzonder gevaarlijk, omdat zelfs ervaren meteorologen

niet in staat zijn deze waar te nemen. Tornado’s komen

in verschillende vormen en maten voor. Kleine, relatief

zwakke windhozen kunnen gezien worden als een kleine

draaikolk op de grond. De condensatie trechter hoeft niet

volledig tot de grond te reiken om beschouwd te worden

als een tornado. Hiervoor hoeven de luchtsnelheden alleen

groter te zijn dan 64 kilometer per uur. Een tornado kan

veel verschillende vormen aannemen. Zo heb je ‘ropes’, wat

tornado’s zijn die als een touw uit de wolk komen. Maar er

bestaan ook ‘wedges’ die zich vertonen als een brede, dikke

wolkenmassa. Soms komen onder een bui zelfs meerdere

slurven tot ontwikkeling. Dit wordt een ‘multiple-vortex

tornado’ genoemd.

Ontstaan

Een tornado ontstaat als koude en warme luchtstromen bij

elkaar komen. De warme vochtige lucht stijgt met een zeer

hoog tempo op. Door dit opstijgen ontstaat aan de grond

een lagedrukgebied en gaat de lucht langs de grond naar de

bui daarboven toestromen. Doordat de windrichting met

de hoogte draait en toeneemt, draait de wind. Deze toestromende

lucht stijgt vervolgens op. Daarbij wordt de rotatie

10

The Atlantic

in een steeds kleinere luchtkolom geconcentreerd. Deze

zeer krachtige rotatie vormt de tornado. Een tornado stopt

pas als de warme luchtstroom ophoudt. In deze fase lijkt de

tornado op een soort touw dat uit de lucht hangt.

Intensiteit

De Fujita schaal en de Enhanced Fujita schaal meten

tornado’s naar de schade die ze hebben aangericht. De

EF schaal was een update ten opzichte van de Fujita

schaal door betere schattingen van de windsnelheden en

preciezere beschrijving van de schade. Een EF0 tornado

zal waarschijnlijk bomen beschadigen maar geen schade

aanrichten aan gebouwen, terwijl een EF5 tornado

gebouwen van zijn funderingen kan trekken en zelfs grote

wolkenkrabbers kan deformeren.

Klimatologie

De frequentie van tornado’s kan in verband worden

gebracht met verschillende klimaattrends. De verhoging

van de zeetemperatuur in een bepaalde regio vergroot

bijvoorbeeld de atmosferische luchtvochtigheid. Een

verhoogde luchtvochtigheid veroorzaakt meer intens weer,

waardoor er in de koudere periodes van het jaar meer

tornado’s ontstaan.

Schade als gevolg van een tornado.

Detectie

Pogingen om mensen te waarschuwen voor tornado’s

begon in de Verenigde Staten in het midden van de

twintigste eeuw. Daarvoor kon men alleen een tornado

detecteren door hem te zien. Vaak kwam het nieuws

van een nieuwe tornado pas na de storm bij een lokaal

weerstation. Tegenwoordig hebben de meeste ontwikkelde

landen een netwerk van weerradars, die de voornaamste

rol spelen bij het herkennen van tornado’s. In landen waar

veel tornado’s voorkomen, worden Doppler radars gebruikt.

Deze apparaten meten de snelheid en richting van de

wind in een storm. Op die manier kunnen ze rotaties in

een storm van meer dan 160 kilometer ver weg herkennen.

Naast radars zijn ook stormspotters belangrijk bij het

onderzoeken van stormen. Dit zijn getrainde vrijwilligers

die met zwaar uitgeruste voertuigen dichtbij de storm

gaan rijden. Radars kunnen namelijk alleen tornado’s

suggereren, maar deze moeten ook visueel bevestigd

worden om echte tornado’s te zijn. Daarnaast kan er

dichtbij met radars een scherper beeld worden gemaakt

van hoe de storm zich ontwikkelt.

Wist je dat...

Nederland op plaats vijf van de Europese tornadoranglijst

staat? Wij wonen in de ‘European Tornado Alley’.

Extremen

De tornado met de meeste records in de geschiedenis is

de ‘Tri-State Tornado’. Deze raasde op 18 maart 1925 door

verschillende delen van Misssouri, Illinois en Indiana. Het

was waarschijnlijk een EF5 tornado, alleen werden in die

tijd tornado’s nog niet geschaald naar grootte. De tornado

heeft een record voor de afstand die het heeft afgelegd, wat

352 kilometer was, en een record voor de lineaire snelheid,

die 117 kilometer per uur bedraagde. De langste tornado

uitbraak was de ‘Super Outbreak’ in 2011. Tijdens deze

uitbraak ontstonden er 360 bevestigde tornado’s in het

zuid-oosten van de VS. Hiervan ontstonden er 214 in een

periode van 24 uur. Daarnaast was een daarvan ook nog

eens de dodelijkste tornado met 695 slachtoffers.

Wetenschappers begrijpen nog steeds niet de exacte

mechanismen die achter het ontstaan van een tornado

zitten en er zijn genoeg tornado’s die zonder waarschuwing

tot stand komen. Gelukkig kunnen er door geavanceerde

apparatuur en krachtigere computers betere wiskundige

modellen worden doorgerekend die in een simulatie

worden getest. Op deze manier komen theorieën tot

stand die op basis van alleen de data niet bedacht hadden

kunnen worden. Zo kan er wereldwijd beter voorspeld

worden wanneer tornado’s ontstaan en kunnen er levens

worden gespaard.

Frits van Hall

15

| In het kort

Import en export

FreightHammer

Waarom IJsland ijsblokjes importeert

Het klinkt gek dat IJsland ijsblokjes importeert, maar er is

een goede reden voor. IJsland beschikt over veel natuurlijke

energiebronnen en wekt daarmee enorme hoeveelheden

goedkope energie op. Deze duurzame energie wordt

gebruikt voor de productie van aluminium, wat het land

vervolgens exporteert. Doordat IJsland meer exporteert

dan importeert, zijn de transportkosten naar het eiland

laag. Dit is omdat de vrachtschepen anders leeg naar het

eiland zouden komen. Bovendien liggen de lonen in IJsland

erg hoog, wat leidt tot hoge productiekosten. Door deze

omstandigheden is het gunstig om goederen te importeren

waarvoor geen invoerrechten betaald hoeven te worden.

Zo zijn geïmporteerde ijsblokjes in IJsland veertig procent

goedkoper dan lokaal geproduceerde ijsblokjes.

Gebakken lucht in een zak chips

Vice

Gebakken lucht

Menig mens heeft zich wel eens geërgerd aan de

hoeveelheid lucht in zakken chips. Ondanks dat de lucht

een functie heeft, de chips krokant houden, krijgen

chipsfabrikanten regelmatig het verwijt gebakken lucht

te verkopen. Gebakken lucht verkopen betekent dat je

iets als meer voordoet dan het werkelijk is. De term is

waarschijnlijk ontstaan tijdens een verkooppraatje. ‘Lucht’

stamt af van het Proto-Germaanse ’luft’ en ’gebakken’ komt

van ’backen’, een al in 1285 gesignaleerd werkwoord dat ook

van het Proto-Germaanse ‘backan’ was afgeleid. De Franse

en Duitse taal kent soortgelijke termen en zo gebruikte

de Franse president ‘poudre de perlimpinpin’ vier jaar

geleden. De Duitsers gebruiken de term ‘schlangenol’ wat

slangenolie betekent en dus ook nergens op slaat.

Aerosolen wanneer iemand ademt

SWR

Kleine druppels

Aerosolen zijn piepkleine deeltjes die minutenlang in

een ruimte kunnen blijven hangen. Iedereen produceert

continu aerosolen, onder meer door te hoesten en te niezen,

maar ook door te praten. Een aantal virussen, zoals de

mazelen, verspreidt zich via die aerosolen. Voor het virus

covid-19 was dit lange tijd niet duidelijk, maar nu lijkt

het erop dat ook hier aerosolen een grote rol spelen bij

de besmetting. Keihard bewijs voor de rol van aerosolen

bestaat niet, maar er zijn veel besmettingen die niet te

verklaren zijn als de aerosolenbesmetting niet wordt

meegenomen. Daarom pleiten onderzoekers voor meer

onderzoek naar de ventilatie van bepaalde ruimtes, zoals

sportscholen en restaurants. Ook zal waarschijnlijk het

soort mondkapje dat we nu gebruiken worden aangepast.

12

Schone lucht

In 2017 hadden de zussen Melanie en Francesca de Watts

het geniale idee om ‘schone’ lucht te verkopen aan rijke

chinezen. De zussen ‘vingen’ de verse lucht vanaf het

platteland met een soort zakje. Vervolgens stopten ze dit

in weekpotten. Deze potten werden verkocht voor maar

liefst tachtig euro per stuk aan chineze klanten. Bij het

openen van een weekpot kan de klant enkele seconden

genieten van frisse lucht. Volgens de twee verkoopsters

ruikt de lucht naar verschillende grassoorten en naar zee.

Het product was bedoeld voor China waar men meestal de

hele dag in de smog verkeert, door de vervuiling in de grote

steden. Het slimme idee van de twee zussen was letterlijk

uit de lucht gegrepen. Het is onbekend of ze nog steeds de

‘schone’ lucht verkopen.

DW

Smog in China

Wereldrecord adem in houden

Afgelopen maart is het record om zo lang mogelijk je adem

in te houden verbroken. Stig Seversinsen heeft het record

op 22 minuten gezet. Dit is ongeveer net zo lang als vanaf

de TU Delft naar Rotterdam-The Hague Airport fietsen.

Stig Seversinsen is een deense atleet en hij is afgelopen

maart 48 jaar oud geworden. Hij was al kampioen

freediven, dat is duiken zonder duikfles door je adem

in te houden, maar sinds kort heeft hij ook deze titel op

zijn naam staan. De truc is om je adem onder controle te

krijgen door je lichaam naar een staat van ontspanning te

brengen. Seversinsen kan zijn hartslag naar zo’n 24 slagen

per minuut brengen. Volgens hem heeft deze techniek een

positieve impact op zijn fysieke maar ook op zijn mentale

gesteldheid.

Onderwater sportvereniging de Aquanauten

Stig Seversinsen

Daar zit een luchtje aan

Scheten laten is normaal en zelfs heel erg gezond. Ieder

mens laat gemiddeld 14 tot 22 scheten per dag. Winden

laten is belangrijk. De geur en frequentie van je scheten

kunnen veel zeggen over je gezondheid. Scheten zijn

namelijk het bijproduct van je verteringsstelsel. In een

uitgebalanceerd dieet horen ook complexe koolhydraten te

zitten. Deze kunnen niet goed afgebroken worden door het

lichaam en zullen dus fermenteren in je darmen en er als

gas uitkomen. Als je alleen simpele koolhydraten eet zul je

minder scheten. Dit is helemaal niet goed voor je. Extreme

geuren van scheten kunnen wijzen op een gezondheidsprobleem.

Kortom, scheten laten is gezond en zeker niet

iets om je voor te schamen, al zit er natuurlijk wel een

onaagenaam luchtje aan.

Quest

Stinkende scheten

13

Roskill

Hoge molens vangen veel wind

Windmolens zie je overal om

je heen, maar het gebruik van

windenergie is niks nieuws. We

gebruiken het al millenia en

het zal de komende jaren een

grotere rol gaan spelen.

Een paar knappe koppen uit het Perzische rijk hebben

in het jaar 900 voor Christus al de eerste windmolens

gebouwd voor het pompen van water en het malen van

graan. Deze revolutionaire molens werkten met zeilen die

draaiden rondom een verticale as. Vandaag de dag worden

windmolens voornamelijk via lift aangedreven. Deze

Perzische windmolens en de windmolens die de eeuwen

erna gebouwd werden zijn gebaseerd op luchtweerstand,

zo ook de iconische Nederlandse molens met horizontale

assen en draaibare kappen. Deze molens zijn echter niet

uitgevonden in Nederland. De eerste vergelijkbare molens

zijn aangetroffen in zuid Engeland rond het jaar 1270. Dit

soort molens zijn tot in de 18e eeuw van grote betekenis

geweest en zijn doorontwikkeld tot gebouwen met hoogtes

van ruim 40 meter.

Door de komst van stoommotoren en daarna de interne

verbrandingsmotor verloor de traditionele windmolen zijn

belang. Vanaf de jaren dertig kwam er weer hernieuwde

interesse in windenergie om elektriciteit op te wekken,

maar dit had vooral toepassingen voor kleinschalig gebruik

in zeer afgelegen gebieden. Fossiele brandstoffen waren de

toekomst tot er in de jaren zeventig een oliecrisis ontstond.

De olieprijs verdubbelde door tekorten. Men zag in dat het

belangrijk was om energieopwekking over verschillende

bronnen te spreiden. Kernenergie bleek een uitstekende

alternatieve energiebron, maar kwam door de Tsjernobyl

ramp in slecht daglicht te staan. Windenergie stond

opnieuw in de schijnwerpers, maar heeft nog een lange

weg te gaan voordat het de wereld kan redden.

Vandaag de dag

Afgelopen decennia zagen de windturbines een enorme

groei in diameter en daarmee ook in capaciteit. Zo had

een gemiddelde turbine in 1990 een diameter van zo’n

40 meter en een capaciteit van 500 kilowatt. Inmiddels

staat het record van de grootste wind turbine op de naam

van General Electric met een diameter van 220 meter en

vermogen van twaalf megawatt. Dit betekent dat elke wiek

anderhalf keer zo lang is als de spanwijdte van een Airbus

A380, het grootste passagiersvliegtuig ter wereld. Wanneer

deze turbine op vol vermogen draait, levert het genoeg

elektriciteit voor maarliefst 10 000 huishoudens.

14

In dertig jaar tijd is de technologie dus flink gegroeid, maar

het is niet zeker of deze groei wel voort blijft zetten. Bij

bewegende structuren van dit formaat komt veel kijken. De

wind waait bijvoorbeeld vaak harder op grotere hoogtes.

Hierdoor ondervindt de bovenkant van de rotor een grotere

belasting dan de onderkant en kan dit leiden tot een

ongewenst moment in de hub van de turbine. Verder zorgt

een grotere diameter ook voor een hogere snelheid van de

uiteindes van de wieken. Deze hoge snelheden resulteren

weer in enorme centrifugale kracht in de rotorbladen en

leiden tot een turbine die meer kabaal maakt. Daarnaast

moet een windturbine ook bestendig zijn tegen extreme

weersomstandigheden, wat bij grotere turbines steeds

ingewikkelder wordt. Door al deze verschijnselen en nog

vele andere lijkt het alsof de groei van de turbines langzaamaan

afvlakt, maar er blijven gelukkig nog steeds

nieuwe uitvindingen opduiken. Vijftig jaar geleden

had vast niemand verwacht dat onze horizon verrijkt

zou worden met honderden meters hoge machines die

duurzame energie opwekken, dus we kunnen alleen maar

dromen over hoe deze technologie verder ontwikkelt.

Op naar zee

Hoewel de meeste mensen voor het plaatsen van meer

windmolens zijn, wil vrijwel niemand naast zo’n turbine

wonen. Dit maakt het plaatsen van meer turbines om aan

de vraag naar duurzame energie te voldoen lastig. Een

oplossing hiervoor is om offshore te gaan. Door de turbines

op zee te plaatsen ondervinden er geen omwonende overlast

en kan er bovendien gebruik gemaakt worden van de

hogere windsnelheden aan de kust. Toch brengt offshore

gaan een flink prijskaartje met zich mee. Door de extreme

omstandigheden op zee, complexe installatie, hoge onderhoudskosten

en de transport van de elektriciteit naar de

kust werd in 2011 voorspeld dat offshore windturbines nog

zeker twintig jaar gesubsidieerd moesten worden. Gelukkig

heeft de enorme groei in de sector het tegendeel bewezen

en werd in 2017 het eerste windpark in Nederland zonder

subsidie geïnstalleerd.

Wist je dat...

de Europese vraag naar elektriciteit voldaan kan worden

met acht windparken van 100 bij 100 kilometer?

Windpowerengineering

Offshore windmolenpark

Betz limiet

Windmolens worden steeds efficiënter, maar is er een

limiet? Niet alle kinetische energie kan uit een luchtstroom

onttrokken worden. Als een turbine dit mogelijk

zou maken, zou de lucht die door de turbine stroomt tot

stilstand komen en de luchtstroom blokkeert. De Duitse

natuurkundige Albert Betz stelde in 1919 dat het maximale

vermogen dat uit een luchtstroom gehaald kan worden

59,3 procent is. Dit heeft hij berekend via de wetten van

behoud van massa en momentum. In de periode die

hierna volgde zijn Britse en Russische natuurkundigen

tot dezelfde maximale waarde gekomen en vandaag de

dag bestaan er nog steeds geen turbines met een hogere

efficientie dan het Betz limiet.

De lucht in

Tegenwoordig wordt er ook steeds meer gekeken naar

alternatieve manieren om windenergie om te zetten in

elektriciteit. Eén van die manieren heeft geleid tot de

zogehete “Airborn Wind Turbines”. Deze concepten bestaan

vaak uit een vlieger die via een kabel is bevestigd aan een

grondstation en werken als volgt. De vlieger genereert lift

en stijgt daardoor via zigzaggende bewegingen in hoogte.

Vervolgens is de kabel bevestigd aan een generator die

elektriciteit opwekt. Wanneer de vlieger zijn maximale

hoogte heeft bereikt zal hij dalen en wordt de kabel weer

op de spoel gewikkeld. Op deze manier kan er gebruik

worden gemaakt van de hogere windsnelheden op grotere

hoogtes met een fractie van het materiaal dat nodig is voor

een reguliere windturbine. De Delftse startup Kitepower

is op dit moment zo’n turbine aan het ontwikkelen met

een capaciteit van honderd kilowatt. Het bedrijf hoopt het

concept in 2022 op de markt te brengen en misschien zien

we over een paar jaar al vliegers aan de horizon.

Dirk Jacobs

15

| Wist je dat?

Bij de Slurfredactie houden we ervan om vergaderingen

leuk af te sluiten. Eén van de vaste elementen is de ‘Wist

je datjes?’ ronde. Het idee van deze ronde is, je raadt het al,

dat iedereen een leuk feitje vertelt dat niemand anders aan

tafel weet. In de loop der tijd is er daardoor een gigantische

berg aan nutteloze, doch geinige feitjes ontstaan die nu,

ook in de 4 e editie van dit jaar, met de wereld gedeeld wordt

onder het mom van educatie.

Wist je dat...

smartphones mensen slimmer maken?

Wist je dat...

de gemiddelde Facebook gebruiker 130 vrienden heeft?

Wist je dat...

lucht zich met wel 165 km/uur verplaatst als je niest?

Wist je dat...

en slak drie jaar achtereen kan slapen?

Wist je dat...

een kakkerlak negen dagen kan blijven leven zonder hoofd?

Wist je dat...

alleen vrouwlijke muggen steken?

Wist je dat...

olifanten elkaar al vanaf vijf kilometer kunnen ruiken?

Wist je dat...

Coca-Cola oorspronkelijk groen was?

Wist je dat...

Marilyn Monroe zes tenen had?

Wist je dat...

net als de vingerafduk ook de tongafdruk uniek is?

Wist je dat...

een mens gemiddeld 12 tot 25 scheten laat per dag?

Wist je dat...

de kolibrie de enige vogel is die achteruit kan vliegen?

Wist je dat...

vlinders proeven met hun poten?

Wist je dat...

de strepen van een zebra voor verkoeling zorgen?

Wist je dat...

één op de vijf mensen last hebben van vliegangst?

Wist je dat...

dieren ook humor kunnen hebben?

Wist je dat...

een olifant niet kan springen?

Wist je dat...

een zeester geen hersenen heeft?

16

Parfum |

Bijna iederen bezit wel één

of meerdere flesjes parfum.

Desondanks weten mensen

vaak weinig over het geurige

goedje. Hoe is het ontstaan en

welke types en verschillende

classificaties zijn er?

Parfumado

Oude Egyptenaren

De productie van parfum is tot zover bekend in het oude

Mesopotanië en Egypte begonnen. De erfenis van de eerste

parfumvervaardiger is gevonden op een kleitablet uit het

tweede millennium voor Christus. Hij destilleerde bloemen,

olie en kalmoes, een moerasplant. De man combineerde

dit en maakte er parfum van. Later werd dit opgepakt door

de Egyptenaren en Grieken. De parfum werd voornamelijk

gebruikt tijdens het avondeten en bij begrafenisrituelen.

De aanbrenging van parfum

Middeleeuwen

Ook in de middeleeuwen geloofde men dat parfum

genezende krachten had. Daarom werd het gebruikt om

ziektes zoals de pest te bestrijden. Mensen droegen in deze

tijd vaak een pomander, een klein metalen bolletje aan een

ketting, waar vervolgens kruiden en parfum in werden

gestopt. Er werd geloofd dat dit ziektes tegenging.

De Grieken en de Romeinen

De Grieken waren de eerste die parfum gebruikten voor

hun dagelijkse verzorging. Ze gebruikten het in bad en

ze smeerden hun lichaam ermee in. De parfumproductie

op het eiland Rhodos heeft in de internationale verspreiding

van parfum een grote rol gespeeld. De Romeinen

gebruikten parfum niet voor dagelijkse verzorging. Er werd

namelijk geloofd dat parfum geneeskrachtige eigenschappen

had. Parfum werd dus voornamelijk gebruikt in

de geneeskunde.

bioparfum

Opkomst parfumindustrie

Door de industriële revolutie en de opkomst van de

chemie werd parfum op grote schaal geproduceerd. Het

werd zowel voor vrouwen als voor mannen gemaakt. Een

bekende parfum zoals Mouchoir de Monsieur werd in 1904

geproduceerd. Na de Tweede Wereldoorlog begonnen de

modehuizen zich ermee te bemoeien en toen is parfum

verder ontwikkeld.

Moderne parfum

Parfum bestaat uit een mengsel van geurstoffen in een

alcoholisch of vettig oplosmiddel. Er zijn verschillende

type sterktes van parfum. Zo bestaat er parfum, eau de

parfum, cologne en eau de toilette. Daarnaast zijn er nog

een aantal andere types met verschillende percentages

geurbestanddelen. Ook zijn er verschillende geuren die

een parfum opbouwen. Er bestaan topnoten, hartnoten en

basisnoten. Topnoten zijn geuren die de eerste minuten na

het opbrengen het dominantst zijn. Daarnaast zijn er hartnoten,

dit zijn de geuren die opkomen nadat de topnoten

zijn verdwenen. Als laatste zijn er basisnoten, dat zijn

geuren die als laatste over blijven als ook de hartgeuren

zijn vervlucht.

Parfumproductie

Claire Garretsen en Frits van Hall

17

advertorial

ASML

More than a technical job

ASML gives the world’s leading

chipmakers the power to mass

produce patterns on silicon.

The company uses its portfolio

to manufacture a wide range

of semiconductor chips.

When opportunity knocks, dare to open the door

Experienced people know that careers are founded on as

much luck as judgement and skill. Arnela Masic discovered

this during her engineering studies in 2015. One lucky

moment put her on a path to the career she enjoys today:

she forgot her lunch. “A friend suggested I could get a free

lunch at an ASML-hosted lunch meeting on campus that

day. It was there I learned about the ASML scholarship. I

applied and I was eventually selected. It felt pretty special

as only 25 scholarships are on offer in the Netherlands each

year.” During the scholarship, ASML supported Arnela

through a Masters in Systems and Control, which then led

to her joining the company in 2017.

Nothing “grey-haired” about it

“Everybody at my university had heard of ASML – the logo

is everywhere. But what they actually did there was quite

a mystery. For me personally, ‘lithography’ did not sound as

interesting as other technical industries like aerospace or

automotive. I was picturing grey-haired guys doing boring

experiments. It wasn’t until I got to know them during

my scholarship that I realized there’s nothing ‘grey-haired’

about it. There are so many different careers here, with

such diverse, super-smart people. It was nothing like I had

expected.”

Engineering and so much more

“I was looking for more than just a ‘technical’ job. After

learning about the many different careers on offer, the role

of Customer Support Applications Engineer really appealed

to me. I get to travel to customer sites around the world –

18

advertorial

The US, South-Korea, Japan, China and Taiwan. I also get

to work on projects to improve the performance of our

lithography systems. I use my engineering knowledge, not

in terms of always knowing the answers, but in terms of

applying logic, troubleshooting, analysis and identifying

which experts can help. I combine it with communications,

project management and implementation. There is a great

team spirit and I’m supported by a wide network of experienced

colleagues who all help each other.”

Headquarters

ASML is a high-tech company, headquartered in the

Netherlands. We manufacture the complex lithography

machines that chipmakers use to produce integrated

circuits, or computer chips. Over 30 years, we have grown

from a small startup into a multinational company with

over 60 locations in 16 countries and annual net sales of

14.0 billion in 2020.

Behind ASML’s innovations are engineers who think ahead.

The people who work at our company include some of

the most creative minds in physics, electrical engineering,

mathematics, chemistry, mechatronics, optics, mechanical

engineering, computer science and software engineering.

Because ASML spends more than 2 billion euros per year on

R&D, our teams have the freedom, support and resources

to experiment, test and push the boundaries of technology.

They work in close-knit, multidisciplinary teams, listening

to and learning from each other.

ASML

The ASML-office

Are you interested and want to learn more about ASML?

Visit www.asml.com/students for more information about

our events, internships and scholarship program.

An idea worth millions

“I receive lots of training, both technical and non-technical

– soft skills like customer focus and influencing without

power.” Arnela quickly found out how useful her newly

acquired skills are. “There was a project at a customer,

where it was important to prove a certain output of

a machine in order to make the sale. However, at that

moment, there was an issue with one of the machine parts

that would not have helped my demo test. My training

helped me convince people to make this issue a priority

over their own projects, resulting not only in a permanent

solution, but also in the sale of the system worth millions.”

Arnela’s advice – ‘go for it’

“My advice is if something about a job sounds interesting,

then don’t overthink it and just try it, because you never

know exactly what you will be doing on a day to day basis.

That’s ok, nobody does when they start. But at companies

like ASML, you will have excellent training, support and

inspiring colleagues, so there’s no need to be afraid to go

for it. When opportunity knocks, dare to open the door. For

me, there’s has literally been a whole world to discover, and

I’m really enjoying the journey – it was worth stepping

into the unknown to start it.”

ASML

ASML campus promotor Tessa

Curious to learn how you can be a part of progress? Contact our

campus promoter Tessa Talsma at your university at tessa@workingatasml.com

with all of your questions about ASML or visit www.asml.

com/students.

19

Dokteronline

Luchtvervuiling

De klimaatcrisis is bijna niet te

missen. Het komt steeds vaker

voor in het nieuws en neemt

ondertussen ook het dagelijkse

leven van veel mensen over.

De klimaatcrisis

Uitlaatgassen, CO 2

uitstoot en luchtvervuiling zijn termen

die je dagelijks voorbij ziet komen in de steeds verder

oplaaiende klimaatcrisis en de discussie die er omheen

hangt. Het lijkt voor sommigen een onbelangrijk probleem,

maar hoe groter het klimaatprobleem wordt, hoe meer

iemand aspecten van het debat meekrijgt of veranderingen

ervaart. Als je door de supermarkt loopt, zien de schappen

er heel anders uit dan tien jaar geleden. De vegetarische

opties vliegen je om de oren en het label ‘biologisch’ op

veel producten is niet te missen. Dit zijn slechts twee

voorbeelden over hoe de samenleving is veranderd sinds

de klimaatcrisis. Een jaar of twintig geleden had niemand

kunnen bedenken dat supermarkten er zo uit zouden zien

of dat het klimaat zo een enorme rol zou spelen in politieke

verkiezingen en discussies. De klimaatcrisis beheerst ons

leven en dat zal moeten gaan veranderen.

In getallen

Het draait eigenlijk allemaal om de CO 2

uitstoot. Door het

broeikaseffect is de aarde geleidelijk aan het opwarmen.

Dit zal verschillende desastreuze effecten hebben op de

aarde. Zo is het bevestigd dat in 2050 de zeewaterspiegel

34 cm gestegen zal zijn en in 2100 111 cm. Dan zal bijna

heel Nederland onder de zeewaterspiegel komen te liggen.

Verder zal de temperatuur op aarde met 0,2 graden celcius

per decennium blijven stijgen. Ook zal de biodiversiteit in

zoetwater, die afgelopen jaren al met een derde is gedaald,

nog verder dalen. Daarnaast verzuren de wateren door

de afvalstoffen en de temperatuurverhoging en sterven

de koraalriffen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de

ernstige gevolgen van klimaatverandering.

Grote vervuilers

Door de grootste vervuilers, de energie-industrie, transport,

en agricultuur mileuvriendelijker te maken, kan een

deel van deze ernstige prognose verbeterd worden.

Waarschijnlijk is weinig van de bovenstaande informatie

nieuw, het is de afgelopen jaren dagelijks op het nieuws

geweest. Toch is het van groot belang dat je op de hoogte

blijft van ontwikkelingen rondom het klimaat.

Op het wereldtoneel hebben regeringen van verschillenden

landen het ook over de klimaatcrisis. Daarnaast zijn er

meerdere mogelijkheden voor mensen om ook een steentje

bij te dragen.

20

Politiek

Als eerste zijn er in de politiek steeds meer internationale

verdragen en contracten die worden opgesteld, omdat

wereldleiders de ernst van de klimaatcrisis in gaan zien.

Het belangrijkste is misschien wel het klimaatakkoord

van Parijs. Dit verdrag is getekend door 196 partijen en

is in werking getreden op 4 november 2016. Het is een

samenkomst van universele belangen en het geeft een

signaal af aan de rest van de wereld dat iedereen zijn

steentje bij moet dragen. Het feit dat ook een land als

Noord Korea en landen waar veel onrust heerst of waar

burgeroorlogen aan de gang zijn dit akkoord hebben

ondertekend, bevestigt dit gevoel van eenheid alleen maar

meer. In 2017 kondigde Donald Trump, toenmalig president

van de Verenigde Staten aan dat de VS zich terug zou

trekken uit het klimaatakkoord. Dit zou betekenen dat één

van de grootste vervuilende landen hier niet meer aan mee

zou doen. Na grote internationale ophef en een aantal jaar

aan ingewikkelde procedures heeft de VS op 4 november

2020 officieel het akkoord verlaten. Dit was ook de dag na

de nieuwe presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten.

Toen democraat Joe Biden de verkiezingen van 2020

uiteindelijk won, stuurde hij op zijn eerste dag in het Oval

Office een brief met daarin de boodschap dat de VS wél

weer mee zou doen in het klimaatakkoord.

zich bijvoorbeeld voornamelijk focussen op het afschaffen

van het gebruik van aardgas. Ook wordt er geïnvesteerd

in duurzame energiebronnen zoals windenergie en

zonne-energie. Ook wordt het verduurzamen van huizen

en gebouwen is een groot onderdeel van de vergroening

van Nederland. Huizen worden beter geïsoleerd en er

wordt gekeken of afvalwarmte van bedrijven kan worden

gebruikt voor de verwarming van huizen.

Wist je dat...

luchtvervuiling in Nederland de derde doodsoorzaak is, na

roken en overgewicht?

Kritiek

Naast de positiviteit rondom het klimaatakkoord van Parijs,

heeft het ook een boel kritiek ontvangen. Om te beginnen

zijn er geen vastgestelde sancties op de voorgestelde

maatregelen. Kritici vragen zich af of landen zich er wel

aan gaan houden, omdat er niks gebeurt als ze dit niet

doen. Daarnaast is er ophef over de bekostiging van

de maatregelen. Burgers willen niet gaan betalen voor

de kosten van grote vervuilers zoals de scheep- en de

luchtvaart. Volgens Kees Vendrik, voorzitter van de tafel

Elektriciteit, is een eerlijke verdeling van de kosten een

voorwaarde om landen en mensen mee te laten werken.

Wikipedia

Klimaatakkoord Parijs 2015

Klimaatdoelen

Het klimaatakkoord van Parijs heeft ambiteuze doelen.

Een van deze doelen is dat de stijging van de temperatuur

op aarde beperkt moet worden tot maximaal 1,5 graden

Celcius. Ook moet de emissie van broeikasgassen een

behoorlijke hoeveelheid omlaag. Ieder land dat het verdrag

heeft getekend, heeft in principe de vrijheid om zelf te

bepalen hoe ze deze doelen gaan bereiken. Nederland gaat

Kraan dicht

Maar wat kun je nou zelf doen? Welke kleine stappen

kun je zetten om zelf je steentje bij te dragen aan een

betere wereld? Het niet zo heel lastig en veel van de tips

zijn voor de hand liggend. Denk bijvoorbeeld aan minder

vlees eten en aan lokaal en biologisch eten te kopen. Een

andere tip is om tweedehands kleding te kopen. Daarnaast

kun je proberen niet te veel water te verspillen. Dit kun

je doen door de kraan uitzetten als je je tanden poetst,

niet te vaak onnodig warm water te gebruiken en kort te

douchen. Ook kun je beter water uit herbruikbare flessen

drinken dan uit plastic flesjes omdat die zorgen voor

verspilling. Op deze manier kunnen mensen zelf helpen. In

combinatie met het beleid die de overheid zal gaan geven

om klimaatverandering tegen te gaan, gaan we een poging

doen om de klimaatverandering tegen te gaan.

Vicky van Heijningen

21

SMC is dé specialist in pneumatiek

Lucht is heel gewoon, maar tegelijkertijd ook onmisbaar. De industrie maakt al

heel lang gebruik van lucht. Daar is het werken met perslucht een belangrijke

techniek. Een techniek waar wij al meer dan zestig jaar met hart en ziel mee

bezig zijn.

SMC is inmiddels wereldwijd de grootste leverancier van pneumatische

componenten en specialist in industriële automatisering. Met bijna 21.000

collega’s en verkoopkantoren in meer dan tachtig landen is SMC altijd dichtbij

haar klanten. Machinebouwers en internationale hightech-bedrijven werken

graag met ons samen.

SMC Nederland is gevestigd in Amsterdam en heeft een Technology Center in

Eindhoven. Daar worden SMC-componenten, ook in cleanroom-omgeving,

geassembleerd en beschikken we over een trainingsruimte, chiller service en

een electric motion experience center.

Airfryer recept |

Deze laatste lustrumeditie staat in het thema van lucht.

Daarom kan een heerlijk airfryer recept niet ontbreken.

Met dit recept kun je twee gasten een lekker vegetarisch

bladerdeeghapje met burrito-vulling geven.

Vegetarische bladerdeeg burrito hapjes

Benodigdheden:

• 6 plakjes bladerdeeg

• 100 gram rijst

• 50 gram mais

• 2 bosuitjes

• 2 tomaten

• 50 gram kidneybonen

• 2 theelepels Mexicaanse kruiden

• 6 theelepels salsa roja

• 1 ei

• verse peterselie

• zout

• peper

Instructies:

• Verwarm de oven voor op 180 graden Celsius.

• Kook de rijst volgens de instructies op de verpakking.

• Laat de plakjes bladerdeeg ontdooien.

• Snijd de tomaten in kleine blokjes.

• Snijd de bosuitjes in kleine ringen.

• Zodra de rijst gekookt is, doe je de uitgelekte bonen,

tomaten, bosui, mais, verse peterselie en Mexicaanse

kruiden erdoorheen.

• Doe er een snurfje zout en peper bij.

• Bekleed de bakplaat met bakpapier en leg de plakjes

bladerdeeg erop.

• Schep op ieder plakje wat vulling.

• Doe in ieder plakje ook een theelepel salsa roja.

• Vouw de hapjes dicht als een soort driehoekje.

• Druk de randen met een vork dicht .

• Besmeer de bovenkant met een laagje losgeklopt ei.

• Doe de burritohapjes voor 20-25 minuten in de airfryer.

Succes en eet smakelijk.

Lekkerensimpel

NUL.earth

23

Trailerandtools.nl

De luchtzak

Vandaag de dag zijn auto’s

erg veilig. Van kreukelzones,

gordels tot airbags, er zijn vele

veiligsheidsmechanismes in

een auto aanwezig. De airbag

vangt je tijdens een botsing op

en behoedt je voor hoofdletsel.

De airbag, ook wel luchtzak genoemd, is een zak die in

geval van nood snel kan worden opgeblazen om zo een

beschermend kussen te vormen. Dit systeem wordt vooral

in auto’s gebruikt maar ook sporadisch bij motoren. Tijdens

een ongeluk wordt de airbag automatisch opgeblazen om

de inzittenden van de auto te beschermen door een groot

deel van de klap te absorberen. De uitvinding van de airbag

gaat ver terug in de tijd. Er zijn door de jaren heen vele

patenten op de de airbag aangevraagd, de eerste in 1919.

Het was John Hetrick, die in 1953 een patent verkreeg op de

airbag die als grondlegger diende voor de moderne airbag.

Hetrick was een militair ingenieur voor de Amerikaanse

Marine. Hij combineerde zijn ervaring met torpedo’s en

zijn drijfveer om zijn familie veilig te houden op de weg.

Na enkele kleine aanpassingen werd pas in 1973, toen de

meeste patenten al verlopen waren, de airbag voor het

eerst commercieel gebruikt werd. Autofabrikant Ford was

de eerste die de airbag implementeerde in zijn auto: de

Oldsmobile Toronado. In de jaren negentig verscheen de

airbag in Europa in de luxe uitvoeringen van BMW, Honda,

Mercedes-Benz en Volvo. Sindsdien zijn airbags niet meer

weg te denken uit de modere auto.

Werking

Het airbagsysteem bestaat uit verschillende componenten.

Een regelapparaat, ook wel bekend als electronic control

unit, is verbonden met sensoren en actuatoren. Tijdens het

rijden wordt er continu gemeten en gerekend. Dit wordt

gedaan door: accelormeters, gyroscopen, impactsensoren,

druksensoren, snelheidssensoren en druksensoren bij de

remmen. Er wordt met veel informatie rekening gehouden.

Het resultaat van deze berekeningen bepaalt of het om een

ongeluk gaat of dat er bijvoorbeeld tegen een stoepje aan

wordt gereden. Hiervoor is een grenswaarde bepaald in

het regelapparaat. De airbags worden geactiveerd als deze

waarde wordt overschreven. Tijdens de activatie zorgen

een ontstekingselement en een gasgenerator ervoor dat de

zak razendsnel wordt opgeblazen. De afdekklep, waaronder

de airbag zich bevindt, springt open en de opgeblazen zak

24

komt naar buiten om zo de klap op te vangen. Aangezien er

een groot gat in de zak zit, loopt deze ook snel weer leeg en

wordt de inzittende niet ingeklemd. De grote en vorm van

de airbag zijn speciaal ontworpen per auto om de kracht

van de klap zo efficiënt mogelijk op te vangen. De moderne

auto bepaald niet alleen of de aanwezige airbags moeten

worden ontplooit, maar kan ook de gordels strak trekken.

De airbag is dus veel meer dan alleen een luchtzak.

Gevaren

Alhoewel de airbag een veiligheidsmechanisme is, zijn er

ook gevaren aan gebonden. Deze gevaren kunnen worden

verdeeld in twee categorieën: limitatie’s en gevaren door

activatie. Oorspronkelijk beschermden airbags alleen tegen

frontale botsingen. Als de auto aan de zijkant geraakt werd

waren de airbags een stuk minder effectief, terwijl de klap

‘harder’ aankwam aangezien er minder kreukelzones in

de zijkant van een auto aanwezig zijn. Tegenwoordig is dit

probleem opgelost door extra airbags toe te voegen aan de

zijkanten van de auto’s.

Airbags worden geactiveerd met een snelle en krachtige

ontploffing. Dit brengt ook gevaren met zich mee. Als er

geen gordel wordt gedragen kan de activatie van de airbag

letsel veroorzaken doordat men naar voren schuift tijdens

het remmen ter anticipatie van een botsing. Om dit te

voorkomen hebben de huidige airbags sensoren die aan de

regelaar communiceren of de inzittende een gordel draagt

om zo de kracht waarmee de airbag wordt geactiveerd te

kunnen reguleren. Er dient te allen tijde een afstand van

minimaal 25 centimeter te worden gehouden van een

niet geactiveerde airbag om ernstige hoofdverwondingen,

oogletsel of gehoorbeschadiging te voorkomen. Een airbag

kan zelfs dodelijk zijn. Een object in de mond kan leiden tot

verstikking wanneer het de keel in wordt gedrukt. Verder

is het ook algemene kennis om de passagier airbag uit te

schakelen tijdens het vervoeren van een babystoeltje. Het

kinderstoeltje kan met grote kracht tegen de stoel worden

gedrukt wat zeer gevaarlijk kan zijn voor het kind.

Wist je dat...

bij ontsteking airbags binnen een fractie van een seconde

worden opgeblazen: 0,03 seconden om precies te zijn?

Florin Roebig

Airbags na een botsing

Een ongeluk waar de auto meerdere klappen ontvangt is

ook gevaarlijk. Airbags zijn gemaakt om maar één klap op

te vangen. Een tweede klap in dezelfde botsing kan dus

in potentie verraderlijker zijn dan de eerste. Er zijn ook

een aantal botsingen waarbij de airbag niet tot zijn recht

komt. Dit is geen ontwerp fout maar ligt meer aan de

diverse maten van de voertuigen op de weg. Bijvoorbeeld,

de achterkant van een vrachtwagen bevindt zich vaak op

hoofdhoogte van de inzittenden van een passagiersauto.

De voorruit van de auto is niet stevig genoeg om een deel

van de klap op te vangen. De bumper van de auto wordt

niet geraakt dus de kreukelzones helpen ook niet. De airbag

is bedoeld om een klap op te vangen en niet om een impact

te voorkomen. In deze situatie is de airbag dus nutteloos.

Hierdoor leidt dit soort impact vaak tot ernstig hoofdletsel

en in de ergste gevallen tot onthoofding.

Resultaten

Ondanks deze nadelen en gevaren zijn airbags een zeer

positieve uitvinding geweest voor de auto-industrie. Het

aantal dodelijke ongelukken is drastisch afgenomen na de

implementatie van de airbag in 1973. Er wordt geschat dat

het aantal dodelijke ongevallen van de bestuurders met

29 procent is gedaald. Voor de bijrijder is de airbag nog

effectiever gebleken. Men zag het aantal doden dalen met

32 procent. Alleen al in Amerika zijn er in totaal 50 457

levens gered door de airbag. Er wordt nog steeds onderzoek

gedaan om de airbag te verbeteren. Aangezien een groot

deel van de serieuze verwondingen wordt veroorzaakt

door impact in de zijkant van de auto ligt hier de focus. Het

plaatsen van airbags in de zijkanten van de auto gaat lastig

door de minimale ruimte aanwezig bij de portieren. De

aanwezigheid van een airbag in een auto is niet verplicht

en geen garantie voor een veilige uitkomst bij een ongeval.

Draag dus altijd je gordel!

Dirk van Bolhuis

25

Aspire.Grow.Achieve.

Together

Rise to the challenge and

we’ll succeed together

Are you looking to develop your career

and satisfy your ambitions at a company

where you can aspire to new heights, enjoy

personal growth and thrive on achievement?

At Vanderlande, we are seeking passionate

and ambitious people, capable of making

a positive impact on our key customer

projects, while developing a successful

and prosperous career in a challenging and

rewarding international environment.

| Uit den ouden doos

27

28

29

Memolition

Tienduizend luchtballonnen

Het is altijd leuk als je een

gekleurde ballon spot; een

luchtballon fleurt de hemel op.

Maar als vervoer van A naar B

is het ontzettend onpraktisch,

want het is traag en richtingsafhankelijk

van de wind en van

de thermiek.

Men is vaak verwonderd over hoe zo een grote kleurrijke

ballon in de lucht blijft hangen. Wat velen echter niet

weten is dat de luchtballon de eerste succesvolle poging

was om te vliegen.

Rond 1709 begon een Braziliaanse priester en uitvinder

te experimenteren met ballonvaart. Bartolomeu de

Gusmão had een vogelachtig luchtschip ontworpen met

een gigantisch gespannen zeil. Door een serie buizen met

blaasbalgen zou er vervolgens lucht in worden geblazen.

Ondanks het grote vertrouwen van Bartolomeu zelf

heeft de test, die gepland stond op 24 juni 1709, nooit

plaatsgevonden. Wel heeft hij de gebroeders Montgolfier

geïnspireerd, die later bekend zijn geworden met de

hydraulische ram, papierproductie en Montgolfiereluchtballon.

De broer Jozef voerde zijn eerste experiment

uit met een zelf-getimmerde houten doos van één kubieke

meter. Daaromheen had hij tafzijde gewikkeld. Toen hij

vervolgens onder zijn doos een papiertje in brand stak,

vloog zijn creatie tegen het plafond.

Op 17 december 1782 had hij met zijn broer een 27 keer

grotere versie gemaakt en de lucht in gelaten. Deze

zweefde wel twee kilometer ver! Een half jaar later hadden

de broers een publiek spektakel aangekondigd en lieten

ze een vernieuwde versie de lucht in. Deze keer was de

luchtballon van gewoven jute en bestond hij uit vier

lappen stof die verbonden waren met 1800 knopen. Het

totale volume was 790 kubieke meter en had een gewicht

van wel 225 kilogram. Hun ballon haalde een hoogte van

twee kilometer hoog en vloog tien minuten lang.

Na dit succes vlogen op 19 september 1783 een schaap, een

haan en een eend de lucht in, in een door de gebroeders

Montgolfier gemaakte ballonnen. De vlucht verplaatsten de

dieren drie kilometer op een hoogte van 460 meter en het

duurde maar liefst acht minuten. Al snel wilde ook mensen

dit gaan proberen en een maand later steeg een 1700

30

Wikipedia

kubieke meter luchtballon met Etienne Montgolfier op. Hij

was hiermee de eerste persoon die opsteeg van de aarde en

de eerste persoon die een vlucht in een luchtballon maakte.

Hoe werkt het?

Heteluchtballon, het woord zegt het al, een luchtballon

werkt doordat de lucht binnenin de ballon warmer is dan

die erbuiten. Hierdoor heeft de lucht binnenin een lagere

dichtheid en stijgt die op. De brander onderaan verhit de

lucht in de ballon waardoor de lucht uitzet. Om de hete

lucht te ‘vangen’, is er een groot sterk zeil nodig. Deze is

tegenwoordig vaak gemaakt van ripstop nylon. Dat is nylon

waarbij er veel naden zijn, die hoge krachten aankunnen en

daardoor minder snel scheuren.

Luchtballon van Montgolfier

Een ballon werkt dus op drijfkracht, de grootte van de

drijfkracht wordt bepaald door het ingenomen volume

maal de luchtdichtheid maal de valversnelling van de

zwaartekracht. De wet van Archimedes wordt hieruit

afgeleid; het verplaatste volume maal de massadichtheid

is namelijk het verschil in massa. Massa maal de

valversnelling is, volgens Newton, de kracht van de

verplaatste lucht. Normaliter wordt dit toegepast op

vloeistoffen, meestal water, maar het werkt ook voor

gassen. Omdat gassen een lagere dichtheid hebben, is de

massa van het verplaatste gas meestal verwaarloosbaar in

vergelijking met het gewicht van de luchtballon zelf.

Liedjes en luchtballonnen festival

Mensen blijken geinspireerd te zijn door luchtballonnen.

Zo worden er liedjes over geschreven: 99 luftballons van

Nena of 10 000 luchtballonnen van K3. Daarnaast wordt

in Nederland nog jaarlijks het Balloon Fiesta gevierd in

Barneveld. Elk jaar wordt er herdacht dat in 1482 Jan van

Schaffelaar van de kerktoren sprong om zijn manschappen

een vrije aftocht te verzekeren.

Ook in Friesland wordt er jaarlijks een tocht gehouden van

35 luchtballonnen in allerlei mooie vormen, zo vliegt er

onder andere een baby dinonaurus, een Captain Jack, het

hoofd van Van Gogh en een motor door de lucht.

Wist je dat...

er in 1808 een ballonbattle tot de dood was tussen twee

heren die op dezelfde vrouw vielen?

Luchtballonnen brevet

Mocht je nou enthousiast zijn geworden en wil je zelf

ook een luchtballon kunnen besturen? Dan moet je eerst

je brevet halen en dat is nog niet zo makkelijk. Na zes

theorie-examens over het weer, communicatie en allerlei

voorschriften, mag je gaan lessen. Na minimaal zestien uur

gevlogen te hebben en een solovaart van tenminste een

halfuur heb je je praktijkgedeelte af. Maar je bent nog niet

klaar, eerst moet je een Engelse taaltoets maken en een

examen afleggen in Radio en Telefonie. Daarbovenop moet

je ook een medische keuring doorstaan voordat je eindelijk

je brevet hebt. Dit hele grapje heeft je dan inmiddels

ongeveer €25.000 gekost. Mocht je nog doorwillen gaan

dan kan dat, want er is ook nog een B brevet voor grotere

luchtballonnen, een C brevet voor nog grotere en ook nog

een D brevet voor alle heteluchtballonnen. Om je brevet te

behouden moet je wel elk half jaar minimaal drie vaarten

maken anders ben je geen geldige vaarder meer.

Nu denk je vast, wat een strenge eisen allemaal, maar dat

is maar goed ook want uit een Amerikaans onderzoek

uit 2013 bleek dat 81 procent van de ongelukken met

een luchtballon te verwijten zijn aan een fout van de

piloot. Daarom zijn er in Nederland zulke strenge regels

aangesteld.

Kortom, ondanks dat luchtballonnen prachtige plaatjes

opleveren gaat er nog best wat schuil achter zo een mooie

luchtballon.

Jikke Kielstra

31

| APW Delft

René Delfos

Opleidingen en ervaring:

MSc Physics, Utrecht University

PhD-student, TU Delft

Post-doc, Ecole Centrale de Lyon

R&D CDS Engineering

TU Delft

1986 - 1990

1990 - 1995

1995 - 1996

1996 - 2000

2000 - heden

De toekomst van de werktuigbouw

Toekomstbeelden beginnen vanuit het verleden. Ik begin

zoals wel vaker bij mijn oma. Zij is geboren in 1918 in

Duitsland en heeft twee wereldoorlogen meegemaakt. Net

zoals de Spaande griep destijds, denk ik dat ze de huidige

Corona-pandemie ook wel overleefd. Onverwoestbaar dus;

zoals een deugdelijk Werktuigkundig apparaat betaamt.

De wereld zag er een eeuw geleden wel anders uit. 1918

was het jaar van de oprichting van de Hoogovens, de

uitvinding van de drone, de vliegende auto, formuleerde

Emmy Noether één van de belangrijkste theorema’s in de

mechanica en de benoeming van prof. Burgers aan onze

faculteit als eerste Nederlandse hoogleraar Stromingsleer.

De wereldbevolking bedroeg 2 miljard mensen en onze

jaarlijkse CO 2

productie ongeveer drie miljard ton.

In ben zelf een halve eeuw later geboren, in 1968. De

wereldbevolking was inmiddels verdubbeld en de CO 2

uitstoot verviervoudigd. Ik pak het Leeghwater-jaarboek

1970, waarin onderzoek wordt gepropageerd naar hogere

fabrieksschoorstenen om de vervuiling beter in de atmosfeer

te kunnen verdunnen. Er staat ook een foto in van

‘onze facultaire koffieschenkstertjes’. Inmiddels in 2021 is

de wereldbevolking alweer verdubbeld en de CO 2

uitstoot

is nog eens drie keer zo hoog. De technologie die we in die

tussentijd ontwikkeld hebben draagt er ook aanzienlijk

aan bij dat we bijna alle monden van de mensen weten te

vullen. De welvaart en de individuele mogelijkheden zijn

enorm toegenomen, maar het heeft allemaal wel z’n prijs.

Daar lopen we de laatste decennia niet alleen hard tegen

aan, maar we worden ons vooral steeds bewuster van de

groeiende wereldbevolking en de alsmaar toenemende CO 2

uitstoot. En dan hebben we momenteel ook nog eens een

serieuze pandemie in de wereld.

Goed, laten we aan de slag gaan. Wie er wat tijd in wil

steken: kijk eens wat Chriet Titulaer in mijn jeugd op TV bij

‘Wondere Wereld’ liet zien. Naast dat we met al die microelektronische

gadgets veel ‘onzinnige dingen’ konden en

kunnen, brengen ze ook wel enorme efficiency-verhoging

René Delfos, opleidingsdirecteur Werktuigbouwkunde

en nieuwe mogelijkheden, die vaak juist heel erg energieen

materiaal-besparend werken. Die ene laptop vervangt

bijvoorbeeld tien grote apparaten en honderden opslagmedia

van 50 jaar terug. En waar het einde van ‘Moore’

al vaak is aangekondigd, ontwikkelden ingenieurs toch

weer nieuwe technologieën om schakelingen verder te

verkleinen; zie bijvoorbeeld de recent ontwikkelde EUVlithografie

of de quantum-computer die nu nog niet eens in

de kinderschoenen staat, maar er echt komt. Hoe ‘werktuigbouwkunde’

wil je die machinerie allemaal hebben?

Al die toepassingen met al die sensoren, actuatoren en realtime

rekenkracht. ‘Zelfrijdende auto’ is natuurlijk alleen

maar het tot de verbeelding sprekende boegbeeld, maar

allerlei processen om ons heen worden sneller, adaptiever.

Goed, mijn domein zit ‘m in de energie. Daar is veel,

heel veel in aan het veranderen en dat is wel nodig ook.

Prognoses rondom de wereldbevolking zijn divers, maar

in alle gevallen neemt die de komende decennia nog fors

toe. Er is dus veel energie (en ook nog zoveel andere zaken)

nodig. Ingenieurs ontwikkelen momenteel veel nieuwe

apparaten om primair energie te ‘winnen’ uit zon, wind,

water en aarde. Maar vooral ook om die op te slaan en te

transporteren, of om te zetten en geschikt te maken voor

de gebruiker; want verkeersvliegtuigen zullen niet op

batterijen gaan vliegen, en zolang de batterijen van een

auto nog met kolenstroom wordt opgeladen. Maar ook

materiaalkundig verandert er veel; de meeste productie-

TU Delft

32

en conversieprocessen in de industrie zijn nu nog warmte

gedreven en/of petrochemisch van aard; beiden fossiel dus.

Elektrificatie en bio-gebaseerde materialen brengen daar

de grote verandering. Aan al dat soort zaken werken

onderzoekers binnen onze faculteit. Ook in de opleiding

bewegen we mee met de ontwikkelingen. Natuurlijk is er

nog steeds Sterkteleer en Thermofluids voor de eerstejaars,

maar in de projecten werken we inmiddels met lasersnijders,

3D-printers en Arduinos. Sinds vorig jaar hebben

de studenten ook een Robotica-project waarin gebruik van

ROS wordt aangeleerd. We zijn vorig jaar een nieuwe minor

ELECS grootschalige energieconversie en opslag (ELECS)

begonnen, het MSc-vak thermische centrales hebben we

juist geschrapt.

Dertig jaar geleden bestond mijn diagnostiek van Stroming

en Warmte nog uit puntmetingen; snelheid mat je met

een Pitot-buis, turbulentie met een hotwire en warmte

met thermokoppels. Stromingsvelden visualiseerden we

met inkt of rook. Nu meten we met camera’s hele snelheids-

concentratie- warmteflux- of temperatuurvelden

tegelijkertijd; en belangrijker nog; onze ingenieurs en

doctors gaan met dit soort kennis en vaardigheden de

wereld in; want de bedrijven om ons heen gebruiken dergelijke

technieken ook steeds meer in hun R&D: misschien

wel ons belangrijkste doel.

Tot slot: Als kind droomde ik van vliegende auto’s. Volgens

mij doen veel kinderen dat al generaties lang. Al bestaat

het inmiddels wel, maar dat blijft gewoon een leuk gadget

of zo je wil een niche-product; werktuigkundig te slecht

verenigbare functionele eisen.

René Delfos

ASML

EUV van ASML

33

| Gadgets

< In een gemiddelde kantoorruimte is de luchtcirculatie

niet optimaal. Deze miniventilator zorgt voor een kleine

verkoeling die je tijdens je werk scherp houdt.

action.nl | € 2,99

> Na al die tijd op je kamer te hebben gezeten, ben je niet

meer gewend om je scheten in te houden. Daar is gelukkig

een oplossing voor bedacht. Deze onderbroek neutraliseert

namelijk je geurige luchtstroom.

myschreddies.com | € 25,-

< Zin in pizza bestellen maar wil je wel op de calorietjes

letten? Koop dan deze fleurige pizzadoos gevuld met

comfortabele pizzasokken.

ultragadgets.nl | € 5,95

> Een (huis)feestje is niet compleet zonder special effects.

Met deze rookmachine zorg je ervoor dat jouw feest nooit

meer wordt vergeten.

www.dx.com| € 57,-

34

> Droom jij ook over 99 luchtballonnen? Deze luchtballon

bestaat uit vele houten onderdelen en zorgt ervoor dat jij

een start kan maken aan je eigen ballonvloot.

www.bol.com | € 18,95

> Wanneer de temperaturen stijgen en de zon gaat schijnen

dragen veel mensen een pet. Dit exemplaar heeft een

ventilator on zonnepanelen.

www.ditverzinjeniet.nl | € 12,35

< Iemand plaats laten nemen op een scheetkussen is een

klassieke grap met weinig gevolgen. Het grote voordeel van

dit scheetkussen is dat er geen geurige lucht vrijkomt.

www.spelstore.nl | € 3,95

> Wil je een grapje uithalen en heb je die schokgevende pen

al te vaak gebruikt? Koop dan deze speelgoed elektrische

schok auto afstandsbediening.

www.grandado.com | € 11,59

35

Zeilen

Met de boot de lucht in

De 36e America’s cup was

afgelopen maart. Het is de

oudste en meest precieuze

zeilwedstrijd ter wereld. De

zeilers varen op een boot die

een halve meter boven het

water flaneert.

Sinds 1851 worden bij deze wedstrijd innovatieve boten

ontworpen. De wedstrijd wordt om de drie à vier jaar

gehouden. Er doen vaak een stuk of vier teams aan mee. Zij

varen gedurende verschillende races steeds één tegen één.

De winnaars van de race winnen the Auld Mug. Daarnaast

mogen zij ook de volgende editie organiseren. Hierbij

mogen zij de regels bepalen waar de rest zich aan moet

houden tijdens het ontwerpen van de boot. Zij bedenken

dus een innovatie die wordt toegepast op alle boten. Met

deze regels moet elk team een eigen boot ontwerpen.

Verder zijn zij dus vrij om de boot zelf te optimaliseren.

Door dit concept ontstaan soms baanbrekende ideeën

en bijzondere boten. De race is dan ook niet alleen een

hele competitieve zeilwedstrijd maar ook een uitdagende

ontwerpwedstrijd.

Foilen

In 2013 is bij de 34 e editie America’s cup het foilen bedacht.

Dit is een manier om de boot uit het water te tillen waarbij

er, dankzij minder weerstand, ongekende snelheden in

de zeilsport werden bereikt. Dit concept heeft nu de hele

watersport overgenomen en het wordt ook toegepast op

surfboards. Op deze manier ontstaat er een hele andere

beleving tijdens het varen. Doordat je uit het water opstijgt

krijg je een sensatie van G-krachten. Het werkt als volgt:

Vanuit de boot steken foilarms in het water. Hier zit een foil

aan vast die zorgt dat de boot uit het water komt en dus in

de lucht zweeft. De foils werken als vliegtuigvleugels: Door

een bolling aan de bovenkant stroomt het water boven de

foil sneller dan het water eronder, wat resulteert in een

opwaartse kracht.

Traditionele boot met foil armen

In de America’s cup is dit tot nu toe alleen maar toegepast

op catamarans. Maar in de 36ste editie, die in maart dit

jaar werd gestart, was er een nieuw idee dat grote impact

heeft gehad op de zeilwereld. In plaats van een catamaran

met twee foil armen onder de boot, is nu een traditionele

boot met maar één arm in het water ontworpen. Deze

boot heeft geen kiel maar twee zij-armen met foils. Bij het

36

zeilen kunnen deze in en uit het water worden gehaald. De

foil arm wordt dus aan de leizijde van de boot in het water

gezet en aan de loefzijde eruit gehaald. Dit gebeurt met

behulp van hydraulische pompen, omdat het veel kracht

vereist om deze armen uit het water te krijgen. De foilarm

die in het water zit, zorgt dus dat de boot uit het water kan

komen. Ook geeft deze kracht tegen de wind zodat de boot

niet verleiert. De zij-armen zijn zo’n 5 meter lang. Hierdoor

heeft de boot een heel groot moment, waardoor een hoge

snelheid bereikt kan worden. Verder is er nog een kleine foil

in het midden van de boot, die vooral voor stabiliteit zorgt.

Op deze manier ondervindt de boot dus extreem weinig

weerstand en kunnen snelheden tot wel honderd kilometer

per uur worden bereikt.

Ontwerpen

De vier deelnemende boten hebben allemaal de ruimte

gekregen om met deze regels een eigen boot te ontwerpen.

Er zijn dus vier verschillende boten ontworpen die zich

aan dezelfde richtlijnen houden. Het Ineos Team uit het

Verenigd Koninkrijk, het Luna Rossa Prada Pirelli Team uit

Italie, Emirates Team uit Nieuw Zeeland en the American

Magic uit de Verenigde Staten deden mee aan de race.

Het foil systeem en de mast zijn vastgelegd in het regelement

door de vorige winnaar en waren dus op elke boot

hetzelfde. Het verschil tussen de boten zit hem vooral in

de vorm van de romp en de verdeling van het gewicht. De

vorm moet zo worden ontworpen dat er zo min mogelijk

lucht- en waterweerstand is. Er zijn twee verschillende

ideeën ontstaan. Het Ineos Team en het American Magic

Team hebben gekozen voor een romp met een platte

onderkant. De andere twee teams hadden een romp met

een puntige onderkant ontworpen. De gewichtsverdeling

zit erschilt met name in de locatie en de verdeling van de

crew, dus waar ruimte is om te staan en waar de katrollen

zitten. Twaalf man besturen de boot, dus hier kan een groot

verschil in de ligging van het zwaartepunt ontstaan. Door

de schippers op de juiste plekken te zetten en de zware

delen van de boot goed in balans te brengen, wordt ervoor

gezorgd dat het zwaartepunt ideaal komt te liggen.

Wist je dat...

de scheepsvaart zo groot is dat het ongeveer 90 procent

van de wereldhandel inneemt?

LiveSailDie

Foiling van American Magic

Grootzeil

Een ander innovatief idee dat is toegepast op deze boot is

het grootzeil. Deze bestaat, in tegenstelling tot reguliere

zeilen, uit een vierkant dubbel zeil. Daardoor is het een stuk

dikker. Nu kan het de kracht genereren die de foil nodig

heeft om de boot uit het water te krijgen. Het zeil werkt

als een soort vleugel. Dit funcioneert dus hetzelfde als het

principe van de foil. Omdat de wind aan de buitenkant van

het zeil veel langzamer stroomt, resulteert dit in een kracht

naar voren. Dankzij het dikkere zeil zal de kracht en het

verschil groter zijn. Hierdoor is er dus een grotere voorwaartse

snelheid.

Fouten

Deze boten vliegen wel een halve meter boven water. Je

kan je voorstellen dat dit dus ook goed mis kan gaan. Dit

gebeurde bij de American Magic. Deze boot is tijdens de

wedstrijd gekapseisd. De boot sloeg om en begon met

een verbazingwekkende snelheid te zinken. De zeilers en

de boot zijn gelukkig op tijd gered door de kustwacht. Tot

grote verrassing is de boot gerepareerd, dus het harde werk

is niet voor niets geweest.

Winnaar

De 36 e editie van de America’s cup is gewonnen door het

Emirates Team uit Nieuw Zeeland. Zij mogen de komende

editie dus regels bedenken die deze gaan ovetreffen.

Willemijn Bloem

37

| Nawoord

Deze editie bestond onze Slurfweek niet alleen uit een

week, maar hebben we er ook nog een gezellig weekend

aan vast geplakt. Vol spanning zaten we in de auto met

onbekende mensen. Maar al snel kwamen we erachter

dat onze nieuwe aanwinst net zo apart is als wij. Zo moest

Willemijn onderweg toch even een tussenstop maken bij

de Mac om de voorraad aan kipnuggets in haar dashboard

bij te vullen. In de middle of nowhere kwamen we aan en

moesten we op een heel klein fornuisje pasta rood koken.

Na ons heerlijke avondeten zijn we op avontuur gegaan in

de bossen. Doodsbang om olifanten tegen te komen liepen

we rond. We kwamen ook langs een meertje waar Fritsoe

Fribs vroeger ging zwemmen. Super choor.

De volgende ochtend was verwarrend voor de meeste

mensen. Iemand had namelijk op alle gezichten getekend

met een rode stift.

Het huisje lag in de natuur en daar zijn we zelfs een John

Deere 8600i tegengekomen. Wat een werktuigbouwkundig

wonder is dat! Omdat we in de natuur zaten, moest de SJ

battle natuurlijk ook plaatsvinden. Vol moed en enthousiasme

streden wij, Jikke en Dirk, voor de titel ‘SJ 1’ . Na bloed,

zweet en tranen kwamen we bij het einde van de battle en

bleek Dirk toch de winnaar.

Het weekend werd goed afgesloten met een legendarische

mannenborrel met veel groenten en wederzijds respect.

Uitgerust en opgewekt zijn we op maandag begonnen met

het maken van de laatste lustrum editie van dit collegejaar.

De week was ok, 8.0.

Namens de Slurfredactie,

Slurf Hoogh!

Jikke Kielstra en Dirk van Bolhuis

38

Puzzelpagina |

Wat is de Slurf zonder de legendarische puzzelpagina.

Deze editie bevat een nonogram. De oplossing is een

toepasselijke afbeelding voor de Slurf.

Mocht je er echt niet uitkomen, dan kun je altijd nog op het

internet kijken, je medestudent om hulp vragen of je kunt

altijd gewoon iets anders proberen.

nl.goobix.com

Instructies:

Het doel is om een diagram te ontdekken dat is opgebouwd uit ingevulde en lege vakjes. Om dit te doen zal je naar de rijen

en de kolommen moeten kijken. Bijvoorbeeld, 1 5 3 verwijst naar drie groepen. Een groep heeft aaneengesloten vakjes en de

groepen zijn gescheiden door minstens 1 leeg vakje.

39

We bring high-tech to life

We are looking for talent:

Software

Mechatronics

Automotive

Mathware

Electronics

Mechanics

www.sioux.eu

De Slurf - Editie 25-4 - Gezelschap Leeghwater

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?