2022-09-SEPTEMBER-WILDE-GENIETEN-B

1

Inhoud
Het is herfst ............................................................................................................................................. 3
Vertellingen van mijn Drum .................................................................................................................... 5
Heerlijke bouillonmix maken ................................................................................................................... 6
Natuurlijke informatie als basis voor verbinding .................................................................................... 9
Natuurlijk geïnspireerd scheurkalender 2022 ....................................................................................... 12
Champignons ......................................................................................................................................... 13
Anijschampignon – Argaricus arvensis .................................................................................................. 14
Weidechampignon in de hoofdrol......................................................................................................... 15
Ei met weidechampignon ...................................................................................................................... 17
Wilde Peen – Daucus Carota ................................................................................................................. 19
Maishok/houthok, als het beestje maar een naam heeft… .................................................................. 21
Voorbij de blokhut: bouwen met volledige bomen .............................................................................. 24
Vier seizoenen ‘wild’ genieten .............................................................................................................. 28
Colofon: ................................................................................................................................................. 29
2

Het is herfst
De herfst heeft haar intrede gedaan. wat een verschil in weer met een maand geleden. Ik vind
de overgang zo groot, het wordt zo vroeg donker, dit is weer heel erg wennen
Tussen de buien door met mijn hond Beitske wandelen.
Vanmorgen weer heerlijk het Heempark in, bijna mijn achtertuin en genieten van het groen
ook al staan diverse struiken al in herfsttooi. Ik hou van de herfstkleuren, zo mooi als het
groene blad van de bomen verkleurt naar geel, oranje, (rood)bruin. Prachtig!
Vanmorgen diverse foto’s gemaakt, nog even nagenieten en ik laat jullie meegenieten van de
mooie omgeving.
Grote klit in herfsttooi Gewone berenklauw, uitgebloeid Wilgenroosje in de herfst
3

Nog volop jonge brandnetels te
scoren
Ook nog heel veel mooie
hondsdraf te vinden
Als je wandelt en foto’s maakt kijk je weer met andere ogen naar alles om je heen, je ziet
bewuster de mooie plekjes, lanen en doorkijkjes, wat nog groeit en bloeit, wat is uitgebloeid
en in herfsttooi staat. Aandacht voor Beitske maar vooral aandacht voor de omgeving. Het is
dat de bankjes door de regen nat zijn, anders ga ik vaak een poosje zitten mijmeren en kan
Beitske intussen lekker snuffelen en gras eten
Ik word er ook altijd heerlijk rustig van, groene omgeving, lekker de drukte uit je hoofd, ontstressen.
Ik kan het je aanraden. Ga het bos in en geniet van de herfst.
Geniet ook van deze nieuwsbrief, we hebben weer verschillende bijdragen aangeleverd gekregen,
mensen hebben bouillon gemaakt, een andere groep zuurkool, Piteke is in de ban van
paddenstoelen, Marja van haar drum en deelt een bijdrage over wilde peen. Wil ik nog steeds
in mijn tuin, nu toch eens erachter aan gaan.
Anneke heeft een nieuw idee dat ze al bij diverse mensen heeft gedeeld en nu ook in deze
nieuwsbrief, vooral lezen en meedoen, doe er je voordeel mee.
Veel leesplezier en tot de volgende maand,
groet,
Barbera
4

Vertellingen van mijn Drum
Een paar weken geleden ging ik op pad, naar een lieve vriendin.
Gewoon haar nieuwe stek bekijken verder niks.
Nou dat had je gedacht dus ‘verder niks’…
Er begon hier een drum te roepen, ‘ik wil mee!’ en nog één,’ ik
wil ook mee’ sjonge, jonge, het kan nog gekker; zelfs de huiden
die nog een drum mogen gaan worden gaven aan mee te willen.
Mijn denken sputterde nog even tegen, kan dat wel, dring ik me
niet op met mijn drums…
Nou weet je, laat ook maar; gooi alles in de auto en we zien het
wel hoe het loopt.
Ze hoeven de auto niet uit… we gaan het beleven.
Dat ‘we gaan het beleven’ begint wel een soort slogan te worden ha, ha.
Afijn, eind rijden, mooie bestemming, fijne ontmoeting, lekker kletsen, prachtig weer, een
heerlijk zonnetje, tja en dan ineens de vraag ‘wat doe jij allemaal voor leuks’
Dat was het teken dat ik ‘los’ mocht gaan☺
Drums kwamen tevoorschijn, we gingen heerlijk kloppen, zoals de Belgen dat zo mooi noemen,
en zingen natuurlijk. Wat een feest.
Maar er was meer voorbereid vanuit de Bron.
Het huis was prachtig maar bepaalde kamers voelden niet helemaal lekker. Je kent het misschien
wel zo’n onbestemd gevoel waar je niet goed je vinger op kunt leggen.
Ogenschijnlijk niets mis mee, maar toch….
Energie die geschoond mag worden, weet je wat, we
gaan het gewoon doen.
Ik volgde mijn drum, het ritme en gezang, klanken
kwamen vanzelf naar buiten.
Het was best intens maar ook heel fijn om te mogen
doen. Je voelde de energie veranderen. Magie, dat
is het!
En die drum van mij werd steeds blijer ha, ha… en ik
en mijn vriendin ook.
Weet je ik denk dat zelfs dat het huis een glimlach
kreeg☺
Hartegroet
Marja Frederiks
www.marjafrederiks.nl
5

Heerlijke bouillonmix maken
Op een en dezelfde dag zijn twee groepen aan het werk, de een maakt zuurkool en de ander
bouillonmix
Dank Marjo voor het verslag en de foto’s, super!!!
Vanmiddag waren we met een groep bij Marian in Broek op Langedijk om bouillonmix te maken.
We werden allemaal hartelijk ontvangen door Marian en haar dochter Fanny. Eerst koffie en
daarbij door deelneemsters meegebrachte zelf gebakken taart en cake.
Het was meteen heel gezellig en heel leuk om nieuwe mensen te ontmoeten maar ook “ oude
bekenden “ die elkaar al eens ontmoet hebben bij een eerdere workshop of wandeling. Alles
georganiseerd door deelnemers aan de ‘wekelijkse cursus Het Wilde Genieten per mail’ van
Project-7-blad.
6

Tijdens de koffie werd er gezellig gekletst. Het was heel gezellig.
Maar ……… we kwamen om ´bouillonmix’ te maken.
7

Het aanrecht lag vol groentes: kolen, preien, paprika’s, venkels, wortelen, uien, knoflookbollen,
bloemkolen, bleekselderij, en verschillende kruiden: platte peterselie, tijm, rozemarijn
enz., enz. Er lag letterlijk een berg snijwerk op ons te wachten.
Marian en Fanny hadden alles ingekocht en hier een behoorlijke klus aan gehad. Chapeau! En
hartelijk dank hiervoor.
Hup aan de slag. En met zoveel mensen ging dit heel voorspoedig.
Na het snijden werden de groentes en kruiden in keukenmachines nog fijner gesneden en alles
in een grote teil gedaan. Uiteindelijk hadden we ongeveer 25 kilo gesneden groentes.
Hierdoor werd Keltisch zeezout gemengd en uiteindelijk konden heel veel potten gevuld worden
met de bouillonmix.
Lekker om in soep te verwerken of door sauzen, of voor een hartig “ einde-middag-drankje” .
Na afloop kregen we nog een rondleiding door de moestuin van Marian. In wat een prachtige
omgeving woont Marian.
Het was een zeer geslaagde workshop! Voor herhaling vatbaar.
Heel veel dank aan Marian en Fanny voor de hartelijke ontvangst en gastvrijheid.
Hartelijke groet en liefs
Marjo
8

Natuurlijke informatie als basis voor verbinding
Verbinding, heel belangrijk.
Project7-blad heeft over de afgelopen jaren vele mogelijkheden aangereikt waarbij verbinding
een belangrijk onderdeel was.
Groepen die gingen wandelen, waarbij de blik gericht was op ‘wat kun je plukken in de vrije
natuur en/of de tuin, om in de keuken te verwerken’.
De - wat we studiegroepen noemden - een vaste kern die om de zoveel weken een middag bij
elkaar kwam en een natuurlijk onderwerp op de agenda had staan.
Lezingen, ook deze hebben jaren een belangrijke plek ingevuld.
Tijdens al deze mogelijkheden bleek dat er contacten ontstonden, zelfs vriendschappen, dat
men door met gelijkgestemden te spreken de eigen verhalen kon delen die elders weleens
lastig waren om te delen.
Verbondenheid, op elkaar terug kunnen vallen, gezellige uurtjes samen beleven, dat waren de
ingrediënten waar we aan denken als we hieraan terugdenken.
Deze middagen en/of avonden konden niet bestaan zonder een eigen bijdrage.
Lezingen en studiegroep middagen hadden als basisbedrag 10 euro.
Bij de studiegroepen kwam daar dan een kostendekkend bedragje bij voor de gebruikte materialen/ingrediënten
of men betaalde de eigen consumpties tijdens de wandelingen bij gelegenheden
waar we verzamelden en vaak ook afsloten.
Zo ging het, zo was het gezellig.
En nu?
Sinds het voorjaar van 2020 is voor iedereen alles veranderd en zo ook voor Project7-blad.
Sinds augustus 2021 delen we een wekelijkse ‘cursus’, ‘Het Wilde Genieten’ genaamd.
Elk weekend een gewas in de schijnwerpers met daarbij handreikingen voor culinaire mogelijkheden.
Dit uitsluitend ter inspiratie om de deelnemers op ideeën te brengen.
9

Deze wekelijkse cursus, cursus met een knipoog want de ontvangers hebben zelf de verantwoording
of zij er daadwerkelijk iets mee ondernemen, gaat door tot juli 2023.
Dan kunnen we twee jaar terugkijken op elk weekend deze bijdrage en zijn er dus even meer
dan 100 documenten met verschillende planten, bomen, struiken of kruiden die meer dan een
beetje aandacht kregen.
Ook de verbondenheid komt bij deze mogelijkheid om de hoek kijken. Met deelnemers leuke
dingen doen, zuurkool maken, groentebouillon maken, samen wandelen, oftewel: allerlei mogelijkheden
die we ook bij de studiegroepen voorbij zagen komen.
Maar we gaan voor een grotere verbinding, meer mogelijkheden…
Naast dat we de wekelijkse cursus tot volgend jaar zomer blijven verzorgen beginnen we met
een ander initiatief.
Je kunt je aanmelden voor 25 euro per jaar.
Hiermee denken we behoorlijk in te spelen op de huidige tijd, maar juist door deze ontwikkelingen
is het nog belangrijker dat we voor verbinding zorgen.
Wie hieraan mee gaat doen krijgt om de twee weken per mail een bijlage met een recept, een
tip of… gericht op ‘wilde’ groenten, kruiden en eetbare bloemen.
Om de twee weken een handreiking ter inspiratie.
MAAR… wie meedoet mag zijn of haar activiteit delen: wandelen, samen kokkerellen, samen
zuurkool maken, groente bouillon maken, samen… bedenk het maar.
Het idee is dat dit met de deelnemers gebeurt, de dagen, dagdelen, hoe je het maar wilt invullen,
zijn kosteloos op het gebruik van materiaal/ingrediënten na.
Als jij wilt wandelen met een groepje dan kun jij de locatie bedenken waar je wilt verzamelen,
de tijd van starten, je regelt dat zelf.
Je geeft aan mij de datum en de tijd door en ik deel deze activiteit met allen die meedoen.
Dan kunnen degenen die mee willen zich bij jou opgeven.
Of…
Je wilt graag zuurkool met een stel maken, of… bedenk een andere lekkernij.
We delen ook graag een receptenboek via de mail met de
deelnemers en daaruit kun je van alles halen om samen te
maken.
Jij geeft door wat je wilt maken, hoe laat en waar.
Dat deel ik met de deelnemers en zij geven zich vervolgens
bij jou op.
En zo is Project7-blad een schakel voor de verbinding!
Voor 25 euro per jaar kun jij profiteren van deze verbinding,
krijg je om de twee weken een recept en kan Project7-blad
verder met leuke, waardevolle projecten ondersteunen.
Recent koos het bestuur, Anneke, Barbera en Anneke voor
o.a. een project gericht op Permacultuur.
Vanuit Stichting Project7-blad krijgt het project een bedrag
aangereikt dat zij kunnen gebruiken voor hun beplanting
en/of materialen die nodig zijn.
Een voedselbos kreeg zo ook al eens een bedrag, fruitbomen
bij een kinderboerderij en nog een aantal projecten.
Dit was en is mogelijk dankzij de wekelijkse cursus.
10

Daar gaan we mee door als ook deze actie ten aanzien van verbinding mag slagen.
Doe jij mee?
We beginnen half oktober 2022 met de eerste mail met een bijlage en zenden deze naar hen
die de 25 euro hebben voldaan.
Zij die willen kunnen dan een activiteit aanmelden en zij die daarop willen reageren kunnen
dat dan ook doen, uitsluitend deelnemers van deze nieuwe actie.
Al wil je een middag gezellig samenkomen, het maakt niet uit. Het gaat om de contacten, om
elkaar ontmoeten, elkaar in deze bijzondere tijden begrijpen, helpen, inspireren en… denk ook
aan zaden, stekken ruilen, aan… van alles wat puur natuur is samen delen.
Voor 25 euro, daar komt vanuit Project7-blad niets bij, dus geen 10 euro per keer zoals in het
verleden heel normaal was, we denken en handelen nu aangepast aan de huidige wensen.
Wil je meedoen, mail naar: anneke@project7-blad.nl
Dan breng ik je met andere Anneke, onze penningmeester in contact via een mailtje en krijg
je tegelijkertijd de gegevens om 25 euro over te maken.
We starten half oktober met wie heeft voldaan.
En… ieder krijgt na een jaar meedoen de keus weer een jaar bij te tekenen, we houden dat
per maand bij, dus het jaar loopt voor iedereen van de maand van inschrijven tot dezelfde
maand een jaar later.
We hebben er zin in!
Leuk om recepten en tips te delen en samen voor verbinding te zorgen!
Wie zich heeft aangemeld krijgt het benoemde receptenboek direct toegezonden zodat je
daar wellicht mee aan de slag kunt gaan. Allemaal vrijblijvend.
Mede namens Anneke en Barbera een hartelijke groet,
Anneke
anneke@project7-blad.nl
www.project7-blad.nl
11

Natuurlijk geïnspireerd scheurkalender 2022
Iedere maand plaatsen wij hier twee pagina’s uit de Natuurlijk geïnspireerd
scheurkalender van Ity Busstra-te Velde.
Dit is een mooie, dikke scheurkalender met diverse onderwerpen die allemaal de
Natuur als bron hebben. Denk aan: De Natuur als Reisgenoot, als Energie-bron,
als Stiltebron, als Heler, als Spiegel, als Symbool, als…
donderdag
WEEK 37
15
september
DE NATUUR ALS REISGENOOT | QUOTE
Leeft gij volgens
de natuur, dan zult gij
nooit arm zijn.
Senenca,
Romeins filosoof, staatsman
en toneelschrijver (5 v.Chr. – 65 n.Chr.)
In je zoektocht naar rust kom je automatisch uit in de natuur. Want waar vind je meer
rust en stilte dan daar? Tijdens wandelingen in het bos, bij het werken in de tuin en op
reis in de natuur vind je, als bijna vanzelfsprekend, de verbinding met het natuurlijke leven.
Wat een rijkdom ligt daar op je te wachten.
Op zoek naar het geheim van wat leven in verbinding met de natuur omhelst, loop je
vele paden en maak je zo je eigen pelgrimsreis naar binnen. Door alle ontmoetingen op
deze reis word je een rijker mens; het buiten zijn in alle seizoenen, het observeren van
natuurlijke wezens en het luisteren naar wat de natuur in al haar schoonheid en facetten
je te vertellen heeft is van een grote rijkdom,
Je leert de natuur kennen als heling gevende krachtbron, als spiegel van je binnenwereld,
als stilteplek en hoeder van de historie van onze Aarde.
12

Champignons
Champignons hebben bruinzwarte sporen en
vrije lamellen.
Ze hebben geen beurs rond de basis.
Het belangrijkste kenmerk is de kleur van de sporen.
Bij jonge vruchtlichamen met onrijpe sporen zijn
de lamellen licht bruinroze of lichtgrijs.
Als de sporen rijpen worden ze bijna zwart en
kleuren ze de lamellen bruin als donkere chocolade.
Champignons leven van het afbreken van bladeren,
naaldlagen, grassen en kruiden.
Daardoor komen champignons voor zowel in bossen
als op open terreinen.
In Nederland zijn ongeveer 30 soorten champignons
te vinden.
Veel soorten vormen heksenkringen.
Maar ook halve bogen en in lijnen kun je ze zien
staan.
Blozende champignons:
De blozende champignons worden allemaal rood of bruinrood als je ze doorsnijdt.
Bij sommige boschampignons gaat deze roodverkleuring snel en verandert de kleur naar dieprood,
terwijl bij de weidechampignon dit slechts lichtjes gaat.
Piteke van der Meulen
Ik vond een weidechampignon op een parkeerplaats
in de Noordoostpolder.
Na doorsnijden begon de champignon inderdaad
snel te verkleuren.
Ik vind paddenstoelen razend interessant en
hoop nog een aantal eetbare paddenstoelen te
mogen vinden deze herfst.
Ik gebruik de app Obsidentify, google info over
de paddenstoel en gebruik een boek
‘Eetbare paddenstoelen’ van Jens H. Petersen.
Bij niet 100% zekerheid, eet ik de paddenstoelen
niet.
13

Anijschampignon – Argaricus arvensis
Anijschampignons zijn champignons die lekker
marsepeinachtig ruiken en na kneuzing langzaam
vergelen.
Anijschampignons zijn uitstekend eetbare paddenstoelen.
Helaas hebben ze het vermogen om cadmium
op te slaan.
Je moet er daarom niet te grote hoeveelheden
van eten en goed opletten waar je ze plukt.
Wegbermen en in grote steden is minder aan te
raden.
Ik vond mijn eerste anijschampignon in een
berm langs een klein weggetje in Frankrijk
in landelijk gebied.
Ik heb deze wel gegeten omdat ik razend
nieuwsgierig was naar de smaak.
De karbolchampignon lijkt enigszins op de
anijschampignon maar vergeelt onmiddellijk
na een kras in de hoedrand en ruikt chemisch.
Deze paddenstoel kan maagklachten veroorzaken.
In de vrije natuur komt hij zeldzaam voor
maar op begraafplaatsen en in parken komt
de karbolchampignon wel algemeen voor.
Piteke van der Meulen
14

Weidechampignon in de hoofdrol
Zondag 25 september stond de weidechampignon in de schijnwerpers toen ik door onze buren
werd uitgenodigd bij hen te komen kijken naar prachtige exemplaren op het weiland waar zij
hun schapen en geiten laten bivakkeren.
We kregen een mand vol met diverse heerlijkheden waaronder flink wat van deze champignons
en een aantal paprika's.
Deze beide soorten lokte uit om met de voorgekookte aardappeltjes samen te bakken.
Weidechampignons
In het plukmandje
Eerst de champignons in stukken gesneden in de roomboter gedaan, daar de in kleine stukjes
gesneden paprika's bij, even geroerbakt en vervolgens de voorgekookte aardappelen erbij gedaan.
Kruidenzout er overheen en we genoten van deze maaltijd.
15

Ze zijn behoorlijk groot
Overige groenten
Alle ingrediënten
Snijden en in de pan
Goed dooreen mengen
Gekookte aardappelpartjes erbij
Dooreen roeren
16

Het voelt echt heel bijzonder als je zo uit eigen omgeving, ook de manier waarop dit ging op
deze zondagmiddag, kunt genieten van deze gaven van Moeder Natuur.
Anneke
Ei met weidechampignon
Klein gesneden ui samen met in stukjes gesneden weidechampignon geroerbakt en daarna
samen met eieren gebakken.
17

Weidechampignons
Alle ingrediënten
Close-up
Champignons zijn gesneden
Bakken, met de gesneden uitjes in roomboter
Eieren erbij en laten bakken
De ui heeft een heerlijke zoete smaak en combineert heel goed met champignons. Om deze
combinatie te serveren kun je natuurlijk ook andere soorten champignons gebruiken.
Kruidenzout er overheen en je hebt een heerlijke lunch of wellicht gecombineerd met iets
erbij een avondmaaltijd.
Anneke
18

Wilde Peen – Daucus Carota
Daucus Carota is de Latijnse naam van Wilde Peen.
Daucus is hoogstwaarschijnlijk afgeleid van het
Griekse ‘daio’ wat ‘ik verwarm’ betekent.
De zaden van Wilde Peen hebben een verwarmend effect,
bijvoorbeeld als je er thee van drinkt.
En carota komt van het Griekse woord ‘karoton’ dat
gekweekte wortel betekent.
Wilde Peen komt best veel voor bij ons, je vind de
plant in droge graslanden, in bermen, op dijken en in
de duinen.
Wilde Peen is een voorloper van onze oranje wortel.
Het is een twee jarige plant die 30 tot 90 cm hoog kan
worden en behoort tot de familie van de schermbloemigen.
Wilde Peen heeft kou nodig om te gaan bloeien en
bloeit, zoals de meeste twee jarige planten, in het
tweede jaar na de winter van Juni tot de herfst.
De witte soms roze schermbloemen hebben in het
midden een zwart-purperachtig bloemetje waaraan je
meteen de Wilde Peen kunt herkennen. De bloemen
trekken insecten aan en ze zijn eetbaar. Je kan ze bijvoorbeeld
uit elkaar plukken en er een salade mee
versieren.
Wanneer de bloemen uitgebloeid zijn krullen de buitenste
bloemetjes naar binnen en ontstaat er een
soort vogelnestje van kant zo lijkt het. Erg mooi om te
zien maar ook leuk, je kan ze door een beslagje halen
en frituren. Weer eens wat anders op je bord.
De wortel van Wilde Peen is wit, vertakt en eetbaar
maar niet zo vlezig als die van ons oranje worteltje. De
wortel bevat veel caroteen wat in ons lichaam omgezet
wordt in vitamine A en dat is weer goed voor je
ogen. Het blad is twee - tot drievoudig geveerd stijf
behaard en geurend.
Wil je nu een keer proberen hoe Wilde Peen smaakt
verzamel dan zaad in het wild zodat je zeker weet dat
je de goede plant hebt, zaai dit in je tuin en oogst de
wortels in het najaar. De wortels in het wild oogsten
is best gevaarlijk, want er groeien in ons land erg giftige
planten die heel veel op Wilde Peen lijken wat betreft
hun blad.
19

En wil je nog een beetje eetbare peen, dan moet je ze
in het eerste jaar oogsten als ze nog geen bloemen
hebben. Want als de plant gaat bloeien heb je niets
meer aan de wortels, alle voedingsstoffen zijn dan
naar de bloemen gegaan.
De zaden hebben een geneeskrachtige werking. Je
kan er thee van zetten of tinctuur van maken, dan zet
je de zaden op alcohol en laat dit een poos trekken.
Het helpt bij maag en darmstoornissen en is wormdrijvend.
Het beschermt de slijmvliezen, helpt bij bloedarmoede
en is vocht afdrijvend.
Uitwendig is het antiseptisch, pijnstillend en wond genezend.
Zwangere vrouwen of mensen met spataderen,
aambeien of heftige menstruaties mogen Wilde
Peen niet gebruiken.
Uit de zaden wordt ook etherische olie geperst. Voor
1 liter olie is wel 75 kilo zaad nodig.
De olie wordt veel gebruikt in de parfum industrie en
in anti-rimpelcrême.
Marja Frederiks
Foto’s Anneke Bleeker©
20

Maishok/houthok, als het beestje maar een naam
heeft…
Bij ons huis in Baranya, zuidelijk Hongarije, staat een enorm groot houten hok.
Een houten hok op gemetselde muurtjes.
Wij noemden het automatisch houthok maar zagen wel dat dit niet logisch was want gezien
de afmetingen en toegankelijkheid is het veel te onhandig.
Het bleek een maishok te zijn, een hok waar men mais in droogde.
Dat lijkt normaler en door de openingen tussen de planken in het bovenste hoge gedeelte kon
de mais goed drogen want de wind gaat er altijd doorheen.
We zien dit soort hokken regelmatig en in diverse afmetingen. Die van ons spant de kroon qua
formaat, hij is dan ook echt groot.
We zijn van het hok gaan houden, het hoort erbij, heeft een bepaalde charme en staat ons
niet in de weg.
Alleen… we moesten wel even aan de bak om alle rotzooi eruit te halen; duidelijk was dat er
vele feestjes in het hok gevierd zijn getuige de enorme hoeveelheid doppen, lege flessen en
andere zooi.
Op een goede maandagochtend en wel op 19 september gingen we aan de slag. Het idee was
voor het hok karton neer te leggen, volgend de principes van Permacultuur. We willen een
moestuin/annex eetbare ‘wilde’ groenten tuin aanleggen en bij het maishok leek ons wel een
mooi uitgangspunt.
In plaats van het karton meteen uit te leggen en met stenen vast te leggen zodat de wind er
geen vat op kan krijgen gingen we eerst in het hok aan de slag.
Opruimen, uitvegen, de stofwolken vlogen tussen de spijlen door.
Jaren stof en rommel, jaren wespennesten en spinnen, de bezem ging er door.
Het onderste deel was wel een extra uitdaging omdat je daar niet fatsoenlijk kunt lopen, gebukt
is niet fijn maar wel de enige manier.
Drooghok, gezien vanaf ons terras
Elk blok ging door onze handen
Imposant gebouw Eronder nu zo’n 4 kuub brandhout Nog een atalanta gezien
21

Bij het hok hadden we al een stuk beton waargenomen, een klein terrasje leek ons wel wat.
Klein?
Uiteindelijk is het een stuk beton van formaat en konden er prachtig grote potten op staan.
Het geheel begon zich te ontvouwen.
Houthok?
Waarom niet?
De eerste flinke hoeveelheid brandhout werd geleverd en we stapelden ook in het onderste
deel van het hok heel veel weg.
Ons idee van houthok is dus uitgekomen. Maishok/houthok… Houthok.
Weidechampignons
Twee katten van de buren
Oogstmand Aandacht graag… Nieuwsgierig geitje
Herfsttijloos bloeit Prachtige champignons De ‘veestapel’ van onze buren
Toen ik met het vullen van de grote potten bezig was riep buurvrouw mij.
Ze stond met een mooie weidechampignon in haar handen.
Of ik wilde komen met mijn camera (ze weten het ook al ik loop zo vaak met dat 'ding'
), in het stuk land dat van hen is en haaks staat op hun erf en ook achter ons doorloopt
stonden mooie exemplaren. Zonder Google vertaal kwamen we overal uit. Bijzonder. Maar
wat was dit leuk. Buurman stond al bij de poort aan de voorkant te wachten en vergezeld van
eerst de ganzen, kippen en kalkoen over het erf, liepen we verder met twee geiten, drie schapen
en twee katten. Buurvrouw had een mandje en mesje meegenomen en ik kon mijn lol op
zoveel leuke items en het feit dat ik nu een heel ander beeld had van de erven van buren.
22

Terras voor het drooghok
Potten gevuld met planten
Mandje groenten en fruit gekregen
Terrasje wordt aangekleed
Eerder had ik aan het eind van ons erf de kar gezien, die staat er altijd, maar nu zag ik dezelfde
kar vanaf de andere kant.
Bij andere buren liepen nog lammetjes bij de schapen, alles was duidelijk in herfsttooi en zo
bloeide ook de herfsttijloos.
Het mandje vulde zich gestaag en ik kreeg van alles in mijn handen, zo ook vruchten die naar
citroen ruiken maar niet eetbaar zijn. Heerlijk voor de geur. Heel verrassend, ik kreeg de gevulde
mand mee naar huis. Wat waardevol om te krijgen. Verwennerij.
Daar dronken wij waterkefir op. Het terras raakte toch nog aangekleed en we aten een deel
van het cadeau met voorgekookte aardappelen, alles even gebakken.
Een bijzondere dag zoals we zoveel bijzondere dingen beleven.
Ondertussen weten we dat de niet eetbare vruchten de zwarte okkernoot - Juglans nigra is.
Het hout wordt gebruikt voor het maken van meubels. De noot is moeilijk te kraken. De kern
wordt in Amerika gebruikt in de bakkerij en bij het bereiden van spijzen.
De kern is rijk aan olie.
Van de bolster kun je tinctuur maken, maar ook van het blad en twijgen.
Een zeer geneeskrachtige boom.
Via onderstaande link kun je lezen wat we vanaf 7 mei 2022 hebben ‘uitgespookt’.
Via Telegram ‘Het Wilde Genieten’ kun je ons dagelijks volgen:
https://t.me/hetwildegenieten
http://fambleeker.com/Hongarije/
Anneke
23

Voorbij de blokhut: bouwen met volledige bomen
Als vervolg op de bijdragen van Rudy Vercauteren deze maand het bouwen met volledige bomen.
De stammen en takken van bomen kunnen de vreemdste vormen aannemen als de natuur
haar gang kan gaan. Maar omdat de houtindustrie rechte planken wil, zijn het kaal kappen van
oude wouden en het aanleggen van boomplantages met vrijwel identieke, kaarsrechte exemplaren
de norm. Het kan ook anders.
De Amerikaanse bouwfirma "Whole Trees Architecture" zaagt bomen niet tot balken en planken
om er huizen, trappen of balkons mee te bouwen, maar gebruikt de bestaande, natuurlijke
vormen van liefst lokale bomen. Deze inspirerende benadering levert heel wat ecologische,
economische en bouwtechnische voordelen op.
Roald Gunderson, een Amerikaan met
Noorse voorouders, kreeg het idee voor het
bouwen met volledige bomen na zijn medewerking
als architect aan Biosphere 2, de
met een glazen koepel overspannen kunstmatige
miniatuur wereld die in de jaren tachtig
in de VS werd gebouwd. Gunderson
bouwt nu al twintig jaar met volledige bomen
en zette intussen meer dan 30 woningen
en tuinkassen recht (zie zijn portfolio).
De New York Times publiceerde onlangs
een mooie fotoreportage van het werk van Gunderson (zie ook de foto hieronder en de twee
kleine foto's hierboven, gemaakt door Paul Kelley).
Iedereen kent natuurlijk de blokhut, maar daar worden alleen rechte stammen voor gebruikt.
Gunderson gaat een stap verder, door alle mogelijke vormen te benutten. Dat betekent dat
er hout in aanmerking komt dat bij een traditionele benadering geen waarde heeft.
24

Anders dan bij een blokhut worden de bomen
en takken ook niet gebruikt voor de opbouw
van de muren. Ze vormen de dragende structuur
en de daksparren van de woning, terwijl de
muren uit eender welk materiaal kunnen worden
opgebouwd.
Gunderson past de techniek meestal toe in
combinatie met het principe van een passiefhuis,
zodat de gebouwen nauwelijks verwarmd
moeten worden.
Uiteraard valt de methode te combineren met bouwtechnieken die we eerder bespraken:
earthships,tamboerijngewelven of dwerghuisjes.
Stammen en takken worden ook ingezet voor de afwerking van het gebouw, zoals relingen en
trappen (zonder fanatiek te worden, de treden van de trappen en de vloeren bestaan nog
altijd uit rechte planken). Daardoor krijgen zelfs de dunste twijgen een nuttige toepassing.
Bouwtechnische voordelen
Het gebruik van hele bomen als constructiemateriaal biedt verrassend veel voordelen. Onderzoek
van het Amerikaanse "Forest Products Laboratory" wees uit dat een natuurlijke stam of
tak 50 procent sterker is dan een vergelijkbaar stuk gezaagd hout van dezelfde diameter. De
gewicht-naar-sterkte verhouding is vergelijkbaar met die van staal, in spankracht is natuurlijk
gevormd hout zelfs twee keer zo sterk dan staal.
Gezaagde planken en balken zijn minder sterk omdat bij het zagen de concentrische vezels
van de boom vernietigd worden. De buitenste lagen van een boom worden op een natuurlijke
wijze versterkt wanneer een stam wordt gebogen door de kracht van de wind (of door een
andere kracht). Bij de constructie met hele bomen wordt van deze extra kracht gebruik gemaakt.
Een boom die regelmatig sterke wind uit een bepaalde
richting te verduren krijgt, gaat schuin
groeien, een proces dat "flagging" wordt genoemd
("flag tree" of "banner tree", zie foto
hierboven - bron). Een boom die sterke wind uit
verschillende richtingen moet trotseren, gaat in
een spiraalvorm groeien, een proces dat "thigmomorphogenesis"
of "spiral grain" wordt genoemd
(zie deze foto). Meer informatie over
deze eigenschappen vind je hier en hier.
25

Bomen lijken weliswaar erg lowtech, maar je zou ze evengoed kunnen omschrijven als "zichzelf
replicerende koolstof nanovezels opgebouwd uit lucht, water en zonlicht" - geen enkel
hightech materiaal kan aan die miljoenen jaren oude technologie tippen. De mens kan weliswaar
sterkere, kunstmatige materialen maken, maar dat kost wel altijd erg veel energie (en
CO2). Bomen slaan daarentegen CO2 op.
Ecologische voordelen
Het gebruik van de hele boom bespaart uiteraard de energie die het kost om het hout te zagen,
maar de ecologische voordelen zijn groter dan dat. Omdat hele bomen sterker zijn dan
gezaagde planken of balken, komen er voor de constructie jongere en kleinere bomen in aanmerking
- bomen die de houtindustrie als onkruid beschouwd omdat ze er niets mee kunnen
aanvangen.
Er moeten dus minder grote en volwassen bomen worden omgehakt. Bovendien vormt het
weghalen van dit "onkruid" een bescherming tegen bosbranden en insectenplagen - iets wat
anders maar zelden gebeurt omdat dit kreupelhout geen economische waarde heeft.
De houtindustrie is daarentegen alleen
maar geïnteresseerd in grote bomen en
kapt ook alles tegelijk, allemaal in naam
van de "efficiëntie" (de daarbij gebruikte
machines spreken boekdelen). Dit gebeurt
helaas niet alleen in boomplantages, maar
ook in maagdelijke wouden waar nog
grote, oude bomen te vinden zijn.
Gunderson pikt er individuele bomen uit, en kijkt daarbij zowel naar de gewenste vorm als
naar de gezondheid van het bos.
Bij het bouwen met volledige bomen wordt natuurlijk ook een groter deel van de boom gebruikt,
omdat niet alleen de rechte stukken in aanmerking komen. Terwijl de houtindustrie
haar grondstoffen vaak ver weg gaat zoeken (daar waar de bomen zo groot mogelijk zijn),
halen Gunderson en zijn collega's alle benodigde bomen liefst uit de omgeving van de bouwplaats
zelf. De Amerikaan beheert ook zelf een bos van 56 hectare als onderdeel van zijn bouwbedrijf.
Uiteraard is het bouwen met volledige bomen een lokale aangelegenheid: zijn bedrijf
bouwt alleen in de buurt.
In de juiste vorm dwingen
Opmerkelijk is dat Gunderson sommige bomen soms jarenlang op voorhand langzaamaan in
de juiste vormen dwingt, door er druk op uit te oefenen of ze aan een andere boom vast te
binden (zie bijvoorbeeld deze foto). Van zodra een boom klaar is om gekapt te worden, wordt
eerst de schors er af gepeld. Zo verliest de boom op een paar maanden tijd tot 50 procent van
zijn gewicht omdat hij verdroogt, zodat hij vervolgens makkelijker in zijn geheel te oogsten en
te transporteren is. Een werkpaard levert de nodige kracht.
26

Het gebruik van volledige bomen houdt ook de bouwkosten relatief laag - Gunderson noemt
een minimumprijs van 700 euro per vierkante meter.
Arbeidskosten en ontwerpkosten zijn hoger dan bij een gewoon huis, maar de bouwmaterialen
zijn merkelijk goedkoper.
Ook is het een techniek die je relatief makkelijk zelf kan toepassen - Gunderson biedt op zijn
website ook plannen tegen betaling aan.
Meer informatie
Wie zelf met houtbouw aan de slag wil, kan op de website van het Forest Products Laboratory
overigens gratis een lijvig boek (.pdf) downloaden. Dit Engelstalige werk gaat niet specifiek
over het bouwen met volledige bomen, maar bevat een schat aan informatie over verschillende
houtsoorten en bouwtechnieken.
Een ander hedendaags voorbeeld van het
bouwen met hele bomen is het hobbithuis
van Simon Dale (foto hiernaast). Bouwen
met natuurlijk gevormde stammen
en takken is overigens niet nieuw. Er zijn
tientallen historische voorbeelden, die
soms een erg gezegende leeftijd hebben:
het bekendste is de Old Faithful Hill, een
hotel in Yellowstone Park, dat gebouwd
werd in 1903.
© Kris De Decker
27

Vier seizoenen ‘wild’ genieten
Verschenen zijn:
Het ‘wilde’ genieten – Voorjaar
Het ‘wilde’ genieten – Zomer
Het ‘wilde’ genieten – Najaar
Het ‘wilde’ genieten – Winter
De boeken tellen allemaal 155 pagina’s.
De eerste pagina’s bevatten wat meer algemene
informatie; het overgrote deel van het boek bestaat
uit recepten.
Het zijn geen kant-en-klare, tot op de milligram
afgemeten recepten, het zijn eerder handreikingen
naar en uitdagingen tot hoe jij ‘wilde’ groenten,
kruiden, bloemen en vruchten kunt gebruiken
in de keuken.
De boeken kosten € 24,95 per stuk, inclusief verzendkosten.
Doorlopende aanbieding:
• 4 boeken Het Wilde Genieten Voorjaar, Zomer, Najaar en Winter en twee kaartensets
van elk 10 kaarten voor de prijs van € 99,95 (i.p.v. € 129,80)
• 1 boek met een kaartenset voor € 34,95 (i.p.v. 39,95)
Voor adressen buiten Nederland vragen wij een bijdrage in de verzendkosten.
Deze kan namelijk enorm variëren.
PostNL rekent diverse tarieven voor verschillende landen.
Kijk op onze site https://www.project7-blad.nl/?page_id=2523
of mail barbera@project7-blad.nl voor meer informatie.
28

Colofon:
Redactie:
Anneke Bleeker, Frank Bleeker
Teksten:
Anneke Bleeker, Barbera Smit, Frank Bleeker, Marja Frederiks, Marjo, Piteke van der Meulen, Rudy
Vercauteren/Kris De Decker
Foto’s:
Anneke Bleeker, Barbera Smit, Marja Frederiks, Marjo, Piteke van der Meulen, Rudy Vercauteren/Kris
De Decker
Kopij voor de volgende Nieuwsbrief?
(Anneke Bleeker)
Mail naar:
Anneke@project7-blad.nl
Deze Nieuwsbrief standaard ontvangen? Mail naar: Anneke@project7-blad.nl
29