verslag immaterieel erfgoed 8-10

Theater
van nu
en toen
met Maartje Braakman

Dit verslag is geschreven door Pien Oberdorf
Leerjaar 1
Klas 10
INhOUD
Dit interview heeft plaatsgevonden op vrijdag 1 oktober 2021
04
Inleiding
06
Geschiedenis
07
Maartje over theater
08
Identiteit
09
Borgen en de
toekomst van theater
12
Foto’s
14
Begrippen
15
Reflectie
02 03

INLEIDING
Voor dit verslag over immaterieel erfgoed ben
ik in gesprek gegaan met Maartje Braakman.
Maartje is 22 jaar oud, woont in Leiden
en studeert aan de kleinkunstacademie in
Amsterdam. hiervoor heeft ze op de MBO
Theaterschool gezeten in Rotterdam.
ze is onder andere onderdeel van Theatergroep
hardt en Theaterkoorts.
Omdat dit verslag over theater gaat, heb ik
alles wat Maartje verteld als één lopend verhaal
geschreven, alsof het een soort monoloog is.
04 05

GESChIEDENIS
MAARTJE OVER ThEATER
DE GESChIEDENIS VAN ThEATER
Theater is begonnen bij de Grieken. De oude
Grieken vereerden verschillende goden, onder
andere Dionysos. In de lente werd er tijdens
de lentefeesten toneelstukken gespeeld ter ere
van Dionysos. Later kwamen er ook toneelstukken
over mythen en legenden waarbij de
spelers verschillende rollen hadden en ook
maskers droegen als kostuum.
De Romeinen brengen het theater verder in
Europa, in Nederland en België was het theater
vooral te vinden bij de Rooms katholieke
kerk. hier werden bijbelverhalen uitgespeeld,
bijvoorbeeld tijdens Pasen en kerst. Een van
de eerste gevonden toneelstukken is een stuk
over Pasen uit de tiende eeuw.
Theater werd later ook buiten de kerk geïntroduceerd,
het “mirakelspel”. Dit waren vaak
toneelstukken over sprookjes en wonderen.
MAARTJE EN ThEATER
Van kinds af aan vond je Maartje al op het podium
en dat is een stabiele factor gebleven in haar
leven. ze heeft veel speel- en regie-ervaring
opgedaan (onder andere bij Theatergroep hardt),
is dramadocent geweest voor kinderen en heeft
gewerkt als trainingsactrice en momenteel werkt
ze als actrice in The Amsterdam Dungeon.
Na een vooropleiding aan De Toneelmeester is
ze naar de MBO theaterschool gegaan. Deze
opleiding heeft ze succesvol afgerond en is dit
schooljaar begonnen op de kleinkunstacademie
in Amsterdam.
Maartje heeft op de vrije middelbare school
Marecollege gezeten, waar creativiteit enorm
aangemoedigd wordt. hier is ze in contact
gekomen met katelijn Udo de haes, de oprichter
van Theatergroep hardt, die op Marecollege werkt
als dramadocent. Theatergroep hardt is een
hechte groep, een familie.
Ik studeer theater op de kleinkunstacademie en als bijbaan ben ik scare
actress in Amsterdam Dungeon. het klinkt best makkelijk, dat heb je vaak met
acteerwerk. ‘Dat had iedereen wel kunnen doen’. Maar wat leer je nou echt
en wat heb je nou echt als actrice? ik heb niks tastbaars wat ik leer, ik doe
vooral heel veel ervaring op want je leert allemaal verschillende dingen. Je
wordt in het diepe gegooid en het draait vooral heel erg om durven, keihard
werken om te komen waar je wil komen. Als scare actress vertel ik in een rol
een verhaal over oud Amsterdam, de nare horror geschiedenis, bijvoorbeeld
de Vliegende hollander.
Voor theater heb ik eigenlijk niets fysieks
nodig. Ik heb alleen mezelf nodig, mijn lichaam,
“Ik heb alleen
mezelf nodig, mijn
lichaam, mijn stem,
mijn hoofd. Theater
kan puur met jezelf
en je lichaam, je
hebt er in principe
niks voor nodig om
het te doen.”
mijn stem, mijn hoofd. Theater kan puur met
jezelf en je lichaam, je hebt er in principe niks
voor nodig om het te doen. Maar het voegt
natuurlijk heel veel toe om met andere mensen
samen te spelen of bijvoorbeeld kostuums te
hebben of een set. Je hebt er wel vaak een
locatie voor nodig maar dat hoeft allemaal in
principe niet. Theater is daar heel breed in.
Als ik wil zou ik nu naar buiten kunnen lopen
en daar gewoon even een solo spelen alleen
verdien je daar natuurlijk niks mee.
Stel, je speelt echt een hele voorstelling,
daarvoor heb je wel veel tijd, subsidie, een
zaal, publiek, productie, kostuums, decor,
tekstschrijvers. het meeste theater wat we
kennen heeft heel veel nodig.
Of je met groepen speelt of solo dat ligt heel
erg aan je voorkeur. Ikzelf werk liever in groepen,
het ontstaat echt op een natuurlijke wijze als je
een stuk aan het bedenken bent, je baseert het
op de mensen die in zo’n groep zitten, dat vind
ik altijd heel mooi. Solo spelen vind ik vooral
vaak eigenlijk heel spannend, behalve bij mijn
bijbaan bij Amsterdam Dungeon omdat dat
helemaal voor me uitgestippeld en gepland is,
precies wat ik moet doen en zeggen. Dat werkt
ook goed voor mij.”
06 07

IDENTITEIT
“Theater is echt een heel groot onderdeel van
mijn identiteit. het is echt wat ik het liefste
doe. Je moet er ook wel echt een soort
persoonlijkheid voor hebben, niet iedereen is
echt een theater persoon. ik denk dat iedereen
uiteindelijk bijvoorbeeld een bakker zou kunnen
zijn omdat dat gewoon heel praktisch is wat je
dan moet leren. Maar ik denk dat niet iedereen
kan acteur of actrice zijn, dat moet echt in je
zitten. het draait natuurlijk ook ergens wel om
ego en gezien willen worden, mensen begrijpen,
mensen kunnen nadoen en ook met mensen
kunnen werken. Als je met een groep werkt
dan moet je heel erg op elkaar ingetuned zijn,
heel erg elkaar kunnen aanvoelen zodat het
goed werkt.”
BORGEN EN TOEkOMST VAN ThEATER
”Ik vind het heel belangrijk dat theater voor
altijd blijft bestaan, ik heb hier ook lang over
nagedacht, voor wie is theater nou? Doe ik
het voor mezelf? Nee dat is ook weer niet zo
maar ook weer wel. is het voor de mensen
die meedoen? Is het voor de kijkers?
“Theater kan voor zo veel gebruikt worden en
ik denk dat heel veel mensen echt het spelen
zijn kwijtgeraakt en daardoor ook heel veel
geluk. We zijn heel serieus geworden, heel
erg werkgericht. Dat vind ik echt zonde.
Als actrice leer je superveel van alle rollen,
buiten jezelf om zijn, andere emoties leren
kennen. Je krijgt meer zelfvertrouwen ervan.
Met theater kunnen er verhalen verteld
worden die gehoord moeten worden door
de wereld. Theater is een soort spiegel op
de samenleving. Je neemt actuele dingen
(of niet) en dan maak je iets waar mensen
over na kunnen denken of zichzelf in kunnen
herkennen. En ik denk ook dat in een wereld
die heel erg digitaliseert dat theater altijd zal
hebben dat het ‘echt’ blijft en daardoor denk
ik dat het niet ‘afsterft’.
Ik ken het woord ‘borgen’ niet, dat is ook
niet echt iets wat we gebruiken in de
theaterwereld natuurlijk. Ik zou zelf theater
ook niet omschrijven als iets wat je kan
vastzetten en behouden op die manier..
Theater is heel erg veranderd, er waren
vroeger heel veel regels en dat er bepaalde
mensen waren die in de theaterwereld
belangrijk waren, die hadden hun eigen
overtuigingen over hoe het moest zijn.
Ik denk dat het nu op een punt is dat alles kan.
Theater is heel experimenteel. Je kan nu een
voorstelling maken en zeggen ‘de voorstelling
is dat dat het niet doorgaat en dat jullie voor
niets die tickets hebben gekocht’.het is
abstract, vervormbaar, het is kunst en het
kan van alles zijn. En ik denk ook dat theater
daar ook gewoon voor is tegenwoordig, om
mee te experimenteren, grenzen testen van
wat kan wel en wat kan niet en dat is nu, denk
ik, meer dan ooit. En het blijft zich aanpassen
aan de mensen en de maatschappij.”
808
0 9

“Als theater niet meer zou bestaan over
60 jaar zou er naar mijn mening letterlijk
niks in een museum kunnen. Ik denk dat
er misschien een stellage kan staan met
niks erop. Theater is mensen, gevoel,
emoties, het is niet iets tastbaars. het gaat
om connectie en gevoel en elkaar. Daar
is geen voorwerp aan te koppelen. Dat is
juist de hele clou van theater. En er zijn
vast symbolische voorwerpen zoals een
microfoon, een oortje of een kostuum.”
10 11

FOTO’S
Foto van de voorstelling METAMORPHOSEN#1 van de MBO Theaterschool (2021)
Bij deze voorstelling werd gebruik gemaakt van attributen en kostuums.
Poster voor de voorstelling No Nympho van Theatergroep Hardt (2021).
Flyers, posters en affiches zijn een goed voorbeeld van het materiële gedeelte
van theater, het zijn dingen die je kan vasthouden en bewaren.
12 13

BEGRIPPEN
TRADITIE
Tradities zijn gebruiken, activiteiten, vieringen die al jaren lang plaatsvinden.
Een mooi voorbeeld van een traditie bij theater is het kerstspel in de kerk en op
veel basisscholen. Het is elk jaar dezelfde voorstelling, keer op keer.
BORGEN
Borgen is bewaren voor morgen, het erfgoed bewaren en beschermen. Omdat
theater constant mee gaat met waar de kijkers behoefte aan hebben, is het heel
makkelijk om het door te geven aan volgende generaties omdat zij het ook zo
kunnen vormen zodat het ook in de toekomst relevant blijft.
REFLECTIE
Ik vond het echt onwijs leuk om Maartje te interviewen. Omdat
ik zelf ook op theater heb gezeten als kind (samen met Maartje),
had ik een heel ‘simpel’ beeld van theater. Maartje heeft dat
volledig veranderd, theater is juist zo uitgebreid en er zijn
eindeloze variaties. Ik ben heel nieuwsgierig naar meer en ik
ga me ook zeker meer verdiepen in theater.
IMMATERIEEL ERFGOED
Immaterieel erfgoed is ‘levend erfgoed’. Verhalen, podiumkunsten, rituelen,
tradities, uitdrukkingen, bijzondere kennis of vaardigheden. Theater valt
natuurlijk onder podiumkunsten, een beroep wat al honderden jaren bestaat
en steeds verder ontwikkeld.
14 15